บทท 5 ตลาดผลผลต

ความหมายของตลาด

หมายถง “กจกรรมทกอใหเกดการตกลงซอขายสนคาและบรการ รวมถง

ปจจยการผลต”

* ในความหมายของตลาดในทางเศรษฐศาสตร ไมจ าเปนตองม

สถานทในการซอขายเปนเงอนไขจ ากด ของค าวาตลาด

หนาทของตลาด คออ านวยใหผซอและผขายท าการซอขาย

สนคาโดยความสะดวก

การจ าแนกตลาด

1. จ าแนกตามเขตภมศาสตร

- ตลาดทองถน

- ตลาดภายในประเทศ

- ตลาดตางประเทศและ

ตลาดโลก

2. จ าแนกตามชนดของสงทตองการขาย

- ตลาดผลผลต

- ตลาดปจจยการผลต

3. จ าแนกตามสภาพหรอลกษณะการ

ซอขาย

- ตลาดกลาง

- ตลาดขายสงและขายปลก

4. ตลาดอนๆ ทควรทราบ

- ตลาดการเงน

- ตลาดการเงนตราตางประเทศ

- ตลาดซอขายลวงหนา

โครงสรางของตลาด

เศรษฐศาสตรแบงตลาดออกเปน 2 ประเภทใหญ คอ

1. ตลาดแขงขนสมบรณ (perfectly competitive m arket)

2. ตลาดแขงขนไมสมบรณ (imperfectly competitive market) แบงยอยไดคอ

2.1 ตลาดผกขาดทแทจรง (pure monopoly)

2.3 ตลาดผขายนอยราย (oligopoly)

2.2 ตลาดกงแขงขนกงผกขาด (monopolistic competitive)

ลกษณะของตลาดแขงขนสมบรณ

1. ผขายหรอผซอมจ านวนมากราย การซอขายจะไมสงผลกระทบตอราคาตลาด

2. สนคามลกษณะคณภาพใกลเคยงกนมาก (homogenous product)

3. ผผลตรายใหมสามารถเขาสตลาดไดงาย (free entry)

4. สามารถเคลอนยายสนคาไปยงทตางๆ โดยเสยคาใชจายต า (free mobility)

5. ผซอหรอผขายสามารถเขาถงขอมลเกยวกบตลาด เชน ราคาสนคาในแตละพนท

ไดสะดวกเสมอกน (perfect knowledge)

6. ผขายแตละรายไมสามารถก าหนดราคาเองได ตองขายตามราคาตลาด (price

taker)

การก าหนดราคาในตลาดแขงขนสมบรณ

P P

Q Q

P1 P1 D = P

D

S

อปสงคของตลาด อปสงคของผขายแตละราย

การพจารณาปรมาณผลผลตเพอใหไดก าไรสงสด

พจารณาได 2 วธ

1. พจารณาจากรายรบรวมและตนทนรวม ซงผผลตจะผลต ณ จดการผลตท ผลตางของรายรบรวมและตนทนรวมมากทสด

2. พจารณาจาก รายรบหนวยทายสด เทากบ ตนทนหนวยทายสด คอ

MR = MC ผผลตจะไดรบก าไรสงสด

MR > MC ผผลตจะเพมปรมาณการผลต เพอใหไดก าไรสงสด

MR < MC ผผลตจะลดปรมาณการผลต เพอไดรบก าไรสงสด

ผผลตไดรบก าไรเกนปกต

P

Q

ATC AVC

MC

P = AR = MR P1

P2 A

Q1

ก าไรสวนเกน

ผผลตไดรบก าไรปกต

P

Q

ATC AVC

MC

P = AR = MR P1

Q1

จดคมทน

กรณเกดการขาดทนนอยทสด (Minimum Loss)

MR > AVC กควรผลตตอไป

ขาดทนบางสวน

แตถาเลกผลต กจะท าใหขาดทน

มากกวา

กรณเลกผลต C1

12

กรณทผผลตขาดทน ตดสนใจเลกกจการ (Exit) P & MC

Q 0

P1 D= P1 =AR=MR

MC

A

Q1

AVC ATC

P2 B

C

P3

ขาดทนทงTFC+TVC

ลกษณะของตลาดผกขาดทแทจรง

1. มผขายเพยงรายเดยว เรยกวา ผผกขาด (monopolist)

2. สนคามลกษณะพเศษไมเหมอนใคร และไมสามารถหาสงอนมาทดแทนได

3. ผผลตรายใหมสามารถเขาสตลาดไดยากทงนอาจเปนเพราะ ขนาดกจการตองใหญ

มากถงจะสามารถลดตนทนได เชน สาธารณปโภคขนพนฐาน โรงงานผลตไฟฟา

หรอเปนเจาของทรพยากรปจจยการผลตแตเพยงผเดยว หรอไดรบสมปทานจาก

รฐบาลแตเพยงผเดยว

4. สามารถเคลอนยายสนคาไปยงทตางๆ โดยเสยคาใชจายสงมาก

5. ผผกขาดสามารถก าหนดราคาเองได (price maker)

เสนอปสงค และเสนรายรบ ของผผกขาด

ราคา

ปรมาณ

D, AR MR

ก าไรสวนเกน

ปรมาณผลผลต

ราคา

AC

D = AR

MC

A

MR

P

C

Q O

B

C

ผผกขาดผลตไดก าไรเกนปกต

• ในกรณของตลาดผกขาดสมบรณ ราคาสนคาสงกวา MC เสมอ

• ราคาในตลาดผกขาด สงกวาราคาในตลาดสมบรณเสมอ เพราะผผลตจะคมราคา

หรอปรมาณทท าให ระดบราคาสงกวา MC และ AC เสมอ เพอทจะสามารถได

ก าไรเกนปกต

• ก าไรเกนปกตจะคงอย เพราะไมมคแขงรายใดสามารถเขาสตลาดไดจากอ านาจการ

กดกนของผผลต

• ผผลตอาจตงราคา โดยใช หลก การแบงแยกทางราคา

( Price Discrimination ) เชน การจดชนของเครองบน การตงราคาอาหารบฟเฟต

ผผกขาดผลตขาดทน

ราคา

ปรมาณ

D, AR MR

AVC AC

MC

P=4

C=5

10,000

C1=2.5

รายรบรวม = 10,000*4 = 40,000 ตนทนรวม = 10,000*5 = 50,000 ขาดทน = 10,000

แตรายรบรวมยงคงเพยงพอส าหรบตนทนผนแปรซงเทากบ 2.5*10,000 รวมเปน 25,000 บาท

ดงนนจงตองเปดด าเนนการในระยะสน สวนรายรบทเกนตนทนผนแปร 15,000 บาท สามารถน าไปหกตนทนคงทบางสวนได

ตลาดกงแขงขนกงผกขาด

1. มผขายหลายราย คลายกบตลาดแขงขนสมบรณ

2. สนคาของผผลตแตละรายมความแตกตางกน ซงอาจเกดจากความแตกตาง

ของสนคาจรง หรอเกดจากความรสกของผซออนเกดจากการโฆษณา

3. ผผลตรายใหมสามารถเขาสตลาดไดงาย

4. สนคาประเภทนไดแก ยาสฟน สบ เสอผาส าเรจรป ยาสระผม ฯลฯ

5. ขอสงเกต เมอใดกตามทผผลตสามารถสรางความแตกตางหรอโดดเดนใน

สนคาทตนเองขาย กจะสามารถตงราคาใหสงกวารายอนได แตไมสามารถตง

ใหสงเทาสนคาในตลาดผกขาดเนองจากมสนคาชนดอนในตลาดสามารถ

ทดแทนกนไดบาง ดภาพหนา 164

ลกษณะของตลาดผขายนอยราย

1. มจ านวนผขายนอยราย คอ มผขายอยางนอย 2 ราย กลาวคอเปนตลาดทถกถอ

ครองโดยผผลตเพยงไมกรายซงเปนผผลตคอนขางใหญ เชน อตสาหกรรมรถยนต

คอมพวเตอร โทรศพทมอถอ เปนตน

2. สนคามลกษณะเหมอนกนหรอตางกนกได เหมอนกนเชน ปนซเมนต น ามนเบนซน

ตางกนเชน รถยนต หนงสอพมพรายวน

3. เปนตลาดทมการรวมหวกน (collusion)

4. การเขามาประกอบกจการของผผลตรายใหมคอนขางยาก

5. มการแขงขนดานราคา (price competition) และไมใชราคา ( non-price

competition) ไดแก การโฆษณา การสงเสรมการขาย การปรบปรงคณภาพ

อปสงคหกงอ (Kinked Demand) ในตลาดผขายนอยราย

กรณผผลตแตละรายด าเนนนโยบายการผลตเอง

1. การด าเนนนโยบายของตนยอมมผลกระทบตอผผลตรายอนได โดยเฉพาะสนคาชนดนน

สามารถทดแทนกนได ซงอาจน าไปส สงครามราคา (Price war)

2. ผผลตในตลาดผขายนอยรายจะลดราคาตามผขายรายแรกทลดราคา แตจะไมขนราคา ถา

มการขนราคา

3. เหตการณดงกลาวกอใหเกดเสนอปสงคหกงอ (Kinked demand)

4. ซงจะสงผลใหผขายรายทขนราคาไปนนจะขายสนคาไดลดลงไปมาก แตถาผขายรายทเคย

ขนราคาสนคานนกลบลดราคาสนคาลง กจะท าใหผขายรายอนลดราคาสนคาตามไปดวย

ทงน เพอรกษาลกคาของตนไวจะท าใหผขายดงกลาว ขายสนคาไดเพมขนเพยงเลกนอย

เทานน

ทฤษฎเกม

หนวยธรกจ B

สารภาพ ปฏเสธ

หนวยธรกจ A สารภาพ 5 , 5 0 , 10

ปฏเสธ 10 , 0 1 , 1

ตารางท 3

จากตารางท 3 จะเหนไดวา การยอมรบสารภาพเปนกลยทธน าของ A เพราะจะเปนกลยทธ

ทดทสด A ไมวา B จะปฏเสธหรอสารภาพ ในท านองเดยวกน การยอมรบสารภาพกจะเปนกล

ยทธน าของ B เชนกน เพราะจะเปนกลยทธทดทสดของ B ไมวา A จะปฏเสธหรอยอมรบ และ

เมอทงสองฝายตางเลอกกลยทธน าคอ การสารภาพดวยกนทงค ผลกคอ ทง A และ B จะ

ตดคกคนละ 5 ป แตถาทง 2 คนตางปฏเสธไมยอมรบวาไดท าความผด ทงสองคนจะตด

คกเพยงคนละ 1 ป เทานน อยางไรกตาม โอกาสทตางฝายจะปฏเสธขอหาเปนสงทยากจะ

เกดขน ทงนเนองจากผตองหาแตละคนตางเกรงวา ถาตนไมยอมรบสารภาพแตอกฝายยอมรบ

สารภาพตนจะตดคก ถง 10 ป ดงนน เมอทงสองฝายตางไมไวใจซงกนและกน เนองจาก

ไมมโอกาสทจะไดพบปะตกลงกน ผตองหาแตละคนกจะเลอกกลยทธน าทเปนกลยทธทดทสด

ส าหรบตน คอการยอมรบสารภาพและตดคกคนละ 5 ป ทง ๆ ทการปฏเสธจะเปนผลดแกทง

สองฝายมากกวา

ทฤษฎเกม

หนวยธรกจ B

โฆษณา ไมโฆษณา

หนวยธรกจ A โฆษณา 4, 3 5 , 1

ไมโฆษณา 2, 5 3, 2

การวเคราะหโดยยกตวอยางประเภทของเกมทงายทสด ซงประกอบดวยหนวยธรกจเพยงสองหนวย คอ หนวยธรกจ A และ หนวยธรกจ B โดยแตละหนวยธรกจมกลยทธทจะใชอยสองกลยทธ คอ การโฆษณา และการไมโฆษณา หนวยธรกจ A หวงวาถาตนท าการโฆษณาก าไรของตนจะเพมขนมากกวาทจะไมท าการโฆษณา แตระดบก าไรทหนวยธรกจ A ไดรบจะเปนเทาใดยอมขนกบหนวยธรกจ B วาไดท าการโฆษณาดวยหรอไม ซงผลของกลยทธทเปนไปไดสแนวทางดวยกน ดงแสดงตามตารางท1 โดยตวแรกแรกเปนผลของกลยทธทเกดกบหนวยธรกจ A และตวเลขตวหลงเปนผลของกลยทธทเกดกบหนวยธรกจ B จากตารางจะเหนวาถา A และ B ตางท าการโฆษณา หนวยธรกจ A จะไดรบก าไรเทากบ 4 ลานบาทตอป และ B จะไดรบก าไรเทากบ 3 ลานบาทตอป ในทางตรงกนขามถาหนวยธรกจ A ไมท าการโฆษณาแตหนวยธรกจ B จะเลอกทจะโฆษณา หนวยธรกจ A จะไดรบก าไรเทากบ 2 ลานบาทตอป ในขณะท B จะไดรบก าไรเทากบ 5 ลานบาทตอป ส าหรบหนวยธรกจ A ถาหนวยธรกจ B ท าการโฆษณา หนวยธรกจ A จะไดรบก าไรเทากบ 4ลานบาท ถา A ไมโฆษณา และเทากบ 2 ลานบาท ถา A ไมโฆษณา ดงนนถาหนวยธรกจ B ท าการโฆษณา หนวยธรกจ A กควรจะโฆษณาดวย เพราะจะท าใหไดผลก าไรทสงกวาทจะไมโฆษณา แตถาหนวยธรกจ B ไมโฆษณา หนวยธรกจ A จะไดรบผลก าไรเทากบ 5 ลานบาท ถา A ท าการโฆษณา และเทากบ 3 ลานบาทถา Aไมโฆษณา ดงนน ถาหนวยธรกจ B ไมท าการโฆษณา หนวยธรกจ A กยงควรท าการโฆษณาเพราะจะไดรบก าไรมากกวาทจะไมโฆษณา นนหมายถงวา ไมวาหนวยธรกจ B จะท าการโฆษณาหรอไมกตาม กลยทธทหนวยธรกจ A ควรเลอกใชกคอ โฆษณา กลาวไดวา การโฆษณาเปนกลยทธน าของหนวยธรกจ A กลยทธน ำ จงหมายถงทางเลอกทดทสดส าหรบผเลนเกม ไมวาคแขงจะด าเนนกลยทธใดกตาม จากการพจารณาเราจะพบวาการโฆษณากเปนกลยทธน าของหนวยธรกจ B เชนเดยวกน นนหมายความวา จากตารางท1 ทง A และ B ตางมการโฆษณาเปนกลยทธน าดวยกนทงค หนวยธรกจทงสองจงตดสนใจเลอกกลยทธน า คอ ตางท าการโฆษณาไมวาการตดสนใจจะเกดขนพรอมกนหรอไมพรอมกตาม

ดลยภาพ Nash

หนวยธรกจ B

โฆษณา ไมโฆษณา

หนวยธรกจ A โฆษณา 4, 3 5 , 1

ไมโฆษณา 2, 5 3, 2

จากตารางแสดงใหเหนวา หนวยธรกจ B จะมกลยทธน า คอ การโฆษณาเพราะไมวาหนวยธรกจA จะโฆษณาหรอไมโฆษณา หนวยธรกจ B จะไดรบผลก าไรจากการเลอกโฆษณามากกวาการไมโฆษณาเสมอ แตส าหรบหนวยธรกจ A นน ถา B เลอกโฆษณา A จะไดรบก าไร 4 ลานบาทถาโฆษณา และ 2 ลานบาทถาไมโฆษณา หนวยธรกจ A จงควรท าการโฆษณาถาBโฆษณา แตถา B เลอกทจะไมโฆษณา A จะไดรบก าไร 5ลานบาทตอปถาโฆษณา และไดรบ 6 ลานบาทถาไมโฆษณา หนวยธรกจ Aจงควรเลอกทจะโฆษณาถา B ไมโฆษณา เทากบวาการตดสนใจของ A จะแตกตางกนออกไปขนกบวา B เลอกกลยทธใด หนวยธรกจ A จงไมมกลยทธน า และเมอ B มกลยทธน า คอ การโฆษณา หนวยธรกจ B ยอมตดสนใจทจะโฆษณา ดงนนกลยทธทดทสดของ A กคอการโฆษณา เพราะจะใหผลตอบแทนทสงกวาเมอพจารณาจากกลยทธท B ไดเลอกไวแลว สถานการณเชนนเรยกวา หนวยธรกจอยในภาวะดลยภาพแนช ตามชอ John Nash ดลยภาพแนช เปนสถานการณซงผเลนเกมแตละคนเลอกกลยทธทดทสด เมอพจารณาถงกลยทธทผเลนเกมฝายตรงขามไดเลอกไวแลว การเลอกทจะท าการโฆษณาของทงหนวยธรกจ A และ B ขางตน ถอไดวาเปนดลยภาพแนช เพราะเมอหนวยธรกจ B ไดเลอกท าการโฆษณาเนองจากเปนกลยทธน า หนวยธรกจ A จะไมสามารถท าการตดสนใจโดยไมค านงถงกลยทธท B เลอกไวได เพราะขณะนหนวยธรกจ A ไมมกลยทธน า และการตดสนใจเลอกกลยทธทดทสดของ A กคอ การโฆษณาไดท าไปโดยไมค านงแลววา B จะท าการโฆษณา เฉพาะกรณทผเลนเกมแตละรายไดเลอกกลยทธทดทสด เมอค านงถงกลยทธทฝายตรงขามจะเลอกเทานนทจะกอใหเกดดลยภาพแนชขน