ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი
TRANSCRIPT
![Page 1: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/1.jpg)
ვახტანგ გორგასალი
ბაკურ გელაშვილი
![Page 2: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/2.jpg)
ვახტან გორგასლის ბიოგრაფიული:ცნობები
ვახტანგ გორგასლი იყო მირიდატისა და საგდუხტ . დედოფლის შვილი
მისი გამეფებისა და გარდაცვალების შესახებ :სამეცნიეროლიტერატურაში აზრთა სხვადასხვაობაა
ვახუშტი ბატონიშვილის მიხედვით მოღვაწეობდა439–499 ; 7 .წლებში გამეფდა წლის
. 442–502 ივ ჯავახიშვილის აზრით მოღვაწეობდა;წლებში 431–491 ვახტანგ გოილაძის აზრით მოღვაწეობდა;წლებში 423/4–485/6 სარგის კაკაბაძის აზრით წლებში
;მოღვაწეობდა
![Page 3: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/3.jpg)
,, ’’ ქართლის ცხოვრება შემდეგნაირად ახასიათებს მას
• ,, იგი ყოფილა უმშვენიერესი სახითა და ძლიერი, , ძალითა ისე რომ შეჭურვილი ქვეითად ირემს
, მიეწეოდა ჩასჭიდებდა რქებში ხელს და; დაიჭერდა შეჭურვილ ცხენს გაიდებდა მხრებზე და
’’ ასე ავიდოდა მცხეთიდან არმაზის ციხემდე მისი 12 . სიმაღლე მტკაველი ანუ ორი მეტრზე მეტი იყო
ისტორიაში იგი გორგასლის ზედწოდებითაა, ,, – – ’’ ,, ცნობილი გორგ ა სარ სპარსულად მგლის
’’ , , თავს ნიშნავს ეს სახელი მას იმიტომ ეწოდა რომ – მის მუზარადზე მგელი ფარნავაზიანთა
.საგვარეულო ემბლემა იყო გამოსახული
![Page 4: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/4.jpg)
იგი იყო სასანიადური ირანის ოთხი :შაჰის თანამედროვე
• იეზდიგერ II (438-457 .წწ )• ჰორმიზდ III (457-459 .წწ )• (459–484 .)პეროზი წწ• (488–535 .)კავადი წწ
![Page 5: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/5.jpg)
ქართლის პოლიტიკურიმდგომარეობა:
• : ქართლში პოლიტიკური სიტუაცია მძიმე იყო პოლიტიკურად იგი ირანის ვასალად
ითვლებოდა და ქართლის მეფეს ხარკის სახით ევალებოდა ირანის სამხედრო ოპერაციებში
, , მონაწილეობდა ჩრდილოკავკასიის ზეკარების, , , კერძოდ დარიალის და აგრეთვე დვალეთის
– ორი კარის არდონ ლიახვის და ფიაგდონის , – .გასასვლელებს რომ კეტავდა დაცვა გამაგრება
• , ირანი არ მიმართავდა ქრისტიანთა დევნას მაგრამ ცეცხლმსახურებას ქრისტიანობასთან ერთად უფლებრივად დაშვებული რელიგიის
. მდგომარება ჰქონდა
![Page 6: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/6.jpg)
ქვეყნის გაერთიანებისათვის მას :მნიშვნელოვანი სამოქმედო გეგმა ჰქონდა
• 1. ირანის ვასალური მდგომარეობის გამოყენება• 2. ;ქვეყნის შიგნით მოღალატე ერისთავების ალაგმა• 3. ჩრდილო კავკასიის გადმოსასვლელების
;გამაგრება სწაყის ეტაპზე ირანელთა დახმარებით• 4. ჩრდილო კავკასიის ხალხებთან ურთიერთობის
;დამყარება• 5. საეკლესიო რეფორის ჩატარება და
იდეოლოგიური ბრძოლის გაჩაღება ირანელთა;წინაღმდეგ
• 6. ;ადმინისტრაციული რეფორმის გატარება• 7. ;კულტურული საქმიანობის გაჩაღება ქვეყანაში
![Page 7: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/7.jpg)
:საეკლესიო რეფორმა
• მეფე ვახტანგმა ქართულ ეკლესიას ( ) დამოუკიდებლობა ავტოკეფალია
მოუპოვა და ქართლის ეკლესიის უზენაესი ხელისუფლის სტატუსი
მთავარეპისკოპოსიდან კათალიკოსად.აღაზევა
• ამ მიზნით მან კონსტანტინეპოლიდან 12 მოიწვია კათალიკოსად პეტრე და
.ეპისკოპოსი
![Page 8: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/8.jpg)
აღაშფოთა ქართლის მთავარეპისკოპოსი, მიქაელი რომელმაც მეფეს რჯულის ღალატში
.დასდო ბრალიდა დაწყევლა მეფე თავისი სპით სამეცნიერო ლიტერატურაში დღეს აზრთა
სხვადსხვაობაა ამ კონფლიქტის მიზეზების: შესახებ ერთი შეხედულებით მეფემ მიქაელს
ეკლესიის ქონების მიტაცებაში დასდო ბრალი(,, ’’). შენ დაგიტევებიეს ქრისტე და ცეცხლსა ესავ
ასევე არ გამორიცხავენ რომ ამ დაპირისპირებაში იდგა საკითხი არა
. სარწმუნოების არამედ რწამსის
:მეფის აღნიშნულმა ქმედებამ
![Page 9: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/9.jpg)
ქართლის მეფემ ავტოკეფალიის :მოპოვების პარალელურად
• კონსტანტინეპოლიდან მოწვეული ეპისკოპოსები განაწესა ძველდა ახლადდაარსებულ საეპისკოპოსო კათედრებში:
• – ;კლარჯეთში ახიზის• – ;არტაანს ერუშეთის• – ;ჯავახეთში წუნდის• – , ;ქვემო ქართლში მანგლისის ბოლნისის• – ;კუხეთში რუსთავის• – ;სუჯეთში ნინოწმინდის• – ;ჰერეთში ჭერემის• – ;კახეთში ჩელეთის• – ;კამბეჩანის ხორნაბუჯის• – ;გარდაბანში აგარაკის• – , ;შიდა ქართლში მცხეთის ნიქოზის
![Page 10: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/10.jpg)
ქართლის მეფემ:პირველრიგში
• შეუტია ირანელთა იდეოლოგიურ საყრდენს
. ცეცხლთაყვანისმცემლობას, მეფემ წერს
,, მემატიანე ამაგრებდა ციხეთა , და ქალაქთა და ჰკაზმიდა
მხედართა და განამზადებდა , ბრძოლად სპარსთა მაშინ
შეაგდო საპყრობილესა ბინქარ, მაცდური ეპისკოპოსი ცეცხლის მსახურთა და მოსრნა და
განასხნა ყოველნი ცეცხლის მსახურნი საზღვართა
.’’ქართლისათა
![Page 11: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/11.jpg)
482–484 :წლები• ვახტანგ მეფე ეკლესიაზე
, კონტროლის დამყარების შემდეგ გადადის აქტიურ სამხედრო
482 საქმიანობაზე და წელს იწყებს .ირანელთა წინაღმდეგ აჯანყებას
• აჯანყების დაწყების წინ მან ,, მოაკვლევინა უსჯულო ბდეშხი
’’.ვაზგენი• ამ აქტით გამოიკვეთა მეფის
, პოზიცია რომ ის არ ეგუება სარწმუნოების და ქვეყნის
. ღალატს აღნიშნული ქმედება მნიშვნელოვანი იყო სომეხ ხალხთა
.ურთიერთობის დამყარებისათვის
![Page 12: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/12.jpg)
:ქართლის მეფემ
• , აჯანყება ისეთ დროს შეარჩია როცა ირანის შაჰს პეროზსს ქვეყნის შიგნით ჰეფთალებთან
ბრძოლის გამო დიდი პრობლემები ჰქონდა .და საბოლოოდ მათან ბრძოლაშიც დაიღუპა
• ვახტანგ მეფემ თავდაპირველად ამით 482 ისარგებლა და ირანელები ქართლიდან
, წელს განდევნა მაგრამ დამპყრობლები 483 ახალი ძალით ქართლში წელს კვლავ
.შემოიჭრნენ
![Page 13: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/13.jpg)
482–484 :წლების ქართლის აჯანყება
• , საბოლოოდ დამრცხდა რაშიც მნიშვნელოვანი როლი სომეხ ნახარართა მხრიდან ღალატით იყო
გამოწვეული.• მიუხედავად მარცხისა აჯანყებას დიდი
მნიშვნელობა ჰქონდა ქართლის საბოლოოდ . გათავისუფლების საქმეში ყოველივეს ზედ
, დაერთო ირანში დატრიალებული არეულობები (484 ) . პეროზ მეფის დაღუპვა წ ქვეყნის შიგნით
, ტახისათვის ბრძოლა ირანის საგარეო, – . პრობლემები ირან ბიზანტიის დაპირისპირება
რამაც ირანის შაჰი აიძულა ქართლიდან თავისი .ჯარები გაეწვია
![Page 14: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/14.jpg)
ვახტანგ გორგასალი აქტიურად იბრძვის :ტერიტორიების შემომტკიცებისათვის
• მის დროს ქართლს შემოუერთდა ისტორიული ;არგვეთი სვანეთი; ასევე
ქართლის გავლენა გავრცელდაეგრისზე; იბრუნებს ბიზანტიის მიერ
მიტაცებულ კლარჯეთს, ქართლს ასევე შემოუერთდა , ჰერეთი კამბეჩანი ( ) ქიზიყი
– და ჩრდილო აღმოსავლეთით მდებარე, , ჰერეთი სახელდობრივ წუქეთი და
კავკასიონის მთიანეთის .ნაწილი
![Page 15: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/15.jpg)
ვახტანგ მეფის ადმინისტრაციული :სტრუქტურა შემდეგნაირია
• ,, , ’’; ჯუანშერ სპასპეტი მპყრობელი შიდა ქართლისა რომელიც ,, იყო მეფის შემდეგ პირველი პირი სახელმწიფოში და ყოველთა
’’ .ერისთავთა უფროსი• ,, , ’’დემეტრე ერისთავი კახეთისა და კუხეთისა• ,, , ’’;გრიგოლ ერისთავი ჰერეთისა• ,, , ’’;ნერსან ერისთავი ხუნანისა• ,, , ’’;ადარნასე ერისთავი სამშვილდისა• ,, , ’’;სამნაღირ ერისთავი შიდა ეგრისა და სუანეთისა• ,, , ’’;ბაკურ ერისთავი მარგვისა და თაკვერისა• ,, , ’’;არტავაზ ერისთავი კლარჯეთისა• ,, , ’’;ნასარ ერისთავი წუნდისა• ,, , ’’;ბივრიტან ერისთავი ოძრხისა
• .ცხრა საერისთაო და ერთი საპასპეტოა
![Page 16: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/16.jpg)
:მეფის კულტურული საქმიანობა
![Page 17: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/17.jpg)
:მეფის კულტურული საქმიანობა
• მის სახელს უკავშირდება შემდეგი ქალაქების
:მშენებლობა
• ( )არტანუჯის კლარჯეთში
• ( )ჭერემის კახეთში
• უჯარმა
• ( )ხონაბუჯი ჰერეთში
• თბილისი
![Page 18: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/18.jpg)
– ეკლესია მონასტრების მშენებლობიდან მის :სახელს უკავშირდება
• მემატიანის ცნობით მან ,, აღაშენა ციხე არტანუჯისა
, და მონასტერი რომელ არს : ოპიზა და სამნი ეკლესიანი
, , დაბა მერისა შინდობისა ახიზისა და განაახლა ციხე’’.ახიზისა
• პირველი ქვის ’სვეტიცხოვლის ტაძარი
• , ახიზის ან, არტანუჯის ან
სვეტიცხოვლის.სურათი
![Page 19: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/19.jpg)
,, ქრისტესთვის იწამა ქრისტეს მოწამე ’’იგი მეფე
• 502 ვახტანგ გორგასალი დაიღუპა წელს სამგორის ,, ველზე ირანელებთან ბრძოლის დროს ვინმე
, მონაყოფილის მიერ რომელმაც იცოდა მეფის ჯაჭვის ,, ფერანგის თუ სად იყო გარღვეული და მოღალატე
’’.სპარსმან ვინმე სცა ისარი მკერდსა ვახტანგისასა• , გმირი მეფე დაკრძალეს სვეტიცხოვლის ტაძარში
წყაროთა ცნობით მისი საფლავის ახლოს მისი , გამოსახულება ყოფილა ხოლო მისი აბჯარი და
საბრძოლო სამოსელი იქვე ინახებოდა ვითარცა. რელიქვია ქართულმა ეკლესიამ იგი წმინდანად
30 (13 შერაცხა და მისი ხსენების დღედ ნოემბერი) .დეკემბერი დაწესაა
![Page 20: ვახტანგ გორგასალი-ბაკურ გელაშვილი](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022082404/557722abd8b42a13308b46f7/html5/thumbnails/20.jpg)
,, ეძიებდეთ ქრისტესთვის”სიკვდილსა