ΔΕΛΤΙΟ, Τεύχος 441, Ιούλιος 2011

ΘΕΜΑΗ Αιολική Ενέργεια στην Ελλάδα10

T EXNOΛOΓIA14

18

24

36

46

Απογραφικό Δελτίο

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΚΕΝΑΚ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

ΤΕΕ: Το υπουργείο Παιδείας συνεχίζει την ρουσφετολογική καιπαλαιοκομματική του παράδοσηΗ ισοπέδωση των επιστημόνων συνεχίζεται…

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΜΕ ΛΑΪΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ

04

05

06

08

N EA TΩN EΠIXEIPHΣEΩN

E NHMEPΩΣH

Δ PAΣTHPIOTHTEΣ ΠΑΡΑΤΑΞΕΩΝ

Tιμή τεύχους: 1 λεπτόTα ενυπόγραφα άρθρα δεν εκφράζουν

κατ’ ανάγκη και την άποψη του “Δελτίου”

KΩΔIKOΣ ENTYΠOY 1127IΔIOKTHΣIA:

ΠANEΛΛHNIOΣ ΣYΛΛOΓOΣ ΔIΠΛΩMATOYXΩNMHXANOΛOΓΩN - HΛEKTPOΛOΓΩN

APIΣTONIKOY 18 & ΓOPΓIOY METΣ 116 36 AΘHNAτηλ.: 2109212741-2-4, fax: 2109217928

e-mail: [email protected], http://www.psdmh.gr

ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛ[email protected] ΠPOEΔPOΣ

A’ ANTIΠPOEΔPOΣB’ ANTIΠPOEΔPOΣ

ΓENIKOΣ ΓPAMMATEAΣANAΠΛHPΩTHΣ ΓENIKOΣ ΓPAMMATEAΣ

TAMIAΣMEΛOΣMEΛOΣMEΛOΣMEΛOΣMEΛOΣ

YΠEYΘYNOΣ KATA NOMO:

ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH:

ΠAΠAΔOΠOYΛOΣ ΘOΔΩPOΣΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣΜIXAΛIAΣ ΓIΩPΓOΣEYΣTAΘIOY TAΣOΣ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΔΟΥ ΡΑΝΙΑΚΟΤΣΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣBAΓΓEΛHΣ KOPTEΣAΣKΩΣTAΣ ΣIΔHPOΠOYΛOΣΓIΩTA ΣTAΘAXAPHΣ TΣOΓKAΣHΛIAΣ XOMΣIOΓΛOY

ΠAΠAΔOΠOYΛOΣ ΘOΔΩPOΣ

ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΣΠΑΠΑΝΤΩΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣΚΡΕΣΠΗΣ ΚΩΣΤΑΣΣΧΙΝΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣΚΟΥΛΟΥΜΟΥΝΔΡΑΣ ΣΠΥΡΟΣΠΕΠΟΝΗΣ ΧΑΡΗΣΞΑΝΘΗ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥΧΑΜΠΗΛΟΜΑΤΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣΒΟΓΚΛΗ ΣΤΕΛΛΑ

εκδότης:σύμβουλος έκδοσης:

δημόσιες σχέσεις:

υπεύθυνος διαφήμισης:

παραγωγοί διαφήμισης:

art director:

φωτογραφίες:

Χρυσάνθη KοσμάΤάκης Κοσμάς[email protected]

Mαλάμω Bαρελά

Kώστας Σιδέρης

Iωάννα MπουρδανιώτηΠαναγιώτης Κυπριώτης

Έφη Μαρκοπούλου[email protected]

wikimedia.org, dreamstime.com

Tεύχος 441, ΙΟΥΛΙΟΣ 2011

ΠEPIEXOMENA

Παρακαλούνται οι αναγνώστες - μέλη του ΠΣΔM-H για οποιαδήποτε αλλαγή στη διεύθυνση αποστολής του ΔEΛTIOY

να ενημερώνουν έγκαιρα τον Σύλλογοστο τηλέφωνο: 2109212741, fax: 2109579009 ή e-mail: [email protected]

και τον εκδότη στο τηλέφωνο: 2106006917, fax: 2106006981 ή e-mail: [email protected].

Mε τον τρόπο αυτό το ΔEΛTIO του Πανελληνίου Συλλόγου ΔιπλωματούχωνMηχανολόγων Hλεκτρολόγων θα φθάνει πάντοτε στα χέρια τους.

Nομοθεσία - επαγγελματικός οδηγός

Eνημέρωση - τεχνικές πληροφορίες από επιχειρήσεις

50

54

για τη διαφήμισή σας στο ΔEΛTIOαπευθυνθείτε στην

Χ. ΚΟΣΜΑ - Κ. ΖΑΜΠΑΡΑ - Κ. ΣΙΔΕΡΗΣ Ο.Ε.εκδόσεις - διαφημίσεις

Μαραθώνος 20, 15343 Aγία Παρασκευήτηλ.: 210 6008530, 210 6006917

fax: 210 6006981email: [email protected]

[email protected]

www.provoli3.gr

Εφαρμογές Γεωθερμικής Ενέργειας

Μελέτη και ανάπτυξη μονάδων παραγωγής υδρογόνου καιενέργειας από ανανεώσιμες πρώτες ύλες

Ανάλυση αξιοπιστίας λειτουργίας Υβριδικού Συστήματοςπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με Αιολικά Πάρκα καιΥδροηλεκτρικούς σταθμούς

Ανάλυση λειτουργίας πειραματικής Υβριδικής Φωτοβολταϊκής - Αντλητικής εγκατάστασης

MOSFETs: Μια νέα εποχή

ΔΔ PAΣTHPIOTHTEΣ

4 ΔEΛTIO ΠΣΔM-H ΙΟΥΛΙΟΣ 2011

Ο Π.Σ.Δ.Μ.-Η στην προσπάθεια διερεύνησης των μορφών επικοινωνίας με τα μέλη του καιγενικότερα των Διπλωματούχων Μηχανολόγων-Ηλεκτρολόγων, έχει ξεκινήσει τη δημιουργίαβάσης δεδομένων για αποκλειστική χρήση του Συλλόγου.Η συμπλήρωση του απογραφικού δελτίου, το οποίο βρίσκεται και στην ιστοσελίδα μαςwww.psdmh.gr, θα μας βοηθήσει στην επικοινωνία μαζί σας, κυρίως μέσω ηλεκτρονικούταχυδρομείου.

Σημείωση: Για τη δυνατότητα καλύτερης επικοινωνίας με το Σύλλογο παρακαλούμε συμπληρώσατε με ακρίβεια τα στοι-χεία του παρόντος και στείλτε το ταχυδρομικά, μέσω fax ή e-mail στη διεύθυνση [email protected]Επίσης το παρόν δελτίο μπορείτε να το συμπληρώσετε και να το στείλετε ηλεκτρονικά αναζητώντας το στη σελίδα τουΣυλλόγου http://www.psdmh.gr

ΔΔ PAΣTHPIOTHTEΣ


Το σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας για τηνανώτατη εκπαίδευση που ψηφίζεται σήμερα στηνΒουλή αποτελεί περιφανή νίκη του παλαιοκομματι-σμού και της ρουσφετολογικής παράδοσης, ηοποία καθηλώνει επί δεκαετίες τον εκσυγχρονισμότης χώρας. Η κρισιμότητα των περιστάσεων δενεπιτρέπει την υποδούλωση του υγιούς αναπτυξια-κού μοντέλου και της παραγωγικής δομής πουχρειάζεται η χώρα, στις συντεχνίες της ισοπέδω-σης που επιδιώκουν να διαιωνίζεται η κυριαρχίατης μετριότητας και της χαμηλής προσπάθειας.Αυτές οι δυνάμεις θέτουν για άλλη μια φορά στοστόχαστρο τους το υψηλό επιστημονικό δυναμικότης χώρας.

Το σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας παρέ-μεινε προσηλωμένο στο δρόμο που χάραξε ο Από-στολος Κακλαμάνης και συνέχισε με πάθος ο μόνι-μος υφυπουργός των κυβερνήσεων Καραμανλή,Σπύρος Ταλιαδούρος. Σε βάρος των επιστημόνωντης ολιστικής-πραγματικής Ανώτατης Παιδείαςδικαιώνεται η λογική της ελάχιστης προσπάθειαςμε μικροπολιτική επιδίωξη την στήριξη της ηγεσίαςτου υπουργείου Παιδείας από το χώρο των ΤΕΙ στημάχη που έχει προαναγγελθεί ότι θα ξεκινήσει μετην έναρξη της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς και στιςλογικές της διακομματικής ομάδας αναπαραγωγήςβουλευτών από τη συντεχνία των καθηγητών ΤΕΙ,της κρατικοδίαιτης ΕΕΤΕΜ και της εσωκομματικήςεκμετάλλευσης των οργανώσεων νεολαίας των ΤΕΙ. Καμιά κουβέντα για τις πραγματικές στρεβλώσεις,κανένας αξιόπιστος μηχανισμός ελέγχου για το πώςβαφτίζονται οι μελέτες ερευνητικά προγράμματααπό κυβερνητικούς οργανισμούς, για το πώς οικαθηγητές θα είναι και επαγγελματίες, για το πώςδιασφαλίζεται κάθε στρέβλωση που δεν εξυπηρε-τεί την εκπαίδευση και την έρευνα.Το Υπουργείο Παιδείας, αντί να νουθετεί πρέπει να

απολογηθεί, ως συνεχιστής αυτής της πολιτικήςκαι κύρια υπεύθυνο για τη σημερινή κατάσταση καιστην κοινωνία και στην παιδεία. Ακριβώς την ίδια χρονική περίοδο που σε όλη τηνΕυρώπη εγκαταλείπεται ως αποτυχημένο το μοντέ-λο της Μπολόνια, στη χώρα μας ετεροχρονισμέναεπιχειρείται να εισαχθεί ο 3ετής κύκλος σπουδώναντί να αναγνωριστούν τα διπλώματα των Μηχανι-κών ως master και να απελευθερωθούν οι παραγω-γικές δυνάμεις τους στη μάχη της ανάπτυξης. Είναιάλλωστε ενδεικτικό το παζάρι της ηγεσίας τουΥπουργείου με τις συντεχνίες των ΤΕΙ:

• Το βράδυ της Δευτέρας υπήρχε διάταξη, πουαναγνώριζε τις πενταετείς σπουδές ως master,γεγονός στο οποίο αντέδρασε η ΕΕΤΕΜ.• Το πρωί της Τρίτης η Υπουργός Παιδείας, κα Δια-μαντοπούλου απέσυρε την διάταξη.• Το απόγευμα της ίδιας μέρας η κυβέρνηση στοΚοινοβούλιο μιλούσε για αξιοκρατία, για δικαιοσύ-νη, για άλλα ήθη στην Παιδεία, στην κοινωνία καιστην πολιτική, για διεθνοποίηση των ανώτατωνεκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

Πως εννοεί η κυβέρνηση τους παραπάνω όρους:Αξιοκρατία: οι θεσμοθετημένες πενταετείς σπου-δές, οι οποίες στην πραγματικότητα είναι 6,5 χρό-νια στα ελληνικά πολυτεχνεία και στις πολυτεχνικέςσχολές ισοτιμούνται με τα 3,5 χρόνια ΑΤΕΙ, τα τρίαχρόνια ΤΕΙ και τα διετή ΚΑΤΕΕ;Δικαιοσύνη: οι απόφοιτοι των πολυτεχνείων καιπολυτεχνικών σχολών ολοκληρώνουν τον πρώτοκύκλο σπουδών μετά από πενταετία. Οι απόφοιτοιτων ΤΕΙ τον ολοκληρώνουν μετά από 2 εως 3,5χρόνια. Απολύτως ρουσφετολογικά δίνεται η δυνα-τότητα στα ΤΕΙ, χωρίς επιστημονικό προσωπικό,χωρίς υλικοτεχνική υποδομή, με διαδικασίες πουδεν καθορίζουν ούτε το πρόγραμμα σπουδών, ναδημιουργούν και δεύτερο κύκλο σπουδών. Ποια η

Το υπουργείο Παιδείας συνεχίζει την ρουσφετολογικήκαι παλαιοκομματική του παράδοση

Η ισοπέδωση των επιστημόνων συνεχίζεται…

ΤΕΕ:

συνέχεια; Μα φυσικά, στο εθνικό πλαίσιο προσό-ντων, να προσδιοριστεί το επίπεδο σπουδών ! Καιπροφανώς, η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας,σύμφωνα με το Σχέδιο Νόμου, θα τοποθετήσει σεανώτερο επίπεδο τον απόφοιτο ΤΕΙ, με master –καθώς θα έχει ολοκληρώσει δυο κύκλους σπουδών– σε σχέση με τον απόφοιτο του Πολυτεχνείου !Διεθνοποίηση των ανώτατων εκπαιδευτικώνιδρυμάτων: οι πενταετείς σπουδές των πολυτε-χνείων της χώρας – κατά συνέπεια – ισοτιμούνταιμε bachelor, κάθε τυχαίου «Ευρωπαϊκού» Πανεπι-στημίου, αμφιβόλου ποιότητας και χαμηλής αξιολό-γησης. Κατά τα λοιπά ο στόχος είναι να έρθουνξένοι και να σπουδάσουν στην Ελλάδα. Για ποιολόγο; Για να λάβουν το bachelor, σε 6,5 χρόνια;Είναι λογική αυτή που πρυτανεύει στο υπουργείοΠαιδείας; Ή θεωρεί ότι στηρίζει με αυτόν τοντρόπο τα Πανεπιστήμια και τα Πολυτεχνεία τηςχώρας; Όταν, μάλιστα, επιτρέπει σ’ ένα «υπερανώ-τατο» ΤΕΙ να συγκροτήσει δεύτερο κύκλο σπουδώνμε πανεπιστήμιο του εξωτερικού, αμφιβόλου ποιό-τητας, κατεύθυνσης, αξιολόγησης, και να μοιράζειχαρτιά, ώστε να πετύχει πλήρως την διεθνοποίηση.Την ίδια ώρα το υπουργείο Παιδείας, όταν ακόμηκαι οι Μηχανικοί, λόγω της δραματικής ανεργίας,ψάχνουν να βρουν επαγγελματική λύση σε κάποιαΕυρωπαϊκή χώρα, φροντίζει ώστε αυτό το υψηλόεπιστημονικό δυναμικό να διατεθεί σε ...χαμηλήτιμή. Είναι εκφρασμένη, άλλωστε, η επιθυμία τηςΓερμανίας για τους Έλληνες Μηχανικούς, αλλά όχινα τους πληρώσουν και ακριβά!!!

Άλλα ήθη στην Παιδεία, στην κοινωνία, στηνπολιτική: όποιος είναι καθηγητής ΤΕΙ, έχει συγγε-νή ή φίλο στην Διοίκηση της ΕΕΤΕΜ, τον στηρίζουνστις εκλογές οι οργανώσεις των νεολαιών των ΤΕΙ,τον στηρίζουν στα συνέδρια των κομμάτων. Αυτόπλέον είναι διαπιστωμένο. Δεν εξαιρείται αυτώντων νέων ηθών και των νεωτερισμών του Υπουρ-γείου Παιδείας. Και στο εξής τα νέα ήθη για την κοι-νωνία, το μήνυμα της κυβέρνησης στην ελληνικήνεολαία, είναι ένα και σαφές: «προσπαθήστε λίγο.Γίνεται μέτριοι. Μην προσπαθήσετε να σπουδάσετεστα Πολυτεχνεία και στα Πανεπιστήμια της χώρας.Πηγαίνετε σε ένα ΤΕΙ ή σε ένα ΙΕΚ. Το ΥπουργείοΠαιδείας, θα σας αποκαταστήσει, διαχρονικά».

Τριάντα χρόνια ζούμε το ίδιο έργο. Η κατά τα άλλα κυβέρνηση των τομών δεν διαβά-ζει προφανώς τις προτάσεις του ΟΟΣΑ για την Παι-δεία. Τι προτείνει για τα ΤΕΙ; Τι προτείνει για τηνΑνώτατη Παιδεία; Διαβάζει μόνο τις προτάσεις του ΟΟΣΑ για τα«φιλολαϊκά» οικονομικά μέτρα.

Ο φ ε ί λ ο υ μ ε ,ακόμη και αυτήτην ώρα, ναθυμίσουμε ότιόπου εφαρμό-στηκε τοσυγκεκριμένομοντέλο πουεισάγεται καιστην Ελλάδα μετο νομοσχέδιοτου υπουργεί-ου Παιδείας,διαπιστώθηκε ότι το 3+2 δεν ισοδυναμεί με τον ενι-αίο 5ετή κύκλο σπουδών των Μηχανικών. Χαρα-κτηριστικά είναι τα παραδείγματα της Ισπανίας,της Ιταλίας, της Γαλλίας, Πανεπιστήμια της Αμερι-κής κ.α.Σήμερα στη Χώρα μας έχουμε 107.000 Διπλωμα-τούχους Μηχανικούς υψηλού επιπέδου σπουδώνκαι κατάρτισης. Το γεγονός ότι με το προσχέδιονόμου δίνεται η δυνατότητα να υπάρξουν 3ετήπρογράμματα σπουδών θα έχει ως αποτέλεσμα τηνυποβάθμιση των σπουδών και την υποβάθμιση τηςποιότητας άσκησης του επαγγέλματος, με άμεσοκίνδυνο για το δημόσιο συμφέρον και για την ανά-πτυξη της χώρας.

Τα προγράμματα σπουδών και επομένως οι ειδικό-τητες των Μηχανικών κινδυνεύουν πλέον να πολ-λαπλασιαστούν ανεξέλεγκτα, με μικρό επαγγελμα-τικό εύρος και σε αναντίστοιχα επιστημονικά πεδία.Η τάση στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο είναι ηκατάργηση του “μοντέλου” της Μπολόνια. Ταελληνικά Πολυτεχνεία παράγουν Μηχανικούς υψη-λής ποιότητας, εξάγουν τεχνογνωσία και έχουν διε-θνή αναγνώριση. Αυτό που χρειάζεται είναι προ-σπάθεια, για να συνδεθούν και να αξιοποιηθούν μετην αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Αντί αυτού επιχειρείται μια πρωτοφανής επίθεσηστο Δημόσιο Πανεπιστήμιο και ισοπέδωση του επι-στημονικού δυναμικού της χώρας.Η κυβέρνηση με την επιλογή της να υποκύψει στιςσυντεχνίες της ισοπέδωσης αναλαμβάνει ιστορικέςευθύνες για την υποβάθμιση του επιστημονικούδυναμικού της χώρας και την πλήρη απορρύθμισητης αγοράς εργασίας και της ανάπτυξης. Ο επιστημονικός κόσμος της χώρας θα αντισταθείστην επιχειρούμενη ισοπέδωση, είτε το ΣχέδιοΝόμου ψηφισθεί στις 24 Αυγούστου είτε σε οποια-δήποτε άλλη χρονική στιγμή.Θα αντισταθεί σε αντιδημοκρατικές, παλαιοκομμα-τικές, ρουσφετολογικές πολιτικές και πρακτικές,που ισοπέδωσαν τις κοινωνικές αξίες και μας οδή-γησαν στην σημερινή κρίση.

7ΔEΛTIO ΠΣΔM-H ΙΟΥΛΙΟΣ 2011


ΔΔ PAΣTHPIOTHTEΣ ΠΑΡΑΤΑΞΕΩΝ

ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΜΕ ΛΑΪΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ

Οι μισθωτοί και αυταπασχολούμενοι μηχανικοί, μαζί με όλουςτους εργαζόμενους και τα υπόλοιπα λαϊκά στρώματα, αντιμε-τωπίζουν το αποκρουστικό πρόσωπο του καπιταλισμού πουσαπίζει και πεθαίνει. Βιώνουν τις συνέπειες από την γενικευμέ-νη κρίση του συστήματος και όχι από τους «λάθος» χειρισμούςτου πολιτικού προσωπικού της πλουτοκρατίας (π.χ. σκάνδαλα,γραφειοκρατία, ανικανότητα κλπ.). Βιώνουν τη πολιτική τηςκυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ που, με την απόλυτη συμφωνία ΝΔκαι ΛΑΟΣ, θυσιάζει τα μισθολογικά, εργασιακά, ασφαλιστικά,εκπαιδευτικά, επαγγελματικά δικαιώματα των εργαζόμενωνπροκειμένου να θωρακισθεί η ανταγωνιστικότητα των μονο-πωλιακών ομίλων των χωρών της ΕΕ. Αυτή η επίθεση στα δικαιώματα μας δεν έχει ημερομηνίαλήξης. Δε ξεκίνησε με την κρίση και δεν θα τερματιστεί ούτεόταν εμφανιστεί παροδικά κάποια αναιμική ανάκαμψη. Πρόκει-ται για προαποφασισμένα μέτρα, ήδη με τη συνθήκη του Μάα-στριχτ, πρόκειται για «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» μέτραγια τα οποία όλοι οι πολιτικοί εκπρόσωποι του κεφαλαίου ομο-νοούν, μαζί τους και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ότι «έπρεπε ναέχουν ληφθεί εδώ και πολλά χρόνια». Σήμερα κλιμακώνεταιπεραιτέρω με την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεωνεργασίας, με τη συντριβή των εργασιακών σχέσεων, με απλή-ρωτες υπερωρίες, με απελευθέρωση των απολύσεων, με νέαφοροληστρικά μέτρα που συντρίβουν το λαϊκό εισόδημα, τηνίδια στιγμή που χαρίζουν πακτωλούς δισεκατομμυρίων σταμονοπώλια, με τη μείωση της φορολογίας, τα «κίνητρα», τουςαναπτυξιακούς νόμους. Στην ίδια κατεύθυνση, η προώθησητης πολιτικής της ΕΕ για την «απελευθέρωση», που δεν περιο-ρίζεται στο ομώνυμο νόμο αλλά εκτείνεται από το νόμο για τιςμελέτες του δημοσίου μέχρι τη κατεδάφιση των επαγγελματι-κών δικαιωμάτων με την αποφασιστική προώθηση της Μπολό-νια που φέρνει ο νέος νόμος πλαίσιο για τα ΑΕΙ, στοχεύει στοτσάκισμα των αυτοαπασχολούμενων και στην επιτάχυνση τηςδιαδικασίας συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης της παρα-γωγής έργων και μελετών στα χέρια μια χούφτας μονοπωλια-κών ομίλων. Οι δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ, του ΛΑΟΣ, οι προπαγανδιστι-κοί μηχανισμοί της αστικής τάξης προσπαθούν να πείσουν τολαό ότι η κρίση είναι το αποτέλεσμα ενός «σπάταλου» κράτουςπου «έφαγε» τα λεφτά μαζί με τους εργαζόμενους. Από κοντάκαι οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ που υποστηρίζουν, με τις επιτρο-πές ελέγχου του «παράνομου» χρέους, ότι υπάρχει και «νόμι-μο» που πρέπει να δεχθούν οι εργαζόμενοι την πληρωμή του.Όλοι μαζί, ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ και ΣΥΡΙΖΑ, εμφανίζουν την όξυν-ση της αντιλαϊκής επίθεσης ως αποτέλεσμα του υψηλού δημό-σιου χρέους. Στην ίδια ουσιαστικά κατεύθυνση κινείται και ηΑΝΤΑΡΣΥΑ, που τελικά προτάσσει ως «πρώτο ουσιαστικό ζήτη-μα» την «απαλλαγή από το βραχνά του χρέους» καταλήγονταςκαι αυτή με τη σειρά της στο ίδιο συμπέρασμα με τις δυνάμεις

του ευρωμονόδρομου: για την επίθεση φταίει το χρέος. Όμως,έτσι, δεν εξηγείται γιατί η ίδια επίθεση στους εργαζόμενουςξεδιπλώνεται σε ολόκληρη την ΕΕ, σε ολόκληρο τον καπιταλιστι-κό κόσμο, ανεξάρτητα των δημοσιονομικών επιδόσεων κάθεχώρας, του νομίσματός της ή των ρυθμών ανάπτυξης. Η επίθεση στα λαϊκά δικαιώματα δεν οφείλεται στο Μνημόνιο,στο Μεσοπρόθεσμο, στο υψηλό χρέος. Η αντιλαϊκή θύελλαπηγάζει από τη στρατηγική της ΕΕ και της άρχουσας τάξης μεστόχο να θωρακίσει τα κέρδη των επιχειρηματικών ομίλων. Τοζήτημα που έχουν να λύσουν είναι η διασφάλιση της ανταγω-νιστικότητας του κεφαλαίου σε σχέση με τους ανταγωνιστέςτους και έτσι τα όρια που καθορίζει η ανταγωνιστικότητα τωνμονοπωλίων για τις ανάγκες μας είναι τα χαμηλά επίπεδαμισθών στην Κίνα, στην Ινδία, στις αναδυόμενες οικονομίες.Απαραίτητος όρος για την ανταγωνιστικότητά τους, είναι ναγίνει φτηνή η εργατική δύναμη, η μείωση του κόστους μισθώνκαι ασφάλισης, να μειωθεί κι άλλο η φορολογία στα κέρδητους, να επιταχυνθεί η συγκέντρωση-συγκεντροποίηση τουκεφαλαίου που προϋποθέτει την καταστροφή των αυτοαπα-σχολουμένων, να ιδιωτικοποιηθεί δημόσια περιουσία, επιχειρή-σεις και γη προκειμένου να διασφαλίσουν κερδοφόρα διέξοδοεπένδυσης στα υπερσυσσωρευμένα κεφάλαιά τους.Η παραπέρα προώθηση αυτής της πολιτικής είναι βέβαιο ότι θαχειροτερεύσει ακόμα περισσότερο την κατάσταση, τόσο γιατους εργαζόμενους μηχανικούς, όσο και τα λαϊκά στρώματαγενικότερα. Και γι’ αυτό είμαστε αντίθετοι και θα παλέψουμε ναμην προχωρήσουν οι νέες αντιδραστικές ρυθμίσεις που προε-τοιμάζονται, στις μελέτες, στις αμοιβές, στα επαγγελματικάδικαιώματα, στην εκπαίδευση, στη φορολογία, στην ασφάλιση,στα εργασιακά και μισθολογικά δικαιώματα. Κανένας συμβιβα-σμός στα κυβερνητικά μέτρα, κανένας συμβιβασμός στην πολι-τική που θυσιάζει τα δικαιώματα μας. Αντίπαλος μας όμως δενείναι μόνο η σημερινή αστική διαχείριση, το υψηλό κρατικόχρέος, η κρίση. Αντίπαλος μας είναι το ίδιο το σύστημα πουστόχο της παραγωγής του έχει το κέρδος, το σύστημα τηςμισθωτής σκλαβιάς γιατί τα μέτρα λαμβάνονται για να υπηρε-τήσουν αυτό το σύστημα. Η μοναδική διέξοδος προοπτικήςβρίσκεται στην πάλη για τη συνολική ανατροπή της εξουσίαςτων μονοπωλίων και τη διεκδίκηση ενός άλλου ριζικά διαφορε-τικού δρόμου ανάπτυξης, με κοινωνικοποίηση των συγκεντρω-μένων μέσων παραγωγής και λειτουργία τους με επιστημονικόκεντρικό σχεδιασμό και εργατικό έλεγχο, και βέβαια με την απο-δέσμευση της χώρας από τις δεσμεύσεις της ΕΕ, του ΔΝΤ καιτων άλλων ιμπεριαλιστικών οργανισμών (ΝΑΤΟ κ.λπ.). Με τοσύνθημα: αποδέσμευση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και διαγρα-φή του χρέους με λαϊκή εξουσία, καλούμε όλους τους εργαζό-μενους μηχανικούς να οργανωθούν στον ταξικό πόλο του συν-δικαλιστικού κινήματος, στο ΠΑΜΕ και στην ΠΑΣΕΒΕ, και ναπαλέψουν για αυτήν την μοναδική ελπιδοφόρα προοπτική.

http://www.dpk.tee.gr email: [email protected]

ΔEΛTIO ΠΣΔM-H ΙΟΥΛΙΟΣ 201110

Η εξέλιξη της τεχνολογίας της Αιολι-κής Ενέργειας τα τελευταία χρόνιαείναι ραγδαία. Η ονομαστική ισχύςτων ανεμογεννητριών συνεχώς αυξά-νεται, όπως επίσης και η αξιοπιστίατους, ενώ παράλληλα υπάρχει παγκό-σμιο ενδιαφέρον για την ανάπτυξηυπεράκτιων πάρκων με στόχο τηναξιοποίηση του υψηλού αιολικούδυναμικού στη θάλασσα.Στην Ελλάδα, η αιολική ενέργεια πρω-ταγωνιστεί στην ανάπτυξη των Ανα-νεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) καιπαρουσιάζει σημαντικές επενδυτικέςδυνατότητες. Το υψηλό αιολικό δυνα-μικό της χώρας κατατάσσεται μεταξύτων πλέον ελκυστικών στην Ευρώπη,με την μέση ετήσια ταχύτητα ανέμουνα ξεπερνά, σε πολλά σημεία τηςχώρας, τα 8 m/sec. Από στοιχεία τουΚέντρου Ανανεώσιμων Πηγών καιΕξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), τo2010 λειτούργησαν στην Ελλάδα 88νέες ανεμογεννήτριες, συνολικήςισχύος 101 ΜW. Η συνολική εγκατε-στημένη ισχύς αυξήθηκε σε 1.210MW από 1.109 MW το 2009, ενώ στό-χος είναι να εγκατασταθούν περίπουστα 8.000 MW μέχρι το 2020. Η ενέρ-

γεια που παράχθηκε από τα αιολικάπάρκα κατά τη διάρκεια του 2010ήταν περίπου 2.714 GWh, ποσό πουαντιστοιχεί στο 4,0% της ηλεκτρικήςεθνικής ζήτησης. Η ανάπτυξη της αιολικής ενέργειαςστην Ελλάδα τα τελευταία 10 έτηπαρουσιάζεται στο Διάγραμμα 1,όπου απεικονίζεται η συνολική εγκα-τεστημένη ισχύς ανά έτος, ενώ στοΔιάγραμμα 2 παρουσιάζεται η ηλε-κτρική ενέργεια που παράχθηκε απότα εγκατεστημένα αιολικά πάρκα στηνΕλλάδα κατά τη διάρκεια των τελευ-ταίων δέκα ετών.

Διάγραμμα 2. Παραγωγή ηλεκτρικής ενέρ-γειας από αιολικά πάρκα στην Ελλάδα τηντελευταία 10 ετία

Ευτυχία Τζέν, Δρ. Κυριάκος ΡώσσηςΚέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας, ΚΑΠΕΤμήμα Αιολικής Ενέργειαςemail: [email protected]

[email protected]

Η Αιολική Ενέργεια στην Ελλάδα

Πηγή: ΚΑΠΕΕικόνα 2: Αιολικό πάρκο 11.4 MW,Mαυρομιχάλη Μυρτιά, Στύρα Ευβοίας, BONUS 600kW

Διάγραμμα 1. Η ανάπτυξη της αιολικής ενέρ-γειας στην Ελλάδα τα τελευταία 10 έτη

ΘΘ ΕΜΑ


Εικόνα 1. Κατανομή των αιολικών πάρ-κων στην Ελλάδα

Η μέση δυναμικότητα των ανεμογεννη-τριών που εγκαταστάθηκαν το 2010ήταν 1.145 kW, ενώ η μέση ισχύς όλωντων ανεμογεννητριών που λειτουρ-γούν στη χώρα είναι περίπου 890 kW.Στο Διάγραμμα 3 φαίνεται η κατανομήτων αιολικών σταθμών ανά την Ελλά-δα. Oπως φαίνεται στο διάγραμμα,περιοχές όπως η Εύβοια, η Πελοπόννη-σος, η Θράκη και η Κρήτη λόγω τουπολύ καλού αιολικού δυναμικού κατέ-χουν τα πρωτεία ως προς την εγκατε-στημένη ισχύ αιολικών σταθμών.Σε ότι αφορά στο επενδυτικό ενδιαφέ-ρον στην Ελλάδα, μεγάλο μερίδιο τωνέργων αιολικής ενέργειας στην Ελλάδαανήκει σε μεγάλες εταιρείες που δρα-στηριοποιούνται στο χώρο των κατα-σκευών ενώ εξίσου μεγάλο μερίδιοκατέχουν και εταιρείες ξένων συμφε-ρόντων. Τέλος, υπάρχει ένας σημαντι-κός αριθμός μικρών επενδυτών μεσταθμούς μικρότερης ισχύος. Από τον χώρο της αγοράς των ανεμο-γεννητριών στην Ελλάδα, δύο εταιρεί-ες φαίνεται να επικρατούν όσον αφοράστην εγκατεστημένη ισχύ αιολικώνπάρκων, η Δανέζικη VESΤAS και η Γερ-μανική ENERCON. Στο Διάγραμμα 3απεικονίζεται το μερίδιο αγοράς τωνκατασκευαστών ανεμογεννητριών ωςπρος το ποσοστό της συνολικής εγκα-τεστημένης ισχύος των ανεμογεννη-τριών.

Διάγραμμα 3. Μερίδιο αγοράς των κατα-σκευαστών ανεμογεννητριών ως προς τοποσοστό της συνολικής εγκατεστημένηςισχύος των ανεμογεννητριών

Διάγραμμα 4. Μέση τιμή κόστους εγκα-τάστασης αιολικών έργων των κρατώνμελών του ΙΕΑ την περίοδο 2007-2009.

Πηγή: ΚΑΠΕΕικόνα 3. Αιολικό πάρκο 46MW, V90 (3ΜW) Προφήτης Ηλίας, Αχλαδόκαμπος

Πηγή: ΚΑΠΕΕικόνα 4. Αιολικό πάρκο ΚΑΠΕ 1.9 ΜWΚερατέα, Αττικής

Διάγραμμα 3 Διάγραμμα 4

Το συνολικό κόστος ενός αιολικούσταθμού εξαρτάται κυρίως από τοντύπο των ανεμογεννητριών, το μέγε-θος και τα έργα υποδομών και δια-σύνδεσης. Στην Ελλάδα το κόστοςαυτό κυμαίνεται από 1.100 σε 1.400€ / kW και επηρεάζεται κυρίως απότις τιμές της διεθνούς αγοράς και τοκόστος διασύνδεσης. Το κόστος τηςπαραγόμενης αιολικής ενέργειας μπο-ρεί να θεωρηθεί ότι κυμαίνεται μετα-ξύ 0,026 και 0,047 € / kWh, ανάλογαμε την τοποθεσία και το κόστος τουέργου. Το τυπικό επιτόκιο για τη χρη-ματοδότηση ενεργειακών έργων αιο-λικής ενέργειας είναι 7% έως 8%. ΣτοΔιάγραμμα 4 παρουσιάζεται η μέσητιμή κόστους εγκατάστασης αιολικώνέργων των κρατών μελών του ΙΕΑτην περίοδο 2007-2009. Τα κόστηπεριλαμβάνουν το κόστος προμήθει-ας των Α/Γ, τις υποδομές, την εγκα-τάσταση και σύνδεση με το δίκτυο.Τον Ιούνιο του 2010 η ελληνικήκυβέρνηση αναγνωρίζοντας τηνσπουδαιότητα των ΑΠΕ έθεσε σεεφαρμογή τον νόμο 3851/2010, μετίτλο «Επιτάχυνση της ανάπτυξηςτων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειαςγια την αντιμετώπιση της κλιματικήςαλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέμα-

τα αρμοδιότηταςτου ΥπουργείουΠεριβάλλοντος,Ενέργειας και Κλι-ματικής Αλλαγής»υπό την εποπτείατου ΥπουργείουΠεριβάλλοντος,Ενέργειας και Κλι-ματικής Αλλαγής,έχοντας ως κύριοστόχο την απλο-ποίηση και επιτά-

χυνση των διαδικασιών αδειοδότη-σης. Ιδιαίτερη αναφορά στον νόμοαυτό γίνεται στην ανάπτυξη υπερά-κτιων αιολικών πάρκων στην Ελλάδα.Ο νόμος 3851/2010 προωθεί τηνανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικώνπάρκων και παρέχει τις προτεραιότη-τες, όσον αφορά στη διαδικασία αδει-ών, των έργων ΑΠΕ σε συνδυασμό μετην αφαλάτωση για την παραγωγήπόσιμου νερού ή άλλη χρήση νερού.

Για την ανάπτυξη των υπεράκτιωναιολικών πάρκων, ο νόμος ορίζει ότιμε ειδικά προγράμματα τα οποία υπό-κεινται σε στρατηγική μελέτη περι-βαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΜΠΕ),σύμφωνα με τις διατάξεις της Υπουρ-γικής Απόφασης (ΥΑ),ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ.107017/2006(ΦΕΚ Β '1225) , θα καθοριστούν ηακριβής τοποθεσία των υπεράκτιωναιολικών πάρκων, η θαλάσσια περιο-χή που θα κατέχουν και η μέγιστηεγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύ τους.

Η στρατηγική μελέτη περιβαλλοντι-κών επιπτώσεων θα αξιολογείκυρίως, θέματα που αφορούν στηνπροστασία του θαλάσσιου φυσικούκαι πολιτιστικού περιβάλλοντος καιγενικότερα των οικοσυστημάτων της,με έμφαση στη βιωσιμότητα της

θαλάσσιας χλωρί-δας, πανίδας και

ορν ιθο -παν ίδα ,την εθνική ασφά-λεια, εξασφαλίζο-ντας κατά προτε-ραιότητα τονενεργειακό εφο-διασμό τωννησιών και τηνασφάλεια τηςναυσιπλοΐας.

Επιπλέον, ο νόμος

εισάγει εκπτώσεις στους λογαρια-σμούς ηλεκτρικού ρεύματος τωντοπικών κοινοτήτων και καθιερώνειένα διαφορετικό δασμολογικό καθε-στώς για τις νέες εγκαταστάσεις ΑΠΕ.Ειδικότερα, σύμφωνα με τον νόμοστους επενδυτές πoυ δεν θα κάνουνχρήση ενδεχόμενων κρατικών επιδο-τήσεων για την ανάπτυξη των συστη-μάτων ΑΠΕ προβλέπονται υψηλότερατέλη έως και 20%. Επιπλέον, ένασημαντικό ζήτημα στον ισχύονταπλέον νόμο είναι η εφαρμογή ενόςΣτρατηγικού Σχεδίου για τη διασύν-δεση των νησιών, με στόχο τηνπαύση της λειτουργίας των τοπικώνσυμβατικών σταθμών και την ελαχι-στοποίηση της ρύπανσης σε τοπικόεπίπεδο.

Τέλος, ο νέος νόμος ορίζει πιο επω-φελή τιμολόγηση “feed-in-tariff” γιατην αιολική ενέργεια. Συγκεκριμένα,για έργα αιολικής ενέργειας άνω των50 kW, η παραγόμενη ηλεκτρικήενέργεια τιμολογείται στα 87,85€/MWh για τις διασυνδεδεμένεςπεριοχές και στα 99,45 €/MWh για ταμη διασυνδεδεμένα νησιά. Για έργααιολικής ενέργειας με ισχύ μικρότερητων 50 kW, η παραγόμενη ηλεκτρικήενέργεια τιμολογείται στα 250€/MWh.

Η Ελληνική Κυβέρνηση έχει θέσει ωςδεσμευτικό εθνικό στόχο για το 2020,το 20% της ακαθάριστης κατανάλω-σης ηλεκτρικής ενέργειας να προέρ-χεται από τις ΑΠΕ και ο νόμος3851/2010 αποσκοπεί στο να βοηθή-σει στην επίτευξη του στόχου αυτού.

Ωστόσο και παρά τις προσπάθειες ορυθμός ανάπτυξης των ΑΠΕ παραμέ-νει ακόμα αργός. Για την επίτευξητου στόχου θα απαιτηθούν • περαιτέρω βελτιώσεις στον τρόπολειτουργίας του συστήματος αδειο-δότησης, • η ενίσχυση και ανάπτυξη του ηλε-κτρικού δικτύου, • η οριστική εφαρμογή του χωροταξι-κού σχεδίου (π.χ. έκδοση ΠροεδρικώνΔιαταγμάτων) και η ολοκλήρωσηυποδομών όπως το κτηματολόγιο, τοδασολόγιο κτλ, και• η συστηματική ενημέρωση του κοι-νού για να ξεπεραστούν οι έντονες,σε πολλές περιπτώσεις, τοπικές αντι-δράσεις.

Εικόνα 5. Παράκτιο αιολικό πάρκο στη Δανία

Εικόνα 6. 20 kW A/Γ VERGNET, Αγ. Ευστράτιος


ΘΘ ΕΜΑ

Τ ΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΕισαγωγήΗ γεωθερμική ενέργεια είναι μια φυσική, ήπια, ανανεώσιμηπηγή ενέργειας, η οποία προέρχεται από το εσωτερικό τηςγης και εμπεριέχεται σε φυσικούς επιφανειακούς ή υπόγει-ους ατμούς, σε θερμά νερά ή σε μίγματα των παραπάνω,καθώς και σε θερμά-ξηρά πετρώματα.Οι γεωλογικές συνθήκες του Ελλαδικού χώρου συνέβαλανστη δημιουργία ενός πολύ σημαντικού αριθμού γεωθερμι-κών πεδίων, χαρακτηρίζοντας τη χώρα μας σαν μία από τιςπλέον ευνοημένες, από πλευράς γεωθερμικού δυναμικού.Τα τελευταία 30 περίπου χρόνια έχει πραγματοποιηθείαξιόλογη βασική έρευνα, εντοπίζοντας ένα σημαντικό αριθ-μό γεωθερμικών πεδίων και πλήθος πιθανών γεωθερμικάπεριοχών. Η Ελλάδα, μαζί με την Ιταλία και την Πορτογα-λία, είναι οι μόνες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στιςοποίες υπάρχουν πεδία υψηλής ενθαλπίας (με θερμοκρασίαρευστών μεγαλύτερη των 150º C, Μήλος, Νίσυρος) ταρευστά των οποίων μπορούν να αξιοποιηθούν για τηνπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης, η χώρα μας δια-θέτει πληθώρα περιοχών, κυρίως στην Κεντρική και ΒόρειαΕλλάδα και στα νησιά του Αιγαίου (Σαντορίνη, Λέσβος,Χίος, κ.α.), με θερμοκρασίες ταμιευτήρων που φτάνουν καιμερικές φορές ξεπερνούν τους 100º C.

Α. ΜπένουΟ. ΠολύζουΙ. ΧωροπανίτηςΚ. ΚαρύτσαςΚέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας, 19ο χλμ Λ. Μαραθώνος, Πικέρμι 19009, Αττική

Εφαρμογές Γεωθερμικής Ενέργειας


Εφαρμογές γεωθερμικής ενέργειαςΗ γεωθερμική ενέργεια κατηγοριοποι-είται βάσει της θερμοκρασίας τωνγεωθερμικών ρευστών ως εξής:• Γεωθερμική ενέργεια Υψηλής Ενθαλ-πίας (θερμοκρασίες>150°C).• Γεωθερμική ενέργεια Μέσης Ενθαλ-πίας (90°C<θερμοκρασίες<150°C).• Γεωθερμική ενέργεια Χαμηλής Ενθαλ-πίας (25°C<θερμοκρασίες<90°C).• Αβαθής Γεωθερμική ενέργεια (θερμο-κρασία<25°C). Η γεωθερμική ενέργεια χρησιμοποιεί-ται σε ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, τοοποίο εκτείνεται από την παραγωγήηλεκτρικής ενέργειας σε υψηλές θερ-μοκρασίες (>150°C) μέχρι τις εφαρμο-γές με εκμετάλλευση της πρακτικάσταθερής θερμοκρασίας του εδάφους(<25°C) με χρήση ΓεωθερμικώνΑντλιών Θερμότητας (ΓΑΘ). Με βάσητην προαναφερθείσα κατηγοριοποίησητων θερμοκρασιών αξιοποίησης τηςγεωθερμικής ενέργειας, αναφέρονταιοι παρακάτω εφαρμογές:• Ηλεκτροπαραγωγή με ακαριαίαατμοποίηση (flash-steam) (θερμοκρα-σίες>150°C).• Ηλεκτροπαραγωγή με δυαδικό κύκλο(binary cycle)(90°C<θερμοκρασίες<150°C).• Άμεση εκμετάλλευση της θερμικήςενέργειας (25°C<θερμοκρασίες<90°C).• Θέρμανση, ψύξη και παραγωγήζεστού νερού χρήσης (ZNX) με χρήσηΓεωθερμικών Αντλιών Θερμότητας(ΓΑΘ) (θερμοκρασίες<25°C).

Ηλεκτροπαραγωγή

Ηλεκτρική ενέργεια από γεωθερμίαπαράγεται με χρήση γεωθερμικώνρευστών με θερμοκρασίες υψηλότε-ρες των 90οC. Στο εύρος θερμοκρα-σιών μέσης ενθαλπίας (90οC-150οC) τογεωθερμικό ρευστό αποδίδει τη θερμι-κή του ενέργεια μέσω εναλλάκτη θερ-μότητας σε ένα οργανικό ρευστό τοοποίο ρέει σε δευτερεύον κύκλωμα(δυαδικός κύκλος) και ατμοποιείται σεαυτό το εύρος θερμοκρασιών με απο-τέλεσμα την παραγωγή ηλεκτρικήςενέργειας. Σε υψηλότερες θερμοκρα-σίες (>150οC) πραγματοποιείται ακαρι-αία ατμοποίηση (flash steam) του γεω-θερμικού ρευστού και στη συνέχειαπαράγεται ηλεκτρική ενέργεια.

Και στις δύο τεχνολογίες ηλεκτροπα-ραγωγής από γεωθερμία, το γεωθερ-μικό ρευστό αντλείται από την παρα-γωγική γεώτρηση και μετά την ολοκλή-ρωση όλων των διεργασιών, το ρευ-στό επανεισάγεται μέσω της γεώτρη-σης επανεισαγωγής στον αρχικό γεω-θερμικό ταμιευτήρα χωρίς μεταβολήτης ποσότητας και ποιότητάς του.Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην προ-κύπτουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις.Επίσης σημειώνεται ότι το γεωθερμικόρευστό μετά την βασική εφαρμογήηλεκτροπαραγωγής δύναται να χρησι-μοποιηθεί σε δευτερεύουσες εφαρμο-γές με εκμετάλλευση της απορριπτό-μενης θερμικής ενέργειας που προκύ-πτει από την ηλεκτροπαραγωγή.

Άμεση εκμετάλλευση της θερμικήςενέργειαςΤα γεωθερμικά ρευστά που η θερμο-κρασία τους δεν ξεπερνά τους 90οCχρησιμοποιούνται για την τηλεθέρμαν-ση/τηλεψύξη κτηρίων, θερμοκηπίων,κολυμβητικών δεξαμενών κ.λπ., γιααγροτικές εφαρμογές, βιομηχανικέςχρήσεις (ξήρανση προϊόντων κ.λπ.),αφαλάτωση όπως επίσης και για θερα-πευτικούς σκοπούς. Ουσιαστικά στιςπαραπάνω εφαρμογές το γεωθερμικόρευστό αντλείται από την παραγωγικήγεώτρηση, πραγματοποιείται εκμετάλ

λευση της θερμικής ενέργειας απευ-θείας ή μέσω δευτερευόντων συστη-μάτων και τέλος επανεισάγεται στογεωθερμικό ταμιευτήρα χωρίς μεταβο-λή της ποσότητας και ποιότητάς του.Επίσης σημειώνεται ότι το γεωθερμικόρευστό μετά τις παραπάνω εφαρμογέςδύναται να χρησιμοποιηθεί σε δευτε-ρεύουσες εφαρμογές με χρήση ΓΑΘ.

Θέρμανση/ψύξη και παραγωγή ζεστούνερού χρήσης με ΓΑΘ Οι Γεωθερμικές Αντλίες Θερμότητας(ΓΑΘ) αξιοποιούν την αβαθή γεωθερ-μία για τη θέρμανση, ψύξη και παρα-γωγή Ζεστού Νερού Χρήσης (ΖΝΧ).Σημειώνεται ότι ως αβαθής γεωθερμίαορίζεται η ενέργεια που προέρχεταιαπό την εκμετάλλευση της θερμότη-τας των γεωλογικών σχηματισμών καιτων νερών, επιφανειακών και υπόγει-ων, που δεν χαρακτηρίζονται γεωθερ-μικό δυναμικό (θερμοκρασίες ρευ-στών<25°C). Σε αυτή την περίπτωσηπραγματοποιείται αξιοποίηση της πρα-κτικά σταθερής θερμοκρασίας τουεδάφους, υπογείων και επιφανειακώνυδάτων καθόλη τη διάρκεια του έτους.Έτσι επιτυγχάνεται η μέγιστη απόδοσητων αντλιών θερμότητας έναντι τωναντίστοιχων συμβατικών συστημάτωνμε εξοικονόμηση ενέργειας έως και60%. Ένα σύστημα ΓΑΘ αποτελείται από ταεξής:• Γεωναλλάκτη μέσω του οποίουδεσμεύεται ή αποδεσμεύεται η ενέρ-γεια από ή προς τη γη. • Γεωθερμική Αντλία Θερμότητας(ΓΑΘ) είναι η ψυκτική μηχανή που λει-τουργεί με κατανάλωση πολύ μικρήςποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας στονσυμπιεστή λόγω της πρακτικά σταθε-ρής θερμοκρασίας εντός εδάφους καιτων χαμηλών θερμοκρασιών λειτουρ-γίας εντός του κτιρίου.• Σύστημα θέρμανσης χαμηλής θερμο-κρασίας ή/και σύστημα ψύξης εντόςτου κτιρίου με στόχο την μείωση τηςκαταναλισκόμενης ενέργειας στοσυμπιεστή της ψυκτικής μηχανής.

Εικόνα 4.ΣύστημαΓΑΘ

Εικ. 2α. Ηλεκτροπαραγωγή με ακαριαίαατμοποίησηΕικ. 2β. Ηλεκτροπαραγωγή με δυαδικόκύκλο

Εικόνα 3. Τηλεθέρμανση κτιρίων


Το πλεονέκτημα των συστημάτων ΓΑΘείναι ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούνσε πληθώρα εφαρμογών (κτίρια, θερ-μοκήπια κ.λπ.) αλλά κυρίως ότι η λει-τουργία τους είναι ανεξάρτητη απότην ύπαρξη γεωθερμικού δυναμικού.Σύμφωνα με τα παραπάνω η χρήσητης γεωθερμικής ενέργειας για παρα-γωγή ηλεκτρικής ενέργειας και γιαεφαρμογές θέρμανσης/ψύξης άμεσαείτε με ΓΑΘ παρουσιάζουν σαφή πλεο-νεκτήματα σε σύγκριση με τις αντίστοι-χες εφαρμογές με συμβατικά καύσιμα.Συγκεκριμένα, η γεωθερμική ενέργειαείναι μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας,η οποία μπορεί να συμβάλλει σε μεγά-λο βαθμό στην απεξάρτηση από ταορυκτά καύσιμα όπως επίσης και στησημαντική μείωση των εκπομπώνCO2. Επίσης σημαντικό πλεονέκτηματης γεωθερμικής ενέργειας είναι ηαδιάλειπτη παροχή ενέργειας γεγονόςπου μπορεί να οδηγήσει στη δημιουρ-γία μονάδων βάσης από γεωθερμίαστο ενεργειακό σύστημα. Η αδιάλειπτηλειτουργία ισχύει επίσης και στηνπαροχή θερμότητας τόσο στις άμεσες

χρήσεις όσο και στιςΓΑΘ οπότε και δεναπαιτείται συμβατι-κό σύστημα θέρ-μανσης/ψύξης σεεφεδρεία και σεαυτές τις εφαρμο-γές.

Εφαρμογές γεωθερμικήςενέργειας στην ΕλλάδαΗ Ελλάδα είναι μιαχώρα που λόγωσ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ω ν

γεωλογικών συνθηκών χαρακτηρίζε-ται από πλούσιο γεωθερμικό δυναμικό

υψηλής, μέσης καιχαμηλής ενθαλ-πίας. Παρόλα αυτάοι εφαρμογέςπεριορίζονται στιςπεριοχές με μέσηκαι ιδιαίτερα μεχαμηλή ενθαλπίαόπου τα γεωθερμι-κά ρευστά χρησι-μ ο π ο ι ο ύ ν τ α ικυρίως για λουτρο-θ ε ρ α π ε υ τ ι κ ο ύ ςσκοπούς και αγρο-τικές εφαρμογές.

Θερμά λουτρά υπάρχουν τόσο στηνΗπειρωτική Ελλάδα όπως στην Υπάτη,στο Λαγκάδα, στον Καϊάφα κ.λπ.καθώς και στην Νησιωτική Ελλάδαόπως στην Εύβοια, στην Ικαρία, στηΛέσβο κ.λπ. Η γεωθερμία στον αγροτικό τομέαεφαρμόζεται με την απευθείας θέρ-μανση θερμοκηπίων (οπωροκηπευτι-κά κ.λπ.), θέρμανση εδαφών (π.χ. καλ-λιέργεια σπαραγγιών), υδατοκαλλιέρ-γειες (π.χ. καλλιέργεια σπιρουλίνας)σε περιοχές όπως, η ΧρυσούποληΕρατεινό Καβάλας, η ΑλεξάνδρειαΗμαθίας, η Νιγρίτα Σερρών κ.λπ. Επί-σης, η γεωθερμική ενέργεια χρησιμο-ποιείται σε βιομηχανικές εφαρμογέςόπως στην ξήρανση αγροτικών προϊό-ντων στην Ξάνθη και σε ιχθυοκαλλιέρ-γειες στο Πόρτο Λάγος. Επίσης άμεσηθέρμανση κτιρίων πραγματοποιείταιστο κτιριακό συγκρότημα των λου-τρών και στο ξενοδοχείο στην Τραϊα-νούπολη Έβρου και σε οικισμούς στηΝ. Απολλωνία και στο Ν. Εράσμιο. Εφαρμογές συστημάτων ΓΑΘ υπάρ-χουν τόσο στην ηπειρωτική όσο καιστη Νησιωτική Ελλάδα σε πολλέςπεριοχές δεδομένου ότι δεν είναι απα-ραίτητη η ύπαρξη γεωθερμικού δυνα-μικού. Οι εγκαταστάσεις συστημάτωνΓΑΘ σε οικίες, κτίρια γραφείων, ξενο-δοχεία, θερμοκήπια κ.λπ. παρουσιά-ζουν μεγάλη αύξηση τα τελευταία έτηλόγω υψηλής εξοικονόμησης πρωτο-γενούς ενέργειας για θέρμανση, ψύξηκαι παραγωγή ΖΝΧ.

16

Εικόνα 5α. Λουτροθεραπεία Εικόνα 5β. Θέρμανση θερμοκηπίων

Βιβλιογραφία1. Μ. Φυτίκας, Ν. Ανδρίτσος, (2004). «Γεω-θερμία», Εκδόσεις Τζιόλα, ISBN 960-418-019-3. 2. Benou A., Choropanitis J., Kontoleontos E.,Karytsas C. (2009). “GSHP systems in the builtenvironment”, International ForumGeothermal Energy in the spotlight,Thessaloniki, 11-12 December 2009.3. Πολύζου Ο. (2007). «Γεωθερμία – Βιώσιμηανάπτυξη και Τοπικές Κοινωνίες». Διδακτορική Διατριβή.http://irakleitos.ntua.gr/ orhttp://thesis.ekt.gr/content/index.jsp?id=16183&lang=el.



1. ΕΙΣΑΓΩΓΗΤα προβλήματα μόλυνσης του περιβάλλο-ντος και της δημόσιας υγείας που σχετίζο-νται με τη χρήση ορυκτών καυσίμων γιααυτοκίνηση και παραγωγή ηλεκτρικήςενέργειας, καθώς και τα ζητήματα διαφο-ροποίησης και ασφάλειας του ενεργειακούεφοδιασμού, έχουν δώσει ώθηση σε νέεςιδέες για την παραγωγή και μεταφοράενέργειας τα τελευταία έτη.Τo υδρογόνο αποτελεί το πιο ελπιδοφόροφορέα ενέργειας σε μεσοπρόθεσμο χρονικόορίζοντα. Κατά την καύση του δεν εκλύονταιρύποι ενώ με τη χρήση κυψελίδων καυσίμουείναι δυνατή η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργει-ας με πολύ υψηλή απόδοση. Αν και η ανάπτυ-ξη κυψελίδων καυσίμου που να ικανοποιούντα κριτήρια της αξιοπιστίας, της υψηλής απο-δοτικότητας, της φορητότητας και του χαμη-λού κόστους αντιμετωπίζει ακόμη σημαντικέςτεχνολογικές προκλήσεις, σημαντικό εμπόδιο,ωστόσο, παραμένει η πηγή του υδρογόνουκαι η ανάπτυξη αποδοτικών, ασφαλών καιπροσιτών διαδικασιών παραγωγής του.Θεωρητικά, το υδρογόνο μπορεί να εξα-χθεί από οποιοδήποτε υδρογονάνθρακα.Στην πράξη, το φυσικό αέριο, το υγραέριο,το φυσικό αέριο, η βενζίνη, το ντίζελ και ημεθανόλη είναι οι συνηθέστερα αναφερό-μενες πηγές. Αυτές οι πηγές, όμως, είναι

ορυκτά καύσιμα και παρουσιάζουν μερικάαπό τα ίδια μειονεκτήματα που αποδίδο-νται στις καθιερωμένες διαδικασίες παρα-γωγής ηλεκτρικής ενέργειας: δεν μειώνουντην εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα ή τιςεκπομπές των ρύπων και των αερίων τουθερμοκηπίου. Βραχυπρόθεσμα βέβαια ηπαραγωγή του υδρογόνου μπορεί να γίνειμε τη χρήση συμβατικών καυσίμων και τηνυιοθέτηση μεθόδων συγκράτησης τουεκλυόμενου CO2. Μια βιώσιμη μεσοπρόθε-σμη λύση, που κερδίζει σε αποδοχή τατελευταία χρόνια, είναι τα βιο-καύσιμα πουπαράγονται από βιομάζα. Αυτά προσφέ-ρουν υψηλή ενεργειακή πυκνότητα, ασφά-λεια και ευκολία διαχείρισης έτσι ώστεμπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατ’απαίτηση παραγωγή υδρογόνου για κινη-τές εφαρμογές και για την κατανεμημένηπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.Συνολικά, η καθολική ανάγκη για βιώσιμηανάπτυξη, μείωση των ρύπων και τωναερίων του θερμοκηπίου έρχεται αντιμέ-τωπη με την επιθυμία για οικονομική ανά-πτυξη και τη συνεχώς αυξανόμενη ζήτησηγια ενέργεια. Η χρησιμοποίηση των ανανε-ώσιμων πηγών, όπως η βιομάζα [1] και ηδιεργασία που έχουμε αναπτύξει μπορεί ναδώσει λύση στα προβλήματα αυτά.

Α.Ν. ΣταύρακαςΔ.Κ. ΛυγούραςΕΛΒΙΟ Α.Ε. Συστημάτων Παραγωγής Υδρογόνου και Ενέργειας, Πάτραemail: [email protected]Ξ. Ε. ΒερύκιοςΤμήμα Χημικών Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών

Μελέτη και ανάπτυξη μονάδων παραγωγής υδρογόνου και ενέργειας

από ανανεώσιμες πρώτες ύλες

18



2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑΣΗ βιομάζα είναι πιθανώς η πρώτη πηγήενέργειας που χρησιμοποιήθηκε από τονάνθρωπο υπό τη μορφή πυράς. Η χρήσητης ως ανανεώσιμης πηγής ενέργειας έχειμελετηθεί και έχει αναπτυχθεί σε τέσσεριςάξονες [2]: καύση, πυρόλυση για τηνπαραγωγή αερίων και υγρών καυσίμων,χώνευση για τηνπαραγωγή βιοαερίου και ζύμωση για τηνπαραγωγή βιοαιθανόλης. Η διεργασία πουπροτείνουμε εδώ συνδυάζει τις περισσό-τερες από υπάρχουσες τεχνολογίες καιταυτόχρονα λύνει το πρόβλημα καθαρι-σμού επιτυγχάνοντας υψηλές αποδόσειςκαι πολύ χαμηλές εκπομπές ρύπων.Η διαδικασία παρουσιάζεται σχηματικάστο Σχ. 1.Οι διάφορες πηγές βιομάζας περιλαμ-βάνουν τις ενεργειακές καλλιέργειες(π.χ. σόργο, χλόες), τα σιτηρά (π.χ.καλαμπόκι, σίτος), τα λιγνοκυτταρινού-χα υλικά (π.χ. δέντρα, μίσχοι καλαμπο-κιού, άχυρο) και τα χαμηλής ή αρνητι-κής αξίας υποπροϊόντα των αγροβιο-μηχανιών (π.χ. μελάσες, πολτός, κου-κούτσια, κελύφη). Σημαντικά ποσάχρησιμοποιήσιμης βιομάζας περιέχο-νται επίσης στα αστικά απορρίμματα(π.χ. άχρηστα χαρτιά, οργανικά κλά-σματα) η χρήση των οποίων θα μειώ-σει τις πιέσεις στις περιορισμένεςμεθόδους διάθεσης όπως οι ΧΥΤΑ.

ΣΧΗΜΑ 1. Διάγραμμα διαδικασίας

Η βιοαιθανόλη παράγεται από αυτέςτις πηγές με την άμεση ζύμωση τωνδιαθέσιμων σακχάρων ή με τη σακχα-ροποίηση και την επακόλουθη ζύμω-ση. Το βιοαέριο παράγεται από τηναναερόβια χώνευση των υπολειμμά-των της διαδικασίας ζύμωσης και όληςτης άλλης "υγρής" βιομάζας μη κατάλ-ληλης για ζύμωση. Σε μια παράλληληδιεργασία, η βιομάζα που δεν μπορείνα χρησιμοποιηθεί στις ανωτέρω επε-ξεργασίες εξαερώνεται για να δώσειαέριο σύνθεσης (κυρίως CO και H2).

Το πρωταρχικό προϊόν της ζύμωσηςαποστάζεται για να αυξήσει τη συγκέ-ντρωση αιθανόλης στο 55-60%. Αυτότο διάλυμα τροφοδοτείται σε έναναντιδραστήρα αναμόρφωσης όπουπαράγεται το υδρογόνο. Δεδομένουότι η αναμόρφωση είναι μια ιδιαίτεραενδοθερμική αντίδραση που απαιτείμεγάλα ποσά θερμότητας για να οδη-γηθεί στην ολοκλήρωση, υιοθετείται ηλειτουργία τύπου μερικής οξείδωσης ήαυτόθερμης αναμόρφωσης με ταυτό-χρονη τροφοδοσία οξυγόνου ή αέρα.Η οξείδωση μικρού μέρους της πρώ-της ύλης προσδίδει την απαραίτητηθερμότητα. Σε άλλες περιπτώσεις επι-λέγεται η θερμικά εξαρτημένη αναμόρ-φωση, όπου μέρος του καυσίμου οξει

δώνεται χωριστά και με κατάλληληδιάταξη η απαραίτητη για την πραγμα-τοποίηση της αντίδρασης θερμότηταμεταφέρεται στο αντιδρών ρεύμα. Έναμεγάλο ποσοστό του παραγόμενουυδρογόνου προέρχεται από το νερό,δηλ. το νερό λειτουργεί ως καύσιμο σεαυτήν την διαδικασία. Παρόμοιες αντι-δράσεις πραγματοποιούνται στο ανα-μορφωτή βιοαερίου όπου το μεθάνιοπου περιέχεται στο βιοαέριο αντιδράμε ατμό και παράγει υδρογόνο. Καιστους δύο αναμορφωτές, οι περιορι-σμοί θερμοδυναμικής ισορροπίας οδη-γούν στην παραγωγή σημαντικώνποσών CO, ενώ η αεριοποίηση παρά-γει αέριο σύνθεσης επίσης πλούσιο σεCO. Η συγκέντρωσή του μπορεί να μει-ωθεί σημαντικά με την αντίδρασημετατόπισης με ατμό (WGS) και ναπεριοριστεί σε κάτω από 20ppm μεεκλεκτική οξείδωση του CO ή μεθανιο-ποίηση. Το αέριο ρεύμα, πλούσιο σευδρογόνο, που λαμβάνεται από τιςανωτέρω διαδικασίες τροφοδοτεί μιακυψέλη καυσίμου όπου η ηλεκτροχημι-κή οξείδωση του υδρογόνου με ατμο-σφαιρικό αέρα παράγει ηλεκτρικήενέργεια και θερμότητα.Όλες οι κυψέλες καυσίμου είναι σεθέση να χρησιμοποιήσουν μόνο περί-που το 80% της τροφοδοσίας σευδρογόνο. Μια σημαντική ποσότηταυδρογόνου, μαζί με όποιους υδρογο-νάνθρακες δεν έχουν τυχόν αναμορ-φωθεί, είναι παρούσα στην έξοδο τουFC. Αυτό το ρεύμα έχει μια μη-αμελη-τέα θερμογόνο αξία και μπορεί να καείσε καυστήρα για να παράσχει μέροςτης θερμότητας που απαιτείται στηνδιεργασία. Όπως είναι εμφανές από τοΣχήμα 1, η θερμική ολοκλήρωση απο-τελεί μια σημαντική σχεδιαστική πρό-κληση για αυτά τα συστήματα εάνπρόκειται να είναι αυτόνομα. Έναπαρόμοιο ζήτημα αφορά το ισοζύγιούδατος του συστήματος. Προσεκτικόςσχεδιασμός μπορεί να οδηγήσει ακόμακαι σε παραγωγή ύδατος υψηλήςκαθαρότητας, το οποίο είναι πολύτιμογια εφαρμογές σε απομακρυσμένες ήξηρές περιοχές.

3. ΚΑΤΑΛΥΤΕΣ & ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΕΣΑν και η παραγωγή βιο-καυσίμων (βιο-αιθανόλη, βιοαέριο και αέριο σύνθε-σης) είναι ουσιαστική για τη διεργασία,η μοναδικότητά της προέρχεται απότους καταλύτες και τους αντιδραστή-ρες που επεξεργάζονται τα βιο-καύσι-




μα για να παραγάγουν υδρογόνο.Έχουμε αναπτύξει μια σειρά ενεργών,εκλεκτικών και σταθερών καταλυτώνγια την αναμόρφωση και για τις αντι-δράσεις WGS [3-6].Οι εμπορικές εφαρμογές απαιτούνόλοι οι ανωτέρω καταλύτες να εναπο-τεθούν σε δομημένους φορείς όπωςπελέτες, κεραμικοί σπόγγοι ή μονόλι-θοι. Έχουμε αναπτύξει μεθοδολογίεςπαραγωγής καταλυτών σε όλουςαυτούς τους φορείς και έχουμε παρα-σκευάσει μονόλιθους ικανού μεγέθουςγια χρήση σε μονάδες ονομαστικήςικανότητας μέχρι 10kWe.Όπως αναφέρθηκε, η ενδοθερμικότη-τα της αντίδρασης αναμόρφωσηςαπαιτεί την παροχή μεγάλων ποσοτή-των θερμότητας. Η θερμότητα τυπικάπαρέχεται με ακτινοβολούντες καυ-στήρες φλόγας που θερμαίνουν τουςσωλήνες που περιέχουν τον καταλύτη.Η διάταξη αυτή έχει πολύ μικρή από-δοση μια και ένα μικρό μόνο μέρος τηςπαραγόμενης θερμότητας φθάνει στονκαταλύτη. Μια αποδοτικότερη διάταξηείναι ο αντιδραστήρας ολοκληρωμέ-νου θερμικού τοιχώματος (HIWAR) πουέχουμε αναπτύξει (Σχ. 2).

ΣΧΗΜΑ 2. Αντιδραστήρας ολοκληρωμένουθερμικού τοιχώματος (HIWAR)

Ο αντιδραστήρας αποτελείται από μιαδέσμη σωλήνων μέσα στους οποίους ηαναμόρφωση πραγματοποιείται σεέναν καταλύτη εναποτεθειμένο στηνεσωτερική επιφάνεια.Ένας καταλύτης καύσης εναποτίθεταιστην εξωτερική επιφάνεια του σωλή-να. Με αυτόν τον τρόπο, η καύση είναιελεγχόμενη και πραγματοποιείται πολύκοντά στο σημείο όπου η απαίτηση γιαθερμότητα είναι μέγιστη ενώ και ημεταφορά θερμότητας μέσω του τοι-χώματος των σωλήνων είναι πολύαποδοτική.

Για την υλοποίηση του αντιδραστήραHIWAR έχουμε αναπτύξει τεχνολογίεςεναπόθεσης των καταλυτών σε μεταλ-λικές μορφοποιημένες δομές. Η χρήσημεταλλικών μορφοποιημένων δομών(μεταλλικά ελάσματα, μονόλιθοι,αφροί) για την εναπόθεση των κατα-λυτών για τις αντιδράσεις αναμόρφω-σης παρουσιάζει σημαντικά πλεονε-κτήματα σε σχέση με τη χρήση τωνσυνήθων κεραμικών υλικών, όπωςαυξημένη αντοχή σε μηχανικές κατα-πονήσεις και ευελιξία στο σχεδιασμόαντιδραστήρων. Η μεγαλύτερη θερμι-κή αγωγιμότητα των μεταλλικών υλι-κών συμβάλλει στην εξισορρόπησητων θερμοκρασιακών προφίλ αποτρέ-ποντας τον σχηματισμό θερμών κηλί-δων και ψυχρότερων περιοχών.

4. ΠΙΛΟΤΙΚΕΣ, ΠΡΟ-ΕΜΠΟΡΙΚΕΣΜΟΝΑΔΕΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣΤα πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματατων εργαστηριακών μελετών οδήγη-σαν στο σχεδιασμό και κατασκευήπιλοτικής μονάδας ονομαστικήςισχύος παραγωγής υδρογόνου ισοδύ-ναμης των 5kWe. Ο αντιδραστήραςαναμόρφωσης που χρησιμοποιείται,δύναται να λειτουργεί είτε υπό συνθή-κες αναμόρφωσης με ατμό είτε υπόσυνθήκες μερικής οξείδωσης.Ο σχεδιασμός έγινε για μέγιστη ευελι-ξία και, εκτός από την αλλαγή καταλυ-τών, είναι δυνατή η αλλαγή ενός ήπερισσοτέρων αντιδραστήρων μεάλλους διαφορετικού σχεδιασμού.Η πιλοτική μονάδα σχεδιάστηκε καικατασκευάστηκε για την ανάπτυξη καιμελέτη καταλυτών και αντιδραστήρωναναμόρφωσης και WGS σε μεγάλη κλί-μακα. Χάρη στον υψηλό βαθμό αυτο-ματοποίησης το σύστημα ελέγχουμπορεί να εξασφαλίσει την ασφαλή, μηεπιτηρούμενη λειτουργία του συνόλουτων αντιδραστήρων, εναλλακτών καιυποσυστημάτων, γεγονός ιδιαίτερακρίσιμο για την πραγματοποίηση πει-ραμάτων ελέγχου της σταθερότηταςκαι διάρκειας των καταλυτικών συστη-μάτων. Η μονάδα έχει κατασκευαστείαπό ανοξείδωτους και πυρίμαχουςχάλυβες.Μια δεύτερη πιλοτική μονάδα εγκατα-στάθηκε στα πλαίσια Ευρωπαϊκούερευνητικού προγράμματος σε ερευνη-τικό κέντρο της Ολλανδίας. Η μονάδααυτή ήταν σχεδιασμένη για αυτόθερμη



αναμόρφωση και επέδειξε ικανότηταμεγαλύτερη του σχεδιαστικού στόχου.Παράλληλα, βοήθησε στη μελέτη τηςδυναμικής συμπεριφοράς του συστή-ματος για πιθανή εφαρμογή σε κινητέςεφαρμογές όπως αυτοκίνητα.Η επιτυχής έκβαση των μελετών ανά-πτυξης καταλυτών και αντιδραστήρωνσε εργαστηριακή και πιλοτική κλίμακααποτέλεσε το έναυσμα για την εξέλιξητης προ-εμπορικής μονάδας επίδειξηςGH2 (Εικ. 1). Η μονάδα ενσωματώνειτις πλέον προηγμένες τεχνολογίεςκαταλυτών και αντιδραστήρων τύπουεναλλάκτη θερμότητας και διαθέτειυψηλά επίπεδα θερμικής ολοκλήρωσηςγια βέλτιστη απόδοση. Σχεδιάστηκε γιαασφαλή και αυτόνομη λειτουργία μεδυνατότητα παρακολούθησης εξ απο-στάσεως. Η ονομαστική ισχύς της είναι10 kWe ισοδύναμο υδρογόνο και 15kW θερμική ενέργεια. Λειτουργεί υπόσυνθήκες αναμόρφωσης με ατμό καιπεριέχει αντιδραστήρες μετατόπισηςμε ατμό υψηλής και χαμηλής θερμο-κρασίας και μεθανιoποίησης για τηνελαχιστοποίηση του CO. Παράγει δηλ.υδρογόνο κατάλληλο να τροφοδοτήσεικυψέλες καυσίμου τύπου PEM καθώςκαι όλων των άλλων τύπων. Η μονάδα,με την προσθήκη συστήματος PSA,δύναται να παράγει υδρογόνο υψηλήςκαθαρότητας (>99.9%) για βιομηχανι-κές χρήσεις.

Πρόσφατα η εταιρεία μας κατασκεύα-σε, σε συνεργασία με την TROPICALΑΕΒΕ, την HT 1000 Fuel Cell PowerSystem, μια καινοτόμο, φορητή καιαποδοτική μονάδα παραγωγής ηλε-κτρικής ενέργειας με υδρογόνο και κελίκαυσίμου τύπου Mεμβράνης Ανταλλα-γής Πρωτονίων (PEM) δυναμικότηταςαπό 0.5 έως 1.5 kW, ικανή να καλύψειτις ανάγκες ηλεκτροπαραγωγής διαφό-ρων δραστηριοτήτων αναψυχής,καθώς και διαφόρων εκτός δικτύουεφαρμογών. Η μονάδα (Εικ. 2) χρησι-μοποιεί ευρέως διαδεδομένα και διαθέ-σιμα καύσιμα όπως υγραέριο, προπά-νιο, φυσικό αέριο, ενώ με μικρές τρο-ποποιήσεις δύναται να δεχθεί βίο-αιθα-νόλη, η οποία θεωρείται το καύσιμοτου μέλλοντος.Επιπλέον η μονάδα μπορεί εύκολα νατροποποιηθεί για την συμπαραγωγήζεστού νερού για θέρμανση.

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΈχουμε αναπτύξει μια καινοτόμο, ιδι-αίτερα αποδοτική διεργασία για τησυμπαραγωγή θερμότητας και ηλε-κτρικής ενέργειας από τη βιομάζα μεσχεδόν μηδενικές εκπομπές ρύπων.Η διεργασία δεν είναι μόνο φιλικήπρος το περιβάλλον, αλλά και ανοίγεινέες κατευθύνσεις για τη χρήση καλ-λιεργήσιμης γης, αυξάνει το εισόδημααγροτών και καθιερώνει νέες και κερ-δοφόρες σχέσεις μεταξύ των αγρο-τών και της βιομηχανίας με τη χρησι-μοποίηση των γεωργικών και δασοπο-νικών πρώτων υλών για ενεργειακήπαραγωγή στα πλαίσια της βιώσιμηςανάπτυξης. Επιπλέον, τέτοιες εφαρ-μογές μπορούν να πραγματοποιηθούνσε απομακρυσμένες ή μειονεκτούσεςπεριοχές και να παρέχουν νέες ευκαι-ρίες για κοινότητες που δεν έχουνσήμερα ιδιαίτερες σχέσεις με τη βιο-μηχανία ή με εφαρμογές υψηλήςτεχνολογίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1. EU White Paper (1997): Energy for thefuture: Renewable Sources of Energy, COM(97) 5992. Klass D.L, (1998) ‘Biomass for renewableenergy, fuels and chemicals’, AcademicPress, San Diego3. Fatsikostas A.N., Kondarides D.I. andVerykios X.E. (2002) ‘Production of hydro-gen for fuel cells by reformation of biomass-derived ethanol’, Cat. Today, 75, 145-1554. Liguras D.K., Kondarides D.I. andVerykios X.E. (2003) “Production of hydro-gen for fuel cells by steam reforming ofethanol over supported noble metal cata-lysts”. Appl. Cat. B, 43, 345-3545. Liguras D.K., Goundani K. and VerykiosX.E. (2004) “Production of hydrogen forfuel cells by catalytic partial oxidation ofethanol over Ru catalysts” Int J HydrogenEnergy, 29, 419-4276. Liguras D.K., Goundani K. and VerykiosX.E. (2004) “Production of hydrogen forfuel cells by catalytic partial oxidation ofethanol over structured Ni catalysts” JPower Sources, 130, 30-37

Εικόνα 1. Απεικόνιση της μονάδας επίδειξης

Εικόνα 2. Απεικόνιση της εμπορικής μονάδαςHT1000

24

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Τα τελευταία χρόνια, η δομή τωνσυστημάτων ηλεκτρικής ενέργειαςέχει παρουσιάσει σημαντικές αλλαγέςμε αντικειμενικό σκοπό τη βελτίωσητης λειτουργικής συμπεριφοράςτους και την εξασφάλιση μίας βελ-τιωμένης στάθμης της τροφοδότη-σης των αντίστοιχων καταναλωτών.Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό τωνσυστημάτων παραγωγής ηλεκτρικήςενέργειας στην απελευθερωμένηαγορά ηλεκτρικής ενέργειας αποτε-λεί η αυξημένη χρήση των ανανεώσι-μων πηγών ενέργειας διότι η ανάπτυ-ξή τους μπορεί να συμβάλει σημαντι-κά στην ικανοποίηση των ενεργεια-κών αναγκών λαμβάνοντας υπόψητην επάρκεια των ενεργειακών απο-θεμάτων και τα σημαντικά περιβαλ-λοντικά ζητήματα. Ο σκοπός τηςπαρούσας εργασίας είναι η παρου-σίαση μίας μεθοδολογίας εκτίμησηςτων επιπτώσεων της λειτουργίαςτων αιολικών πάρκων και τωνυδροηλεκτρικών σταθμών στην αξιο-πιστία λειτουργίας των συστημάτωνπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Αναλύεται ένα τυπικό αυτόνομοσύστημα παραγωγής με αυξημένηδιείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέρ-γειας και παρουσιάζονται τα αποτε-λέσματα που προκύπτουν για τις δια-φορετικές περιπτώσεις ανάλυσης.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗΤα προβλήματα που μπορεί να προ-κύψουν στα αυτόνομα συστήματαπαραγωγής είναι σημαντικά διότι ηαυξημένη διείσδυση αιολικών πάρ-κων και οι απότομες μειώσεις τηςπαραγόμενης ισχύος από αυτά μπο-ρούν να προκαλέσουν κρίσιμες λει-τουργικές καταστάσεις επηρεάζο-ντας σημαντικά την αξιοπιστία λει-τουργίας τους. Επομένως, απαιτείταιμία ιδιαίτερη ανάλυση για τον σχεδια-σμό και τη λειτουργία των συστημά-των ηλεκτρικής ενέργειας έτσι ώστενα επιτυγχάνεται η μεγιστοποίησητης εκμετάλλευσης των ανανεώσι-μων πηγών ενέργειας διατηρώνταςτην απαιτούμενη στάθμη της ασφά-λειας λειτουργίας τους. Για το λόγοαυτό, έχουν καθορισθεί διάφορα κρι-τήρια όπως είναι η μέγιστη επιτρεπό-

T E X N O Λ O Γ I A


Ε.Ν. Διαλυνάςe-mail: [email protected] Λ.Γ. Δαούτηςe-mail: [email protected]

Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών

Ανάλυση αξιοπιστίας λειτουργίας Υβριδικού Συστήματος

παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μεΑιολικά Πάρκα και

Υδροηλεκτρικούς σταθμούς

μενη διείσδυση αιολικής παραγωγήςκαι η απαιτούμενη στάθμη στρεφόμε-νης εφεδρείας τα οποία εξαρτώνταιαπό τα χαρακτηριστικά κάθε συστή-ματος και εξασφαλίζουν την ασφάλειαλειτουργίας του. Επιπλέον, σε συγκε-κριμένες χρονικές περιόδους κατά τιςοποίες η διαθέσιμη παραγωγή από τααιολικά πάρκα είναι μεγαλύτερη απότην επιτρεπόμενη στάθμη διείσδυσήςτους σε σχέση με τη ζήτηση φορτίουτου συστήματος, μπορεί να εφαρμό-ζεται μία διαδικασία άντλησης υδά-των από κατάλληλες δεξαμενές προςτους ταμιευτήρες των αντίστοιχωνυδροηλεκτρικών σταθμών. Αυτή ηλειτουργική πρακτική έχει ως αποτέ-λεσμα την απορρόφηση των επιπρό-σθετων ποσοτήτων της παραγόμενηςισχύος των αιολικών πάρκων πουπροκαλεί αύξηση της αιολικής διείσ-δυσης. Παράλληλα, μία επιπρόσθετηποσότητα υδάτων θα αποθηκεύεταιστους ταμιευτήρες των υδροηλεκτρι-κών σταθμών για να χρησιμοποιηθείγια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειαςιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των χρονι-κών περιόδων των αιχμών ζήτησηςφορτίου. Τα συστήματα στα οποίαεφαρμόζεται η συγκεκριμένη διαδικα-σία καλούνται υβριδικά συστήματαπαραγωγήςΣτην παρούσα εργασία παρατίθενταιτα βασικά χαρακτηριστικά μίας ευέλι-κτης και αποδοτικής μεθοδολογίαςπου βασίζεται στην ακολουθιακήμέθοδο προσομοίωσης Monte – Carlοκαι χρησιμοποιείται για τη ρεαλιστικήπροσομοίωση της λειτουργίας τωναυτόνομων συστημάτων ηλεκτρικήςενέργειας στα οποία περιλαμβάνονταιθερμικοί σταθμοί, αιολικά πάρκα καιυδροηλεκτρικοί σταθμοί. Η εργασίαπεριλαμβάνει την ανάλυση της αξιοπι-στίας λειτουργίας ενός τυπικού υβρι-δικού συστήματος παραγωγής ηλε-κτρικής ενέργειας.Εξετάζονται διαφορετικοί σχεδιασμοίλειτουργίας του μεταβάλλοντας ταλειτουργικά χαρακτηριστικά του καιεξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα γιατον τρόπο με τον οποίο η λειτουργίατων αιολικών πάρκων με συστήματααντλησιοταμίευσης επηρεάζουν τουςδείκτες αξιοπιστίας έτσι ώστε να εξα-σφαλίζεται η βέλτιστη λειτουργία τουσυστήματος.

2. ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΑΥΤΟΝΟΜΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΤα βασικά χαρακτηριστικά των αυτό-νομων συστημάτων ηλεκτρικής ενέρ-γειας που θεωρούνται είναι τα ακό-λουθα:α) Το σύστημα παραγωγής ηλεκτρι-κής ενέργειας αποτελείται από θερμι-κούς σταθμούς (ατμοστρόβιλοι,αεριοστρόβιλοι, σταθμοί συνδυασμέ-νου κύκλου, μηχανές εσωτερικής καύ-σεως) και υδροηλεκτρικούς σταθμούςοι οποίοι περιλαμβάνουν αντίστοιχουςταμιευτήρες. Επιπρόσθετα, περιλαμ-βάνονται αιολικά πάρκα, που αποτε-λούνται από ομάδες πανομοιότυπωνανεμογεννητριών, τα οποία είναιεγκατεστημένα σε τοποθεσίες μεευνοϊκές ανεμολογικές συνθήκες.β) Η ζήτηση φορτίου χαρακτηρίζεταιαπό την ετήσια χρονολογική καμπύληπου αποτελείται από 8760 διακριτάσημεία που αποτυπώνουν την αντί-στοιχη μέση ωριαία ζήτηση.γ) Σε κάθε θεωρούμενη χρονικήπερίοδο λειτουργίας (μία ώρα), έναςκατάλληλος αριθμός μονάδων παρα-γωγής τίθεται σε κατάσταση λειτουρ-γίας για την τροφοδότηση της αντί-στοιχης ζήτησης φορτίου του συστή-ματος. Αυτές οι μονάδες παραγωγήςεπιλέγονται κατάλληλα θεωρώντας τοκόστος παραγωγής τους. Η διαδικα-σία επιλογής των μονάδων παραγω-γής που θα ευρίσκονται σε κατάστασηλειτουργίας και ο καθορισμός τωναντίστοιχων τιμών της παραγόμενηςισχύος τους λαμβάνει υπόψη ότι πρέ-πει πάντοτε να υπάρχει μία επαρκήςποσότητα ισχύος που θα ευρίσκεταισε κατάσταση στρεφόμενης εφεδρεί-ας για να αντιμετωπιστούν έκτακτεςκαταστάσεις οι οποίες προκαλούνταιαπό τις εξαναγκασμένες βλάβες τωνμονάδων παραγωγής ή την απότομηαπώλεια αιολικής παραγωγής. Ηποσότητα αυτή συνήθως καθορίζεταιεφαρμόζοντας το κριτήριο της εκατο-στιαίας διαθέσιμης εφεδρείας (π.χ.10% της ζήτησης φορτίου) ή το κρι-τήριο της μεγαλύτερης τιμής παραγό-μενης ισχύος από λειτουργούσαμονάδα παραγωγής. Για το σκοπόαυτό, συγκεκριμένες μονάδες πουευρίσκονται σε κατάσταση λειτουρ-γίας τροφοδοτούν ένα μέρος της

μέγιστης παραγόμενης ισχύος τους,το οποίο μπορεί να συνδυαστεί με τιςβέλτιστες τιμές απόδοσης, ενώ άλλεςμονάδες παραγωγής είναι δυνατό ναλειτουργούν σε χαμηλότερες τιμέςφόρτισης ή να ευρίσκονται σε κατά-σταση αναμονής. Επιπλέον, συγκεκρι-μένοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί είναιδυνατό να λειτουργήσουν σε ένα ελά-χιστο επίπεδο φόρτισης προκειμένουνα παρέχουν επιπρόσθετη ποσότηταστρεφόμενης εφεδρείας.δ) Η λειτουργία ενός μεγάλου αριθ-μού αιολικών πάρκων σε ένα αυτόνο-μο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειαςμπορεί να προκαλέσει δυναμικά μηευσταθείς καταστάσεις λειτουργίαςεξαιτίας της τυχαίας μεταβλητότηταςτης ταχύτητας του ανέμου που μπο-ρεί να προκαλέσει πολύ σημαντικήμείωση της παραγόμενης ισχύος τωνανεμογεννητριών. Αυτή η μείωσηπρέπει να καλυφθεί από την επιπρό-σθετη ισχύ που παράγεται από τιςάλλες μονάδες παραγωγής που θαευρίσκονται σε κατάσταση στρεφόμε-νης εφεδρείας. Αυτό σημαίνει ότι πρέ-πει να υπάρχει μία στάθμη διείσδυσηςτων ανεμογεννητριών στο σύστημαηλεκτρικής ενέργειας η οποία εκφρά-ζεται ως ένα εκατοστιαίο ποσοστότης παραγόμενης ηλεκτρικής ισχύοςαπό ανεμογεννήτριες ως προς τηναντίστοιχη ζήτηση φορτίου. Αυτό τοποσοστό αποτελεί μία οριακή τιμήπου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σεκάθε ωριαία χρονική περίοδο λειτουρ-γίας του συστήματος.

3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥΤΗΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΑΥΤΟΝΟΜΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΟι αρχές λειτουργίας των αιολικώνπάρκων και των υδροηλεκτρικώνσταθμών παραγωγής και τα κύριαχαρακτηριστικά των αυτόνομωνσυστημάτων παραγωγής ηλεκτρικήςενέργειας, έχουν ενσωματωθεί σε μίαυπολογιστική μεθοδολογία για την εκτί-μηση της αξιοπιστίας λειτουργίας τωνυβριδικών συστημάτων παραγωγήςηλεκτρικής ενέργειας. Η μεθοδολογίααυτή στηρίζεται στις αρχές της ακο-λουθιακής προσομοίωσης Monte –Carlo και έχει τα ακόλουθα βασικάχαρακτηριστικά μοντελοποίησης:


• Κάθε ομάδα ανεμογεννητριώνσυσχετίζεται με μία γεωγραφική τοπο-θεσία για την οποία εφαρμόζεται μίαδιαφορετική καμπύλη που αποτυπώ-νει τις μέσες ωριαίες μεταβολές τηςταχύτητας του ανέμου. Η μέση ωρι-αία ταχύτητα του ανέμου αναπαρί-σταται από μία κανονική κατανομή, ηοποία χαρακτηρίζεται από τη μέσητιμή και την τυπική απόκλισή της ενώη τιμή της για κάθε ωριαίο χρονικόδιάστημα υπολογίζεται με τη χρήσηκατάλληλων τυχαίων αριθμών πουπαράγονται με την πολλαπλασιαστικήμέθοδο.

• Η μέση ωριαία παραγόμενη ισχύςκάθε ανεμογεννήτριας υπολογίζεταιχρησιμοποιώντας μία κατάλληληγραμμική ή μη γραμμική εξίσωση μεμεταβλητή την αντίστοιχη μέση ωρι-αία ταχύτητα του ανέμου για τη σχετι-κή γεωγραφική περιοχή εγκατάστα-σής της.

• Η μέση ωριαία παραγωγή ισχύοςαπό όλες τις ανεμογεννήτριες τουσυστήματος δεν πρέπει να υπερβαίνειένα ποσοστό της αντίστοιχης μέσηςωριαίας ζήτησης φορτίου του (επι-τρεπόμενη διείσδυση). Όταν υπάρχειτέτοια υπέρβαση, θεωρείται ότι δίνε-ται μία κατάλληλη εντολή για να μειω-θεί η παραγόμενη ισχύς αναλογικά γιακάθε αιολικό πάρκο με κατάλληλοτρόπο (αποσύνδεση ανεμογεννη-τριών, μείωση παραγωγής) έτσι ώστενα ικανοποιείται το σχετικό κριτήριο.

• Οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί αποτε-λούνται από τις μονάδες παραγωγήςκαι τον αντίστοιχο ταμιευτήρα, ενώμία υδρολογική αλυσίδα αποτελείταιαπό υδροηλεκτρικούς σταθμούς οιοποίοι είναι εγκατεστημένοι κατάμήκος της ίδιας υδρολογικής ροής(π.χ. ίδιος ποταμός).

• Σε συγκεκριμένους υδροηλεκτρι-κούς σταθμούς είναι εγκατεστημένοισταθμοί άντλησης, οι οποίοι αποτε-λούνται από έναν αριθμό αντλιών πουχρησιμοποιούνται για να αντληθούνποσότητες νερού από τη δεξαμενήάντλησης στον ταμιευτήρα του αντί-στοιχου σταθμού. Η ηλεκτρική ισχύςπου απαιτείται για τη διαδικασίαάντλησης θεωρείται ως ένα επιπρό-

σθετο φορτίο του συστήματος πουκαλύπτεται από την επιπρόσθετηπαραγόμενη ισχύ των αιολικών πάρ-κων. Η συγκεκριμένη λειτουργική πρα-κτική πραγματοποιείται μόνο κατά τιςώρες που η ζήτηση φορτίου λαμβάνειχαμηλές τιμές και έχει ως αποτέλεσματην αύξηση της αντίστοιχης στάθμηςαιολικής διείσδυσης προκαλώνταςέτσι μεγαλύτερη απορρόφηση τηςπαραγόμενης ισχύος από τα αιολικάπάρκα του συστήματος. Παράλληλα,σημαντική ποσότητα υδάτων αποτα-μιεύεται στους ταμιευτήρες των αντί-στοιχων υδροηλεκτρικών σταθμών μεσκοπό να χρησιμοποιηθούν για παρα-γωγή ηλεκτρικής ισχύος στις χρονικέςπεριόδους των αιχμών ζήτησης φορ-τίου. Σε ενδεχόμενες καταστάσεις κιν-δύνου, οι αντλίες που λειτουργούνθεωρείται ότι αποσυνδέονται αυτόμα-τα έτσι ώστε να διευκολύνουν τη λει-τουργία του συστήματος.

• Θεωρούνται δύο κριτήρια για τονπροσδιορισμό της απαιτούμενηςστάθμης στρεφόμενης εφεδρείας, ηοποία υπολογίζεται για κάθε ώραπροσομοίωσης. Το Κριτήριο Αξιοπι-στίας 1 θεωρεί την απότομη απώλειατων μονάδων παραγωγής των θερμι-κών και υδροηλεκτικών σταθμών τουσυστήματος. Το Κριτήριο Αξιοπιστίας2 θεωρεί ότι η απαιτούμενη στρεφό-μενη εφεδρεία αποτελεί ένα ποσοστό(έως 100%) της παραγόμενης ισχύοςτων αιολικών πάρκων.Το κριτήριο αυτό τίθεται προκειμέ-νου να καθίσταται δυνατή η κάλυψητης ζήτησης φορτίου όταν συμβαίνειαπώλεια μέρους ή ολόκληρης τηςαιολικής παραγωγής.Η ποσοτικοποίηση της λειτουργικήςαπόδοσης του υβριδικού συστήμα-τος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργει-ας επιτυγχάνεται με τον υπολογισμόενός συνόλου κατάλληλων δεικτών οιοποίοι μπορούν να χωρισθούν στιςακόλουθες δέκα ομάδες (Α – Ι).

Α) Βασικοί δείκτες αξιοπιστίας:- Αναμενόμενη απώλεια φορτίου(LOLE) σε ώρες/έτος.- Αναμενόμενη ετήσια μη τροφοδοτού-μενη ενέργεια (LOEE) σε MWh/έτος.- Μέσο μη τροφοδοτούμενο φορτίο(EDNS) σε MW.

26



- Συχνότητα απώλειας φορτίου (FLOL)σε γεγονότα/έτος.

Β) Ικανότητα παραγωγής του συστή-ματος και του αντίστοιχου κόστουςπαραγωγής:- Αναμενόμενη ετήσια παραγόμενηενέργεια από θερμικές μονάδες παρα-γωγής (ETHERMAL) σε GWh/ έτος.- Αναμενόμενη ετήσια παραγόμενηενέργεια από τα αιολικά πάρκα(EWIND) σε GWh/ έτος.- Αναμενόμενη ετήσια παραγόμενηενέργεια από τους υδροηλεκτρικούςσταθμούς (EHYDRO) σε GWh/ έτος.- Αναμενόμενη ετήσια συνολική παρα-γόμενη ενέργεια του συστήματος(ETOT) σε GWh/ έτος.- Αναμενόμενο μέσο κόστος παραγω-γής των θερμικών σταθμών τουσυστήματος (PCSM) σε €/ GWh.- Ποσοστό της συνολικής ενέργειαςπου τροφοδοτείται από τους υδροη-λεκτρικούς σταθμούς παραγωγής τουσυστήματος (PHYDRO).- Ποσοστό της συνολικής ενέργειαςπου τροφοδοτείται από τα αιολικάπάρκα του συστήματος (PWIND).- Μέσος συντελεστής φόρτισης τωναιολικών πάρκων που είναι εγκατε-στημένα στο σύστημα (EOHS) σε %.Αυτός ο συντελεστής φόρτισης είναιο λόγος της ετήσιας παραγόμενηςενέργειας από τα αιολικά πάρκα προςτο γινόμενο της συνολικής εγκατεστη-μένης ισχύος τους και του αριθμούτων ωρών του έτους (8760).

Γ) Εντολές μείωσης της ισχύος εξόδουτων ανεμογεννητριών για την ικανο-ποίηση του προκαθορισμένου ποσο-στού αιολικής διείσδυσης:- Συχνότητα των εντολών μείωσης τηςισχύος εξόδου (AVPRF) σε γεγονότα/έτος.- Αναμενόμενη ετήσια μη παραγόμενηενέργεια (AVPRE) σε ΜWh/ έτος.- Μέση μη παραγόμενη ισχύς (AVPRL)σε MW.

Δ) Εφαρμογή των ελαχίστων ορίωνφόρτισης των μονάδων βάσης τουσυστήματος για την τροφοδότησητης ζήτησης φορτίου προκαλώνταςμειωμένη απορρόφηση της παραγό-μενης ισχύος από τα αιολικά πάρκα:- Συχνότητα εμφάνισης των γεγονό-

των (FRWPR) σε γεγονότα/ έτος.- Αναμενόμενη ετήσια χρονική διάρ-κεια των γεγονότων (ADWPR) σεώρες/ έτος.- Μέση χρονική διάρκεια των γεγονό-των (DWPR) σε ώρες.- Αναμενόμενη ετήσια μη απορροφού-μενη ενέργεια (EWPR) σε MWh/ έτος.- Μέση μη απορροφούμενη ισχύς τωναιολικών πάρκων ανά γεγονός (PWPR)σε MW.- Λόγος της αναμενόμενης ετήσιας μηαπορροφούμενης ενέργειας των αιο-λικών πάρκων και της ετήσιας συνολι-κής παραγόμενης ενέργειάς τους(PRWPR) σε %.

Ε) Ένταξη μεγαλύτερου αριθμού μονά-δων παραγωγής των θερμικών σταθ-μών του συστήματος για να εξασφαλι-σθεί η απαιτούμενη ποσότητα στρε-φόμενης εφεδρείας με αποτέλεσμα ναπροκαλείται μειωμένη απορρόφησητης παραγόμενης ισχύος από τα αιολι-κά πάρκα:- Συχνότητα εμφάνισης των γεγονό-των (FRΤΗPR) σε γεγονότα/ έτος.- Αναμενόμενη ετήσια χρονική διάρκειατων γεγονότων (ADΤΗPR) σε ώρες/έτος.- Μέση χρονική διάρκεια των γεγονό-των (DΤΗPR) σε ώρες.- Αναμενόμενη ετήσια μη απορροφού-μενη ενέργεια των αιολικών πάρκων(EΤΗPR) σε MWh/ έτος.- Μέση μη απορροφούμενη ισχύς τωναιολικών πάρκων ανά γεγονός (PΤΗPR)σε MW.- Λόγος της αναμενόμενης ετήσιας μηαπορροφούμενης ενέργειας των αιολι-κών πάρκων και της αναμενόμενηςετήσιας συνολικής παραγόμενης ενέρ-γειάς τους (PRΤΗPR) σε %.ΣΤ) Λειτουργική συμπεριφορά κάθευδροηλεκτρικού σταθμού παραγωγής:- Αναμενόμενη ετήσια ποσότητα υδά-των που χρησιμοποιήθηκαν για παρα-γωγή ηλεκτρικής ενέργειας (AWE) σεMm3/έτος.- Αναμενόμενη ετήσια παραγόμενηηλεκτρική ενέργεια από τον υδροηλε-κτρικό σταθμό (EAWE) σε GWh/ έτος.- Αναμενόμενη ετήσια ποσότητα υδά-των που υπερχειλίσθηκαν (AWS) σεMm3/ έτος.- Αναμενόμενη ετήσια ηλεκτρική ενέρ-γεια η οποία δεν παρήχθη λόγω υπερ-

28




χειλίσεως των υδάτων (EAWS) σεGWh/έτος.- Αναμενόμενη ετήσια ποσότητα υδά-των που καταναλώθηκαν για ανάγκεςάρδευσης (AWIR) σε Mm3/ έτος.

Ζ) Λειτουργική συμπεριφορά τωναντλητικών εγκαταστάσεων τωνυδροηλεκτρικών σταθμών λαμβάνο-ντας υπόψη τα γεγονότα που συμβαί-νουν όταν οι αντλίες τίθενται σε λει-τουργία:- Αναμενόμενη ετήσια ποσότητααντλούμενων υδάτων (AWP) σε Mm3/έτος.- Αναμενόμενη ετήσια καταναλισκόμε-νη ηλεκτρική ενέργεια για άντλησηυδάτων (EAWP) σε GWh/ έτος.- Συχνότητα εμφάνισης γεγονότωνάντλησης (FRPUMP) σε γεγονότα/έτος.- Αναμενόμενη ετήσια χρονική διάρ-κεια γεγονότων άντλησης (ADPUMP)σε ώρες/ έτος.- Μέση χρονική διάρκεια των γεγονό-των άντλησης (DPUMP) σε ώρες.

Η) Διαθέσιμη στρεφόμενη εφεδρεία καιεφαρμογή των κριτηρίων ασφαλείαςγια τον προσδιορισμό της:- Μέση τιμή διαθέσιμης στρεφόμενηςεφεδρείας (AVSPRES) ως εκατοστιαίοποσοστό της ζήτησης φορτίου.- Εφαρμογή των Κριτηρίων 1 και 2 γιατον υπολογισμό της διαθέσιμης στρε-φόμενης εφεδρείας (FLOAD, FWIND)σε %.

Θ) Λειτουργική συμπεριφορά τουσυστήματος λαμβάνοντας υπόψη ταγεγονότα που συμβαίνουν όταν τοσύστημα βρίσκεται σε κατάστασηασφαλούς ή οριακής λειτουργίας:

- Πιθανότητα το σύστημα να βρίσκεταισε κατάσταση ασφαλούς λειτουργίας(PHEALTHY).- Πιθανότητα το σύστημα να βρίσκεταισε κατάσταση οριακής λειτουργίας(PMARGINAL).

Ι) Κόστος αξιοπιστίας του συστήματος:- Συνολικό κόστος μη τροφοδοτούμε-νης ενέργειας (ΙC) σε €.- Κανονικοποιημένο κόστος μη τροφο-δοτούμενης ενέργειας συστήματος(IEAR) σε €/kWh.

4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΥΠΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣΗ υπολογιστική μεθοδολογία που ανα-πτύχθηκε εφαρμόσθηκε για την ανάλυ-ση της αξιοπιστίας λειτουργίας ενόςτυπικού υβριδικού συστήματος παρα-γωγής το οποίο βασίζεται στο σύστημαηλεκτρικής ενέργειας ενός Ελληνικούνησιού. Τα κύρια χαρακτηριστικά τουσυστήματος είναι τα ακόλουθα:α) Η εγκατεστημένη ισχύς των θερμι-κών σταθμών του συστήματος (μονά-δες εσωτερικής καύσης) είναι ίση με7,9 MW. Η ετήσια αιχμή της ζήτησηςφορτίου του συστήματος είναι ίση με7,6 MW με συντελεστή φορτίου ίσο με42%.β) Η λειτουργία του συστήματος δια-κρίνεται σε δύο χρονικές περιόδους. Ηθερινή περίοδος περιλαμβάνει τουςμήνες από το Μάιο έως τον Οκτώβριοενώ η χειμερινή περίοδος περιλαμβάνειόλους τους υπόλοιπους μήνες.γ) Υπάρχουν δύο υδροηλεκτρικοί σταθ-μοί παραγωγής με συνολική εγκατε-στημένη ισχύ ίση με 3,8 MW. Οι σταθ-μοί αυτοί βρίσκονται στην ίδια ροή τουποταμού και η χωρητικότητα τωνταμιευτήρων τους είναι περιορισμένη.Ο πρώτος σταθμός αποτελείται απόμία μονάδα εγκατεστημένης ισχύος 1MW ενώ ο δεύτερος σταθμός περιλαμ-βάνει δύο μονάδες εγκατεστημένηςισχύος 1,4 MW η καθεμία. Επιπλέον,στον δεύτερο υδροηλεκτρικό σταθμόυπάρχουν οκτώ αντλίες ονομαστικήςισχύος 200 kW η καθεμία (συνολικήισχύς 1,6 MW).δ) Η λειτουργία του πρώτου υδροηλε-κτρικού σταθμού περιορίζεται κατά τηδιάρκεια της χειμερινής περιόδου ενώένα μέρος από τη ποσότητα υδάτωντου ταμιευτήρα του χρησιμοποιείταιγια την ικανοποίηση των αναγκών




άρδευσης κατά τη διάρκεια της θερι-νής περιόδου. Επιπλέον, λόγω τηςπεριορισμένης χωρητικότητας τωνταμιευτήρων των σταθμών, σε χρονι-κές στιγμές κατά τις οποίες και οι δύοσταθμοί βρίσκονται σε λειτουργία, θαπρέπει ο λόγος της παραγόμενηςισχύος τους να είναι ίσος με 1:2,8.ε) Η διαδικασία άντλησης μπορεί ναπραγματοποιηθεί μόνο σε χρονικέςπεριόδους κατά τις οποίες η ζήτηση

φορτίου του συστήματος είναι χαμηλή(02:00 – 09:00) κατά τη διάρκεια τηςθερινής περιόδου.στ) Ένα αιολικό πάρκο είναι εγκατεστη-μένο του οποίου η λειτουργία σχετίζε-ται με τη λειτουργία των υδροηλεκτρι-κών σταθμών και περιλαμβάνει τέσσε-ρις ανεμογεννήτριες (συνολική εγκατε-στημένη ισχύς 2,4 MW).ζ) Η απαιτούμενη στάθμη στρεφόμε-νης εφεδρείας του συστήματος υπολο-γίζεται θεωρώντας το 10% της ζήτη-σης φορτίου (Κριτήριο 1) και το 50%της παραγόμενης ισχύος των ανεμο-γεννητριών (Κριτήριο 2).Το πλήρες σύνολο των δεικτών τουσυστήματος υπολογίστηκε για τιςακόλουθες εννέα εναλλακτικές περι-πτώσεις σχεδιασμού και τα ευρεθέ-ντα αποτελέσματα παρουσιάζονταιστον Πίνακα 1:Σχεδιασμός 1: Βασικός σχεδιασμόςθεωρώντας στάθμη αιολικής διείσδυ-σης ίση με 35%.Σχεδιασμός 2: Όπως ο Σχεδιασμός 1αλλά η στάθμη αιολικής διείσδυσηςαυξάνεται (40%).Σχεδιασμός 3: Όπως ο Σχεδιασμός 1αλλά δεν υπάρχουν αντλίες εγκατεστη-μένες στον πρώτο υδροηλεκτρικόσταθμό.Σχεδιασμός 4: Όπως ο Σχεδιασμός 1αλλά υπάρχει ένα επιπρόσθετο αιολικόπάρκο το οποίο δεν σχετίζεται με τουςυδροηλεκτρικούς σταθμούς (μία ανε-μογεννήτρια ισχύος 0,6 MW).Σχεδιασμός 5: Όπως ο Σχεδιασμός 1αλλά μία πανομοιότυπη ανεμογεννή-τρια εγκαθίσταται στο υπάρχον αιολικόπάρκο και η συνολική εγκατεστημένηισχύς του αυξάνεται στα 3 MW.Σχεδιασμός 6: Όπως ο Σχεδιασμός 1αλλά η ζήτηση φορτίου του συστήμα-τος αυξάνεται κατά 15% (αιχμή ίση με8,75 MW).Σχεδιασμός 7: Όπως ο Σχεδιασμός 6αλλά στο σύστημα εγκαθίσταται μίαεπιπρόσθετη μονάδα παραγωγής μεονομαστική ισχύ ίση με 1 MW.Σχεδιασμός 8: Όπως ο Σχεδιασμός 6αλλά δύο πανομοιότυπες ανεμογεννή-τριες εγκαθίστανται στο υπάρχον αιολι-κό πάρκο (ισχύς πάρκου ίση με 3,6MW).Σχεδιασμός 9: Όπως ο Σχεδιασμός 8αλλά δύο πανομοιότυπες αντλίες εγκα-θίστανται στον αντλητικό σταθμό του

Πίνακας 1. Δείκτες αξιοπιστίας λειτουρ-γίας του τυπικού αυτόνομου συστήματοςπαραγωγής



πρώτου υδροηλεκτρικού σταθμού(συνολική ισχύς ίση με 2,0 MW).Από τη μελέτη των αποτελεσμάτωνπου προέκυψαν από την ανάλυση τωνδιαφορετικών σχεδιασμών λειτουργίαςτου συστήματος προκύπτουν ορισμέ-να χρήσιμα συμπεράσματα για τοντρόπο με τον οποίο τα αιολικά πάρκαμε συστήματα αντλησιοταμίευσης επη-ρεάζουν τη λειτουργική συμπεριφοράτων υβριδικών συστημάτων παραγω-γής ηλεκτρικής ενέργειας. Τα σημαντι-κότερα από τα συμπεράσματα αυτάείναι τα ακόλουθα:• Η αύξηση του ποσοστού αιολικήςδιείσδυσης έχει ως αποτέλεσμα μίαμικρή βελτίωση των δεικτών αξιοπιστίαςτου συστήματος ενώ παράλληλα αυξά-νει τους δείκτες που σχετίζονταιμε τη λειτουργία των αιολικών πάρκωντου συστήματος. Η παραγόμενη ενέρ-γεια από τους θερμικούς σταθμούςπαρουσιάζει ανάλογη μείωση. Επιπλέον,η συχνότητα των ενδεχομένων πουαφορούν εντολές μείωσης της παραγό-μενης ισχύος από τα αιολικά πάρκαπαρουσιάζει σημαντική μείωση (περί-που 27%). Παράλληλα, παρατηρείταιμείωση των δεικτών που σχετίζονται μετα γεγονότα στα οποία εκτελείται η δια-δικασία άντλησης υδάτων από τις αντί-στοιχες εγκαταστάσεις των υδροηλε-κτρικών σταθμών. Το γεγονός αυτόπροκαλεί τη μείωση της συνολικής ενέρ-γειας που παράγεται από τους υδροηλε-κτρικούς σταθμούς παραγωγής.• Η εγκατάσταση επιπρόσθετων ανε-μογεννητριών βελτιώνει τους δείκτεςαξιοπιστίας του συστήματος διότιυπάρχει περισσότερη διαθέσιμη ισχύςγια την τροφοδότηση του φορτίου.Όμως, ο μέσος συντελεστής φόρτισηςτων αιολικών πάρκων μειώνεται παρό-λο που η παραγόμενη ενέργειά τουςαυξάνεται. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχειένα συγκεκριμένο όριοτης εγκατεστημένης αιολικής ισχύοςκαι η υπέρβασή του προκαλεί μειωμένηεκμετάλλευση της λειτουργίας των αιο-λικών πάρκων.• Η ύπαρξη και λειτουργία των αντλητι-κών σταθμών αυξάνει το ισοδύναμοποσοστό αιολικής διείσδυσης στοσύστημα και την αποτελεσματικότερηαξιοποίηση των αιολικών πάρκων πουσχετίζονται με συγκεκριμένους υδροη-λεκτρικούς σταθμούς. Επομένως, η λει-

τουργία αυτών των αιολικών πάρκωνέχει θετικές επιπτώσεις στη λειτουργίατου συστήματος σε σύγκριση με τη λει-τουργία των αντίστοιχων ανεξάρτητωνπάρκων.Επιπλέον, η χρησιμοποίηση των συστη-μάτων αντλησιοταμίευσης έχει ως απο-τέλεσμα τη σημαντική αύξηση τουποσοστού της παραγόμενης ενέργειαςαπό τα αιολικά πάρκα και τους υδροη-λεκτρικούς σταθμούς.• Η εγκατάσταση επιπρόσθετων μονά-δων των θερμικών σταθμών έχει καλύ-τερες επιπτώσεις στην αξιοπιστία λει-τουργίας του συστήματος σε σχέση μετην εγκατάσταση ανεμογεννητριών.Αυτό οφείλεται στην καλύτερη στάθμηδιαθεσιμότητας που παρουσιάζουναυτές οι θερμικές μονάδες παραγωγήςδιότι δεν εξαρτώνται από απρόβλε-πτους παράγοντες όπως είναι η ταχύ-τητα του ανέμου.

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΗ εγκατάσταση αιολικών πάρκων μεσυστήματα αντλησιοταμίευσης έχειθετικές επιπτώσεις στη λειτουργία τωναυτόνομων συστημάτων παραγωγήςηλεκτρικής ενέργειας.Με τη χρήση των συγκεκριμένωνσυστημάτων επιτυγχάνεται καλύτερηαξιοποίηση της ενέργειας που παράγε-ται από τα αιολικά πάρκα διότι αυξάνε-ται η στάθμη αιολικής διείσδυσης στοσύστημα. Επιπλέον, παρατηρείται μεί-ωση της ενέργειας που παράγεται απότους θερμικούς σταθμούς του συστή-ματος, που έχει ιδιαίτερη σημασία γιαοικονομικούς και για περιβαλλοντικούςλόγους. Όμως, απαιτούνται ιδιαίτερεςαναλύσεις για το σχεδιασμό των υβρι-δικών συστημάτων παραγωγής ηλε-κτρικής ενέργειας διότι η αύξηση τηςεγκατεστημένης ισχύος των αιολικώνπάρκων μπορεί να προκαλέσει προβλή-ματα στην αποτελεσματική εκμετάλ-λευσή τους τα οποία σχετίζονται με τηνασφάλεια λειτουργίας τους.

Ευχαριστίες - Η εργασία αυτή εκπονήθη-κε στα πλαίσια του προγράμματοςΠΕΝΕΔ με κωδικό 61/1731 που χρηματο-δοτείται από τη Γενική Γραμματεία Έρευ-νας και Τεχνολογίας. Οι συγγραφείς ευχα-ριστούν τη ΓΓΕΤ για τη χρηματοδότησηαυτή που βοήθησε σημαντικά στην εκπό-νηση της συγκεκριμένης εργασίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1.Διαλυνάς, Ε., “Ανάλυση Αξιοπιστίας Τεχνο-λογικών Συστημάτων”, Εκδόσεις Συμεών,Αθήνα, 1998.2.Διαλυνάς, Ε., “Αξιοπιστία Συστημάτων Ηλε-κτρικής Ενέργειας”, Ε.Μ. Πολυτεχνείο, Αθήνα,1996.3.Castro Sayas, F., Allan, R.N., “GenerationAvailability Assessment of Wind Farms”, IEEProc. Gen. Trans. Dist., Vol. 143, No. 5, pp. 507- 518, 1996.4.Anders, G.J., Endrenyi, J., Pereira, M.V.F.,Pinto, L., Oliveira, C., Cunha, S., “Fast Monte-Carlo Simulation Techniques for Power SystemsReliability Studies”, 1990 CIGRE Session, Paris,Paper38-2055.Dialynas, E.N., Koskolos, N.C., “Comparisonof Contingency Enumeration and Monte -CarloSimulation Approaches Applied to theReliability Evaluation of Composite PowerSystems”, European Journal of Diagnosis andSafety in Automation, Vol.5, 1995, pp.25- 48.


ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Οι συνεχείς εξελίξεις στον τομέα τωνφωτοβολταϊκών εφαρμογών έχουνκαταστήσει σαφές ότι οι φωτοβολταϊ-κές γεννήτριες αποτελούν μια αξιόπι-στη τεχνολογικά και οικονομικά βιώσι-μη επενδυτική επιλογή για την κάλυψημέρους των ενεργειακών αναγκώντης χώρας μας. Στα πλαίσια αυτά τοΕργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργει-ας και Προστασίας Περιβάλλοντοςσχεδίασε και υλοποίησε αυτόνομη πει-ραματική εγκατάσταση, η οποία βασί-ζεται στη χρήση φωτοβολταϊκώνπλαισίων για την υποστήριξη αντλητι-κής εγκατάστασης μεταφοράς ύδατοςσε επιθυμητό ύψος. Στην παρούσαεργασία παρουσιάζονται οι επιμέρουςσυνιστώσες του υπό μελέτη συστή-ματος και καθορίζονται οι διαστάσειςτους με στόχο την ομαλή τους συνερ-γασία. Ακολούθως, αναλύεται η λει-τουργία της υβριδικής φωτοβολταϊ-κής- αντλητικής εγκατάστασης με τηχρήση συστηματικών πειραματικώνμετρήσεων. Τα αποτελέσματα τηςανάλυσης ενισχύουν την άποψη ότιαντίστοιχα ενεργειακά συστήματαμπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά

στην εξοικονόμηση συμβατικών καυ-σίμων και στη βελτίωση της ποιότη-τας ζωής απομονωμένων κοινοτή-των, περιορίζοντας ταυτόχρονα τιςπεριβαλλοντικές και μακροοικονομικέςεπιπτώσεις των συμβατικών μορφώνενέργειας.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗΟι συνεχείς εξελίξεις στον τομέα τωνφωτοβολταϊκών εφαρμογών έχουνκαταστήσει σαφές ότι οι φωτοβολταϊ-κές γεννήτριες αποτελούν μια αξιόπι-στη, τεχνολογικά και οικονομικά βιώ-σιμη επενδυτική επιλογή για την κάλυ-ψη μέρους των ενεργειακών αναγκώντης χώρας μας [1,2]. Πιο συγκεκριμέ-να, τα φωτοβολταϊκά συστήματαέχουν σημαντικά πλεονεκτήματα κατάτην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας,γιατί δεν χρησιμοποιούν ορυκτά καύ-σιμα και είναι περιβαλλοντικά φιλικάκαθώς δεν παράγουν θόρυβο, από-βλητα ή αέρια ρύπανση κατά τη λει-τουργία τους, ενώ απαιτούν ελάχιστησυντήρηση λόγω απουσίας κινούμε-νων μηχανισμών [3,4]. Ταυτόχροναόμως εμφανίζουν και ορισμένα μειο-νεκτήματα όπως το σχετικά υψηλό

Γ.Χ. ΣπυρόπουλοςΝ.Π. ΠονηρόςΚ.Α. ΚαββαδίαςΙ.Κ. ΚαλδέλληςΕργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας & Προστασίας Περιβάλλοντος, ΤΕΙ Πειραιάe-mail: [email protected] www.sealab.gr

Ανάλυση λειτουργίας πειραματικής Υβριδικής

Φωτοβολταϊκής -Αντλητικής εγκατάστασης

Ανάλυση λειτουργίας πειραματικής Υβριδικής

Φωτοβολταϊκής -Αντλητικής εγκατάστασης



αρχικό κόστος και η ανάγκη αποθήκευ-σης της παραγόμενης ενέργειας στιςπεριπτώσεις αυτόνομων συστημάτων.Τις τελευταίες δεκαετίες, η εκμετάλ-λευση των φωτοβολταϊκών συστημά-των για άντληση νερού θεωρείται απότις πλέον δημοφιλείς χρήσεις αξιοποίη-σης της ηλιακής ενέργειας [5,6].Ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψιν ότι υπάρ-χει άμεση σχέση μεταξύ της ηλιοφάνει-ας και της ζήτησης νερού, εφόσονόταν αυξάνεται η ένταση της ηλιακήςακτινοβολίας αυξάνεται κατά κανόνακαι η κατανάλωση νερού, η εκμετάλ-λευση των φωτοβολταϊκών συστημά-των μπορεί να θεωρηθεί ως μια ιδανι-κή ενεργειακή επιλογή [7,8]. Φυσικά, οιπροοπτικές της φωτοβολταϊκής άντλη-σης εξαρτώνται από την κοινωνικό-οικονομική κατάσταση των περιοχώνπου σχεδιάζεται η κατασκευή αντίστοι-χων εγκαταστάσεων. Για παράδειγμα,στη Βόρεια Αμερική, στην Αυστραλίακαι στην Ευρώπη, η χρήση φωτοβολ-ταϊκής άντλησης περιορίζεται στιςμεγάλες αγροτικές καλλιέργειες καιστις εξοχικές κατοικίες, ενώ στις ανα-πτυσσόμενες χώρες οι εφαρμογέςπεριορίζονται για άντληση πόσιμουνερού και άρδευση μικρό-καλλιεργειώνώστε να καλυφθούν οι ελάχιστες απαι-τούμενες ανάγκες διαβίωσης [9].Στα πλαίσια αυτά διερευνάται η χρήσηκατάλληλων διαστάσεων φωτοβολταϊ-κής γεννήτριας για την κάλυψη τωνενεργειακών αναγκών αυτόνομουαντλητικού συγκροτήματος καθώς καιάλλων παράλληλων καταναλώσεων.Για το σκοπό αυτό το ΕργαστήριοΉπιων Μορφών Ενέργειας και Προστα-σίας Περιβάλλοντος (Η.Μ.Ε. &ΠΡΟ.ΠΕ) σχεδίασε και υλοποίησε αυτό-νομη πειραματική εγκατάσταση, ηοποία βασίζεται στη χρήση φωτοβολ

ταϊκών πλαισίων για την υποστήριξηαντλητικής εγκατάστασης μεταφοράςύδατος σε επιθυμητό ύψος. Στηνπαρούσα εργασία παρουσιάζονται οιεπιμέρους συνιστώσες του υπό μελέτησυστήματος και καθορίζονται οι δια-στάσεις τους με στόχο την ομαλή τουςσυνεργασία. Ακολούθως, αναλύεται ηλειτουργία της υβριδικής φωτοβολταϊ-κής-αντλητικής εγκατάστασης με τηχρήση συστηματικών πειραματικώνμετρήσεων.

2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣΣε παρακείμενο χώρο του Εργαστηρί-ου Η.Μ.Ε. & ΠΡΟ.ΠΕ του Τ.Ε.Ι. Πειραιάέχει εγκατασταθεί πειραματική υβριδι-κή φωτοβολταϊκή- αντλητική εγκατά-σταση (Σχήμα 1). Η εγκατάσταση περι-λαμβάνει συστοιχία φωτοβολταϊκώνπλαισίων συνολικής ονομαστικήςισχύος 610Wp. Παράλληλα, στον ίδιοχώρο λειτουργεί σύγχρονος πειραματι-κός σταθμός μέτρησης της ηλιακήςακτινοβολίας σε οριζόντιο και κεκλιμέ-νο επίπεδο. Ο πρόσθετος εργαστηρια-κός εξοπλισμός, που συγκροτεί τηνεγκατάσταση, περιλαμβάνει ανεμόμε-τρο με δυνατότητα καταγραφής τηςταχύτητας και της διεύθυνσης τουανέμου, σύστημα θερμομέτρων,συστοιχία βιομηχανικών ηλεκτρικώνσυσσωρευτών βαθιάς εκφόρτισης γιατην αποθήκευση της παραγόμενηςηλεκτρικής ενέργειας, αντλητικόσυγκρότημα με κατάλληλους αγωγούςπροσαγωγής και απαγωγής του νερού,κατάλληλα παροχόμετρα για τη μέτρη-ση της διακινούμενης ποσότηταςνερού στο κλειστό κύκλωμα, ηλιακόσυλλέκτη και τέλος μια δεξαμενήνερού.Πιο συγκεκριμένα, η φωτοβολταϊκή

μονάδα αποτελείται από δύο ανεξάρ-τητες συστοιχίες φωτοβολταϊκώνπολυκρυσταλλικού πυριτίου, που περι-λαμβάνουν συνολικά 12 φωτοβολταϊκάπλαίσια τύπου "LA361-K51S" (Σχήμα2). Τα πλαίσια έχουν νότιο προσανατο-λισμό και η κλίση τους -μέσω ιδιοκατα-σκευής- είναι μεταβλητή [10] από 0°έως 90°, για τη συστηματική πειραμα-τική μελέτη της ενεργειακής τουςσυμπεριφοράς σε διαφορετικές συνθή-κες λειτουργίας [11].Για τη μέτρηση της διαθέσιμης ηλιακήςακτινοβολίας [3,4] χρησιμοποιούνταιδυο πυρανόμετρα τύπου "Li-Cor".Βάσει του σχεδιασμού της πειραματι-κής εγκατάστασης, το ένα όργανο έχειτοποθετηθεί σε οριζόντιο επίπεδο ενώτο δεύτερο βρίσκεται στη βάση τωνπλαισίων, ώστε να έχει πάντοτε τηνίδια κλίση και τον ίδιο προσανατολισμόμε τα φωτοβολταϊκά πλαίσια.Αντίστοιχα, το ανεμόμετρο τύπου"Young 05103" είναι ένα αξιόπιστοόργανο ημιτονικού σήματος και χρησι-μοποιείται για μετρήσεις ταχύτηταςκαι διεύθυνσης του ανέμου. Το κατα-γραφικό (Data Logger) το οποίο χρησι-μοποιείται στην παρούσα πειραματικήεγκατάσταση είναι τύπου "STYLITIS-41". Το συγκεκριμένο όργανο αποθη-κεύει δεδομένα σε εσωτερική μνήμηκαι σε αποσπώμενη κάρτα μνήμης γιατουλάχιστον 30 ημέρες. Το υπό μελέτηκαταγραφικό συνδέεται με υφιστάμενοηλεκτρονικό υπολογιστή (PC) μέσωκατάλληλου λογισμικού. Το σύστημαεποπτικού ελέγχου αποτελείται απόένα κεντρικό καθώς και από ένα δευτε-ρεύοντα πίνακα. Στον κεντρικό πίνακαυπάρχουν αναλογικά αμπερόμετρα,βολτόμετρα και ένας ψηφιακός ρυθμι-στής φόρτισης, που επιβλέπει και ελέγ-χει τη ροή ηλεκτρικής ενέργειας στοσύστημα. Αντίστοιχα, ο ρυθμιστής λει-τουργεί εσωτερικά ως ρυθμιστής φόρ-τισης σειράς και εξωτερικά ως ρυθμι-στής τεχνολογίας "Shunt". Στο δευτε-ρεύοντα πίνακα συνεχούς τάσης24Volt DC είναι τοποθετημένοι ηλε-κτρικοί διακόπτες συνδεμένοι με επι-λεγμένα φορτία. Για την αποθήκευσητης παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργει-ας το σύστημα διαθέτει τέσσερις συσ-σωρευτές κλειστού τύπου (12V,200Ah), αργής εκφόρτισης, μεγάλουβάθους εκφόρτισης (DODL=50%),συνδεδεμένους ανά δυο εν σειρά καιστη συνέχεια εν παραλλήλω. Τέλος,στην πειραματική εγκατάσταση είναι

Σχήμα 1: Πειραματική υβριδική φωτοβολ-ταϊκή- αντλητική εγκατάσταση.

Σχήμα 2: Πειραματική εγκατάσταση φωτο-βολταϊκών Εργαστηρίου ΗΜΕ & ΠΡΟΠΕ.


ενσωματωμένο ένα αντλητικό συγκρό-τημα με δεξαμενή νερού (ευρισκόμενηεντός του εργαστηρίου) χωρητικότη-τας 500lt και ηλιακό συλλέκτη επιφά-νειας 2m2. Η υποβρύχια αντλία"Shurflo 9300" συνεχούς ρεύματος24Volt είναι τοποθετημένη εσωτερικάτης δεξαμενής και ανυψώνει ποσότη-τα νερού, που οδηγείται στον ηλιακόσυλλέκτη και αξιοποιείται στη συνέχειαγια τις εκπαιδευτικές και εσωτερικέςανάγκες του Εργαστηρίου σε ζεστόνερό χρήσης.

3. ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΟΣΚατά τη μακρόχρονη λειτουργία τουσυστήματος αναμένονται να εμφανι-σθούν οι ακόλουθες καταστάσεις λει-τουργίας:i. H παραγόμενη ηλεκτρική ενέργειαείναι μεγαλύτερη από την καταναλι-σκόμενη. Στην περίπτωση αυτή ηπερίσσεια ενέργειας διοχετεύεται στοσύστημα των συσσωρευτών. Εάν οισυσσωρευτές είναι πλήρεις τότε η επι-πλέον ενέργεια διοχετεύεται στοσύστημα φωτισμού ασφαλείας ή σεφορτία δευτερεύουσας σημασίας.ii. Στην περίπτωση που η παραγόμενηηλεκτρική ενέργεια είναι μικρότερηαπό το φορτίο της εγκατάστασης, τοέλλειμμα ενέργειας καλύπτεται με τηβοήθεια των συσσωρευτών. Εάν οιηλεκτρικοί συσσωρευτές βρίσκονταικοντά στο σημείο μέγιστης επιτρεπό-μενης εκφόρτισης, υλοποιείται προ-γραμματισμένη μείωση της ζήτησης,με μείωση της παροχής της αντλίαςκαι περιορισμό των καταναλώσεωντου συστήματος φωτισμού.Κατά την κατάσταση λειτουργίας (i) ηπαραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια απότα φωτοβολταϊκά πλαίσια οδηγείταιστον ελεγκτή φόρτισης. Ο ελεγκτήςφόρτισης είναι αυτός που ελέγχει καιδιορθώνει την τάση του κυκλώματοςκαθώς και τη διαδικασία τροφοδότη-σης των καταναλώσεων. Ανάλογα μετο στιγμιαίο ισοζύγιο ενέργειας, μέροςτης παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργει-ας "PPV" τροφοδοτεί τις καταναλώσεις"Pcon" ενώ το υπόλοιπο φορτίζει τουςσυσσωρευτές "Pbat". Εάν η τάση λει-τουργίας της εγκατάστασης ισούταιμε "Uarray" ενώ η ένταση του ρεύμα-τος που φθάνει στο ρυθμιστή φόρτι-σης είναι "Iarray" τότε προκύπτει ότι:

PPV= Uarray⋅ Iarray = Pbat + Pcon (1)

Ειδικότερα η ισχύς "Pbat" των συσσω-ρευτών παίρνει θετικές ή αρνητικέςτιμές ανάλογα με το αν αποθηκεύεται(φόρτιση) ή απορροφάται (εκφόρτιση)ενέργεια, οπότε καθορίζεταιανάλογα και το πρόσημο του ρεύμα-τος "Ibat" των συσσωρευτών. Στηνπερίπτωση αυτή ισχύει:

bat bat array Pbat = Ibat ⋅ Uarray (2)

Αντίστοιχα, η ισχύς των καταναλώσε-ων "Pcon", εξαρτάται από το συνολικόρεύμα "Icon"που καταναλώνουν οι τροφοδοτούμε-νες συσκευές, δηλαδή:

con con array Pcon= Icon ⋅Uarray (3)

Συνεπώς, στην κατάσταση λειτουρ-γίας (i) η ενέργεια που παράγεται απότη φωτοβολταϊκή συστοιχία οδηγείταιστις καταναλώσεις (συσκευές) καιστους συσσωρευτές. Αντίθετα, στηνπερίπτωση (ii), που η ένταση ηλιακήςακτινοβολίας είναι χαμηλή, το έλλειμ-μα ενέργειας καλύπτεται από τουςσυσσωρευτές.Πιο συγκεκριμένα ισχύει ότι, η υποβρύ-χια αντλία συνεχούς ρεύματος οδηγείσε σχετικά χαμηλό μανομετρικό ύψοςτο νερό στην οροφή του κτιρίου(12m), ώστε να τροφοδοτηθεί ο ηλια-κός συλλέκτης ή να χρησιμοποιηθεί τονερό για άλλες χρήσεις. Ταυτόχρονα,καλύπτονται οι εσωτερικές ανάγκεςφωτισμού του εργαστηρίου, ενώ τουπόλοιπο της παραγόμενης ενέργειαςαποθηκεύεται στους συσσωρευτέςμέχρι την πλήρη φόρτισή τους. Ηπερίσσεια ενέργειας καταναλώνεταιαπό τα φώτα ασφαλείας ή άλλα βοη-θητικά φορτία.Στην ειδική περίπτωση λειτουργίας, ηοποία εμφανίζεται όταν για χρονικόδιάστημα μεγαλύτερο των δύο (2)ημερών η ένταση ηλιακής ακτινοβο-λίας είναι ιδιαίτερα χαμηλή και η τάσητων συσσωρευτών έχει τιμή μικρότε-ρη των 22.6Volt, διακόπτεται αυτόμα-τα η τροφοδότηση των καταναλώσε-ων και η παραγόμενη από τα φωτο-βολταϊκά πλαίσια ενέργεια οδηγείταικατά προτεραιότητα στους συσσω-ρευτές. Με τον τρόπο αυτό προστα-τεύονται οι συσσωρευτές από πιθανήβαθιά εκφόρτιση, ενώ η εν λόγω κατά-σταση λειτουργίας διατηρείται έωςότου η τάση των συσσωρευτών να



ξεπεράσει τα 23.8Volt, οπότε και ηεγκατάσταση επανέρχεται στην κανο-νική κατάσταση λειτουργίας της (i).

4. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕΩΝΌπως προαναφέρθηκε, στο χώρο τουεργαστηρίου Η.Μ.Ε. & ΠΡΟ.ΠΕ. κατα-γράφεται ένας αριθμός ηλεκτρικώνφορτίων, οι τυπικές ενεργειακές ανά-γκες των οποίων παρουσιάζονται στονΠίνακα Ι, τόσο για χειμερινή όσο καιγια θερινή περίοδο. Οι αντίστοιχεςτυπικές κατανομές κατανάλωσηςπαρουσιάζονται στα Σχήματα 3 και 4.

Συνεπώς, η απαιτούμενη ενέργεια"ΕΔt" για μια τυπική χειμερινή ή θερινήχρονική περίοδο "Δt" (π.χ. μία ημέρα)υπολογίζεται σύμφωνα με την εξίσω-ση (4) που ακολουθεί ως:

όπου: P1: Η απορροφούμενη ισχύς της αντλίαςP2: Η ισχύς του φωτισμού ασφαλείαςP3: Η ισχύς του εσωτερικού φωτισμούP4: Η απορροφούμενη ισχύς του κατα-γραφικού

Δεδομένου ότι η ζήτηση ισχύος τωνσυστημάτων φωτισμού είναι σε μεγάλοβαθμό σταθερή και εξαρτάται από τοναριθμό των συσκευών που βρίσκονται σελειτουργία καθώς και από τις ώρες λει-τουργίας, είναι σημαντική η μελέτη των

χαρακτηριστικών της αντλητικής εγκατά-στασης. Συγκεκριμένα, από τα δεδομένατου κατασκευαστή (Σχήμα 5) η παροχήλειτουργίας "QΑ" της πειραματικήςαντλίας ανέρχεται στα 420l/h (ή7.0l/min), εξαρτώμενη από το μανομε-τρικό της εγκατάστασης και από τις απώ-λειες στο σύστημα διακίνησης τουνερού. Στο Σχήμα 5 δίνεται η μεταβολήτου μανομετρικού ύψους "ΗΑ" συναρτή-σει της διακινούμενης παροχής, καθώςκαι το αντίστοιχο διάγραμμα του βαθμούαπόδοσης "ηΑ-QΑ" της εγκατάστασης.Αντίστοιχα, η απορροφούμενη ισχύς "P1"υπολογίζεται συναρτήσει της πυκνότη-τας "ρ" του διακινούμενου ρευστού καιτης επιτάχυνσης της βαρύτητας "g" ως:

Η τυπική ημερήσια χρήση της αντλίαςφτάνει μέχρι και τις 9h τη θερινήπερίοδο και το διακινούμενο νερό χρη-σιμοποιείται για εκπαιδευτικές ανά-γκες (μετρήσεις σε εργαστηριακέςασκήσεις), την τροφοδότηση με νερότων ηλιακών συλλεκτών καθώς και γιαπεραιτέρω χρήσεις όπως καθαρισμότης επιφάνειας των πλαισίων και μελ-λοντική ψύξη τους.

Σχήμα 5: Χαρακτηριστικά μεγέθη λειτουρ-γίας πειραματικής αντλίας.

Παράλληλα, στον εξωτερικό χώρο τουεργαστηρίου έχουν εγκατασταθεί δύοηλεκτρονικά "spot" ισχύος 50W έκα-στο, τα οποία χρησιμοποιούνταικυρίως ως φωτισμός ασφαλείας, αλλάκαι ως βοηθητικά φορτία για την απο-φυγή υπερπλήρωσης των μπαταριών,με στόχο την απορρόφηση της αποδι-δόμενης ισχύος των φωτοβολταϊκώνπλαισίων σε κάθε περίπτωση.Αξίζει να αναφερθεί, ότι κατά τουςθερινούς μήνες εξαιτίας της μειωμέ-νης προσέλευσης φοιτητών και εργα-ζομένων στο χώρο του Ιδρύματος οφωτισμός ασφαλείας λειτουργεί κατά

Πίνακας Ι: Τυπική κατανομή κατανάλωσηςφορτίων για χειμερινή και θερινή περίοδο

Σχήμα 3: Τυπική χειμερινή κατανομή κατανά-λωσης του εργαστηρίου Η.Μ.Ε. & ΠΡΟ.ΠΕ.

Σχήμα 4: Τυπική θερινή κατανομή κατανά-λωσης του εργαστηρίου Η.Μ.Ε. & ΠΡΟ.ΠΕ



κανόνα περισσότερες ώρες, δηλαδή6÷8h. Ταυτόχρονα, για τις εσωτερικέςανάγκες φωτισμού χρησιμοποιούνταιτέσσερις ηλεκτρονικοί λαμπτήρεςεξοικονόμησης ενέργειας "Phocos"ονομαστικής ισχύος 15W. Οι εν λόγωλαμπτήρες χαρακτηρίζονται απόυψηλή έξοδο φωτός και μεγάλη διάρ-κεια ζωής, ενώ ο κάθε λαμπτήρας ισο-δυναμεί (σε φωτεινή απόδοση) μεαντίστοιχο λαμπτήρα πυρακτώσεωςισχύος 100W. Εξαιτίας της αρχικήςσχεδίασης του χώρου η τυπική ημε-ρήσια χρήση των λαμπτήρων εσωτε-ρικού φωτισμού ανέρχεται στις9÷10h.Τέλος, η συνολική εγκατάσταση περι-λαμβάνει και το καταγραφικό "Stylitis-41", το οποίο αναλόγως με τη χρήσητου (δηλαδή με κλειστή ή ανοικτήοθόνη για εκπαιδευτικούς λόγους),διαφοροποιεί την κατανάλωσή του.Πρακτικά, αν και περιλαμβάνεται στονπίνακα καταναλώσεων της εγκατά-στασης, η συνεισφορά του στο συνο-λικό ενεργειακό ισοζύγιο είναι αμελη-τέα, βλέπε και Σχήματα 3 και 4.

5. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣΓια τον αρχικό προσδιορισμό τωνκύριων χαρακτηριστικών της φωτο-βολταϊκής εγκατάστασης καθορίζεται[4,11] αρχικά η τάση λειτουργίας τωνπλαισίων. Συγκεκριμένα, στην ονομα-στική τάση λειτουργίας της εγκατά-στασης (24V) συνυπολογίζεται μιααύξηση της τάσης κατά "δU"(δU≈1.5÷3V) ώστε να εξασφαλίζεταιη φόρτιση των συσσωρευτών, οπότεUPV≈26V. Βάσει των δεδομένων τουκατασκευαστή, η μέγιστη αποδιδόμε-νη ισχύς "Pmax" των φωτοβολταϊκώνπλαισίων προκύπτει για τάσηUmp=16.9V. Συνεπώς, για την ομαλήλειτουργία της εγκατάστασης επιλέγε-ται εκείνο το πλήθος των πλαισίων"z1" συνδεδεμένων εν σειρά, το οποίοικανοποιεί τις ανάγκες παρεχόμενηςτάσης της εγκατάστασης, δηλαδή:

(6)Συνεπώς, για δύο φωτοβολταϊκά πλαί-σια συνδεδεμένα εν σειρά η τάση λει-τουργίας καθενός εξ’ αυτών προκύ-πτει ως:

(7)

Αντίστοιχα, από την καμπύλη λειτουρ-γίας των φωτοβολταϊκών πλαισίων καιλαμβάνοντας υπόψιν και την επίδρα-ση της θερμοκρασίας των πλαισίων,για τάση λειτουργίας Uop=13V παρά-γεται ρεύμα λειτουργίας Ιop=3.0A,οπότε και η αποδιδόμενη ισχύς ισού-ται με Pop=39W.Για την επίτευξη της ενεργειακήςαυτονομίας της εγκατάστασης (βλέπεκαι Πίνακα Ι) εξετάζεται ο μήνας με τηχαμηλότερη ηλιακή ακτινοβολία στηνπεριοχή της Αθήνας. Βάσει μακροχρό-νιων δεδομένων ηλιακής ακτινοβολίας[12] για το Δεκέμβριο (χειμερινήπερίοδος- 85kWh/(m2.mo)) υπολογί-ζεται η μέση ανηγμένη (ανά μονάδαεπιφάνειας) διαθέσιμη ημερήσια ηλια-κή ενέργεια ως:

(8)

Λαμβάνοντας υπόψιν τη μέση ανηγμέ-νη διαθέσιμη ηλιακή ενέργεια στηνπεριοχή εγκατάστασης και χρησιμο-ποιώντας τα δεδομένα του κατασκευ-αστή και τη θεωρία υπολογισμού [3,4]της ενεργειακής παραγωγής φωτο-βολταϊκών πλαισίων (συνυπολογίζο-ντας επίδραση θερμοκρασίας, συντε-λεστή πλήρωσης, επικάθηση σκόνης,απώλειες μεταφοράς κ.λπ.) προκύπτειότι η αντίστοιχη μέση ημερήσια ενερ-γειακή παραγωγή ενός πλαισίου στηνυπό μελέτη περιοχή ισούται μεEπλ=122Wh. Συνεπώς, το απαιτούμε-νο πλήθος πλαισίων "z", το οποίο θαικανοποιεί τις ενεργειακές ανάγκες τηςεγκατάστασης (Πίνακας Ι), ισούται με:

(9)

Τέλος, λαμβάνοντας υπόψιν ότι λόγωτης τάσης λειτουργίας της εγκατάστα-σης απαιτούνται δύο φωτοβολταϊκάπλαίσια εν σειρά, προκύπτει ότι πρέπεινα τοποθετηθούν συνολικά 12 πλαίσιασυνδεδεμένα ανά 2 εν σειρά σε 6παράλληλες συστοιχίες.Για την εξασφάλιση της κάλυψης τωνενεργειακών αναγκών του Εργαστηρί-ου στην περίπτωση χαμηλότερηςηλιακής ακτινοβολίας κατά τη διάρκειαμιας ή περισσότερων ημερών, προσ-



διορίζεται και η απαιτούμενη ονομαστι-κή χωρητικότητα των συσσωρευτών"Qbat". Ειδικότερα, για την επιλογή τωνχαρακτηριστικών μεγεθών της συστοι-χίας των συσσωρευτών, εξετάζεται ηδυσμενέστερη περίπτωση κατά τηνοποία θα υπάρχει μέγιστη κατανάλωσηενέργειας "Εmax" και ταυτόχρονα ηπαραγωγή ενέργειας από τα φωτοβολ-ταϊκά θα είναι η ελάχιστη είτε λόγω κλι-ματολογικών συνθηκών είτε λόγωενδεχόμενης βλάβης, για χρονικό διά-στημα δύο τυπικών διαδοχικών χειμερι-νών ημερών. Συνεπώς, η ονομαστικήχωρητικότητα εκτιμάται συναρτήσειτης απαιτούμενης ενεργειακής αυτονο-μίας "do" (do=2 ημέρες) της εγκατά-στασης, της ονομαστικής τάσης λει-τουργίας των συσσωρευτών "Ubat",του μέγιστου επιτρεπόμενου βάθουςεκφόρτισης "DODL" -για προστασίατων συσσωρευτών επιλέγεται χαμηλό-τερο βάθος εκφόρτισης (40%) σεσχέση με αυτό που εγγυάται ο κατα-σκευαστής (50%)- και το βαθμό από-δοσης "ηss" του υποσυστήματος φόρ-τισης- εκφόρτισης των συσσωρευτών,συμπεριλαμβανομένου του ελεγκτήφόρτισης, του μετατροπέα συχνότη-τας και των αντίστοιχων καλωδιώσε-ων, οπότε:

(10)

6. ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΗΣΠΕΡΙΟΔΟΥΣτη συνέχεια εξετάζεται η συμπεριφο-ρά της πειραματικής εγκατάστασηςκατά τη διάρκεια μιας τυπικής ημέραςτου χειμώνα με χαμηλή ένταση καιέντονες διακυμάνσεις της διαθέσιμηςηλιακής ακτινοβολίας λόγω νέφωσης,οπότε και η αποδιδόμενη ισχύςπαρουσιάζεται στο Σχήμα 6. Νασημειωθεί ότι τα ενεργειακά δεδομένακαθώς οι άλλες παράμετροι της εγκα-τάστασης καταγράφονται με χρονικόβήμα ενός λεπτού. Βάσει των καταγε-γραμμένων τιμών η συνολική ενεργει-ακή παραγωγή της εγκατάστασηςισούται με περίπου 1480Wh, ενώ ημέση αριθμητική τιμή της έντασης τηςηλιακής ακτινοβολίας πλησιάζει τα400W/m2.

Αντίστοιχα, για την συγκεκριμένηημέρα μελέτης παρουσιάζεται στοΣχήμα 7 το ενεργειακό ισοζύγιο τηςεγκατάστασης. Αναλυτικότερα, η

συνολική απορροφούμενη ενέργειατων καταναλώσεων ισούται με1430Wh. Πιο συγκεκριμένα, τη συγκε-κριμένη ημέρα αντλήθηκαν περίπου2.6m3 νερού και λειτούργησαν ταφώτα εσωτερικού φωτισμού για περί-που 10h. Όπως προκύπτει από τοενεργειακό ισοζύγιο της εγκατάστα-σης η παραγόμενη ενέργεια από τηφωτοβολταϊκή γεννήτρια είναι ελα-φρώς μεγαλύτερη της κατανάλωσης,με αποτέλεσμα τη συγκεκριμένη χειμε-ρινή ημέρα (χωρίς έντονη ηλιοφάνεια)να αποθηκεύεται τελικά ελάχιστηενέργεια στους συσσωρευτές τουσυστήματος. Τέλος, πρέπει να ληφθείυπόψιν ότι οι συσσωρευτές παρέχουναυτονομία δύο (2) τυπικών ημερώνκαι επειδή κατά τη διάρκεια του σαβ-βατοκύριακου οι καταναλώσεις είναισαφώς μικρότερες δεν αναμένεται ναυπάρξει πρόβλημα αυτονομίας τουσυστήματος.

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΣτην παρούσα εργασία σχεδιάσθηκεκαι μελετήθηκε η πειραματική λει-τουργία μιας εργαστηριακής υβριδι-κής φωτοβολταϊκής-αντλητικής εγκα-τάστασης, που έχει σαν στόχο αφενόςτην προσομοίωση λειτουργίας αντί-στοιχου πραγματικού συστήματος,αφετέρου την εκπαίδευση και τηνπρακτική εξάσκηση φοιτητών, σεθέματα που αφορούν το σχεδιασμόκαι τη λειτουργία αυτόνομων υβριδι-κών συστημάτων. Αξίζει να τονισθείότι τα αποτελέσματατης ανάλυσης ενισχύουν την άποψηότι αντίστοιχα ενεργειακά συστήματαμπορούν να συμβάλλουν καθοριστικάστην εξοικονόμηση συμβατικών καυ-σίμων και στη βελτίωση της ποιότηταςζωής απομονωμένων κοινοτήτων,περιορίζοντας ταυτόχρονα τις περι-βαλλοντικές και μακροοικονομικές επι-πτώσεις των συμβατικών μορφώνενέργειας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1. Haas R., Building PV markets: Customers andprices, Renewable Energy World, Vol.5/3, pp.98-111, 2002.2. Καλδέλλης Ι.Κ., Θ. Ιωαννίδης, Κ. Καββαδίας καιΔ. Βλάχου, Ανάλυση Ανταγωνισμού στη ΔιεθνήΦωτοβολταϊκή Αγορά Ισχύουσα Κατάσταση-Δυνατότητες Εφαρμογής στον Ελλαδικό Χώρο,7ο Εθνικό Συνέδριο IΗΤ, Πάτρα, Νοέμβριος 2002,Τόμος Α', σελ.151-158.3. Καλδέλλης Ι.Κ. και Κ.Α. Καββαδίας, Εργαστηρια-κές Εφαρμογές Ήπιων Μορφών Ενέργειας, 1ηέκδοση, Αθ. Σταμούλης, 2001.4. Καλδέλλης Ι.Κ., Γ.Χ. Σπυρόπουλος και Κ.Α. Καβ-βαδίας, Υπολογιστικές Εφαρμογές Ήπιων Μορ-φών Ενέργειας: Ηλιακή Ακτινοβολία-Ηλιακά Θερ-μικά Συστήματα-Φωτοβολταϊκές Εγκαταστάσεις,1η έκδόση, Αθ. Σταμούλης, 2007.5. Firatoglu Z. Α. and B. Yesilata, New approacheson the optimization of directly coupled PV pump-ing systems, Solar Energy, Vol.77/1, pp.81-93,2004.6. Yohanis O.Y.G. and B. Norton, Influence ofpumping head, insolation and PV array size on PVwater pumping system performance, Solar Energy,Vol.80/1, pp.51-64, 2006.7. Καλδέλλης I.Κ., και Κ. Σωτηράκη, Σχεδιασμός-Μελέτη Λειτουργίας Αυτόνομου ΝησιωτικούΦωτοβολταϊκού Σταθμού, 6ο Εθνικό ΣυνέδριοIΗΤ-Βελτιστοποίηση Ενεργειακών Διεργασιών,Βόλος, 1999, Τόμος Α', σελ.301-308.8. Kaldellis, J.K, Tr. Thiakoulis, D. Vlachou and G.Betzios, Autonomous Energy Systems for RemoteIslands based on Renewable Energy Sources,European Wind Energy Conference and Exhibition,Nice, France, 1999, pp.315-319.9. Meah K., S. Ula and St. Barrett, Solar photovolta-ic water pumping-opportunities and challenges,Renewable and Sustainable Energy Reviews, on-line available in www.ScienceDirect.com.10. Πονηρός Ν.Π., Γ.Χ. Σπυρόπουλος και Ι.Κ. Καλ-δέλλης, Σχεδιασμός και Εγκατάσταση Πειραματι-κού Φωτοβολταϊκού Σταθμού στο Τ.Ε.Ι. Πειραιά,Πτυχιακή εργασία, Εργαστήριο ΗΜΕ & ΠΡΟΠΕ,Τ.Ε.Ι. Πειραιά, 2007.11. Kaldellis J.K., Optimum Techno-EconomicEnergy-Autonomous Photovoltaic Solution forRemote Consumers throughout Greece, Journal ofEnergy Conversion and Management, Vol.45/17,pp.2745-2760, 2004.12. Πελεκάνος Α. και Παπαχριστόπουλος Γ.,Σύνταξη Πινάκων Μετεωρολογικών Στοιχείων γιαΗλιακές Εφαρμογές, 1ο Εθνικό Συνέδριο ΉπιωνΜορφών Ενέργειας, Θεσ/νίκη, 1982.

Σχήμα 6: Σύγκριση αποδιδόμενης φωτο-βολταϊκής ισχύος και διαθέσιμης ηλιακήςακτινοβολίας για τις 9/1/2007

Σχήμα 7: Σύγκριση καταναλισκόμενης καιπαραγόμενης ενέργειας για τις 9/1/2007


Η τεχνολογία των ολοκληρωμένωνκυκλωμάτων CMOS (Complemen-tary Metal Oxide Semiconductor IC)έχει βασιστεί στην τεχνολογία τουπυριτίου και ταυτόχρονα της έχειδώσει τη δυνατότητα να ανταποκρί-νεται στις ποικίλες ανάγκες και κριτή-ρια που τίθενται κάθε φορά ώστε νασυνεχίζεται το πανθομολογούμενοθαύμα της τεχνολογικής ανάπτυξης[1]. Τα κριτήρια αυτά περιλαμβάνουντην υψηλή ταχύτητα, τη χαμηλήκατανάλωση σε στατική λειτουργία(off-state power) και ένα μεγάλοεύρος ισχύος τροφοδοσίας και τάσε-ως εξόδου. Όλα αυτά συνέχιζαν τηνπορεία τους προς καλύτερες τιμέςακολουθώντας μερικούς απλούςκανόνες σμίκρυνσης των διαστάσε-ων των θεμελιωδών μονάδων μέσαστα IC: τα τρανζίστορ MOSFET(Metal Oxide Semiconductor FET).Ένα απλοποιημένο γράφημα ενόςMOSFET φαίνεται στο σχήμα 1. Ηφρενήρης ανάπτυξη βελτιωμένωνσυσκευών από τους μικροεπεξεργα-στές των προσωπικών υπολογιστώνέως τις εφαρμογές συστημάτων

ασύρματης τηλεπικοινωνίας οδήγη-σε αναπόφευκτα στο γιγαντισμό τηςαντίστοιχης βιομηχανίας Μικροηλε-κτρονικών.

Ένα σημείο που διαφεύγει καμιάφορά της προσοχής μας είναι ότι ητεχνολογία αυτή θα έπρεπε καλύτε-ρα να αναφέρεται σα τεχνολογία τουΔιοξειδίου του Πυριτίου (SiO2). Πράγ-ματι είναι τα εκπληκτικά φυσικά καιηλεκτρικά χαρακτηριστικά και ηδυνατότητα να αναπτυχθεί πολύκαλής ποιότητας θερμικό οξείδιο(SiO2) επάνω στο πυρίτιο που ώθη-σαν μέχρι σήμερα την τεχνολογίατων ολοκληρωμένων CMOS. Σταβασικά πλεονεκτήματα του SiO2 σανοξείδιο πύλης συγκαταλέγονται: ηεξαιρετική (ηλεκτρική) ποιότητα τηςδιεπαφής Si-SiO2 σε συνδυασμό μεεξαιρετική μονωτική συμπεριφορά,που μεταφράζεται σε πολύ μικράρεύματα διαρροής. Σε γενικές γραμμές η επίτευξη μεγα-λύτερης ταχύτητας ενός IC κατάέναν παράγοντα K2 απαιτεί τη σμί-κρυνση της επιφάνειας της πύλης


Τσίπας ΠολυχρόνηςΜεταδιδακτορικός ΕρευνητήςΙνστιτούτο ΜικροηλεκτρονικήςΕ.Κ.Ε.Φ.Ε ¨Δημόκριτος¨

MOSFETs: Μια νέα εποχήΣχήμα 1: Τυπική δομή συμβατικού n-MOSFET.

κατά ένα παράγοντα Κ2 και την αντί-στοιχη μείωση του πάχους του διηλε-κτρικού πύλης κατά Κ [2]. Επιπλέον τοπάχος του οξειδίου πύλης (Tox) συν-δέεται με τη χωρητικότητά της (Cg)μέσω της σχέσης

όπου εο η διαπερατότητα του κενού,Α η επιφάνεια της πύλης και Τοx τοπάχος του οξειδίου. Είναι λοιπόν εύλο-γο να θεωρήσει κανείς ότι για να επι-τύχει σταθερές τιμές χωρητικότηταςπύλης παρά τη μείωση της επιφάνειαςΑ πρέπει είτε να μικραίνει το πάχοςTox, είτε να καταφύγει σε νέα υλικάπου έχουν μεγαλύτερη σχετική διηλε-κτρική σταθερά κ.Η πρώτη μέθοδος ακολουθήθηκε μεεπιτυχία τις τελευταίες δεκαετίες.Δυστυχώς όμως η συνεχής μείωσητου πάχους του SiO2 οδήγησε σε μιασειρά ανυπέρβλητων εμποδίων πουδιακόπτουν την ομαλή ανάπτυξη τηςαντίστοιχης τεχνολογίας. Το σημαντι-κότερο από αυτά είναι η αύξηση τουρεύματος διαρροής του οξειδίουπύλης (Jg) καθώς για πάχη μικρότερααπό 3nm το υλικό διαρρέεται απόρεύμα που οφείλεται στο φαινόμενοσήραγγας. Για σύγκριση αναφέρεταιότι καλής ποιότητας SiO2 πάχους1.5nm διαρρέεται από ρεύμα πυκνό-τητας 1A/cm

2για τάση 1 V στο ηλε-

κτρόδιο πύλης και αυξάνεται εκθετικάμε τη μείωση του πάχους.Έτσι την τελευταία πενταετία ξεκίνησεμια αγωνιώδης προσπάθεια για τηνεύρεση κατάλληλων διηλεκτρικών υλι-κών (high –k dielectrics), που θα μπο-ρούσαν να αντικαταστήσουν το SiO2

στην πύλη των τρανζίστορ MOS. Ταυλικά αυτά πρέπει να έχουν διηλεκτρι-κή σταθερά αρκετά μεγαλύτερη απόαυτή του SiO2 (=3.9). Μία ποσότηταπου χρησιμοποιείται συνήθως για ναχαρακτηρίσει τα υλικά αυτά είναι τοισοδύναμο πάχος οξειδίου ΕΟΤ(Equivalent Oxide Thickness) που θαέδινε συγκεκριμένη τιμή χωρητικότη-τας πύλης Cg. Η σχέση που συνδέει τοφυσικό πάχος του νέου οξειδίου (Τhigh-k)με το ισοδύναμο πάχος ΕΟΤ και τιςαντίστοιχες διηλεκτρικές σταθερέςδίνεται από τον τύπο

Έτσι για ένα υλικό με διηλεκτρική στα-θερά ε = 16 και φυσικό πάχος Τhigh-k =4nm η χωρητικότητα Cg ανά μονάδαεπιφάνειας είναι ίδια με αυτή πυκνωτήMOS με SiO2 πάχους 1nm στη θέσητου διηλεκτρικού.Με αφορμή την ανάγκη αντικατάστα-σης του οξειδίου πύλης (SiO2) σταMOSFETs, έρευνες στράφηκαν προςτην αντικατάσταση του ίδιου τουπυριτίου με ημιαγωγό μεγαλύτερηςευκινησίας φορέων για την αύξησητης ταχύτητας των διατάξεων. Ο χρό-νος απόκρισης τ των τρανζίστορ είναιαντιστρόφως ανάλογος του ρεύματοςπου διαρρέει το κανάλι ID. Για τη μείω-ση του χρόνου απόκρισης απαιτείταιαύξηση του ρεύματος ID. Το ρεύμαπου διαρρέει το κανάλι δίνεται απότον τύπο

όπου W είναι το εύρος και L το μήκοςτου καναλιού του τρανζίστορ, Cox ηχωρητικότητα που αντιστοιχεί στο διη-λεκτρικό της πύλης, VG η τάση πουεφαρμόζεται στην πύλη, VG η τάσηστον απαγωγό και VT η τάση κατωφλί-ου. Για την αύξηση, λοιπόν, του ρεύ-ματος ID απαιτείται αύξηση τουεύρους του καναλιού, μείωση τουμήκους του καναλιού, αύξηση τηςευκινησίας φορέων (αντικατάστασητου πυριτίου από άλλον ημιαγωγό μεμεγαλύτερη ευκινησία φορέων), αύξη-ση της χωρητικότητας του οξειδίου,μείωση της τάσης κατωφλίου καιαύξηση της τάσης πύλης. Η τελευταίαδεν μπορεί να αυξηθεί οσοδήποτεγιατί αν αυξηθεί πολύ υπάρχει κίνδυ-νος αύξησης των ρευμάτων διαρροήςαπό την πύλη προς το υπόστρωμα.

Είναι γνωστό ότι η συνεχής σμίκρυνσητων μονάδων αποθήκευσης και επε-ξεργασίας της πληροφορίας ήταν ανέ-καθεν ο πρωτεύων στόχος στα σύγ-χρονα ηλεκτρονικά. Ένα μεγάλο μέροςαυτής της προόδου οφείλεται όπωςαναφέρθηκε προηγουμένως στην εξέ-λιξη της τεχνολογίας των συμβατικών

CMOS πυριτίου. Η τεχνολογία αυτήλειτούργησε σωστά μέχρι τον τεχνο-λογικό κόμβο των 90 nm. Η εισαγωγήτάσεων στο πυρίτιο (strained Si)έδωσε ώθηση στην περαιτέρω σμί-κρυνση των διαστάσεων των τρανζί-στορ, πέρα από τον τεχνολογικόκόμβο των 90 nm. Ένα πιθανό σενά-ριο για τις διατάξεις της επόμενηςγενιάς για τους τεχνολογικούς κόμ-βους των 45 και 32 nm είναι η εισα-γωγή διατάξεων εναλλακτικών αρχιτε-κτονικών όπως strained-SOI και διατά-ξεων πολλαπλών πυλών (FinFETs, επί-πεδες διατάξεις διπλής ή τριπλήςπύλης) οι οποίες έχουν σαν αποτέλε-σμα τον καλύτερο ηλεκτροστατικόέλεγχο του καναλιού και βελτιωμένημεταφορά λόγω της ανοχής τους σεμικρό ντοπάρισμα του καναλιού. Για την περαιτέρω σμίκρυνση και τηνκαλύτερη απόδοση των διατάξεων(π.χ. για τον τεχνολογικό κόμβο των22 nm) είναι απαραίτητη η αντικατά-σταση του πυριτίου από υλικά μεγά-λης ευκινησίας φορέων (γερμάνιο,ημιαγωγοί III-V). Η ιδέα της αντικατά-στασης του πυριτίου από υλικά μεγά-λης ευκινησίας φορέων (ημιαγωγοί III-V, γερμάνιο) στις ηλεκτρονικές διατά-ξεις χρονολογείται στις αρχές τηςδεκαετίας του 1980. Ωστόσο, η ανω-τερότητα του συνδυασμού Si/SiO2

δεν επέτρεψε να επικρατήσουν οιημιαγωγοί III-V και το γερμάνιο γιατίτα τελευταία έπασχαν από κατάλληλακαι οικονομικά υποστρώματα καθώςκαι από κατάλληλους μονωτές πύλης.Εν τούτοις, η σημαντική πρόσφατηπρόοδος που σημειώθηκε στο πεδίοτων διηλεκτρικών μεγάλης διηλεκτρι-κής σταθεράς και στην ποιότητα τωνδιατάξεων GeOI (Germanium OnInsulator) επανέφεραν στο προσκήνιοτους ημιαγωγούς III-V και το γερμά-νιο. Πράγματι, το GeOI είναι το καταλ-ληλότερο υπόστρωμα για το GaAs ανλάβουμε υπόψη τη πολύ μικρή από-κλιση πλεγματικών σταθερών (<0.4%)μεταξύ GaAs και γερμανίου καθώςεπίσης και την ικανότητα του να ανα-πτύσσεται σε μεγάλες επιφάνειεςδισκίων πυριτίου (200mm ή μεγαλύ-τερο). Αναζητώντας υποψήφια υλικά μεμεγάλη ευκινησία φορέων, το γερμά-νιο είναι πιθανόν η πρώτη επιλογή

κυρίως λόγω του γεγονότος ότιμπορεί να επεξεργαστεί με παρό-μοιο τρόπο με το Si. Παρά την πρό-οδο που παρατηρείται τα τελευταίαχρόνια στην τεχνολογία των GeMOS, γίνεται ξεκάθαρο ότι μόνο ταpMOSFETs προσφέρουν βελτιωμένηαπόδοση συγκρινόμενα με τα αντί-στοιχα pMOSFETs πυριτίου. Αντίθε-τα, τα nMOSFETs γερμανίου υπολει-τουργούν για λόγους οι οποίοι δενείναι ξεκάθαροι την παρούσα περίο-δο. Η γενική πλειοψηφούσα γνώμηείναι ότι το nMOSFET πρέπει νακατασκευαστεί από κάποιο άλλουλικό με μεγάλη ευκινησία φορέων(π.χ. ημιαγωγός III-V). Μια λύση γιατην προσέγγιση του τεχνολογικούκόμβου των 22 nm είναι η δημιουρ-γία ενός CMOS διπλού καναλιούυψηλής ευκινησίας φορέων όπωςφαίνεται στο σχήμα 2.

Το CMOS διπλού καναλιού υψηλήςευκινησίας φορέων του σχήματος 2θα φτιαχτεί πάνω σε υπόστρωμαπυριτίου μιας και το πυρίτιο είναιάφθονο στη φύση. Πάνω στο υπό-στρωμα πυριτίου θα αναπτυχθείένα οξείδιο στο οποίο μετέπειτα θααναπτυχθεί το στρώμα γερμανίου.Αυτές είναι οι δομές GeOI με τιςοποίες αποφεύγονται τα μεγάλαρεύματα διαρροής προς το υπό-στρωμα πυριτίου. Το pMOSFET θακατασκευαστεί από γερμάνιο ενώτο nMOSFET από κάποιον ημιαγωγόIII-V (π.χ. GaAs). Αυτό φαίνεται λογι-κό από τη στιγμή που τα nMOSFETsγερμανίου υπολειτουργούν. Εντατι-κή έρευνα απαιτείται για την εύρε-ση οξειδίων μεγάλης διηλεκτρικήςσταθεράς τα οποία θα χρησιμοποι-ηθούν σαν διηλεκτρικά πύλης τόσο

για το γερμάνιο όσο για το GaAs. Ταοξείδια αυτά πρέπει να σχηματίζουνόσο το δυνατόν πιο καλές διεπιφά-νειες με τους ημιαγωγούς παρου-σιάζοντας πολύ μικρή πυκνότηταδιεπιφανειακών καταστάσεων <1011

eV-1 cm-2.

Σύμφωνα με το ITRS [1], οι προδια-γραφές για τον τεχνολογικό κόμβοτων 22nm είναι οι εξής:•ION για τα nMOSFETs μεγαλύτεροαπό 2.7 mA/μm•ION για τα pMOSFETs μεγαλύτεροαπό 1.2 mA/μm•ION/IOFF μεγαλύτερο από 5Χ104 γιατα p και nMOSFETs •EOT~9-10 Å•Ρεύμα διαρροής Jg~ A/cm2

Επίπεδο έρευνας (state-of-the-art)για nMOSFETs υψηλής ευκινησίαςφορέωνΗ INTEL σε συνεργασία με την UTAustin και την SUNY είναι ίσως ομεγαλύτερος οδηγός στην έρευνατων III-V MOSFETs. Στο συνέδριοIEDM το 2006 επέδειξαν λειτουργικάτρανζίστορ GaAs, τόσο p όσοnMOSFETs, τύπου αναστροφής μεεμφυτευμένες περιοχές πηγής καιαπαγωγού (πίνακας 1). Στην πραγ-ματικότητα, είναι η πρώτη επίδειξη[3] λειτουργικών τρανζίστορ MOS-FET GaAs τύπου αναστροφής. Μεαυτή τη δουλειά, η INTEL, ο μεγαλύ-τερος κατασκευαστής ολοκληρωμέ-νων κυκλωμάτων παγκοσμίως, ανα-γέννησε το ενδιαφέρον για περαιτέ-ρω ανάπτυξη. Οι πιο αξιοσημείωτοιπαράμετροι απόδοσης είναι οι εξής:•Μεγάλη ευκινησία φορέων σταnMOSFETs GaAs, μεγαλύτερη από 4φορές από αυτή του Si/SiO2 και τωνδιατάξεων strained-Si, αν και αναμέ-νεται ακόμα μεγαλύτερη αν αναλογι-στεί κανείς την ευκινησία των ηλε-κτρονίων στο GaAs•Μεγάλος λόγος ION/IOFF, αν καιδεν μπορεί να συγκριθεί εύκολα μετις διατάξεις πυριτίου προηγμένηςτεχνολογίας από τη στιγμή πουέχουν φτιαχτεί μόνο διατάξεις GaAsμεγάλου καναλιού (Lg>10 μm)•Πολύ ικανοποιητικά ρεύματα διαρ-ροής Jg αν θεωρήσει κανείς τις ανα-φερόμενες τιμές ΕΟΤ

Σχήμα 2: Η αρχιτεκτονική του CMOS διπλού κανα-λιού υψηλής ευκινησίας φορέων.

Επίπεδο έρευνας (state-of-the-art) για pMOSFETs υψη-λής ευκινησίας φορέωνΗ INTEL έχει αναφέρει επίσης,για πρώτη φορά παγκοσμίως,pMOSFETs GaAs τύπου ανα-στροφής. Η ευκινησία τουκαναλιού καθώς επίσης καιάλλες παράμετροι δεν είναιικανοποιητικές συγκρινόμενεςμε αυτές των pMOSFETs γερ-μανίου (πίνακας 1). Η IMECπήρε καλά αποτελέσματαχρησιμοποιώντας κανάλια Geτα οποία έδειξαν αύξηση ευκι-νησίας φορέων μεγαλύτερηαπό 3 φορές απ’ ότι τοσύστημα Si/SiO2. Αυτό πραγ-ματοποιήθηκε χρησιμοποιώ-ντας ένα υπέρλεπτο επιταξια-κό στρώμα απενεργοποιησηςπαγίδων Si ακολουθούμενοαπό εναπόθεση διηλεκτρικούπύλης HfO2. Τα τρανζίστορπου φτιάχτηκαν είχαν μικρόκανάλι (Lg<0.25 μm). Επίσης,η LETI μαζί με την ST παρα-σκεύασαν pMOSFETs Geμικρού καναλιού (Lg<0.25μm) χρησιμοποιώντας HfO2

και μεταλλικές πύλες TiN σελεπτές δομές GeOI. Οι τιμέςΕΟΤ και ION/IOFF που πήρανήταν 1 nm και >103, αντίστοι-χα. Η ανωτερότητα των τραν-ζίστορ pMOSFETs Ge έναντιαυτών του GaAs δικαιολογείτην επιλογή χρήσης τρανζί-στορ δυαδικών καναλιών,ολοκληρώνοντας Ge pMOSμαζί με GaAs nMOS με σκοπόνα εκμεταλλευτεί κανείς τιςδύο αυτές διατάξεις κατά τονκαλύτερο τρόπο.

[1] International Technology Roadmap for Semiconductors (SIA-ITRS), 2005 Edition[2] Hiroshi Iwai ,Shun ’ichiro Ohmi, Microelectronics Reliability 42, 465 (2002)[3] Purdue U. Y. Xuan et al., APL 89, 132103 (2006); 210th ECS Meeting, Cancun, Mexico (2006)[4] Intel, SUNY, UT-Austin: I. Ok et al., IEDM Tech. Dig., 2006[5] IMEC: P. Zimmerman et al., IEDM Tech. Dig. 2006[6] LETI, SOITEC, ST: L. Clavelier et al., Proceedings of the Silicon Nanoelectronics Worshop

(SNW), Kyoto, p.18, (2005)[7] Intel 65 nm technology: S. Tyagi et al: IEDM Tech. Dig. 2005[8] ST 45 nm SRAM in EU IP project NANOCMOS : Δημοσιευμένο σε διάφορα άρθρα του IEDM

και το site της NanoCMOS.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΝόμος υπ’αριθμ. 4001 (Φ.Ε.Κ. 179Α/22-08-2011)Για τη λειτουργία Ενεργειακών ΑγορώνΗλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, γιαΈρευνα, Παραγωγή και δίκτυα μετα-φοράς Υδρογονανθράκων και άλλεςρυθμίσεις.Απόφ.ΡΑΕ 767/2011 (ΦΕΚ 1500Β/20-06-2011)Λεπτομέρειες εφαρμογής Κώδικα Δια-χείρισης Συστήματος και ΣυναλλαγώνΗλεκτρικής Ενέργειας.Αποφ. ΡΑΕ υπ’αριθμ. 654/2011 (ΦΕΚ 1354Β/16-06-2011) Καθορισμός μοναδιαίων χρεώσεων,συντελεστών προσαύξησης και λοι-πών παραμέτρων για τον υπολογισμότων Χρεώσεων Μη Συμμόρφωσηςλόγω Μη Νόμιμων Προσφορών καιΔηλώσεων για το ημερολογιακό έτος2011.

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ – ΒΙΟΤΕΧΝΙΑΚ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 11787 (ΦΕΚ 1484Β/17-06-2011)Διεκπεραίωση μέσω των ΕνιαίωνΚέντρων Εξυπηρέτησης της έκδοσηςάδειας λειτουργίας εργοστασίου ήοινοποιείου για την παρασκευήσυμπυκνωμένου γλεύκους Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 11785 (ΦΕΚ 1484Β/17-06-2011)Διεκπεραίωση μέσω των ΕνιαίωνΚέντρων Εξυπηρέτησης της έκδοσηςειδικής άδειας λειτουργίας για τηνπαρασκευή σταφιδίνηςΚ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 11788 (ΦΕΚ 1484Β/17-06-2011)Διεκπεραίωση μέσω των ΕνιαίωνΚέντρων Εξυπηρέτησης της έκδοσηςάδειας λειτουργίας εργαστηρίουεμφιάλωσης οίνων και αρωματισμέ-νων οίνων. Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 11789

ENHME PΩΣH

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ

Eπιμέλεια: K. Kρέσπης


(ΦΕΚ 1484Β/17-06-2011)Διεκπεραίωση μέσω των ΕνιαίωνΚέντρων Εξυπηρέτησης της έκδοσηςειδικής άδειας λειτουργίας για τηνπαρασκευή φυσικού ή τεχνητού (αερι-ούχου) αφρώδους οίνου.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΠροεδρικό Διάταγμα (Φ.Ε.Κ. 187Δ/16-06-2011)Καθορισμός μέτρων προστασίας τηςπεριοχής του όρους Υμηττού και τωνΜητροπολιτικών Πάρκων Γουδή – Ιλισ-σίων.Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 150559 (ΦΕΚ 1440Β/16-06-2011)Διαδικασίες, όροι και προϋποθέσεις για τηχορήγηση αδειών για υφιστάμενα δικαιώ-ματα χρήσης νερού.Νόμος υπ’αριθμ. 3982 (ΦΕΚ 143 Α/17-06-2011) Απλοποίηση της αδειοδότησης τεχνικώνεπαγγελματικών και μεταποιητικών δρα-στηριοτήτων και επιχειρηματικών πάρκωνκαι άλλες διατάξειςK.Y.A. υπ’αριθμ. 187497/11 (ΦΕΚ 1182Β/9-6-2011) Καθορισμός ποσότητας δικαιωμάτωνεκπομπής αερίων θερμοκηπίου από τηνΑποθήκη Νεοεισερχομένων για την περίο-δο 2008-2012 διαθέσιμων για δημοπρά-τηση και διαδικασία και όροι δημοπράτη-σης αυτών.

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣΑποφ. Ε.Ε.Τ.Τ. υπ’αριθμ. 612/011 (Φ.Ε.Κ. 1758Β/03-08-2011)Έγκριση Προσφοράς Αναφοράς Διασύνδε-σης ΟΤΕ 2011, σε εφαρμογή της ΑΠ ΕΕΤΤ573/017/22.07.2010 (Φ.Ε.Κ. 1353Β/01.09.2010).Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 25000/740/Φ.1 (ΦΕΚ 1252Β/14-06-2011) Aναπροσαρμογή παραβόλων και τελώνγια την απόκτηση Γενικού πτυχίου ραδιο-τηλεγραφητή - ραδιοτηλεφωνητή, πτυχίοραδιοερασιτέχνη, έκδοση ή ανανέωση ήτροποποίηση αδείας λειτουργίας ερασιτε-χνικού ή πειραματικού σταθμού ασυρμά-του ή ραδιοσταθμού CB. - Επιβολή παρα-βόλων και τελών για τη χορήγηση ειδικούδιακριτικού κλίσης σε ραδιοερασιτέχνεςκαι για την έγκριση - αδειοδότηση καισυμπερίληψη σταθμού στους εγκεκριμέ-

νους πίνακες Αναμεταδοτών, Επαναλη-πτών και Ραδιοφάρων της υπηρεσίαςραδιοερασιτέχνη.

ΟΧΗΜΑΤΑ – ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑΥ.Α. υπ’αριθμ. Α12/37707/3600 (ΦΕΚ 1692Β/29-07-2011)Όροι και προϋποθέσεις χορήγησης ανε-ξάρτητων αδειών κυκλοφορίας και πινακί-δων ρυμουλκούμενων σε Φορείς Διαχείρι-σης Στερεών αποβλήτων του άρθρου 30του Ν. 3536/2007 ( Φ.Ε.Κ. 42Α )Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. 30544/2195/11 (ΦΕΚ 962 Β/24-05-2011)Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίαςμε το Διορθωτικό στην οδηγία 97/24/ΕΚτου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τουΣυμβουλίου, της 17ης Ιουνίου 1997, σχε-τικά με ορισμένα στοιχεία και χαρακτηρι-στικά των δίκυκλων ή τρίκυκλων οχημά-των με κινητήρα.Κ.Υ.Α. υπ’αριθμ. οικ. 8419/Α20/1704(ΦΕΚ-756Β/06-05-2011) Τροποποίηση των αριθμ. 259987/84(377 Β), 11627/01 (715 Β),12521/Α20/2014/05 (1198 Β) κοινώνυπουργικών αποφάσεων, όπως αυτέςισχύουν, σε συμμόρφωση με την οδη-γία 2006/96/ΕΚ του Συμβουλίου και μετις οδηγίες 2010/22/ΕΕ και 2010/62/ΕΕτης Επιτροπής

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ – ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣΥ.Α. υπ’αριθμ. 7566 (Φ.Ε.Κ. 1448Β/03-08-2011)2η τροποποίηση της Υπουργικής Απόφα-σης 145/11-01-2011 «Κριτήρια βαθμολο-γίας του καθεστώτος ενίσχυσης για τηνενθάρρυνση των επενδύσεων στις γεωρ-γικές εκμεταλλεύσεις» (Φ.Ε.Κ. 7Β/2011).Μέτρο 121: «ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ» Υ.Α. υπ’αριθμ. 3099/927/0.020 (Φ.Ε.Κ. 1474Β/17-06-2011)Αντικατάσταση της υπ’αριθμ.2652/466/Φ.0020Α1/27.4.20109 απόφα-σης εκχώρησης αρμοδιοτήτων διαχείρισηςστη Γενική Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσε-ων/Διεύθυνση Έγκρισης και Ελέγχου Ιδιωτι-κών Επενδύσεων του Υπουργείου Οικονο-μίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας γιακατηγορίες πράξεων του ΕπιχειρησιακούΠρογράμματος Ανταγωνιστικότητας και Επι-

χειρηματικότητας (Φ.Ε.Κ. 617Β/10.05.2010)Υ.Α. υπ’αριθμ. 23343 (ΦΕΚ 1312Β/16-06-2011)Τροποποίηση της υπ’ αριθμ. 31827/21-7-2010 απόφασης για τον «Καθορισμό τουποσού των επιχορηγήσεων, των επιδοτή-σεων χρηματοδοτικής μίσθωσης εξοπλι-σμού και των επιδοτήσεων του κόστουςτης δημιουργούμενης απασχόλησης γιατα επενδυτικά σχέδια των ετών 2009 και2010, σύμφωνα με την περίπτωση α΄ τηςπαρ. 13 του άρθρου 7 του Ν. 3299/2004,όπως ισχύει».

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑΥ.Α. υπ’αριθμ. 25618 (Φ.Ε.Κ. 1384Β/16-06-2011)Προκήρυξη Προγράμματος για την έντα-ξη επενδυτικών σχεδίων στο ειδικό καθε-στώς ενισχύσεων της Επιχειρηματικότη-τας των Νέων του νόμου 3908/2011, γιατο έτος 2011.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ – ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΥ.Α. υπ’αριθμ. 81667/Γ2 (Φ.Ε.Κ. 1698Β/29-07-2011)Καθορισμός εξεταστέας – διδακτέας ύληςτων Πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημά-των της Δ’ τάξης του Εσπερινού ΓενικούΛυκείου για το σχολικό έτος 2011-2012Υ.Α. υπ’αριθμ. 81669/Γ2 (Φ.Ε.Κ. 1698Β/29-07-2011)Καθορισμός εξεταστέας – διδακτέας ύληςτων πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημά-των της Γ’ τάξης του Γενικού Λυκείου γιατο σχολικό έτος 2011-2012Υ.Α. υπ’αριθμ. 82029/Γ2 (Φ.Ε.Κ. 1644Β/22-07-2011)Ελάχιστος αριθμός μαθητών για τη λει-τουργία τομέων και ειδικοτήτων σταΕπαγγελματικά Λύκεια ( ΕΠΑ.Λ. ) και ειδικο-τήτων στις Επαγγελματικές Σχολές(ΕΠΑ.Σ.)Υ.Α. υπ’αριθμ. 70001/Γ2 (Φ.Ε.Κ. 1562Β/22-06-2011)Πρόγραμμα Σπουδών για τα μαθήματαΑρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία,Νέα Ελληνική Γλώσσα και Νέα ΕλληνικήΛογοτεχνία της Α’ τάξης Γενικού ΛυκείουΥ.Α. υπ’αριθμ. Φ.151/64998/Β6 (Φ.Ε.Κ. 1307Β/16-06-2011)Τροποποίηση και συμπλήρωση τηςαριθμ. Φ.151/20049/Β6 (ΦΕΚ 272-Β/1.3.2007) υπουργικής απόφασης


E NHMEPΩΣH

«Πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπ/σηαποφοίτων Β/θμιας Εκπ/σης που υπά-γονται στις ειδικές κατηγορίες εδαφίουα΄ της παραγράφου 4 του άρθρου 2του ν. 2525/1997, όπως αντικαταστά-θηκε με τις διατάξεις της παραγράφου2 του άρθρου 1 του ν. 2909/2001(ΦΕΚ 90 Α΄) και των παραγράφων 1, 2και 3 του ν. 3404/2005 (ΦΕΚ 260 Α΄)».

Υ.Α. υπ’αριθμ. Φ.253/67430/Β6 (Φ.Ε.Κ. 1307Β/16-06-2011)Τροποποίηση των αριθμ. α) Φ.253/28934/Β6/21.3.2006 (ΦΕΚ Β΄391) υπουργικής απόφασης «Πρόσβασηκατόχων απολυτηρίου Ενιαίου Λυκείου ήάλλου τύπου Λυκείου στην τριτοβάθ-μια εκπαίδευση» και β) Φ.253/27456/Β6/11.3.2009 (ΦΕΚΒ΄493) υπουργικής απόφασης «Πρόσβα-ση κατόχων απολυτηρίου Επαγγελμα-τικού Λυκείου (ΟΜΑΔΑΣ Β΄) στην τρι-τοβάθμια εκπαίδευση».

Υ.Α. υπ’αριθμ. 2/35715/0026 (ΦΕΚ 1252Β/14-06-2011)Καθορισμός δικαιολογητικών για τηνπληρωμή δαπανών που αφορούν απο-ζημιώσεις ωρομισθίων εκπαιδευτώντων Δημοσίων Ινστιτούτων Επαγγελ-ματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) του πρώηνΟργανισμού Επαγγελματικής Εκπαίδευ-σης και Κατάρτισης Π.Δ. υπ’αριθμ.41/2011 (ΦΕΚ 107Α/09-05-2011) Τροποποίηση του Π.Δ. 60/2006 «Αξιο-λόγηση των μαθητών του ΕνιαίουΛυκείου» (ΦΕΚ 65 Α )

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑΥ.Α. υπ’αριθμ. 1158 (Φ.Ε.Κ. 1757Β/03-08-2011)Διαβίβαση, αποδοχή και αποθήκευσηφορολογικών στοιχείων, με ηλεκτρονι-κά μέσα.

Υ.Α. υπ’αριθμ. ΠΟΛ. 1149 (Φ.Ε.Κ. 1688Β/29-07-2011)Τύπος και περιεχόμενο της περιοδικήςδήλωσης Φ.Π.Α. (έντυπο 050-ΦΠΑΕΚΔΟΣΗ 2η 2011, Φ2 TAXIS).

Υ.Α. υπ’αριθμ. ΠΟΛ. 1156 (Φ.Ε.Κ. 1687Β/29-07-2011)Τύπος και περιεχόμενο της δήλωσηςειδικού φόρου επί των ακινήτων έτους2011 και δικαιολογητικά που συνυπο-βάλλονται με αυτή.

Υ.Α. υπ’αριθμ. ΠΟΛ. 1157/2011 (Φ.Ε.Κ. 1661Β/26-07-2011)Υποβολή των Προσωρινών ΔηλώσεωνΑπόδοσης του φόρου που παρακρατεί-ται για εισοδήματα από εμπορικές επι-χειρήσεις και για αμοιβές από ελευθέ-ρια επαγγέλματα που καταβάλλονταιαπό 1.7.2011 και μετά, με τη χρήσηηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας ήστην Δ.Ο.Υ. , κατά περίπτωση

Νόμος υπ’αριθμ. 3986 (Φ.Ε.Κ. 152Α/01-07-2011)Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσο-πρόθεσμου Πλαισίου ΔημοσιονομικήςΣτρατηγικής 2012-2015 Το άρθρο 31 αναφέρεται στην επιβολήτου τέλους επιτηδεύματος

ΕΡΓΑΣΙΑΚΑΝόμος υπ’αριθμ. 3996 (Φ.Ε.Κ. 170Α/05-08-2011)Αναμόρφωση του Σώματος Επιθεω-ρητών Εργασίας, ρυθμίσεις θεμάτωνΚοινωνικής Ασφάλισης και άλλες δια-τάξεις.

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑΝόμος υπ’αριθμ. 3996 (Φ.Ε.Κ. 170Α/05-08-2011)Αναμόρφωση του Σώματος Επιθεωρη-τών Εργασίας, ρυθμίσεις θεμάτων Κοινω-νικής Ασφάλισης και άλλες διατάξεις.Το άρθρο 40 αναφέρεται σε αναγνώριση-εξαγορά χρόνων ασφάλισης για θεμελίω-ση συνταξιοδοτικού δικαιώματος

Το άρθρο 60 αναφέρεται σε θέματαπαράλληλης ασφάλισης Ο.Α.Ε.Ε. καιΕ.Τ.Α.Α.Τα άρθρα 59,61 και 62 αναφέρονται σε θέματα ασφάλισης Ε.Τ.Α.Α.

Νόμος υπ’αριθμ. 3986 (ΦΕΚ 152Α/01-07-2011) Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσο-πρόθεσμου Πλαισίου ΔημοσιονομικήςΣτρατηγικής 2012-2015 Οι παρ. 14 και 15 του άρθρου 44 αφο-ρούν τις ασφαλιστικές εισφορές, επι-βάλλονται πρόσθετες μηνιαίες εισφορές

ΔΗΜΟΣΙΟΥ.Α. υπ’αριθμ. ΔΙΑΔΠ/ΦΒ1/14757 (Φ.Ε.Κ. 1659Β/26-07-2011)Τροποποίηση της υπ’αριθμ.ΔΙΑΔΠ/Γ2γ/οικ./1692/27.6.2006 (Φ.Ε.Κ. 769Β) απόφασης «Καθιέρωσηωρών προσέλευσης και αποχώρησηςτων υπαλλήλων των δημοσίων υπηρε-σιών και των Ν.Π.Δ.Δ.»

O.T.A.Υ.Α. υπ’αριθμ. 32754 (Φ.Ε.Κ. 1783Β/08-08-2011)Καθορισμος του τύπου, του περιεχο-μένου των στοιχείων, του χρόνου καιτου τρόπου ενημέρωσης της βάσηςδεδομένων «Ενιαίο μητρώο εργαζομέ-νων στους Δήμους και στις Περιφέρει-ες», των αριθμοδεικτών αξιολόγησηςκαθώς και κάθε άλλης αναγκαίαςλεπτομέρειας.

Κ.Υ.Α. 22292/11 (ΦΕΚ 1256 Β/16-06-2011) Καθορισμός διαδικασίας για την εξα-σφάλιση της ισοσκέλισης του προϋπο-λογισμού των ΟΤΑ.

ΠΟΛΙΤΗΣΠ.Δ. υπ’αριθμ. 39/2011 (ΦΕΚ 104Α/06-05-2011)Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίαςπρος τις διατάξεις της Οδηγίας2008/114/ΕΚ του Συμβουλίου της 8ηςΔεκεμβρίου 2008 «σχετικά με τονπροσδιορισμό και τον χαρακτηρισμότων ευρωπαικών υποδομών ζωτικήςσημασίας, και σχετικά με την αξιολόγη-ση της ανάγκης βελτίωσης της προστα-σίας τους» (L345/23-12-2008)


Eπιμέλεια: K. Kρέσπης

ABBΟ πρώτος κεντρικός Φ/Βμετατροπέας στις εγκα-ταστάσεις της εταιρείαςστη ΜεταμόρφωσηΚατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, οιπαρευρισκόμενοι ενημερώθηκαν γιατη συνολική προσφορά της ΑΒΒ στηναγορά των Φ/Β καθώς και για τατεχνικά χαρακτηριστικά και τις ιδιότη-τες του νέου προϊόντος. Ο κεντρικός Φ/Β μετατροπέας τηςΑΒΒ, με εύρος ισχύος από 100 έως500 kW, είναι σχεδιασμένος για μεγά-λα διασυνδεδεμένα Φ/Β πάρκα. Διαθέ-τει μία πλήρη γκάμα παρελκομένων,δυνατότητα εγγύησης έως και 10 έτηκαι μία σειρά από πιστοποιήσεις καιδηλώσεις συμμόρφωσης κατά LVD2006/95/EC και EMCD 2004/108/EC,IEC62116:1008, VDE0126-1-1 2006(DE), CEI 11-20 Annex C (IT),UNE206006:2011 (IT), French Order2008 (NOR:DEVE08088815A) (FR) κ.ά.Επιπλέον του κεντρικού μετατροπέα,διατίθενται κυτία διασύνδεσης στοι-χειοσειρών με επιτήρηση του ρεύμα-τος και της κατάστασης των συνδεδε-μένων στοιχειοσειρών, καθώς και ηυπηρεσία απομακρυσμένης επιτήρη-σης τόσο για τους κεντρικούς μετα-τροπείς όσο και για τα κυτία διασύν-

δεσης. Οι κεντρικοί Φ/Β μετατροπείς της ΑΒΒβασίζονται στην ήδη επιτυχημένη καιευρέως διαδεδομένη πλατφόρμα βιο-μηχανικών μετατροπέων συχνότηταςτης σειράς ACS800 και υποστηρίζο-νται σε ένα βάθος 20ετίας από μίασειρά συμβολαίων συντήρησης, προ-σαρμόσιμα στις εκάστοτε ανάγκεςΓια περισσότερες πληροφορίες μπορείτενα επικοινωνήσετε με τον Τομέα Συστημά-των Οδήγησης Κινητήρων & Αυτοματι-σμού της ΑΒΒ:Tηλ.: 210 2891500 E-mail: [email protected]

ΟLYMPIA ELECTRONICS A.E.Τ Ο Π Ο Θ Ε Τ Η Σ ΗΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΧΑΜΟΓΕΛΟΥΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΜΟΣΧΑΤΟ«ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ» αδυνα-τεί να παραμείνει στο σπίτι στη Νίκαιακαι έτσι τα 26 παιδιά του θα μετακομί-σουν στο νέο ιδιόκτητο σπίτι τους στοΜοσχάτο. Η OLYMPIA ELECTRONICSA.E., η μεγαλύτερη αμιγώς ελληνικήεταιρεία ηλεκτρονικών συστημάτωνασφαλείας, με έντονη ευαισθησίαπάντοτε στην εταιρική υπευθυνότητα,χάρισε στο νέο σπίτι του «ΧΑΜΟΓΕΛΟΥΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ», τα προϊόντα πυρανίχνευ-σης και συναγερμού.Η OLYMPIA ELECTRONICS A.E. ανάμεσαστις επιχειρηματικές δραστηριότητέςτης, στο πλαίσιο του ΠρογράμματοςΕταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, θέτει τονάνθρωπο στο επίκεντρο των ενεργειώντης εταιρείας. Για αυτόν τον λόγο θεωρείτην εταιρική υπευθυνότητα και τον αντί-κτυπο της εταιρείας στο ευρύτερο κοι-νωνικό σύνολο εξαιρετικά σημαντικά γιατην χάραξη της εταιρικής της πολιτικής.Στηρίζοντας τις προσπάθειες του«ΧΑΜΟΓΕΛΟΥ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ», ηOLYMPIA ELECTRONICS A.E. συμβάλειουσιαστικά στην ολοκλήρωση ενός

N EA TΩN EΠIXE IPHΣEΩ N


φιλανθρωπικού ιδρύματος, που ωςκύριο σκοπό του έχει τα 26 παιδιά ναξεκινήσουν μία νέα ζωή, στο νέο σπίτιστο Μοσχάτο. H OLYMPIA ELECTRON-ICS A.E. εύχεται στο «ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥΠΑΙΔΙΟΥ» να συνεχίσει να συμβάλειουσιαστικά στην καλυτέρευση της ζωήςτων παιδιών αυτών που έχουν την ανά-γκη όλων μας και υπόσχεται ότι θα μεί-νει κοντά τους, με όποια αρωγή μπορείνα προσφέρει.

VIOFLEXEύκαμπτος πλαστικόςσωλήνας για εξωτερικέςεγκαταστάσειςΗ VIOKAR με μακρόχρονη πείρα στηνπαραγωγή ηλεκτρολογικών σωλήνωνπροστασίας καλωδίων και καναλιώνδιανομής προτείνει για τη ηλεκτρολογι-κή εγκατάσταση διατάξεων ΑΠΕ τον

εύκαμπτο πλαστικό σωλήνα VIOFLEX.Στη χώρα μας, κυρίως λόγω κλίματος,τα φωτοβολταϊκά συστήματα και οιανεμογεννήτριες αποτελούν τις πιο δια-δεδομένες διατάξεις ΑΠΕ. Λόγω τουχώρου εγκατάστασής τους εκτίθενταισε αρκετά ευμετάβλητες κλιματολογι-κές συνθήκες. Επομένως τα προϊόντα,μέσω των οποίων, θα διασυνδεθούν μετον υπόλοιπο ηλεκτρολογικό εξοπλισμόθα πρέπει να τηρούν κάποιες προδια-γραφές: να αντέχουν σ’ ένα εύρος θερ-μοκρασιών και στην υπεριώδη ακτινο-βολία, να έχουν αντίστοιχη διάρκειαζωής και τις κατάλληλες μηχανικές ιδιό-τητες ανάλογα με το είδος της εγκατά-στασης.Ο VIOFLEX είναι ένας σωλήνας υψηλώνπροδιαγραφών κατασκευασμένος απόπρωτογενή πρώτη ύλη PVC U και P, σεχρωματισμό γκρι RAL 7035. Είναι ομόνος εύκαμπτος πλαστικός σωλήναςμε αντοχή στην κρούση μεσαίου καιβαρέως τύπου στους -25 °C, ενώ διαθέ-τει πολύ μεγάλη ευκαμψία και ακτίνακάμψης, λόγω της ελικοειδούς του υπο-στήριξης. Είναι ιδανικός για εξωτερικέςεγκαταστάσεις καθώς περιέχει πρόσθε-το σταθεροποιητή έναντι της ηλιακήςακτινοβολίας UV και έχει μεγάλη αντοχήστη γήρανση. Σε συνδυασμό με ταεξαρτήματά του, ρακόρ και μούφες,προσφέρει στην εγκατάσταση στεγανό-τητα IP65. Είναι αυτοσβηνόμενος, κατη-γορίας V0 σύμφωνα με το UL 94, μεμεγάλη διηλεκτρική αντοχή και αντίστα-ση μόνωσης μεγαλύτερη από 200ΜΩ.

ALMEVAΗ εταιρία Γ.ΖΥΓΟΥΜΗΣ - Δ.ΣΕΛΑΜΣΙΖΟΓΛΟΥ ΟΕ (Almeva inGreece) αποτελεί τον αποκλειστικόαντιπρόσωπο στον Ελληνικό χώροτου Ελβετικού οίκου Almeva® πουεξειδικεύεται στην κατασκευή ολο-κληρωμένων συστημάτων απαγωγήςκαυσαερίων πολυπροπυλενίου (PPH),για λέβητες υψηλής συμπύκνωσης.Τα ολοκληρωμένα συστήματα τουοίκου Almeva® με σεβασμό στις απαι-τήσεις της σύγχρονης ‘πράσινης’ επι-χειρηματικότητας κατασκευάζονταιμε έμφαση στην εξοικονόμηση ενέρ-γειας και την ενεργειακή αποδοτικό-τητα με σημαντικά οφέλη για το περι-βάλλον, αλλά και για τους καταναλω-τές Φυσικού Αερίου.Η ευρεία γκάμα καμινάδων πολυπρο-πυλενίου (PPH) , πάνω από 1500κωδικοί καταλόγου , που προσφέρει ο

οίκος Almeva®, καλύπτει τις πλέονυψηλές ποιοτικές προδιαγραφές καιαπαιτήσεις όσον αφορά στα εξαρτή-ματα, τις διαστάσεις τους καθώς καιτην συνδεσιμότητα τους. Τα συστή-ματα Almeva® αποτελούν την ιδανικήλύση για: 1. μετατροπή παλαιών καμινάδωνυψηλών θερμοκρασιών σε χαμηλώνθερμοκρασιών υψηλής συμπύκνωσης(FLEX),2.ομοκεντρικές καμινάδες τόσο γιαχρήση στον εσωτερικό χώρο τωνεγκαταστάσεων (LIK-LIL-LIB) όσο καιεξωτερικά των κτιρίων (LAL-LAB),3. εγκαταστάσεις cascade για απαιτή-σεις συνδυασμού πλέον των 2 λεβή-των (STARR-CAS).Όλα τα συστήματα του οίκουAlmeva® συνοδεύονται με πιστοποιη-τικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης (κατάEN 14471 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΜΙΝΑΔΩΝΜΕ ΠΛΑΣΤΙΚΟΥΣ ΑΓΩΓΟΥΣ), διασφαλί-ζοντας τόσο τον εγκαταστάτη τωνολοκληρωμένων συστημάτων απα-γωγής καυσαερίων PPH όσο και τονχρήστη των εγκαταστάσεων, όπουσύμφωνα με Ευρωπαϊκό κανονισμό θαπρέπει σε κάθε εγκατεστημένο σύστη-μα να υπάρχει “ ΕΤΙΚΕΤΑΚΑΠΝΟΔΟΧΟΥ ’’, διασφαλίζοντας έτσιτον τελικό χρήστη για την εγγύησηαυτής.

ATIOΤεχνολογίες Ανανεώσιμων ΠηγώνΕνέργειαςΠολύ σημαντική βοήθεια από τοΕθνικό Καποδιστριακό ΠανεπιστήμιοΑθηνών προστέθηκε στις προσπά-θειες ανάπτυξης των νέωνΕΠΑΝΑΣΤΑ-ΤΙΚΩΝ τεχνολογιών μας,της Αβύθιστης Πλαφόρμας- Χωρο-δικτύωμα-UNFLOP για κάθε είδουςπλωτές εγκαταστάσεις που δενεπιρρεάζεται από το κύμα και γιατις Ανεμογεννήτριες-Υδρογεννή-τριες-Κυματογεννήτριες τύπουWing & Paddle Wheel Turbine(WWT-PWT), με την εισαγωγή-έντα-ξη των τεχνολογιών στις διαδικα-σίες του project MARINAPlatform (Marine RenewableIntegrated Application Platform).Το Πανεπιστήμιο Αθηνών-ΤμήμαΦυσικής-Τομέας Φυσικής Περιβάλ-λοντος και Μετεωρολογίας-Ομάδα

ΔEΛTIO ΠΣΔM-H ΙΟΥΛΙΟΣ 2011 55

Ατμοσφαιρικών Μοντέλων και Πρό-γνωσης Καιρού με επικεφαλής τονΚαθηγητή κ. Γεώργιο Κάλλο, συμμετέ-χει σε ομάδα 17 Ευρωπαϊκών Εται-ριών-Ερευνητικών Ιδρυμάτων υπό τηναιγίδα της εταιρίας Acciona Energia(Ισπανία) στο πρόγραμμα MARINAPlatform http://forecast.uoa.gr/proj_mari-na.php που έχει προϋπολογισμό 12.8εκ.E, εκ των οποίων 8.7 εκ.E είναισυν-χρηματοδότηση της ΕΕ πουεντάσσεται στο Έβδομο Πρόγραμ-μα Πλαίσιο για την έρευνα (7ο ΠΠ-7FP), για ερευνητική διαδικασία απότον Ιανουάριο 2010 μέχρι τον Ιού-νιο 2014, με στόχο την ανάλυσημιας ευρείας έκτασης θεμάτων γιασυνδυασμό Υπεράκτιων Ανεμογεν-νητριών μαζί με άλλες τεχνολογίεςάντλησης Ανανεώσιμης Ενέργειαςαπό τον Κυματισμό και τα Υποθα-λάσσια Ρεύματα, πάνω σε κοινή Επι-πλέουσα Πλατφόρμα-Υποδομή σεβαθειά νερά (πάνω από 40 μ.) καισε μεγάλες αποστάσεις από τιςακτές.Στην ομάδα συμμετέχουν επίσης ταερευνητικά ιδρύματα NTNU(Norway), University of Edinburgh(United Kingdom), UniversityCollege Cork (Ireland), École Centralde Nantes (France) και University doAlgarve (Portugal), ενώ από εται-ρίες-οργανισμούς συμμετέχουν τακορυφαία ονόματα DONG Energy(Denmark) και Statoil (Norway),καθώς και οι Technip (France),Progeco (Italy), Corrosion & WaterControl (Netherlands), Bureau

Veritas Nederland και 1-Tech(Belgium), κ.α.Με αυτή την σημαντική βοήθειααπό το Πανεπιστήμιο Αθηνών, οιτεχνολογίες μας είναι πλέον μέσαστις ερευνητικές διαδικασίες της ΕΕγια αντιμετώπιση των κλιματικώναλλαγών, ενώ, από τα μέχρι τώραδιαθέσιμα στοιχεία του προγράμμα-τος, φαίνεται ότι η Αβύθιστη Πλα-φόρμα-Χωροδικτύωμα- UNFLOP καιοι Ανεμογεννήτριες-Υδρογεννή-τριες-Κυματογεννήτριες τύπουWing & Paddle Wheel Turbine(WWT-PWT) μπορεί, μαζί με τυχόνάλλες εξ’ ίσου κατάλληλες τεχνο-λογίες, να παίξουν πολύ σημαντικόρόλο γι’ αυτό τον σκοπό.Οι «πρώτοι» πελάτες που έρχονταικαι αρωγοί στην ανάπτυξη των

προϊόντων απολαμβάνουν πολύευνοϊκούς-συμφέροντες όρουςσυνεργασίας. Το ίδιο ισχύει και γιακάθε ενδιαφερόμενο επενδυτή.Περισσότερες πληροφορίες υπάρ-χουν και στο www.atio-andrikopou-los.blogspot.comΠαρουσιάσεις των τεχνολογιώνέχουν ήδη γίνει από τον εφευ-ρέτη Θεμιστοκλή Ανδρικόπου-λο στο συνέδριο EWEA AnnualConference 2011-Brussels καιστην Ημερίδα «ΚαινοτόμεςΠροτάσεις για την Ναυτιλία»μέγαρο ΟΛΠ-ΝΑΥΣΟΛΠ ΑΕwww.nazo.gr/, ενώ μέχρι τέλους2011 θα γίνουν στα συνέδρια: EWTEC 2011-Southampton UK 5-Septwww.ewtec.org, MarineTech Summit-2011-Busan S. Korea 23-Septwww.bitconferences.com/mts2011/default.asp και EWEA OFFSHORE 2011-Amsterdam 29-Nov www.offshorewind2011.info/.

ATIO Group: ΑΤΙΟ Ltd - FlexinodeHellas Ltd - ΑΤΙΟ (CYPRUS) Ltd

ΕΛΒΑΝ ΑΒΕΕ-Μεταλλικές ΣχάρεςΚαλωδίων-Συστήματα στήριξης-Αλεξικέραυνα – ΓειώσειςEurotestXAΤο κορυφαίο στη κατηγορία του

όργανο ελέγου ασφάλειας ηλεκτρι-κών εγκαταστάσεων με αυτοματο-ποιημένους ελέγχους βασισμένουςστο μοναδικό σύστημα AUTOSEQUENCE.

H πέμπτη γενιά πολυοργάνων ελέγ-χου ασφάλειας ηλεκτρικών εγκατα-στάσεων του οίκου Metrel μεταφέ-ρουν τη τεχνογνωσία των ελέγχωνστη πραγματικότητα. Η ανάγκη ναείμαστε αποτελεσματικοί, γρήγοροι,ανταγωνιστικοί, αξιόπιστοι και μεέμφαση στην ασφάλεια, όλα τατεχνικά περιεχόμενα και καινοτομίεςκάτω απο το γενικό τίτλο AUTOSEQUENCE ®, εστιάζουν στο ναφροντίζουν τις διαδικασίες ελέγχου.Με το νέο EurotestXA του οίκουMetrel και τις λειτουργίες AUTOSEQUENCE ®, εάν ζητάτε ένα πολύγρήγορο και αξιόπιστο όργανο, δεχρειάζετε να ψάχνετε άλλο.

Λειτουργίες:Αντίσταση μόνωσης DC, Έλεγχοςσυνέχειας αγωγού PE, Αντιστάσειςγραμμής και βρόγχου με ενσωματω-μένο πίνακα αποτίμηση λειτουργίαςασφάλειας, έλεγχος ρεύματος διαρ-ροής (RCD) με λειτουργία κλειδώμα-τος, διαδοχή φάσεων σε 3 φασικάσυστήματα, on-line παρακολούθησητάσης, 2 και 3 αγωγών μέτρησηαντίστασης γείωσης με ενσωματω-μένη γεννήτρια που λειτουργεί μεμπαταρία, μέτρηση αντίστασης γεί-ωσης με 2 αμπεροτσιμπίδες, έλεγ-χος ρεύματος και έλεγχος φωτεινό-τητας με προαιρετικό σένσοραφωτός.

N EA TΩN EΠIXEIPHΣEΩN


ΤΩΡΑ ΚΑΙ ΜΕ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ

ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΔΕΛΤΙΟ, Τεύχος 441, Ιούλιος 2011

Documents