පරමාණුක විද්යාවේ ඉතිහාසය
TRANSCRIPT
පරමා�ණුක ව්‍යු�හයේ� ඉතිහ�සය
ළහිර� හියේ�ෂ් මාදුෂං�ඛ
12Sc4
පටුන
මා�තෘ�කා�ව පිටු අංකාය
01) ග්‍රී�ක චින්තකය� ඩියේමා�ක්‍රි#ටස් (Democritus)………………………………………………………….....
03
02) සූයේ'( යේ)බර් (Pseudo-Geber)……………………………………………………………..................
03
03) සින්දූර� ශා�ස්ත/ය (Alchemy)…………………………………………………………………………………
03
04) සින්දූර� ශා�ස්ත/යේ� බිදව්‍යු�ටීමා......................................................................................
04
05) යේ3(න් යේ'(ල්ටන් (John Dolton)…………………………………………………………………………..
04
06) ඩි5මිති/ යේමාන්'ලීව්(Dmitri Mendeleev).......................................................................
05
07) J.J. යේත��සන් (J.J. Thompson)..................................................................................
05
08) ප්ල� පුඩි� පරමා�ණුක ආක=තිය (The "Plum Pudding" Atomic Model)…………………..
06
09) E. රදර්ෆර්ඩ් (E. Rutherford)...........………………………………………………………………………
06
10) නීල්ස් යේබ(ර් (Niels Bohr)..........................................................................................
07
11) යේර�බර්ට් මිලිකන් (Robert Millikan)..........................................................................
07
ආශ්‍රිDත යේව්‍යුබ් අ'වි (ඡා�ය�රIප)
ළහිර� හියේ�ෂ්මාදුෂං�ඛ 12 Sc4 පිටුව්‍යු 2
1. http://en.wikibooks.org/wiki/General_Chemistry/Atomic_Structure/History_of_Atomic_StructuSt
2. http://en.wikipedia.org/wiki/Atom3. http://www.chemheritage.org/discover/chemistry-in-history/themes/atomic-and-nuclear-
structure/index.aspx
Image©
©Lahiru Himash Madusanka (2011)
Pages – 8
Size –A4
Color –B/W
Designed by –MSW 2007
Fonts -Iskoola Pota (12P,16P) , Calibri (Body) (12P,16P)
ග්‍රී කා ජා�තිකා ඩිමොමා�ක්‍රි�ටස් (Democritus) (460 B.C)
යේමා�හු ග්‍රී�කයේ� විසූ එක් ද�ර්ශාණිකයේයක් වූ අතර යේමා�හු ව්‍යුර්ථමා�ණ පරමා�ණුක ආක=තිය ස�භන්ධව්‍යු මුල්මා මාත ඉදිරිපත් කර ඇත. යේමා�හු ස්ව්‍යු�ය3නන සිද්ධ�න්තයට විර�ද්ධව්‍යු මාත පළ කර ඇත. ස්ව්‍යු�ය3නන සිද්ධ�න්තයේ� ක්‍රියයේව්‍යුනුයේ� ඕපප�තිකව්‍යු අ�ශූන් බිහිවීමාක් ස�බන්ධව්‍යුය.
යේමා�හුයේ) පරමා�ණුව්‍යු පිළිබදව්‍යු ප_ධ�න මාත 6 ක් ඉදිරිපත් කර ඇත. ඒව්‍යු� න�,
1. සියළුමා පද�ර්ථයන් සIදි ඇත්යේත් පරමා�ණු න� කු'� අ�ශු වියේdෂංයක්‍රිනි. ඒව්‍යු� ද�ක්‍රිය යේන�හ�ක්‍රි තර� කු'� ව්‍යුන අතර තව්‍යුදුරටත් යේබද� යේව්‍යුන් කල යේන�හ�ක්‍රිය.
2. යේමාමා පරමා�ණු න� ඒව්‍යු� අතර ඇත්යේත් හිස් අව්‍යුක�ශායක්‍රි.3. පරමා�ණු යනු ස�පූර්ණයේයන්මා ඝන ද්‍රව්‍යුiන් යේව්.4. පරමා�ණු සියල්ල එකහ� සමා�න ව්‍යුන අතර ඒව්‍යු� තුල ක්‍රිසිමා ව්‍යු�හයක් යේන�මා�ත.5. පරමා�ණු ඒව්‍යු�යේ� ප_මා�ණයේයන්, හ�'යේයන් හ� බරින් එක්‍රියේනකට අසමා�න යේව්.6. පරමා�ණු යනු ජීව්‍යුයේ� මූලිකමා ඒකකයයි.
ළහිර� හියේ�ෂ්මාදුෂං�ඛ 12 Sc4 පිටුව්‍යු 3
යේ� අයුරින් බලන කල මූලික පරමා�ණුක ව්‍යු�හයට අඩිත�ලමා ද�මූ පුද්ගලයේයකු යේලස ඩියේමා�ක්‍රි#ටස් හදුන්ව්‍යු�දිය හ�ක්‍රියි.
සූමො�� මො�බර් (Pseudo-Geber)
යේමා�හුද ය� ය� පරීක්ෂං�ව්‍යුන් මාගින් පරමා�ණුව්‍යු යන්න කව්‍යුරක්ද යන්න නිdචිතව්‍යු හදුන�ග�නීමාට උත්සහ දර� ඇත. යේමා�හුයේ) එක් විdව්‍යු�සයක් න� රසදිය ව්‍යුලට යේල(හ තුලට ක�ව්‍යු�දී ඒව්‍යු� යේව්‍යුනස් ස්ව්‍යුරIප බව්‍යුට පත් කල හ�ක්‍රිය යන්නයි.
සින්දූරම් ශා�ස්තෘ"ය (Alchemy)
සින්දූර� ශා�ස්ත/ය යනුයේව්‍යුන් හ�දින්යේව්‍යුන්යේන් ආදි රස�යන විදi�ව්‍යුයි. යේමාය Alchemist යේලසින්ද හ�දින්යේව්. යේමාහිදී රස�යන විදi�ව්‍යු ස�බන්ධයේයන් යේබ�යේහ( මාත පල කර ඇත. යේමාමා ස�කල්පයන් ප_චලිතව්‍යු තිබී ඇත්යේත් 13 ව්‍යුන සියව්‍යුසට යේපර සමායේ�දීය.
ඇල්යේකමිය පදන�ව්‍යු ඇත්යේත් සියළුමා මූලද්‍රව්‍යුi මූලධ�තු 4 ක්‍රින් සIදී ඇති ය�යි ස�ලකීයේමානි. ඒව්‍යු�න� ව්‍යු�තය, ව්‍යුතුර, යේප�ළව්‍යු හ� ගින්දර යන්නයි. අන් සියළුයේද්මා යේමාමා මාතයට අනුව්‍යු යේමාමා මූලධ�තු සතරින් නිර්මා�ණය වී ඇත.
යේමාහීදි ප_ක�ශා වූ එක් මාතයක් ව්‍යුන්යේන් එකමා මූලධ�තුයේව් මූලද්‍රව්‍යුiක් එමා මූලධ�තුයේව්මා තව්‍යුත් ද්‍රව්‍යුiක් බව්‍යුට පරිව්‍යුර්ථනය කල හ�ක්‍රිය යන්නයි.
එන� උද�හරණයක් ව්‍යුශායේයන් ඊය� යේල(හය රන් යේල(හය බව්‍යුට පත්කල හ�ක්‍රි බව්‍යු යේමාහිදී මාතයක් ව්‍යුශායේයන් ඉදිරිපත්ව්‍යු ඇත.
යේමාමා සින්දූර� ශා�ස්ත/ය ව්‍යුi�3 මාතයක් වූව්‍යුද Alchemist යනුයේව්‍යුන් හ�දින්වූ යේමාමා විදi�ඥයින් විසින් ය� ය� ව්‍යු�දගත් යේස�ය�ග�නී� සිදුකර ඇත. ඩි5ස්ටලීකරණය යේහව්‍යුත් භ�ගික ආසව්‍යුනය න� ක#මාය මුලින්මා යේල(කය�ට හදුන්ව්‍යු� යේදනු ල�බූයේ� යේමාමා මාතය ද�රI විදi�ඥයින් විසිනි.
යේමාමා සින්දූර� ශා�ස්ත/යේ� මාත ද�රI ප_ධ�න පුද්ගලයේයකු යේලස අපට ඒම්මො$මො��කාල්ස් ගත හ�ක්‍රිය. (Empedocles)
සින්දූරම් ශා�ස්තෘ"මො& බිදව)ටීමා
යේමාමා සින්දූර� ශා�ස්ත/යේ� බිදව්‍යු�ටීමා සිදුව්‍යුන්යේන් ඇන්යේට(නි ලුයේව්‍යු(ශ්‍රියර් න� විද් ය�ඥයේයක්යේ) පරීක්ෂංණයක ප_තිපලයක් යේමාමා සින්දූර� ශා�ස්ත/යත් සමාග යේන�ග�ලපීමා
නිස�යේව්‍යුනි.
ළහිර� හියේ�ෂ්මාදුෂං�ඛ 12 Sc4 පිටුව්‍යු 4
යේමා�හු විසින් දහනය යනු මූලධ�තුව්‍යුක් යේහව්‍යුත් මූලද්‍රව්‍යුiක් යේන�ව්‍යුන බව්‍යු යේපන්ව්‍යු�දී ඇත්. එමා පරීක්ශාණයේ�දී යේමා�හු මුද්‍ර� ත�බූ වීදුර� ෆ්ල�ස්කුව්‍යුකට ද�මූ යේල(හමාය ටින් බදුනක්
රත්කරන ලදී. ඉත�මාත් තදින් රත් කරන විට අළු ප�හ�ති ය� ක්‍රිසි ද්‍රව්‍යුiක් දියවී යන ටින් යේල(හය මාතුපිට යේපන්නු� කරන ලදී. යේමාමා පරීක්ෂංණය අව්‍යුස�නයේ� යේමා�හු යේමාමා
ෆ්ල�ස්කුව්‍යු 3ලය තුලදී විව්‍යු=ත කයේල්ය. එයින් ල�බුන නිරීක්ෂංණයේයන් ඔහු තීරණය කයේල් එය ය� ක්‍රිසි මිශාDණයක් බව්‍යුය. එහි තිබූ ව්‍යු�තයේයන් 1/5 කක ප්
රමා�ණයක් ටින් සමාග මිශාD වී තිබින. ඉතිරි 4/5 එයේස් යේන�වීය.
ඔහු යේමාමා පරීක්ෂංණය තහවුර� කරග�නීමා සදහ� න�ව්‍යුත න�ව්‍යුතත් විවිධ මූලද්‍රව්‍යුi යේය�ද�යේගන පරීක්ෂංණ සිදුකරන ලදී. ප් රතිපලය යේමාව්‍යු�නිමා විය. යේමාමා අළු යේක�ටස න�ව්‍යුතත් රත් කරන
විට එයින් ව්‍යු�තය නිදහස් යේකරිනි. එයින් යේමාමා පරීක්ෂංණය ප් රතිව්‍යුර්ථීය බව්‍යු යේමා�හු විසින් යේස�ය� ගන්න� ලදී. ඔහු තීරණය
කයේල් යේමාමා අළු යේල(හ හ� ව්‍යු�තය යන යේදව්‍යුර්ගයේ� මිශාDණයක් බව්‍යුයි. එයේමාන්මා යේමාමා ප_තිපල ඔහු ක්‍රිර� මානින ලදී. එවිට සන�ථ
වූයේ� යේමාමා අළු නියමා යේල(හයට ව්‍යු'� බර අධික බව්‍යුයි.
ඉන්පසුව්‍යු ඔහු ව්‍යු�තය යනු මූල ධ�තුව්‍යුක් යේන�ව්‍යුන බව්‍යු තීරණය කරන ලදී.
අව්‍යුස�නයේ� යේමා�හු තීරණය කයේල් ගින්දර (Fire) යනු මූලදුව්‍යුiක් යේන�ව්‍යුන බව්‍යුත් එය ඉන්ධන හ� ව්‍යු�තය අතර ඇතිව්‍යුන ප_තික්‍රි#ය�ව්‍යුක් පමාණක් බව්‍යුත්ය.
මොජා�න් මො��ල්ටන් (Jhon Dolton) (1803)
නව්‍යු රස�යන විදi� මූලධර්මා ඇතිව්‍යුන්යේන් යේමා�හුයේ) අදහස් ප_ක�ශායත් සමාගයි. ඒ 1803 දී ය. යේමා�හුයේ) ව්‍යු�දය මූලික කර�ණු පහක් මාත පදන� යේව්. ඒව්‍යු� න�,
1. මූලද්‍රව්‍යුi ත�නී ඇත්යේත් පරමා�ණු න� කු'� අ�ශු ව්‍යුලිනි.
2. ය� ක්‍රිසි එක් පද�ර්ථයක පරමා�ණු සියල්ල සමා�නය.
3. යේව්‍යුනත් පද�ර්ථයක පරමා�ණු එමා පද�ර්ථයේ� පරමා�ණු සමාග යේන�ග�ලයේප්. ඒව්‍යු� එක්‍රින් එක බර අනුව්‍යු යේව්‍යුනස් යේව්.
4. ය� ක්‍රිසි පද�ර්ථයක පරමා�ණු තව්‍යුත් පද�ර්ථයක පරමා�ණු හ� මිශාD කර ස�යේය(ගයක් සIදිය හ�ක්‍රිය.
5. යේමාමා පරමා�ණු මා�වීමාට යේහ( වින�ශා ක්‍රිරීමාට යේන�හ�ක්‍රිය. ඒව්‍යු� රස�යනික ක් රිය�ව්‍යුලියකදී(*) වූව්‍යුද වින�ශා යේන�යේව්. එහිදී සිදුව්‍යුනුයේ� අ�ශු ඇති අනුපිලියේව්‍යුල යේව්‍යුනස් ක්‍රිරීමා පමාණි.
ළහිර� හියේ�ෂ්මාදුෂං�ඛ 12 Sc4 පිටුව්‍යු 5
නමුත් අළුත් යේස�ය�ග�නී� සමාග යේමාමා මාත බිදව්‍යු�ටී ඇත. අප ද�න් සමාස්ථ�නික ඇති බව්‍යු දනිමු. එයේමාන්මා නiෂ්ඨික ප_තික්‍රි#ය� මාගින් යේමාමා පරමා�ණු කු'� අ�ශුව්‍යුලට බිදයේහලිය හ�ක්‍රි බව්‍යුද යේස�ය�යේගන ඇත.
(*-නiෂ්ඨික ප_තික්‍රි#ය� යනු රස�යනික ප_තික්‍රි#ය� යේන�යේව්)
ඩි+මිති" මොමාන්�ලීව් (Dmitri Mendeleev) (1869)
යේමා�හු රස�යන විදi�ව්‍යුට මාහගු යේස්ව්‍යුයක් ඉටු කල පුද්ගලයේයක්‍රි. යේප�ත් සමූහයක් ලිවීයේ�දී ඔහුට පසක් වුන එක් කර�ණක් න� නිව්‍යුරදි පිළියේව්‍යුලක්‍රින් යේත�රව්‍යු මූලද්‍රව්‍යුi ප�ව්‍යුතීමා නිස� ඔහුට ඉත�මාත් අපහසුත�ව්‍යුයකට මුහුණ ප�න්නට සිදුව්‍යුන බව්‍යුයි. එයට පිලියමාක් ව්‍යුශායේයන් යේමා�හු යේමාමා මූලද්‍රව්‍යුi ය� පිලියේව්‍යුලක් ඔස්යේස් යේපලගස්ව්‍යුන ලදී. යේමාමා පිලියේව්‍යුල වූයේ� මූලද්‍රව්‍යුi ව්‍යුල ස්කන්ධය අනුව්‍යු යේපලග�ස්වීමායි.
යේමාමා යේපලග�ස්වීමා ව්‍යුගුව්‍යුක් ව්‍යුශායේයන් ඉදිරිපත් කරන්නට ඔහු ක්‍රි#ය� ක්‍රිරීය. යේමාමා ව්‍යුගුයේව් සමා�න මූලද්‍රව්‍යුi එක යේප්ලියකට එන යේස් ඔහු ක#මා��කනය කර තිබිනි. එමා නිස� යේමාමා ව්‍යුගුව්‍යු භ�විතයට ඉත� පහසු විය. එයේමාන්මා යේමාමා ව්‍යුගුව්‍යු භ�විත� කර ඔහු එව්‍යුකට යේස�ය�යේගන යේන�තිබූ මූලද්‍රව්‍යුi ව්‍යුලටද හිස්ත�න් තබ� තිබිනි. ඒ අයුරින් ඔහු ඒක-ඇළුමිනිය� (ග�ලිය�) හ� ඒක-සිලිකන් (යේසලිනිය�) යන මූලද්‍රව්‍යුi ව්‍යුලට අද�ල ගුණ ඉත�මාත් නිව්‍යුරදි අන්දමින් පුයේර(කථනය ක්‍රිරීමාට සමාත් විය.
ඔහුයේ) යේමාමා ව්‍යුගුව්‍යු පසුක�ලයකදී ආව්‍යුර්තිත� ව්‍යුගුව්‍යු යේලසින් භ�විතයට ග�නිනි. යේමාමා ව්‍යුගුයේව් තිබූ එක් ලක්ෂංණයක්න� මූලද්‍රව්‍යුi ව්‍යුලට වියේdෂං ගුණ ඇති බව්‍යුත් ඒ ගුණ ව්‍යුලින් සමා�න තව්‍යුත් මූලද්‍රව්‍යුi එකමා අයුරින් ආව්‍යුර්තනය ව්‍යුන බව්‍යුත් ප�හ�දිලි වීමායි. යේමාමා යේ�තුව්‍යු නිස� විදi�ඥයින් යේ� අයුරින් මූලද්‍රව්‍යුi ව්‍යුලට ගුණ අත්කර යේදන ආක�රය තව්‍යුදුරටත් ග�ඹුරින් යේස�ය� බ�ලීමාට යේපළඹුනි.
J.J. මොතෘ�ම්සන් (J.J. Thompson) (1889)
බි�ත�නi යේභ�තික විදi�ඥයේයක් වූ යේ3(සෆ් යේ3(න් යේත��සන් ක�යේත(' ක්‍රිරණ නලය ආශ්‍රිDතව්‍යු විශා�ල පරීක්ෂංණ ප_මා�ණයක් සිදුකරන ලදී. යේමාමා ක�යේත(' ක්‍රිරණ යේග�'න��වූයේ� මුද්‍ර� තබන ලද වීදුර� නලයක යේදයේකලව්‍යුරට ඉයේලක්යේට�(' යේදකක ස�භන්ධ කර එහි තිබූ ව්‍යු�තය ඉව්‍යුත් ක්‍රිරීයේමානි. ඉන් පසු යේමාමා ඉයේලක්යේට�(' අධි විභව්‍යුයකට ස�භන්ධ කරන ලදී.
ළහිර� හියේ�ෂ්මාදුෂං�ඛ 12 Sc4 පිටුව්‍යු 6
එහිදී ඍණ ආයේර(පිත ක්‍රිරණයක් නිකුත් ව්‍යුන ලදී. යේමාය හදුන්ව්‍යුන ලද්යේද් ක�යේත(' ක්‍රිරණ යේලසින්ය. එයට යේ�තුව්‍යු වූයේ� යේමාමා ක්‍රිරණ නිකුත් වූයේ� ක�යේත('ය යේදසින් නිස�යේව්‍යුනි.
යේමාමා ක�යේත(' ක්‍රිරණ චු�භක යේහ( විද�ත්මාය බලපIමාකට හසු යේන�වූයේව්‍යු�ත් සරල යේර්ඛීයව්‍යු ගමාන් කරන බව්‍යු යේත��සන් යේස�ය� ගන්න� ලදී. එයේමාන්මා යේමාමා ක්‍රිරණයන් විකර්ශාණයකට භ�3නය ව්‍යුන්යේන් ඍණ ආයේර(පිත ව්‍යුස්තූන්යේගන් පමාණක් බව්‍යු යේත��සන් ව්‍යු�ඩිදුරටත් පරීක්ෂංණ ක්‍රිරීයේ�දී යේස�ය� ගන්න� ලදී. එමා ඍණ ආයේර(පිත අ�ශූන් අප ඉයේලක්යේට�(ණ යේලසින් අද හදුන්ව්‍යුමු. යේත��සන්ට යේමාමා ප_තිපලයමා යේව්‍යුනත් මූලද්‍රව්‍යුi ව්‍යුලට කරන ලද පරීක්ෂං� ව්‍යුලින්ද යේස�ය� ග�නීමාට හ�ක්‍රි විය. එමා නිස� ඔහු තීරණය කයේල් යේමාමා අ�ශුව්‍යු සියළුමා මූලද්‍රව්‍යුi ව්‍යුල එකමා අයුරින් පිහිට� ඇති බව්‍යුයි.
$ලම් පුඩිම් පරමා�ණුකා ආකා�තිය (The "Plum Pudding" Atomic Model)
ඉයේලක්යේට�(ණය යේස�ය� ගත් පසු යේත��සන් යේමාමා ඉයේලක්යේට�(ණය සදහ� හ�'යක් අනුමා�න කරන ලදී. එය හ�දින්වූයේ� ප්ල� පුඩි� ආක=තිය යේලසිනි. එහිදී ප�ව්‍යුයේසන ආක�රයට එක් පරමා�ණුව්‍යුක් තුල ධන�ත්මාක පද�ර්ථයක් තුල ඍණ�ත්මාක පද�ර්ථයන් ගිලී ඇති බව්‍යුයි.
එය ප්ල� පුඩිමාක ප්ල� ත�නින් ත�න ඔබ්බව්‍යු� ඇති කලක යේමානි. යේමාහිදී ප්ල� ඍණ ආයේර(පිත ඉයේලක්යේට�(ණ යේලසිනුත්, පුඩිමා ධන�ත්මාක පද�ර්ථය යේලසිනුත් ස�ලක්‍රිය හ�ක්‍රිය. එනමුත් යේමාහිදී ඉයේලක්යේට�(ණ අතර හ� ධන�ත්මාක පද�ර්ථය අතර ආකර්ශාණ ආදී බලයන් ක්‍රි#ය�ත්මාක යේව්‍යුන අයුර� ප�හ�දිලිව්‍යු යේන�ප�ව්‍යුසිනි.
ඒමා නිස� යේමාමා ආක=තිය පිලිබදව්‍යුත් ව්‍යු�ඩි දුර පරීක්ශාණ සිදුකරන ලදී.
E. රදර්ෆර්ඩ් (E. Rutherford) (1911)
යේමා�හු ඉත�මාත් ප_සිද්ධියට පත්වූයේ� 1911 දී ඔහු විසින් සිදුකරන ලද රන්පත් පරීක්ෂං�ව්‍යු නිස�යේව්‍යුනි. යේමාමා රන්පත් පරීක්ෂං�යේව්දී ඇල්ෆ� අ�ශු (α- බරක් ඇති හ� ධන�ත්මාකව්‍යු ආයේර(පණය වුන අ�ශු වියේdෂංයක්‍රි) තුනී රන් පතක් යේව්‍යුත විදින ලදී. යේමාහිදී ස�බවින්මා භ�විත වුයේ� හීලිය� නiෂ්ඨියයි.
යේමාමා පරීක්ෂං�යේව්දී යේබ�යේහ( ඇල්ෆ� අ�ශු රන් පත විනිවිද යන ලදී. ප්ල� පුඩිමා ආක=තිය අනුව්‍යු යේමාමා අ�ශු සියල්ල රන් පත විනිවිද ය� යුතුය. නමුත් යේමාහිදී අනයේප්ක්ෂිත සිදුවීමාක් සිදුවිය. සමාහර
ළහිර� හියේ�ෂ්මාදුෂං�ඛ 12 Sc4 පිටුව්‍යු 7
ඇල්ෆ� අ�ශු රන් පයේතහි ව්‍යු�දී න�ව්‍යුතත් ප�මිණි අතර තව්‍යුත් සුළු ප_මා�ණයක් අපගමානය විය. නමුත් යේමාය ප්ල� පුඩි� ආක=තිය අනුව්‍යු සිදුවිය යේන�හ�ක්කක්‍රි. එමා නිස� රදර්ෆර්ඩ් තීරණය කයේල් ප්ල� පුඩි� ආක=තිය නිව්‍යුරදි යේන�ව්‍යුන බව්‍යුයි. එයේමාන්මා ය� නිගමාන ක්‍රිහිපයක්ද ඉදිරිපත් කරන ලදී.
1. පරමා�ණු ව්‍යුල මාධiයේ� නiෂ්ඨියක් පිහිට� ඇත. එය ඝනත්ව්‍යුයක්‍රින් යුතු යේව්. එයේමාන්මා පරමා�ණුයේව් බරින් ව්‍යු�ඩි යේක�ටසකට හිමික� ක්‍රියන්යේන්ද යේමාමා න් යෂ්ඨියයි.
2. යේමාමා නiෂ්ඨිය ධන යේලසින් ආයේර�පණය වී ඇත.3. පරමා�ණුව්‍යුක ව්‍යු�ඩි ව්‍යුශායේයන් ඇත්යේත් හිස් අව්‍යුක�ශායයි.4. සියළුමා ඉයේලක්යේට�(ණ නiෂ්ඨියට ආකර්ශාණය වී ඇත, එනමුත් ඒව්‍යු� පිහිට�
ඇත්යේත් එයට පිටතින් යේව්.
යේමාමා යේස�ය�ග�නීමාත් සමාගමා පරමා�ණුව්‍යු ස�භන්ධයේයන් විදiඥයින් තුල තිබූ උනන්දුව්‍යු ව්‍යු�ඩි විය. මාන්දයත් ද�නට උපපරමා�ණුක අ�ශු යේදව්‍යුර්ගයක්මා යේස�ය�යේගන ඇති බ�විනි. ඒව්‍යු�න� ඉයේලක්යේට�(ණ හ� යේප_(යේට(ණ යේව්.
නීල්ස් මොබ�ර් (Niels Bohr)
යේබ(ර් විසින් පරමා�ණුව්‍යු සදහ� ඔහුයේ)මා ආක=තියක් නිපදවිය. එය රදර්ෆර්ඩ් යේ) ආක=තියේ� නවීකරණයක් යේලසින්ද ස�ලක්‍රිය හ�ක්‍රියි. ඔහු අතින් හයි'53න් හී ව්‍යුර්ණ�ව්‍යුලී යේර්ඛ� නිව්‍යුරදිව්‍යු අනුමා�ණ කල හ�ක්‍රි සමීකරණයක් නිර්මිත විය. ඔහු යේමාමා සමීකරණය හරහ� ව්‍යු�ඩි දුරටත් පරීක්ෂංණ සිදුකරයේගන ය�යේ�දී ඔහුට යේපනී ගියේ� ඉයේලක්යේට�(ණ ප�ව්‍යුතිය යුත්යේත් නiෂ්ඨිය ව්‍යුට� කව්‍යුචයන් තුල කක්ෂං ගතව්‍යු බව්‍යු. ඒව්‍යු�ට නිdචිත ශාක්තියක්ද සහිතව්‍යු පව්‍යුතින බව්‍යුද ඔහුට යේස�ය� ග�නීමාට හ�ක්‍රි විය.
පරමා�ණුව්‍යුක් මාගින් නියමිත ශාක්තියක් ඇති යේප_(යේට(න අව්‍යුයේශා(ෂංණය ක්‍රිරීමා හ� මුද�හ�රීමා සිදුකරන බව්‍යුත් එමා ශාක්තිය ඉයේලක්යේට�(ණ ව්‍යුලට විවිධ ශාක්ති මාට්ට� ව්‍යුල කව්‍යුච ව්‍යුලට ය�මාට යේ�තුව්‍යුක් ව්‍යුන බව්‍යුද පරීක්ෂංණ මාගින් සන�ථ විය.
යේමාමා යේබ(ර් ආක=තිය ව්‍යුචනයේයන් විස්තර කරනව්‍යු�න� පරමා�ණුව්‍යුක් යනු නiෂ්ඨියක් ව්‍යුට� කක්ෂං ගතව්‍යු ඇති ඉයේලක්යේට�(ණ ව්‍යුල�ව්‍යුක්‍රි.
මොර�බර්ට් මිලිකාන් (Robert Millikan)
ළහිර� හියේ�ෂ්මාදුෂං�ඛ 12 Sc4 පිටුව්‍යු 8
යේමා�හු ව්‍යු'�ත්මා ප_සිද්ධියට පත්ව්‍යු ඇත්යේත් ඉයේලක්යේට�(ණයක ආයේර(පණය යේස�ය�ගත් යේතල්බි�දු පරීක්ෂං�ව්‍යු නිස�යේව්‍යුනි. ඔහු X- ක්‍රිරණ හරහ� කු'� යේතල්බි�දු විසිරවිය හ�ක්‍රි ය�න්ත/නයක් නිපදවිය. එමා යේතල්බි�දු X- ක්‍රිරණ හරහ� ය�මා නිස� ඒව්‍යු� ඉයේලක්යේට�(ණ මාගින් ආයේර(පණයට ලක්විය. ඉන්පසු එමා කු'� යේතල් බි�දු ධන යේලසින් ආයේර(පිත තහඩුව්‍යුක් හ� ඍණ යේලසින් ආයේර(පිත තහඩුව්‍යුක් අතරින් ව්‍යු�යේටන්නට ස�ලස් විය. නියමිත විභව්‍යුයක් එමා තහඩු අතරට ලබ�දුන් විට යේමාමා කු'� යේතල් බි�දු නිdචලව්‍යු යේපරකී තහඩු අතර රැදී සිටීමා ඔහු විසින් නිරීක්ෂංණය කරන ලදී. මිලිකන් අණ්වීක්ෂංයක් භ�විතයේයන් යේමාමා කු'� යේතල් බි�දු ව්‍යුල පරිමා�ණය ගණනය කරනු ල�බීය.
ඔහු එමා යේතල් ව්‍යුල ඝනත්ව්‍යුය ද�න සිටිය නිස� එමා යේතල් බි�දු ව්‍යුල බර තීරණය ක්‍රිරීමාට ඔහුට හ�ක්‍රි විය. (පරිමා�ව්‍යු * ඝනත්ව්‍යුය = ස්කන්ධය) ඉන්පසු යේමාමා එක් එක් යේතල් බි�දුයේව් ස්කන්ධය හ� ගුර�ත්ව්‍යුය මාගින් ඇති කරන ලද බලය යේය�ද� ගනිමින් ඔහු ඉයේලක්ට් යේර(ණයක ආයේර(පණය තීරණය කරන ලදී.
(ගුර�ත්ව්‍යුය මාගින් ඇති කරන ලද බලය යේස�ය� ග�නුනයේ� Force = mG යන සමීකරණය mdropletG = Ee යන ආක�රයේයන් ස�කසීයේමාන්. mdroplet යන්යේනන් යේතල් බි�දු ව්‍යුල ස්කන්ධයත්, G මාගින් ගුර�ත්ව්‍යුය නිස� ඇති කරව්‍යුන ත්ව්‍යුරණයත්, Ee මාගින් විද�ත්මාය ආයේර(පණයත් යේස�ය� ග�නිනු ල�බීය. යේමාහි Ee යනු පලමු සමීකරණයේ� Force යන්නයි.)
නමුත් සIමා විටකදීමා X- ක්‍රිරණයන් මාගින් යේතල් බි�දුව්‍යුට එක් ඍණ ආයේර(පණයක් පමාණක් ලබ�දුන්යේන් න�හ�. එමා නිස� මිලිකන්යේ) පරීක්ෂංණයේයන් ල�බුනු අගයන් පහත අයුරින් විවිධ�ක�ර විය.
o − 8.0 * 10 – 19 කූයේල(�o – 6.4* 10 – 19 කූයේල(�o – 4.8 * 10 – 19 කූයේල(�o – 3.2 * 10 – 19 කූයේල(�
ආදී යේලසින් යේමාමා අගයන්ට විචලiයක් ප�ව්‍යුතින. එමා නිස� මිලිකන් විසින් යේමාමා අගයන්යේ) යේප�දු විභ�3කය වූ – 1.6 * 10 – 19 කූයේල(� යන අගය ඉයේලක්යේට�(ණයක ආයේර(පණය යේලසින් තීරණය කරන ලදී. එයේමාන්මා යේමාමා විවිධ අගයන් ල�බීමාට යේ�තුව්‍යු X- ක්‍රිරණයන් මාගින් යේමාමා කු'� යේතලි බිදිති ව්‍යුලට -5, -4, -3 හ� -2 යන් අගයන් ග�නීමා ය�යි තීරණය කරන ලදී. අව්‍යුස�නයේ�දී ඔහු – 1.6 * 10 – 19 කූයේල(� යනු ඉයේලක්යේට�(ණයක ආයේර(පණය යනුයේව්‍යුන් ප_ක�ශායට පත් කරන ලදී.
ලුයිස් ඩි.මොබ<��ලි
1924 ලුයිස් ඩි.යේබ�()ලි අ�ශු අතර ය�ත�ක් දුරට තර�ගමාය හ�සිරීමාත් දක්ව්‍යුත�යි යේය(3න� කළ අතර 1926 ව්‍යුසයේර් දී අර්වින් යේශා(ඩින්ගර් යේමාමා යේය(3න�ව්‍යු ඇසුරින් අ�ශුව්‍යුක්
ළහිර� හියේ�ෂ්මාදුෂං�ඛ 12 Sc4 පිටුව්‍යු 9
යේව්‍යුනුව්‍යුට ති/මා�ණ තර�ග ආක�රයක් යේලසට ඉයේලක්යේට�(න විස්තර යේකයේරන ගණිතමාය පරමා�ණුක ආක=තියක් නිර්මා�ණය කයේ�ය. ඉයේලක්යේට�(න තර�ග ආක�රයක් යේලස විස්තර ක්‍රිරීමාත් සමාගමා එහි පිහිටුමා සහ ගමාiත�ව්‍යු යන පර�මිතීන් යුගලමා එකව්‍යුර නිව්‍යු�රදිව්‍යු ලබ� ග�නීමා ගණිතමාය ව්‍යුශායේයන් කළ යේන�හ�ක්කත් බව්‍යුට පත් විය.
යේමාය අවිනිdචිතත� මූලධර්මාය යේලස ප_සිද්ධියට පත් විය. යේමාමා ස�කල්පයට අනුව්‍යු ක්‍රිසිය� පිහිටුමාක් සඳහ� ඉයේලක්යේට�(නයකට තිබිය හ�ක්‍රි ගමාiත� පර�සයක් යේහ( ක්‍රිසිය� ගමාiත�ව්‍යුක් තිබිය හ�ක්‍රි පිහිටු� ස�ඛi�ව්‍යුක් පමාණක් ලබ� ගත හ�ක්‍රි යේව්. නමුත් යේමාමාගින් එය යේපර භ�විත� වූ ආක=තීන් මාඟින් ප�හ�දිලි කළ යේන�හ�ක්‍රි වූ හයි'53න්ට ව්‍යු'� විශා�ල පරමා�ණුව්‍යුල ව්‍යු�හමාය ව්‍යුර්ණ�ව්‍යුලි යේර්ඛ� රට� ව්‍යු�නි පරමා�ණුක හ�සිරී� ස�බන්ධ නිරීක්ෂංණ ප�හ�දිලි කළ හ�ක්‍රි විය. ඒ අනුව්‍යු පරමා�ණු පිළිබඳ වූ ග�හ මාණ්'ල ආක=තිය ඉව්‍යුත යේහලූ අතර ඒ යේව්‍යුනුව්‍යුට නiෂ්ටිය ව්‍යුට� ඉයේලක්යේට�(න පිහිටීමාට ව්‍යු�ඩිමා ස�භ�විත�ව්‍යුක් පව්‍යුතින ක�ක්ෂීය කල�ප විස්තර යේකර�ණු ආක=තිය භ�විතයට ප�මිණියේ�ය.
පරමා�ණුව සම්භන්ධ නව ආකා�තිය
ස්කන්ධ ව්‍යුර්ණ�ව්‍යුලීක්ෂංය දියුණු වීමාත් සමාග පරමා�ණුව්‍යුල ස්කන්ධය නිව්‍යු�රදිව්‍යු මා�නිය හ�ක්‍රි විය. යේමාමා උපකරණයේ� දී චු�භකයක් යේය�ද� යේගන අයන දහර�ව්‍යුක ගමාන් මාඟ යේව්‍යුනස් යේකයේරන අතර එහි දී එක් එක් අයනයේ� සිදු ව්‍යුන අපගමානය එමා අයනයේ� ස්කන්ධය (පරමා�ණුයේව්‍යුහි ස්කන්ධයමා යේව්) එහි ආයේර(පණයට දරන අනුප�තය මාත රඳ� පව්‍යුතී. රස�යන විදi�ඥ ෆ��න්සිස් විලිය� ඇස්ටන් යේමාමා උපකරණය යේය�ද� යේගන සමාස්ථ�නිකව්‍යුලට එක්‍රියේනකට යේව්‍යුනස් ස්කන්ධය පූර්ණ ස�ඛi�මාය ප_මා�ණව්‍යුලින් එක්‍රියේනකට යේව්‍යුනස් වූ අතර යේමාය පූර්ණ ස�ඛi� නියමාය යේලස හ�ඳින්යේව්. යේමාමා එක්‍රියේනකට යේව්‍යුනස් පරමා�ණුක සමාස්ථ�නිකව්‍යුල ප�ව්‍යු�ත්මා ප�හ�දිලි කළ හ�ක්‍රි වූයේ� යේභ�තික විදi�ඥ යේ¡�ස් ච�ඩ්වික් විසින් 1932 ව්‍යුසයේර්දී යේප_(යේට(නයකට ස්කන්ධයේයන් සමා�න, ආයේර(පණයක් රහිත, නියුයේට�(නය න� අ�ශුව්‍යු යේස�ය� ග�නීයේමාන් පසුව්‍යුය. ඒ අනුව්‍යු සමාස්ථ�නික සමා�න යේප_(යේට(න ස�ඛi�ව්‍යුක් දරන, එයේහත් යේව්‍යුනස් නියුයේට�(න ස�ඛi�ව්‍යුක් නiෂ්ටිය තුළ අ'�ගු ව්‍යුන මූලද්‍රව්‍යුi පරමා�ණු යේලස ප�හ�දිලි කරන ලදී.
1950 ව්‍යුර්ෂංයට ආසන්න ක�ලය තුළ ව්‍යු'�ත් ව්‍යු�ඩි දියුණු කළ අ�ශු ත්ව්‍යුරක සහ අ�ශු අන�ව්‍යුරක භ�විතයට ප�මිණීමාත් සමාග අධි ශාක්තියක්‍රින් යුතුව්‍යු චලනය ව්‍යුන පරමා�ණු අතර ග�ටු� අධiයනය ක්‍රිරීයේ� අව්‍යුස්ථ�ව්‍යු විදi�ඥයන්ට උද� විය. යේ� අනුව්‍යු නියුයේට�(න සහ යේප_(යේට(න ක්ව්‍යු�ක් න� ව්‍යු'�ත් කු'� අ�ශුව්‍යුලින් ස�දී ඇති හ�යේ'5(න බව්‍යු යේස�ය� ගන්න� ලදී. යේමාමා උප පරමා�ණුක අ�ශු සහ ඒව්‍යු�යේ� අන්තර් ක්‍රි#ය�ව්‍යුන් ප�ලනය කරන බල ඇසුරින් ස�ර්ථක යේලස නiෂ්ටියේයහි ගුණ��ග ප�හ�දිලි කළ හ�ක්‍රි නiෂ්ටික යේභ�තික විදi�ත්මාක ස�මාත ආක=තීන් යේ� සමාගමා ව්‍යු�ඩි දියුණු විය.
ළහිර� හියේ�ෂ්මාදුෂං�ඛ 12 Sc4 පිටුව්‍යු 10
ඉමොලක්මොටB�ණ වල�ව
නiෂ්ටියේ� ඇති යේප_(යේට(න මාගින් ඉයේලක්යේට�(න විද�ත් චු�භකබල මාගින් ආකර්ෂංණය කර ගනු ලබයි. යේමාමා බලය නිස� ඉයේලක්යේට�(න, ස්ථිති විද�ත් විභව්‍යු කූපය පව්‍යුතිමින් කු'� නiෂ්ටිය ව්‍යුට� පිහිටයි. එන� යේමාමා ඉයේලක්යේට�(නයක් නiෂ්ටියේයන් ඉව්‍යුත් ක්‍රිරීමා ට න� බ�හිර බලයක් දිය යුතුය යන්නය. නiෂ්ටියට ආසන්නව්‍යු පිහිටි ඉයේලක්යේට�(නයක් ඉත� තදින් නiෂ්ටියට ඇදී බ�දී පව්‍යුතී. යේ� නිස� විභව්‍යු විභව්‍යු කූපයේයහි මාධiයට ආසන්නව්‍යු පිහිටි ඉයේලක්යේට�(න මුද� ග�නීමාට විභව්‍යු කූපයේ� බ�හිරව්‍යු පිහිටි ඉයේලක්යේට�(නව්‍යුලට ස�පයිය යුතු ශාක්තිය ට ව්‍යු'� ව්‍යු�ඩි ශාක්තියක් ස�පයිය යුතු යේව්.
අයේනක් අ�ශුව්‍යුල ට යේමාන් ඉයේලක්යේට�(නව්‍යුලට අ�ශුමාය හ� තර�ගමාය ගුණ ඇත. ඉයේලක්යේට�(න ව්‍යුල�ව්‍යු යනු විභව්‍යු කූපයේ� ඉයේලක්යේට�(න ති/මා�නව්‍යු ස්ථ�ව්‍යුර තර�ගයක ආක�රයේයන්, නiෂ්ටියට ස�යේප්ක්ෂංව්‍යු චලනය යේන�වී පව්‍යුතින ප_යේද්ශායක්‍රි. යේමාමා හ�සිරීමා පරමා�ණුක කක්ෂික මාගින් ප�හ�දිලි කළ හ�ක. යේමාය ගණිතමාය ශ්‍රීDතයක් ව්‍යුන අතර එමාගින් ඉයේලක්යේට�(නයක ය� ගණනය කරන ලද පිහිටීමාක ප�ව්‍යුතීයේ� ස�භ�විත�ව්‍යුය ගණනය කරයි. අයේනකුත් විය හ�ක්‍රි තර�ග රට� ස්ථ�යි ආක�රයට යේව්‍යුනස් විය හ�ක්‍රි නිස� නiෂ්ටිය ව්‍යුට� පව්‍යුතින්යේන් ව්‍යු�ක්තව්‍යු පව්‍යුතින්යේන් ක�ක්ෂික ක�ණ්'යක් පමාණි. ක�ක්ෂික සදහ� එක ව්‍යුලයකට නිෂ්ප�දනයකට ව්‍යු'� තිබිය හ�ක්‍රි අතර ඒව්‍යු� හ�'යේයන්, ප් රමා�ණයේයන් හ� ස්ථ�නගත වීයේමාන් එක්‍රියේනකට යේව්‍යුනස් යේව්.
නDෂ්ඨිGය
නියුක්ලියේය(න යේලස හදුන්ව්‍යුන නියුයේට�(න හ� යේප_( යේට(න එකතු වී කු'� පරමා�ණුක නiෂ්ටි නිර්මා�ණය යේව්. නiෂ්ටියක අරය දල ව්‍යුශායේයන් fm පමාණ ව්‍යුන අතර යේමාහි A මාගින් මුළු නියුක්ලියේය(න ස�ඛi�ව්‍යු ද�ක්යේව්. යේමාය 105 fm ගණයේ� ඇති පරමා�ණුක අරයක් සමාග ස�සදීයේ�දී ඉත� කු'�ය. කු'� පර�සයක ප�තිරී ඇති ‘අව්‍යුයේdෂං ප_භල බලය’ නමින් හඳුන්ව්‍යුන ආකර්ශාන විභව්‍යුයක් මාගින් නියුක්ලියේය(න එකට බන්ධනය වී ඇත. 2.5 fm ට ව්‍යු'� කු'� දුරව්‍යුල දී ධන ආයේර(පිත යේප_(යේට(න ව්‍යුලට එක්‍රියේනක විකර්ශානය ක්‍රිරිමාට යේ�තුව්‍යුන විද�ත් චු�භක බලයට ව්‍යු'� යේමාමා බලය බල ස�පන්නය.
ළහිර� හියේ�ෂ්මාදුෂං�ඛ 12 Sc4 පිටුව්‍යු 11
එකමා මුලද්‍රව්‍යුiයේ� යේප_(යේට(න ගණන සමා�නව්‍යුන අතර එය පරමා�ණුක ක#මා��කය යේලස හඳුන්ව්‍යුයි. එකමා මුලද්‍රව්‍යුiයේ� නියුයේට�(න යේව්‍යුනස් විය හ�ක්‍රි අතර එමාගින් මුලද්‍රව්‍යුiයේ� සමාස්ථ�නික ඇතියේව්. නiෂ්ටියේ� ස්ථ�යීත�ව්‍යු තීරණය කරන්යේන් එහි නියුයේට�(න ගණනට ස�යේප්ක්ෂංව්‍යු ඇති යේප_(යේට(න ගණනයි. අස්ථ�යී සමාස්ථ�නික යේව්‍යුයේත�ත් ඒව්‍යු� වික්‍රිරණශ්‍රීලී ක්ෂංය වී� ව්‍යුලට භ�3නය යේව්.
පරමා�ණුව පිළිබද ද)නට භ�විතෘ වන ආකා�තිය
පද�ර්ථයේයහි මූලික ඒකකය ව්‍යුන පරමා�ණුව්‍යු ඝන, මාධiගත නiෂ්ටියක්‍රින් හ� එය ව්‍යුටකරගත් ස=ණ ආයේර(පිත ඉයේලක්යේට�(න අ'�ගු ව්‍යුල�ව්‍යුක්‍රින් සමාන්විත යේව්‍යුයි. පරමා�ණුක නiෂ්ටිය සමාන්විත ව්‍යුන්යේන් ධන ආයේර(පිත ප් යේර(යේට(න සහ විද�ත් ව්‍යුශායේයන් උද�සීන නියුයේට�(න (හයි'53න්-1 විෂංයයේයහි පමාණක් යේමාය යේව්‍යුනස් ව්‍යුන්යේන් එය නියුයේට�(න විරහිත එකමා ස්ථ�යි නියුක්ලයි'ය ව්‍යුන බ�විනි) ව්‍යුල මිd රණයක්‍රිනි. පරමා�ණුව්‍යුක ඉයේලක්යේට�(න එහි නiෂ්ටියට බන්ධනය ව්‍යුන්යේන් විද�ත් චු�බක බල අනුස�රයේයනි.
එයේලසින්මා, පරමා�ණු සමුහයක් එක්‍රියේනක යේව්‍යුත බ�ඳී ප�ව්‍යුතීයේමාන් අණුව්‍යුක් නිමා�විය හ�ක. යේප_(යේට(න හ� නියුයේට�(න සමා�න ස�ඛi�ව්‍යුක් සහිත පරමා�ණුව්‍යුක් විද�ත් ව්‍යුශායේයන් උද�සීන ව්‍යුන අතර, එයේස් යේන�ව්‍යුන අව්‍යුස්ථ�ව්‍යුන්හීදී එය ධන ආයේර(පණයක් (ඉයේලක්යේට�(න ඌනත�ව්‍යු) යේහ( ස=ණ ආයේර(පණයක් (ඉයේලක්යේට�(න අතිරික්තය) යේහ( සහිත අතර එය අයනයක් යේව්‍යුයි. පරමා�ණුව්‍යුක් ව්‍යුර්ග්‍රීකරණය යේකයේරනුයේ� එහි නiෂ්ටියේයහි සමාන්විත ප් යේර(යේට(න සහ නියුයේට�(න ස�ඛi�ව්‍යු අනුව්‍යුය: යේප_(යේට(න ස�ඛi�ව්‍යු විසින් නිdචය යේකයේරනුයේ� රස�යනික මූලද්‍රව්‍යුiය ව්‍යුන අතර, නියුයේට�(න ස�ඛi�ව්‍යු විසින් නිdචය යේකයේරනුයේ� මූලද්‍රව්‍යුiයේයහි සමාස්ථ�නිකය යේව්‍යුයි.
ළහිර� හියේ�ෂ්මාදුෂං�ඛ 12 Sc4 පිටුව්‍යු 12