ค าชแจง ราง แผนยทธศาสตรสขภาพชองปากประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙

เอกสารชดนเปนฉบบรางเพอการระดมความคดเหนและขอเสนอแนะ จากภาคสวนตางๆ ทเกยวของอยแลวและอาจจะเกยวของในเวลาตอไป ซงจะจดประชมในวนท ๙-๑๐ ตลาคม ๒๕๕๕ ส าหรบภาคเหนอและภาคกลาง และวนท ๑๑-๑๒ ส าหรบ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใต ณ โรงแรมรชมอนด นนทบร (ผประสานงาน คอ นายเสกสรรค พวกอนแสง seksun.p@anamai.mail.go.th 02 5904213, 0814726771)

ทานสามารถมสวนรวมในการเสนอความเหนได ๒ วธ คอ

๑. สงมาท phenkhael@yahoo.com หรอ http://www.gotoknow.org/blogs/books/view/ohstrategicplan

๒. เขารวมประชมใหความคดเหนตอรางแผนยทธศาสตรสขภาพชองปากประเทศไทย ตามหนงสอเชญตามภาค ดงน

๙-๑๐ ตลาคม ๒๕๕๕ ภาคเหนอและภาคกลาง

เชยงใหม เชยงราย ล าพน ล าปาง แมฮองสอน ตาก พะเยา นาน แพร อตรดตถ สโขทย ก าแพงเพชร พษณโลก พจตร นครสวรรค อทยธาน เพชรบรณ นนทบร ปทมธาน สมทรปราการ สมทรสงคราม สมทรสาคร นครปฐม สระบร อยธยา ปราจนบร ฉะเชงเทรา ชลบร สพรรณบร ชยนาท สงหบร อางทอง ลพบร นครนายก สระแกว ระยอง จนทบร ตราด กาญจนบร ราชบร เพชรบร ประจวบครขนธ

๑๑-๑๒ ตลาคม ๒๕๕๕ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใต

ขอนแกน อดรธาน กาฬสนธ มหาสารคาม บรรมย นครราชสมา ชยภม เลย หนองบวล าภ หนองคาย บงกาฬ สกลนคร รอยเอด สรนทร นครพนม มกดาหาร ยโสธร อ านาจเจรญ อบลราชธาน ศรสะเกษ สราษฎรธาน ชมพร ระนอง พงงา นครศรธรรมราช กระบ ภเกต ตรง พทลง สงขลา สตล ปตตาน ยะลา นราธวาส

หนวยงานทไดรบเชญใหเขารวมการประชมใหความคดเหนน ไดแก องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล ส านกงานสาธารณสขจงหวด โรงพยาบาล ศนยอนามย คณะทนตแพทยศาสตร สมาคมทนตแพทยเอกชน/ทนตาภบาล/ผชวยทนตแพทย หนวยงานในกระทรวงสาธารณสขสวนกลาง และส านกงานหลกประกนสขภาพเขต โดยจะจดทนงอยางเปนทางการส าหรบตวแทนหนวยงานและองคกรทตอบรบการประชมมาลวงหนา และมการชแจงกตกาในการเสนอความคดเหนกอนเรมการประชม

การประชมจะแบงเปน ๒ หอง

เพอใหมเวลาแลกเปลยนความคดเหนไดอยางเตมทในแตละยทธศาสตร ดงน

หอง ๑. การเสรมสรางความเขมแขงภาคประชาชนและภาคเครอขาย และการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก หอง ๒. การพฒนาระบบบรการสขภาพชองปาก และกลไกการบรหารจดการ

ขนตอนการจดท ารางแผนยทธศาสตรสขภาพชองปากประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙

ในการจดท ารางยทธศาสตรนเรมมาจากการหารอระหวางทนตแพทยในกระทรวงสาธารณสขสวนกลาง รวม ๕ ครง (๑๓ กมภาพนธ, ๑๕ และ ๒๗ มนาคม, ๑๐ และ ๒๗ เมษายน ๒๕๕๕) เปนทนตแพทยจากส านกทนตสาธารณสข ส านกบรหารการสาธารณสข สถาบนทนตกรรม สถาบนพระบรมราชนก และตวแทนชมรมทนตแพทยส านกงานสาธารณสขจงหวด

เนองจากเหนตรงกนวา ตองการใหเปนแผนยทธศาสตรทมการน าไปปฏบตจรงในแตละระดบ แทนทจะเปนการคดของทนตแพทยเพยงกลมเดยว แตเรมตนจากการสงแบบสอบถามถงหนวยงานเกยวของทงในปจจบนและอาจเกยวของในอนาคต เพอขอความคดเหนในประเดนปญหาสขภาพชองปากและประเดนทควรน ามาจดท าเปนยทธศาสตร

ส านกทนตสาธารณสขไดสงแบบสอบถามในวนท ๑๓ มนาคม รวม ๓.๑๗๗ ฉบบ ถงหนวยงานกระทรวงสาธารณสขในสวนกลางและภมภาค (รอยละ ๓๑) องคการปกครองสวนทองถน ไดแก องคการบรหารสวนจงหวดและเทศบาล (รอยละ ๖๘) สถาบนและองคกรวชาชพ ไดแก คณะทนตแพทยศาสตร โรงเรยนทนตาภบาล สมาคมทนตแพทยเอกชน/ทนตาภบาล/ผชวยทนตแพทย (รอยละ ๐.๖) และส านกงานหลกประกนสขภาพเขต (รอยละ ๐.๔)

จากแบบสอบถามทสงกลบมา มอตราตอบกลบรอยละ ๔๖.๙ ส านกงานหลกประกนสขภาพตอบกลบมาในอตราสงทสด (รอยละ ๗๘.๖ )_ รองลงมาคอ สถาบนและองคกรวชาชพ (รอยละ ๕๕.๖) สวนหนวยงานกระทรวงสาธารณสขและองคการปกครองสวนทองถน มอตราตอบกลบใกลเคยงกน คอ ๔๗.๕ และ ๔๖.๔ ตามล าดบ เมอแจกแจงขอมล พบวา ความคดเหนของผตอบจากหนวยงานกระทรวงสาธารณสขและองคการปกครองสวนทองถน ใกลเคยงกน สรปไดดงน

ประเดนปญหาสขภาพชองปากในการรบรของผตอบ เรยงตามล าดบความนยม (mode) ไดดงน ๑) มทนตบคลากรนอยในเขตชนบท ๒) ประชาชนเขาไมถงบรการ ๓) ประชาชนขาดทกษะในการดแลตนเอง

๓

๔) ขาดมาตรการปองกนโรคทไดผล ๕) มงบนอยในการจดบรการ ๖) สทธประโยชน ๓ สทธไมเทาเทยมกน ๗) คาบรการแพง

ประเดนทควรน ามาจดท ายทธศาสตร เรยงตามล าดบความนยม (mode) ไดดงน ๑) การสงเสรมสขภาพและปองกนโรค ๒) การเขาถงบรการทมคณภาพ ๓) การเขาถงบรการระดบปฐมภม ๔) ก าลงคน ๕) การขบเคลอนดวยกระบวนการมสวนรวมของภาคเครอขาย ๖) การบรหารจดการ (กลไก/ระบบ) ๗) การพฒนาเทคโนโลยสงเสรมสขภาพ/ปองกนโรค

จากนน มการจดประชมระดมสมองผมสวนไดสวนเสยตอแนวทางการจดท าแผนและประเดนยทธศาสตรสขภาพชองปาก วนท ๑๐-๑๑ พฤษภาคม ๒๕๕๕ ทโรงแรมรชมอนด ผเขาประชมคอ ผตอบแบบสอบถามและแจงชอวาประสงคจะรวมประชมดงกลาว ประกอบดวย ผบรหาร นกวชาการ ทนตบคลากร จากภาคองคการปกครองสวนทองถน กระทรวงสาธารณสข (โรงพยาบาล ส านกงานสาธารณสขจงหวด ศนยอนามย) และผบรหาร/ตวแทนคณะทนตแพทยศาสตร รวมกบทนตแพทยในสวนกลาง ความคดเหนหลกๆ ตอการจดท าแผนคอ หนวยงานแตละระดบน าบางประเดนไปถอดเปนยทธศาสตรตน และเกดการน าไปปฏบต มการแลกเปลยนในประเดนแนวทางการจดท าแผนและคณะกรรมการทจะจดท ารางแผน

การประชมในสวนกลางครงสดทายคอ เมอวนท ๒๒ มถนายน ๒๕๕๕ เปนการสรปประเดนยทธศาสตร แนวทางการท างาน และตงคณะกรรมการขนมารบผดชอบในแตละยทธศาสตร ไดแก

๑) การเสรมสรางความเขมแขงภาคประชาชนและภาคเครอขาย ๒) การสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก ๓) การเพมการเขาถงบรการสขภาพชองปาก ๔) กลไกการบรหารจดการ

จากนนเปนการด าเนนงานภายใตกรรมการแตละยทธศาสตร

ราง แผนยทธศาสตรสขภาพชองปากประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙

เปาหมายสดทาย (goal) ประชาชนมศกยภาพดแลสขภาพชองปากตนเองได1 และเขาถงบรการสขภาพชองปากทมคณภาพ เพอสขภาพและคณภาพชวตทด

สถานการณสขภาพชองปาก

โรคฟนผเปนปญหาทเดนชดในกลมเดกประเทศพฒนานอยและก าลงพฒนา เมอไมไดรบการดแลรกษาอยางทนทวงท โรคจะลกลามและสญเสยฟนในทสด สงผลตอพฒนาการ สขภาพ การสบฟน และการเรยน 2, 3, 4, 5 ในประเทศไทย รอยละ ๔.๓ และ ๔.๑ ของเดกอาย ๑๒ ปและ ๑๕ ป ปวดฟนจนขาดเรยนเฉลย ๒.๕ และ ๔.๔ วน ตามล าดบ 6 ขณะทในวยผใหญมปญหาโรคฟนผและปรทนตอกเสบรวมทงความเสอมถอยจากการมอายยนยาว เปนอปสรรคตอการด าเนนกจกรรมในชวตประจ าวน (everyday life activities) และการงานอาชพ สงผลตอคณภาพชวต 7 โดยเฉพาะอยางยงในผสงวย แมจะมระบบประกนสขภาพภาครฐ แตยงปจจยทเกยวของในการเขาถงบรการทงจากการจดบรการและดานประชาชน 8 นอกจากนในทศนะของสงคมไทย คาบรการรกษาโรคในชองปากและการฟนฟสภาพยงมราคาแพง รวมทงทนตบคลากรและบคลากรสงกดองคกรปกครองสวนทองถน 9 เปนอปสรรคส าหรบการใชบรการภาคเอกชนเมอภาครฐไมสามารถตอบสนองความตองการได

๑. ปญหาสขภาพชองปาก

ความชก (prevalence) ในเดกกลมอาย ๓ ปทปลอดโรคฟนผ ( caries free) มแนวโนมเพมขน เปนรอยละ ๓๘.๖ ในการส ารวจครงลาสด 6 แตสถานการณยงคงอยในระดบทเปนปญหา

1 หมายถงศกยภาพในดานสงเสรมสขภาพ ปองกนโรคฟนผ/ปรทนต บ าบดตนเองในเบองตน และการแสวงหาบรการเมอจ าเปน 2 Acs G, Lodolini G, Kaminski S, Cisneros GJ. Effect of nursing caries on body weight in a pediatric population. Pediatric Dentistry

1992;14:302-5. 3 Cağlaroğlu M, Kilic N, Erdem A. Effects of early unilateral first molar extraction on skeletal asymmetry. Am J Orthod Dentofacial Orthop

2008;134:270-5. 4 Melsen B, Terp S. The influence of extractions caries cause on the development of malocclusion and need for orthodontic treatment. Swed

Dent J Suppl 1982;15:163-9. 5 Richardson A. Spontaneous changes in the incisor relationship following extraction of lower first permanent molars. Br J Orthod 1979;6:85-

90. 6 กองทนตสาธารณสข กรมอนามย. รายงานผลการส ารวจสภาวะสขภาพชองปากระดบประเทศ ครงท ๖ ประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๔๙-๒๕๕๐. โรง

พมพส านกกจการองคการทหารผานศก, ๒๕๕๑. 7 Reisine ST, Fertig J, Weber J, Leder S. Impact of dental conditions on patients’ quality of life. Community Dent Oral Epidemiol 1989(17):7-

10. 8 เพญแข ลาภยง. การเขาถงบรการสขภาพชองปาก. ใน เศรษฐศาสตรบรการสขภาพชองปาก . นนทบร: ส านกทนตสาธารณสข ; 2554. โรงพมพ

องคการสงเคราะหทหารผานศก 9 เพญแข ลาภยง, เสกสรรค พวกอนแสง. ความคดเหนของผมสวนไดสวนเสยตอการพฒนาแผนยทธศาสตรสขภาพชองปากแหงชาต พ.ศ. 2555-

2559. ส านกทนตสาธารณสข ๒๕๕๕.

๕

เมอเทยบกบการส ารวจสภาวะสขภาพชองปากครงกอน ฟนแทในกลมเดกมแนวโนมดขนเลกนอย รอยละ ๕๖.๙ ของกลมอาย ๑๒ ปมประสบการณฟนแทผ เฉลย ๑.๕๕ ซตอคน ขณะทกลมอาย ๑๕ ปอยทรอยละ ๖๖.๓ คาเฉลย ๒.๒๔ ซตอคน ความชกในกลมอาย ๑๒ ปทมสภาวะเหงอกปกต สงกวาการส ารวจครงกอนเกอบเทาตว คอ รอยละ ๑๘ และ ๙.๕ ตามล าดบ 6, 10 ในภาพรวมประเทศพบเดกอาย ๑๒ ปมฟนแทตกกระ จากฟลออไรด (dental fluorosis) ระดบปานกลางและรนแรงรอยละ ๐.๐๙ และ ๐.๐๕ ตามล าดบ แตดชนฟนตกกระระดบชมชน (Community fluorosis index: CFI) มคา ๐.๑ นบวาไมเปนปญหาประเทศ (ตามเกณฑของ Dean คอ ตงแต ๐.๖) แมCFI สงทสด (พบในภาคเหนอ) กมคาเพยง ๐.๓ 6 จงเปนปญหาเฉพาะพนท ทงนความชกและความรนแรงของภาวะฟนตกกระมความสมพนธกบระดบปรมาณฟลออไรดทรางกายไดรบจากน าดมมากกวาอาหาร 11, 12

แมวา ผใหญทมฟนในชองปากไมนอยกวา ๒๐ ซจะเพมขนจากการส ารวจครงกอน (รอยละ ๙๖.๒ และ ๕๔.๘) แตการสญเสยฟนยงคงเปนปญหาส าคญในวยน พบวามถงรอยละ ๘๒.๘ และ ๙๔ ของวยท างาน 13 และผสงอาย ทสญเสยฟน เฉลย ๓.๙ และ ๑๓.๔ ซตอคน ตามล าดบ ในจ านวนน เปนผสงอายทสญเสยฟนทงปากถงรอยละ ๑๐.๕ และฟนจ านวนหนงทคงอยในชองปากกเปนโรคปรทนต (เกอบ ๔ คนในวยท างานและ ๘.๕ คนในวยสงอาย จาก ๑๐๐ คน เปนโรคปรทนต) 6

๒. ปจจยเกยวของกบสขภาพชองปาก

๒.๑ พฤตกรรมสวนบคคล

พฤตกรรมเออตอสขภาพชองปาก ไดแก การแปรงฟนดวยยาสฟนผลมฟลออไรด การบรโภคผกผลไม และการไดรบบรการสขภาพชองปาก สวนพฤตกรรมเสยงทส าคญ ไดแก การบรโภคลกอม ขนมกรบกรอบ เครองดมรสหวาน น าอดลม14, 15 การสบบหรรวมยาสบ 16, 17

เดกเลกจ าเปนตองไดรบการดแลจากผปกครองอยางใกลชดในดานอาหารการกนและการท าความสะอาดชองปาก แตมผปกครองเพยงรอยละ ๓๖.๔ ทดแลแปรงฟนใหกลมอาย ๓ ป ในกลมอาย ๑๒ ป รอยละ

10 กองทนตสาธารณสข กรมอนามย. รายงานผลการส ารวจสภาวะทนตสขภาพแหงชาต ครงท ๕ พ.ศ. ๒๕๔๓-๒๕๔๔. บรษทสามเจรญพาณชย

(กรงเทพ) จ ากด, ๒๕๔๕. 11 Karthikeyan G, Pius A, Apparao B V. Contribution of fluoride in water and food to the prevalence of fluorosis in areas of Tamil Nadu in

South India. Fluoride 1996;29(3):151-5. 12 McGrady MG, Ellwood RP, Srisilapanan P, Korwanich N, Taylor A, Goodwin M, Pretty IA. Dental fluorosis in populations from Chiang Mai,

Thailand with different fluoride exposures. Paper 2: The ability of fluorescence imaging to detect differences in fluorosis prevalence and severity for different fluoride intakes from water. BMC Oral Health 2012, 12:33 doi:10.1186/1472-6831-12-33.

13 ตวแทนในการส ารวจกลมวยท างานคอ อาย ๓๕-๔๔ ป 14 สนทร ระพสวรรณ, ภฑตา ภรเดช, ธงชย วชรโรจนไพศาล, เทวฤทธ สมโคตร, พลน เดชสมบรณรตน. ความสมพนธของวถชวตและความชก

ของโรคฟนผของเดกในชมชนแออด. วารสารประชากรศาสตร ๒๕๔๕; ๑๘(๒):๒๗-๓๖. 15 Millward A, Shaw L, Smith AJ, Rippin JW, Harrington E. The distribution and severity of tooth wear and the relationship between erosion

and dietary constituents in a group of children. Int J Paediatr Dent 1994, 4:151–157. 16 Jansson L, Lavstedt S. Influence of smoking on marginal bone loss: a prospective study over 20 years. J Clin Periodontol 2002;29(8):750-6. 17 Calsina G, Ramon JM, Echeverria JJ. Effects of smoking on periodontal tissues. J Clin Periodontol 2002;29(8): 771-6.

๘๙.๖ แปรงฟนทกวน เฉลย ๒.๒ ครง/วน แมโรงเรยนและศนยพฒนาเดกเลกจดนมจดใหเดกตามนโยบายแตกลมอาย ๓ ป รอยละ ๔๖.๗ ยงดมนมหวานและนมเปรยวเมออยทบาน 6

การบรโภคขนมกรบกรอบและน าอดลมมแนวโนมเพมมากขนตามกระแสบรโภคนยม จากผลการส ารวจของส านกงานสถตแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒ กลมอาย ๖-๑๔ ป มความถของการบรโภคขนมกรบกรอบสงกวาวยอนและบรโภคเครองดมรสหวานเพมขน ๑.๘ เทา จาก พ.ศ. ๒๕๔๗ -๒๕๕๐ ผลการส ารวจสภาวะสขภาพชองปากครงลาสด เดกอาย ๑๒ ป รอยละ ๒๘.๒ และ ๑๑.๖ บรโภคขนมกรบกรอบและดมน าอดลมทกวน ตามล าดบ กลมอาย ๑๕ ปดมน าอดลมทกวนถงรอยละ ๒๒.๗ มากกวาเดก ๑๒ ปเกอบเทาตว และกนขนมกรบกรอบทกวนรอยละ ๓๑.๔ 6 พฤตกรรมเหลานยงสงผลโดยตรงตอภาวะน าหนกเกนและโรคอวน ครอบครวซงเปนโครงสรางแรกในการอบรมกลอมเกลาทางสงคม ( socialization) จงควรเขามามบทบาทเปนกลไกส าคญในการควบคมโรคและพฤตกรรมเสยงอนๆ รวมกบศนยพฒนาเดกและสถานศกษา 18

ส าหรบวยท างาน รอยละ ๒๑ ยงคงสบบหร เฉลย ๑๐.๔ มวนตอวน มากกวากลมวยสงอาย (รอยละ ๑๗.๙ เฉลย ๗.๕ มวนตอวน) และยงพบการเคยวหมากทงในเขตเมองและชนบทรวมรอยละ ๕.๔ ในกลม วยท างาน และ ๑๖.๗ ในกลมสงอาย 6

๒.๒ การควบคมโรคในชองปากและปจจยเสยง

การบรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรค

ใน พ.ศ. ๒๕๓๑ กองทนตสาธารณสข กรมอนามยรวมกบส านกงานเลขาธการการประถมศกษาแหงชาต (สปช.) จดท าโครงการเฝาระวงทนตสขภาพในโรงเรยนประถมศกษาและด าเนนการทวประเทศเพอดแลสขภาพชองปากนกเรยนอยางครบถวนเบดเสรจ ตงแตการจดกจกรรมแปรงฟนหลงอาหารกลางวน อมน ายาบวนปากผสมฟลออไรด ครตรวจคดกรองนกเรยนทมปญหาเพอสงรกษา และตดตามการเปลยนแปลงสภาวะชองปากของนกเรยนทมปญหา ขณะททนตบคลากรเปนผใหบรการ 19

เมอมระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (พ.ศ. ๒๕๔๔) ระยะแรกยงเนนการบรการตามชดสทธประโยชนซงสวนใหญเปนการรกษาพนฐาน กระทงมการทบทวนมาตรการปองกนโรคในชองปากเพอการเกบรกษาฟนกรามแทซทหนงซงมอตราการผและถกถอนมากทสดในคนไทยเมอเทยบกบซอน เนองจากเปนฟนแทซแรกทขนในชองปากเมออาย ๕-๗ ป ผปกครองมกคดวาเปนฟนน านมจงละเลยการดแล ประกอบกบเดกชอบขนมหวาน และจากสภาพของตวฟนทเพงขน 20 จงผไดงายทดานบดเคยว 21,22 การเคลอบหลมรองฟน ( pit-

18 เพญแข ลาภยง. การสรางเสรมสขภาพ : แนวคด หลกการ และยทธศาสตร . ส านกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต/ ส านกงานวจยเพอการ

พฒนาหลกประกนสขภาพไทย, 2552. Cyber Rock Agency Group Co.,Ltd. 19 แมจะไมมขอมลจ านวนโรงเรยนททนตบคลากรและโรงเรยนรวมด าเนนโครงการเฝาระวงฯ ในปจจลน แตจากภาระงานในการบรการและ

ด าเนนกจกรรมดานสขภาพชองปากตงแตมระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (พ.ศ. ๒๕๔๔) คาดไดวา จะเหลอพนททด าเนนการไมมากนกและแมจะยงด าเนนการอยกนาจะลดความเขมขนลง จนไมใชโครงการเฝาระวงฯ

20 เมอฟนซนยงขนไมถงระนาบของการบดเคยว (occlusal plane) จะไมถกขดใหสะอาดจากการบดเคยวตามธรรมชาต (self cleansing) อกทงการสะสมแรธาต (mineralization) ของตวฟนทเพงขนสชองปากยงไมสมบรณ จงไมทนทานตอกรดทเกดขนเมอชองปากไมสะอาด

21 Macek MD, Beltran-Aguilar ED, Lockwood SA, Malvitz DM. Updated comparison of the caries susceptibility of various morphological types of permanent teeth. J Public Health Dent 2003;63:174-82.

๗

fissure sealant) เปนบรการทมประสทธผลสงสด 23,24,25,26 จงเปนบรการหลกในการปองกนฟนกรามแทผในเดกวยประถมศกษาในประเทศพฒนา 27,28,29,30,31 และอยในสทธประโยชนระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาไทย แตเรมมการบรหารจดการเปนโครงการเฉพาะ (vertical program) ใน พ.ศ. ๒๕๔๘ (ยมสดใสเดก กทม. ฟนด) 32 และขยายทวประเทศ (ยมสดใสเดกไทยฟนด) ท าใหกลมอาย ๑๒ ปไดรบการเคลอบหลมรองฟนเพมขนจากรอยละ ๔.๕ ในการส ารวจครงกอน เปนรอยละ ๑๒.๗ 6, 8

การจดสภาพแวดลอมทเออตอสขภาพชองปาก

สวนใหญเปนการด าเนนการในโรงเรยนและศนยพฒนาเดกรวมกบครและพเลยงเดก เชน ศนยเดกเลกปลอดน าอดลม โรงเรยนปลอดฟนผ ซงจ าเปนตองไดรบรวมมอจากผบรหารองคกร (นายกองคการปกครองสวนทองถน และผอ านวยการโรงเรยน) เพอความย งยนของการด าเนนงาน โดยตองจดสถานทในการแปรงฟนและตรวจฟนเดก และมมาตรการควบคมการขายขนม /น าอดลม รวมทงจ ากดการน าขนมจากบานมาบรโภคทโรงเรยน ประเดนปญหาคอ โรงเรยน และศนยพฒนาเดก มขอจ ากดในการด าเนนงานนอกเขตพนท จงควรพจารณาการขยายขอบเขตการด าเนนงานเปนระดบชมชนรวมทงครวเรอน เพอสรางความรวมมอกบผปกครอง

22 Brown LJ, Selwitz RH. The impact of recent changes in the epidemiology of dental caries on guidelines for the use of dental sealants. J Public

Health Dent 1995;55:274-91. 23 ตองเปนซฟนทดานบดคยวมหลมและรองฟนแคบและลกทซงมความเสยงสงทจะผ สวนฟนทมหลมรองฟนกวางและตนมความเสยงในการเปน

โรคฟนผต ากวาและสารเคลอบจะมโอกาสหลดมากกวา 24 Beltran-Aguilar ED, Barker LK, Canto MT, Dye BA, Gooch BF, Griffin SO, et al. Surveillance for dental caries, dental sealant retention,

edentulism and enamel fluorosis: United States 1988-1994 and 1999-2002. Surveillance summaries. National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion 2005;54:1-44.

25 Quinonez RB, Downs SM, Shugars D, Christensen J, Vann WF Jr. Assessing cost-effectiveness of sealant placement in children. J Public Health Dent 2005;65:82-9.

26 Kumar JV, Siegel MD. A contemporary perspective on dental sealants. J Calif Dental Assoc 1998;26:378-85. 27 Association of State and Territorial Health Officials. Integrating MCH and oral health program to improve health. Washington DC: Health

Resources and Service Administration; 2005. 28 The National Conference of State Legislatures. Children’s Oral Health. [cited 2012 Aug 22]; Available from: URL:

http://www.ncsl.org/programs/health/ChildOralHealth.htm 29 VanLandeghem K, Bronstein J, Brach C. Children’s Dental Care Access in Medicaid: the role of medical care use and dentist participation.

Rockville: Agency for Healthcare Research and Quality; 2003. 30 Truman BI, Gooch BF, Sulemana I, Gift HC, Horowitz AM, Evans CA, et al. Reviews of evidence on interventions to prevent dental caries,

oral and pharyngeal cancers, and sport-related craniofacial injuries. Am J Prev Med 2002;23(15):21-54. 31 Bureau of Oral and Health Delivery System, Iowa Department of Public Health. School-based dental sealant program. [cited 2012 Aug 22];

Available from: URL: http://www.idph.state.ia.us/OHDS/OralHealth. aspx? prog=OHC&pg=Sealants. 32 ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. โครงการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากเดกกรงเทพมหานคร (ยมสดใสเดก กทม. ฟนด)

พ.ศ. ๒๕๔๘. นนทบร: ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต; ๒๕๔๘.

ในระดบประเทศ ม การออกกฎหมายทเออตอสขภาพชองปากโดยตรง ไดแก การก าหนดใหแปรงสฟนเปนสนคาควบคมฉลาก บงคบใชวนท ๑ มกราคม ๒๕๔๖ 33 และใน พ.ศ. ๒๕๕๕ ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคเพมการระบชวงอาย บนฉลากแปรงสฟน เดกเพอใหผปกครองเลอกซอแปรงสฟนใหเดกไดอยางเหมาะสม มผลบงคบใชตงแตวนท ๕ ตลาคม ๒๕๕๕ 34 การควบคมปรมาณฟลออไรดในยาสฟน (๑.๑๐๐ สวนในลานสวน) การควบคมปรมาณฟลออไรดในน าดมทบรรจในภาชนะปดสนท (ก าหนดใหไมเกน ๐.๗ มลลกรมตอลตรจากเดม ๑.๕ มลลกรมตอลตร) 35

การขบเคลอนสรางกระแสสงคม มการด าเนนงานผานเครอขายเฉพาะวชาชพ (เชน ลกรกฟนดเรมทซแรก คณะทนตแพทยศาสตรสราง

เสรมสขภาพ ทนตแพทยผน าการสรางเสรมสขภาพ ทนตกรรมจงหวด......) หรอเปนภาคสหวชาชพ (เชน ไมกนหวาน ควบคมการบรโภคยาสบ) อาจเนนการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพในชองปาก หรอเพมวตถประสงคในการสรางคานยมของสงคม (เชน ลดการกนหวานใหพอดกบความตองการของรางกาย คนรนใหมไมสบบหร) หรอพฒนาศกยภาพทนตบคลากรรวมดวย และมการใชเทคโนโลยออนไลนในการสอสาร ประสานงาน เชน เครอขายทนตแพทยทวไทย เครอขายสรางเสรมสขภาพชองปากผสงวย

ดานนโยบายสาธารณะเพอสขภาพทสงผลตอสขภาพชองปากดวยทส าคญคอ สนบสนนการเลยงลกดวยนมแม 36 หามผลตนมรสชาตหวานส าหรบทารก37 ควบคมการผลต/จ าหนาย/สบบหร/และคมครองสขภาพผไมสบบหร 38,39,40 ควบคมการบรโภคแอลกอฮอล 41 ควบคมการโฆษณาเครองดมผสมแอลกอฮอลมากกวา 33 ราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศทวไป วนท ๑๑ พฤศจกายน ๒๕๔๕ เลม ๑๑๙ ตอนพเศษ ๑๐๙ ง. ประกาศคณะกรรมการวาดวยฉลาก ฉบบท ๑๑

(พ.ศ. ๒๕๔๕) เรองใหแปรงสฟนเปนสนคาควบคมฉลาก. 34 ราชกจจานเบกษา วนท ๖ มถนายน ๒๕๔๕ เลม ๑๒๙ ตอนพเศษ ๘๙ ง. ประกาศคณะกรรมการวาดวยฉลากฉบบท ๓๓ (พ.ศ.๒๕๕๕) เรองให

แปรงสฟนเปนสนคาควบคมฉลาก (ฉบบท ๒) 35 ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. ประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบท 6 เรองการควบคมปรมาณฟลออไรดในน าดมทบรรจในภาชนะท

ปดสนท. วนท ๒ มถนายน พ.ศ. ๒๕๕๓. 36 ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง ค าชแจงประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท ๓๐๘) พ.ศ. ๒๕๕๐ เรอง

อาหารทารกและอาหารสตรตอเนองส าหรบทารกและเดกเลก (ฉบบท ๔). วนท ๒๐ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๑. 37 ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง เรอง ชแจงประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท ๒๘๖) เรอง นม

ดดแปลงส าหรบทารกและนมดดแปลงส าหรบทารกและนมดดแปลงสตรตอเนองส าหรบทารกและเดกเลก (ฉบบท ๒) และ(ฉบบท ๒๘๗) พ.ศ. ๒๕๔๗ เรอง อาหารทารกและอาหารสตรตอเนองส าหรบทารกเดกเลก (ฉบบท ๓). วนท ๕ เมษายน พ.ศ. ๒๕๔๘.

38 ราชกจจานเบกษา วนท ๗ กมภาพนธ ๒๕๕๐ เลม ๑๒๔ ตอนพเศษ ๑๕ ง หนา ๑๗. ระเบยบกรมควบคมโรควาดวยการก ากบดแลขอมลรายการสวนประกอบของผลตภณฑยาสบ พ.ศ. ๒๕๕๐ ณ วนท ๑๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๐.

39 ราชกจจานเบกษา วนท ๑๐ สงหาคม ๒๕๕๕ เลม ๑๒๙ ตอนพเศษ ๑๒๔ ง หนา ๖. ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการแสดงรปภาพ ขอความค าเตอนเกยวกบพษภยและชองทางตดตอเพอการเลกยาสบ ในฉลากของยาเสนหรอยาเสนปรงตามพระราชบญญตควบคมผลตภณฑยาสบ พ.ศ. ๒๕๓๕ (ฉบบท ๑๗) พ.ศ. ๒๕๕๕. ณ วนท ๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๕.

40 ราชกจจานเบกษา วนท ๓๐ มนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓. เลม ๑๒๗ ตอนพเศษ ๔๐ ง หนา ๔๙. ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท ๑๙) พ.ศ. ๒๕๕๓ เรอง ก าหนดชอหรอประเภทของสถานทสาธารณะทใหมการคมครองสขภาพของผไมสบบหรและก าหนดสวนหนงสวนใดหรอทงหมดของสถานทสาธารณะดงกลาวเปนเขตสบบหรหรอปลอดบหร ตาม พระราชบญญตคมครองสขภาพของผไมสบบหร พ.ศ. ๒๕๓๕. ณ วนท ๒๗ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๓.

๙

รอยละ ๕ ของน าหนก 42 การหามขายสราในพนทสาธารณะ สถานประกอบการ และบนทางในขณะขบขหรอในขณะโดยสารอยในรถหรอบนรถ43 ลาสดคอ การปรบขนภาษสรรพสามตสราผสมและสราตางประเทศ และบหร 44 ซงแมจะมวตถประสงคเพอเพมรายไดรฐบาล แตกมผลลดการเขาถงสนคากลมนดวย และมความพยามยามผลกดนการจดเกบภาษในกลมอาหารและเครองดมทใหพลงงานสงแตมคณคาทางโภชนาการต า เปนหนงในมาตรการทางภาษและราคาในการจดการภาวะน าหนกเกนและโรคอวน 45 ซงสงผลตอสขภาพชองปากดวย

ทรพยากรในการบรการสขภาพชองปากภาครฐ

ทนตแพทยเกนครงอยในภาคเอกชน (รอยละ ๕๑.๕ ของทนตแพทยทงหมด) จากสดสวนทนตบคลากรตอประชากรระหวาง พ.ศ. ๒๕๔๗-๒๕๕๓ สถานการณทนตแพทยมแนวโนมดขนในภาพรวมประเทศ (๑ : ๕๗๘๘) แตมปญหาในการกระจาย (สดสวนในกรงเทพมหานคร = ๑: ๑,๐๗๖ ขณะทในภมภาค = ๑: ๑๐,๑๕๑ ) และมโรงพยาบาล (รพ.) ทไมมทนตแพทย ๓ แหง คอ รพ. เกาะกด (จงหวดตราด) รพ.ทาอเทน (จงหวดนครพนม) และ รพ.นาตาล (จงหวดอบลราชธาน ) สวนทนตาภบาลมจ านวนเพมไมมากนกในแตละป แตกระจายตวอยในภมภาค (สดสวนตอประชากรอาย ๐-๑๔ ป = ๑: ๒,๔๑๖) ดกวาในกรงเทพมหานคร (กทม.) ซงมสดสวน ๑: ๒๖,๕๓๗ สวนทางกบการกระจายตวของทนตแพทย 46 แมวาทนตแพทยและทนตาภบาลภาครฐมจ านวนเพมขนตลอดมาแตผลตภาพบรการทนตกรรมภาครฐไมเพมขนอยางไดสดสวนกน 47 เนองจากจ านวนครภณฑทนตกรรมหลกในการบรการไมไดเพมขนอยางสมพนธกนในทกระดบ (ตาราง ๑)

41 ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง ชแจงเกยวกบประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท ๒๗๒ ) พ.ศ.

๒๕๔๖ เรอง สรา. วนท ๑๘ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๖. 42 ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง หลกเกณฑการโฆษณาเครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอล. วนท

๑๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๘. 43 ราชกจจานเบกษา วนท ๗ สงหาคม ๒๕๕๕ เลม ๑๒๙ ตอนพเศษ ๑๒๓ ง หนา ๖. ประกาศส านกนายกรฐมนตร เรอง ก าหนดสถานทหรอ

บรเวณหามบรโภคเครองดมแอลกอฮอลบนทาง พ.ศ. ๒๕๕๕ ณ วนท ๒๓ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๕. 44 หนงสอพมพโพสตทเดยออนไลน. ครม.ถงแตกรดภาษเหลา-บหร. วนท ๒๑ สงหาคม ๒๕๕๕. http://www.posttoday.com/ธรกจ-ตลาด/172229/ 45 พระราชบญญตภาษสรรพสามต พ.ศ.๒๕๓๗ จดเกบภาษในอาหารและเครองดมทกชนด แตยกเวนภาษเครองดมสขภาพบางรายการทงทสงผล

เสยตอสขภาพ อาจเพมอตราภาษในเครองดมรสหวานใหสงพอตอการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภค กอนขยายไปยงอาหารประเภทอนตอไป

46 ส านกทนตสาธารณสข กรมอนามย. รายงานบคลากรดานทนตสาธารณสข ประจ าป ๒๕๕๕. เอกสารอดส าเนา, ๒๕๕๕. 47 ส านกบรการการสาธารณสข ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. ระบบรายงานขอมลสนบสนนงานทนตสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๔.

ตาราง ๑ บคลากรและยนตทนตกรรมในสถานพยาบาลสงกดส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๕๕

ประเภทโรงพยาบาล จ านวน

(แหง)

จ านวนท

รายงาน (แหง)

คาเฉลยยนตทนตกรรม (ตว/แหง) คาเฉลยผบรการทนตกรรม (คน/

แหง)

รพ.แมขาย รพ.สต. รวมระดบCUP

ทนตแพทย

ทนตาภบาล

รวม

ชมชน ๑๐-๓๐ เตยง ๔๕๒

๓๒๔ ๒.๘๙ ๒.๐๖ ๔.๙๖ ๒.๔๗ ๔.๐๔

๖.๕๐

มากกวา ๓๐ เตยง ๒๘๘

๒๓๙ ๔.๑๓ ๓.๖๔ ๗.๗๘ ๔.๐๘ ๖.๑๘ ๑๐.๒

๕ ทวไป ไมเกน ๓๐๐ เตยง

๒๐ ๑๖ ๖.๑๓ ๔.๐๖ ๑๐.๑๙ ๖.๓๘ ๕.๖๙ ๑๒.๐๖

มากกวา ๓๐๐ เตยง ๕๐

๓๔ ๙.๓๕ ๖.๓๕ ๑๕.๗๑ ๑๑.๓๘ ๖.๕๐ ๑๗.๘

๘

ศนย ๒๕

๑๗ ๑๔.๔

๗ ๙.๗๖

๒๔.๒๔

๑๓.๘๒

๗.๙๔

๒๑.๗๖

รวมทกระดบ ๘๓๕

๖๓๐ ๔.๑๑ ๓.๑๕ ๗.๒๖ ๓.๙๖ ๕.๑๓

๙.๐๙

หมายเหต รพ.สต.ทวประเทศมจ านวน ๙,๗๕๖ แหง ทมา: ส านกบรการการสาธารณสข. ระบบรายงานขอมลสนบสนนงานทนตสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๕.

การใชบรการสขภาพชองปาก

จากผลการส ารวจอนามยและสวสดการของส านกงานสถตแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๔ พบวา ประชาชนใชบรการสขภาพชองปากในรอบปทผานมา เพมจากการส ารวจครงกอน (รอยละ ๙.๓ และ ๘.๗ ตามล าดบ) 48,49 แตยงคงอยในระดบต าและเปนบรการทท าใหสญเสยฟนเนองจากบรการทใชในครงลาสดมากเปนอนดบหนงยงคงเปน การถอนฟน (รอยละ ๓๕.๑๗) รองลงมาคอ การอดฟน รอยละ ๒๕.๘ เพมจากการส ารวจครงกอน (รอยละ ๑๘.๖)

แมวา ประชากรสวนใหญ (รอยละ ๙๐) จะบอกวา ไมมปญหาในชองปากจงไมใชบรการ แตในกลมทมปญหาซงควรจะมาใชบรการกยงมสาเหตทท าใหไมใชบรการ สวนใหญบอกวา ไมมเวลา (รอยละ ๖๒, ๖๐.๔ และ ๓๙.๖ ของกลมลกจาง ขาราชการ และสทธบตรทอง ตามล าดบ) เนองจากประชาชนเปนผตดสนใจขน

48 ค านวณจากฐานขอมลการส ารวจอนามยและสวสดการ. ส านกงานสถตแหงชาต. พ.ศ. ๒๕๕๔. 49 วระศกด พทธาศร, เพญแข ลาภยง. การใชบรการสขภาพชองปากของคนไทย 5 ปหลงการด าเนนโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา.

วารสารวชาการกระทรวงสาธารณสข 2552;18(4) 489-503.

๑๑

สดทายวาจะใชบรการหรอไม ในการเพมการเขาถงบรการจงตองจดการบรการใหตอบสนองตอปจจยเหลานรวมดวย

ขาราชการยงคงเปนกลมทมอตราการใชบรการมากทสด รองลงมาคอ กลมลกจางซงม(สทธประกนสงคมรวมกบสวสดการจากนายจาง และสทธบตรทอง (๑๔.๓, ๑๓.๓ และ ๘.๑ คนตอ ๑๐๐ ประชากร ตามล าดบ) แตไมใชสทธทมในการใชบรการ ถงรอยละ ๓๓.๕ ของผใชบรการทงหมด (สวนใหญบอกวา เพราะชาตองรอนาน) และไมมสทธสวสดการรอยละ ๐.๘ เมอแยกเฉพาะผใชสทธทม กลมลกจางกลบใชบรการในอตราสงทสด รองลงมาคอ ขาราชการและบตรทอง (๙.๖, ๕.๖ และ ๕.๔ คนตอ ๑๐๐ ประชากร ตามล าดบ) นาสงเกตวา แหลงบรการยอดนยมในการส ารวจครงลาสดนคอ คลนกเอกชน ตางจากการส ารวจเมอ ๕ ปกอนทเปนโรงพยาบาลชมชน โดยประชาชนในกรงเทพมหานคร ภาคกลาง และภาคใต นยมใชบรการคลนกเอกชนเปนอนดบหนง สวนภาคเหนอและตะวนออกเฉยงเหนอใชบรการจากโรงพยาบาลชมชน รองลงมาคอ คลนกเอกชน หากจดการใหคลนกเอกชนเขามาจดบรการทจ าเปนรวมกบภาครฐ นาจะเปนการขยายบรการในระดบปฐมภมซงเปนมาตรการหลกในการเพมการเขาถงบรการในเขตเมอง

๓. บรบทส าคญ

มการจดท าแผนยทธศาสตรสขภาพระดบชาตเพอใชเปนกรอบชทศทางการขบเคลอนสการปฏบตการอยางบรณาการเปนเอกภาพทกระดบ ในการปรบเปลยนวถชวตใหมเปนวถชวตทลดเสยง ลดโรค ลดภาวะแทรกซอน ลดการพการ ลดการตาย และลดภาระคาใชจายทงระดบบคคล ครอบครว ชมชน สงคม และประเทศ ใหกาวสวถชวตพอเพยง สขภาพพอเพยง ระบบสขภาพพอเพยง และสงคมสขภาวะ ภายใตสงคมอยเยนเปนสขรวมกนเปนสงคมทอยรวมกนอยางมความสข โดยมเปาประสงคสงสดคอ ประชาชน ชมชน สงคม และประเทศ มภมคมกนและศกยภาพในการสกดกนภยคกคามสขภาพจากโรควถชวตทส าคญได 50 ในระดบกระทรวงสาธารณสขมการจดท าแผนพฒนาระบบบรการสขภาพ ๒๕๕๕-๙ (Health service plan) เพอใหบรการในแตละระดบมบทบาทหนาทชดเจน เชอมโยงกนดวยระบบสงตอ จดบรการสขภาพทมคณภาพ และใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ รวมทงมศกยภาพในการรองรบปญหาทางการแพทยและสาธารณสขทมความซบซอนในระดบพนท ภายใตแผนนจงมการจดท าแนวทางการท าแผนพฒนาระบบบรการสขภาพชองปาก (Oral Health Service Plan) สอดรบกบวตถประสงคขางตนและบรณาการไปกบแผนพฒนาระบบบรการสขภาพ โดยมส านกบรหารการสาธารณสข ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานเลขานการ ดงนนโครงสรางบรการสขภาพชองปากในระดบปฐมภม (โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล : รพ.สต.) และโรงพยาบาลแมขายแตละระดบ (ตาราง ๑) จงใชแผนดงกลาวเปนกรอบการพฒนาใหไดตามมาตรฐาน

งบประมาณหลกในการจดบรการคอ งบกองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต 51 เปนงบบรการผปวยนอก (OP) และงบบรการสงเสรมสขภาพและปองกนโรค ( PP) กรณทตองจดซอครภณฑใหใชงบทดแทน

50 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, กระทรวงสาธารณสข, มหาวทยาลยมหดล. แผนยทธศาสตรสขภาพดวถชวต

ไทย พ.ศ. ๒๕๕๔- ๒๕๖๓. 51 โดยกนเงนเดอนของบคลากรกระทรวงสาธารณสขออกไปกอนแลว

(replacement) ซงค านวณจากคาเสอมราคาโดยมการบรหารจดการในระดบเขต 52 ในภาคทองถนมกองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถนซงเรมใน พ.ศ. ๒๕๔๙ แตเนนการสนบสนนการด าเนนงานสขภาพมากกวาจะเปนสขภาพชองปาก (ยกเวนกรณทมหนวยบรการสขภาพชองปากอยแลว) การสนบสนนการด าเนนงานสขภาพชองปากภาครฐเดนชดขนเมอส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตจดตงกองทนทนตกรรมใน พ.ศ. ๒๕๕๔ ใหเปนแหลงเงนสนบสนนการจดบรการสขภาพชองปากแกกลมเดกและหญงมครรภ และบรการฟนเทยมแกผจ าเปน เพอเพมการเขาถงบรการและควบคมการเกดโรคในชองปากในระยะยาว 53 ซงการจะเกดประโยชนสงสดจากการคลงดงกลาวนน ทนตบคลากรแตละระดบจ าเปนตองไดรบการพฒนาศกยภาพใหพฒนาโครงการทมความคมคาและบรหารจดการใหบรรลวตถประสงค การมกองทนดงกลาวท าใหมการจดตงกลไกบรหารในระดบประเทศ จงหวด และอ าเภอตามมา โดยมงใหเปนกลไกทมสวนรวมจากภาคสวนทเกยวของกบการด าเนนงานสขภาพชองปากแตยงขาดการมสวนรวมจากภาคประชาชนซงจะชวยถวงดลใหการตดสนใจค านงถงผลประโยชนของประชาชนมากขน การบรหารและตดตามก ากบจงหวดยงคงใชกลไกระดบเขตทมอย คอ คณะอนกรรมการหลกประกนสขภาพระดบเขต (อปสข.) และคณะกรรมการประสานงานสาธารณสขระดบเขต (คปสข.) ดวยกลไกการตรวจราชการกระทรวงระดบเขต

ปจจบนในดานการบรหารจดการ กระทรวงสาธารณสขเนนธรรมาภบาล ๖ องคประกอบ 54 คอ การก าหนดทศทางนโยบายเชงยทธศาสตร การใชเหตผล/ปญญาความรและประเมนภาพรวม การสรางความรวมมอ การก ากบดแล การออกแบบระบบ (บรณาการระบบยอยเพอความเปนเอกภาพตอบสนองนโยบาย) และความส านกรบผดชอบ (accountability) 55 โดยตองมกลไกทเหมาะสม 56

หลกการพนฐานของแผนยทธศาสตรสขภาพชองปากประเทศไทย ๑) ทกภาคสวนของสงคมไทยมความรบผดชอบรวมกนในการจดการปญหาสขภาพชองปาก ๒) การไดรบขอมลและพฒนาทกษะทจ าเปนในการ ดแลสขภาพ ชองปากและปองกนโรค และการเขาถง

บรการสขภาพชองปากภาครฐ เปนสทธพนฐานของประชาชนไทย

วตถประสงคของแผนยทธศาสตรสขภาพชองปากประเทศไทย

52 ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. การบรหารงบกองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต ปงบประมาณ ๒๕๕๓. 53 ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. คมอบรหารกองทนทนตกรรม. บรษทสหมตรพรนตงแอนดพบลสชงจ ากด, ตลาคม ๒๕๕๓. 54 World Health Organization. Everybody business: strengthening health systems to improve health outcomes. Geneva, WHO. 2007. 55 ในระบบสขภาพ กลมเปาหมายในการพฒนาความส านกรบผดในหนาท ม 3 ระดบคอ 1) ระดบระบบ ยทธศาสตรการพฒนา คอ การปฏรประบบ

สขภาพ ซงสงผลถงระบบก ากบหรอการก าหนดหนาท actor ใหม เชน แยกบทบาทผซอออกจาก ผใหบรการ การจางเหมาบรการ กระจายอ านาจในการจดซอยา หรอพฒนาศกยภาพในการจดการและก ากบตดตาม 2) ระดบสถานพยาบาล เปนการพฒนาระบบขอมลดานการเงน/บรการและการจดการผปวย/และการจดซอจดจาง ใหเขมแขง 3) ระดบผใหบรการ โครงสรางเงนเดอนและการใหรางวล สถานภาพการจางงาน รวมกบการใหค าปรกษาและรายงาน เปนปจจยทมผลส าคญตอ accountability

56 กลไกธรรมาภบาลดานสขภาพม ๓ องคประกอบ คอ ๑) การสรางแรงจงใจทสมพนธกบผลลพธ ๒) ขอมลขาวสาร เพอลดความไมสมดลระหวางผมบทบาทตางๆ actors) ดวยการเปรยบเทยบ (Benchmarking) และนเทศตดตาม ( monitoring) ซงควรเนนการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการรายงานและประเมนการจดการความเสยง และ ๓) การก ากบทเนนผลลพธแทนทจะใหความส าคญกบกระบวนการและละเลยผลลพธ

๑๓

วตถประสงคทวไป เพอสรางการมสวนรวมของภาคสวนตางๆ ในการพฒนาศกยภาพประชาชน ชมชน และระบบบรการในการจดการปญหาสขภาพชองปากเพอสงเสรมสขภาพและคณภาพชวตของประชาชน

วตถประสงคเฉพาะ ๑. สรางความตระหนกโดยขบเคลอนสงคมเพอปรบเปลยนคานยมในการดแลสขภาพชองปาก ๒. สนบสนนการพฒนากลไกบรหารจดการและสนบสนนใหภาคสวนเขามาม สวนรวมในการจดการ

ปญหาสขภาพชองปาก ๓. สนบสนนการพฒนาศกยภาพประชาชนและชมชนใหสามารถ จดการปญหาสขภาพชองปากดวย

ตนเอง ๔. สนบสนนการพฒนาการจดบรการทมคณภาพและครอบคลมประชากรเปาหมายเพมขน (ย. ๓) ๕. บรหารจดการและสนบสนนการน าแผนน ไปปฏบตและก าหนดเปนเปาหมายในแตละระดบของ

หนวยงานองคกรทเกยวของกบสขภาพชองปากอยางบรณาการ ๖. เปนเครองมอในการเรยนรรวมกนของภาคสวนทเกยวของกบการด าเนนงานสขภาพชองปาก

แผนยทธศาสตรสขภาพชองปาก ประกอบดวย ๔ ยทธศาสตร คอ

๑. การเสรมสรางความเขมแขงภาคประชาชนและภาคเครอขาย ๒. การสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก ๓. การเพมการเขาถงบรการสขภาพชองปาก ๔. กลไกการบรหารจดการ

(รายนามผมสวนรวมในการจดท ารางยทธศาสตรอยในภาคผนวก)

ตวชวดความส าเรจของแผนยทธศาสตรสขภาพชองปากประเทศไทย

การประเมนความส าเรจในภาพรวมควรจะอาศยตวชวดทมความจ าเพาะเจาะจง มความสามารถในการท านายความรนแรงของปญหา วดไดอยางสม าเสมอ (ตวชวดพนฐาน) และสอดคลองกบเปาหมายหลก เพอการบรรลวตถประสงค ดงแสดงในตาราง ๒ ซงประกอบดวยตวชวดพนฐานและตวชวดเพมเตมซงมความซบซอนมากกวาหรอตองลงทนเพมเตม สวนเปาหมายยทธศาสตรแสดงดงตาราง ๓

ตาราง ๒ ตวชวดพนฐานและเพมเตมของแผนยทธศาสตรสขภาพชองปากประเทศไทย

ตวชวดความส าเรจ ตวชวดพนฐาน* ตวชวดเพมเตม

ความเสยงของฟนน านมผในเดกอาย ๓ ป รอยละของเดกทบรโภคนมหวานนมเปรยว ความเสยงของฟนแทผในเดกอาย ๑๕ ป รอยละของเดกทดมน าอดลมทกวน

ตวชวดความส าเรจ ตวชวดพนฐาน* ตวชวดเพมเตม

สภาวะฟนน านมไมผ รอยละของเดกอาย ๓ ปไมมฟนผ สภาวะฟนแทไมผ รอยละของเดกอาย ๑๒ ปไมมฟนผ สภาวะมฟนใชงานไดตงแต ๒๐ ซ รอยละของผสงอายมฟนใชงานไดตงแต

๒๐ ซ

การเขาถงบรการ รอยละของเดกอาย ๑๒ ปทไดรบการรกษาฟนผ อตราการบรการภาครฐ (รายป) อตราการใชบรการจากทกแหลงบรการ (ราย ๒ ป)

การเขาถงบรการสงเสรมปองกน การเขาถงบรการรกษา/ฟนฟสภาพ

รอยละคลนกทนตกรรมทผานการรบรองคณภาพบรการทนตกรรม: Dental Safety Goal

ศนยบรการสาธารณสข (เทศบาล) / รพ.สต./ สอ. / รพช. / รพศ/รพท. / คลนกทนตกรรมเอกชน /

* ตวชวดพนฐาน หมายถง ตวชวดทมอยในระบบปกต หรอมการส ารวจระดบประเทศเปนประจ า

๑๕

ตาราง ๓ เปาหมายของแผนยทธศาสตรสขภาพชองปากประเทศไทย

เปาหมาย หนวย สถานการณปจจบน

เปาหมาย ๒๕๕๗ ๒๕๕๘ ๒๕๕๙

ลดการบรโภคนมหวาน/นมเปรยวของเดกอาย ๓ ป

รอยละ ๔๖.๗

ลด การดมน าอดลมทกวน ของเดกอาย ๑๕ ป รอยละ ๒๒.๗ เพม เดกอาย ๓ ปทไมมฟนผ รอยละ ๓๘.๖ เพม เดกอาย ๑๒ ปทไมมฟนผ รอยละ ๔๓.๑ เพม ผสงอายมฟนใชงานไดตงแต ๒๐ ซ รอยละ ๔๕.๒ เพม การเขาถงบรการ การอดฟนแทเดกอาย ๑๒ ป รอยละ ๒๘.๕ บรการสงเสรมปองกน อตรา/๑๐๐

ประชากร -

บรการรกษา/ฟนฟสภาพ อตรา/๑๐๐ประชากร

-

เพม การเขาถงบรการสทธหลกประกนสขภาพถวนหนา

๘.๐๘

เพม คลนกทนตกรรมทผานการรบรอง dental safety goal (ทนตแพทยสภา)

ศนยบรการสาธารณสข (เทศบาล) รอยละ - รพ.สต./ สอ. รอยละ - รพช. รอยละ - รพศ/รพท. รอยละ - คลนกทนตกรรมเอกชน รอยละ -

ภาพ 4 แผนทยทธศาสตรสขภาพชองปาก

ขอมลสถานการณ

สขภาพชองปาก เปนปจจบน

การตดตามและประเมนผล

ก ระ บ ว น ก า ร

องคการปกครองสวนทองถน •สนบสนน/รวมดแลเดก •รวมจดบรการสขภาพชองปาก

ประชาชนมศกยภาพในการดแลตนเองใหฟนสะอาดเหงอกแขงแรง และเขาถงบรการสขภาพชองปากทม

คณภาพ

ประ ชา ชน

ภาครฐระดบเขต/จงหวด/อ าเภอมนโยบาย/สนบสนน/จดการ ใหประชาชนเขาถงบรการสงเสรมสขภาพชองปากและปองกนโรค

ภาคเอกชน รวมจดบรการ

สถานศกษา รวมดแล นร./นศ.

องคกรวชาชพ จดท ามาตรฐานคณภาพ

สนบสนนวชาการ สอสารในกลมวชาชพ

ภาค

เครอ

ขาย

ความเปนธรรม การเขาถงบรการ ตนทนบรการ

การอภบาลระบบ

การจดสรรงบประมาณ

ผลตภาพ ของระบบ

ศกยภาพ ทนตบคลากร

การบรหารจดการ

พฒนาระบบบรการสงเสรมสขภาพชองปาก/ปองกนโรค

พฒนาระบบบรหารจดการ และอภบาล

คณภาพและประสทธภาพระบบบรการ

ระบบก าลงคนดาน ทนตสาธารณสข

ระบบการเงนการคลง

ศกยภาพเครอขาย

ความรวมมอกบเอกชน

ครอบครว ดแลเดก ผสงอาย ผพการ

ประชาชนมสขภาพและคณภาพชวตทด

ร า ก ฐ า น

กระบวนการ

นโยบายสขภาพชองปาก

ระดบเขต/กระทรวง/ประเทศ

ขอมลดานนโยบาย: การจดสรรงบประมาณ ผลการประเมนเชงนโยบาย

ขอมลสารสนเทศเปนปจจบน: web-based

ยทธศาสตรการพฒนาการสงเสรมและปองกนโรคในชองปาก

เปาหมาย ประชาชนมศกยภาพในการดแลตนเองให ฟนสะอาด เหงอกแขงแรง

แนวคด

ปญหาสขภาพชองปาก เปนสาเหตหนงทเปนอปสรรคตอการมสขภาพดของประชากร สภาวะสขภาพชองปากยงสะทอนความไมเทาเทยมกนในสงคม จะเหนไดจากความชกและความรนแรงของโรคและพฤตกรรมทไมพงประสงคของคนในชนบท มแนวโนมสงกวาคนในกรงเทพมหานครและเขตเมอง ขณะทการเขาถงอปกรณเพอสขภาพชองปาก และการเขาถงบรการของคนในชนบท กลบต ากวาคนในกรงเทพมหานครและเขตเมองอยางชดเจน

ดวยหลกการทวา สขภาพทดของประชาชนขนกบศกยภาพของประชาชนทจะดแลตนเอง การใหบรการของบคลากรดานสขภาพเปนเพยงสวนเสรมหรอชวยแกไขปญหาทเกดขนแลว ดงนน ในขณะทตองพฒนาการจดบรการใหทวถงและเปนธรรม กจ าเปนตองปรบทศทางการท างานเพอสนบสนนใหประชาชนมศกยภาพในการ “ดแลตนเอง” ใหมากขนดวย ซงนอกจากความรแลว จ าเปนตองไดรบการพฒนาทกษะ การสรางแรงเสรมดวยนโยบายและการจดการสงแวดลอม รวมทงการสนบสนนจากชมชนและสงคม

ในการท ายทธศาสตรการสงเสรมและปองกนโรคในชองปากไดน าแนวคด Ottawa charter มาเปนกรอบในการท างาน เพอท าใหเหนมตในการท างานทชดเจนตงแตระดบการดแลสวนบคคล การเพมศกยภาพชมชน และการเสนอแนะนโยบายทเออตอสขภาพ อยางไรกตามการท างานใหบรรลเปาหมาย “คน” นบเปนแกนส าคญ ในการขบเคลอนดงกลาว คนจะท างานไดตองมความชดเจนในบทบาทของตนเอง มความร ความสามารถและรบรผลการท างานทเกดขน การปรบเปลยนแนวคดของคนท างานจงเปนสงทส าคญมาก และแนวคดส าคญทจะตองพฒนาใหเกดขนในหมบคลากรสขภาพ คอการเพมบทบาทดานการเปนผทเสรมพลง (Empowerment)ใหแกผเปนเจาของสขภาพทแทจรง

ในการเปลยนแปลงใดๆทตองมความตอเนอง การสรางกลมผน าการเปลยนแปลง (Change agent) เปนสงจ าเปน ทจะสนบสนนใหมการเรยนรของคนท างานอยางตอเนอง ขณะเดยวกน ตองมการพฒนาองคความร เทคโนโลยทเหมาะสมกบชมชน การพฒนาระบบเฝาระวง เพอใหไดขอมลทจ าเปนตอการวางแผน สงเสรมใหชมชนพฒนานวตกรรมทเหมาะสมกบตนเอง รวมทงการสอสารทมประสทธภาพ เพอใชความรเปนเครองมอขบเคลอนทงภาคนโยบาย สงคม และบคคล น าไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมของกลมเปาหมายอยางถาวร

วตถประสงคและตวชวด

วตถประสงค ตวชวดพนฐาน* ตวชวดเพมเตม ๑.ลดโรคฟนผในกลมเดกปฐมวย

๑.รอยละของเดกอาย ๓ปทบรโภคนมหวาน นมเปรยว และเครองดมทมน าตาล (โดยใชขวดนม) ๒.รอยละของเดกอาย ๓ปปราศจากโรคฟนผ

รอยละของเดก(๑๘เดอน,๓ป)ทมฟนสะอาด

๒.ลดโรคฟนผและภาวะโรคเหงอกอกเสบในกลมเดกประถมศกษาและมธยมศกษา

๑.รอยละของเดกอาย๑๒ป, ๑๕ ปทดมน าอดลม/น าหวานทกวน ๒.รอยละของเดกอาย ๑๒ปปราศจากโรคฟนผ

๑.รอยละของเดกและเยาวชน(๖ป,๑๒ป,๑๕ป)ทมฟนสะอาด

๒.รอยละของเดกทดมเครองดมท มน าตาลเกน ๑๐% เกนวนละ ๒ ครง

๓.เพมการเขาถงบรการทนตสขภาพของเดกแรกเกด-๑๕ป

รอยละของผปกครองเดก๙-๑๒เดอนไดรบการฝกทกษะแปรงฟนเดก

๑.รอยละของเดกและเยาวชน(๙-๑๒เดอน, ๓ป, ๖ป, ๑๒ป, ๑๕ป)ไดรบการตรวจสขภาพชองปากปละ ๑ครง ๒.รอยละของกลมอาย ๓-๑๕ ปได รบการฝกทกษะแปรงฟน ๓.รอยละของเดกและเยาวชน(แรกเกด-๑๕ป)ไดรบบรการสงเสรมปองกน

๔.พฒนาคณภาพชวตผสงอาย รอยละของผสงอายมฟนใชงานไดตงแต ๒๐ ซ

รอยละของคนไทย (๓๕-๔๔ ป และผสงอาย) ทมฟนสะอาด

๕.คมครองผบรโภค รอยละของประชาชนใชผลตภณฑทนตสขภาพทไดมาตรฐาน

รอยละของผลตภณฑทนตสขภาพทผานมาตรฐานกรมอนามย รอยละของน าดมบรรจขวดทมปรมาณฟลออไรดเกน ๐.๗ ppm.

๑๙

เปาหมายของยทธศาสตรการสงเสรมและปองกนโรคในชองปาก

เปาหมายของยทธศาสตร การสงเสรมและปองกนโรคในชองปาก

หนวย สถานการณปจจบน

เปาหมาย ๒๕๕๗ ๒๕๕๘ ๒๕๕๙

๑.ลด บรโภคนมหวาน นมเปรยวของเดกอาย ๓ป รอยละ

๔๖.๗

๒.ลด การดมน าอดลม/น าหวานทกวนของเดกอาย๑๒ ป รอยละ

๓.ลด การดมน าอดลม/น าหวานทกวนของกลมอาย ๑๕ ป รอยละ

๒๒.๗

๔.ลด การดมเครองดมทมน าตาลเกน ๑๐% เกนวนละ ๒ครง ของเดกอาย๑๒ ป

รอยละ

-

๕.ลด การดมเครองดมทมน าตาลเกน ๑๐% เกนวนละ ๒ครง ของเดกอาย๑๕ ป

รอยละ

-

๖.เพม เดก ๑๘เดอน ทมฟนสะอาด รอยละ

-

๗.เพม เดก ๓ป ทมฟนสะอาด รอยละ

-

๘.เพม เดก ๖ป ทมฟนสะอาด รอยละ

-

๙.เพม เดก ๑๒ป ทมฟนสะอาด รอยละ

-

๑๐.เพม กลมอาย ๑๕ป ทมฟนสะอาด รอยละ

-

๑๑.เพม กลมอาย ๓๕-๔๔ ปทมฟนสะอาด รอยละ

-

๑๒.เพม ผสงอาย ทมฟนสะอาด รอยละ

-

๑๓.เพม ผปกครองเดก๙-๑๒เดอนไดรบการฝกทกษะแปรงฟนเดก

รอยละ

๕๘.๖%(ป๕๔)

๑๔.เพม เดกอาย ๓ ปไดรบการตรวจสขภาพชองปากปละ ๑ ครง

รอยละ

-

๑๕.เพม เดกอาย ๖ ปไดรบการตรวจสขภาพชองปากปละ ๑ ครง รอยละ

-

๑๖.เพม เดกอาย ๑๒ ปไดรบการตรวจสขภาพชองปากปละ ๑ ครง

รอยละ

-

๑๗.เพม กลมอาย ๑๕ ปไดรบการตรวจสขภาพชองปากปละ ๑ ครง

รอยละ

-

๑๘.เพม กลมอาย ๓-๑๕ ปไดรบการฝกทกษะแปรงฟน รอยละ

-

๑๙.เพม เดกและเยาวชน(o-๑๕ป)ไดรบบรการสงเสรมปองกน รอยละ

-

๒๐.เพม เดกอาย ๓ปปราศจากโรคฟนผ รอยละ

๓๘.๖

๒๑.เพม เดกอาย ๑๒ปปราศจากโรคฟนผ รอยละ

๔๓.๑

๒๒.เพม ผสงอายมฟนใชงานไดตงแต ๒๐ ซ รอยละ

๔๕.๒

๒๓.เพม ประชาชนใชแปรงสฟนทไดมาตรฐาน รอยละ

๒๔.เพม แปรงสฟนทผานมาตรฐานกรมอนามย รอยละ

๗๕

๒๕.ลด น าดมบรรจขวดทมปรมาณฟลออไรดเกน ๐.๗ ppm. รอยละ

๒๑

มาตรการ แนวทางและตวชวด ของยทธศาสตรการสงเสรมและปองกนโรคในชองปาก

มาตรการ (กลยทธ) แนวทาง (ระยะ ๒-๔ ป) ตวชวด ๑.พฒนาศกยภาพและทกษะทนตบคลากรและภาคผรวมงาน ใหมสมรรถนะดานการด าเนนงานสงเสรมสขภาพชองปาก และการท างานเชงรก โดยท างานดวยฐานขอมลของพนท

๑.สวนกลาง จดท าหลกสตร คมอ เครองมอ และสอ ในการพฒนา และพฒนาทนตบคลากรผน า(core team) ๑๒ เขตเพอไปพฒนาทมงานในพนท ๒.ทนตบคลากรผน า (core team) จดกระบวน การพฒนาในพนท ๓. ประเมนผลหลกสตร คมอ เครองมอและสอ

๑.จ านวนทนตบคลากรผน า (core team)ทมศกยภาพ ศนยเขตละ1ทม ๒.จ านวนพนทและจ านวนทมงานทเขารวมกระบวนการพฒนาโดยทนตบคลากรผน า (Core team)

๒.พฒนาวชาการและเทคโนโลย ในดานความรวชาการทางทนตแพทยศาสตร ดานสงคมและพฤตกรรม และการจดการเพอท าให คนไทยฟนสะอาด เหงอกแขงแรง น าไปส สขภาพด ชวมสข

๑. ก าหนดประเดนการศกษาวจยทจ าเปนตอการพฒนาระบบบรการ การขบเคลอนนโยบายและการสอสารกบประชาชนรวมกบภาคเครอขาย ๒.ศกษาวจย และพฒนารปแบบ รวมทงสรปบทเรยนจากพนท ๓. พฒนาศนยขอมลการศกษาวจยดาน Self care และการสงเสรมสขภาพ เพอเปนแหลงศกษาคนควา ๔.สรางชดความร ขอมล คมอ เพอสนบสนนการพฒนาในระดบพนท ๕.สนบสนนใหชมชนศกษาวจยในพนท พฒนานวตกรรมเพอตอบโจทยของชมชน

๑.จ านวนองคความร นวตกรรมท เกดขนใหม ๒.จ านวนองคความรทมการ น าไปใชในพนท

๓.พฒนาการสอสารสาธารณะเพอปลกฝงคานยม และปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพชองปากใหเหมาะสม โดยสอสารทงระดบ Air war, Ground war รวมทงการประเมนผลลพธ ดานการน าไปใช (adoption) การขยายผล และผลลพธในดานการ

๑.สรางความรวมมอขององคกรทเกยวของกบการสอสารสขภาพ เพอสรางสอและระบบการสอสารแบบบรณการทมประสทธภาพ ๒.พฒนาแผนการใชชองทางสอ ทงระดบ ประเทศ ระดบทองถน และระดบบคคล ทเชอมโยงกน ๓.รณรงคสรางกระแสสงคม การสอสารสาธารณะ ใหประชาชนไดรบความร เกด

๑.จ านวนองคกรทรวมด าเนนการขบเคลอนสงคม โดยมแผนระยะยาว ๒.จ านวนงบประมาณเพอการขบ เคลอนสงคม ของหนวยงานทกระดบ ๓.รอยละของกลมเปาหมาย ทรบร พง

มาตรการ (กลยทธ) แนวทาง (ระยะ ๒-๔ ป) ตวชวด เปลยนแปลงพฤตกรรม คานยม วฒนธรรมการด ารงชวตประจ าวน

เพอสขภาพ ๓.พฒนากระบวนการ Health education และการตลาดเพอสงคม(Social marketing) ผาน Mass madia และสอตางๆ กระจายไปทวประเทศ พรอมกบสรางความรวมมอกบภาค ในการรณรงคสรางกระแสอยางตอเนอง เพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมอยางมประสทธภาพ ๔.ประเมนผลการรบรและการปรบเปลยนพฤตกรรมของกลมเปาหมาย

พอใจ และเกดการปรบเปลยนพฤตกรรม

๔.พฒนากระบวนการจดบรการสงเสรมสขภาพชองปากและปองกนโรคเพอ เพมการเขาถงบรการใหทวถงและมคณภาพ

๑.พฒนาระบบการจดบรการ ทเออใหประชาชนเขาถงการสงเสรมสขภาพชองปากและปองกนโรคไดอยางทวถงและมคณภาพ ๒.พฒนาแนวทางการด าเนนงานสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค และบรการเชงรก ทงในระดบบคคลและชมชนทเปนมาตรฐาน (Community / Clinical practice guideline (CPG) ๓.สนบสนน กระตน ใหมการจดบรการตามมาตรฐาน ๓.กระตน สนบสนนชมชนใหพฒนา มาตรฐานและขอตกลงการดแลสขภาพชองปากของตนเองและชมชน

๑.รอยละของกลมเปาหมายไดรบการตรวจสขภาพชองปากปละ๑ ครง ๒.รอยละของกลมเปาหมายไดรบบรการสงเสรมปองกนตามสทธ ๓.รอยละของสถานบรการทจดบรการตามมาตรฐาน

๕.พฒนาระบบเฝาระวง การจดการ และบรหารขอมล เพอสนบสนนแผนงาน/โครงการดานสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก

๑.จดท าฐานขอมลสขภาพชองปาก พฤตกรรมสขภาพ และปจจยทเกยวของระดบประเทศ(ผลตภณฑทนตสขภาพ,น าดม,บหรฯลฯ) ๒. พฒนาระบบเฝาระวงสขภาพและปจจยเสยง รวมกบเครอขายทกระดบและมการแลกเปลยน

๑.ขอมลสภาวะสขภาพชองปาก, พฤตกรรมทนตสขภาพและปจจยเสยงทมผลตอสขภาพชองปาก ๒.รอยละของพนท ทมการใชขอมลจากระบบเฝาระวง

๒๓

มาตรการ (กลยทธ) แนวทาง (ระยะ ๒-๔ ป) ตวชวด เรยนรเพอพฒนาระบบอยางตอเนอง ๓.สนบสนนและกระตนใหน าขอมลทไดจาก ระบบเฝาระวงไปใชในการปองกนและแกไข ปญหาใหสอดคลองกบบรบทของพนท

๖.พฒนานโยบาย และการจดการสภาพแวดลอม ทเออตอสขภาพชองปาก

๑.เสนอแนะประเดนนโยบาย (Policy formulation) ทเออตอการมพฤตกรรมสขภาพทด ไดแก ๑)นโยบายดานผลตภณฑสขภาพชองปากทมคณภาพและ ประชาชนเขาถงไดอยางทวถง ๒) นโยบายดานการควบคมอาหารทเสยง และสงเสรมอาหารทดตอสขภาพชองปาก และ ๓)นโยบายทสนบสนนความเขมแขงของภาคประชาชน ในการดแลสขภาพชองปากของตวเอง ครอบครว และสงคม ๒.สรางเครอขายการท างาน กบผมสวนไดสวน เสยใหมสวนรวมตดสนใจก าหนดประเดน นโยบายและวธการน านโยบายสการปฏบต ๓.สรางความเขมแขงของการบงคบใชกฎหมาย ทงระดบประเทศ สถาบน องคกร และชมชน ๔.มกระบวนการประเมนผลทเกดจากนโยบาย เพอสะทอนกลบเขาสระบบ ใหเกดวงจรการพฒนาแบบตอเนอง

๑.จ านวนกฎหมาย แนวปฏบต หรอขอตกลงทเปนลายลกษณอกษร ทงในระดบประเทศ สถาบน องคกร หรอ ชมชน ๒. จ านวนองคกร ทสามารถจดระเบยบและปฏบตตามขอตกลง ๓.แนวโนมของผลตภณฑสงเสรม สขภาพชองปากและอาหารเพอสขภาพ ทมคณภาพและประชาชนเขาถงไดมากขน

ยทธศาสตรเพมการเขาถงบรการสขภาพชองปาก

เปาหมาย ประชาชนเขาถงบรการสขภาพชองปากอยางมคณภาพและเปนธรรม เพอใหประชาชนมศกยภาพในการดแลตนเองไดในระดบสงเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปากและไดรบการรกษาและฟนฟตามความจ าเปน

แนวคด

องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) มบทบาทหนาทตามรฐธรรมนญและแผนและขนตอนการกระจายอ านาจให อปท ในการจดการบรการสงคมรวมสาธารณสขและสงแวดลอมแกประชาชนในพนท ดวยความหลากหลายของระดบขนาด ท าให อปท. มความแตกตางดานศกยภาพในการจดบรการสขภาพชองปาก กลาวไดวา เทศบาลนคร/เมองมศกยภาพจดบรการรกษาพนฐานแตอาจมปญหาขาดทนตบคลากร 57 นอกจากน เมอเปน CUP ในอ าเภอเมองทมประชากรหนาแนน พบวาในบางจงหวด เทศบาลกบโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป (รพศ./รพท.) มปญหาพนททบซอนในการดแลประชาชน เนองจากไมมการจดสรรพนทใหหนวยบรการสงกดอนๆ เขามาเปนหนวยบรการประจ าอยางเหมาะสม ส าหรบองคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) มงบประมาณจ านวนมาก แตการจะจดสรรใหงานสขภาพชองปากนน หนวยงานก ากบการใชจายงบประมาณตองรบรดวย จงควรตองมการประสานระหวางกระทรวงมหาดไทย (กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน) และ กสธ. ระดบสวนกลาง จงหวด และพนท โดยเบองตนควรมการพฒนาระบบขอมลทรพยากรและส ารวจความคดเหนของผบรหารและประชาชนในพนท เพอเปนขอมลในการประสานกบคณะกรรมการก าลงคน ดานสขภาพแหงชาต และจดท าแผนกจกรรมและงบประมาณรวมกน แนวคดนเปดโอกาสใหภาคทองถนและประชาชนเขามามบทบาทอยางสมานฉนทในการผลกดนแผนงานโครงการสขภาพชองปากในชมชนพนทโดยใหความหมายใหมตางจากทนตบคลากร

จงควรมความรวมมออยางเปนรปธรรมระหวาง กสธ. และกระทรวงมหาดไทย (กรมการปกครองสวนทองถน) เพอรวมกนดแลสขภาพชองปากประชาชน รวมทงการบรหารจดการ และเพอความโปรงใสตรวจสอบไดซงเปนทมาส าคญของ accountability และสรางการมสวนรวมตงแตตนทาง โดยใหภาคประชาชนเขามามสวนรวมบรหารจดการดวย

จากขอมลเชงประจกษ ประชาชนเขตเมองนยมใชบรการสขภาพชองปากจากคลนกเอกชน มากกวาสถานพยาบาลภาครฐ การใหภาคเอกชนเขามารวมบรการจงเปนมาตรการหนงในการเพมการเขาบรการในสถานการณทภาครฐมทรพยากรจ ากดและไมตองรบภาระการลงทนในเขตเมอง แตตองเปนเขตพนททมคลนกเอกชนทไดมาตรฐานจ านวนมากพอทจะท าใหการแขงขนกนในการบรการ และประชาชนมทางเลอก ในดานการประกนคณภาพบรการ ควรใชระบบมาตรฐานทมความจ าเพาะดานบรการสขภาพชองปากซงทนตแพทยสภาก าลงจดท า dental safety goal และเพอใหเปนมาตรฐานเดยวกนไมเลอกปฏบต จงควรใชระบบเดยวกนทงภาครฐและเอกชน ไมวาจะอยในระดบพนทใดกตาม

แมวาการใหคาตอบแทนตามปรมาณงานแกบคลากรจะเปนแรงจงใจทสงผลสงสด แตอาจกอใหเกดผลกระทบกบงานสขภาพชองปากชนดอน รวมทงงานในสาขาอนๆ และอาจเกดการท างานทเนนปรมาณโดยละเลยคณภาพ (abuse) จนไมบรรลผลลพธทางสขภาพตามทควรจะเปน จงควรพจารณาการสรางแรงจงใจตาม

57 ในการบรรจทนตแพทยจบใหมตองขอรบการจดสรรจากกระทรวงสาธารณสข (กสธ.) และคาตอบแทนในระบบราชการ กสธ. เพมขนอยางกาว

กระโดด ประกอบกบกรอบสดสวนรายจายหมวดคาจางเงนเดอนของ อปท. ตองไมเกนรอยละ ๔๐ ของวงเงนงบประมาณ จงไมดงดดทนตแพทยรนใหมๆ ใหเขามาท างานใน อปท.

๒๕

ผลลพธ (result-based budgeting system) ซงหากจดสรรใหระดบหนวยงานในสดสวนทมากพอจนมนยส าคญ จะสรางแรงจงใจใหผบรหารหนวยงานเขามามบทบาทในการสนบสนนและตดตามก ากบการท างานใหไดตามเปาหมาย

เนองจากการจดสรรกองทนทนตกรรมลงจงหวดเปนไปตามจ านวนประชากร ในจงหวดทมประชากรนอยจงประสบปญหาเมดเงนนอย ไมสามารถสรางแรงจงใจในการด าเนนงานได จงควรมการประกนวงเงนใหจงหวดดงกลาว รวมทงจดสรรงบลงจงหวดในสดสวนใหมเพอใหมวงเงนเหมาะสมกบการสรางแรงจงใจในการด าเนนการสงเสรมและปองกนโรคในชองปากใหไดผลตามเกณฑทก าหนดโดยคณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพชองปากระดบจงหวด

การบรการปฐมภมควรมแนวคดบรณาการการด าเนนงานสหสาขา ยดประชาชนเปนศนยกลางคอ ค านงถงผลลลพธทจะเกดกบประชาชนมากกวาเนนกระบวนการ โดยเฉพาะอยางยงในกลมเปาหมายเฉพาะทสงคมควรชวยเกอกล (เชน กลมสงอายทมปญหาโรคเรอรง กลมผพการ) และตอยอดการพฒนาศกยภาพผดแลรวมกบชมชนเครอขายและหนวยงานทเกยวของ (เชน กระทรวงศกษา กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงเกษตรและสหกรณ) การบรการปฐมภมจงมไดหมายถงเฉพาะการบรการขนพนฐานเทานน แตอาจจดบรการซบซอนทสามารถตอบสนองประชาชนใหเกดผลลพธดานสขภาพหรอคณภาพชวตเพมขน หากสามารถระดมทรพยากรจากภาคสวนตางๆ ไดเพยงพอ ส าหรบการพฒนาระบบบรการระดบทตยภมและตตยภม ควรมทศทางสอดคลองกบ oral health service plan และวางแผนพฒนาการผลตรวมกบคณะทนตแพทยศาสตร

ส าหรบทนตาภบาล แมจะมโครงการนโยบายผลตเพมเพอ รพ.สต. (ปละ๑,๖๐๐ คน) แตควรมการทบทวนบทบาทหลกของบคลากรกลมน หากครอบคลมหตถการดานรกษากควรบรหารความเสยงจากการผลตทามกลางทรพยากรทจ ากดเพราะอาจสงผลตอคณภาพบรการ โดยจดท าหลกสตรการอบรมประจ าการ แนวทางการบรการและด าเนนงานโดยเนนการบรหารจดการความเสยงตามขนตอน และเตรยมการครภณฑอปกรณทมคณภาพในราคาเหมาะสมและครบชดพรอมท างานตามบทบาททก าหนด

ขณะเดยวกน ควรมการพฒนาทนตบคลากรใหมความรความเขาใจแนวคดหลกการคมครองผบรโภค และทกษะในการไกลเกลย ตลอดจนพฒนาระบบและกลไกคมครองผบรโภคในระบบจงหวด โดยมทนตแพทยสภาสนบสนนการพฒนารวมกบ กสธ.

ตวชวด

๑. ดานโครงสรางบรการ

a. ภายในหนวยบรการ เชน เวลาท าการ ประเภทและจ านวนขนต าของบคลากรทมคณภาพ ครภณฑเครองมอทจ าเปน การสอสารขอมลแกผใชบรการ ชองทางการรองเรยนของผใชบรการ

b. ระดบหนวยบรการ คอ การเขามาเปนหนวยบรการประจ าในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาของ อปท. และการเขารวมจดบรการของภาคบรการเอกชน

๒. ดานคณภาพ เชน การเคารพสทธและความเปนสวนตวของผใชบรการ การประกนคณภาพ (การผานการรบรองคณภาพ การรายงานความผดพลาด การก ากบตนเอง อตราความลมเหลว/ปญหา) การก ากบตดตามและประเมนผล

๒๗

มาตรการ แนวคด และแนวทาง ของยทธศาสตร เพมการเขาถงบรการสขภาพชองปาก มาตรการ แนวทาง ตวชวด

พฒนาระบบสนบสนนให อปท./สงกดอน และเอกชน มสวนรวมจดบรการ การสนบสนนเทศบาลเปนหนวยบรการประจ า การสนบสนนภาคเอกชน รวมจดบรการ

วางแผนก าลงคนรวมกบ กสธ. เพมแรงจงใจใหทนตบคลากรเขามาอยในสงกดเทศบาล พฒนาศกยภาพ อปท. ในการท างานชมชน สนบสนนใหคลนกเอกชน เขามารวมจดบรการ พฒนากรอบมาตรฐานการบรการสถานพยาบาลแตละระดบ (ต าบล เมอง นคร) วจยพฒนารปแบบบรการ และการบรหารจดการ จดท าระบบ/อตราจาย ระหวางภาครฐและเอกชน ใหเปนธรรมและจดการไดสะดวกเปนทยอมรบ

รอยละ ของจ านวนเทศบาล (ทมทนตบคลากร) เขามาเปนหนวยบรการประจ า

สนบสนนการจดบรการแบบบรณาการฐาน setting/ชมชน รวมกบ อสม./ตวแทนชมชน เตรยมการรองรบโครงการผลต ทภ.เพมเพอ รพ.สต. จดการใหการจดซอครภณฑอปกรณเครองมอไดของมคณภาพในราคาเหมาะสม และครบชดพรอมท างาน - เพมแรงจงใจใหทนตบคลากรท างานปฐมภมเชงรก (จากการนเทศ/ส ารวจ) แรงจงใจดานการเงน ไดรบงบเพมตามศกยภาพของโครงสรางบรการ (on top payment)

Pay for prevention (P4P) สามารถน ากองทนทนตกรรมจงหวดป ๕๖ (สวน ๒๐%) มาสนบสนนงบประมาณเพมเตมแกหนวยบรการทสามารถด าเนนการสงเสรมและปองกนโรคในชองปากไดผลตามเกณฑทก าหนดโดยคณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพชองปากระดบจงหวด

รอยละของจงหวดทจดสรร

แรงจงใจดานสงคม ก าหนดเปนตวชวด (KPI) หรอเปาหมายของพนทเอง รอยละของจงหวดทก าหนด สนบสนนการจดบรการกลมทสงคมควรชวยเหลอเกอกลแบบสหวชาชพ (ในกลมเดก ผสงอาย ผพการ) การพฒนาทนตบคลากร (ปรมาณ/คณภาพ) ประสานโครงการ/แผนรวมกบสถาบน/องคกร/เครอขายวชาชพอน เพอพฒนาผานกระบวนการท างานและแลกเปลยน

เรยนรรวมกน ตงแตยงเปนนกศกษา -

พฒนาศกยภาพทนตบคลากร ระหวางประจ าการ จดท า แนวทางปฏบตทางคลนก (Clinical Practice Guideline) วธด าเนนการมาตรฐาน (Standard Operating Procedures) พฒนาระบบพเลยงแบบสหวชาชพ โดยจดอบรมกลมพเลยงใหมความสามารถในการมอบหมายงานและสอนงานได

-

การพฒนาคณภาพระบบบรการ ดานโครงสรางบรการ

จดท าเกณฑมาตรฐานโครงสรางบรการ (บคลากร ครภณฑ อปกรณจ าเปน เวลาท าการ) ของสถานพยาบาลแตละระดบ/ภาคสวน (รพ. รพ.สต. ศนยบรการสาธารณสข คลนกเอกชน) ใหเปนมาตรฐานเดยวกนในการบรการประชาชนทกกลมสทธ พฒนาระบบประเมนระดบจงหวด เพอใหก ากบตดตามประเมนไดอยางตอเนองเกดการพฒนา

ประเมนระดบจงหวด เกณฑมาตรฐาน รอยละของสถานพยาบาลทผานเกณฑ รายงานความผดพลาด/ปญหา

พฒนากลไกคมครองผบรโภคดานสขภาพชองปาก รวมทงระบบไกลเกลย

จดอบรมทนตบคลากร จดท าคมอแนวทางการคมครองผบรโภคดานสขภาพชองปากระดบจงหวด พฒนาระบบสอสารกบผใชบรการและชองทางการรองเรยน รวมกบทนตแพทยสภา และชมรมวชาชพ

จ านวนผผานการอบรม การเผยแพรคมอแนวทางฯ ปญหารองเรยน/ฟองรอง

ยทธศาสตรกลไกการบรหารจดการ

เปาหมาย สรางการมสวนรวมของทกภาคสวนอยางแทจรงในทกระดบเพอธรรมาภบาล แนวคด

การมสวนรวมของทกภาคสวนรวมภาคประชาชนเปนจดเรมตนของความโปรงใส ความโปรงใสตรวจสอบไดเปนหวใจของธรรมาภบาล และการเปดเผยถงการตดสนใจใหสาธารณะรบทราบ คอ accountability รปแบบหนง ควรก ากบผลลพธมากกวากระบวนการ โดยผนวกการจดการดานคณภาพเขากบกลไกสรางแรงจงใจ เชน benchmarking และเพมแรงจงใจดวยการจดสรรคาตอบแทนแกหนวยงานตามผลลพธหรอคณภาพทสะทอนถงผลลพธ

ระบบสารสนเทศ เปนโครงสรางหลกรองรบการตดสนใจ บรหารจดการ ก ากบ และประเมนผล เนองจากระบบขอมลสขภาพชองปากในสถานพยาบาลเปนสวนหนงของระบบสขภาพซงเปนกรอบความคดในการจดท า ลงทน และด าเนนการ จงตองจดความสมดลใหไดระหวางระบบใหญและระบบยอยภายในงานสขภาพชองปาก เพอไมใหเปนภาระหนววงระบบใหญ เปนภาระกบผจดเกบและปอนขอมล และเพอใหสามารถสะทอนปญหาและภาพการด าเนนงานในพนทได ขณะเดยวกนหนวยงานแตละระดบกตองสามารถใชประโยชนจากชดขอมลดงกลาว ไดดวย

มาตรการ

๑. พฒนากลไกการบรหารจดการ

ปรบกลไกตดสนใจ (บรหารและจดสรรเงน) ทมอยในแตละระดบใหมองคประกอบจากทกภาคสวน กลไกทมอยคอ คณะกรรมการ พฒนาและก ากบทศทางการบรหารกองทนทนตกรรม (ระดบประเทศ)

คณะกรรมการพฒนาระบบบรการสขภาพชองปากระดบจงหวด และคณะกรรมการประสานงานสาธารณสขระดบอ าเภอ โดยใหมทนตบคลากรและประชาชน ควรเพมผมสวนไดสวนเสยใหครบถวนในทกระดบ เพอสรางการมสวนรวมและเพอความโปรงใส เชน ระดบอ าเภอเพมตวแทน อปท. ภาคบรการเอกชน (ถาม) และภาคประชาชน ระดบจงหวดเพมหนวยงานสงกดกระทรวง พม./มหาดไทย อบจ. ตวแทนภาคบรการเอกชน/ ภาคประชาชน/ เทศบาล พฒนากลไกบรหารระดบประเทศ/สวนกลาง ระหวาง ก. มหาดไทย (กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน

คณะกรรมการเรงรดการกระจายอ านาจ)/ พม./ศกษา และ กสธ. พฒนากลไกการจายเงนตามผลลพธของงานทสงผลถงบรรลเปาประสงคของแผนยทธศาสตรแทนการจาย

ตามผลผลตเพอความคมคาของระบบบรการ โดยศกษาในประเดน ผลลพธส าคญของงาน ราคากลางส าหรบการตามจายขาม CUP ขาม sectors อยางเปนธรรม ระบบขอมล และการวด พฒนากลไกการก ากบ ในสวนกลางเนนการก ากบจากระบบสารสนเทศทเออตอการใชงานทกระดบ เพอ

ลดภาระในการสมประเมน ระดบเขตและจงหวด ระบบขอมลควรตองน าไปวเคราะหขอมลใชประโยชนไดจรงตอบสนองการก ากบและประเมนผลการด าเนนงานแตละระดบ

29

๒. พฒนาระบบสารสนเทศ ดวยงบกองทนทนตกรรม ก าหนดแลวเสรจใน พ.ศ. ๒๕๕๖ ระบบขอมลสขภาพชองปากในปจจบน มองคประกอบ ๔ สวน คอ

๑. ระบบรายงานงานบรการสงเสรม ปองกน รกษา และฟนฟสภาพ แกบคคลทงใน/นอกสถานพยาบาลกระทรวงสาธารณสข โดยค านวณจากชดขอมลมาตรฐานซงในปจจบนคอ ขอมล ๒๑ แฟม ทงน รพ. และ รพ.สต. จดท าไดแลว

๒. ระบบเฝาระวงสภาวะสขภาพชองปาก ซงเดมจดเกบขอมลเปนรายซฟน สวนของชองปาก และสรปสภาวะสขภาพชองปากของบคคลนน ควรปรบใหเปนขอมลรายบคคล และก าหนดเปนหนงในแฟมมาตรฐาน ก าหนดขอบเขตของการรายงานตรวจสขภาพชองปากวาจะเปนลกษณะการสมส ารวจทก ๕ ปหรอตรวจตามนโยบายใหครอบคลมกลมเปาหมายเปนการประจ า

๓. ระบบรายงานงานการด าเนนกจกรรม (community, social care) ทไมใชบรการระดบบคคล (individual care) ซงมอยเดมนน จะทบทวนขอมลเดมและคงรายการขอมลทจ าเปนตามสถานการณปจจบน ไว

๔. ระบบรายงานทรพยากรซงประกอบดวย ขอมลบคลากร ครภณฑ และงบประมาณนน จะปรบเพมขอมลบคลากรเปนรายบคคลแทนการสรปจ านวนเปนยอดรวม ขอมลครภณฑกเชนกนจะสามารถตดตามประวตไดเปนรายชน แทนการสรปจ านวนเปนยอดรวม ส าหรบงบประมาณจะเพมการแยกประเภทตามแหลงเงน (เงนบ ารง กองทนทนตกรรม บรจาค) และจ าแนกประเภทโครงการตามกลมเปาหมาย

๓. ดานก าลงคน การวางแผนก าลงคนดานสขภาพชองปากภาครฐซงสวนใหญสงกดกระทรวงสาธารณสข มงใหมการ

กระจายอยางเปนธรรม เปนการสรางหลกประกนการเขาถงบรการสขภาพชองปากของประชาชน ในทศทางสอดคลองกบ Oral Health Service Plan ของกระทรวงสาธารณสข 58 และมเปาหมายในการพฒนาศกยภาพระหวางประจ าการในดานทนตสาธารณสขเพอความกาวหนาในสายงานทนตสาธารณสขอยางมออาชพ

ในการบรการ จ าเปนตองมบคลากรท างานเปนผชวย เดมคอ ต าแหนงผชวยทนตแพทย ในปจจบนปรบเปนเจาพนกงานทนตสาธารณสขเชนเดยวกบทนตาภบาล ควรทบทวนการผลตผชวยในการบรการใหมจ านวนเพยงพอสมพนธกบจ านวนทนตแพทยและทนตาภบาลซงจะเพมขนจากโครงการผลตเพมเพอ รพ.สต.

ตวชวด

๑. กลไกการประสานงาน การบรหารจดการ การก ากบ และประเมนผล ทปรบเพมในแตละระดบเพอธรรมาภบาลและมทศทางการด าเนนงานตามยทธศาสตรท ๑-๓

๒. แผนก าลงก าลงคนดานสขภาพชองปาก ๓. คณลกษณะเฉพาะต าแหนงนกวชาการทนตสาธารณสขช านาญการเพอการประสานกบ กพ. ๔. หลกสตรการพฒนาศกยภาพดานทนตสาธารณสขส าหรบทนตาภบาลและทนตแพทย

58 ค าสงกระทรวงสาธารณสข ท ๙๕๘/๒๕๕๕ เรอง แตงตงคณะกรรมการพฒนาก าลงคนดานทนตสาธารณสขของกระทรวงสาธารณสข ณ วนท

๒๒ มถนายน ๒๕๕๕.

ภาคผนวก

รายชอผเขาประชมจดท ารางยทธศาสตรการสรางเสรมความเขมแขงภาคประชาชนและภาคเครอขาย วนท ๑-๒ สงหาคม ๒๕๕๕ ณ พกพงองทางบตคโฮเทล

๑. นายอทยวรรณ กาญจนกามล

ผอ านวยการสถาบนเสรมสรางพลงชมชน ประธาน

๒. นายวรศกด ธนรงโรจน ทนตแพทยเชยวชาญ ศนยอนามยท ๔ รองประธาน

๓. นางนนทล วรชย ทนตแพทยเชยวชาญ ส านกทนตสาธารณสข รองประธาน

๔. นางจราพร หอมขจร นกวชาการสาธารณสขระดบ ๗ เทศบาลต าบลลานกระบอ

กรรมการ

๕. นางสาวนนทรกา เลศเชวงกล

พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลแจหม กรรมการ

๖. นางดาวเรอง แกวขนต ทนตแพทยอสระ กรรมการ

๗. นางสาวธรมภา สพรมมา ทนตแพทยช านาญการพเศษ โรงพยาบาลสระใคร กรรมการ

๘. นางสาวสรตน มงคลชยอรญญา

ทนตแพทยช านาญการพเศษ ส านกทนตสาธารณสข กรรมการ

๙. นางสาวรชน ลมสวสด เลขานการสมาคมทนตาภบาลแหงประเทศไทย กรรมการ

๑๐. นางองคณา สงขเงน เจาพนกงานทนตสาธารณสขช านาญงาน โรงพยาบาลแหลมงอบ

กรรมการ

๑๑. นางสาวกนยา บญธรรม ทนตแพทยช านาญการ ส านกทนตสาธารณสข กรรมการและ เลขานการ

๑๒. น.ส.สพรรณ สคนวรานล นกวชาการสาธารณสขช านาญการ ส านกทนตสาธารณสข

กรรมการและผชวยเลขานการ

๑๓. น.ส.เปรมจนทร หงสรตน นกวชาการสาธารณสข ส านกทนตสาธารณสข กรรมการและผชวยเลขานการ

31

รายชอผเขาประชมจดท ารางยทธศาสตรการสงเสรมสขภาพชองปากและปองกนโรค

๑. นางจนทนา องชศกด ทนตแพทยเชยวชาญ ส านกทนตสาธารณสข ประธาน

๒. นางศรสดา ลละศธร ทนตแพทยช านาญการพเศษ ส านกทนตสาธารณสข รองประธาน

๓. นางปยะดา ประเสรฐสม ทนตแพทยช านาญการพเศษ ส านกทนตสาธารณสข รองประธาน

๔. นางสปราณ ดาโลดม ทนตแพทยเชยวชาญ ส านกทนตสาธารณสข กรรมการ

๕. นางสาววรางคนา เวชวธ ทนตแพทยช านาญการพเศษ ส านกทนตสาธารณสข กรรมการ

๖. นางสาววราภรณ จระพงษา

ทนตแพทยเชยวชาญ ส านกทนตสาธารณสข กรรมการ

๗. นางสาวกนยา บญธรรม ทนตแพทยช านาญการ ส านกทนตสาธารณสข กรรมการ

๘. นางนนทน ตงเจรญด ทนตแพทยช านาญการพเศษ ส านกทนตสาธารณสข กรรมการและเลขานการ

๙. นางสาวบญนภส มรตน เจาหนาทโครงการฯ ส านกทนตสาธารณสข กรรมการและชวยเลขานการ

รายชอผเขาประชมจดท ารางจดท ารางยทธศาสตรการพฒนาระบบบรการสขภาพชองปาก

และยทธศาสตรกลไกการบรหารจดการ วนท ๙-๑๐ และ ๑๔-๑๕ สงหาคม ๒๕๕๕ ณ พกพงองทางบตคโฮเทล

๑) นายสธา เจยรมณโชตชย ผอ านวยการส านกทนตสาธารณสข ประธาน ๒) นางทพาพร สโฆสต รองผอ านวยการสถาบนพระบรมราชชนก รองประธาน ๓) นางพนมมาศ ผอ านวยการส านกการสาธารณสขและสงแวดลอม

เทศบาลนครอดรธาน และประธานชมรมสาธารณสขและสงแวดลอมองคการปกครองสวนทองถนแหงประเทศไทย

รองประธาน

๔) นายเฉลมพงศ ผแทนผอ านวยการกองทนตสาธารณสขส านกอนามย กทม.

กรรมการ

๕) รศ. ดร.วรานนท บวจบ เลขาธการองคการบรหารคณะทนตแพทยศาสตรแหงประเทศไทย

กรรมการ

๖) นางชลธชา พทธวงศนนท

ทนตแพทยเชยวชาญ ส านกงานสาธารณสขจงหวดสมทรปราการ

กรรมการ

๗) นางสาวมาล วนทนาศร ทนตแพทยเชยวชาญ โรงพยาบาลล าลกกา ปทมธาน กรรมการ ๘) นางสาวอไรวรรณ อมร

ไชย ทนตแพทยช านาญการพเศษ รพ.สมเดจพระยพราชเดชอดม

กรรมการ

๙) นางสณ วงศคงคาเทพ ทนตแพทยช านาญการพเศษ ส านกทนตสาธารณสข กรรมการ ๑๐) ดร.วรตน เอองพลสวสด รองผอานวยการส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

สงขลา กรรมการ

๑๑) ดร.วระศกด พทธาศร รองผอ านวยการส านกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ

กรรมการ

๑๒) นางนวลเพญ เหลาตระกลงาม

ทนตแพทย 6 ส านกการสาธารณสขและสงแวดลอม เทศบาลนครนนทบร กรรมการ

๑๓) ดร.เพญแข ลาภยง ทนตแพทยช านาญการพเศษ ส านกทนตสาธารณสข กรรมการและเลขานการ

๑๔) นายจารวฒน บษราคมรหะ

ทนตแพทยช านาญการพเศษส านกงานบรหารการสาธารณสข

กรรมการและผชวยเลขานการ

๑๕) นางสพตรา อภสนทรางกร

นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการ ส านกทนตสาธารณสข

กรรมการและผชวยเลขานการ

๑๖) นายเสกสรรค พวกอนแสง

นกวชาการสาธารณสข ส านกทนตสาธารณสข

กรรมการและผชวยเลขานการ

33

รายชอผเขาประชมจดท ารางจดท ารางยทธศาสตรสขภาพชองปากประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙

วนท ๒๐-๒๔ สงหาคม ๒๕๕๕ ณ หองประชมส านกทนตสาธารณสข/ส านกทปรกษา กรมอนามย

๑.นางบญเออ ยงวานชากร ทนตแพทยทรงคณวฒ กรมอนามย ทปรกษา

๒.นายสธา เจยรมณโชตชย ผอ านวยการส านกทนตสาธารณสข ทปรกษา

๓.นายจารวฒน บษราคมรหะ

ทนตแพทยช านาญการพเศษ ส านกงานบรหารการสาธารณสข

กรรมการ

๔.นางสาวกนยา บญธรรม ทนตแพทยช านาญการ ส านกทนตสาธารณสข กรรมการ

๕.ดร.เพญแข ลาภยง ทนตแพทยช านาญการพเศษ ส านกทนตสาธารณสข

กรรมการและเลขานการ

๖.นางอมราภรณ สพรรณววฒน

นกวชาการสาธารณสขช านาญการพเศษ ส านกทนตสาธารณสข

กรรมการและผชวยเลขานการ

๗.นายเสกสรรค พวกอนแสง

นกวชาการสาธารณสข ส านกทนตสาธารณสข

กรรมการและผชวยเลขานการ