ประวตและความเปนมาภาษาบาล

โครงรางเนอหาสาระ

• ความเปนมาและพฒนาการของภาษาบาล • ความส าคญและประโยชนในการศกษาภาษาบาล

• หลกสตรเปรยญธรรม ประโยค ๑ – ๙ • โครงสรางบาลไวยกรณ

ความหมายของภาษาบาล

• ”บาล" หมายถง ภาษาทรกษาพระพทธพจนเอาไว • ภาษาบาลมลกษณะเฉพาะตวคอ ค าทกค า ไมวาจะเปนค านามหรอค ากรยา ลวนแตมรากศพท หรอผานการประกอบรปศพททงสน ไมใชจะส าเรจเปนค าศพทเลยทเดยว และเมอจะน าไปใชจะตองมการแจกรปเสยกอน เพอท าหนาทตางๆ ในประโยคเชน เปนประธาน เปนกรรม เปนตน • ภาษาไทยรบเอาค าบาลและสนสกฤตมาใชในภาษาไทยคอนขางมาก อาจกลาวไดวามากกวาภาษาอนๆ

ก าเนดภาษาบาล

• ภาษาบาล ไมปรากฏทมาทชดเจน และเปนทถกเถยงเรอยมาโดยไมมขอสรป • พระพทธโฆสาจารย อธบายวาภาษาบาลเปน "สกานรตต" คอภาษาทพระพทธเจาตรส พระพทธเจาทรงแสดงธรรมดวยภาษาบาล เพราะในสมยนน ประเทศอนเดยมภาษาหลกอย ๒ ตระกล คอ ภาษาปรากฤต และ ภาษาสนสกฤต

ตระกลภาษาปรากฤต

แบงยอยออกเปน ๖ ภาษา คอ • ภาษามาคธ ภาษาทใชพดกนอยในแควนมคธ • ภาษามหาราษฎร ภาษาทใชพดกนอยในแควนมหาราษฎร • ภาษาอรรถมาคธ ภาษากงมาคธ เรยกอกอยางหนงวา ภาษาอารษปรากฤต • ภาษาเศารน ภาษาทใชพดกนอยในแควนศรเสน • ภาษาไปศาจ ภาษปศาจ หรอภาษาชนต า • ภาษาอปภรงศ ภาษาปรากฤตรนหลงทไวยากรณไดเปลยนไปเกอบหมดแลว

ภาษาบาล ใชถายทอดเผยแผและบนทกพทธพจนเรอยมา จนกลายเปนภาษาทใชเปนหลก ในพระพทธศาสนานกายเถรวาท มพระไตรปฎกเปนตน ในการเขยนภาษาบาลไมมอกษรชนดใด ส าหรบใชเขยนโดยเฉพาะสนนษฐานวา นาจะเปนอกษรมาคธ แตสามารถประยกตใชกบภาษาของประเทศนน ๆ ทพระพทธศาสนาเผยแผถง เชน พระพทธศาสนาเผยแผถงประเทศไทย กใชอกษรไทย เปนตน

พฒนาการของภาษาบาล ยคคาถา (Gatha Language)

มลกษณะเหมอนภาษาอนเดยโบราณ เพราะการใชค ายงเกยวของกบภาษาไวทกะทใชบนทกคมภรพระเวท

ยครอยแกว (Prose Language)

ไดแกภาษารอยแกว ทมในพระไตรปฎก

ยครอยแกวระยะหลง (Post-canonical Prose Language)

เรยกชออกอยางวา “รอยแกวรนอรรถกถา” ไดแก บทรอยแกวทแตงขนทหลง โดยพระอรรถกถาจารยตางๆ

ยครอยกรองประดษฐ (Artificial Poetry)

ภาษาทใชในยคนเปนการผสม ผสานระหวงภาษาเกาและภาษาใหม เพอใหไพเราะดและสวยงามและเหมาะสมกบการเวลาในชวงนนๆ

สาเหตทเปลยนชอจากภาษามาคธ เปนภาษาบาล

• ถอยค าส านวนของภาษามาคธหรอภาษาของชาวมคธสมยพทธกาล กไดเปลยนแปลงไปตามกาลเวลากลายเปนภาษามาคธในยคใหม จงเรยกเสยใหมวา “ภาษาบาล” เพอตดปญหาความเขาใจผดทจะน าภาษาบาลไปเปรยบเทยบกบภาษามาคธสมยใหม • เนองดวยพระพทธเจาไดทรงปรบปรงแกไขภาษาสทธมาคธ ซงชนเดมเปนภาษาปรากฤตใหดขน เมอเปนภาษามาคธทดและไพเราะขนดวยอานภาพของพระพทธเจาแลว ภาษามาคธกมชอเรยกอกอยางหนงวา “บาล“ ซงแปลวา “แบบแผน“

ความส าคญของภาษาบาล

• เปนภาษาอนเปนโวหารของพระพทธเจา (สมพทธโวหารภาสา) • เปนภาษาอนเปนโวหารของพระอรยเจา (อรยโวหารภาสา) • เปนภาษาทใชบนทกสภาวธรรม (ยถาภจจพรหมโวหารภาสา) • เปนภาษาทรกษาพระพทธพจน (ปาลภาสา)

ความส าคญของภาษาบาล (ตอ)

นอกจากน นกไวยากรณบาลยงไดกลาวถงความส าคญภาษาบาลไวดงน • มลภาสา คอภาษาหลกหรอภาษาดงเดมของเสฏฐบคคล ๔ จ าพวกคอ อาทกปปยบคคล พรหม อสสตาลาปบคคล และ พระสมพทธเจา • นตภาสา คอภาษาทมแบบแผน มกฎไวยากรณด • สกานรตต คอ ภาษาทพระพทธเจาตรสและเปนภาษาหลกในการประกาศ • อตตมภาสา คอภาษาชนสง การทภาษาบาลจดเปนอตตมภาสานน พระเทพเมธาจารย (เชา ฐตปญโญ) เพราะเปนภาษาทพระพทธเจาทรงใชประกาศศาสนา, เปนภาษาทใชในการสงคายนา, เปนภาษาทใชในการสวดมนต

ประโยชนในการศกษาภาษาบาล

ประโยชนในการศกษาพทธศาสนา ประโยชนล าดบแรกในการศกษาภาษาบาลกคอ ชวยใหเกดความเขาใจในความหมายของศพทธรรมะในพระพทธศาสนายงขน ท าใหผศกษาสามารถเขาใจค าสอนทอยในพระไตรปฎกฉบบภาษาบาล ซงเปนหลกฐานชนแรกสดไดเปนอยางด พระไตรปฎกภาษาบาลถอวาเปนคมภรทางพทธศาสนาทมคณคาอยางยงยวด เปนคมภรทรกษาพทธพจนไดอยางชดเจนทสด การท าความเขาใจกบคมภรชนแรกสด เปนการปองกนการเขาใจหรอการแปลภาษาทผดพลาดไปไดอยางดทสด

ประโยชนในการศกษาภาษาบาล (ตอ)

ประโยชนทางดานภาษา • ท าใหเขาใจความหมายของค าตางๆ เชนค าราชาศพท, ชอสถานทตางๆ, ชอวด, ชอคน, ชอเดอน, ค าในบทรอยกรองตางๆ และค าในวรรณคด ไดเปนอยางด • ใชค า หรอประกอบค าภาษาบาลไดอยางถกตอง เชนค าวา อานสงส (มาจากภาษาบาลคอ อานส ส) หากไมเขาใจอาจใชผดไปเปน อานสงส • ชวยใหเรยนภาษาไทยหรอไวยากรณไทยไดงาย • ชวยใหสามารถใชค าภาษาบาลไดอยางไพเราะสละสลวย ทงในบทรอยกรองและรอยแกว • ชวยในการบญญตศพท วทยาการสมยใหมแขนงตางๆ

หลกสตรเปรยญธรรม ประโยค ๑-๒

ประโยค ๑ ๑. วชาบาลไวยากรณ หลกสตรใชหนงสอ บาลไวยากรณประเภทสอบถามความจ า ประโยค ๒ ๑. วชาแปลมคธเปนไทย โดยพยญชนะและโดยอรรถ หลกสตรใชหนงสอ ธมมปทฏฐกถา ภาค ๑-๔

หลกสตรเปรยญธรรม ประโยค ๓

๑.) วชาแปลมคธเปนไทย โดยพยญชนะและโดยอรรถ หลกสตรใชหนงสอ ธมมปทฏกถา ภาค ๕-๘ ๒.) วชาสมพนธไทย หลกสตรใชหนงสอ ธมมปทฏฐกถา ภาค ๕-๘ ๓.) วชาบาลไวยากรณ หลกสตรใชหนงสอ บาลไวยากรณ ประเภทสอบถามความจ าและความเขาใจประกอบกน ๔.) วชาบรพภาค ขอเขยนภาษาไทย โดยแกไขใหถกตองตามระเบยบลกษณะวรรคตอน ตวอกษรตามสมยนยม หลกสตรใชหนงสอทควรร เชน จดหมายทางราชการ เปนตน

หลกสตรเปรยญธรรม ประโยค ๔ - ๕

ประโยค ป.ธ. ๔ ๑. วชาแปลไทยเปนมคธ หลกสตรใชหนงสอ มงคลตถทปนแปล เลม ๑-๒ ๒. วชาแปลมคธเปนไทย หลกสตรใชหนงสอ มงคลตถทปน ภาค ๑ ประโยค ป.ธ. ๕ ๑. วชาแปลไทยเปนมคธ หลกสตรใชหนงสอ มงคลตถทปนแปล เลม ๓-๕ ๒. วชาแปลมคธเปนไทย หลกสตรใชหนงสอ มงคลตถทปน ภาค ๒

หลกสตรเปรยญธรรม ประโยค ๖

๑.) วชาแปลไทยเปนมคธหลกสตรใชหนงสอ ตตยสมนตปาสาทกา – ปญจมสมนตปาสาทกา ๒.) วชาแปลมคธเปนไทย หลกสตรใชหนงสอ ตตย-จตตถ-ปญจมสมนตปาสาทกา หมายเหต แตในการสอบกรรมการจะแปลประโยคทออกสอบเปนความไทยโดยสนทด หรออาจดดแปลงส านวนและทองเรอง หรอตดตอนทตางๆ มาเรยงตดตอกนเปนประโยค สอบไลกได

หลกสตรเปรยญธรรม ประโยค ๗

๑.) วชาแปลไทยเปนมคธ หลกสตรใชหนงสอ ปฐมสมนตปาสาทกาแปล – ทตยสมนตปาสาทกาแปล ๒.) วชาแปลมคธเปนไทย หลกสตรใชหนงสอ ปฐม-ทตยสมนตปาสาทกา

หลกสตรเปรยญธรรม ประโยค ๘

๑.) วชาแตงฉนทมคธ แตงฉนทเปนภาษามคธ ๓ ฉนทใน จ านวน ๖ ฉนท คอ (๑) ปฐยาวตร (๒) อนทรวเชยร (๓) อเปนทรวเชยร (๔) อนทรวงศ (๕) วงสฏฐะ (๖) วสนตดลก หมายเหต ขอความแลวแตกรรมการจะก าหนดให ๒.) วชาแปลไทยเปนมคธ หลกสตรใชหนงสอ ปฐมสมนต-ปาสาทกา และวสทธมรรคแปล ๓.) วชาแปลมคธเปนไทย หลกสตรใชหนงสอ วสทธมคค

หลกสตรเปรยญธรรม ประโยค ๙

๑.) วชาแตงไทยเปนมคธ แตงมคธจากภาษาไทยลวนขอความแลวแตกรรมการจะก าหนดให ๒.) วชาแปลไทยเปนมคธ หลกสตรใชหนงสอ อภธมมตถสงคหบาล และอภธมมตถวภาวนฎกา ๓.) วชาแปลมคธเปนไทยหลกสตรใชหนงสอ อภธมมตถวภาวน

บาลไวยกรณ

วจวภาค

นาม

อพพยยศพท

อาขยาต

กตก

สมาส

ตทธต

อกขรวธ

สมญญาภธาน

สนธ

วากยสมพนธ ฉนทลกษณ

วจวภาค – สวนแหงค าพด ๖ อยาง อกขรวธ – อกษรในภาษาบาล

(เรยนในหลกสตร เปรยญธรรม ประโยค ๑-๒)

วาดวยการสมพนธค าพดในประโยค (เรยนในหลกสตร เปรยญธรรม ประโยค ๓)

วาดวยการแตงฉนท

(เรยนในหลกสตร เปรยญธรรม ประโยค ๘)

ศกษาภาษาบาลเพมเตม ไดท www.buddhabucha.net/pali