บทท 5

ประวตการศกษาปฐมวยในประเทศไทย

แผนการสอนประจ าบท

1. จดประสงคการเรยนร

1. เพอใหสามารถบอกประวตความเปนมาของการจดการศกษาปฐมวยในประเทศ

ไทยได

2. เพอใหสามารถอธบายการจดการศกษาปฐมวยของไทยในแตละยคได

3. เพอใหสามารถอธบายสาระส าคญของการเปลยนแปลงการศกษาปฐมวยได

4. เพอใหสามารถวเคราะหปจจยทเกยวของในการเปลยนแปลงการจดการศกษา

ปฐมวยในประเทศไทยได

2. สาระการเรยนร

1. การจดการศกษาปฐมวยกอนมระบบโรงเรยน

1.1 สมยกรงสโขทย

1.2 สมยกรงศรอยธยา

1.3 สมยกรงธนบรและกรงรตนโกสนทรตอนตน

1.4 สมยไดรบอทธพลจากชาตตะวนตก

2. การจดการศกษาปฐมวยในยคมระบบโรงเรยน

2.1 การจดการศกษาปฐมวยกอนเปลยนแปลงการปกครอง

2.2 การจดการศกษาปฐมวยหลงเปลยนแปลงการปกครอง

2.3 รปแบบการจดการศกษาในระดบปฐมวย

2.4 ปจจยส าคญในการจดการศกษาปฐมวย

3. กจกรรมการเรยนร

1. ศกษาเอกสารรายวชาการศกษาปฐมวย

2. น าเสนอผลการศกษาตามหวขอทก าหนด

3. อภปราย สรป ซกถาม จากสไลด

4. มอบหมายงานใหศกษาวเคราะหปจจยทท าใหการจดการศกษาปฐมวยในแตละ

ยคเกดการเปลยนแปลง

5. ทดสอบหลงเรยน (แบบทดสอบ)

106

4. สอการเรยนการสอน

1. เอกสารประกอบการสอน

2. สไลดประกอบการสอน (Power point)

3. เวบไซตอาจารย Internet

4. หนงสอ ต ารา วารสาร งานวจย

5. การประเมนผล

1. การสรปสาระส าคญ การแสดงความคดเหนและอภปราย

2. น าเสนอรายงานการศกษาคนควา

3. ผลการศกษาคนควาเพมเตมเกยวกบปจจยทมอทธพลตอการเปลยนแปลง

การจดการศกษาระดบปฐมวย

4. การทดสอบ และแบบฝกหดทายบท

107

บทท 5

ประวตความเปนมาของการศกษาปฐมวยในประเทศ

ประเทศไทยมการพฒนาการศกษามาตงแตอดตจนถงปจจย โดยการจดการศกษา

ในแตละยคสมยมทงความเหมอนและความแตกตางกนในรปแบบทจด การศกษาปฐมวย

ในยคแรกหลกการจดการศกษายงไมมระบบทชดเจน และยงจดการเรยนการสอนมอยใน

วงจ ากดในระดบครอบครว ญาตพนอง หรอในชมชนเลก ๆ การจดการศกษาทเปนระบบ

มากทสดคอ จดการเรยนการสอนในวดโดยมพระสงฆเปนครผสอน เปนตน ในระยะหลง

การเปลยนแปลงการปกครอง การจดการศกษาไดพฒนาระบบและรปแบบในการจด

การศกษาทชดเจนยงขนจนถงยคปจจบน เพอใหความเขาใจถงประวตความเปนมาใน

การจดการศกษาปฐมวย ในบทนจงขอกลาวถงรายละเอยดตามหวขอตาง ๆ ดงน

1. การจดการศกษาปฐมวยกอนมระบบโรงเรยน

1.1 สมยกรงสโขทย

1.2 สมยกรงศรอยธยา

1.3 สมยกรงธนบรและกรงรตนโกสนทรตอนตน

1.4 สมยไดรบอทธพลจากชาตตะวนตก

2. การจดการศกษาปฐมวยในยคมระบบโรงเรยน

2.1 การจดการศกษาปฐมวยหลงเปลยนแปลงการปกครอง

2.2 การจดการศกษาปฐมวยหลงเปลยนแปลงการปกครอง

2.3 รปแบบการจดการศกษาในระดบปฐมวย

2.4 ปจจยส าคญในการจดการศกษาปฐมวย

1. การจดการศกษาปฐมวยกอนมระบบโรงเรยน

ราศ ทองสวสด (2539 : 69 – 71) ไดกลาวถงการจดการศกษาปฐมวยกอนม

ระบบโรงเรยนไว ดงน

1. การศกษาปฐมวยในสมยกรงสโขทย

เมอพอขนรามค าแหงไดทรงประดษฐอกษรไทยขนตงแต พ.ศ. 1826 พระองคทรง

น าออกเผยแพรสบรรดาคนไทยทวไปในแถบลมแมน ายม แมน าเจาพระยา ตลอดจนลงไป

ทางใตไดยอมรบและน าไปสงสอนถายทอดกนตอไปอยางแพรหลายทงยงทรงสงสอน

พระราชวงศ ขาราชบรพาร ตลอดจนราษฎรใหหดอาน หดเขยนหนงสอไทย การศกษาใน

108

สมยน เปนการศกษาแบบไม เปนทางการ (Informal Education) ท งน เนองจากไมม

หลกเกณฑทแนนอน ไมมการบงคบแตเปนการสอนใหเปลา ไมมคาจางหรอคาเลาเรยน

และการเรยนเปนไปตามความสมครใจของผเรยน

สถานศกษา ไดแก บาน วด ส านกปราชญราชบณฑต และราชส านก

ครผสอน ไดแก บดามารดา พระ พราหมณ และราชบณฑต

วชาทเรยนการศกษาในสมยกรงสโขทยนอาจกลาวไดวามการจดการศกษาโดย

ผเรยนไดศกษาเนอหาตาง ๆ ดงน

1. มการสอนจรยศกษา อนไดแก การสอนใหเดกไดปฏบตตนใหอยในศลธรรม

จรรยา และปฏบตตามหลกพระพทธศาสนา

2. มการสอนพทธศกษา ไดแก การสอนอานเขยน ภาษาไทย ภาษาบาล และวชา

ความรเบองตนอยางอน

3. มการสอนพลศกษา ในสมยนผชายทกคนตองเปนทหาร ดงนนจงจ าเปนตอง

ฝกหดวชาส าหรบปองกนตว และไวใชในเวลาเกดสงคราม

4. มการสอนหตถศกษา สวนใหญศกษาภายในบาน โดยมบดามารดาทมความร

ทางอาชพไดถายทอดวชาความรใหแกบตรหลานของตน สวนเพศหญงกจะไดรบการอบรม

เกยวกบกจการบานเรอน การฝมอ การประกอบอาหาร การทอผาหรอการประกอบอาชพ

ของครอบครว

จากการศกษาประวตของการศกษาในสมยสโขทยดงกลาวจะเหนไดวาในสมยน

เปนการศกษาแบบไมเปนทางการ และไมไดใหความส าคญกบการจดการในระดบปฐมวย

ศกษา

2. การศกษาปฐมวยในสมยกรงศรอยธยา

การศกษาในสมยกรงศรอยธยาในระยะแรกคงด าเนนไปตามแบบเดมเชนเดยวกบ

สมยกรงสโขทย ตอมาในสมยสมเดจพระนารายณไดทรงเจรญสมพนธไมตรกบฝรงเศส

ดงนนสมยนการศกษาของไทยจงมส านกสอนศาสนา เพออบรมเดกไทยใหเปนสามเณรใน

ครสตศาสนา และขณะเดยวกนกมการสอนรายวชาอน ๆ นอกจากศาสนาดวย อาท ภาษา

ฝรงเศส ดาราศาสตร การตอเรอ การกอสราง เปนตน

การศกษาในสมยสมเดจพระนารายณนมความเจรญรงเรองมากทงดานจรยศกษา

พทธศกษาและพลศกษา รวมทงมหนงสอแบบเรยนภาษาไทยเลมแรก คอ จนดามณ ซง

บรรจเนอหาวชาภาษาไทยตงแตชนประถมศกษาขนไปจนถงขนอดมศกษาและการศกษา

109

เรมแพรหลายสบคคลธรรมดาสามญมากขนกวาแตกอน แตอยางไรกตาม การศกษาใน

ระดบปฐมวยทจดใหแกเดกในวย 3 – 7 ป กยงไมมปรากฏ

3. การศกษาปฐมวยในสมยกรงธนบรและสมยกรงรตนโกสนทรตอนตน

(สมยรชกาล ท 1 – รชกาลท 4)

หลงจากเหตการณบานเมองเขาสปกตแลว การศกษาในสมยพระเจากรงธนบร

เขารปเดมสมยกรงศรอยธยา และเมอเขาสสมยกรงรตนโกสนทรในรชสมยพระบาทสมเดจ

พระนงเกลาเจาอยหว โปรดใหปฏสงขรณวดพระเชตพนเนองจากทรงเหนวาการศกษาวชา

หนงสอนนราษฎรทวไปไดอาศยวดเปนทศกษาเลาเรยนแลว แตวชาชพอน ๆ ยงไมมทจะ

ศกษาเลาเรยนกนได จงโปรดใหประชมนกปราชญราชบณฑต ผเชยวชาญในวชาแขนงตาง

ๆ ไดจารกวทยาการลงในแผนศลา วชาทน ามาจารกไวสวนใหญเปนวชาชพชนสง ซงแบง

ออกเปน 3 หมวด คอ หมวดอกษรศาสตร หมวดแพทยศาสตร และหมวดวชาชางฝมอ

นอกจากนยงไดดดแปลงหนงสอจนดามณ เสยใหมเพอไดใชศกษาเลาเรยนไดงายขน

หนงสอเรยนดงกลาว ไดแก หนงสอประถม ก. กา และหนงสอประถมมาลา หนงสอทงสอง

เลมนใชเปนแบบเรยนจนถงสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ไดมการเรยน

ภาษาองกฤษ วชาแพทย วชาเครองจกรกล วชาตอเรอก าปน วชาเดนเรอกบพวกหมอสอน

ศาสนา นอกจากนนยงไดมการพมพหนงสอไทยขนเปนครงแรกจงท าใหการศกษา

แพรหลายไปอยในหมประชาชนอยางกวางขวางขน

การศกษาของไทยตงแตสมยกรงสโขทยมาจนถงสมยของพระบาทสมเดจพระจอม

เกลาเจาอยหว เปนการศกษาชนดไมมแบบแผน ไมมโรง เรยนส าหรบเรยนหนงสอ

โดยเฉพาะ ไมมหลกสตรวาจะเรยนวชาอะไรบาง ไมมการก าหนดเวลาเรยนและไมม

การวดผลการศกษา เดกชายทอายตงแต 7 – 8 ขวบขนไป บดามารดาจะพาไปฝากไวกบ

พระสงฆ สวนเดกหญงจะเรยนวชาการบานการเรอนอนจ าเปนแกกลสตร โดยศกษาทบาน

ของตนหรอบดามารดาน าไปฝากไวทราชส านก หรอในวงเจานาย หรอบานขาราชการ

ดงนนจะเหนวาการศกษาของไทยตลอดระยะเวลาทผานมายงไมไดใหความส าคญของ

การศกษาระดบปฐมวย แตอยางไรกตามจากประวตการศกษาอาจจะกลาวไดวา การให

การศกษาในระดบปฐมวยในระยะกอนไดรบอทธพลทางตะวนตกนน มลกษณะทส าคญ

ดงน

1. การใหการศกษาระดบปฐมวยส าหรบเชอพระวงศ เปนการจดการศกษาใหแก

พระโอรส พระธดา และเชอพระวงศ ซงเปนการจดการศกษาในพระบรมมหาราชวง โดย

อาลกษณ หรอราชบณฑตมาสอน

110

2. การใหการศกษาปฐมวยส าหรบบคคลทบดามารดามฐานะด บดามารดากจะ

จางใหครมาสอนทบาน หรอเรยนทบาน โดยมบดามารดาเปนผสอนตามความสามารถ

หรอตามอาชพของตน

3. การใหการศกษาระดบปฐมวยส าหรบบคคลทวไป การใหการศกษาแกเดกท

บดามารดามฐานะยากจนทจ าเปนตองออกไปประกอบอาชพ หรอไมมความสามารถใน

การอบรมสงสอน กจะน าเดกชายไปฝากไวทวด เพอใหเรยนหนงสอและศกษาพระธรรม

วนย และเมออาย 11 ขวบขนไปกจะบวชเปนสามเณร เพอศกษาเลาเรยนอยในวด สวน

เดกหญงสวนใหญจะไมมโอกาสไดเรยนหนงสอนอกจากบดามารดาพาไปฝากไวในวง หรอ

บานเจานาย เพอฝกฝนการเปนกลสตร และบางครอบครวบดามารดากจะสอนหรอ

ถายทอดงานอาชพของครอบครวใหฝกหดภายในบาน

4. การศกษาปฐมวยของประเทศไทยระยะหลงไดรบอทธพลทางตะวนตก

เมอพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวไดเสดจขนเสวยราชสมบตตงแต

พ.ศ. 2411 ทรงมงพฒนาประเทศชาตทางดานการปกครอง การสงคม การคมนาคม และ

การศกษา เพอใหประเทศไทยเปนประเทศททนสมยตามแบบอารยประเทศ และทรง

เลงเหนวาการพฒนาประเทศจ าเปนตองใชบคคลทมวชาความรมารบราชการ ดงนน

การจดการศกษาของไทยจงตองเปลยนแปลงใหสอดคลองกบความตองการของ

ประเทศชาต

ใน พ .ศ .2411 ได ท รงพ ระกรณ าโป รด เก ล า ให ต ง โรง เร ยนหลวง ขน ใน

พระบรมมหาราชวง โดยมพระยาศรสนทรโวหาร (นอย อาจารยางกล) เปนอาจารยใหญ

จงนบเปนโรงเรยนแหงแรกทมสถานทเรยนซงจดไวโดยเฉพาะ มฆราวาสเปนคร และท า

ก ารสอนตาม เวลาท ก าหนด ม ก ารก าหนด วชาท เร ยน ได แก ว ช าภ าษาไทย

ภาษาตางประเทศ และวชาอน ๆ ซงไมเคยมสอนโรงเรยนในสมยเดม และหลงจากนนกได

ทรงพระกรณาโปรดเกลาใหตงโรงเรยนตาง ๆ อกหลายประเภท ทงยงทรงตงโรงเรยน

หลวงส าหรบราษฎรขนเปนแหงแรก คอโรงเรยนวดมหรรณพารามในป พ.ศ. 2427 และ

ตอมาเมอโรงเรยนหลวงไดแพรหลายออกไปเปนจ านวนมาก จงทรงพระกรณาโปรดเกลา

ประกาศตงกรมศกษาธการขน ใน ป พ.ศ. 2430 เพอใหมหนาทดแลและจดการศกษา

โดยเฉพาะ

ดงนนจะเหนไดวาการจดการศกษาในประเทศไทยไดด าเนนงานอยางเปนระบบ

และแพรหลายกวางขวางไปยงราษฎรไดมโอกาสไดศกษาเลาเรยนในสถานศกษาโดยการ

ดแลของรฐนน เรมตนในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวนเอง

111

ประกอบกบพระองคไดเสดจประพาสยโรปหลายครง ทงยงสงราชการชนสงไปศกษาและด

งานยงประเทศตาง ๆ จงท าใหการจดการศกษาในระยะหลงไดรบอทธพลจากตางประเทศ

โดยเฉพาะทางซกโลกตะวนตก อนไดแก ประเทศในทวปยโรปและสหรฐอเมรกา ตงแต

รชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว อนเปนชวงระยะแรกทเปนการจด

การศกษาในระบบโรงเรยน และมการจดท าโครงการศกษาฉบบแรก พ.ศ. 2441 จนระยะ

หลงการเปลยนแปลงการปกครองเปนระบอบประชาธปไตยรฐไดจดท าแผนการศกษาชาต

ขนจนถงปจจบน ซงไดรบการปรบแผนเปนระยะอยางตอเนองเรอยมา จนถงขณะนเปน

ระยะของแผนพฒนาการศกษาชาตออกมาหลายฉบบ และออกเปนพระราชบญญต

การศกษาในทสด

5. การศกษาปฐมวยยคเรมตน

การจดการศกษาปฐมวยยคเรมตนของประเทศไทยนน มการจดเปน 2 รปแบบ คอ

1. การจดการศกษาปฐมวยในรปแบบของโรงเรยน

2. การจดการศกษาปฐมวยในรปแบบของสถานรบเลยงเดก

1. การจดการศกษาปฐมวยในรปแบบของโรงเรยน พระบาทสมเดจพระ

จลจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงพระกรณาใหจดตงโรงเรยนราชกมารขนในป พ.ศ. 2435

และในป พ.ศ. 2436 จดตงโรงเรยนราชกมารขนเพอเปนสถานศกษาของพระบาทสมเดจ

พระเจาลกยาเธอและพระเจาลกเธอทยงทรงพระเยาว จงนบเปนสถานศกษาในระดบ

ปฐมวยแหงแรกทมการจดการศกษาอยางเปนระบบ เนองจากมการจดชนเรยน วชาเรยน

วธเรยน และเวลาเรยนทชดเจน ดงน

สถานศกษา ไดแก พระบรมมหาราชวง

ผสอน ไดแก ผมความรสง

การจดชนเรยน ก าหนดไว 3 ชนคอ ชนท 1 หรอชนตน หรอเทยบกบชนมล ชนท 2

และชนท 3

วชาทเรยน ใชแบบเรยนเรว เลม 1 เลม 2 และเลม 3 ตามล าดบชนเรยน โดยคร

สอนวธการเรยนอาน เขยน และเกยวกบเลข

วธสอน ใชวธสอนแบบเรยนปนเลน และสนบสนนใหเดกลงมอท ากจกรรมดวย

ตนเอง และฝกความพรอมทางกาย มากกวา การฝกดานสตปญญา

เวลาเรยน ก าหนดเปน 3 ระยะ คอ ระยะแรกตงแต 10.00 – 12.00 น. ระยะทสอง

เวลา 13.00 – 14.30 น. และระยะท 3 เวลา 15.00 – 16.00 น.

112

2. การศกษาปฐมวยในรปแบบของสถานรบเลยงเดก การศกษาปฐมวยในรปแบบ

สถานรบเลยงเดก ไดเรมด าเนนการใน พ.ศ. 2433 โดยพระอครชายาเธอ พระองคเจาสายสวลภรมย

กรมขนสทธาสนนาฏ ในรชกาลท 5 เนองจากสาเหตทพระองคสญเสยพระราชธดาทม

พระชนมายเพยง 6 ชนษา ดงนนพระอครชายาเธอจงมการด ารทจะรวบรวมเดกก าพรา

เดกยากจน เดกจรจดเหลานเขามาเลยง เพอใหการดแลเรองอาหาร สขภาพและการศกษา

เพอชวยใหเดกเตบโตเปนพลเมองดตอไป

2. สถานรบเลยงเดกจงไดกอตงขนทต าบลสวนมะล ถนนบ ารงเมอง และเปด

ด าเนนการเมอวนท 1 เมษายน 2433 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรง

พระกรณาโปรดเกลาใหเรยกชอวา โรงเลยงเดกของพระอครชายาเธอ โดยมกรมหมนด ารง

ราชานภาพ เปนผอ านวยการโรงเลยงเดกแหงนเปนคนแรก โรงเลยงเดกของพระอครชายา

เธอน จะรบเดกตงแตแรกเกดจนถงอายไมเกน 11 ป ส าหรบเดกหญง และไมเกน 13 ป

ส าหรบเพศชาย เดกทมฐานะยากจนหรอเปนก าพราหรอทพพลภาพ ซงในระยะแรกมเดก

รวมทงสน 108 คน เปนเดกชาย 74 คน และเดกหญง 14 คน เดกเหลานจะไดรบการดแล

ในเรองการกนการนอน สขภาพ ฝกอบรมมารยาท และเมอเดกมอายพอสมควรกใหเรยน

หนงสอ ฝกอาชพและหางานใหท าตามล าดบ ซงบดามารดาของเดกเหลานไมตองเสย

คาใชจายใด ๆ ทงสน

ดงนนจงกลาวไดวา โรงเลยงเดกของพระอครชายาเธอ เปนการรเรมงานปฐมวย

ศกษาในรปของสถานเลยงเดกขนเปนครงแรกและเปนการใหบรการแกเดกกลมดอยโอกาส

ใหสามารถแยกระดบความเปนอยและคณภาพชวตใหเปนประชากรทมคณคาของ

ประเทศชาต ทงนเพราะสถานเลยงเดกแหงน ไดรบการสนบสนนและสมทบทนทรพยจาก

เจานายชนผใหญ ตลอดจนไดรบการอบรมสงสอนการเอาใจใสดแลจากครอยางเตมท

จนกลาวไดวา เดกทเกดและเตบโตในสมยนนแมจะเกดในบรรดาบตรขาราชการ หรอผดม

สกลบางคน กยงไมไดรบการอบรมบมนสยดเทาเดกจากโรงเลยงเดก จงเปนการประกนวา

เดกเหลานจะเตบโตขนมต าแหนงหนาทในราชการและมฐานะดในเวลาตอมา

2. การศกษาปฐมวยในยคมระบบโรงเรยน

การจดการศกษาปฐมวยในยคทมระบบโรงเรยนมการพฒนาจดระบบการศกษา

ปฐมวยเพมมากขน สวนหนงไดรบอทธพลมามาจากการศกษาของตางประเทศโดยเฉพาะ

ประเทศในแถบยโรป เพอใหเกดความชดเจนในยคนสามารถไดแบงการจดการศกษาไดเปน

2 ระยะ ไดแก

1. การจดการศกษาปฐมวยกอนการเปลยนแปลงการปกครอง

113

2. การจดการศกษาปฐมวยหลงการเปลยนแปลงการปกครอง

1. การจดการศกษาปฐมวยกอนการเปลยนแปลงการปกครอง

ในยคน ราศ ทองสวสด (2539 : 71 – 74) ไดกลาวถงการจดการศกษาปฐมวยใน

ยคมระบบโรงเรยน วา เมอรฐไดก าหนดโครงการศกษาชาต พ.ศ. 2441 ขนมา ไดมการจด

การศกษาในระดบปฐมวยเปน 2 ลกษณะคอการจดการศกษาปฐมวยของรฐ และการจด

การศกษาปฐมวยของเอกชน

1. การจดการศกษาปฐมวยของรฐบาล จากหลกฐานและประวตศาสตรการจด

การศกษาของไทยแสดงใหเหนวา ความคดเกยวกบการจดการศกษาปฐมวยไดพฒนา

เรอยมาจากการศกษาในรปของขนมล หรอชนเตรยมประถมศกษา และการจดการศกษา

ปฐมวยตามแนวคดของเฟรอเบล และมอนเตสซอร ไดเรมมอทธพลตอการจดการศกษา

ระดบปฐมวยของไทย ตงแตปลายรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

ทงนเนองจากพระองคไดเคยเสดจประพาสทวปยโรป และโปรดใหมผทมหนาทเกยวกบ

การจดการศกษาไปศกษาดงานตางประเทศดงปรากฏในโครงการศกษาชาต พ.ศ. 2441

เปนตนมา โดยโครงการศกษาชาตฉบบนไดก าหนดใหจดการศกษาตงตระดบมลศกษา ซง

เทยบไดกบการศกษาระดบปฐมวย ค าวา “มลศกษา” หมายถง การศกษาขนตนกอนจะเขา

ไปเรยนในชนประถมศกษา มก าหนด 3 ป โดยเขาเรยนอายระหวาง 7 – 9 ป เรยนจบแลว

สามารถเรยนตอชนประถมศกษาไดและถาไมเรยนตอกสามารถออกไปชวยพอแมท ามา

หากนได ส าหรบการจดการศกษาระดบปฐมวยในระยะนจดเปน 3 รปแบบ คอ

1) โรงเรยนบรพบท หมายถง โรงเรยนทสอนเดกใหมความรกอนทจะเขา

โรงเรยนประถมศกษา โรงเรยนนอาจจะแยกเปนโรงเรยนตางหาก หรอเปนสาขาของ

โรงเรยนประถมศกษากได และจะรบเดกอาย 7 ป โดยมจดมงหมายเพอฝกเดกใหมความร

เพอเขาเรยนในโรงเรยนประถมศกษา

2) โรงเรยน ก.ข. นโม หมายถง โรงเรยนทสอนใหเดกสามารถเขยน อาน คด

ค านวณเลขบาง ซงจะสอนอยตามวดหรอตามบานบาง โรงเรยนชนดนจดส าหรบคนทวไป

และไมมการก าหนดอาย เมอเรยนรไตรภาค คอ เขยน อาน และคดเลขไดแลว จะเขาเรยน

ในระดบประถมศกษา

3) โรงเรยนคนเดอรกาเทน (Kindergarten) หมายถง โรงเรยนทมการจด

การเรยนการสอนในระดบมลศกษาเชนเดยวกบโรงเรยน ก.ข. นโม โรงเรยน ก.ข. นโม และ

โรงเรยนคนเดอรกาเทน รบเดกเขาเรยนโดยไมจ ากดอาย และใหเรยนอานเขยน คดเลข

ตามวธเรยนอยางเกา และอาจเรยนตามบานหรอวด

114

โรงเรยนประถมศกษาแหงใดไมเปดสอนชนมลศกษา จะเปดสอนขนเตรยมขนเพยง

1 ป กได ส าหรบสอนเดกใหมความรพอเขาเรยนในชนประถมอกชนหนงแทนมลศกษา 3 ป

กได ทงนเพอเตรยมเดกขนเรยนชนประถมศกษา การสอนในขนมลและชนประถมศกษาจง

คลายคลงหรอซ ากนอยบาง

2. การศกษาปฐมวยของเอกชน ใน พ.ศ. 2454 โรงเรยนวฒนาวทยาลยไดจดตง

แผนกอนบาลขนเปนแหงแรกและด าเนนการโดยนางสาวเอดนา ซานาโคลด (Miss Edna

Sana Cold) ซงไดจดการสอนตามแนวของเฟรอเบล โรงเรยนแหงนมครไทยทส าเรจ

การศกษาอนบาลศกษาทประเทศสหรฐอเมรกา และไดน าความรและแนวคดมาปรบปรง

การจดการศกษาปฐมวย ทงดานการเรยนการสอน และวสดครภณฑ การรบเดกเขาเรยน

ในโรงเรยนน จะรบเดกทงชายและหญงทมอายระหวาง 3 – 6 ป เพอมาอบรมในเรอง

ตาง ๆ เชน การสรางสขนสย มารยาทตาง ๆ เปนตน นอกจากนยงมการฝกความพรอม

ดานสายตา และกลามเนอใหประสานสมพนธกน โดยมครมาสอนวชาศลปะการรองร าท า

เพลง และใชวธการสอนตามแนวของเฟรอเบล

ตอมาในป พ.ศ. 2466 โรงเรยนราชนกไดเปดแผนกอนบาลขนซงรบเดกทงชายและ

หญงอายระหวาง 3 – 5 ป และท าการสอนตามแนวของมอนเตสซอรและเฟรอเบล ตอมา

ป พ.ศ. 2470 โรงเรยนมารแตรเดอ ไดเปดแผนกอนบาลรบเดกนกเรยนชายหญง โดยใช

แนวการสอนตามแบบของเฟรอเบล และทโรงเรยนแหงนพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

อานนทมหดล และพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ไดทรงศกษาเลาเรยนชน

อนบาลเมอครงทรงพระเยาว

ปลายรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ไดมโรงเรยนราษฎรมากขน

การจดสอนวชาตาง ๆ กสอนตามพอใจของแตละโรงเรยนไมเปนระเบยบแบบแผนเดยวกน

รฐจงไดตราพระราชบญญตโรงเรยนราษฎรฉบบแรกของไทยขนมาใช เมอวนท 5 มถนายน

2461 และในพระราชบญญตนแสดงใหเหนวาการปฐมวยศกษาในรปอนบาลไดเรมมระบบ

แนวปฏบตทชดเจนขนโดยเฉพาะการระบวตถประสงคของการจดการศกษาในระดบน คอ

การมงเลยงดเดกออน ๆ เปนส าคญ และสอนใหเดกรอาน รเขยน รเรยน เรยนนบไป

พลาง ๆ ในระหวางเวลานนโรงเรยนเชนนครอนบาลในโรงเรยนไมตองมประกาศนยบตรก

ได ดงนนจะเหนวา การศกษาระดบปฐมวยในระยะเรมมระบบโรงเรยนนนเนนการสอน

หนงสอเพอใหเดกอานออกเขยนได และคดเลขเปน เพอจะไดเขาเรยนในโรงเรยน

ประถมศกษาตอไป

2. การศกษาปฐมวยในยคหลงเปลยนแปลงการปกครอง

115

หลงการเปลยนแปลงการปกครองเปนระบอบประชาธปไตย คณะราษฎรได

ประกาศนโยบายการปกครองบรหารประเทศไว 6 ประการ และการศกษาเปนหลกส าคญประการ

หนง เมอมการตงรฐบาลขนแลวกไดจดตงกรรมการศกษาขนคณะหนง โดยมเจาพระยา

ธรรมศกดมนตรเปนประธานเพอท าหนาทจดวางแผนการศกษาชาต และแผนปฏบตการ

ตาง ๆ ทเกยวของกบการศกษา โดยแบงเปน 2 ระยะ ดงน

1. การจดการศกษาปฐมวยยคเรมตน

2. การจดการศกษาปฐมวยยคกาวหนา

1. การจดการศกษาปฐมวยยคเรมตน

รฐบาลในระยะตอมาไดมการจดท าแผนการศกษาชาต อนเปนแผนแมบทของ

การจดการศกษาใหแกเดกและเยาวชนของชาต โดยมการแกไขและพฒนาตลอดมา และ

หากจะศกษาจากแผนการศกษาทกฉบบ ตงแต พ.ศ. 2475 เปนตนมากจะพบวารฐ

ก าหนดใหม การจดการศกษาตงแตระดบมลศกษา (Kindergarten) ตลอดมา แตขาด

ระบบอยางเดนชด โดยรฐบาลใหความสนใจเกยวกบการจดการศกษาภาคบงคบมากกวา

การจดการศกษาในระดบปฐมวย แตอยางไรกตามในแผนการศกษาชาต พ.ศ. 2479 ได

ระบวา เดกอายระหวาง 6 – 7 ป ควรจะเขาเรยนในชนมล และแผนการศกษา พ.ศ. 2494 ได

ก าหนดวา เดกอาย 4 – 7 ป ควรจะเขาเรยนในชนอนบาลและระบไวในแผนการศกษาชาตวา

“การศกษาชนอนบาล ไดแก การอบรมกลบตรกลธดากอนการศกษาบงคบ โดยมหลกการ

ใหการอบรมนสยและฝกประสาทไวใหพรอมทจะรบการศกษาในชนประถมศกษาตอไป

(พงศอนทร ศขขจร. 2519 : 127)

จากประวตการศกษาของไทยจงกลาวไดวา หลงจากการเปลยนแปลงการปกครอง

การจดการศกษาปฐมวยไดรบความสนใจมากขน นกการศกษาทเกยวของกบการจด

การศกษาไดตระหนกถงความส าคญของเดกปฐมวย และไดจดการศกษาใหแกเดกวยน

อยางกวางขวาง ตอมาในป พ.ศ. 2483 กระทรวงธรรมการไดเปดโรงเรยนแหงแรกของรฐ

ขนในจงหวดพระนคร ชอวา โรงเรยนอนบาลละอออทศ มนางจตรา ทองแถม ณ อยธยา

เปนครใหญ โดยมจดประสงคเพอทดลองการจดการศกษาระดบปฐมวย หรอ อนบาล

ศกษา และเพอทดสอบความสนใจ ความเขาใจของประชาชนในเรองการศกษาในระดบ

ดงกลาว โดยรบนกเรยนชายหญงทมอายระหวาง 3 ป 6 เดอน – 6 ป หรอจนเขาเรยนใน

ชนระดบประถมศกษา

บคลากรทมความส าคญในวงการการศกษาปฐมวยและเปนผบกเบกในการจด

การศกษาดงกลาว ไดแก ม.ล. มานจ ชมสาย ทานเปนผทมความรความสนใจและ

116

เชยวชาญในเรองเดกเลกและการประถมศกษา เปนผวางโครงการกอสรางอาคารเรยน

โรงเรยนอนบาลละอออทศ ใหการสนบสนนและเผยแพรเครองมอการสอนของมอนเตสซอร

ตลอดจนสนบสนนใหมการผลตสอการสอนในระดบปฐมวย เพอชวยใหการจดการศกษา

ด าเนนไปไดอยางมประสทธภาพ

ในป พ.ศ. 2485 กระทรวงธรรมการไดมการเปดโรงเรยนอนบาลในสวนภมภาค

เปนแหงแรก คอ โรงเรยนอนบาลนครราชสมา และในป พ.ศ. 2486 เปดทจงหวดชลบร

ตาก พระนครศรอยธยา ราชบร ลพบร สงขลา พษณโลก และอดรธาน การขยายโรงเรยน

อนบาลไดท าตดตอกนเรอยมาจนสามารถเปดโรงเรยนอนบาลไดทวทกจงหวดใน พ.ศ.

2511 นอกจากนรฐยงมนโยบายสนบสนนใหเอกชนชวยจดการศกษาปฐมวย เพอเปน

การแบงเบาภาระของรฐ ดงนน โรงเรยนอนบาลเอกชนจงมบทบาทส าคญตอการจด

การศกษาในระดบปฐมวยเปนอยางมาก และโรงเรยนทเปดสอนในระดบอนบาลสวนใหญ

จะยดแบบอยาง การจดการศกษาตามรปแบบของโรงเรยนอนบาลละอออทศ

รปแบบการจดการเรยนการสอนของโรงเรยนอนบาลละอออทศ มรายละเอยด

ดงน

1. สถานศกษา มสถานทเรยนโดยเฉพาะมการปลกสรางอาคารเรยนทเหมาะสม

กบเดก และปลกสรางอยางถกตองตามหลกการ

2. จดมงหมาย การจดการเรยนการสอนมจดมงหมายทส าคญดงน

2.1 เพอเตรยมสภาพจตใจของเดกใหพรอมทจะรบการศกษาในขนตอไปหดให

ใชเครองมอตาง ๆ ในการเรยน การเลน และการประดษฐ อบรมใหเปนคน ชางคด ชางท า

ขยน ไมอยนงเฉยและเปนคนวองไว กระฉบกระเฉง

2.2 เพออบรมใหเดกเปนคนมความสงเกต มไหวพรบ เฉลยวฉลาด คดหา

เหตผลใหเกดความเขาใจตนเอง มความพากเพยร พยายามและอดทน ไมจบจด

2.3 เพออบรมใหเปนคนพงตนเอง สามารถท าหรอปฏบตอะไรไดดวยตนเอง

เดกในโรงเรยนอนบาลจะตองอบรมใหเดกชวยเหลอตนเองใหมากทสด เชน หดแตงตว ใส

เสอผา นงกางเกง หวผม รบประทานอาหารเอง ฯลฯ และจะตองท าใหเปนเวลาดวยโดยไม

มพเลยงคอยตกเตอน หรอคอยท าให ครเปนแตผคอยดแล ควบคมอยแตหาง ๆ เทานน

2.4 เพอหดมารยาทและศลธรรมทงในสวนตวและปฏบตตอสงคม และหด

มารยาทในการนง นอน เดน และรบประทานอาหาร ฯลฯ หดใหเปนคนสภาพเรยบรอย

ฝกนสยใหเปนคนมศลธรรมอนด จตใจเขมแขง มระเบยบ รกษาวนย มความสามคคซงกน

และกน

117

2.5 เพอปลกฝงนสยทางสขภาพอนามย รจกระวงสขภาพตนเอง และ

รบประทานอาหารเปนเวลา รจกรกษารางกายใหสะอาด และแขงแรงอยเสมอ

2.6 เพออบรมใหราเรงตอชวต มการสอนรองเพลง และการเลนทสนกสนาน

ทงนเพอจะไดเปนนกสซงเตมไปดวยความราเรงเบกบานและคดกาวหนาเสมอ

3. หลกสตร ไดมการก าหนดวชาทเรยนและอตราเวลาเรยนไวอยางชดเจน

4. การจดการเรยนการสอน สอนตามแนวคดของเฟรอเบล โดยใชวธการสอน

แบบเรยนปนเลน สงเสรมใหเดกลงมอปฏบตกจกรรมดวยตนเองและเหมาะสมกบประเพณ

และวฒนธรรมไทย ทงยงสามารถน าไปปฏบตในชวตประจ าวนได

5. การก าหนดชนเรยนและเวลาเรยน การเรยนระดบนมก าหนด 2 ป คอ ชน

อนบาลปท 1 และปท 2 ส าหรบระยะเวลาเรยนจะเรมตงแต 9.00 – 15.00 น. ซงทาง

โรงเรยนจะก าหนดตารางสอนประจ าวน เพอใหครสอนวชาและจดกจกรรมตาง ๆ เพอฝก

ใหเดกสงเกต คดโดยการใชวธการตาง ๆ เชน สนทนา เลานทาน รองเพลง วาดภาพ และ

สงเสรมใหเดกไดพกผอนดวย และเนองจากเดกมชวงความสนใจสน การจดกจกรรมตาง ๆ

จงใชเวลาชวง สน ๆ คอชวงละประมาณ 15 นาท

6. ครและบคลากร เปนผมความร เชยวชาญในเรองการศกษาในระดบปฐมวยและ

การประถมศกษาเปนอยางด และมคณสมบตท เหมาะสมส าหรบสอนเดกและเปน

แบบอยางทดแกเดก

การจดการศกษาระดบปฐมวยของโรงเรยนอนบาลละอออทศนนไดรบความสนใจ

จากบดามารดาและผปกครองเปนอยางมาก ตอมารฐมนโยบายสนบสนนใหเอกชนชวยจด

การศกษาระดบปฐมวย เพอเปนการแบงเบาภาระของรฐโดยรฐใหการชวยเหลออดหนน

ทางดานการเงน และชวยผลตครอบรมครแกโรงเรยนอนบาลเอกชนดวย สวนการจด

การเรยนการสอนนน ยดแบบอยางหลกสตรและแนวการสอนเชนเดยวกบโรงเรยนอนบาล

ละอออทศ ดงนนกลาวไดวาโรงเรยนอนบาลละอออทศ เปนสถานศกษาแหงแรกทมการจด

การศกษาระดบปฐมวยอยางเปนระบบ และสอดคลองกบแนวการจดการศกษาระดบน

ตามแนวคดหลกสากล นบแตนนเปนตนมาการจดการศกษาระดบปฐมวยกไดรบ

ความสนใจจากผทม สวนเกยวของกบการจดการศกษาของชาต ทงยงตระหนกถง

ความส าคญของการจดการศกษาใหแกเดกในระดบนมากขน

2. การจดการศกษาปฐมวยยคกาวหนา

เนองจากรฐไดตระหนกถงความส าคญของการจดการศกษาระดบปฐมวยมากขน

จงไดก าหนดนโยบายในแผนพฒนาการศกษาอยางตอเนอง ดงเชนแผนการศกษาชาต

118

พ.ศ. 2494 ไดก าหนดใหเดกอาย 3 – 7 ป เขาเรยนในระดบปฐมวย และในแผนการศกษา

ชาต พ.ศ. 2503 ไดระบและกลาวถงการศกษาปฐมวยไวชดเจนยงขนดงน (อาร รงสนนท.

2527 : 142)

1. การอนบาลศกษา เปนระดบหนงของการศกษาและเปนการศกษากอนภาค

บงคบ อาจจดเปนอนบาลทม 2 ชน หรอ 3 ชน หรอชนเดกเลกในโรงเรยนประถมศกษา

2. การอบรมเบองตน เพอใหกลบตรกลธดา พรอมทจะรบการศกษาในระดบ

ประถมศกษา

3. อาย ก าหนดอายเดกปฐมวยระหวาง 3 – 6 ป

แผนการศกษาชาตฉบบน ชวยใหเหนแนวปฏบตไดชดเจนขน ตอมาในแผนการ

ศกษาชาต พ.ศ. 2520 – 2524 ไดมการเปลยนแปลงแผนการศกษาชาตใหมและไดม

การเปลยนแปลงทเกยวของกบการปฐมวยศกษา ดงน

1) การศกษากอนประถมศกษา เปนการศกษาระดบหนง

2) รฐพงเรงรดและสนบสนนการอบรมเลยงดเดกในวยกอนประถมศกษารฐจะ

สนบสนนใหทองถนและภาคเอกชนจดใหมาก รฐจะจดเปนตวอยางและเพอการคนควา

วจยเทานน

3) การศกษากอนประถมศกษา เปนการศกษาทมงอบรมเลยงดเดกกอนการศกษา

ภาคบงคบ เพอเตรยมเดกใหมความพรอมทกดานพอทจะรบการศกษาตอไป

4) การจดการศกษากอนประถมศกษา อาจจดการศกษาในระบบโรงเรยนหรอ

การศกษานอกโรงเรยน โดยอาจจดเปนสถานรบเลยงเดก หรอศนยเดกปฐมวยหรออาจ

จดเปนชนเดกเลก หรอโรงเรยนอนบาลกได ทงยงสนบสนนใหทองถนและเอกชนจด

การศกษาส าหรบเดกปฐมวยใหมากทสด โดยทรฐจะจดเปนตวอยางสวนหนงและเพอการ

คนควาวจยอกสวนหนง

จากนโยบายในแผนการศกษาชาต พ.ศ. 2520 นเอง ท าใหการจดการศกษาระดบ

ปฐมวยมความยดหยนและจดหลายรปแบบ ทงนเพราะมหนวยงานทงของรฐและเอกชนได

ใหความสนใจ และด าเนนการจดการศกษาระดบปฐมวยเพอชวยพฒนาเดกในวยนมากขน

ซงแตละหนวยงานทจดการศกษาจะมวตถประสงคและแนวการจดทแตกตางกนไป

หนวยงานทใหการศกษาระดบปฐมวยอาจจดไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ตามวตถประสงคใน

การจดไดเปน 2 ประเภท

1. หนวยงานท ใชการศกษาและการพฒนาเดกในชนอนบาลและเตรยม

ประถมศกษา เปนหนวยงานทจดการศกษาในแงทมงพฒนาดานวชาการ เตรยมใหเดกใหม

ความพรอมทางดานวชาการทจะเขาเรยนในชนประถมศกษาปท 1 ซงในรปของโรงเรยน

119

อนบาล 2 ป หนวยงานประเภทน ไดแก โรงเรยนอนบาลตาง ๆ ทงทด าเนนการโดยรฐและ

เอกชน นอกจากนยงมโครงการตาง ๆ เชน โครงการโรงเรยนวดสอนเดกกอนเกณฑ

โครงการจดชนเดกเลกกอนเกณฑบงคบเรยนในโครงการฝกหดครชนบท กรมการฝกหด

คร เปนตน

2. หนวยงานทมงพฒนาเดกเลกในดานการสงเสรมการอบรมเลยงด เพอใหเดกม

ความเจรญเตบโตทงดานรางกายและจตใจและเพอแบงเบาภาระของบดามารดาหนวยงาน

ดงกลาว ไดแก โครงการพฒนาเดกเลกของกรมการพฒนาชมชน สถานรบเลยงเดก

กลางวนของส านกอนามยกรงเทพฯ และสถานสงเคราะหเดกของเอกชนภายใตการควบคม

ของกรมประชาสงเคราะห

3. รปแบบการจดการศกษาปฐมวย

จากนโยบายการจดการศกษาในระดบปฐมวยในอดตทผานมานน จะเหนไดวาใน

ระยะแรกรฐไดมงเนนในเชงปรมาณเปนส าคญ โดยสงเสรมสนบสนนใหมการเปดขยายชน

เดกเลกขนในจงหวดตาง ๆ แตเนองจากงบประมาณของรฐมจ ากดจงสนบสนนใหเอกชนได

เขามาชวยแบงเบาภาระของรฐ ขณะเดยวกนในชวงแผนพฒนาการศกษาแหงชาตฉบบท 5

และตอเนองถงแผนพฒนาการศกษาฉบบท 6 รฐไดตระหนกถงปญหาอนเนองมาจาก

ความไมเสมอภาคทางการศกษาระหวางเขตเมองกบในเขตชนบทจงไดมงเนนทจะใหม

การกระจายโอกาสทางการศกษาใหครอบคลมทงในภมภาคและชนบท โดยมงเนนทจะ

พฒนาคณภาพของการจดการศกษามากกวาเดม ดงนน การจดการศกษาปฐมวย จงม

ลกษณะส าคญพอสรปไดดงน

1. รปแบบของการจดการศกษาปฐมวยของหนวยงานทเกยวของ

2. ปจจยทส าคญในการจดการศกษาปฐมวย

1. รปแบบของการจดการศกษาปฐมวยของหนวยงานทเกยวของ

ส าหรบในเอกสารนจะกลาวถงหนวยงาน วตถประสงคและรปแบบของการจด

การศกษาปฐมวยของแตละหนวย เพอใหเหนความเหมอนความตางของแตละหนวยงาน

พอสงเขป ดงน

1. ทบวงมหาวทยาลย

มหาวทยาลยหลายแหงไดเปดสอนชนเดกเลกและชนอนบาลขนในโรงเรยนสาธต

ของมหาวทยาลยแตละแหง ซงบางแหงเปดรบเดกอาย 3 ป โดยจะเรยนอนบาล 3 ป หรอ

จะรบเดกอาย 4 ป เพอเรยนชนอนบาล 2 ป และรบเดก 5 ป เขาเรยนชนเดกเลก 1 ป

120

วตถประสงค

เพอประโยชนในการศกษาคนควาในดานการเรยนการสอน การวจย และเพอ

เตรยมความพรอมใหเดกส าหรบเขาเรยนในชนประถมศกษา

รปแบบ

มการจดการเรยนการสอนเชนเดยวกบโรงเรยนอนบาลทวไปทม งเตรยม

ความพรอมส าหรบเขาเรยนในชนประถมศกษาและมแนวการจดประสบการณทชดเจน

2. กระทรวงศกษาธการ ม 5 หนวยงาน ไดแก

2.1 ส านกคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (สปช.) ด าเนนการจด

การศกษาระดบปฐมวยศกษาขนในรปแบบของโรงเรยนอนบาลและชนเดกเลก โดยเรยนชน

อนบาล 2 ป ซงจะรบนกเรยนอาย 4 – 6 ป ในบางแหงจะเรยน 3 ป โดยรบเดกนกเรยน

อาย 3 – 6 ป สวนโรงเรยนใดทไมสามารถเปดชนอนบาลได กอาจจะเปดชนเดกเลกโดยใช

เวลาเรยน 1 ป และรบนกเรยนอาย 5 – 6 ป เขาเรยนในโรงเรยนประถมศกษา

วตถประสงค

1. เพอแสวงหารปแบบศนยเดกปฐมวยทถกตอง เผยแพรการจดตงศนยเดกปฐมวย

ในทกจงหวดและเพอทดลอง วเคราะห วจย และพฒนารปแบบการจดการศกษาปฐมวย

2. เพอประสานงานกบหนวยงานและองคการตาง ๆ ทไดจดอบรมเลยงดเดกให

ถกตองตามหลกวชาการ

3. เพอสงเสรมสนบสนนใหทองถน เอกชน หนวยงาน องคการมลนธตาง ๆ จดตง

ศนยเดกกอนวยเรยนใหมากขน

รปแบบ

ในโรงเรยนอนบาลในสงกด สปช. จะเปดสอนชนอนบาล 2 ป หรอ 3 ป หรอเปด

สอนชนเดกเลกในโรงเรยนประถมศกษา เพอพฒนาเดกกอนทจะเขาเรยนในชน

ประถมศกษาโดยใชเวลาเรยน 1 ป

2.2 ส านกงานคณะกรรมการศกษาเอกชน (สช.) เนองจากรฐไมสามารถจด

การศกษาในระดบนไดอยางทวถง จงสนบสนนใหเอกชนด าเนนการทงสวนกลางและสวน

ภมภาค โดยรบเดกอาย 3 – 6 ป เขาเรยนชนอนบาลหลกสตร 3 ป 2 ป โรงเรยนเอกชนท

เปดสอนในระดบนเปนจ านวนมาก บางแหงเปดสอนมานาน และสามารถจดด าเนนการจน

มชอเสยงเปนทยอมรบของสงคม

วตถประสงค

121

สถานศกษาของเอกชนทเปดสอนในระดบปฐมวยมวตถประสงคคอ ตอบสนอง

นโยบายของรฐชวยแบงเบาภาระของผปกครองในการเลยงดเดก และเพอเตรยมเดกใหม

ความพรอมสามารถทจะเรยนในชนประถมศกษาไดเปนอยางด

รปแบบ

สถานศกษาของเอกชนบางแหงรบเดกอาย 3 – 4 ป เขาเรยนชนอนบาล 3 ป หรอ

2 ป โดยบางแหงเรมสอนหนงสอใหกบเดก บางแหงกเพยงเตรยมความพรอมใหเดก ทงน

ขนอยกบวตถประสงคของแตละโรงเรยน และความตองการของผปกครองทสงเดกเขา

เรยนในโรงเรยนนน ๆ

2.3 กรมสามญศกษา (สศ.)

ไดด าเนนการจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวยในโรงเรยนศกษาสงเคราะห และ

การศกษาพเศษโดยเปดชนอนบาล 2 ป และชนเดกเลก 1 ป ทงยงสนบสนนใหเดกพการได

เรยนรวมกบนกเรยนในโรงเรยนปกตอกดวย

วตถประสงค

1) เพอชวยเหลอแกเดกปฐมวยทมความพการในดานตาง ๆ เชน ทางตา ทางห

เปนตน

2) จดใหเปนตวอยางและคนควาทางวชาการ

รปแบบ

จดใหมโรงเรยนเฉพาะความพการแตละประเภท และจดในรปแบบของการเรยน

รวม คอ จดชนเรยนพเศษในโรงเรยนปกต หรอในหนวยงานตาง ๆ เชน โรงพยาบาล สถาน

สงเคราะหเดกพการ เปนตน

2.4 กรมศาสนา (ศน.)

เรมโครงการสอนเดกกอนวยเรยน โดยใชวดเปนโรงเรยนส าหรบอบรมสงสอนเดก

รบเดกอายประมาณ 4 ป เขาเรยน

วตถประสงค

1) เพอใหพระไดท าประโยชนแกสงคม โดยมพเลยงเปนฆราวาสรวมปฏบตงาน ใช

วดเปนโรงเรยนส าหรบอบรมสงสอนเดกและจดขนเพอการกศลไมเกบคาเลาเรยน

2) เปนการเตรยมเดกใหมความรพนฐานกอนทจะเขาเรยนในชนประถมศกษา

รวมทงเปนการปลกฝงคณธรรมและวฒนธรรมอนดงามใหแกเดก

รปแบบ

122

สอนเดกกอนเกณฑทจะเขารบการศกษาภาคบงคบตามกฎหมายทงชายและหญง

ทมอายตงแต 4 – 6 ป โดยมพระภกษสามเณรเปนผสอน และมพเลยงทเปนฆราวาสรวม

ปฏบตงาน เพอคอยดแลนกเรยน

2.5 กรมการฝกหดคร (กฝ.)

วทยาลยครตาง ๆ จดใหมโรงเรยนสาธตโดยรบเดกตงแตอาย 3 ป เขาเรยนในชน

เตรยมอนบาล บางแหงรบเดกอายประมาณ 4 ป นอกจากนกรมการฝกหดครยงไดจดท า

โครงการอบรมเดกเลกในโครงการฝกหดครชนบท โดยไดทดลองท าในชนบททมฐานะทาง

เศรษฐกจยากจนและจดท าทโรงเรยนประถมศกษาในโครงการ สวนมากจะมเดกอาย

ระหวาง 3 – 6 ป ทงนเพอเผยแพรแนวทางการอบรมเลยงดเดกเลกในชนบท และสนบสนน

ใหชมชนสามารถด าเนนงานตอไปได

วตถประสงค

เพอประโยชนในการศกษาคนควา และฝกหดการสอนหรอเปนแหลงฝกงาน

ส าหรบนกศกษาวทยาลยครเรยนวชาเอกอนบาลศกษา รวมทงเปนการเตรยมสภาพเดกให

พรอมทจะชวยเหลอตนเองได ปลกฝงนสยอนดงาม

รปแบบ

มการจดการเรยนการสอนแบบเดยวกบโรงเรยนอนบาลทวไปทมงเตรยม

ความพรอมสภาพเดกใหพรอมเพอเขาเรยนในระดบประถมศกษา

1. กระทรวงมหาดไทย กระทรวงมหาดไทยม 3 หนวยงาน ไดแก

3.1 กรมพฒนาชมชน

กรมพฒนาชมชนด าเนนการจดตงศนยพฒนาเดกเลกในหมบานโดยรบเดกเลก

ในหมบาน โดยรบเดกเลกทมอายระหวาง 3 – 6 ป ซงศนยพฒนาเดกเลกจะตงอยใน

หมบานเขตพฒนา โดยรบเดกในหมบานเขาเรยน และสงเสรมประชาชนเขามามสวนรวมใน

การด าเนนงาน โดยมกรมพฒนาชมชนใหการสนบสนนและประสานงาน

วตถประสงค

กรมพฒนาชมชนมจดประสงคเพอสงเสรมเดกทมอายระหวาง 3 – 6 ป ในเขต

พฒนาไดรบการเลยงดอยางถกตองและเหมาะสม รวมทงสงเสรมใหทองถนชวยตวเองและ

รวมมอกนพฒนาเดก โดยเผยแพรวทยาการแผนใหมไปสบดามารดาผปกครองเดกและ

ชมชน

รปแบบ

123

รปแบบ เนนการอบรมเลยงดทถกตองเหมาะสม โดยมบคลากรหรอผดแลเดก

(ผดด.) เปนผปฏบตงาน โดยการคดเลอกจากบคคลในทองถนทศรทธาในการเลยงดเดก

ซงทางกรมพฒนาชมชนจะท าการฝกอบรมให

3.2 กรมต ารวจ

โดยกองบญชาการต ารวจตระเวนชายแดน เปนหนวยงานทด าเนนการจด

การศกษาในระดบน โดยรบเดกอาย 2 ½ - 6 ป ซงจะจดขนในพนททเหมาะสม และไดม

การฝกอบรมเจาหนาทไปสอนครพเลยงเดก ผดแลเดกปฐมวย ใหมความร ความเขาใจใน

การอบรมเดก

วตถประสงค

เพอใหความชวยเหลอแกเดกในทองถนหางไกลใหไดรบการอบรมเลยงดอยาง

เหมาะสม และรวมมอกนพฒนาเดกใหพรอมทจะเรยนในระดบประถมศกษาตอไป

รปแบบ

รปแบบทจดแบงเปน 2 รปแบบ คอ ชนกอนอนบาล ซงจะรบเดกอายประมาณ 2 ป

ครง – 3 ป เขาไวดแลในสถานสงเคราะหเดก ซงตงอยบรเวณกองบญชาการเขต และ

ระดบชนกอนประถมศกษา จะรบเดกอายประมาณ 4 – 5 ป เขาเรยน โดยเปดชนเรยนใน

โรงเรยนประถมศกษาของกองบญชาการต ารวจตระเวนชายแดน มผบงคบบญชาแตละ

ระดบเปนผตดตอประสานงานกบฝายอนทเกยวของ เชน ฝายการศกษา ฝายโรงเรยน

อนบาล ฝายสาธารณสขและฝายอน ๆ ทเกยวของในการเลอกบคคล ซงอาจเปนพระ

พฒนากร เกษตรต าบล พนกงานอนามย คร เปนผน าโครงการเฉพาะพนทตามทเหน

เหมาะสม โดยม การฝกอบรมเจาหนาทไปสอนคร พเลยงเดก ผดแลเดกปฐมวยใหม

ความร ความเขาใจในการอบรมเดก

3.3 กรมประชาสงเคราะห

หน วย งานท ร บ ผ ดชอบ คอสถาน เล ย งเด ก เล กท งของเอกชนและของ

กรมประชาสงเคราะห โดยกรมประชาสงเคราะหจะรบเดกก าพรา เดกจากครอบครว

ยากจน เดกอนาถา พการทางสมองและปญญา เดกชายทกระท าความผดตามค าสงศาล

มปญหาความประพฤต และเรรอน ทมอายระหวางแรกเกดถง 18 ป สถานสงเคราะห

ประเภทนมหลายแหง เชน บาน ราชวถ สถานสงเคราะหเดกออนปากเกรด เปนตน สวน

สถานรบเลยงเดกเอกชนจะรบเดกอายระหวางแรกเกดจนถง 6 ป

วตถประสงค

1. เพอใหการสนบสนนสงเสรมและควบคมสถานสงเคราะหและสถานรบเลยงเดก

ของเอกชนใหด าเนนงานดวยด มประสทธภาพและถกกฎหมาย

124

2. เปนตวอยางแกสถานเลยงเดกและตอบสนองความตองการของประชาชนโดย

การจดตงสถานเลยงเดกของรฐ และคดคาบรการถกกวาเอกชน

รปแบบ

รปแบบสถานเลยงเดกเอกชนจะรบเดก 2 ประเภท คอ ประเภทกลางวน และ

ประเภทประจ าอายระหวางแรกเกด – 6 ป

สวนหนวยงานทกรมประชาสงเคราะหจดขนจะเปนไปในรปของสถานแรกรบเดก

สถานสงเคราะหเดกและเยาวชน สถานคมครองสวสดภาพเดกและสถานเลยงเดกกลางวน

ในรปแบบของสถานรบเลยงและพฒนาเดก

2. กระทรวงสาธารณสข ม 2 หนวยงานไดแก

4.1 กรมอนามย กรมอนามยจดในรปแบบของศนยโภชนาการ โดยรบเดกอาย

ประมาณ 3 – 5 ป เขาเรยนจนอายถงเกณฑเขาเรยนประถมศกษาภาคบงคบโดยใชอาคาร

ของสถานอนามยอ าเภอ หรอสรางอาคารใหมใกล ๆ สถานอนามยอ าเภอ

วตถประสงค

เพอทจะใหเดกในทองถน ไดรบการเลยงดอยางถกวธและเผยแพรความรทาง

โภชนาการแกบดามารดาของเดก ตลอดจนชวยเหลอครอบครวทยากจน

รปแบบ

ศนยโภชนาการเดกของกรมอนามยแตละแหงจะรบเดกประมาณ 60 คน โดยเลอก

ทองถนทมปญหาทางโภชนาการมากมาด าเนนการกอน และใหการดแลในดานสขภาพ

อนามย ดานอาหารและโภชนาการ และดานการศกษา

4.2 กรมการแพทย ใหบรการแกเดกระดบอายตงแตแรกเกดจนถง 14 ป ส าหรบ

เดกเลกจะใหค าแนะน าในดานการอบรมเลยงด การใหความรดานจตวทยา และพฒนาการ

ดานอารมณและจตใจ

วตถประสงค

เพอใหบรการในการแกปญหาทางอารมณจตใจและพฤตกรรมของเดกและ

ประชาชนทวไป รวมทงการใหความรดานจตวทยาและการอบรมเลยงดอยางถกวธแกบดา

มารดาแกผปกครอง

รปแบบ

รปแบบจดเปนบรการดานสขภาพจต โดยในศนยสขวทยาจตทมทงในสวนกลาง

และสวนภมภาค โดยใหบรการโดยมหนวยจตเวชใหการตรวจรกษา

3. องคการบรหารสวนทองถน ม 2 หนวยงาน ไดแก

5.1 กรงเทพมหานคร

125

กรงเทพมหานครเปนหนวยงานซงท าหนาทจดการศกษาระดบปฐมวยในเขต

กรงเทพมหานคร โดยเปดสอนชนเดกเลกในโรงเรยนประถมศกษารบเดกทมอาย 5 – 6 ป

เขาเรยนและจดศนยเลยงเดกกลางวน (Day Care Center)

วตถประสงค

วตถประสงคเพอชวยเหลอผปกครองในทองถน และชวยพฒนาเดกเลกในดาน

ตาง ๆ รวมทงเปนการเตรยมความพรอมใหแกเดกกอนเขาเรยนในชนประถมศกษา

รปแบบ

รปแบบ เปดสอนชนเดกเลกโดยรบเดกทมอายระหวาง 5 – 6 ป เขาเรยนกอนเกณฑ

1 ป

ส าหรบศนยเลยงเดกกลางวน อยในความรบผดชอบของส านกอนามยกรงเทพมหานครโดย

จดบรการอาหารกลางวนใหกบเดกเลก

5.2 ส านกงานการศกษาสวนทองถน

ส านกงานการศกษาสวนทองถน สวนใหญด าเนนการเปดสอนชนเดกเลกใน

โรงเรยนประถมศกษาของเทศบาลทวประเทศ โดยรบเดกทมอาย 5 – 6 ป เขาเรยน 1 ป

วตถประสงค

วตถประสงคเพอสงเสรมพฒนาการเดกและเตรยมความพรอมใหเดกกอนเขาเรยน

ในชนประถมศกษา และเพอตอบสนองความตองการของบดามารดาหรอผปกครองใน

การอบรมเลยงดเดก

รปแบบ

รปแบบจดแทรกอยในโรงเรยนประถมศกษาของเทศบาล ผปกครองชวยเหลอ

โรงเรยนบางเลกนอย โดยจายคาจางครสอน ซงอาจจะอาศยคนทองถนนนมาชวยสอน

4. สมาคมและมลนธ

เปนองคการทใหความอนเคราะหเดกปฐมวยอายตงแต 0 – 6 ป บางครงกให

ความอนเคราะหถง 17 ป หรอตลอดชวต แตกไมมากนก เชน หมบานเดกโสสะ บานราชวถ

เปนตน

วตถประสงค

วตถประสงคเพอชวยเหลอเดกดานสาธารณสข โภชนาการ เศรษฐกจ และ

การศกษา ตลอดจนการเปนพลเมองดในอนาคต

รปแบบ

รปแบบอาจจดได 3 รปแบบ คอ

126

1) รปแบบหมบานเดกโดยมผปกครองกบเดกอยในบานเปนหลง ๆ เชน หมบาน

โสสะ (บางป) บานราชวถ เปนตน

2) รปแบบการจดเปนศนยเดกปฐมวย เชน ทวดดาวดงส ซงเปนโครงการพฒนา

เดกของสภาสตรแหงชาตในพระบรมราชนปถมภ หมบานค าพลอย ซงมองคการระหวาง

ประเทศ สภาสตร และส านกอนามยกรงเทพมหานครใหความชวยเหลอ

3) จดในรปของโรงเรยนอนบาลและเดกเลก เชน โรงเรยนของสมาคม Y.W.C.A.

เปนตน

ดงนนจะเหนวาสภาพการจดการศกษาระดบปฐมวยโดยท วไปอยภายใต

การด าเนนงานจากหลายหนวยงานทงของรฐและเอกชน โดยมวตถประสงคการใหบรการท

แตกตางซงจดไดเปน 2 รปแบบหลก คอ

รปแบบท 1

รปแบบท 1 จดเปนระบบโรงเรยน โดยแบงเปน 2 ลกษณะ ไดแก

1) โรงเรยนอนบาล ก าหนดระยะเวลาเรยน 2 ป หรอ 3 ป มหลกสตรหรอแนว

การจดประสบการณอยางชดเจน โรงเรยนในรปแบบน ไดแก โรงเรยนอนบาลประจ า

จงหวด โรงเรยนสงกด สปช. โรงเรยนอนบาลของเอกชน และโรงเรยนสาธตของวทยาลย

ครและของมหาวทยาลย

2) จดชน เดก เลก โดยเป ดสอนในโรงเรยนประถมศกษาของส าน กงาน

คณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต และเทศบาล ซงจะใหบรการเฉพาะในบาง

ทองถน โดยมวตถประสงคเฉพาะ รบเดกกอนเกณฑ 1 ป และมหลกสตร 1 ป โรงเรยน

รปแบบน ไดแก ชนเดกเลกในโรงเรยนของประถมศกษาของ สปช. และของเทศบาล

รปแบบท 2

รปแบบท 2 จดเปนการศกษานอกระบบโรงเรยนในลกษณะตาง ๆ กนซงรวมศนย

พฒนาเดก ศนยโภชนาการ ศนยเดกปฐมวย และอน ๆ โดยอาจจะรบเดกทมอายนอยกวา

สองรปแบบดงกลาว โรงเรยนในรปแบบนไดแก ศนยโภชนาการเดกกรมอนามย ศนย

พฒนาของหนวยงานตาง ๆ เชน กรมการพฒนาชมชน กรมการศาสนา สภาสตรแหงชาต

ในพระบรมราชปถมภ เปนตน

การจดการศกษาระดบปฐมวยในอดตท ผานมา ถงแมจะมการใหบรการท

หลากหลายรปแบบ และมปญหาทเกดขนหลายประการกตาม แตการใหการศกษาระดบน

เปนการใหการบรการแกเดกตงแตแรกเกดจนถง 6 ป ซงจดขนเพอตองสนองความ

ตองการของบดามารดาหรอผปกครอง และจดใหสอดคลองกบสภาพสงคม เศรษฐกจและ

127

วฒนธรรมของครอบครว แตละทองถน และแตละหนวยงานมจดมงหมายปลายทางท

สอดคลองกน คอ รวมมอกนพฒนาเดกอนเปนทรพยากรทส าคญยงของชาต

4. ปจจยส าคญในการจดการศกษาระดบปฐมวย

กระบวนการจดการศกษาปฐมวยมองคประกอบส าคญ ประกอบดวย ปจจยท

ส าคญ ดงน คอ แนวการจดประสบการณ (หลกสตร) การจดประสบการณ (กจกรรม

การเรยนการสอน) บคลากร การจดกจกรรมเสรมแนวการจดประสบการณ (กจกรรม

เสรมหลกสตร) และการนเทศ แตละหวขอมรายละเอยดดงน

1. แนวการจดประสบการณ (หลกสตร)

กระทรวงศกษาธการ ไดจดท าแนวการจดประสบการณระดบปฐมวย ตงแต

พ.ศ. 2483 และไดปรบปรงแกไขเรอยมาตามล าดบ เพอใชในโรงเรยนของรฐและเอกชน

และในป พ.ศ. 2529 – 2530 ส านกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาตไดปรบปรง

และจดท าแผนการจดประสบการณชนอนบาลท 1 – 2 ขน เพอใหครใชเปนแนวทางใน

การจดการศกษาระดบปฐมวยใหไดผลดยงขน โดยสามารถพจารณายดหยนกจกรรม

ตาง ๆ ใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของเดกได

2. การจดประสบการณ (กจกรรมการเรยนการสอน)

การจดประสบการณ หรอการจดกจกรรมการเรยนการสอนในระดบปฐมวย สวน

ใหญเปนการจดใหความรความเขาใจเกยวกบสงแวดลอมรอบตว โดยไมแยกเปนรายวชา

แตจะผสมผสานหลาย ๆ รายวชาไวดวยกน เพอใหไดรบประสบการณตรงจากการปฏบต

และ การเลนแบบตาง ๆ ในแตละกจกรรม ซงจะสรางเสรมพฒนาการเดกทงดานรางกาย

อารมณ และจตใจ สงคม และสตปญญา

ในการจดประสบการณระดบปฐมวย โดยการจดท าตารางกจกรรมประจ าวน

เพอใหครไดทราบวาในแตละวนเดกจะท ากจกรรมอะไรบาง เมอใด และอยางไร ซงจะตอง

ประกอบดวยกจกรรมทงในและนอกหองเรยนทหลากหลายรปแบบและเปดกวางใหเดกได

ท ากจกรรมตามความสนใจและความสามารถของแตละบคคล ทงยงควรจดใหเดกทกคน

ไดเขารวมกจกรรมทงเปนรายบคคลเปนกลมเลกและกลมใหญรวมทงใหครอบคลม

พฒนาการเดก และสอดคลองกบสภาพของสงคมไทย

วธการสอนเดกปฐมวย ครควรใชเทคนควธการสอนหลาย ๆ วธ เชน การจด

ทศนศกษา การสาธต การทดลอง การอภปราย การฝกฝน การใชค าถาม การจดศนย

การเรยน การใหเดกท างานเปนกลม การบรรยาย การเลานทาน เปนตน โดยครอาจจด

กจกรรมบรณาการ ผสมผสานวชาตาง ๆ มาจดเปนหนวยประสบการณในรปแบบของ

128

กจกรรมตาง ๆ เชน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ กจกรรมสรางสรรคการเลนตาม

มม กจกรรมในวงกลม การเลนกลางแจง และกจกรรมเกมการศกษา เปนตน

สอในการจดการเรยนการสอนในระดบปฐมวย ใชสอและวสดอปกรณตาง ๆ เพอ

ชวยสงเสรมการเรยนการสอนใหมประสทธภาพ ซงอาจแบงตามลกษณะการใชงานเปน

3 ประเภท ดงน

1) สอส าหรบเตรยมการสอนของคร ไดแก คมอคร เทป ภาพยนตร และเอกสาร

ประกอบการสอน เปนตน

2) สอส าหรบประกอบการเรยน ไดแก สอทมตามธรรมชาต และสอทไดมาโดย

การประดษฐ เชน หนประเภทตาง ๆ ตกตาผา เกมการศกษา เปนตน

3) สอส าหรบสภาพแวดลอม ซงไดมาโดยการจดหาและการผลตโดยเฉพาะท

น ามาจดมมกจกรรมส าหรบเดก เชน ภาพ ปายนเทศ ของจ าลองตาง ๆ เปนตน

การวดและประเมนผลส าหรบเดกปฐมวย ท าไดหลายวธ คอ (ราศ ทองสวสด.

2529)

1. การสงเกต สงเกตขณะเดกท ากจกรรมตาง ๆ เปนรายบคคลเพอจะไดทราบ

พฒนาการของเดก เมอสงเกตพบวามพฤตกรรมทเปนปญหากบนทกแลวแกไขตอไป

2. การสนทนา การสนทนากบเดกเพอจะไดทราบพฒนาการทางภาษา ตลอดจน

ความคดของเดกวา เดกท าไดดเพยงใด ควรแกไขอยางไร

3. การตรวจผลงาน ผลงานทนาจะน ามาตรวจ ไดแก ผลงานศลปะทเดกท าแลว

น ามาจดเปนกลมตามอนดบคณภาพควรม 3 – 5 อนดบคอ ดมาก ด ปานกลาง ออน ออน

มาก

4. การใชขอสอบปากเปลา โดยครจะตองเตรยมค าถามทจะใชถามไวใหพรอม

แลวน าผลมาจดอนดบคณภาพ

5. การใชขอทดสอบ ขอทดสอบทจะน ามาใชจะตองมคณภาพเหมาะสมกบเดก

ภาพชดเจน เนอหาตรงกบจดประสงคทสอน

ในการวดผลประเมนผลส าหรบเดกปฐมวยนน มจดมงหมายทส าคญคอ เพอปรบปรง

การเรยนการสอน (Formative Evaluation) โดยการประเมนหลงการเรยนจบไปตอนหนง

หรอหนวยหนงแลว เมอครพบวาเดกคนใดบกพรองจะไดปรบปรงการจดการเรยนการสอน

และประเมนผลเพอสรปผลการเรยนการสอน (Summative Evaluation) ซงอาจจะประเมน

ตอนปลายปของอนบาลชนปท 2 เทานน เพอประเมนวาเดกมความพรอมทจะเรยนตอใน

ชนตอไปหรอไม

3. บคลากร

129

ในการจดการศกษาระดบปฐมวยในปจจบน มบคลากรทมความส าคญตอ

การด าเนนงานในโรงเรยน หรอในศนยพฒนาเดกเปนอยางมาก ไดแก คร หรอผดแลเดก

บดามารดา หรอผปกครอง บคลากรในสถานศกษาปฐมวย เปนองคประกอบทส าคญยงใน

การจดประสบการณใหกบเดก คณภาพของบคลากรจงเปนสงส าคญตอคณภาพของ

การจดการศกษาในระดบนดวยเชนกน บคลากรทปฏบตงานในสถานศกษาปฐมวยนน

จ าแนกไดเปน 2 กลมคอ คร หรอผดแลเดก (ผดด.) หรอผชวยคร หรอพเลยงเดกจาก

การรายงานของคณะกรรมการการศกษาแหงชาต พบวา บคลากรทท างานในโรงเรยน

และศนยเดกมทงบคลากรเพศหญง เพศชาย สมณเพศ แมช โดยจะเปนเพศหญงเปนสวน

ใหญ

4. การจดกจกรรมเสรมแนวการจดประสบการณ (กจกรรมเสรมหลกสตร)

กจกรรมเสรมแนวการจดประสบการณหรอกจกรรมเสรมหลกสตร จะชวย

เสรมสรางพฒนาการทกดานของเดกไดสมบรณ ยงขน นอกจากนยงชวย เสรมสราง

ปฏสมพนธระหวางบคลากรในสถานศกษากบผปกครอง และชมชนไดเปนอยางด การจด

กจกรรมเสรมแนวทางการจดประสบการณ อาจจดกจกรรมไดหลายรปแบบ อาท เชน

การจดประชมผปกครอง การจดแสดงผลงานของเดก การจดชมรมตาง ๆ การศกษานอก

สถานท การจดกจกรรมรวมกบสถานศกษาอน เชน การแขงขนกฬาของนกเรยนอนบาล

ระหวางโรงเรยนในทองถน และการจดกจกรรมเสรมความรใหแกผปกครอง ทงในระหวาง

ทเดกอยในสถานศกษาและกอนทจะจบสถานศกษากจกรรมแนะแนวแกผปกครอง

โครงการสงตอนกเรยนเขาเรยนในระดบประถมศกษา เปนตน การจดกจกรรมตาง ๆ

เหลานสถานศกษาและสถานอบรมเลยงดเดก อาจเลอกไดตามความพรอมของแตละแหง

สภาพของทองถน ความตองการของผปกครอง และปรชญาของสถานศกษา

5. การนเทศ

การนเทศในสถานศกษาปฐมวย นบวาเปนความจ าเปนและมความส าคญอยาง

ยง ทงนเพราะการจดกจกรรมการเรยนการสอนในระดบนเปนการจดประสบการณแบบ

บรณาการทมงเตรยมความพรอมใหเดกทงรางกายอารมณ และจตใจ สงคม และสตปญญา

และเนองจากครผสอนและผดแลเดกในสถานศกษาระดบนมความแตกตางกนในดาน

การศกษาขนพนฐาน ดงนนเพอใหการด าเนนการจดประสบการณ และการจดกจกรรม

ตาง ๆ ใหเปนไปในทศทางเดยวกนจงควรใหมการจดนเทศการเรยนการสอน ส าหรบคร

และผดแลเดกใหมความเขาใจตรงกนในเรองของจดมงหมายการเรยนการสอน และการจด

กจกรรมทถกตองเหมาะสม ตลอดจนการแสดงบทบาทและพฤตกรรมของครทพงประสงค

130

การนเทศการสอนระดบนม 2 ลกษณะคอ การนเทศภายในและการนเทศภายนอก

โดยทการนเทศภายในเปนหนาทและความรบผดชอบของผบรหารโรงเรยน สวนการนเทศ

ภายนอกเปนหนาทและความรบผดชอบของศกษานเทศก ซงอาจเปนศกษานเทศกจงหวด

ศกษานเทศกอ าเภอ หรอผเชยวชาญของศนยพฒนาการศกษาแตละหนวยงานทรบผดชอบ

สถานอบรมเลยงดเดกนน ๆ กจกรรมในการน เทศ อาจจดไดหลายลกษณะ เชน

การประชมเชงปฏบตการ การสงเกตการสอน การสาธตการสอน การศกษานอกสถานท

และการประชมปรกษาหารอ เปนตน

บทสรป

การจดการศกษาปฐมวยในประเทศไทยตงแตสมยกรงสโขทยจนถงตนรชกาลท 5

เปนการจดการศกษากอนมระบบโรงเรยน คอมโรงเรยน ไมมหลกสตร สถานทเรยน

หนงสอของเดกทเปนชาวบานทวไปคอวด ในสมยรชกาลท 5 เรมมโรงเรยนส าหรบเจานาย

เชอพระวงศและขยายการตงโรงเรยนส าหรบราษฎรในป พ.ศ. 2441 ไดมโครงการศกษาฉบบ

แรกขน ในยคนจงจดวาเปนยคการศกษาแบบมระบบโรงเรยน การศกษาปฐมวยในสมยน

จดอยในรปของชนมลศกษา ซงสวนใหญในการจดโรงเรยนมลศกษามงสอนใหเดกมความร

เพอเรยนตอในระดบชนประถมศกษา

ในสมยรชกาลท 6 การจดการศกษาตามแบบเฟรอเบลและมอนเตสซอรเขามาส

ประเทศไทยโดยโรงเรยนราษฎรทมชอเสยงเปนผน ามาเผยแพร สมยหลงการเปลยนแปลง

การปกครอง (รชกาลท 7) เปนตนมารฐบาลเรมใหความส าคญในการจดการศกษาปฐมวย

เพมมากขนในป พ.ศ. 2483 ไดตงโรงเรยนอนบาลลอออทศขนเพอเปนแบบอยางใน การจด

โรงเรยนอนบาล และไดขยายโรงเรยนอนบาลสภมภาคจนครบทกจงหวด โดยมการผลตคร

อนบาลเพอสนบสนนการขยายโรงเรยนการศกษาปฐมวยของไทยจงเรมมงเนนการเตรยม

ความพรอมใหกบเดกมากกวาการเรยนอานเขยนดงเชนในอดตทผานมา

131

ค าถามทายบท

1. การจดการศกษาปฐมวยในสมยกรงสโขทย กรงศรอยธยามลกษณะอยางไร

2. ลกษณะการจดการศกษาส าหรบเชอพระวงศ แตกตางจากการจดการศกษา

ส าหรบประชาชนทวไปอยางไร

3. จงอธบายรปแบบการจดกจกรรมของสถานรบเลยงเดกในสมยรชกาลท 5

4. จงอธบายรปแบบการจดการศกษาระดบปฐมวยในยคกอนการเปลยนแปลง

การปกครอง

5. จงเปรยบเทยบการจดการศกษาระดบปฐมวยระหวางกอนการเปลยนแปลงกบ

หลงการเปลยนแปลงการปกครอง

6. จงอธบายรปแบบของการจดการศกษาในระดบปฐมวยของหนวยงานท

เกยวของกบปฐมวย

7. จงอธบายรปแบบการจดการศกษาของโรงเรยนอนบาลละอออทศ

8. ใหนกศกษาอธบายพฒนาการการจดการศกษาปฐมวยกอนการเปลยนแปลง

ระบบการปกครองของประเทศไทย

9. การจดการศกษาระดบปฐมวยของประเทศไทยในอดตมความแตกตางกบ

การจดการศกษาปฐมวยในปจจบนอยางไร

10. การจดการศกษาระดบปฐมวยในอดตมจดมงหมายในการจดการศกษา

อยางไร

11. จงวเคราะหปจจยส าคญทมผลกระทบตอการเปลยนแปลงการจดการศกษา

ระดบปฐมวยทงในอดตและปจจบน

132

บรรณานกรม

นภเนตร ธรรมบวร. หลกสตรการศกษาปฐมวย. กรงเทพฯ : ส านกพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2546

นตยา ประพฤตกจ. การพฒนาเดกปฐมวย. กรงเทพฯ : โอ เอส พรนตง เฮาส, 2537.

ประภาพรรณ สวรรณศข. การจดสถานศกษาปฐมวย. นนทบร : ส านกพมพ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2535.

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. การจดบรการศนยเดกกอนวย

เรยน. กรงเทพฯ : หนวยศกษานเทศก กรมการฝกหดคร, 2526.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. “ราศ ทองสวสด” การฝกอบรมครและผเกยวของกบ

การอบรมเลยงดเดกปฐมวย. พมพครงท 3. นนทบร : ส านกพมพสโขทย

ธรรมาธราช, 2539.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. การเสรมสรางประสบการณชวตระดบปฐมวย.

พมพครงท 4 นนทบร : ส านกพมพสโขทยธรรมาธราช, 2539.

เยาวพา เดชะคปต. การจดการศกษาส าหรบเดกปฐมวย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, 2540.

สรมา ภญโญอนนตพงษ. หลกสตรการศกษาปฐมวยและแนวปฏบต. กรงเทพฯ :

ดวงกมล, 2538.

หรรษา นลวเชยร. ปฐมวยศกษา : หลกสตรและแนวปฏบต. กรงเทพฯ : โอ เอส พรน

ตงเฮาส, 2535.

Good. C.V. (editor) Dictionary of education. New York and London : Mcraw-Hill

Book, 1945.

Massoglia, E.T. Early childhood education in the home. Delmor Publishers

Copyrighby little Educational Publishing, 1977.

Jackman, H.L. Early childhood education curriculum : A child’s conection to

the worlds. Albany : Delmar publishers, 1997.

Read, K. et.al. Early childhood program : Human relationship and leaning.

9th ed. Philadel phia ; harcoutt Brace college Publishers, 1993.

Todd, V.E. & Hefferman, H. The Years before-school. New York : Mcmillan.