è 2g Ú ! !a2 / Õ2 - bachatgat.in · - /¡ " j ! / ! ! / $æ è 2g Ú ! !a2 / , Õ2 _ 2è !...
TRANSCRIPT
सकलन – वयससदा फाऊडशन, म बई
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
बचत गट हणज नमक काय ?
गटात ककती िदय अिाित ?
नदणी क ठ करािी ?
शािकीय य जना क णया ?
गटात ककती िदय अिाित ?
क णता यििाय करािा ?
कजज कि समळिाि ?
इयादी अनक रशनाची जरी जर तमास पडली असल तर पढ वाचा…
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
रतावना
ियर जगार, बचतगट ि महहला िषमीकरण आदी विषयािर गली दहा िष काम
करताना एक ग ट रकषाजन जाणविल की बचत गट अि िा ियर जगार ि िातीि अगदी छ ट
छ ट रनाना तड याि लागत, ि या िळी जर य य मागजदशजन समळाल नाही तर प ढील
मागजरम च कीया हदशन भरकटत जात .
ियसिदा फाऊडशन, म बई, अनक बचत गटाया िपकाजत आली, िथच िकतथळ
िातयान ग गल ि इतर िचज इजीन ि पहहया रमाकािर अियाम ळ दशभरात न ि विशषतः
महारारात न ितत फ न ि इमल िर माहहती विचारली जायची. बह ताशी रनाच ि प अगदी
िाध अित, याम ळच ह ई-प तक ििाया माहहतीकररता म फत उपलध क न दयात आल
आह.
ििजच रनाची उतर या ई-प तकात दण िभि नाही, मार ननिडक रनाची उकल या
ई-प तकत करयात यत आह. आपल रन ि रनतकरया
[email protected] या इमल पयािर पाठिायात.
ियसिदा फाऊडशन, म बई
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
िथा पररचय
वयससदा फाऊडशन, म बई
वयससदा फाऊडशन, म बई, एक समाजिक सथा अस न वयर िगार व बचतगटाया सषमीकरणाच काम सथा कररत आह. सन २००६ पास न स झालया ही म हहम अववरत स आह. नव बचतगटाची ननसमिती व अजतवात असलया बचतगटाच सषमीकरण ह सथच यय आह.
सथची यय सषप मध खालील रकार आहत.
नवीन बचतगटाची ननसमिती
अजतवात असलया बचतगटाच सषमीकरण
नवीन व अजतवात असलया बचतगटाची सथत नदणी
बचतगटाया समयाच ननराकरण करण
बचतगट म हहमच सषमीकरण करण
बचतगटाना वयर िगार स करयास रररत करण
वयर िगार रसशषण आय जित करण
वयससदा फाऊडशन ए २०३, आकार आकड, सीगल सहकारी स सायटी,
दादीशठ र ड, मालाड पजचचम
म बई ४०००६४
फ न : ०२२-२८८१८४७४ / ९९२०९८७५१२ / ९९३०१४७१७९
ईमल : [email protected]
वबसाईट : www.bachatgat.in
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
िथचा मदर एनजीओ कायजरम
किळ बचतगटाची ननसमजती हणज उदयप ती नह, तर बचतगटाया मायमात न ियर जगार
ननमाजण क न बचतगटातील िदयाना आथजक िातय समळाि या कररता ियसिदा फाऊडशन
झटत आह. बचतगटामाफज त ियर जगाररत ह याकररता लागत त क शल मागजदशजन ि य यत
िहकायज.
त ही मदर एनजीओ कायजरमात िहभागी ह ऊ शकता
जर त हाला निा गट थापन कराियाचा अिल, ककिा
अतिात अिलया बचतगटाि िषम क न ियर जगार ननमाजण कराियाचा अिल
ियसिदा फाऊडशन आपया िदयाना खालील ििा प रवित:-
िथच छतर उपलध कल जात
आपया गटाची रगतीि प षक िातािरण ननमाजण कल जात
बचत गटातील अतगजत रनािर त डगा ि मागजदशजन
ितत ररणा, मागजदशजन ि रसशषण प रविल जात
िकटिमयी मदतीचा हात
रसशषण ि विधा ि क शय विकािािर भर
त मया समराची ि मागजदशजकाची भ समका
त मचा रनतननधी - त मया ितीन रनतननधि कल जात
शार त पदतीन गटाया रगती मयमापन
ियर जगार ि करयािाठी ररणा ि मागजदशजन
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
ियसिदा फाऊडशन आपया िाटायाची भ समका बजावित ि आपया गटािाठी िलागाराच
काम करत. िथा बचतगटाया अतगजत यिहार ि आथजक उलाढालीत िथा हतषप कररत
नाही. या कायजरमात िहभागी ह णा-या गटाकडन रयक िदयाकडन २००/- मार िावषजक
श क घतल जात.:
िपकज िाधा
वयससदा फाऊडशन ए २०३, आकार आकड, िीगल िहकारी ि िायटी,
दादीशठ र ड, मालाड पचम म बई ४०००६४
फ न : ०२२-२८८१८४७४ / ९९२०९८७५१२ / ९९३०१४७१७९ ईमल : [email protected]
web: www.bachatgat.in / www.bachatgat.org
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
बच गट – नहमी विचारल जा ार रन
१) बचत गट मणज काय ?
सविसाधारण 10-20 ल काचा / महहलाचा अन पचाररक समह हणि वयसहायता बचत गट.
ननजचचत व पाच उहिट घऊन व-इछन एकर आलया ल काचा / महहलाचा समह हणि
बचत गट. एकाच कारणासाठी गटातील ल काया उनती, ववकास व फाययासाठी एकररत
आलला समह हणि बचत गट ह य. रयक सभासद समान रकम, ठराववक कालावधीत बचत
हणन एकर करतात व याचा उपय ग सभासदाया आथिक गरिा भागववयासाठी ल कशाही
मागािन करतात. ही क णतीही य िना अथवा रकप नसन महहलाना व य वकाना सघहटत
करयासाठी, याना ववकासामक व पाच सशषण दयासाठीच मायम ह य.
२) बचत गट कसा बनवावा ? पाय-या ?
रथम कायजषराची ननिड क न या कायजषरात जाऊन बचत गटाची िकपना यिथत ि
पटपण िमजािन दऊन गट थापयाि र िाहहत कल जात.
गटामय िहभागी ह णा-या १० त २० इछ क महहला / प षाचा गट तयार कला जात .
ििाया िमतीन ि ईया िळी िािजजननक हठकाणी बठक आय जत क न बचत गटाविषयी
माहहती हदली जात.
बठकीत ििज िमतीन गटाला एक नाि दयात यत ि गटामय जमा कराियाया बचतीची
रकम ठरविली जात.
गटाया नाि बकत खात उघडल जात ि रयक महहयाची जमा रकम खायात जमा
करयात यत.
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
गट थापनचा कालािधी ििजिाधारणपण 6 महहन गहहत धरला आह. 6 महहयानतर गटाची
रतिारी (Grading) करयात यत.
शजारी राहणा-या महहला ककिा एकाच हठकाणी काम करणार 15 त 20 िहकारी बचत गट
थापन क शकतात.
३. बचत गटात ककती सदय असतात ? असावत ?
िामायतः बचत गटात १० त २० िदय अितात, (मार लघ सिचनाच बाबतीत ि अपग
यतीया बाबतीत ०५ यतीचा गट बनविला जात ). आपला गट थापन करताना गटाच
अपकालीन ि दीघजकालील उहदट ठरिािीत. जर गटाया मायमातन ियर जगार
करायच ननचत अिल तर गट शयत १० िर मयाजहदत ठिािा.
४. गटाची नदणी करण आवशयक असत का ?
बचत गटाची नदणी करण बधनकारक नाही, मार जर गटाया मायमातन काही
शािकीय य जनच फायद यायच अितील तर नदणी करािी.
५. गटाची नदणी कठया सथा करतात ?
गटाची नदणी शहरी भागात नगरपासलकत ि रामीण विभागात रामपचायत / पचायत
िसमती कायाजलयात कली जात. ियििी िथाकड दखील बचतगट नदविता यतात.
बका, नाबाडज, माविम इयादी िथादखील बचत गट नदवितात.
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
६. बचत गटाच रकार काय?
बचत गटाची विभागणी भ ग सलक, सलग ि उपनाया आधारािर ह त, भ ग सलक या
रामीण ि शहरी बचत गट अिा रकार अित , तर महहला ि प ष बचत गट ि दाररय
रष खालील ि दाररयरषिरील बचत गट इयादी रकार अितात.
७. महला व पष असा समर बचत गट बनवायचा का?
बचत गट समर निािा, बचत गट महहलाचा ककिा प षाचा अिाच अिािा, समर बचत
गटामध प षाच िचज ि अित याम ळ समर बचत गट निािा.
८. एका घरातन एकापषा अधिक सदय अस शकतात का?
एका घरातन किळ एक िदय बचत गटात अिािा. एका पषा अधक िदय निाित.
९. बचतगटामाफफ त यवसाय करता यतो का?
ह , बचतगटामाफज त यििाय करता यत , मार, या कररता महहलामय यििानयकाची
मानसिकता जविण ननतात गरजच अित, याना यििानयकतच म लभ त धड दण ि त
ग ण यानी अगीकारन महिाच अित. आज अनक बचतगट आहत ज यशिीररया
आपला उय गयििाय करतात. शािन दखील बचतगटाना यििाय ि करयािाठी
र िाहन दत.
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
१०. वतच माकहटग कस करायच ?
माकहटग एक तर आह, जाहहरातीिाठी बचतगटाकड पि नितात, याम ळ निनिीन
मागाजन ि माकहटगया नावियप णज पदती अिलबन िथा महहलाना माकहटग करयाि
मदत करत.
११. बचत गटाच फायद काय ?
o िघटन बळ िाढत
o काटकिरीची ििय लागत.
o अडीअडचणीया िळि तातडीया गरजा भागवियािाठी
o परपर िहकायज ि वििाि ननमाजण ह त .
o महहला घराबाहर पडन याना निीन बाबी सशकयाची िधी समळत, िािलबी ह तात.
१२. बचत गटासाठी शासनाया योजना व फायद.
रामीण भागातील दारररय रषखालील यतीया बचत गटाि रामविकाि विभागाया राम िर जगार य जनत रकप िचालक, जहा रामीण विकाि यरणा ि गट विकाि अधकारी, (पचायत िसमती) याचकडन ियर जगारािाठी .10,000/-
अन दान हदल जात ि यािर बककडन .15,000/- कजज अि एकण .25,000/-
खळत भाडिल हदल जात. शहरी भागातील यतीया बचत गटाि आय त तथा िचालक, महानगरपासलका
रशािन याया ि िणज जयती शहरी र जगार य जनत उपाय त, महानगरपासलका ि म याधकारी, नगरपासलका याचकडन ियर जगारािाठी .1.25 लाख (50%)
अन दान हदल जात ि उिजररत 50% रकम . 1.25 लाख रारीयकत बकमाफज त कजज पान समळत.
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
शहरी भागातील दारररय रषखालील लाभाथयाजि आय त तथा िचालक,
महानगरपासलका रशािन याया ि िणज जयती शहरी र जगार य जनत उपाय त, महानगरपासलका ि म याधकारी, नगरपासलका याचकडन ियर जगारािाठी 15%
परत कमाल . 7500/- इतक अन दान शािनाकडन हदल जात. ह अन दान रारीयकत बककडील जातीत जात कजज . 50,000/- िर हदल जात.
रारीयकत बका गटाया बचतीया रमाणािर 1:2 त 1:4 या रमाणात टपपयाटपपयान गटाि कजज दतात.
िहकारी बका बचत गटाया बचतीया रमाणात हणजच 1:1 त 1:4 या रमाणात यििायािाठी कजज दतात.
टट बक ऑफ इडडया बचत गटातील िदयाला घरबाधणीिाठी . 50,000/- ि भ खड खरदीिाठी . 25,000/- कजज 7.75 % याजदरान दत.
१३ बचत गटाया ककती बठका यायात ?
बचत गटाची बकया ननयमारमाण दर महहना एक बठक अिण गरजची अित, मार जर त हाला त मचा गट अधक िषम बनिायचा अिल ि यामाग ियर जगार करायचा अिल तर त मचा गट घट जायला हिा, एकी िाढायला हिी, विचाराच आदानरदान हाि, यािाठी महहयातन ककमान ३ ककिा ४ िळि भटाि, आथजक यिहार एकाच बठकीत कराि मार इतर बठकीचा िापर गटाया ििागीण विकािािाठी भरिायात.
१४. बचत गटासाठी लागणारी हशबाची व इतर पतक कठली ?
िदय रिश प तका, उपथती िही, र ख प तका, िामाय खातिही, बचत खात िही, करज खातिही, ियतक खातप तका, पािती प तका, मालमता नद रजटर, इनति त रजटर इ.
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
१५. बचत गटामि कोण कोणती पद आवशयक असतात?
बचत गटात िामायतः अयष, िचि ि खजनदार ही तीन पद आियक अितात, मार काही गट उपायष, िह िचि, िह खजनदार, िलागार आदी पद दखील ननमाजण
करतात.
१६. बकतील खात पदाधिका-याया नावावर असत, वयततक की गटाया नावावर?
बकतील खात ह किळ बचत गटाया नािािर अित.
१७. आमचा बचत गट यवसायरत आ, तर अय यवसायारमाण आमाला दखील सवफ टतसस (कर) भराव लागतील काय?
ह य, जहा त मचा गट उय गरत ह त , तहा त ही उय जक अिता, तहा ििज रकारच कर त हाला दखील भराि लागतात, त मया गटाचा जर यििाय म या ि पात ह त अिल तर य य आथजक िलागाराचा िला घऊनच ननणजय यािा.
१८. आमाला यवसाय करायचा आ, कोणता यवसाय करावा?
यििाय हा कधीही क णाला विचा न क नय, त मया गटाची षमता पहा, ििज गटाि बत चचाज करा ि चार पाच यििाय ननिडा ि यातन ििाना आिडल तच षर ननिडा.
१९. यवसाय कसा करावा?
िर िागतयारमाण एकदा त ही त मच षर ननिडल की या षराची प णज माहहती समळिा, य य रसशषण समळिा, ित बनिायचा िराि करा ि मगच उपादन करा.
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
२० यवसाय कठ नदवावा?
त मचा यििाय जर म बईत नदिायचा अिल तर च नाभटी यथ अिणा-या उय ग िहिचालकाया कायाजलयात ई.एम. पाटज १ ि २ भ न नदिािा. त मचा गट जर जयाया हठकाणी अिल तर जयातील जहा उय ग करात नदिािा.
२१. कोण कोणत यवसाय बचत गटाया मागाफन करता यतात ?
बचत गटान क णता एक विसशट यििाय क नय अि बधन नाही. मार ज यििाय आपण क इछता याचा पणज अयाि करा.
२२. पदाधिका-यानी ककती वष पदावर राव?
आदशज बचत गटात शयत दर िषी पद बदलल जात, अि कयान ििाचा िहभाग लाभत ि गटातील ल कशाही ढ ह त
२३ बचत गटातात दरमा ककती याजदर आकारावा?
बचत गटात दर महा २ टक इतक याज िामायतः आकारल जात.
२४ बचत गट मिच सोडता यतो का ? ककवा एखाया सदयाचा म य झाला तर?
या ििज शयताचा विचार क नच बचत गट थापन करताना ननयम कराित.
२५ बचत गट का बनवावा?
किळ शािकीय य जनाचा लाभ यािा इतया िकीणज हतन बचत गट बनि नय, तर बचत गटाया मागाजन ियर जगार क न ियसिद हाि ह उहदट रयकान िम र ठिाि ि कतीशील हाि.
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई
बचत गटाबाबत अधिक सखोल माहती समळववयासाठी आमची खालील ई-पतक समळवा.
बचत गट - बचतीपाि न ियप तीपयत बचत गट गाईड
उय जक हा Bachat Gat - From SHG to Self Reliance
(English e-Book)
ी ई-पतक
http://bachatgat.in/ebooks.html
यथ उपलि बचत गटाि - विविध अजज, मि द ि ठराि
बचत गट – नहमी विचारल जाणार रन
ियसिदा फाऊडशन, म बई