1/27/2010

1

ارائه شفاهی بخش نظري درس سمینار

:موضوعبررسی مقایسه اي آزادي در اسالم، مارکسیسم و لیبرالیسم

:تهیه وتنظیمابوصالح دهقانی

:استاددکتر صمد بنیسی

88فروردین

ارائه شفاهی بخش نظري درس سمینار

:موضوعبررسی مقایسه اي آزادي در اسالم، مارکسیسم و لیبرالیسم

:تهیه وتنظیمابوصالح دهقانی

:استاددکتر صمد بنیسی

88فروردین

مقدمه ها انسان معنوي و مادي هدایت مدعی که است جامعی مکتب اسالم

است، سیاسی آزادي بشر، حیات مهم مقوالت از یکی که آنجا از و است و لیبرالیسم مکتب دو نظریات با اسالم دیدگاه مقایسه به اینجا در

.است شده پرداخته سیاسی آزادي خصوص در مارکسیسم سه مکاتب کلیات و نظري مبانی ابتدا در موضوع، شدن تر روشن براي

.است گردیده بیان خالصه طور به گانه

نظري مبانیلیبرالیسم )الف حقیقت در و شد متولد آزادي شعار با هفده قرن در لیبرالیسم

.بود اروپا در کلیسا سلطه و حاکم خفقان برابر در العملی عکس

هاي آزادي خواستار اجتماعی، نهضت یک عنوان به مکتب این اجتماعی سیاسی، تشکیالت و اجبار گونه هر از فرد رهایی و فردي

.شد دینی و است شده بنا )اندیویدالیسم( گرایی فرد مبناي بر مکتب این.

دارند، نظر اختالف بعدالطبیعه ما و خدا مورد در لیبرال متفکران .ملحد برخی و خدایند به معتقد برخی

1/27/2010

2

مارکسیسم) ب مارکس کارل توسط نوزدهم قرن در که است مادیگري نوعی مارکسیسم

.آمد وجود به آلمانی

هستند روبنا مابقی و بوده زیربنا اقتصاد مکتب، این در.

انسان اجتماعی و فکري تحوالت همه علت که است معتقد مکتب این .کرد جستجو او تولید شیوه و اقتصادي ساختار در تحول در بایستی را

است شده بنا )کلکتیویسم( گرایی جمع اساس بر مارکسیسم.

در را چیز همه و هستند مابعدالطبیعه و خدا وجود منکر ها مارکسیست .کنند می جستجو مادیات

اسالم) ج و دنیوي حیات دو انسان براي و داند می خداوند مخلوق را انسان اسالم

.است قائل معنوي و مادي وجود دو و اخروي

را ها انسان براي گذاري قانون حق خود، مخلوقات شناخت دلیل به خداوند در که داند نمی کافی مطلوبش به انسان رسیدن براي تنهایی به را عقل و دارد.است فرستاده انسان کمک به را وحی صورت این

است نموده ترسیم کمال دو انسان براي اسالم:)عدالت و اجتماعی رفاه( مادي کمال-)پروردگار قرب( معنوي کمال-

مالک به )السالم علیه( علی امام نامه در توان می را اسالم دیدگاه از تصویر بهترین :دید اشتر

سرزمین آن آبادانی )4 مردم معنوي هدایت )3 امنیت )2 اقتصادي تدبیر )1

آزادي آزادي از آرمان هاي فطري بشر است که هر کس با توجه به مبانی

.نظري خود تعریفی از آن ارائه داده است

تعریف کلی از آزادي:آماده بودن شرایط حرکت در جهت رشد انسان در محدوده اي که توان

.رشد و حرکت دارد و عدم وجود موانع براي حرکت و رشد انسان

آزادي داراي دو قسم است:)آزادي فکر، عقیده و اندیشه(آزادي درونی - آزادي سیاسی، اقتصادي، مذهبی و سایر آزادي هاي (آزادي بیرونی -

)اجتماعی

آزادي و لیبرالیسم خواستار ها لیبرال شد، متولد آزادي شعار با لیبرالیسم که آنجا از

.شدند ها بند و قید تمام از فرد آزادي و گذشته تجربه به توجه با لیبرال نو متفکران بیستم، قرن در

.پرداختند لیبرالیسم اصالح به آزادي، تعریف در آنها ناکامی آزادي از ها لیبرال جدید تعریف: که را کاري هر باشد داشته حق انسان اینکه از است عبارت آزادي((

است، نداده اجازه قانون آنچه و دهد انجام است داده اجازه قانون))نگردد آن انجام به مجبور

ها لیبرال آخر سخن:.شود محدود تواند می آزادي خود خاطر به فقط آزادي

1/27/2010

3

آزادي و مارکسیسم در را آزادي و اند گفته سخن آزادي مورد در کمتر ها مارکسیست

.اندنموده تعریف خاصی قالب

اجتماعی-سیاسی نه بوده فلسفی تعریفی آزادي از آنها تعریف.

است معتقد لیبرالیسم در شده تعریف آزادي رد با مارکس : تک دادن اجازه جاي به آنکه مگر بود نخواهیم آزاد وقت هیچ ما ((

به و مشترك طور به مخلوقات همه خویش، هدایت به مخلوقات تک))گیرند عهده بر را خود هدایت جامعه یک صورت

اسالم و آزاديآنها براي وحی که چوب چهار یک در بایستی اسالم مکتب پیروان

مرزي و حد همان چوب، چهار این و کنند حرکت است نموده مشخص.است شده مشخص آنها آزادي براي که است از بعد اما است تبشیر و انذار زبان اسالم پذیرش از قبل فرد، یک براي

.بود خواهد نهی و امر زبان اسالم، پذیرش کجاست؟ تا است، کرده ترسیم آزادي براي اسالم که مرزي و حد اهداف راستاي در را آن الهی، نعمات با آزادي دادن نسبت با خمینی امام

:کند می محدود انسانی کشور و ملت حال به آنکه مگر است مطلق طور به آزادي اسالم در((

))شود اي مفسده موجب و داشته ضرر اسالمی

گیري نتیجه بر تنها نیز را آزادي و کرده تلقی مادي صرفا موجودي را انسان برخی

)مارکسیسم(.اند کرده تحدید و تبیین اساس این

در ولی شناسند می روحانی و جسمانی موجودي را انسان اي عده دارد را توان این تنهایی به عقل که معتقدند زندگی رسم و راه تبیین

و سیاسی امور به ربطی و است فردي امري دین و بیابد را راه که)لیبرالیسم(.ندارد اجتماعی

را دنیا وزندگی ، روح و جسم از مرکب موجودي را انسان اسالم واگذار فرد خود به جزئی امور برخی داند، می آخرت زندگی مقدمه

.است کرده مشخص را راه شرع دیگر قسمتی در و است شده

یک شناخت مارکسیسم، و لیبرالیسم اساسی هاي خدشه از یکی .است انسان از آنها ناقص و بعدي که نیست موجودي انسان که است داده نشان جدید روانشناسی

.کند حکومت او بر عقل تنهاواقعی شناخت وحی، دامان از بریده مکاتب تلخ تجربیات به توجه با از فراتر چیزي را او زندگی ابعاد همه در انسان حقیقی تربیت و

.داند می )وحی مکتب( انسان

1/27/2010

4

ȜǣǠȺȵ

تهیه شده در دفتر تحقیقات و برنامه ریزي -آشنایی با مکاتب و اصطالحاتدرسی براي مراکز تربیت معلم

علیه السالم(فصل نامه تخصصی موسسه آموزش عالی باقرالعلوم -علوم سیاسی(-شماره بیست و سوم