на стандардите за оценување на учениците –...

PRIMENA NA STANDARDITE

ZA OCENUVAWE NA U^ENICITE

PREZENTACII I RABOTNI MATERIJALI ZA OBUKA 1

Obukata za unapreduvawe na ocenuvaweto se realizira vo sorabotka so

Makedonskiot centar za gra|ansko obrazovanie (MCGO)

ПРИМЕНА НА СТАНДАРДИТЕ ЗА

ОЦЕНУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕПРЕЗЕНТАЦИИ И РАБОТНИ МАТЕРИЈАЛИ

ЗА ОБУКА 1

Ovie prezentacii i rabotni materijali za obuka Primena na standardite za ocenuvawe 1se finansirani od amerikanskiot narod preku Agencijata na SAD za me|unaroden razvoj

- USAID Makedonija, vo ramkite na Proektot za osnovno obrazovanie, komponentaUnapreduvawe na ocenuvaweto na u~enicite, {to go sproveduva Akademijata za razvoj naobrazovanieto (AED) vo partnerstvo so Makedonskiot centar za gra|ansko obrazovanie(MCGO).

Prezentaciite i materijalite gi podgotvija:

D-r Violeta Petroska Be{ka

M-r Kiro Poposki

Grafi~ko ureduvawe:

Biljana Mihajlovska

Stavovite na avtorite iska`ani vo ovie prezentacii i rabotni materijali ne gi izrazuvaat stavovite na Agencijata na SAD za me|unaroden razvoj ili na Vladata na Soedinetite Amerikanski Dr`avi.

ASS-408-003-MAC

ПРИМЕНА НА СТАНДАРДИТЕ ЗА ОЦЕНУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ

ПРОГРАМА ЗА СЕМИНАР

Оваа обука се организира во рамките на компонентата Унапредување на оценувањето на учениците од Проектот за основно образование - УСАИД. Таа им е наменета на наставниците од предметна настава, стручните соработници и директорите на училиштата со цел да се оспособат да ги применуваат Стандардите за оценување на учениците во основното училиште.

Цели: На крајот од семинарот се очекува учесниците: да ја осознаат потребата од поинакво оценување во основните училишта;

да ги поврзат Стандардите за оценување со добрата пракса на оценување;

да ја согледаат потребата од формативно оценување;

да се запознаат со стратегии и методи за формативно оценување;

да го започнат планирањата за формативното оценување за наредниот период.

Обуката за унапредување на оценувањето во рамките на Проектот за основно образование се реализира во соработка

со Македонскиот центар за граѓанско образование (МЦГО)

3

РАСПОРЕД НА АКТИВНОСТИТЕ

Тема 1: ПОТРЕБАТА ОД ПОИНАКВО ОЦЕНУВАЊЕ

Тема 2: ОЦЕНУВАЊЕТО КАКО КОМПОНЕНТА НА

НАСТАВНИОТ ПРОЦЕС

Тема 3: НАСТАВНАТА ПРОГРАМА КАКО ОСНОВА НА

ОЦЕНУВАЊЕТО

Тема 4: ФОРМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ

Тема 5: ДИСКУСИЈА ЗА ВРЕМЕ НА ЧАСОТ

Тема 6: УСНА ПОВРАТНА ИНФОРМАЦИЈА

Тема 7: СЛОЖЕНОСТ НА ПРАШАЊАТА

Тема 8: ЕСЕЈСКИ ПРАШАЊА

Тема 9: ПИШАНА ПОВРАТНА ИНФОРМАЦИЈА

Тема 10: САМООЦЕНУВАЊЕ И ОЦЕНУВАЊЕ ОД

СОУЧЕНИЦИТЕ

Тема 11: ИЗВЕДБЕНИ АКТИВНОСТИ

Тема 12: ПРОЕКТИ

Тема 13: ПОРТФОЛИО

Тема 14: ПЛАНИРАЊЕ НА НАРЕДНИТЕ АКТИВНОСТИ

4

Обука за наставници

Примена на стандарди за оценување на учениците

Базична обука I

ДНЕВНИК ЗА УЧЕЊЕТО НА УЧЕСНИЦИТЕ

Како дел од Проектот за основно образование,

Потпроект: Унапредување на оценувањето во училиштата

Поддржан од УСАИД

Реализиран од Академијата за развој на образованието (AED) во соработка со

Македонскиот центар за граѓанско образование (МЦГО)

5

Тема 1: ПОТРЕБА ОД ПОИНАКВО ОЦЕНУВАЊЕ Најважно што осознав од оваа тема, а недоволно го знаев претходно Што од тоа можам да применам во наставата Што навистина применив (Секогаш кога ќе забележите нешто ново што сте примениле забележете го и периодот во кој сте го применувале) Со што од тоа што го применив сум задоволен, а што сметам дека треба да подобрам

6

Тема 2: ОЦЕНУВАЊЕТО КАКО КОМПОНЕНТА ОД НАСТАВНИОТ ПРОЦЕС

Најважно што осознав од оваа тема, а недоволно го знаев претходно Што од тоа можам да применам во наставата Што навистина применив (Секогаш кога ќе забележите нешто ново што сте примениле забележете го и периодот во кој сте го применувале) Со што од тоа што го применив сум задоволен, а што сметам дека треба да подобрам

7

Тема 3: НАСТАВНАТА ПРОГРАМА КАКО ОСНОВА НА ОЦЕНУВАЊЕТО

Најважно што осознав од оваа тема, а недоволно го знаев претходно Што од тоа можам да применам во наставата Што навистина применив (Секогаш кога ќе забележите нешто ново што сте примениле забележете го и периодот во кој сте го применувале) Со што од тоа што го применив сум задоволен, а што сметам дека треба да подобрам

8

Тема 4: ФОРМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ Најважно што осознав од оваа тема, а недоволно го знаев претходно Што од тоа можам да применам во наставата Што навистина применив (Секогаш кога ќе забележите нешто ново што сте примениле забележете го и периодот во кој сте го применувале) Со што од тоа што го применив сум задоволен, а што сметам дека треба да подобрам

9

Тема 5: ДИСКУСИЈА ЗА ВРЕМЕ НА ЧАСОТ Тема 6: УСНА ПОВРАТНА ИНФОРМАЦИЈА Најважно што осознав од оваие теми, а недоволно го знаев претходно Што од тоа можам да применам во наставата Што навистина применив (Секогаш кога ќе забележите нешто ново што сте примениле забележете го и периодот во кој сте го применувале) Со што од тоа што го применив сум задоволен, а што сметам дека треба да подобрам

10

Тема 7: СЛОЖЕНОСТ НА ПРАШАЊАТА Најважно што осознав од оваа тема, а недоволно го знаев претходно Што од тоа можам да применам во наставата Што навистина применив (Секогаш кога ќе забележите нешто ново што сте примениле забележете го и периодот во кој сте го применувале) Со што од тоа што го применив сум задоволен, а што сметам дека треба да подобрам

11

Тема 8: ЕСЕЈСКИ ПРАШАЊА Тема 9: ПИШАНА ПОВРАТНА ИНФОРМАЦИЈА Најважно што осознав од овие теми, а недоволно го знаев претходно Што од тоа можам да применам во наставата Што навистина применив (Секогаш кога ќе забележите нешто ново што сте примениле забележете го и периодот во кој сте го применувале) Со што од тоа што го применив сум задоволен, а што сметам дека треба да подобрам

12

Тема 10: САМООЦЕНУВАЊЕ И ОЦЕНУВАЊЕ ОД СОУЧЕНИЦИТЕ Најважно што осознав од оваа тема, а недоволно го знаев претходно Што од тоа можам да применам во наставата Што навистина применив (Секогаш кога ќе забележите нешто ново што сте примениле забележете го и периодот во кој сте го применувале) Со што од тоа што го применив сум задоволен, а што сметам дека треба да подобрам

13

Тема 11: ИЗВЕДБЕНИ АКТИВНОСТИ Најважно што осознав од оваа тема, а недоволно го знаев претходно Што од тоа можам да применам во наставата Што навистина применив (Секогаш кога ќе забележите нешто ново што сте примениле забележете го и периодот во кој сте го применувале) Со што од тоа што го применив сум задоволен, а што сметам дека треба да подобрам

14

Тема 12: ПРОЕКТИ Тема 13: ПОРТФОЛИО Најважно што осознав од оваа тема, а недоволно го знаев претходно Што од тоа можам да применам во наставата Што навистина применив (Секогаш кога ќе забележите нешто ново што сте примениле забележете го и периодот во кој сте го применувале) Со што од тоа што го применив сум задоволен, а што сметам дека треба да подобрам

15

14. ПЛАНИРАЊЕ ПРОМЕНИ ВО ОЦЕНУВАЊЕТО Најважно што осознав од оваа тема, а недоволно го знаев претходно Што од тоа можам да применам во наставата Што навистина применив (Секогаш кога ќе забележите нешто ново што сте примениле забележете го и периодот во кој сте го применувале) Со што од тоа што го применив сум задоволен, а што сметам дека треба да подобрам

16

ВОВЕД

1

ПРОЕКТПРОЕКТ ЗАЗАОСНОВНООСНОВНО ОБРАЗОВАНИЕОБРАЗОВАНИЕ

подобрувањеподобрување нанаоценувањетооценувањето нана ученицитеучениците

2

• материјалите за обука спроведена од ТомасЏерард Шил и Дамиан Пол Марчан од Ирска

• материјалите за обука за Оценување за учењеод Велика Британија

• книгата Оценување со тестови на знаење наВиолета Петроска-Бешка

Слајдовите се подготвени врз основа на:

• За повеќе информации за оценувањето воПЕП проектот можете да најдете на:

www.pep.org.mk

www.pepocenuvanje.blogspot.com

3

19

4

Теми на обуката:1. Потребата од поинакво оценување2. Оценувањето како компонента на наставниот процес3. Наставната програма како основа на оценувањето4. Формативно оценување5. Дискусија за време на часот6. Усна повратна информација7. Сложеност на прашањата8. Есејски прашања9. Пишана повратна информација10. Самооценување и оценување од соучениците11. Оценување изведбени активности12. Оценување проекти13. Оценување портфолио14. Планирање на оценувањето

5

Активност во групи

5 минути за задачата+ 10 минути за презентација

Ние сите...(2 вистини

+ 1 лага)

6

Дискусија со сите

Каква е врскатана претходнатаактивност сооценувањето?

20

ПОТРЕБАТА ОДПОИНАКВО ЦЕНУВАЊЕ

ТЕМА 1

1

Тема 1: ПОТРЕБАТА ОДПОИНАКВО ОЦЕНУВАЊЕ

Цели:• да се идентификуваат слабостите напостојниот систем на оценување

• да се увидат последиците од несоодветнотооценување

2

Примарната цел на училиштето еда ги научи учениците

Реалноста• Примарната цел научилиштето е да гиучи учениците

• Училиштето ги учи застекнување знаење, а не и за стекнувањевештини и ставови

• Знаења што бара да се учат се на многуниско ниво - главно фактографски знаењаи меморирање

Точно Неточно

3

Учениците учат за оценка, а не за знаење

Причини:• уписната политика во средното образование• оценките претставуваат статусен симбол• учениците не се заинтересирани за учење –оценката мора да ги „натера“

• на родителите им се важни само оценките –така знаат колку им се успешни децата

• од наставниците постојано се бара да ставаатоценки

• .....

23

4

Индивидуалнаактивност

Што обично сезема предвид

кога се формираоценката?

5 минути за набележување на одговорот+ 5 минути за презентирање на одговорите

5

Во оценката, освен знаењето, неоправданоучествуваат и други елементи

Што ја намалуваоценката?

• недисциплината• непослушноста• нередовноста• немањетодомашни задачи

• неносењетоприбор за работа

• ...

Што ја зголемуваоценката?

• послушноста• редовноста• трудољубивоста• активноста начасот

• влијателноста народителот

• ...

6

Oценувањето гоподобрува учењето кога:• за учениците обезбедува ефективна повратнаинформација

• активно ги вклучува учениците во учењето• го прилагодува поучувањето на тој начин штоги зема предвид резултатите од оценувањето

• ги зголемува мотивацијата и само-почитувањетона учениците, кои се клучни за учењето

• ја зема предвид потребата учениците дасе вклучат во оценувањето и да сфатат какоможат да се подобрат

(Блек и Вилијам)

24

7

Последици однесоодветно оценување (Блек и Вилијам)

• давање приоритет на квантитет, наместо наквалитет во учењето

• намалување на самопочитувањето кајучениците преку судење за постигањата, наместо на давање совети за подобрување

• деморализирање на учениците прекупостојано негативно споредување со подобриученици

• давање повратна информација која повеќеслужи за социјални цели отколку за насоки запоефективно учење

• отсуство на комплетна слика за потребите заучење на учениците

8

Оценувањето треба да биде составендел на наставниот процес

Показатели:• во обуката на идните наставници за изведувањена наставата не е вклучено оценувањето

• оценките се изведуваат врз основа напарцијални проверки

• за оценување најчесто се користат посебничасови или посебни делови од часот

• оценувањето се сведува на формирање оценка

Во реалноста, оценувањетое одвоено од наставниот процес

9

25

10

Со оглед на фактот дека добросостојбата и, секако, иднината на толку многу луѓе зависиод резултатите од оценувањето, важноста наоценувањето не може да се прецени. За да

биде успешен напорот вложен во оценувањето, ученикот мора да има одговор на базичнитепрашања: Каде одам? Каде сум сега? Како

да стигнам каде што одам? Како ќе знам когасум стигнал таму? Дали сум на вистинскиот

пат? Овие прашања се составен дел насекоја добра програма за оценување.

Kellog & Kellog (1999)

11

Тема 1: ПОТРЕБАТА ОДПОИНАКВО ОЦЕНУВАЊЕ

Цели:• да се идентификуваат слабостите напостојниот систем на оценување

• да се увидат последиците од несоодветнотооценување

26

ОЦЕНУВАЊЕТО КАКО КОМПОНЕНТА

НА НАСТАВНИОТ ПРОЦЕС

ТЕМА 2

1

Тема 2: ОЦЕНУВАЊЕТО КАКО КОМПОНЕНТАНА НАСТАВНИОТ ПРОЦЕС

Цели:• да се согледа потребата од почитување наосновните принципи на оценувањето

• да се согледаат заемните односи меѓуоценувањето, учењето и поучувањето

• да се осознаат функциите на оценувањето• да се увиди разновидноста на методите наоценување

• да се согледаат разликите меѓу формативнотои сумативното оценување

2

Компоненти на наставниот процеспоучување• активностите што ги презема наставникот зада ги научи учениците

• во активностите се вклучени учениците, ноглавната улога ја има наставникот

учење• активностите што ги презема ученикот за да гонаучи материјалот

• активности за време на часот и активности вончасовите (дома), но со насоки дадени за времена поучувањето

оценување• процес на следење, насочување и утврдувањена постигањата на учениците

3

Оценувањето треба да сеодвива согласно

Стандардите за оценување

29

4

Индивидуалнаактивност(работен лист 2-1)

5 минути за одговарање на прашалникот

Принципина

оценување

5

1. принцип:Оценувањето, пред сè има за цел да гиподобри постигањата на учениците.

• Преку оценувањето учениците добиваатинформација за тоа што од нив се бара да научат –колку ќе научат и како ќе учат во голема мера зависиод оценувањето што се применува.

• Оценувањето служи да го поттикне ученикот да учии да му даде насоки како да учи за да ги зголемипостигањата во училиштето и вон него, наместосамо да утврди колку ученикот успеал да научи.

6

2. принцип:Оценувањето обезбедува целосниинформации за постигањата на ученикот.

• Освен информации за тоа што учениците знаат, оценувањето обезбедува и информации за тоашто тие можат да направат со она што го знаат.

• Со оценувањето се вреднуваат, не само знаењатаи способностите на учениците, туку и нивнитевредности, ставови, и навики, кои влијаат и научилишниот успех и на постигањата вон училиштето.

• Со оценувањето се добиваат информации и задобрите страни и за слабостите на ученикот, коипотоа се користат за да се обезбеди напредувањетона ученикот во постигањата.

30

7

3. принцип:Оценувањето е составен дел нанаставниот процес (на учењето и напоучувањето).

• Постои јасна врска меѓу целите и содржините нанаставата и оценувањето (меѓу она што се учи ипоучува и она што се оценува).

• Поучувањето, учењето и оценувањето се процесишто се надоврзуваат и обезбедуваат кохерентностна наставата.

• Од наставните цели и содржини зависи што ќе сеоценува, но и од исходите на оценувањето зависикако ќе се одвива наставата, па дури и кон каквицели ќе се стреми.

8

4. принцип:Оценувањето се базира на користењена повеќе различни методи.

• Користењето на повеќе различни методиовозможува да се минимизираат слабоститеи ограничувањата на секој поединечен метод.

• Кога користи повеќе различни методи, оценувањето ги зама предвид различнитестилови на учење на учениците.

9

5. принцип:Оценувањето е континуиран процес.

• Оценувањето опфаќа активности на следењеи вреднување на работата и постигањата научениците во текот на целата учебна година.

• Преку оценувањето се проверува напредокотво постигањата на учениците, врз основа на штоучениците се насочуваат кон поставените целиво наставата.

31

10

6. принцип:Оценувањето е праведно.

• Праведноста во оценувањето се однесува нанепристрасност при спроведување наоценувањето, при вреднување на постигањата ипри интерпретација и користење на резултатите.

• Оценувањето не фаворизира (ниту споредначинот, ниту според содржината) ученици врзоснова на нивното потекло, како и врз основана нивните претходни искуства со наставницитеи/или со методот на оценување.

11

7. принцип:Оценувањето е транспарентно.

• Учениците точно знаат што се целите нанаставата, кои се стандардите што се очекува даги постигнат и како ќе се оценува постигањето(што треба да научат и што, како и кога ќе сеоценува наученото).

• Учениците и родителите имаат увид вооценувањето (во методите што се користат иво исходите од нивното користење).

12

8. принцип:Оценувањето е валидно (веродостојно) и релијабилно (доследно и сигурно).

• Со оценувањето се добиваат информации што серелевантни за целите и содржините на наставата.

• Во интерпретацијата на резултатите одоценувањето не влегуваат судови заоднесувањата, способностите и вештините научениците, кои не се предмет на конкретнотооценување.

• Оценувањето е конзистентно од еден до другученик и, по можност, од еден до друг наставник.

32

13

Односот меѓу оценувањето, учењето и поучувањето

поучување учење

оценување

14

Групна активност

5 минути за работа во мали групи+ 5 минути за презентирање на одговорите

Когавообичаеносе оценува изошто?

15

Оценувањето како дел од наставата1. Оценување на почетокот на наставата

- за да се утврдат предзнаењата на учениците- за да се планира наставата- за да се утврдат интересите, мотивацијата на учениците

2. Оценување во текот на наставата- за да се следи како ученикот учи и напредува во учењето- за да се информираат и родителите за напредокот- за да се поттикнува ученикот подобро да учи- за да се приспособи поучувањето на учениците

3. Оценување по завршување на наставата- за да се утврди што ученикот научил- за да се информираат сите заинтересирани запостигањата на ученикот

- за да се процени ефикасноста на наставата

33

16

Оценувањето e повеќеод давање оценка

Оценувањето е континуиран процессе изведува во текот на наставата, паралелносо поучувањето и учењетопримарна цел му е да придонесе за учењето

Изведувањето оценки е нус-продукт на оценувањетопроизлегува од одговорноста на наставникотда го сумира и соопшти постигањето на секојучениксите постапки на оценување во текот на наставатасе земаат предвид кога се формира оценката

17

Водечки функции на оценувањетово наставниот процес1. Обезбедува информации за постигањата

на ученикот во училиште- целосни информации (за знаењата, ставовитеи вештините)

- за добрите страни и слабостите на секој ученик2. Им помага на учениците во учењето

- колку ќе научат и како ќе учат зависи одтоа како и што оценува наставникот

- дава увид во сопственото напредување- делува мотивирачки

3. Им помага на наставниците во поучувањето- од постигањата на учениците зависи штонаставникот ќе поучува и како

18

формативнооценување

оценувањеза учење

оценувањена наученото

сумативнооценување

34

19

сумативноформативно



за да се подобриучењето ипоучувањето

се формира оценказа наученото

во текот на учењетои поучувањето

на крајот натемата/перидот

се дава коментарза учењето

за да се известиколку е научено

20

Како ги оценуваме учењето и постигањатаОценување на

усни одговори на прашања поставени однаставникотусни одговори на прашања поставени од ученициразговор со/меѓу ученицитепрактични изведбиусни презентацииесеи изработени вон часотписмени извештаипроектна работапортфолио (досие со трудови на ученикот)тестови изготвени од наставникот (објективниили есејски) стандардизирани тестови

21

Групна активност(работен лист 2-2)


Што екористено? Со каква цел –

за формативноили за

сумативнооценување?

35

22

За каков вид оценување се користат:

усни одговори на прашања поставениод наставникот .................................................... Ф Сусни одговори на прашања поставениод ученици ........................................................... Фразговор со/меѓу учениците ............................. Фпрактични изведби ............................................. Ф Сусни презентации ................................................Ф Сесеи изработени вон часот ............................... С Фписмени извештаи .............................................. С Фпроектна работа .................................................. С Фпортфолио (досие со трудови на ученикот) .. Ф Стестови изготвени од наставникот(објективни или есејски) .................................... С Фстандардизирани тестови ................................. С

23

практичниизведби

проектнаработа

есеиизработени вон часот

тестови

усниодговори

ОЦЕНКАоцену вање

24

Тема 2: ОЦЕНУВАЊЕТО КАКО КОМПОНЕНТАНА НАСТАВНИОТ ПРОЦЕС

Цели:• да се согледа потребата од почитување наосновните принципи на оценувањето

• да се согледаат заемните односи меѓуоценувањето, учењето и поучувањето

• да се осознаат функциите на оценувањето• да се увиди разновидноста на методите наоценување

• да се согледаат разликите меѓу формативнотои сумативното оценување

36

Работен лист 2-1: ПРИНЦИПИ НА ОЦЕНУВАЊЕТО Упатство: По секое тврдење заокружете Т - доколку сметате дека тврдењето во целост е точно, или Н – доколку сметате дека не е во целост точно.

1. Колку учениците ќе научат во голема мера зависи од оценувањето што се применува. Т Н

2. Оценувањето може да обезбеди информации за тоа што ученици знаат, но не и што можат да направат со она што го знаат.

Т Н

3. Од наставните цели и содржини зависи што ќе се оценува, а од исходите на оценувањето зависи како ќе се одвива наставата.

Т Н

4. Кога се оценува треба да се користи еден метод за сите ученици за да се обезбедат еднакви услови за сите.

Т Н

5. Оценувањето опфаќа активности на следење и вреднување на работата и постигањата на учениците во текот на целата учебна година.

Т Н

6. Правичното оценување не ги фаворизира учениците врз основа на нивното потекло. Т Н

7. Не е секогаш пожелно учениците да знаат како ќе се оценува постигањето за да не се ограничат во учењето.

Т Н

8. Оценувањето е соодветно доколку со него се добиваат информации што се однесуваат на сите предвидени цели и содржини на наставата.

Т Н

37

Работен лист 2-2: ПОСТАПКИ НА ОЦЕНУВАЊЕ Упатство: Внимателно прочитајте ја секоја од ситуациите и крај секоја запишете која постапка на оценување е употребена и за каква цел – за формативно (Ф) или за сумативно оценување (С).

Ситуација Која постапка?

Каква цел?

1. На крајот од учебната година, наставникот по биологија спроведува тест што самиот го подготвил. Резултатите од тестот ги користи за да формира оценки на учениците. Оценките ќе им бидат соопштени на учениците и ќе се чуваат во училишната документација.

2. Наставничката го прашува со секој ученик за тоа што тие разговараат вон училиштето. Таа планира да ги користи овие информации за да ги определи книгите и списанијата коишто би можела да ги користи на нејзините часови по јазик.

3. Од децата во шесто одделение се бара да ја оценат содржината на своите есеи, користејќи скали од 5 оценки (одличен, многу добар, добар, доволен и слаб). Овие оценки ќе се земат предвид при формирање на оценките на крајот од полугодието.

4. Наставничката по хемија пополнува листа која покажува дали групата ученици правилно го спроведува експериментот. Листата ќе ù послужи да го регистрира учеството на секој одделен ученик и да го процени неговиот придонес во групната работа.

5. Во текот на првото полугодие, секој ученик ги собира своите творби изработени на часовите по ликовно во посебна папка. Од нив се бара за секоја творба да напишат што во творбата најмногу им се допаѓа, а што најмалку, и да понудат како би можело подобро да се изработат.

6. На крајот од полугодието, наставникот по математика спроведува тест што самиот го составил. Намерата му е да ги користи резултатите за да ги определи оние ученици на кои им е потребна дополнителна помош по неговиот предмет.

7. Наставничката бара од учениците прво да прочитаат даден текст за демократијата во Европа во ХХ век, а потоа да состават свои прашања во врска со текстот.

8. Наставничката по мајчин јазик бара од учениците да водат белешки во вид на дневник за најзначајното нешто што им се случило во текот на денот. На крајот од секоја недела, таа ги чита дневниците и освен што им пишува коментари, им поставува и прашања на кои учениците треба да одговорат.

9. Наставникот по историја усно ги испрашува учениците во врска со претходно обработената наставна целина. За одговор се јавуваат доброволци. Наставникот внимателно ги слуша и става белешки за нивните одговори во својот бележник.

39

НАСТАВНАТА ПРОГРАМА КАКО ОСНОВА

НА ОЦЕНУВАЊЕТО

ТЕМА 3

1

Тема 3: НАСТАВНАТА ПРОГРАМА КАКООСНОВА НА ОЦЕНУВАЊЕТО

Цели:• да се прави разлика меѓу наставни цели иочекуваните исходи од учењето

• да се согледаат разликите меѓу општите ипосебните наставни цели

• да се поврзат наставните цели и очекуванитеисходи со оценувањето

• да се увиди потребата од запознавање научениците со наставните цели и очекуванитеисходи

• да се направи разлика меѓу когнитивните, афективните и психомоторните цели

2

НАСТАВНИЦЕЛИ

обезбедуваат насокиза наставата

ги информираатдругите за намеритена наставата

обезбедуваатоснова за оценувањена постигањата

3

Општи (глобални) наставни цели= искази кои најглобално опишуваат што

ученикот ќе добие од поучувањето

Пр: Да му се овозможи на детето да се развиекако социјално битие преку живеење исоработување со други, со што ќе придонесекон добробитта на општеството

• тешко се мерливи• долгорочни се – се остваруваат со

постигнување на сите посебни цели

43

4

Посебни (конкретни) наставни цели= искази кои ги опишуваат очекувањатана наставникот за тоа што ученикот требада научи

Пр: Ученикот треба да ги знае процедуритена гласање што обезбедуваат демократскиизбори

• произлегуваат од општите наставни цели иги конкретизираат

• го водат наставникот кон она што треба даго работи со учениците

5

Очекувани исходи од учењето

= искази кои опишуваат како ученицитего демонстрираат она што го научиле(што знаат и/или можат да направат)

Пр: Ученикот може да спроведе тајно гласањеза избор на претседател на одделенсказаедница

• произлегуваат од посебните наставни цели• се дефинираат преку наведување на

конкретни активности• можат директно да се опсервираат и мерат• го водат наставникот во подготовка на

инструментот за оценување

6

општанаставна

цел

посебнанаставна

цел

очекуваниисходи одучењето

Да се стекнатзнаења ивештини за проучување на светот

Да се знаеструктурата и функцијата на клетките

Ученикот да може:•да нацрта клетка

•да ги наведе деловите•да ја опише структурата•да ги објасни функциите

44

7

НАСТАВНАЦЕЛ

што требаученикот да

научи

задача(процес)

ИСХОД ОДУЧЕЊЕТО

којаактивност јаспроведува

ученикот за даја постигне

целта

што се очекуваученикот дадемонстрирана крајот научењето

8

Linn & Miller, 2005

Какви резултати очекувате од наставата?Знаења? Разбирање? Примена? Способности за

размислување? Работни способности?Ставови? Јасно е дека, дефинирањето на

очекуваните исходи од наставата треба да бидепрвиот чекор за добрата настава. Тоа е основен

фактор, исто така, и за оценувањето напостигањата на ученикот. Доброто оценување

бара поврзување на процедурите вооценувањето, колку што е можно повеќе, со

очекуваните исходи од учењето.

9

Групна активност(работен прибор 3-1 картички со цели иисходи)10 минути за работа во мали групи+ 10 минути за презентирање на одговорите

Што енаставна цел, а што очекуван

исход?

45

10

посебни наставни цели очекувани исходи

Да се оспособи за ...

Да ја знае ...

Да знае како ...

Да научи што е ...

Да ги подобри познавањата ...

Да се оспособи да чита ...

Да знае што е ...

Да смисли ...Да ги наведе ...

Да разликува ...

Да го опише ...

Да идентификува ...Да ги резимира...Да нацрта шема ...

Да испланира ...

11

Групна активност


Формулирајтенаставна цел,и очекуванисход?

12

На што се базира оценувањето: на целите или на исходите?

• Наставните цели се дефинираат за да сепланираат и поучувањето и оценувањето- без дефинирани наставни цели не можеда се знае што треба да се поучува и штотреба да се оценува

• Со дефинирањето на очекуваните исходи секонкретизираат и поучувањето и оценувањето- очекуваните исходи директно укажуваат какоможе да се оценува (да се провери дали сепостигнати наставните цели)

46

13

Дали учениците треба да ги знаат наставнитецели пред да започне поучувањето?

• Глобалните наставни цели немаат никаквозначење за учениците

• Посебните цели му кажуваат на ученикот штотреба да учи

• Очекуваните исходи од учењето најдиректноукажуваат на она што ќе биде оценувано

Оценувањето треба да произлегува одпоставените цели (преку очекуваните исходи)

14

психомоторен афективен

когнитивен

доменина

учењето

15

интересивредностиставовиверувањамотиви

Примери:• слуша внимателно• свесен/на е за значењето научењето

• ги прифаќа разликите меѓулуѓето што се „поинакви“

• ги почитува правилата научилиштето

• ужива да им помага надругите

• ја прифаќа одговорноста засопствените постапки

• покажува љубов конживотните

• практикува да јаде здравахрана

АФЕКТИВНИцели

47

16

ПСИХОМОТОРНИПСИХОМОТОРНИцелицели

моторна координацијакинестетичка, визуелна, аудитивна и тактилна

дискриминацијафизичка подготвеностмоторни вештини

Примери:• точно ги повторувачекорите во преврзувањеколено откако ќе види какосе прави тоа

• ја поврзува музиката што јаслуша со соодветни чекориво играњето

• го поставува телото восоодветна положба когафрла топка

• управува со слајд-проектор• свири на виолина• демонстрира коректнидвижења на рацете инозете при грбно пливање

17

КОГНИТИВНИКОГНИТИВНИцелицели

познавањесфаќањеприменаанализасинтеза

евалуација

таксономијана Bloom

18

Активност во парови(работен лист 3-1)

10 минути за работа во парови+ 10 минути за дискусија

Во кој доменспаѓаат

наведенитенаставни цели

48

19

Определување на клучните принципи на една пазарна економија КГВежбање на вештините за дриблање во кошарката. ПМНаведување на проблемите на старите во сообраќајот. КГРазвивање позитивен однос кон читањето. АФИстрчување 800 м. во природа за помалку од 3 мин. ПМОхрабрување на учениците да ги негуваат цвеќињата во дворот. АФСпоредување на творештвото на Рацин и Миѓени. КГПишување состав за последиците од поскапувањето на струјата. КГРазликување различни видови звуци прикажани на снимка. ПМИскажување подготвеност за учество во еко-патрола. АФ

Домен на наставните цели

20

Тема 3: НАСТАВНАТА ПРОГРАМА КАКООСНОВА НА ОЦЕНУВАЊЕТО

Цели:• да се прави разлика меѓу наставни цели иочекуваните исходи од учењето

• да се согледаат разликите меѓу општите ипосебните наставни цели

• да се поврзат наставните цели и очекуванитеисходи со оценувањето

• да се увиди потребата од запознавање научениците со наставните цели и очекуванитеисходи

• да се направи разлика меѓу когнитивните, афективните и психомоторните цели

49

Работен прибор 3-1 Упатство: Да се групираат целите и очекуваните исходи

Да испланира експеримент за да покаже дека електрицитетот

произведува магнетизам.

Да се оспособи за ефективна усна презентација пред

определена група ученици

Да смисли говор со кој ќе ја аргументира потребата од пошумување на брдата.

Да ја знае Питагорината теорема

Да ги наведе особините на рамнокракиот тријаголник.

Да знае како се прави мусака

Да разликува здрава од нездрава храна.

Да научи што е дискриминација

Да го опише расизмот во фудбалот во Европските

национални лиги.

Да ги подобри познавањата на граматиката на мајчиниот јазик.

Да идентификува грешки направени при пренесување на

зборовите во даден текст.

Да може да прочита даден текст со сигурност.

Да ги резимира главните идеи содржани во даден текст.

Да знае што е електролиза Да нацрта шема со која ќе го прикаже процесот на

електролиза

51

Работен лист 3-1: ДОМЕН НА НАСТАВНИТЕ ЦЕЛИ Упатство: По секоја опишана наставна цел/очекуван исход, заокружете ги буквите што го означуваат посочениот домен на следниот начин: КГ – за когнитивниот домен АФ – за афективниот ПМ – за психомоторниот

1. Определување на клучните принципи на една пазарна економија. КГ АФ ПМ

2. Вежбање на вештините за дриблање во кошарката. КГ АФ ПМ

3. Наведување на проблемите со кои се соочуваат старите луѓе во сообраќајот. КГ АФ ПМ

4. Развивање позитивен однос кон читањето. КГ АФ ПМ

5. Истрчување 800 м. во природа за помалку од 3 мин. КГ АФ ПМ

6. Охрабрување на учениците да ги негуваат цвеќињата во дворот на училиштето. КГ АФ ПМ

7. Споредување на творештвото на Рацин и Миѓени. КГ АФ ПМ

8. Пишување состав во кој се објаснува кои се последиците од поскапувањето на струјата по стандардот на луѓето.

КГ АФ ПМ

9. Разликување различни видови звуци прикажани на аудитивна снимка. КГ АФ ПМ

10. Искажување подготвеност за учество во еко-патрола. КГ АФ ПМ

53

ФОРМАТИВНО ОЦЕНУВАЊЕ

ТЕМА 4

1


Цели:• да се идентификуваат клучните карактеристикина формативното оценување

• да се согледа потребата од создавање клима заформативно оценување

• да се согледа како повратната информацијапридонесува за формативното оценување

2

формативнооценување


за да се подобриучењето и

поучувањето

во текот на учењетои поучувањето

се дава коментарза учењето

3

Група за реформи во образованиетово В. Британија, 2002

Оценувањето за учење(формативното оценување) е процес во кој учениците и

наставниците трагаат по доказисо цел да утврдат каде се

учениците во нивното учење, каде треба да одат и каконајдобро да стигнат таму.

57

4

Клучни карактеристикина формативното оценување (ФО)

• вградено е во поучувањето и учењето какосоставен дел од наставниот процес

• учениците се запознаваат со наставните цели• ги вклучува учениците (и соучениците) во

(само)оценување• обезбедува повратни информации со насокиза идните чекори во учењето

• поттикнува уверување дека секој ученик можеда се подобри

• ги користи резултатите за да го модификувапоучувањето

5

Кои сепридобивкитеза ученицитеи учењето?



Кои постапкиво наставатаобезбедуваат

ФО?

6

ФО: вградено е во поучувањето и учењетокако составен дел од наставниот процес- се спроведува секој ден и континуирано

• оценувањето е серија од испреплетениискуства – се случува истовремено соучењето и поучувањето

• му влева доверба на ученикот и му гозадржува вниманието на напредокот, дури и во услови на повремени неуспеси

58

7

ФО: ги споделува наставните цели соучениците - учениците знаат коинаставни цели треба да ги постигнат

• наставникот им ги соопштува наставнитецели на учениците – наставните цели сетранспарентни

• овозможува ученикот да се самооценува –следи дали (и колку) е на добар пат конпостигнување на целите

8

ФО: ги вклучува учениците (и соучениците) во (само)оценување - наставниците иучениците се во партнерски однос

учениците може самите: • да смислуваат и поставуваат прашања• да учествуваат во составување листи за

проверка врз основа на кои ќе се спроведуваоценувањето

• да ги собираат своите трудови како доказ засопствениот напредок во учењето

• да учествуваат во оценување на своитеизработки/активности и/или наизработките/активностите на соучениците

На тој начин• подобро го следат сопствениот напредок исами планираат што понатаму

9

ФО: Промовира уверување дека секој можеда се подобри – се води грижа заемоционалниот аспект на учењето

• не може да ја елиминира можноста од неуспех, но може да спречи неуспехот да станехроничен

• кога ученикот доживува неуспех, се создаваатуслови што е можно побрзо да следи успех –се враќа довербата во неговите капацитети

• им овозможува на учениците да увидат декауспехот е на дофат ако се следат насоките заучење

59

10

ФО: резултатите од оценувањето влијаатврз поучувањето – наставникот гомодифицира поучувањето

• резултатите го одразуваат напредокот научениците, но покажуваат и колку ефективнобило поучувањето

• резултатите му користат на наставникот да гомоделира поучувањето за да овозможиучениците да научат

• учениците имаат можност да испробаат повеќеприоди во учењето и да го најдат оној којнајмногу им одговара

11

ФО: Обезбедува повратни информации инасоки за учење - информациите одоценувањето се тековно достапни

• се разменуваат информации меѓу ученицитеи наставниците

• информации можат веднаш да се искористатза подобрување на постигањата

• им овозможува на учениците да увидат до кадесе како да стигнат до целта

12

ФО: Обезбедува повратни информации инасоки за учење -учениците добиваатповратна информација

• информација за тоа колку е нешто постигнатово споредба со поставената цел (кажува што епостигнато, a што не)

• содржи насока за понатамошно учење• учениците можат да видат каде се наоѓаат вооднос на тоа каде сакаат да бидат

• учениците можат да определат што треба данаправат за да се подобрат

• им помага да се оспособат сами на себе да сидаваат повратна информација

60

13

Доколку целта ни е да ги подобримепостигањата на ученикот, а не само да гимериме, мораме да бидеме сигурни декаучениците знаат какви постигања се

очекуваат од нив, ги знаат стандардите врзоснова на кои се вреднуваат нивните

постигања, и имаат можност од оценувањетода учат за следните оценувања.

Wiggins, 2002

14

Квалитетната повратнаинформација обезбедува:

•• информацијаинформација за тоа што е направено

•• вреднувањевреднување на тоа колку добро е направено

•• насокинасоки како постигањето да се подобри

15

Кога се дава повратна информација?

(a) додека учениците работат на задачата

(б) додека учениците ја презентираат задачата

(в) по завршување на задачата

Како се дава повратна информација?

(а) усно

(б) во пишана форма

(в) преку говор на телото

61

16

сумативнооценување


се формира оценказа наученото

на крајот натемата/перидот

за да се известиколку е научено

17

Клучни функции насумативното оценување

1. да им се дадат оценки на учениците соцел да се извести за нивните постигања

2. да се вреднува сопствената настава

3. да се идентификуваат учениците задополнителна и за додатна настава

18


Цели:• да се идентификуваат клучните карактеристикина формативното оценување

• да се согледа потребата од создавање клима заформативно оценување

• да се согледа како повратната информацијапридонесува за формативното оценување

62

Рабо

тен ли

ст 4

-1 (А

): ФОРМ

АТИ

ВНО

ОЦЕН

УВАЊЕ ВО

УЧИЛНИЦА

Уп

атст

во: За секоја

од наведените

клучни карактеристики

наведете еден

или

повеќе начини

како

мож

е да

се постигне

и како ќе

влијае врз учењ

ето и врз учениците.

клучни

каракт

еристики на

ФО

како

да с

е постигне

како

вли

јае врз

учењ

ето и учениц

ите

1. вграде

но е во

учењ

ето и

поучув

ањето како

де

л од

наставн

иот

проц

ес

2. ги

спод

елув

а настав

ните

цел

и со

учениц

ите

63

Рабо

тен ли

ст 4

-1 (Б

): ФОРМ

АТИ

ВНО

ОЦЕН

УВАЊЕ ВО

УЧИЛНИЦА

Уп

атст





или


како

мож

е да


и како ќе



клучни

каракт


ФО

како

да с

е постигне

како

вли

јае врз

учењ


ите

3. ги

вклучув

а учениц

ите (

и соучениц

ите)

во

(сам

о)оц

енув

ање

4. об

езбе

дува

по

вратни

ин

фор

маци

и со

насоки

за идн

ите

чекори

во учењ

ето

64

Рабо

тен ли

ст 4

-1 (В

): ФОРМ

АТИ

ВНО

ОЦЕН

УВАЊЕ ВО

УЧИЛНИЦА

Уп

атст





или


како

мож

е да


и како ќе



клучни

каракт


ФО

како

да с

е постигне

како

вли

јае врз

учењ


ите

5. пр

омов

ира

уверув

ање д

ека

секој учени

к мож

е да

се под

обри

6. ги

кори

сти

резултатите з

а да

го мод

ификув

а по

учув

ањето

65

ДИСКУСИЈА ЗА ВРЕМЕ НА ЧАСОТ

ТЕМА 5

1

Цели:• да се согледаат карактеристиките наефективната дискусијата (разговорот) соучениците за време на часот

• да се осознае улогата на дискусијата вооценувањето за учење

• да се согледаат стратегиите кои водат конпоквалитетна дискусија


2Harrison, Black & Hogden

Оценувањето за учење е најдобро когапоучувањето овозможува учениците даго разберат она што го учат и кога низразговор излегуваат на виделина ситепогрешни концепции што се формираат

во главите на учениците. За да гонаправат ова добро, наставниците треба

да се потпрат на своето знаење запредметот, на наставниот приод и, како

најважно, на самите ученици.

3

Улогата на дискусијата/разговоротво оценувањето за учење

• да се идектификуваат знаењата иоспособеноста на учениците

• да се изберат најефикасните стратегииза учење и поучување

• да се коригираатгрешките и да сеоткријат празнинитеи можностите задополнување назнаењата

69

4

Дискусијата/разговоротвлијае врз....

Им овозможувана учениците

• да покажат штонаучиле• да го

продлабочатразбирањето• да развијатнови идеи

• да размислуваатза тоа што научиле

Ги поттикнуваучениците

• да сослушаат• активно даслушаат

• да зборуваат• активно да севклучат воучењето

Промовира• споделување

• почитување натуѓото мислење

• соработка

мислењето:однесувањето:

вредностите:

5

Групна активност(работен прибор 5-1 (А и Б)+ работен лист 5-1 (А, Б или В)

10 минути за работа на задачата+ 10 минути за презентација

Kojа дискусија епоефективна?

Зошто?

6

БИОЛОГИЈА-1 БИОЛОГИЈА-2

1. Какви сеодговоритена ученицитепо должина ипо содржина?

•ученицитепрезентираатеден или двафакти посеќавање илисо нагаѓање

•одговорите вклучуваат презентирање напретходно усвоени знаења•поголем дел од одговорите се во формана реченици, а не само фрази•учениците заедно ја проверуваатвистинитоста на своите тврдења, без да сенатпреваруваат кој ќе даде точен одговор

2. Колкавдел одразговорототпаѓа нанаставникота колкав научениците?

•доминира говорот на наставникотпрашањата се од затворена природа(бараат кратки одговори) •само неколку од учениците креваатраце да одговорат•наставникот користи повеќе зборови(и тоа повеќето образуваат реченици) а учениците користат само фрази итоа не повеќе од 3 збора наеднаш

•ученицитепридонесуваатзначително повеќе•наставникот главноги насочува(учениците самитедоаѓаат доодговорите)

70

7

ФИЗИКА БИОЛОГИЈА

3. Колкуучесницисе активновклучени воразговорот?

•малку ученици учествуваатво давање одговор –поголемиот број не севклучени•постои многу малкувистински дијалог

•изгледа дека сите ученициземаат учество во дискусијатаво парови•повеќе ученици учествуваатво дискусијата со целотоодделение

4. Далидијалоготе интер-активен ?

•интеракцијата еслаба - мал дел одразговорот се градина претходнокажаното

•учениците се слушаат помеѓу себедодека зборуваат и го градатдијалогот врз основа на тоа•некои ученици и ги дополнуваатдругите

8

6. Колкуразмислувањесе бара приодговарање-то?

•одговорите бараат нискониво на размислување(присетување иповторување на тоа што горекол наставникот)

•одговорите укажуваат наповисок степен наразмислување (споредување, анализирање, вреднување)

ФИЗИКА БИОЛОГИЈА

5. Далиученицитепреземаатризик даодговараати кога не сесигурни?

•некои ученици рискираатодговарајќи со кратки, неточниодговори•некои одбиваат да одговорат•повеќето не сe пријавуваат даодговараат

•некои самите гопреформулираат својотпрвичен одговор•изгледа дека учениците секомотни да одговараат итогаш кога не се сигурни воодговорот

9

Разговорот/дискусијата еефективна тогаш кога (1):

• се води со јасна цел• го зема предвид когнитивниот развојна учениците

• користи јасно формулирани прашања• дозволува автентични одговори• остава време за размислување• поттикнува на дискусија меѓу учениците

71

10

• ги поставува прашањата едно по едно• користи потпрашања за разјаснување

(Можеш ли да ми кажеш нешто повеќе за тоа?Зошто го мислиш тоа? Дали е можно...?)

• реагира позитивно (и вербално и невербално) на одговорите

• ги користи и неточните одговорите(преформулација, разјаснување, посочување)

Разговорот/дискусијата еефективна тогаш кога (2):

11

Цели:• да се согледаат карактеристиките наефективната дискусијата (разговорот) соучениците за време на часот

• да се осознае улогата на дискусијата вооценувањето за учење

• да се согледаат стратегиите кои водат конпоквалитетна дискусија


72

Работен прибор 5-1 А:

Упатство: Прочитајте го внимателно описот лекцијата. Поделете ги улогите. Ако има повеќе учесници од улоги, тие ќе бидат ученици. Подгответе се да ја драматизирате опишаната лекција и да ја изведете пред другите.

ЛЕКЦИЈА ПО БИОЛОГИЈА - 1 Наставникот = Н; учениците се означени со имиња Н: Денес ќе го проучуваме начинот на кој се хранат растенијата. Знам дека во

основно училиште работевте нешто на оваа тема.Знае ли некој да ни каже нешто за тоа?

Две раце се кренаа во училницата. Н: Можеби се сеќавате на растенијата што растеа во различни делови од

училницата (кабинетот). Уште три раце се кренаа. Наставникот избира еден од овие ученици. Да ... Игор? Игор: Беше нешто во врска со светлината. Н: Точно.Светлината е важна за растенијата. Дали некој знае како се нарекува

тој процес? Кате? Кате: Фото... Н: Како се нарекува процесот кога растението создава храна во листовите? Пауза во траење од 2 секунди. Ниедна рак не е крената. Никој? Се нарекува фотосинтеза. Значи, како се нарекува Маре? Марко: Флора Н: Не си внимателен Марко. И зборот флора има врска со растителниот свет,

меѓутоа се нарекува ... Наставникот прави пауза и погледнува наокулу. Шест раце се кренати. Кире?

Кире: Фотосинтеза. Н: Точно. Фотосинтеза. Можеме ли да ја докажеме фотосинтезата? Маја? Маја крева раменици. Шест раце се кренаа да одговорат на прашањето. Немаш идеа. Кажи ù, Лиле. Лиле: Со ставање растение на светло и темно. Н: Добро. Можам да забележам кој од вас е поспан денес. Дали си со нас сега,

Маја? (Маја клима со главата.) Добро. Сега со неколку обиди ќе можеме да ја докажеме фотосинтезата.

Приближите се околу мене и јас ќе ви покажам како . Потивко ве молам.

73

Работен прибор 5-1 Б:

Упатство: Прочитајте го внимателно описот лекцијата. Поделете ги улогите. Ако има повеќе учесници од улоги, тие ќе бидат ученици. Подгответе се да ја драматизирате опишаната лекција и да ја изведете пред другите.

ЛЕКЦИЈА ПО БИОЛОГИЈА -2

Н: Денес ќе го проучуваме начинот на кој се хранат растенијата. Знам дека и лани работевте нешто на оваа тема, па добро би било со ученикот до вас да се присетите на што се сеќавате во врска со темата.

Учениците почнуваат да се погледнуваат еден со друг и да шепотат нешто.

Н: Почекајте малку. Сакам да ви дадам нешто за што треба да размислите. Наставникот од зад катедрата вади две растенија. Едното изгледа здраво и големо а другото помалку исушено.

Н: Е сега, кога ги засадивме овие две растенија тие беа скоро иста големина, а погледнете ги сега. Дали растеа во исти делови од кабинетот? Дали исто се хранеа? Размислете и поразговарајте со соученикот во клупата. Спред вас, зошто растенијата различно се развиле?

Во училницата се развива гласна дискусија во парови. Наставникот ги набљудува. По 4 минути, истапува пред класот и ја запира дискусијата.

Н: Добро, имаме ли било каква идеја? Пола од класот крева раце. Наставникот чека 3 сек. Се креваат уште неколку раце.

Н: Мери, што мислите вие? Мери: Ова растение пораснало поголемо затоа што било сместено на прозорецот. Н: На прозорецот? Што мислите вие, Коле? Коле: И ние го мислиме истото. Н: Вие мислите дека ...? Коле: Дека поголемото растение ‘изело’ повеќе светлина. Н: Мислам дека знам што сакаа да кажат Мери и Коле, меѓутоа може ли некој да

ги состави нивните идеи во едно? Прозорец - светлина - растенија? Повторно пола од класот крева раце. Наставникот одбира дете што не кренало рака.

Н: Сара? Сара: Да. Ние сметавме, јас и Игор, дека ова растение пораснало поголемо затоа

што добивало повеќе храна. Некои од учениците ги креваат рацете уште повисоко. Наставникот покажува кон Јана и ù клима со главата.

Јана: Не. Пораснало затоа што добивало повеќе светлина, односно затоа што стoело на прозорецот.

Н: Значи. Сара и Игор сметаат дека растението добивало повеќе храна, а Јана и Сани дека добивало повеќе светлина. Што мислат другите? Луан?

74

Луан: Светлината предизвикува фотосинтеза. Растенијата се хранат преку фотосинтеза.

Наставникот пишува фотосинтеза на таблата.

Н: Кој друг го слушнал овој збор претходно? Покажува кон таблата. Скоро сите раце се кренати.

Н: Добро. Може ли сега некој да ми ги поврзе зборовите растение, светлина, прозорец и фотосинтеза заедно и да ми објасни зошто овие две растенија се развиле различно едно од друго?

Наставникот чека 12 секунди. Десет раце се креваат штом тој престана да зборува. Уште 5 други се кренаа за време на паузата.

Н: Добро. Кети? Кети: Поголемото растение добивало повеќе светлина затоа што стоело на

прозорцот и можело да ја прави храната преку процес на фотозинтеза. Затоа, тоа е ...

Иван: Поголемо. Н: Благодарам Иван. Што мислат другите за идејата на Кети? Повеќето од учениците климаат со главите.

Н: Да, пораснало поголемо затоа што добивало повеќе светлина и можело повеќе да врши фотосинтеза. Значи Сара и Игор, како вашата идеја се вклопува во ова?

Сара: Погрешна е. Игор: Не, не е. Ние баш тоа го мислевме. Фотозинтеза. Тоа е храната на

растенијата. Сара: Да. Н: Значи, можете ли да ни ја обасните вашата идеја уште еднаш? Добро би било

овој пат да го користите зборот фотосинтеза. Игор: Растенијата ја прават фотосинтезата и со тоа се хранат и растат поголеми. Н: Не е лошо. Запомнете го ова кога ќе го правиме експериментот денес.

75

Работен лист 5-1 (А): ЕФЕКТИВНОСТ НА ПРАШУВАЊЕТО БИОЛОГИЈА - 1 БИОЛОГИЈА - 2 1. Какви се одговорите на учениците по должина и по содржина?

2. Колкав дел од разговорот отпаѓа на наставникот, а колкав на учениците?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Работен лист 5-1 (Б): ЕФЕКТИВНОСТ НА ПРАШУВАЊЕТО БИОЛОГИЈА - 1 БИОЛОГИЈА - 2 3. Колку учесници се активно вклучени во разговорот?

4. Дали дијалогот е интерактивен (дали одговорите се надоврзуваат на претходните)?

77

Работен лист 5-1 (В): ЕФЕКТИВНОСТ НА ПРАШУВАЊЕТО БИОЛОГИЈА - 1 БИОЛОГИЈА - 2 5. Дали учениците преземаат ризик да одговараат (дали одговараат и кога не се сигурни во одговорот)?

6. Колку размислување се бара при одговарањето?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

78

УСНА ПОВРАТНА ИНФОРМАЦИЈА

ТЕМА 6

1

Цели:• да се запознаат стратегиите за давање ефективна усна повратна информација

• да се помогне во подготовката за ефективна усна повратна информација


2

Усната повратна информација е моќно средство за поттикнување на учење

• најраспространет облик на повратна информација – составен дел на поучувањето

• може да биде упатена на поединци или на групи • се дава директно, но и индиректно – има посреден ефект на сите што ја слушаат

• треба да биде испланирана секогаш кога е можно за да биде ефективна

• треба да биде специфична – да се однесува на конкретниот одговор/активност/продукт

3

Усната повратна информација е интерактивна

НАСТАВНИК УЧЕНИК

УЧЕНИК НАСТАВНИК

УЧЕНИК УЧЕНИК

81

4

Дискусија со сите Кои се предностите на давањето усна повратна

информација за време на

поучувањето?

Запамти добро, два негативни коментари не прават еден позитивен!

5

Предности на усните повратни информации

1. се даваат веднаш по одговорот и се непосредно поврзани со контекстот

2. динамични се и прилагодливи3. се даваат тековно4. делуваат стимулирачки5. вклучуваат невербална комуникација 6. повеќестрани се7. делуваат мотивирачки

6

Групна активност(вкупно 7 помали групиработен прибор 6-1)

Како да се надминат потешкотиите при усната повратна информација?

5 минути за работа во мали групи+ 15 минути за презентација

82

7

Усната повратна информација секогаш треба да биде

• позитивна – да го уважи трудот што го вложил ученикот и постигањата што ги остварил

• развојна – да понуди конкретни насоки за натамошно учење

Усната повратна информација никогаш не смее директно да ги критикува постигањата на ученикот, ниту пак на ученикот да му припишува определени особини врз основа на неговите постигања

8

неконкретна

конкретна

+−

А Троскокот ти беше слаб. Ќе мора повеќе да се трудиш.

AA ББ

ГГВВ

Б Троскокот ти беше навистина добар. Ако продолжиш така може и да те пратиме на натпревар.

В Троскокот ти беше ужасен. Ја прегази линијата, нозете ти беа укрутени и тешко дека така ќе успееш да ја допреш брадата со колениците.

Г Добар троскок. Се гледа напредок. За да го подобриш пробај да земаш поголем залет и брадата да ја држиш истурена.

9

Активност во парови(работен прибор 6-2+ работен лист 6-1)

Повратнатаинформација на график


Како да се подобрат?

83

10

Користење на усната повратна информација за различни цели

1. корекција на грешка2. обезбедување информација3. вреднување и пофалување4. поставување предизвик5. барање појаснување6. потикнување на објаснување/

дообјаснување7. пренасочување на учењето и активноста8. насочување на учењето9. потврдување и продолжување со учењето10.разјаснување на следните чекори11.резимирање на ученото12.поттикнување на рефлексија13.фокусирање на стратегиите на учење

11


Примери за усна повратна информација


12

Цели:• да се запознаат стратегиите за давање ефективна усна повратна информација

• да се помогне во подготката за ефективна усна повратна информација


84

Работен прибор 6-1 Упатство: Размислете како може да се надмине тешкотијата со усната повратна информација

1. моменталните реакции на наставникот не се секогаш доволно промислени

2. некои ученици не ги земаат усните повратни информации доволно сериозно, а некои дури и не ги слушаат

3. усните повратни информации се кратковечни

4. на учениците може да им пречи да добиваат повратна информација јавно, пред соучениците

5. повратната информација може да не се разбере веднаш

6. едни исти ученици може постојано да одговараат на прашањата, па повратната информација што им се дава може да го забави учењето на другите

7. времето за индивидуална повратна информација е ограничено

85

Рабо

тен ли

ст 6

-1: В

ЛИЈА

НИЕ НА

УСНИТЕ

ПОВРА

ТНИ

ИНФОРМ

АЦИИ

неконкретна

конкретна

+ −

87

Работен прибор 6-2 Упатство: Повратната информација распореди ја на соодветно место на графикот на работниот лист 6-1

A. Ќе мора уште малку да се потрудиш.

Б. Мислам дека подлогата на моделот не ти е добро поставена.

В. Добро сторено. Сите фази на експериментот ти се добро испланирани.

Г. Резултатите не се многу доследни. Треба да внимаваш секогаш да користиш исто количество течност.

Д. Одличен одговор, но можеш уште повеќе да го подобриш.

Ѓ. Многу добро. Акцентот ти е видно подобрен.

E. Можеш ти и подобро. Ајде уште еднаш!

Ж. Многу јасно ни го изложи твоето гледиште за факторите на загадувањето. Може ли да ни дадеш уште некој аргумент со кој би го поддржал?

89

Работен лист 6-2: ЕФЕКТИВНИ УСНИ ПОВРАТНИ ИНФОРМАЦИИ

Упатство: Дополнете ја започнатата повратна информација за да служи за наведената цел. Додадете и други примери од вашата пракса. целта на повратната информација

примери на усни повратни информации

дополнителни примери од пракса

1. корекција на грешка

Добар обид, но се бараше да ...

2. обезбедување информација

Да, она за што зборуваш се нарекува...

3. вреднување и пофалување

Ајде да се задржиме на тоа – навистина е многу важно.

4. поставување предизвик

Обиди се повторно, но вклучи ... Се согласувате ли со кажаното?

5. барање појаснување

На што мислиш кога велиш... ?

6. потикнување на објаснување/ дообјаснување

По што е ... различно од ...? Можеш ли да дадеш пример?

7. пренасочување на активноста

Ни даде детален приказ. Сега продолжи со ... , затоа што и тоа е важно

8. насочување на учењето

За да ја подобриш работата, треба да користиш ....

9. потврдување и продолжување со учењето

Точно така. Сега можеш да продолжиш со ...

10. разјаснување на следните чекори

Посвети 2-3 мин. за да одлучиш кои две промени би ги внел/а во...

11. резимирање на ученото

Да се навратиме на тоа што го учевме до сега. Прво, ...

12. поттикнување на рефлексија

Би сакал/а да се навратиш на текстот и да ми кажеш што мислиш за...

13. фокусирање на стратегиите на учење

Одлично. Кажи ни како успеа да го научиш тоа?

91

СЛОЖЕНОСТ НА ПРАШАЊАТА

ТЕМА 7

1


Цели:• да се идентификуваат разликите во сложеноста на прашањата (нивото на знаење што го поттикнуваат)

• да се помогне во подготовката на прашања со различно ниво на сложеност

2

Групна активност (работен прибор 7-1)


Таксономијана наставни

цели

3

2. Објасни дали процедурата спроведена при изборот на претседател на одделенската заедница во твоето одделение може да се смета за демократска.

6. Напиши говор со кој треба да го убедиш градоначалникот дека не смее да дозволи да се сечат дрвјата во паркот.

3. Состави шема со која ќе ги прикажеш односите меѓу учениците, наставниците и управата во твоето училиште.

1. Напиши ги вербалните инструкции што би ги дал/а по телефон за тоа како да се нацрта правоаголник, без при тоа да го спомнуваш зборот правоаголник.

4. Објасни ја разликата меѓу ајкулата и делфинот.

5. Наброј барем три дрвја што се зимзелени.

95

4

хиерархискашема за

класифицирањена знаењата (наставните

цели)



најнисконајниско ниво на знаењениво на знаењенајмногу застапено

најмалку застапено највисоко ниво на знаењенајвисоко ниво на знаењеБлумова

таксономијана наставни цели

5

СеќавањеСеќавање на претходно наученото на претходно наученото (од одделни факти до целосни теории)(од одделни факти до целосни теории)

РазбирањеРазбирање на значењето на материјалот на значењето на материјалот (објаснување на идеите и поимите)(објаснување на идеите и поимите)

СоставувањеСоставување делови за да се создаде нова делови за да се создаде нова целина и да се изведат логички заклучоцицелина и да се изведат логички заклучоци

КористењеКористење на наученото во нови и конкретни на наученото во нови и конкретни ситуации ситуации

ВреднувањеВреднување или оправдување на одлука или оправдување на одлука или постапка врз основа на критериумиили постапка врз основа на критериуми

РазложувањеРазложување на составни делови и на составни делови и утврдување на нивните меѓусебни односи утврдување на нивните меѓусебни односи



6

Познавањесеќавањена претходно наученото (од одделни факти до цели теории)

идентификуванабројуваопишуваименувадефинираизбирарепродуцира

Сфаќањеразбирање на значењето на материјалот (објаснување на идеите и поимите)

објаснувапарафразира резимиракласификуваразликувапретвараобопштува

Применакористењена наученото во нови и конкретни ситуации

применува пресметуваоткривадемонстрира прилагодуваподготвува спроведува

96

7

Активност во мали групи (работен прибор 7-2)


Класификацијаспоред Блумовататаксономија -1

8

позна.5. Како се дефинира поимот „фотосинтеза“?

10. Наведи ги имињата на најпознатите симфонии на Бетовен.

сфаќањ

е

11. Објасни што подразбираш под поимот „дискриминација“.

3. Која е разликата меѓу нервниот систем на влечугите и нервниот систем на водоземците.

8. Прераскажи ја приказната за Пепелашка со свои зборови.

примена

13. Облечи ја куклата во традиционална ромска носија.

9. Подготви колекција од слики од весници и списанија за да ги илустрираш различните начини на реклами-рање парфеми.

9

Анализаразложувањена составни делови и утврдување на нивните меѓусебни односи

разложуваспоредуваоткрива врскиилустрираорганизираправи шемиправи поделби

Синтезасоставување на деловите за да се создаде нова целина и да се изведат логички заклучоци

категоризиракомбиниракреираконструирареорганизираформулирапланира

Евалуацијавреднување или оправдување на одлука или постапка врз основа на критериуми

оценувазаклучувакритикувааргументираинтерпретираоправдуваподржува

97

10

Активност во мали групи + работен прибор 7-2)


Класификацијаспоред Блумовататаксономија -2

11

евалуација6. Подготви листа на критериуми според кои ќе може да се определи дали дадена готвена храна е здрава или не.

12. Кои промени во секојдневното однесување на луѓето би ги препорачал-а, со цел да се придонесе за намалување на потрошувачката на природните ресурси?

синтеза2. Подготви текст за корица на музичко CD во кое е претставена изворна народна музика на сите народи на Балканот.

4. Нацртај план за детска соба со димензии 3х3, наменета за престој и спиење на две деца на возраст од 7 и 10 години.

1. Подготви прашалник за да ги испиташ ставовите на учениците кон пушењето. анализа

14. Нацртај го твоето семејно стебло.

7. Кои чекори треба да се преземат за да се избере претсе-дател на одделенска заедница на демократски начин?

12


Цели:• да се идентификуваат разликите во сложеноста на прашањата (нивото на знаење што го поттикнуваат)

• да се помогне во подготовката на прашања со различно ниво на сложеност

98

Работен прибор 7-1 Упатство: Подреди ги прашањата според сложеноста на барањето. Наједноставното стави го најдолу.

1. Напиши ги вербалните инструкции што би ги дал/а по телефон за тоа како да се нацрта правоаголник, без при тоа да го спомнуваш зборот правоаголник.

2. Објасни дали процедурата спроведена при изборот на претседател на одделенската заедница во твоето одделение може да се смета за демократска.

3. Состави шема со која ќе ги прикажеш односите меѓу учениците, наставниците и управата во твоето училиште.

4. Објасни ја разликата меѓу ајкулата и делфинот.

5. Наброј барем три дрвја што се зимзелени.

6. Напиши говор со кој треба да го убедиш градоначалникот дека не смее да дозволи да се сечат дрвјата во паркот.

99

Работен прибор 7-2 Упатство: Издвој ги прашањата од првите три нивоа на Блумовата таксономија и распореди ги во соодветната категорија: познавање, сфаќање и примена. По добивањето на повратната информација распореди ги тие што пришаѓаат во повисоките три категории (анализа, синтеза, евалуација)

1. Подготви прашалник за да ги испиташ ставовите на учениците кон пушењето.

2. Подготви текст за корица на музичко CD во кое е претставена изворна народна музика на сите народи на Балканот.

3. Која е разликата меѓу нервниот систем на влечугите и нервниот систем на водоземците.

4. Нацртај план за детска соба со димензии 3х3, наменета за престој и спиење на две деца на возраст од 7 и 10 години.

5. Како се дефинира поимот „фотосинтеза“?

6. Подготви листа на критериуми според кои ќе може да се определи дали дадена готвена храна е здрава или не.

7. Кои чекори треба да се преземат за да се избере претседател на одделенска заедница на демократски начин?

8. Прераскажи ја приказната за Пепелашка со свои зборови.

9. Подготви колекција од слики од весници и списанија за да ги илустрираш различните начини на рекламирање парфеми.

10. Наведи ги имињата на најпознатите симфонии на Бетовен.

11. Објасни што подразбираш под поимот „дискриминација“.

12. Кои промени во секојдневното однесување на луѓето би ги препорачал-а, со цел да се придонесе за намалување на потрошувачката на природните ресурси?

13. Облечи ја куклата во традиционална ромска носија.

14. Нацртај го твоето семејно стебло.

101

ЕСЕЈСКИ ПРАШАЊА

ТЕМА 8

1


Цели:• да се согледа користа од есејските прашања за проверка на наставните цели на повисоко ниво

• да се разликуваат прашања со опширен одговор и прашања со ограничен одговор

• да се согледа важноста од почитување на упатствата за поставување на есејскитепрашања

• да се стекне увид во постапките за оценување на есејските прашања

2

Eсеј е писмен состав во кој се изложува една теза – се презентира сопствен став, поткрепен со аргументи

• во училишниот есеј се среќаваат знаењето, кое треба да се репродуцира, и способноста тоа знаење самостојно да се обликува

Не успеав да го напишам есејот. Компјутерот ми фати вируси и ми ги зарази и моливите и пенкалата.

3

Есејските прашања бараат пишан одговор кој може да варира по должина – од 1 реченица до неколку страници

• прашања со опширен одговор

• прашања со ограничен одговор

Во училишен контекст, есејот е пишан одговор на поставено прашање есејско прашање

105

4

Есејски прашања со опширен одговор

Ученикот има потполна слобода во продуцирање на својот одговор• самиот ги избира фактите што ги смета за најбитни

• самиот одлучува на кој начин ќе ги организира• пишува онолку колку што мисли дека е неопходно за да одговори на прашањето

Пример:Објасни ја Дарвиновата теорија, користејќи ги водоземците и влечугите како пример.

5

Есејски прашања со ограничен одговор

Природата, должината и организацијата на одговорот се определени со самото прашање• со прашањето се определува опсегот на содржината што треба да се дискутира

• се укажува во кои рамки треба да се движи бараниот одговор

Пример:Спoреди ги водоземците и влечугите, наведувајќи ги и накратко објаснувајќи ги сличностите и разликите меѓу нив во поглед на анатомската градба.

6

Многу е покорисно есејските прашања да се насочат кон проверка на совладаноста на наставните цели на повисоко ниво. Тоа може лесно да се стори доколку прашањата, наместо да бараат да се одговара за нешто што е веќе објаснето во учебникот или од страна на наставникот, да бараат знаење што ќе се надоврзува на понудените и/или

претходно стекнатите информации.

Linn & Miller, 2005

106

7

Прашања со опширен одговор

• најкорисни за проверка на највисоките нивоа на знаења (синтеза и евалуација) и

• просторно и временски се неекономични

• им треба подолго време за оценување

• објективноста во оценувањето е најпроблематична

Прашања со ограничен одговор

• се користат за проверка на сите когнитивни цели во наставата

• просторно и временскисе поекономични

• можат да се оценат за пократко време

• пообјективно се оценуваат

• попрактични се за примена

8

Упатство за составување есејски прашања (1)

ограничи го прашањето на наставните цели што бараат повисоко ниво на знаење

состави го прашањето така да се однесува на наставните цели што се оценуваат

Кои несакани последици може да се јават доколку се дозволи топилницата за олово лоцирана во населено место слободно да го испушта чадот од согорувањето во атмосферата? Откако ќе ги идентификуваш и групираш последиците, објасни што е тоа што ги прави несакани.

илиПри оценување на прашањето ќе се земе предвид дали се идентификувани сите последици, колку добро се групирани и како е аргументирано што е тоа што ги прави несакани.

9


формулирај го прашањето така да на ученикот му е сосема јасно што се бара да одговори

Прикажи како може да се определи висината на еден облакодер со помош на барометар

...користејќи ја основната намена на барометарот какомерен инструмент.

Спореди ги водоземците и влечугите... наведувајќи ги и накратко објаснувајќи ги сличностите и разликите меѓу нив во поглед на анатомската градба.

107

10


подготви ги критериумите за вреднување на одговорот заедно со прашањето

определи разумна временска рамка за одговарање на прашањето и соопшти им ја на учениците

определи колку долг треба да биде одговорот и соопшти им го тоа на учениците

избегнувај да нудиш изборни прашања

11

Опиши како ги доживеа поразот на нашата фудбалска репрезентација во последниот меч со ...

организација на трудот (вовед, носечки текст, заклучок)јасност на презентирањето на идеитетечност на идеитебогатство на вокабуларотпочитување на правописни правилапочитување на граматички правиласоодветност на формата и стилот...

Оценување на вештините за пишување

12

Оценување на вештините за пишување

текстот е добро структуриран, со исклучително богат речник и без правописни грешки

5поени

текстот е добро структуриран, со богат речник и со малку правописни грешки

4поени

текстот има вовед, носечки текст и заклучок што не се јасно разграничени, речникот е разновиден и има малку правописни грешки

3поени

во текстот недостасува еден од структурните елементи, речникот е скромен и има повеќе правописни грешки

2 поени

текстот нема јасна структура и има повеќе правописни грешки, а речникот е сиромашен

1 поени

текстот нема структура и има изобилство од правописни грешки, речникот е крајно сиромашен

0 поени

108

13

Оценување на содржината од предметот

Најпрво се идентификуваат образовните исходи• се креира бодовна листа што го содржи бројот на поени за секој аспект од материјалот

• процесите кои треба да се оценуваат се исто така вградени во бодовната листа

Објасни зошто во лето луѓето чувствуваат поголема горештина кога релативната влажност на воздухот е повисока, отколку кога е пониска

14

Оценување на содржината од предметот

Вкупно: максимум 10 поени • по 1 поен за наведување на секој елемент (подвлечен збор во модел-одговорот) – макс. 5 поени

• по 1 поен за секое поврзување на елементите (како во речениците на модел-одговорот) – макс. 5 поени

• не се одземаат поени за правописни или граматички грешки• се игнорираат сите дополнителни информации

бодовнашема

1. Кога им е топло, луѓето се потат.2. Топлината предизвикува претворање на водата, вклучувајќи ја и

потта, во водена пареа.3. За испарување на водата се троши телесна топлина и на тој начин

организмот се лади.4. Кога релативната влажност на воздухот е висока, воздухот е скоро

заситен со водена пареа и не може да апсорбира повеќе влага.5. Во услови на висока релативна влажност на воздухот, потта не може

да испарува и телесната топлина не се намалува.

модел-одговор

Објасни зошто во лето луѓето чувствуваат поголема горештина кога релативната влажност на воздухот е повисока, отколку кога е пониска

прашање

15

Оценување на содржината од предметот и вештините за пишување

Во бодовната листа се земаат предвид• содржинските и процесните аспекти што се определени со наставните цели

• одделните вештини за пишување што се битни за дадените наставни цели

Анализирај го ликот на Том Соер во истоимениот роман на Марк Твен

109

16

Оценувањето како слабост на есејските прашања

• недоследност од еден до друг оценувач и од едно до друго оценување од ист оценувач

• резултат на (1) недостаток од јасно дефинирани наставни

цели чие присуство се мери и (2) отсуство на експлицитно дефинирани

системи за оценување и бодување на одговорите

17

Методи на оценување

• аналитички –одговорот се разложува на компоненти и за секоја компонента се доделуваат посебни поени (се прави бодовна шема)

• холистички –одговорот се оценува како целина, при што се има предвид учеството на одделните компоненти во целината

18

Групна активност (работен прибор 8-1+ работен лист 8-1)

15 минути за работа на задачата+ 10 минути за презентација и дискусија

Холистичкиметод на оценување на есеј

110

19

Групна активност (работен прибор 8-1+ работен лист 8-2)

15 минути за работа на задачата+ 10 минути за презентација и дискусија

Аналитичкиметод на оценување на есеј

20


Цели:• да се согледа користа од есејските прашања за проверка на наставните цели на повисоко ниво

• да се разликуваат прашања со опширен одговор и прашања со ограничен одговор

• да се согледа важноста од почитување на упатствата за поставување на есејскитепрашања

• да се стекне увид во постапките за оценување на есејските прашања

111

RABOTEN PRIBOR 8-1

Есејско прашање: Анализирајте дали актуелниот состав на политичките

партии во Собранието на РМ ги изразуваат различните интереси на граѓаните

во македонското општество.

Упатства: При анализата користете податоци од:

- стекнати сознанија за ориентацијата на политичките партии;

- веб-страната на Собранието на РМ;

- програми на присутните политички партии;

Должината на есејот да биде една страница, во македонска поддршка, големина

на буквите 12 и проред 1,5.

На крајот од есејот вклучете ја користената литература. При оценувањето ќе

се земат во предвид содржината на есејот и истражувачките постапки.

Секој граѓанин во РМ се определува и гласа за онаа политичка партија за која смета

дека ги исполнува неговите интереси.

Во пратеничкиот состав на Собранието во периодот 2008-2012 се следниве

партии:ВМРО-ДПМНЕ, СПМ, ДОМ, ПЕИ, ДС, ВМРО-Македонска, ДПСМ, ДПТМ, СРМ,

СДАМ, ЛДП, НСДП, ЛПМ, НП, ДПА, СДСМ и ДУИ. Со најмногу пратеници се

партиите: ВМРО – ДПМНЕ, СДСМ, ДУИ и ДПА.

Секоја четврта година граѓаните излегуваат на избори да ги изберат пратениците во

законодавниот дом. Во нашето општество гласачите имаат свои интереси.

Најзначајни се економските интереси: вработување и заработка за пристоен живот.

Граѓаните гласаат за оние партии кои во својата програма нудат отварање на

работни места и економски развиток на земјата.

Пред изборите секоја кампања се обидува да ги убеди гласачите дека навистина ќе

ги заштитува интересите на граѓаните. Но од досегашното искуство, многу малку од

ветеното се исполнува, затоа што политичките партии имаат и свои интереси.

Интересот на политичките партии е да владеат. А некои граѓани едноставно гласаат

за кандидатите од својата партија, односно партиската припадност ја ставаат пред

интересите на општеството и личните интереси.

Користена литература:

- Учебник по граѓанска култура за 8 одд.

- www.sobranie.mk

113

Рабо

тен ли

ст 8

-1: Х

ОЛИСТИ

ЧКА

ЛИСТА

ЗА

ОЦЕН

УВАЊЕ ЕС

ЕЈ

ПО

ПРЕ

ДМЕТ

ОТ ГР

АЃА

НСКА

КУЛ

ТУРА

4

Есејот е извонреден

извор

на информации

од сите

сегменти

за темата.

Успешно

се искористени посочените

извори.

Добро

организирани податоци

, релевантни на

изворите и

соодветни на

барањ

ата во

задачата.

Успешно

ја открива

идеологијата на

партиите врз основа

на програмата.

Ги споредува ориентацијата на

политичките партии

со нивните програми.

Ги компарира

интересите на

граѓаните во

РМ

со програмите

на политичките

партии во

Парламентот.

Ученикот

нуди оригинални

реш

енија во

презентација на

фактите

, од кои се

изведени логични заклучоци.

Оспособен

е да донесува

одл

уки врз основа

на аргументи

.

3

Есејот вклучува

некои

од значајните

сегменти

на темата.

Искористени

се повеќето

од посочените

извори.

Податоците одговараат

на користените извори

и се

добро организирани

. Ученикот

добро

се снаоѓа

во типизацијата

на политичките партии

. Ги споредува ориентацијата на



Ги компарира


дел

од граѓаните во

РМ

со

програмите на

политичките

партии во


Има систем

атичност

во презентирањето на

фактите

. Изведени се

логични

заклучоци

кои

не се

секогаш

проследени

со соодветна аргументација

.

2

Есејот вклучува

дел

од одредени

значајни сегменти

за темата,

но не

ги обработува и поврзува

деталите

. Се користат

дел

од понудените

извори.

Ученикот им

а проблеми во

илустрација

на истраж

еното.

Ученикот

делум

но се снаоѓа



. Нецелосно

ги споредува

ориентацијата на


партии со

нивните

програм

и . Има проблеми при компарација

на

интересите

на граѓаните во

РМ

со програмите на


партии во


Податоците се

неорганизирани,

измеш

ани и не

секогаш

се интерпретирани

на соодветен начин.

Заклучоците не

се логички изведени

.

1

Есејот покажува ограничено

разбирање за

тем

ата.

Присутни се

потеш

котии при користењ

е на

изворите.

Есејот содржи миним

ален

фонд податоци

. Ученикот

делум




. Не е во

мож

ност

да прави каква

било

анализа

. Презентирани се

сам

о мал

број ф

акти

кои

се главно

неповрзани.

Интерпретациите

не произлегуваат од

податоците

.

115

Рабо

тен ли

ст 8

-2: А

НАЛИТИ

ЧКА

ЛИСТА

ЗА

ОЦЕН

УВАЊЕ ЕС

ЕЈ

ПО

ПРЕ

ДМЕТ

ОТ ГР

АЃА

НСКА

КУЛ

ТУРА

4 поени

3 поени

2 поени

1 поен

Сод

ржин

а

Есејот

е извонреден извор на

информации

од сите

сегменти

за

тем

ата.

Есејот

вклучува некои од

значајните

сегменти

на

темата.

Есејот

вклучува дел од

одредени

значајни сегменти

за

тем

ата,

но не

ги

обработува

и поврзува

деталите

.

Есејот

покаж

ува

ограничено

разбирање

за тем

ата.

При

бирање

и ор

гани

заци

ја

на под

атоц

ите

Успешно

се искористени

посочените

извори.

Добро

организирани

податоци

, релевантни на

изворите

и соодветни

на

барањата во

задачата.

Искористени

се повеќето

од

посочените

извори.

Податоците одговараат

на

користените извори

и се

добро организирани

.

Се користат

дел

од

понудените

извори.

Ученикот

има проблеми во

илустрација на

истраженото.

Присутни се

потеш

котии

при користењ

е на

изворите

. Есејот

содрж

и миним

ален

фонд

податоци

.

Анали

за на

пода

тоци

те

Успешно

ја открива

идеологијата

на партиите

врз

основа

на програмата.

Ги

споредува

ориентацијата

на


партии со

нивните програми.

Ги

ком

парира



РМ

со



партии

во Парламентот.

Ученикот

добро

се снаоѓа

во

типизацијата

на политичките

партии

. Ги

споредува

ориентацијата

на


партии со

нивните програми.

Ги

ком

парира


дел од


РМ

со



партии


Ученикот

делум


во

типизацијата на


. Нецелосно

ги споредува

ориентацијата на


партии


Има проблеми при

компарација

на интересите

на


РМ

со



партии


Ученикот

делум

но се

снаоѓа


на


партии.

Не е во

мож

ност

да

прави каква било

анализа.

Презентац

ија

на

кри

тичко

мис

лење

Ученикот

нуди оригинални

решенија во

презентација на

фактите

, од кои се

изведени

логични заклучоци.

Оспособен

е да

донесува одлуки

врз

основа

на аргументи

.

Има систем

атичност

во

презентирањето на

фактите

. Изведени се

логични

заклучоци кои не

се секогаш

проследени

со соодветна

аргументација

.

Податоците се

неорганизирани

, измеш

ани и

не секогаш

се интерпретирани

на

соодветен

начин

. Заклучоците не

се логички

изведени

.

Презентирани се

сам

о мал

број ф

акти

кои

се

главно

неповрзани.

Интерпретациите

не

произлегуваат од

податоците

.

117

ПИШАНА ПОВРАТНА ИНФОРМАЦИЈА

ТЕМА 9

1


Цели:• да се запознаат стратегиите за давањеефективна пишана повратна информација

• да се помогне во подготовката за ефективнапишана повратна информација

2

При пишана повратна информацијатреба да се земат предвид:

• очекувањата наученикот и нанаставникот

• наставните цели иочекуваните исходиод учењето

• погрешните сфаќањаи потешкотиите научениците

Е, да знаев, па на време да сиодев на курс за брзо пишувањекоментари!

3

Учениците треба да знаат дека

• од време на време и за дел од нивната работаќе добиваат пишана повратна информација

• таквата информација ќе се фокусира наклучните наставни цели

• во таквата информација ќе се наведува штотреба да направат за да напредуваат

• повратната информација ќе бара активностна учениците

121

4


Колку се ефективнидадените пишани

повратниинформации?

10 минути за работа во мали групи+ 15 минути за презентација

5

Карактеристики на ефективнапишана повратна информација (1)

• се фокусира на клучните наставни цели• избегнува споредување со други ученици• потврдува дека ученикот е на вистинскиот пат

- помагаат коментарите од типот: објаснувањето за ... е ...• стимулира коригирање на грешките илиподобрување на определен дел од работата- не помагаат коментарите од типот: Комплетирај го ова!Повторно нацртај го графиконот!

- не помага ни сервирањето на готов одговор – треба дасе помине процесот на учење

6

Карактеристики на ефективнапишана повратна информација (2)

• упатува на следните чекори на ученикот- учениците не гледаат насока во коментарите од типотПотруди се повеќе! Размислувај логички!

- коментарите од типот Добро сработено! делуваатмотивирачки, но не се доволни – не помагаат да сеповрзе тековното постигање со идните цели

• се повикува на напредок направен во текот нанеколку последователни обиди

• ги поттикнува учениците детално да јаразгледаат сопствената работа

• дава можност учениците да преземат нешто

122

7


Креирање пишанаповратна

информација?

5 минути за работа на задачата+ 10 минути за дискусија

8


Цели:• да се запознаат стратегиите за давањеефективна пишана повратна информација

• да се помогне во подготовката за ефективнапишана повратна информација

123

Рабо

тен ли

ст 9

-1 (А

): ПИШАНА

ПОВРА

ТНА

ИНФОРМ

АЦИЈА

Уп

атст

во: П

рочитајте ја

внимателно

секоја од

пиш

аните повратни

инф

ормации

и проценете

ја

нејзината содржина од

аспект на

секое

од поставените барања.

Дали

ППИ

опф

аќаат

инф

орма

ција за

тоа

:

Пишана п

овратна

инф

орма

ција

(ППИ

)

дали ученикот е на вистинскиот пат?

кои му се слабите страни (кажани на

начин кој поттикнува да се поправи)?

како да го подобри учењето?

како ученикот детално да го разгледа својот

одговор?

1. До

бро с

и започнала

. За ж

ал, во п

оследните т

ри пр

ашањ

а ти с

е повторуваат и

стите г

решк

и. Мо

жеш ли

да в

идиш

за што

се ра

боти

? Мо

же ќе

ти ко

ристи а

ко се

навратиш

на Менделеевиот з

акон

.

2. Иа

ко се

работи

за ин

тересен с

остав с

о логичен

тек н

а приказната и

креативна у

потреба н

а придавки, издвоју

вање

то на

текстот в

о пасуси

не е доследно

спроведено

, заради ш

то са

миот

извешт

ај изгледа н

едоволно

структуриран

.

3. По

кажа

но зн

аење

:3 В

ложе

н труд:

2 До

бро с

и напреднал

со ра

кописот. Уш

те тр

еба д

а работиш

на

правописот

.

124

Рабо

тен ли

ст 9

-1 (Б

): ПИШАНА

ПОВРА

ТНА

ИНФОРМ

АЦИЈА

Уп

атст

во: П



секоја од

пиш


инф

ормации


ја


аспект на

секое


Дали

ППИ

опф

аќаат

инф

орма

ција за

тоа

:

Пишана п

овратна

инф

орма

ција

(ППИ

)






одговор?

1. Ми

слам

дека т

реба

подетално д

а зборуваме

за тв

ојот и

звеш

тај.

Повторно

не си

ја за

врши

л работата

.

2. До

бра р

абота. На

ведените

аргуме

нти з

а и пр

отив

нуклеарната е

нергија

се

исцрпни. Мо

же да п

ослужи

како

статија

во ве

сник

, особено

затоа

што с

и вклучила ц

итати о

д повеќе

членови н

а заедницата. Би

требало

подетално д

а бидат

образлож

ени и

знесените з

агрижи

, но з

а тоа

ќе

може

ме да з

боруваме

следниот

час.

3. До

бра р

абота. До

бро п

резентиран

граф

икон

. Заклучокот јасно

ја

објас

нува

врската м

еѓу с

илата и

издолж

увањ

ето н

а федерот

.

125

Рабо

тен ли

ст 9

-1 (В

): ПИШАНА

ПОВРА

ТНА

ИНФОРМ

АЦИЈА

Уп

атст

во: П



секоја од

пиш


инф

ормации


ја


аспект на

секое


Дали

ППИ

опф

аќаат

инф

орма

ција за

тоа

:

Пишана п

овратна

инф

орма

ција

(ППИ

)






одговор?

4. Во

овој состав

има м

ногу

неточни р

аботи. Те

молам

, повторно

прегледај го и

провери ш

то е точно, а ш

то не

e.

5. Трудот

покажу

ва дека л

есно

се сн

аоѓаш со

пресме

тување

на

бараните

параме

три.

Кои

стратегии г

и користеше

за да д

ојдеш

до

одговорот?

Кои

од пр

езем

ените ч

екори г

и сме

таш за

најва

жни?

6. Си

нацртала

интересни о

блици. Од

лично!

126

Рабо

тен ли

ст 9

-1 (Г

): ПИШАНА

ПОВРА

ТНА

ИНФОРМ

АЦИЈА

Уп

атст

во: П



секоја од

пиш


инф

ормации


ја


аспект на

секое


Да

ли ППИ

опф

аќаат

инф

орма

ција за

тоа

:

Пишана п

овратна

инф

орма

ција

(ППИ

)






одговор?

7. Си

вклучил повеќе

придавки

и си

го ож

ивеал описот

на ка

рактерите

од ро

манот. Но

, стилот н

а пиш

увањ

е не т

и е то

лку к

олоритен

како

кај Н

ора. Сл

едниот

пат п

робај да у

потребуваш

повеќе

слож

ени

реченици

.

8. Од

личен п

риказ. Ми

се допаѓаат графи

коните

и начинот н

а кој си

ги

презентирал влија

нието н

а човекот

врз о

колината

. Сам

о продолж

и така

!

9. До

бро н

ацртано. Твојо

т приказ н

а вонземјаните и

згледа н

авистина

интересно. По

себно м

и се д

опаѓа н

ивниот

брод.

127

Рабо

тен ли

ст 9

-1 (Д

): ПИШАНА

ПОВРА

ТНА

ИНФОРМ

АЦИЈА

Уп

атст

во: П



секоја од

пиш


инф

ормации


ја


аспект на

секое


Да

ли ППИ

опф

аќаат

инф

орма

ција за

тоа

:

Пишана п

овратна

инф

орма

ција

(ППИ

)






одговор?

10. М

ислам дека

целиот с

остав с

и го п

репиша

л од

интернет

.

11. М

ислам дека

си ко

ристела п

огрешн

а колона з

а пресм

етките

. За д

а ги

пресме

таш цените

на билетите т

реба

да г

и зем

еш пр

едвид

трош

оците н

а производтсво и

располож

ивоста

на местата

за

седење

.

12. В

о извеш

тајот

се ис

такнати н

еколку

битни

поенти

, но м

ислам дека

ќе

беш

е многу

подобро д

околку

вклучеше

и коме

нтари с

о кои

ќе го

изнесеше

своето

мислење

или ќ

е ја в

реднуваш

е ситуацијат

а. Пр

имери?

128

Рабо

тен ли

ст 9

-2: С

ОСТА

ВУВ

АЊЕ ПИШАНА

ПОВРА

ТНА

ИНФОРМ

АЦИЈА

Уп

атст

во: За една

пиш

ана задача

напиш

ете повратна

инф

ормација што

ќе ги

задоволи

наведените

барањ

а.

1. Дај

позитив

ен тон

на коментаро

т (и

тогаш

кога критикув

аш)

2. Пов

рзи го

ком

ентаро

т со

пр

едви

дени

те наставн

и це

ли

3. Пов

рзи го

напредо

кот со

оч

екув

аните ис

ходи

4. Пон

уди конкретен сове

т за

од

ење по

натаму

5. Преди

звикај

го ученикот

да

разм

ислу

ва за св

ојата рабо

та

129

САМООЦЕНУВАЊЕ И ОЦЕНУВАЊЕ

ОД СОУЧЕНИЦИТЕ

ТЕМА 10

1

Тема 10: САМООЦЕНУВАЊЕ ИОЦЕНУВАЊЕ ОД СОУЧЕНИЦИТЕ

Цели:• да се согледа каква е користа од вклучувањена учениците во оценувањето за наставницитеи за учениците

• да се упатат во стратегиите за само-оценување и оценување од страна на со-учениците

• да се идентификуваат можностите заоспособување на учениците да се вклучат вооценувањето

2

Кога учениците се самооценуваат?

• кога ја преиспитуваатсвојата работа критички, врз основа на јасникритериуми напостигањата

• додека работат назадачата, или позавршувањето назадачата, темата илинаставната единица

3

Улогата и одговорностите нанаставниците и учениците во оценувањето

•• наставницитенаставниците и ученицитеучениците го оценуваатнапредокот кон постигнување на очекуванитеисходи од учењето

•• наставницитенаставниците и ученицитеучениците едни на други сидаваат повратна информација за напредокот

•• наставницитенаставниците се одговорни да им овозможат научениците да се искажат за својот напредок ида реагираат на повратната информација штоим ја даваат наставниците и нивните соученици

•• ученицитеучениците се одговорни да постапат споредповратната информација на наставниците

133

4

Стратегии за самооценувањеи соученичко оценување

1. моделирање (споредување) на задачата2. поставување прашања за рефлексија

(размислување)3. директно самооценување на задачата4. водење рефлективни дневници5. користење рубрики за оценување6. водење дискусија од самите ученици

5

1. Моделирање (споредување) назадачата

Учениците ја споредуваат својатаработа со пример на завршена илиделумно завршена задача од некојдруг ученик

6

2. Поставување прашањаза рефлектирање/размислување

Наставникот поставува прашања како што се: • Што друго можеше да направиш? • Зошто направи така? • Што уште треба да знаеш за да може да ...? Како можеш да откриеш ...?

• Што е следното што треба да го направиш? Што ќе се случи доколку направиш ...?

134

7

3. Директно самооценување на задачата

Семафор:Учениците означуваат на самата задача доколкав степен ги постигнале наставните целии колку се сигурни во стекнатите знаења

Кревање рака (палец):Учениците „покажуваат“ колку мислат декапостигнале

8

4. Водење рефлексивни дневници/дневници за учењето

Ученикот (по секоја наставна единица/тема) гизапишува своите размислувања засопствената работата (учење):

• ги идентификува постигањата(Што научив?)

• идентификува каде му треба натамошнаподдршка(На што треба уште да поработам?)

• го анализира пристапот што го користел/а воизвршување на задачата(Што правев и што можев да направампоинаку?)

9

5. Користење бодовни листи

Ученикот може да го мери напредокотво својата работа, или да ја оценувазадачата, користејќи бодовни листи какоиндикатори на постигањата- бодовните листи се најчесто подготвениод страна на наставникот, но во нивнатаподготовка може да учествуваат иучениците

135

10

6. Водење дискусија од самите ученици

Помала група ученици води дискусија соцелата паралелка за да направи преглед вонапредокот на учениците и да ги идентификуваследните чекори во учењето• започнува со свои констатации, кои потоаги проверува низ дискусија со групата

11

Клучни барања за ефективно оценувањеод страна на учениците

• очекуваните исходи на учењето мора да бидатопределени и транспарентни за учениците

• учениците треба да бидат оспособени да гикористат критериумите и да знаат кога гидостигнале

• учениците треба да бидат обучени да гиприменуваат вештините на соработка приоценување на соучениците

• учениците треба да бидат оспособени да гооценуваат својот напредок

12

Групна активност(работен прибор 10-1)

5 минути за задачата5 минути за презентација

Оспособувањена учениците завклучување вооценувањето

136

13

Придобивки за учениците

• полесно ги стекнуваат своите знаења иразвиваат вештини

• ја задржуваат контролата врз процесот научењето

• преземаат дел од одговорноста за своетоучење

• развиваат потреба и вештини за само-регулирано и доживотно учење

14

Придобивки за наставниците

• учениците се помотивирани за учење иизвршување на задачата

• не се губи време на обезбедување дисциплинаво училницата

• учениците преземаат дел од одговорноста засвоето учење

• помага да се добијат дополнителниинформации за ученикот

• ги зголемува постигањата на учениците• ги оспособува учениците за самостојна работа

15


10 минути за задачата10 минути за презентација

Примери закористење настратегиите

137

16

А. Ги поттикнува учениците да ги слушаат одговорите насоучениците и презентациите на соучениците на часот и дапоставуваат прашања кога нешто не им е јасно.

Б. Користи анонимни примери од ученички трудови, со барањеучениците да понудат начин како може трудот да се подобриза да се исполнат очекуваните исходи.

В. Бара од учениците прво да постават свои прашања кои соод-ветсвуваат на очекуваните исходи во врска со дадена тема, апотоа да одговорат на прашањата што ги поставиле другите.

Г. Бара од учениците еден на друг да си ја оценат задачата, безда им ги даде одговорите што се бараат (точните одговоритреба да си ги најдат самите, користејќи расположивиизвори).

17

Б. Бара од учениците да анализираат постоечка и да развијатсвоја шема за оценување на конкретна задача.

В. Бара од учениците да одлучат дали даден одговорзадоволува, дали би требало нешто да се додаде, или далитие поинаку би одговориле.

Г. Ги поттикнува учениците да развијат критериуми запериодично оценување на постигањата на учениците.

А. Бара од учениците, врз основа на очекуваните исходи, еденна друг да ги коментираат силните страни на нивнитетрудови и да идентификуваат каде е потребно подобрување.

18

Тема 10: САМООЦЕНУВАЊЕ ИОЦЕНУВАЊЕ ОД СОУЧЕНИЦИТЕ

Цели:• да се согледа каква е користа од вклучувањена учениците во оценувањето за наставницитеи за учениците

• да се упатат во стратегиите за само-оценување и оценување од страна на со-учениците

• да се идентификуваат можностите заоспособување на учениците да се вклучат вооценувањето

138

Рабо

тен пр

ибор

10-

1 Уп

атст

во: Н

авед

ените описи подр

еди ги

по важност

во вид на

дијам

ант.

Ги поттикнув

а уч

ениц

ите

да

ги слу

шаат

уче

ничките

презен

таци

и на

часот

и

да пос

таву

ваат

пра

шања

кога

неш

то не им

е ја

сно.

Кори

сти ан

оним

ни при

мери

од

уче

нички труд

ови,

со

ба

рање уч

ениц

ите да

пон

удат

на

чин како

мож

е труд

от да се

по

добр

и за

да се

исп

олна

т оч

екув

аните ис

ходи

Бара

од уч

ениц

ите,

врз

ос

нова

на оч

екув

аните ис

ходи

, ед

ен на др

уг да ги

коме

нтир

аат

силн

ите стра

ни на ни

вните

труд

ови и да

иде

нтиф

икув

аат к

аде

е по

треб

но под

обру

вање

Бара

од уч

ениц

ите ед

ен на

др

уг да си

ја оце

нат з

адач

ата,

бе

з да им

ги дад

е од

гово

рите

шт

о се

бар

аат (точн

ите од

гово

ри

треб

а да

си ги

најда

т сам

ите,

кори

стејќи

распо

ложи

ви извор

и).

Бара

од уч

ениц

ите пр

во да

постав

ат сво

и пр

ашањ

а кои

соод

ветсву

ваат

на оч

екув

аните

исхо

ди во вр

ска со

дад

ена тема

, а по

тоа да

одгов

орат

на

праш

ањата шт

о ги

пос

тави

ле

другите.

Бара

од уч

ениц

ите

(распо

реде

ни во груп

и) да

напи

шат п

о пе

т пра

шања и,

по

дис

куси

јата

со це

лото

од

деле

ние,

да ги

иде

нтиф

икув

аат

најдоб

рите

две

од секоја

груп

а.

Бара

од уч

ениц

ите да

ра

звијат

сво

ја шем

а за

оц

енув

ање на

конкре

тна

зада

ча.

Бара

од уч

ениц

ите да

од

луча

т дал

и да

ден од

гово

р задо

волу

ва, д

али би

треб

ало

нешт

о да

се до

даде

, или

дал

и

тие по

инаку би

одгов

орил

е.

Ги поттикнув

а уч

ениц

ите

да

разви

јат к

ритери

уми за

пе

риод

ично

оце

нува

ње на

по

стигањ

ата на

уче

ници

те.

139

Работен лист 10-1 (А): САМООЦЕНУВАЊЕ И ОЦЕНУВАЊЕ ОД СОУЧЕНИЦИТЕ Упатство: за секоја ситуација наведена во табелата избере ги оние клучни придобивки кои произлегуваат од ситуацијата и нивниот реден број впишете во табелата (под колоната клучни придобивки).

Придобивки (1) поттикнува на соработка (2) поттикнува на истражување и самостојно учење (3) развива самодоверба кај учениците (4) ги поттикнува учениците да размислуваат што не им е јасно (5) ги оспособува учениците да сфатат кои елементи го

сочинуваат успешниот труд (6) ги оспособува ученитите да ги идентификуваат своите јаки

страни и точките каде треба уште да работат (7) овозможува полесно прифаќање на конструктивната

критика Оспособување на учениците за оценување

Клучни придобивки

А. Ги поттикнува учениците да ги слушаат одговорите на соучениците и презентациите на соучениците на часот и да поставуваат прашања кога нешто не им е јасно.

Б. Користи анонимни примери од ученички трудови, со барање учениците да понудат начин како може трудот да се подобри за да се исполнат очекуваните исходи.

В. Бара од учениците прво да постават свои прашања кои соодветсвуваат на очекуваните исходи во врска со дадена тема, а потоа да одговорат на прашањата што ги поставиле другите.

Г. Бара од учениците еден на друг да си ја оценат задачата, без да им ги даде одговорите што се бараат (точните одговори треба да си ги најдат самите, користејќи расположиви извори).

141

Работен лист 10-1 (Б): САМООЦЕНУВАЊЕ И ОЦЕНУВАЊЕ ОД СОУЧЕНИЦИТЕ Упатство: за секоја ситуација наведена во табелата избере ги оние клучни придобивки кои произлегуваат од ситуацијата и нивниот реден број впишете во табелата (под колоната клучни придобивки).

Придобивки (1) поттикнува на соработка (2) поттикнува на истражување и самостојно учење (3) развива самодоверба кај учениците (4) ги поттикнува учениците да размислуваат што не им е јасно (5) ги оспособува учениците да сфатат кои елементи го

сочинуваат успешниот труд (6) ги оспособува ученитите да ги идентификуваат своите јаки

страни и точките каде треба уште да работат (7) овозможува полесно прифаќање на конструктивната

критика Оспособување на учениците за оценување

Клучни придобивки

Д. Бара од учениците, врз основа на очекуваните исходи, еден на друг да ги коментираат силните страни на нивните трудови и да идентификуваат каде е потребно подобрување.

Е. Бара од учениците да анализираат постоечка и да развијат своја шема за оценување на конкретна задача.

Ж. Бара од учениците да одлучат дали даден одговор задоволува, дали би требало нешто да се додаде, или дали тие поинаку би одговориле.

З. Ги поттикнува учениците да развијат критериуми за периодично оценување на постигањата на учениците.

142

ОЦЕНУВАЊЕ ИЗВЕДБЕНИ

АКТИВНОСТИ

ТЕМА 11

1

Тема 11: ОЦЕНУВАЊЕ ИЗВЕДБЕНИ АКТИВНОСТИ

Цели:• да се согледаат предностите наизведбените активности над другитеметоди на оценување за учење

• да се увиди како најефикасно може да сеоценуваат изведбените активности

2

• вреднување на исходиод учењето што сеоднесуваат на фактичкоспроведување на даденазадача во реалистичниоколности

Изведбените активности се користат кога ...

• наставните цели се однесуваат на знаења ивештини за изведување на некоја активностили правење нешто

Во оценувањето, служат за ...

3

Видови изведбени активности

ограничениограничени• прескок преку коњ

• читање на глас• усно давање

упатства• изработка награфикон

• пишувањена машина

• користење мерениснтрумент

• покажување нагеографска карта

продолженипродолжени• изведување вежба одритмичка гимнастика• одржување говор• усна презентација

• конструирањемодел

• пишувањекомјутерски програм

• сликање цртеж• поправање машина• изведба на музичко

дело

експеримент

145

4

поттикнуваатразвој напосложени

когнитивни (ипсихомоторни)

вештини

мерат посложениисходи на учење коине можат да се мератна поинаков начин

обезбедуваатоценување на процесот

(процедурата) како ипродуктот (резултатот)

ги интегрираатновите знаењасо претходните

Предности наизведбенитеактивности

5

Кога се оценуваат изведбенитеактивности, се вреднува:

• ефективноста на процесотпроцесот (процедурата илиначинот на спроведување на активноста) и

• квалитетот на продуктотпродуктот што е резултат наспроведената активност

Задачи за практична изведба може да секористат во сите наставни предмети- некаде акцентот е на процесот, а некаде ена продуктот

6

Индивидуална работа+ групна работа

10 минути за работа на задачата+ 5 минути за презентирање на одговорите

Примери за изведбениактивности од

различни области

146

7

Оценување на изведбените активности

• чек-листи (листи за проверка)

• скали на процена

• листи за бодување

8

Чек-листи (листи за проверка)

• се формира листа на сите компоненти наактивноста и се констатира присуство/ отсуство на секоја компонента при изведбата

Пр: Чек-листа: читање на глас текст на втор странскијазик (VI одд.)____ 1. Не прави повеќе од 1 грешка на 10 прочитани збора. ____ 2. Направените грешки веднаш ги увидува и поправа.____ 3. Зборовите ги изговара разговетно.____ 4. Ги почитува знаците на интерпункција со соодветна

интонација на гласот.• за поедноставни вештини (или изведби штосе состојат од конкретни активности)

9

Скали на проценка

• се формираат категории кои изразуваатразличен квантитет/квалитет на изведбата

дескриптивна:

несоодветни; банални побудуваат интерес;немаат врска немаат голем директно насоченисо темата придонес на темата

графичка:

никогаш многу ретко често многу често секогаш

Пр: Скали на проценка: држење говор (VII одд.)До кој степен дадените аргументи соодветсвуваат на темата?

нумеричка: 1 2 3 4 5

147

10

Листи за бодување• вербални описи на изведби (или компонентина изведбата), кои се разликуваат спореднивото на постигање

• аналитички или холистички

Пр: Листа за бодување: изведување на експеримент(7одд.) Како ќе докажете дека во некој раствор има киселина?3 поена – воочува проблем, поставува хипотеза, планира експеримент, изведува и интерпрентира2 поена – воочува проблем, поставува хипотеза, планира експеримент, но изведбата и интерпретацијата се површни, а заклучокот не е поврзансо претпоставката.1 поен – воочува проблем, поставува хипотеза,не планира темелно, прикажани се недоволни податоци , се обидува да даде заклучок0 поени – задачата не е извршена во ниту еден аспект

11

Групна работа(празна хартија + фломастер)

10 минути за работа на задачата+ 10 минути за презентирање на одговорите

Оценување наизведбенитеактивности

12

Работа во парови(работен лист 11-1)


Оценувањена усна

презентација

148

13

Тема 11: ИЗВЕДБЕНИ АКТИВНОСТИ

Цели:• да се согледаат предностите наизведбените активности над другитеметоди на оценување за учење

• да се увиди како најефикасно може да сеоценуваат изведбените активности

149

Работен лист 11-1: ОЦЕНУВАЊЕ НА УСНА ПРЕЗЕНТАЦИЈА Упатство: Оценете еден од обучувачите користејќи ја следнава листа. Име на презентерот: __________________________________________ Тема: ________________________________________________________ Дата: ______________

Означи ако одговорот

е ДА

Подготовката • на почетокот ја поставува опремата

• проверува дали има сè што е потребно и дали функционира

Организацијата • има јасен вовед

• има логичен развој

• извлекува заклучок

• материјалот е јасно поврзан со тематиката

Содржината • во презентацијата се добро искористени извори

• презентацијата дава релевантни информации

Презентацијата • зборува јасно

• користи соодветен јазик

• користи соодветни движења на телото

• поставува соодветни прашања

• обезбедува одговор на поставените прашања

• ги почитува временските рамки

Оспособеност за усна презентација • ги прилагодува информациите на слушателите

• јасноста и текот се очигледни

• добро одговара на прашањата

151

ОЦЕНУВАЊЕ ПРОЕКТИ

ТЕМА 12

1

Тема 12: ОЦЕНУВАЊЕ ПРОЕКТИ

Цели:• да се согледа потребата проектот да сеиспланира заедно со учениците, уште предда се започне со неговата реализација

• да се разберат стратегиите за ефективнооценување на проектите

2

Што е проект?

• долгорочна активност која води кон продукт• базирана главно на спроведувањеистражување

• може да сереализира какоиндивидуалнаили како групнаактивност

• може да сереализира начас или вончасови (или комбинирано)

3

Примери на проекти

• Испитување на ставовите на учениците воврска со пушењето

• Покренување кампања за поттикнување научениците да читаат повеќе книги

• Истражување на животот на познат научник, спортист, уметник...

• Споредување на влијанијата на различниуслови врз растот на растенијата

• Истражување на историјата на подрачјето накое се наоѓа училиштето

• Утврдување во кој ланец продавници основнитепрехрамбени продукти се најефтини

155

4

За да се оценува проектот

• и на наставникот и на учениците треба даим биде сосема јасна наставната цел (илицели) што треба да се постигнат со проектот

• наставниците треба праведно да гивреднуваат сите презентирани продукти(без пристрасност кон едни на сметка надруги)

• кога проектот е групен, секој ученик требада учествува со точно дефинирана задачаи да има еднаков пристап до ресурсите

5

Планирање на оценувањето на проектот

• Едновремено со планирањето на проектот сепланира неговото оценување

• оценувањето на проектот се планира пред дазапочне неговата реализација

• планот за оценувањето ги има предвид клучнитенаставни цели и активностите кои водат кон нивноостварување

• планот ги опфаќа следните фази на проектот:1. планирање и организирање на истражувањето2. спроведување на истражувањето3. подготовка на финален извештај4. презентирање на финалниот извештај

6

Техники за оценување на проектите

Техниките на оценување што ќе се користатзависат од: • целите на проектот• активностите на проектот

пишана повратна информацијачек-листа

скала за проценабодовна листа

156

7

Групна работа(работен лист 12-1)


Планирање наоценувањетона проект

8

ОбразецОбразец заза планирањепланирање нана ученицитеучениците

Тема на проектот _____________________________________Прашања на кои треба да се одговори со проектот:

1. ________________________________________________2. ________________________________________________

`Материјали потребни за реализација на проектот: __________________________________________________

План на проектот:

Активност Одговорни лица

1. недела

2. недела

3. недела

9

Совети за оценување на проект

• разјаснување на очекуваните резултати(исходите и продуктите)

• разјаснување на критериумите за оценувањена проектот

• обезбедување подеднаков пристап доресурсите

• оневозможување плагијаторство (вклучувањена оригинални активности)

• неутрализирање на учеството на родителите(соодветни на возраста, способностите иможностите на учениците

157

10

Совети за оценување на проектите• давајте им точни и јасни инструкции на ученицитеза критериумите за вреднување на проектот

• вклучете ги учениците во оценувањето – полесно ќего следат сопствениот напредок

• вреднувајте ја содржината и/или идејата напроектот, а не естетскиот изглед на продуктот

• не го мешајте вложениот труд во оценувањето назавршниот продукт

• не ја намалувајте оценката на ученикот доколкузадоцни со завршување на проектот

• давајте им повртани информации на учениците вотекот на самиот проект

• користете однапред подготвени инструменти заоценување

11

Тема 12: ОЦЕНУВАЊЕ ПРОЕКТИ

Цели:• да се согледа потребата проектот да сеиспланира заедно со учениците, уште предда се започне со неговата реализација

• да се разберат стратегиите за ефективнооценување на проектите

158

Работен лист 12-1: ОБРАЗЕЦ ЗА ОЦЕНУВАЊЕ ГРУПЕН ПРОЕКТ

Упатство: Испланирајте оценување на еден проект користејќи го образецот Наслов на проектот: __________________________________________ Наставни цели: ______________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ фаза на проекто

т продукт постапка на вреднување (оценување)

% во вкупните поени

Планир

ање и

ор

гани

зирање

(___

дена)

Проектен план

Спро

веду

вање

на

истраж

увањ

ето

()

Индивидуални дневници ИЛИ

____________

Подготов

ка на

фин

ален

изве

штај

()

Групен извештај

Презентирање н

а фин

ал. и

звеш

тај

(___

дена)

Индивидуална презентација

159

ПОРТФОЛИО

ТЕМА 13

1


Цели:• да се разликуваат портфолијата спореднамените

• да се согледа важноста од вклучување научениците во составувањето и оценувањетона портфолиото

• да се сфати како најефикасно да сеоценуваат портфолијата

2

Портфолиото е колекција наизбрани трудови на ученикот со којасе документира што ученикот успеалда постигне и како го постигнал тоа. Колекцијата е кооперативен зафат на

наставникот и ученикот, коизаеднички одлучиле за целите, содржината и критериумот завреднување на портфолиото.

Kubiszyn & Borich, 2007

3

Примери на портфолија(од различни области)

Примероци напишани трудовиУметнички творбиМузички композицииРаботни листови сорешени математичкипроблемиИзвештаи од научниексперименти

163

4

Клучни чекори во дефинирање икористење на портфолиото

1. определување на намената2. давање упатство за избор на трудовите за

портфолиото3. определување на улогата на ученикот во

изборот на трудовите и во само-вреднувањето4. определување на критериуми за оценување

на портфолиото5. користење на портфолиото за поучување

и информирање

5

Намени на портфолиото

следење на напредокот на ученикотинформирање на родителите за тоашто е наученопроследување информација наследните наставницивреднување колку добро е нештопоучуванопокажување што е наученоставање оценка по даден предмет

6

Поделби на портфолијата според намената

поучување оценување

тековнипостигања

напредок

„изложба“на трудови (сонајдобри трудови)

документирањена постигањата

(со задолжителнии избрани трудови)

Увид во напредокот Увид во постигањата

164

7



Видовипортфолија

8

Два носечки вида на портфолио

увидувид вово постигањатапостигањатасо најдобрите трудовидоказ дека целите сепостигнатиза покажувањеза да им се соопштатнајдобрите трудови народителите/следниотнаставникза изведување оценка

увидувид вово напредокотнапредокотсо трудови одразлични фази и соразличен квалитетпишана трага заразвојот на ученикотза документирањеза да се направипреглед на променитево напредокот (итешкотиите на коинаишол ученикот)

9

Насоки за формирање на портфолиото

• насоките треба да бидат доволно наведувачки, но не и претерано ограничувачки

• во отсуство на упатство за формирање напортфолиото учениците не знаат што се сметаза соодветен избор

165

10

1. намената на портфолиото2. содржината на трудовите3. улогата на соработката со другите4. временската рамка и бројот на трудови5. физичката форма на портфолиото

(електронско или „хартиено“)6. структурата на портфолиото7. критериумите за оценување трудовите8. влијанието на портфолиото врз оценката

Насоки за избор на трудовите

11

• усогласеност со наставните цели

• да бидат дел од поучувањето

• застапеност на одделни видови трудови

• бројот на трудови од секој вид

Критериуми за избор на трудовите

12

Кој ги бира трудовите

• во изборот на трудовите треба даучествуваат учениците и, евентуално, и родителите

• многу е важно учениците да учествуваатво изборот, но за тоа е потребно дадобијат јасни насоки од наставникот

• од ученикот се очекува писмено да гообразложи својот избор

166

13

Насловна страна на избраниот труд (1)

Име на ученикот ________________________ Дата ________

Опис на трудот:

Коментари на ученикот:Го избрав овој труд затоа што:

Обрнете посебно внимание на:

14

Само-вреднување на трудовите

Ученикот дава:• кус опис на трудот• образложение за изборот на трудот• кои карактеристики на трудот ги смета заважни

Ученикот се поттикнува да размислува ...• што планирал да направи и што направил• за вредностите и недостатоците на трудот• како може да го подобри трудот

15


Само-вреднување на трудот:

Што се обидов да постигнам:

Што постигнав:

Што научив:

Што би направил/а поинаку следниот пат:

167

16



Кои елементитреба да ги содржипишаната повратна

информација

17


Име на наставникот ____________________ Дата ________

Коментари на наставникот за трудот:

Јака страна на трудот:

На што треба да се посвети дополнително внимание:

Други коментари:

18

Критериуми за оценување

Произлегуваат од наставните цели• ако наставните цели не се јасни, определувањетона критериумите за вреднување може:- да наметне редефинирање на целите, или- да биде ирелевантно и контрапродуктивно

Ја зголемуваат правичноста• кога знаат како портфолиото ќе биде вреднувано, учениците го доживуваат вреднувањето какоправично

168

19

Бодовни листи

Се базираат на намената/намените на портфолиото• аналитичките бодовни листи се посоодветни заформативно оценување

• холистичките бодовни листи се посоодветни засумативното оценување

Прво се вреднуваат одделните трудови, а потоа сеизведуваат бодовите за портфолиото во целина

• бодовните листи за одделните трудови се скороидентични со оние за есеите

20

Пример за оценување на „развојно“ потрфолио

развивање на незадоволителен одличенматематичко разбирање напредок напредокподобрена способноста заформулирање проблеми 1 2 3 4 5

подобрена способноста за решавањепроблеми 1 2 3 4 5

намален бројот на пресметковнигрешки 1 2 3 4 5

зголемена способноста за проценкаи проверка на разумноста нарешенијата

1 2 3 4 5

постигнат напредок во вештините закористење графикони и табели 1 2 3 4 5

21


Цели:• да се разликуваат портфолијата спореднамените

• да се согледа важноста од вклучување научениците во составувањето и оценувањетона портфолиото

• да се сфати како најефикасно да сеоценуваат портфолијата

169

Работен лист 13-1: ВИДОВИ ПОРТФОЛИЈА Упатство: Пополнете го работниот лист така што за секоја од наведените карактеристики ќе означите дали повеќе се однесува на портфолио за увид во постигањата или на портфолио за увид во напредокот.

Портфол

ио за

увид

во

постигањата

Портфол

ио за

увид

во

напредо

кот

1. ги содржи најдобрите трудови

2. остава пишана трага за развојот на ученикот

3. служи за покажување

4. содржи трудови од различни фази

5. нуди доказ дека се постигнати наставните цели

6. служи за да се соопштат најдобрите трудови на родителите / следните

наставници

7. содржи трудови со различен квалитет

8. служи за документирање

9. дава преглед на тешкотиите на кои наишол ученикот

171

Работен лист 13-2: Упатство: Наведете ги елементите што би ги опфатиле во делот со коментари на наставникот за трудот вклучен во портфолиото ЕЛЕМЕНТИ НА ПОВРАТНАТА ИНФОРМАЦИЈА ЗА ТРУДОТ

Име на наставникот __________________________ Дата ________ Коментари на наставникот за трудот:

173

ПЛАНИРАЊЕ ПРОМЕНИ ВО ОЦЕНУВАЊЕТО

ТЕМА 14

1

Тема 14: ПЛАНИРАЊЕ ПРОМЕНИ ВООЦЕНУВАЊЕТО

Цели:• да се испланираат промени во оценувањето• да се договорат начини за следење наефектите од промените

• да се информираат за споделувањето насознанијата од промените

2

Активности што претстојат

Супер беше на семинарот, ама што работа ми чека после

3

Активност

5 минути индивидуална+ 15 минути во група+ 10 минути за презентација

Што ќесменам во

оценувањето?

177

4

• Да се ревидираат тематските планирања

• Во планирањата на наставните единици да сепланира оценувањето

• Материјалите да се собираат за портфолио запрофесионален развој

Што се очекува да се направи во наредниотпериод?

5

Ревидирање на тематските планирања

темаНаставни единици

Проверка напредзнаењата

Определувањеочекуваниисходи

Исходи што ќесе оценуваат

Планирање начасовите

Настава/учење ианализирање

Дали сепостигнатиисходите?

не

да

6

За секоја наставна единица треба да се планира• Проверка на предзнаењата

• Очекуваните исходи

• Формативното оценување

• Проверка на постигнатоста на планираните исходи

По реализацијата треба да се направи проценкана ефективноста на оценувањето

Планирање на оценувањето во планирањатана наставна единица

178

7

• Портфолиото служи као доказ запрофесионален развој и за стекнување соцертификат

• Портфолиото содржи:– Планирања

– Инстументи за оценување

– Оценети трудови на ученици

– Дневникот за учење

– Студии на случај/ Примери на ефективно оценување

– Други материјали за оценувањето

Водење портфолио за професионален развој

8

• Опис (Што направив)

• Цел (Што сакав да постигнам)

• Процес/Метод (На кој начин (опис на она што епреземено))

• Резултат/Наод (Што е постигнато (што епостигнато, а што не, што одело добро, а што не. Кои седоказите за тоа))

• Учење/Заклучоци и препораки (Што научив (какостекнатото искуство може да се користи во иднина, штотреба да се измени))

Како да се претстави искуството одпреземена активност во оценувањето

9

Тема 14: ПЛАНИРАЊЕ ПРОМЕНИ ВООЦЕНУВАЊЕТО

Цели:• да се испланираат промени во оценувањето• да се договорат начини за следење наефектите од промените

• да се информираат за споделувањето насознанијата од промените

179

Рабо

тен ли

ст 1

4.1.

Уп

атст

во: И

спланирајте кои пром

ени ќе

ги направите

во вашето оценувањ

е во

наредните

неколку

месеци.

ПЛАНИРА

ЊЕ НА

ПРО

МЕН

И ВО

ОЦЕН

УВАЊЕТ

О

Што

Со која

цел

Како

Кога

181

РАБОТЕН ПРИБОР 14-2. Образец за дневно планирање Наставник: Паралелка: Тема/наставна содржина

Очекувани исходи:

Обем и редослед на содржината Воведни информации на наставникот Основни наставни методи

Активности на учениците Потеребни ресурси/ наставни средства и материјали Методи за утврдување на предзнаењата Оценување на учењето на учениците

(методи за формативно оценување и методи за сумативно оценување, кој и како ќе биде оценуван)

Забелешки за: • Постигањата

• Потешкотиите

• Ефективноста на оценувањето

• Импликации за работата во иднина

183

Работен прибор 14-2A

OSNOVNO U^ILI[TE „SVETI KLIMENT OHRIDSKI”

DRASLAJCA

STUDIJA NA SLU^AJ

“ EKSPERIMENTOT VO NASTAVATA PO FIZIKA “

Nastavnik:

Stoj~e An|elkoski

Draslajca April 2008

185

Studija na slu~aj : “Eksperimentot vo nastavata po fizika” Stoj~e An|elkoski

EKSPERIMENTOT VO NASTAVATA PO FIZIKA

Kus opis na studijata Glaven interes na ovaa studija be{e podobruvawe na izveduvaweto na

eksperimentot vo nastavata po fizika preku ispituvawe na efikasnosta na procesot

na eksperimentirawe vo slu~aj koga u~enicite imaat upatstvo za rabota so jasno

definirani kriteriumi na ocenuvawe.

So ispituvaweto bea opfateni 12 u~enici od sedmo oddelenie koi bea

podeleni vo dve grupi od po 6 u~enici. U~enicite od dvete grupi bea obu~uvani kako

da ispituvaat nekoi fizi~ki pojavi ili veli~ini preku eksperimentirawe.

Pritoa, gi podgotvuvav kako da sledat upatstvo, jasno i redosledno da gi

prikaùvaat postapkite pri izveduvawe na eksperimentot. Da gi istraàt

pri~inite {to stojat zad rezultatite. Ve{to da gi koristat aparatite pri

izveduvawe na eksperimentot. Detalno da gi prikaàt rezultatite dobieni od

merewata, da gi vnesuvaat vo tabeli i po mo`nost da se prikaàt i vo grafi~ka

forma. Da moàt da izvedat to~en, celosen i jasno iskaàn zaklu~ok, koj }e bide

povrzan so celta na izvedeniot eksperiment.

Celi na studijata na slu~aj

Celta na ovaa studijabe{e da se ispita kakva e efikasnosta na procesot na

eksperimentirawe vo slu~aj koga u~enicite imaat UPATSTVO za rabota so odnapred

poznati ve{tini, znaewa i kriteriumi po koi }e se ocenuvaat i vo slu~aj imaat

UPATSTVO za rabota, no ne im se poznati kriteriumite po koi }e se vr{i

ocenuvaweto .

So ovaa studija sakav da procenam dali na u~enicite na koi odnapred im se poznati

kriteriumite za ocenuvawe }e pokaàt pogolema odgovornost i èlba za dokaùvawe

pri izveduvaweto na eksperimentite od u~enicite na koi ne im bea poznati.

186


Metod na ocenuvawe

Dvete grupi u~enici gi izvedoa eksperimentite , a celosen izve{taj za

rabotata podgotvija vo pismena forma. Ja sledev eksperimentalnata rabota na dvete

grupi. Potoa gi razgledav pismenite izve{tai od dvete grupi.

Ocenuvaweto za izvedbata na eksperimentot go napraviv so analiti~ko

ocenuvawe i davawe usna povratna informacija. Ocenite za efikasnosta na

procesot na izveduvawe na eksperimentot be{e dadena spored odnapred izgotvena

~ek-lista za proverka i lista za bodirawe i ocenuvawe na izveduvaweto na

eksperiment. Se razvi diskusija za bodiraweto i ocenite koi gi dadov, za toa koi

bea dobro izvedeni aktivnosti i kade treba da se izvr{i podobruvawe.

Vtorata grupa pobara dozvola da go prerabota pismeniot izve{taj i da gi

otstranat slabostite (da se nacrta nov, poprecizno prikaàn grafik). Im dozvoliv

da go prerabotaat pismeniot izve{taj , pri toa bea otstraneti slabostite i

propustite od prviot izve{taj.

Metod na istraùvawe

Prvata grupa u~enici grupa u~enici rabotaa koristej}i go UPATSTVOTO za

rabota so odnapred poznati ve{tini, znaewa i kriteriumi po koi }e se ocenuvaat .

Vtorata grupa rabotaa so UPATSTVO za rabota, no ne im se poznati kriteriumite

po koi }e se vr{i ocenuvaweto .

Posle sekoj eksperiment , otkako se izvr{i prezentacija na rabotata na

grupite i bea pregledani pismenite izve{tai, davav usna povratna informacija i

ocenka na eksperimentot.

Istraùvawata bea izvr{eni na tri eksperimenti od fizika i eden po hemija. I

toa:

1. Opredeluvawe na pritisok

2. Specifi~en toplinski kapacitet na telo

3. Reagirewe na metalite so kiselini

4. Merewe na mojata mo}nost

187


Prethodni podgotovki za ovie eksperimenti:

a) Obezbeduvawe materijali za izveduvawe obidi so koi }e se pokaè zavisnosta na pritisokot od silata i od plo{tinata, toplinski kapacitet na telo, kako reagiraat metalite so kiselini i za opredeluvawe mo}nost ; b) Obezbeduvawe ~ek-lista i lista za bodirawe za ocenuvawe na izvedbena aktivnost ; v) Upatstvo za rabota; Op{ti nastavni celi:

a) Sledat postapka za izveduvawe na eksperiment ; b) Dokaùvaat kako zavisi pritisokot od silata i od plo{tinata; v) Ve{to se koristat aparati pri izveduvawe na merewa; g) Prikaùvawe rezultati; d) Izveduvawe zaklu~oci ; Osnovni naodi

• Dvete grupi izvedoa po 3 eksperimenti od fizika i po eden od hemija.

• U~enicite od Prvata grupa koi dobija upatstvo za rabota i znaeja {to i kako

}e bide ocenuvano , eksperimentot go izvedoa so pogolemo vnimanie posveteno

na ve{tinite koi }e bidat ocenuvani.

• Sekoj u~enik od grupata si ima{e posebno zadolènie , zada~ata {to ja

realizira e vnesena vo izve{tajot. So toa nastavnikot ima pogolem uvid koj

u~enik {to i kako srabotil, kolkav e negoviot pridones za grupata.

• Nastavnikot koga ja dava povratnata informacija za kvalitetot na

izvedbenata aktivnost ( eksperimentot), gi ocenuva samo onie ve{tini za koi

u~enicite bea informirani deka }e bidat ocenuvani.

• Vtorata grupa koja ne e informirana koi ve{tini }e se ocenuvaat, a nema ni

soznanija so koi instrumenti }e se ocenuva nivniot eksperiment, pokaàa

poslabi rezultati i necelosno gi opfatija elementite potrebni za

realizacija na eksperimentot.

• Otkako gi doznaa zabele{kite od nastavnikot, Vtorata grupa na koja ima{e

propusti vo rabotata i vo izve{tajot za izvedeniot eksperiment , go zamolija

nastavnikot da go prerabotaat eksperimentot i da gi otstranat slabostite.

Grupata ve}e ima{e soznanija {to i kako }e se ocenuva (soznanija dobieni od

nastavnikot) , pa povtorno izraboteniot eksperiment so pismeniot izve{taj e

odli~no izraboten. Sekoj u~enik od grupata broj 2 posvetuva pogolemo

vnimanie na negoviot del od zada~ite vo grupnata rabota , se skoncentrira na

188


ve{tinite {to se predvideni za ocenuvawe. Sporedeni povtorno izrabotenite

rezultati od grupa grupa 2 i grupa 1 bea skoro identi~ni .

• Za slednite zaka`ani eksperimenti po fizika koi treba da gi izrabotat

grupa1 i grupa 2 , u~enicite od dvete grupi imaa barawa do nastavnikot: da se

dade lista so ve{tini koi }e bidat ocenuvani, lista na bodirawe za ocenuvawe

na izveduvawe na eksperimentot ili ~ek-lista , dokolku se ocenuva so nea.

• Vo slednite tri izveduvani eksperimenti so pismen izve{taj , izvedbenite

aktivnosti i kaj dvete grupi se mnogu visoko oceneti , skoro da nema gre{ki , a

me|u grupite nema razlika vo kvalitetno izvr{uvawe i prika`uvawe na

rezultatite:

Одредени се потребните ресурси за експериментот.

Постапките на изведување на експериментот се јасни и редоследно дадени.

Истржени се причините што стојат зад резултатите.

Вешто се користитат апарати при изведување на мерењата.

Детално се прикажани резултатите од експериментот со табели и график.

Заклучокот е точно изведен, целосен и јасно искажан.

• Zaklu~ocite {to se izveduvani gi povrzuvaat so predhodno postaveni celi za

eksperimentalnata aktivnost.

189


Zaklu~oci / preporaki za idna rabota

• Za sekoja izvedena aktivnost – eksperimentalna rabota da se dade na u~enicite

upatstvo za rabota i priloèni ve{tinite koi }e bidat ocenuvani kaj toj

eksperiment.

• Na u~enicite (grupite) da im se dade lista za bodirawe za ocenuvawe na

eksperiment i prikaùvawe na rezultatite.

• Vo izve{tajot za izvedeniot eksperiment, da bidat vneseni za sekoj u~enik koja

aktivnost ja imal vo grupata. So toa, pokraj toa {to }e se ocenuva

eksperimentot vo celina (kako grupa) }e moè da se oceni i individualniot

pridones na ~lenovite vo grupata.

• Posle sekoj ekperiment grupata priloùva pismen izve{taj i ima usna

prezentacija za izvedenite aktivnosti.

• Nastavnikot ja ocenuva rabotata na grupata , a poèlno e pred da ja predade

usnata (ili pismena) povratna informacija , sekoja grupa da gi oceni svoite

trudovi spored lista za boduvawe pri ocenuvawe na izveduvawe na

eksperimentot ili so ~ek-lista za ocenuvawe koi }e gi dobijat od nastavnikot

ili drug instrument za ocenuvawe so koj raspolaga nastavnikot.

Samoocenuvawe na u~enicete da im se ovozmoì za vtoriot i naredni

eksperimenti koga u~enicite }e uvidat kako se ocenuva i {to se ocenuva kaj

eksperimentite. U~enicite da moàt da ja ocenat rabotata vo celost , no i

individualniot pridones za uspehot na grupata.

• Znaewata i ve{tinite {to gi steknaa u~enicite opfateni vo grupa broj 1 i

grupa broj 2 sporedeni so ostanatite u~enici mnogu se razlikuvaat i moàt

podobro da:

nabquduva, eksperimentira, sporeduva, vr{i identifikacija i diferecijacija,

analizira, logi~ki rasuduva i zaklu~uva.

190


ЛИСТА ЗА БОДИРАЊЕ ПРИ ОЦЕНУВАЊЕ НА ИЗВЕДУВАЊЕ НА ЕКСПЕРИМЕНТ

(групна работа)

5

Одредени се потребните ресурси за експериментот. Постапките на изведување на експериментот се јасни и редоследно дадени. Истржени се причините што стојат зад резултатите. Вешто се користитат апарати при изведување на мерењата. Детално се прикажани резултатите од експериментот со табели и график. Заклучокот е точно изведен, целосен и јасно искажан.

4

Одредени се потребните ресурси за експериментот. Постапките на изведување на експериментот се прилично јасни и редоследно дадени.

Резултатите од експериментирањето се релативно јасни. Ракува со апарати при изведување на мерењата. Доста добро се прикажани резултатите од експериментот со табели, но графикот не е добро прикажан.

Заклучокот е точно изведен.

3

Одредени се потребните ресурси за експериментот. Опишани се постапките на изведување на експериментот иако не се доволно јасни.

Резултатите од експериментирањето се релативно јасни. Ракува со апарати при изведување на мерењата. Со извесни грешки се прикажани резултатите од експериментот со табели. Заклучокот е точно изведен.

2

Направен е обид да се прикажат ресурсите потребни за експериментот. Опишани се извесни постапки . Прави грешки при изведување на мерењата и ракување со апарати. Резултатите од експериментирањето не се целосни и јасни. Со извесни грешки се прикажани резултатите од експериментот со табели. Не може да изведе целосен заклучок од изведениот експеримент.

1

Направен е обид да се прикажат ресурсите потребни за експериментот. Потребна е поголема јасност на опишување на постапките од експериментот. Потребно е поголемо познавање на мерните апарати за да може точно да мери. Резултатите од експериментирањето се погрешно прикажани. Не може табеларно да прикаже резултатите од експеримент. Не може да изведе заклучок од изведениот експеримент.

191


Чек-листа за проверка на изведбени активности Содржина : ___________________________ Oddelenie: ____

Вештини grupa Dobro Бара подобрување

Коментар

I II III

Набљудување

IV

I II III

Класифицирање

IV

I II III

Планира и изведува експеримент

IV

I II III

Користење упатства

IV

I II III

Користење апарати

IV

I II III

Изведување мерења

IV

I II III

Претставување резултати

IV

I II III

Креирање табели

IV

I II III

Креирање графици

IV

I II III

Изведување заклучоци

IV

192


Opredeluvawe na pritisok Zada~a : da se utvrdi zavisnosta na pritisokot od goleminata na silata i plo{tinata.

Postapka:

1. Postavi go sun|erot da leì na masata so najgolemata strana, a da se potpira do vertikalno postaveniot linijar (ili triagolnik) .

2. Na sun|erot postavi ja plo~ata i zabeleì ja polo`bata na sun|erot vo odnos na liniarot kako polo`ba nula .

3. Vrz sredinata na plo~ata stavi go tegot od 0,5 kg, {to odgovara na sila od 5 N . 4. Na linijarot pro~itaj ja polo`bata na plo~ata. 5. Zabeleì kolku milimetri se spu{ti plo~ata po dejstvo na tegot od 0,5 kg

(5N). 6. Izvadi go tegot od 0,5 kg i na negovo mesto stavi go tegot od 1 kg ( sila od 10 N

). 7. Pro~itaj kolku milimetri se spu{ti plo~ata pod dejstvo na ovoj teg. 8. Vrz tegot od 1 kg postavi go tegot od 0,5 kg (sila pribli`no ednakva na 15 N ). 9. Pro~itaj kolku milimetri se spu{ti plo~ata pod dejstvo na ovaa sila. 10. [to zgolemuvavme , a {to ostana nepromeneto so postapkata {to ja rabote{e? 11. Podatocite od merewata vnesi gi vo tabelata.

Plo{tina S (cm2)

Sila vo N Propa|awe na plo~ata vo mm

Pritisok P=F/S (kPa )

12. Od podatocite vo prvite dve koloni presmetaj gi pritisocite i popolni ja

~etvrtata kolona. 13. Od dobienite vrednosti izvle~i zaklu~ok za zavisnosta na pritisokot od

silata pri konstantna plo{tina. 14. Napravi dijagram od dobienite vrednosti ( grafik) .

Materijal: -Par~e mek sun|er({kolski sun|er); -Tegovi od 0.5 kg, 1 kg , 2 kg ; -Kvadar(plo~ka): 1 so strani 5*4 sm; -Na najgolemata strana od sun|erot se stava vertikalno linijar ili triagolnik; -Milimetarska hartija;

]e se ocenuva: -Sledewe na upatstva -Izveduvawe na merewa -Pretstavuvawe na rezultatite -Izveduvawe zaklu~oci

193

Работен прибор 14-2Б

ОСНОВНО УЧИЛИШТЕ “СВЕТИ КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ”

ДРАСЛАЈЦА

СТУДИЈА НА СЛУЧАЈ ПО ПРЕДМЕТОТ ОСНОВИ НА ПРИРОДНИТЕ НАУКИ

ОЦЕНУВАЊЕ НА ПРОЕКТ

Наставник: Датум: Аница Кралевска Шајноска 12.05.2008 год.

195

Студија на случај – Оценување на проект

Предмет: Основи на природните науки Одделение: VI (шесто) Училиште: ОУ “Свети Климент Охридски” – с. Драслајца Наставник: Аница Кралевска Шајноска Кус опис на студијата Со оваа студија на случај беа опфатени 36 ученици од две паралелки од шесто одделение кои беа подготвени да реализираат проектна задача со цел да ги развијат своите креативни и истражувачки способности. Анализата е особено насочена кон мотивацијата на учениците која произлегува од поинаквиот начин на оценување на проектот и самиот начин на планирање и изработка на истиот. Учениците од двете паралелки беа поделени на по две групи и работеа на две теми “Здрава храна – долг живот” и “Превенција од болести на зависност – алкохолизам, никотинозам и дроги”. Очекуваните крајни продукти беа: компјутерска презентација во Power Point, предавање пред останатите ученици во училиштето, постери, брошури, флаери. Цели на студијата на случај Цел на оваа студија на случај беше да се испита како оценувањето на секоја фаза од проектот ќе влијае на зголемувањето на интересот на учениците што поактивно да се вклучат во сите фази во изработка на истиот – планирање и организирање, спроведување на истражувањето, подготовка на финален продукт и презентација на истиот. За разлика од овој проект, кај останатите се оценуваше само крајниот продукт. Методи на оценување На самиот почеток пред започнување на активностите за изработка на проектот, на секоја од групите им беше даден образец за планирање на групен проект (прилог 1), каде беа наведени сите фази за изработка на проект, при што беа точно истакнати активностите на кои ќе се посвети посебно внимание при оценувањето. Исто така, од учениците се бараше да размислат како ќе ги оценат проектите и кои критериуми ќе ги користат при оценувањето. На почетокот на активностите на секој член во групите му беше определена конкретна улога, со цел сите членови на групите целисходно да учествуваат во процесот, што ќе претставува и добра основа за бодирање на практичната оспособеност на секој поединец. За секоја фаза од проектот од страна на учениците беше одредена временска рамка. По завршувањето на секоја фаза одделно, секоја од групите имаше задолжителна консултација со наставничката која им даваше повратна информација за трудот.

196

Метод на истражување Пред почетокот на изучувањето на темата “Здрава храна” во која, според програмата се предвидени 3 – 4 проектни активности, со учениците беше постигнат договор еден од тие проекти да го работат во подолг временски период и, за разлика од останатите, во овој проект да бидат оценувани сите фази поединечно и според однапред утврдени критериуми за оценување (прилог 2), со цел да се види како тоа ќе влијае на ангажираноста на учениците во изработка на што поквалитетни проекти. Учениците имаа можност сами да ги оценат постигнувањата во секоја фаза од изработката на проектите и сами да ги утврдат недостатоците во нивната работа. Оценките што секоја група ги доби од своите соученици се следниве:

Групи →

Крит. за оценување ↓

I група VI- а одд. Брошура

II група VI- а одд.

Презентација во P. Point

I група VI -б одд. Брошура и флаери

II група VI- б одд.

Презентација во P. Point

Содржина

добро добро одлично одлично

Креативност

доволно одлично добро одлично

Презентација

добро добро доволно одлично

Писмен извештај

добро добро доволно одлично

Реакции на публиката

добро одлично добро добро

Траење на презентацијата

доволно одлично добро добро

Основни наоди

Учениците активно се вклучија во работата на секоја фаза од проектот; По добивањето усна повратна информација за насоките во нивната работа покажаа уште поголема одговорност кон работата;

Оценувањето на секоја фаза поединечно ги поттикнува учениците навреме да ги започнуваат и завршуваат задачите;

Взаемното оценување помага во ангажирањето на учениците во оценувањето воопшто;

Оценувањето на секоја фаза од проектот е можност за подобрување на работата на учениците и ги става во ситуација сериозно да се вклучат во изработка на поквалитетен продукт;

Самооценувањето на сопствениот труд на учениците и трудот на нивните соученици помага по критички да се однесуваат во улога на оценувачи, иако понекогаш оценките не се сосема објективни.

197

Заклучоци / препораки за идна работа

На почеток на изработка на проект потребно е јасно да се дефинираат целите на проектот за учениците точно да знаат што се очекува од нив;

Критериумите за оценување на фазите на проектот, исто така, треба да бидат прецизно дефинирани и во договор со учениците;

Проектот да има добро утврдена временска рамка; Секој од учениците да биде вклучен во изработката на проектот со конкретна активност со цел истата да биде оценета;

Наставникот да биде во тек со активностите и секогаш треба да ги води и насочува своите ученици во изработка на квалитетен краен продукт.

Фотографии од презентацијата на крајните продукти на проектот

198

на стандардите за оценување на учениците –...

Education