รายงานสรปผลการศกษาดงาน สภาพเศรษฐกจการคา การลงทน ภายใตโครงการสงเสรมและสรางมาตรฐานดานธรรมาภบาลธรกจ ประเภทธรกจส านกงานบญช

ณ ราชอาณาจกรกมพชา ระหวางวนท 20 - 22 กมภาพนธ 2561

********************** กรมพฒนาธรกจการคาไดอนมตให นางอารพร จงวฒนานกล นกวชาการพาณชยเชยวชาญ

กองก ากบบญชธรกจ น าคณะขาราชการและผประกอบธรกจส านกงานบญชคณภาพเดนทางไปศกษาดงานดานวชาชพบญช เชอมโยงเครอขายและความรวมมอทางธรกจระหวางผประกอบการส านกงานบญชคณภาพจากประเทศไทย กบองคกรทางดานวชาชพบญช หนวยงานภาครฐและเอกชน รวมถงส านกงานบญชของกมพชา ณ กรงพนมเปญ ราชอาณาจกรกมพชา ระหวางวนท 20 – 22 กมภาพนธ 2561 โดยมคณะเดนทางจ านวน 24 คน ประกอบดวย ผบรหารและขาราชการ จ านวน 3 คน ผประกอบธรกจส านกงานบญชคณภาพ จ านวน 21 คน มรายละเอยดดงน

1. วตถประสงคของโครงการ 1.1 เพอเชอมโยงเครอขายและสรางโอกาสทางธรกจระหวางผประกอบการส านกงานบญชคณภาพ

ของไทยกบองคกรทางวชาชพบญช รวมถงผประกอบวชาชพบญช ในราชอาณาจกรกมพชา และประสานความรวมมอเกยวกบการคาภาคบรการวชาชพบญชขามพรมแดนระหวางกน ตลอดจนแลกเปลยนขอคดเหนอนเกยวเนองกบวชาชพบญชระหวางประเทศ

1.2 เพอศกษาแลกเปลยนเรยนรแนวทางในการเขาไปประกอบธรกจ สภาพเศรษฐกจ การคา การลงทนของกมพชา เพอการตอยอดไปสการจบคธรกจ (Business Matching) ในอนาคต

1.3 ศกษาดงานรปแบบธรกจส านกงานบญชในราชอาณาจกรกมพชา

2. ขอมลพนฐานของราชอาณาจกรกมพชา ราชอาณาจกรกมพชามทตงอยกลางภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมพรมแดนทศเหนอตดกบประเทศไทย (จงหวดอบลราชธาน ศรสะเกษ สรนทร และบรรมย) และลาว ทศตะวนออกตดเวยดนาม ทศตะวนตกตดประเทศไทย (จงหวดสระแกว จนทบร และตราด) และทศใตตดอาวไทย มพนททงหมด 181,035 ตารางกโลเมตร หรอมขนาดประมาณ 1 ใน 3 ของประเทศไทย ประชากร จ านวนประชากร 15.8 ลานคน เมองหลวง : กรงพนมเปญ (Phnom Penh) โครงสรางพนฐาน กรงพนมเปญมการขยายเมองมากพอสมควร โดยรฐบาลมนโยบายขยายเมอง 2 เทา หรอจากเดม 10 ตารางกโลเมตร ขยายเพมออกไปอก 20 ตารางกโลเมตร สงผลใหเกดการกอสรางเชอมตอการเดนทางและการขนสงในเมอง มการกอสรางถนนมากขน รวมถงก าลงจะสราง Highway ทางดวน สวนเสนทางตางๆ มการขยายเมองออกไปจากพนมเปญเหมอนใยแมงมม ขยายเขาไปสเวยดนามและไทย และ

2

การตงเปาใหสหนวลลเปน HUB เสนทางและโลจสตกสทเชอมไปไทยและเวยดนามในการสงสนคารวมกบโครงการลมน าโขงและโครงการ One Belt One Road ของจน นอกจากนมการลงทนโดยเฉพาะญปน มทาเรอน าจดในพนมเปญรองรบสนคามาจากหลายประเทศทเปนอตสาหกรรมหนก อาท ซเมนต เหลกเสนทตองผานทางแมน าเขาไปเวยดนาม ขณะททาเรอน าลกมญปนเขาไปลงทนคอนขางมากและเชอมตอกบสหนวลลทสนคาจะถกสงตอไปเวยดนามดวย

เศรษฐกจ กมพชามอตราการเตบโตทางเศรษฐกจเฉลยกวารอยละ 7 ตอป ท าใหมเงนลงทนโดยตรงจากตางชาตเขากมพชาเปนจ านวนมากอยางตอเนอง เนองจากปจจยหนนหลกๆ คอ นโยบายเปดกวางรบการลงทนจากตางประเทศ การไดรบสทธพเศษภาษ 0% ภายใตกรอบ EBA* จากประเทศผน าเขา การมตนทนคาแรงต าและการเมองทมเสถยรภาพในหลายปทผานมา นอกจากน กมพชามเมองรองทมศกยภาพทางเศรษฐกจ อาท เสยมเรยบเปนเมองทองเทยวยอดนยมตดอนดบ 1 ใน 10 ของโลกทมนกทองเทยวตางชาตมาเยอนปละกวา 2 ลานคน กมพชาถอเปนประเทศทมการขยายตวของเมองอยางรวดเรวทงเมองหลวงและเมองรองสความทนสมย เนองจากการหลงไหลเขาไปท างานและใชชวตแบบลงหลกปกฐานของชาวต างชาตเปนจ านวนมาก โดยเฉพาะชาวจน ญปน เกาหล และเวยดนาม

การเมองการปกครอง ปกครองระบอบประชาธปไตยแบบรฐสภา โดยมพระมหากษตรยเปนประมขภายใตรฐธรรมนญ ประมข : พระบาทสมเดจพระบรมนาถนโรดม สหมน ผน ารฐบาล : สมเดจอคคมหาเสนาบดเดโชฮน เซน เวลา : เทากบประเทศไทย

3. ขอมลหนวยงานทไปศกษาดงาน คณะเดนทางไดเขาศกษาดงาน รบฟงการบรรยาย และแลกเปลยนขอคดเหนระหวางส านกงานบญชคณภาพกบผแทนจากองคกร/หนวยงานตางๆ ทเกยวของกบดานวชาชพบญชของกมพชา จ านวน 5 แหง ไดแก

3.1 The National Accounting Council : NAC สภาบญชแหงชาต จดตงขนตามกฎหมาย Corporate Accounts อยภายใตการก ากบดแลของ

กระทรวงเศรษฐกจและการคลง (Ministry of Economy and Finance : MEF) มหนาทก าหนดมาตรฐานการบญช การตรวจสอบและแกไขมาตรฐานการบญชกมพชา (Cambodian Accounting Standards : CASs) และออกขอบงคบการบญชของกมพชา

นอกจากน คณะศกษาดงานยงไดรบเกยรตจากผแทนของ Kampuchea Institute of Certified Public Accountants and Auditors หรอ KICPAA (สถาบนวชาชพนกบญชและผสอบบญชแหงกมพชา) ซงเปนหนวยงานทางวชาชพบญชทมบทบาทส าคญมหนาทก ากบดแลรวมถงสงเสรมและพฒนาวชาชพบญชของกมพชา เขารวมบรรยายใหขอมลเกยวกบวชาชพบญชของกมพชาในวนแรกของการศกษาดงาน ณ สภาบญชแหงชาต (National Accounting Council : NAC) กระทรวงเศรษฐกจและการคลงดวย

* Everything But Arms (EBA) คอ โครงการทสหภาพยโรป (European Union: EU) ใหสทธพเศษดวยการยกเวนการเกบภาษน าเขาและยกเลกการก าหนดโควตา

น าเขาใหแกสนคาน าเขาทมแหลงก าเนดจากกลมประเทศพฒนานอยทสด (Least Developed Countries: LLDCs)

3

3.2 Cambodia Securities Exchange : CSX ตลาดหลกทรพยกมพชา เปนบรษทรวมทนระหวางรฐบาลกมพชาและตลาดหลกทรพยเกาหลใต

ซงถอหนรอยละ 55 และ 45 ตามล าดบ เรมเปดด าเนนการซอขายหลกทรพยครงแรกเมอวนท 18 เมษายน 2555 มวตถประสงคคอการใหบรการอ านวยความสะดวกการไหลของเงนทน การลงทน และจดสรรเงนทน ตลาดหลกทรพยมส านกงานใหญอยทอาคารคานาเดยทาวเวอร กรงพนมเปญ

3.3 Cambodia Securities and Exchange Commission : SECC ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ท าหนาทก ากบดแลตลาด

หลกทรพยกมพชา (Cambodia Securities Exchange : CSX) รวมถงก ากบดแลการซอขายหลกทรพย เพอสนบสนนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมโดยการระดมทนจากนกลงทนภาครฐและภาคเอกชนตอบสนองความตองการของนกลงทน

3.4 BSE Accounting Company Limited บรษท BSE Accounting จ ากด ส านกงานบญชในกมพชา จดทะเบยนกบกระทรวงพาณชย

กมพชา เมอวนท 24 มถนายน 2557 และไดรบอนญาตใหประกอบธรกจจากกรมสรรพากร (General of Taxation - GDT) ดวยแลว โดยใหบรการแบบครบวงจร ไดแก จดทะเบยนธรกจ งานดานภาษอากร การบนทกบญช การใหค าปรกษา และการฝกอบรมดานบญชแกธรกจตางๆ และผทสนใจในประเทศกมพชา

3.5 V Connect Company Limited บรษท V Connect จ ากด เปนผผลต Software พฒนาเวบไซตและโฮสตง รวมทงจดหาและ

บ ารงรกษาผลตภณฑเทคโนโลยสารสนเทศ การฝกอบรมวชาชพ เพออ านวยความสะดวกแกธรกจของลกคาผานการใชนวตกรรมผลตภณฑและบรการดานเทคโนโลยทมประสทธภาพ

4. สรปผลการศกษาดงาน จากการศกษาดงาน และรบฟงการบรรยายของผแทนหนวยงานตางๆ ทเกยวของดานวชาชพบญช

การคาการลงทน รวมทงส านกงานบญชของกมพชา สรปผลการศกษาดงานไดดงน

4.1 หนวยงานทรบผดชอบในการก ากบดแลวชาชพบญช และหนวยงานทเกยวของ กฎหมายวาดวยการบญชของผประกอบกจการดานบญชการตรวจสอบบญชและวชาชพบญช

พ.ศ.2545 (Law on Corporate Accounting, Audit and Accounting Profession) ถอเปนกฎหมายหลกวาดวยการบญชในประเทศกมพชา โดยมสองหนวยงานหลกทไดรบมอบหมายใหด าเนนการตามกฎหมายดงกลาว คอ National Accounting Council หรอ NAC และ Kampuchea Institute of Certified Public Accountants and Auditors หรอ KICPAA มรายละเอยดดงน

4

(1) Kampuchea Institute of Certified Public Accountants and Auditors หรอKICPAA (สถาบนวชาชพบญชและผสอบบญชแหงกมพชา) เปนองคกรวชาชพทางบญชมหนาทก ากบดแลการจดองคการและการประกนคณภาพของวชาชพบญชเอกชนทงนกบญชและผสอบบญช รวมถงด าเนนการจดการฝกอบรมและพฒนาผทตองการเปน Profession of CPA หรอผสอบบญช โดยแบงประเภทสมาชกเปน 3 ประเภท ไดแก

1. Affiliated member เปนผส าเรจการศกษาระดบอดมศกษาในดานบญชหรอการเงนตามท KICPAA รบรอง

2. Active member เปน Affiliated member ทมคณสมบตในการขนทะเบยนตาม Article 9 ของ Anukret* วามความสามารถตามทรบรองและมความถนดในการประกอบวชาชพ ชาวตางชาตทมคณสมบตสามารถเปนสมาชกประเภทนได

3. Trainee or student member เปนบคคลซงมความรทางบญชและการเงนท Registration Committee เหนวาเหมาะสมในการเขารบการอบรมเพอเขาสโปรแกรมการเปน Profession of CPA

ณ เดอนกมภาพนธ 2561 KICPAA มสมาชกประเภท Affiliated member 28 คน Active member 140 คน และส านกงานบญช 49 ส านกงาน และปจจบน KICPAA อยระหวางการปรบปรงนโยบายในการเปนสมาชกและกฎระเบยบการเปนสมาชกประเภทตางๆ

(2) National Accounting Council หรอ NAC สภาบญชแหงชาต อยภายใตการควบคมของกระทรวงเศรษฐกจและการคลง (Ministry of Economic and Finance : MEF) มหนาทรบผดชอบตรวจสอบและแกไขปรบปรงมาตรฐานการบญชของกมพชา (Cambodia Accounting Standards : CASs) และกฎเกณฑขอบงคบทางบญช ธรกจโดยทวไปจะตองน าสงงบการเงนตอ National Accounting Council (NAC) แตหากเปนธรกจพเศษทมหนวยงานก ากบดแลเฉพาะ เชน ธรกจธนาคาร ธรกจประกน หรอธรกจเพอสงเสรมการลงทน จะอนญาตใหสงงบการเงนใหแกหนวยงานก ากบดแลเทานน เชน Bank of Cambodia และ Council of Development of Cambodia เปนตน ทงน ในการจดท างบการเงนเพอน าสงตอหนวยงาน ตางๆ ผจดท าบญชตองจดท าเปนภาษากมพชาและบนทกเปนสกลเงนกมพชา (Riel/KHR) และน าสงงบการเงนในรปแบบของกระดาษ (Hard Copy) เทานน

(3) General Department of Taxation หรอ GDT กรมจดเกบภาษ ท าหนาทจดเกบภาษจากสนคาและบรการทผลตในประเทศกมพชา

(4) Council of Development of Cambodia หรอ CDC สภาเพอการพฒนากมพชา มหนาทพจารณาอนมตสงเสรมโครงการลงทนทงหมดในประเทศ โดยเฉพาะการลงทนของภาคเอกชน ทงน กฎหมายกมพชาก าหนดใหสภาเพอการพฒนากมพชาเปนทใหบรการแบบจดเดยวเบดเสรจ (One Stop Service) ทตอบรบหรอปฏเสธการลงทน และด าเนนการออกใบรบรองการจดทะเบยนเพอใหการลงทนเรมด าเนนการได โดยมหนวยงานในสงกด คอ คณะกรรมการสงเสรมการลงทนของกมพชา (Cambodian Investment Board : CIB)

* Anuktet คอ กฤษฎกายอย คอ กฎหมายทฝายบรหารออกโดยอาศยมตคณะรฐมนตร และลงนามโดยนายกรฐมนตร เปนการออกกฎหมายตามกฎหมายฉบบแม

5

4.2 ขอก าหนดการประกอบวชาชพบญชในประเทศกมพชา มาตรฐานการรายงานทางการเงนของประเทศกมพชา ไดแก Cambodian International Financial Reporting Standards (CIFRS) และ Cambodian International Financial Reporting Standards for SMEs (CIFRS for SMEs) ซงเปนการน า IFRS มาปรบใชทงฉบบ (Full IFRS Adoption) หลกเกณฑในการพจารณาประเภทของกจการทน ามาตรฐานทางการเงน Cambodian International Financial Reporting Standards ส าหรบธรกจขนาดกลางและขนาดยอม (CIFRS for SMEs) มาใช ไดแก

(1) จ านวนแรงงานทใชในกจการ นอยกวา 100 ราย (2) รายไดรวมตอปนอยกวา 250 ลานเรยล (3) สนทรพยรวม อยระหวาง 100 – 250 ลานเรยล

มาตรฐานการบญชทบงคบใชในกมพชา หนวยงาน มาตรฐานการบญช Criteria’s (เงอนไข) มผลบงคบใช ภาคเอกชน มาตรฐานการรายงานทางการเงนของ

ประเทศกมพชาฉบบเตม (Full Cambodian International Financial Reporting Standards (CIFRS)

กจการทมสวนไดเสยสาธารณะ (Public Interest Entities : PIE)

2012

มาตรฐานการรายงานทางการเงนของประเทศกมพชาส าหรบธรกจขนาดกลางและขนาดยอม (CIFRS for SMEs)

กจการขนาดใหญ (รายไดเกน 4 พนลานเรยล) และกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (Non Public Interest Entities : Non-PIE)

2010

รปแบบบญชของธรกจขนาดกลาง Medium Accounting Model (MAM

กจการขนาดกลาง (รายได 700–4000 ลานเรยล)

อยระหวางรางกฎหมาย

รปแบบการบญชแบบงาย Simplified Accounting Format (SAF)

กจการขนาดเลก (รายได 250–700 ลานเรยล)

2016

ภาครฐ มาตรฐานทางการบญชสากลของภาครฐ เกณฑเงนสด (IPSAS Cash basis)

หนวยงานภาครฐทงหมด อยระหวางรางกฎหมาย

สมาคมและ หนวยงานทไมใชองคกรของรฐ

CFRS for NFPEs สมาคมทจดทะเบยนและหนวยงานทไมใชองคกรของรฐภายใตกฎหมายวาดวยสมาคมและหนวยงานทไมใชองคกรของรฐทงหมด

อยระหวางรางกฎหมาย

6

มาตรฐานการสอบบญชของกมพชา หนวยงาน มาตรฐานการบญช Criteria’s (เงอนไข) มผลบงคบใช

ภาคเอกชน มาตรฐานการสอบบญชของกมพชา (Cambodia International Standards on Auditing : CISA)

A. ตองเขาเงอนไข 2 ใน 3 ขอตอไปน (1) มรายไดตงแต 3 พนลานเรยลขนไป (2) มลคาของทรพยสน ตงแต 2 พนลานเรยลขนไป (3) จ านวนลกจาง ตงแต 100 คนขนไป B.โครงการทไดรบการสงเสรมการลงทน (QIPs)

2010

ภาครฐ สถาบนตรวจเงนแผนดนระหวางประเทศ (International Organization of Supreme Audit Institutions : INTOSIA)

Public institution and concessionaire companies

สมาคมและ หนวยงานทไมใชองคกรของรฐ

มาตรฐานการสอบบญชของกมพชา (Cambodia International Standards on Auditing : CISA)

สมาคมทจดทะเบยนและหนวยงานทไมใชองคกรของรฐภายใตกฎหมายวาดวยสมาคมและหนวยงานทไมใชองคกรของรฐทงหมด

2010

หลกการบญช ธรกจสามารถใชเกณฑคงคางและเกณฑเงนสดเพอการจดท างบการเงน อยางไรกตาม

งบการเงนเพอการรายงานตามกฎหมายตองใชเกณฑคงคาง

การน าสงงบการเงน งบการเงน ประกอบดวย งบแสดงฐานะทางการเงน งบก าไรขาดทน งบกระแสเงนสด และหมายเหตประกอบงบการเงน งบการเงนและเอกสารทเกยวของ ตองจดท าขนเปนภาษาเขมร และแสดงดวยเงนสกลเรยล หากเปนบรษททประกอบธรกจกบตางชาตหรอเปนบรษทในเครอของบรษทตางชาต บรษทอาจไดรบอนญาตใหจดท าบญชเปนภาษาองกฤษและแสดงดวยสกลเงนอนควบคไปกบการจดท างบการเงนภาษาเขมรและสกลเงนเรยล ตามขอบงคบจากกระทรวงเศรษฐกจและการคลง (MEF) งบการเงน บญชแยกประเภท และเอกสารทเกยวของจะตองถกเกบไวเปนเวลาอยางนอย 10 ป

7

หางหนสวนหรอบรษททจดตงขนภายใตกฎหมายกมพชา มหนาทตองรายงานสถานะของหางหนสวนและบรษทประจ าปตอกรมจดทะเบยนธรกจ (Business Registration Department) ของกระทรวงพาณชย (Ministry of Commerce) ในปจจบนยงไมมขอก าหนดชดเจนเกยวกบวนน าสงงบการเงน เวนแตเปนการน าสงงบการเงนของธรกจธนาคารและธรกจประกนภยซงตองน าสงงบการเงนใหแกธนาคารแหงกมพชา และกระทรวงเศรษฐกจและการคลง ภายในวนท 31 มนาคมของทกป นอกจากน กรมสรรพากรก าหนดใหทกบรษทตองน าสงงบการเงนพรอมช าระภาษเงนไดนตบคคลประจ าปใหกบกรมสรรพากรภายใน 3 เดอนหลงจากสนสดปภาษ งบการเงนจะตองไดรบการอนมตลงลายมอชอโดยกรรมการของบรษท และจดใหแกผถอหนภายในระยะเวลาไมนอยกวา 21 วนกอนการประชมผถอหนสามญประจ าป

โดยผประกอบการตองเตรยมเอกสารการเงนและ เอกสารเสยภาษประจ าปตามแบบฟอรมทก าหนดโดยกรมสรรพากร สงใหกรมสรรพากรกอนวนท 31 มนาคม ของทกป ในรปของสกลเงนเรยล (Riel/KHR) รปแบบและขอก าหนดทางบญชของกมพชาใชรปแบบเดยวกบของฝรงเศส บรษททตองเสยภาษเกนเพดานภาษทก าหนดจะตองยนเอกสารทางบญชใหกบผตรวจสอบบญชทขนทะเบยนในบญชผ ตรวจสอบ บญชอสระของรฐ เพอตรวจสอบความถกตองกอนยนตอกรมสรรพากร โดยกรมสรรพากรก าหนดใหบรษททเขาขาย 2 ขอดงตอไปน จะตองไดรบการตรวจสอบจากผตรวจสอบบญชอสระ

(1) มยอดรายรบตอปตงแต 3 พนลานเรยลขนไป (2) มสนทรพยทงหมด ทมมลคาตงแต 2 พนลานเรยลขนไป และ/หรอ (3) มจ านวนพนกงานทงหมด 100 คนหรอมากกวา

การสอบบญช งบการเงนของบรษทจะตองตรวจสอบและรบรองโดยผสอบบญชรบอนญาตทขนทะเบยนไวกบสถาบนวชาชพนกบญชและผสอบบญชแหงกมพชา (KICPPA) หากบรษทมคณสมบตครบสองในสามขอดงน

(1) มยอดรายรบตอปตงแต 3 พนลานเรยลขนไป (2) มสนทรพยทงหมด ทมมลคาตงแต 2 พนลานเรยลขนไป และ/หรอ (3) มจ านวนพนกงานทงหมด 100 คนหรอมากกวา

ทงน งบการเงนของบรษททไดรบการสงเสรมการลงทนภายใต QIP จะตองไดรบการตรวจสอบและรบรองโดยผสอบบญชรบอนญาตทขนทะเบยนไวกบสถาบนวชาชพนกบญชและผสอบบญชแหงกมพชา (KICPPA) อกดวย

คณสมบตการเปนนกบญชทกมพชา ตองมสญชาตกมพชามอายมากกวา 25 ป ไมเคยตองโทษทางอาชญากรรมหรอเคยถกกลาวหาวากระท าความผด และไดรบประกาศนยบตร CPA หรอประกาศนยบตรอนท Registration Committee ยอมรบวาเทยบเทา โดยผทมคณสมบตตองขนทะเบยนกบ สถาบนวชาชพนกบญชและผสอบบญชแหงกมพชา (KICPAA) นกบญชตางชาตสามารถขนทะเบยนเปนนกบญชกมพชาไดตามขอยกเวนทก าหนด

8

4.3 แนวโนมการเปลยนแปลงเกยวกบวชาชพบญชในประเทศกมพชา

- พฒนาใบอนญาตและหลกสตรเกยวกบวชาชพบญชของประเทศกมพชาเอง (Local CPA) โดยคาดวาจะด าเนนการใหเกดขนไดภายในป 2561

- การปรบปรงมาตรฐานการรายงานทางการเงนของประเทศกมพชา (CIFRS) ใหมความทนสมย และพจารณาการน าแนวทางในการจดท ารายงานทางการเงนทเหมาะสมกบธรกจขนาดกลางและขนาดยอม (Best Practices) มาใช

- พฒนากระบวนการในการอบรมและใหความรแกผท าบญชและผสอบบญชใหมความเหมาะสม เนองจากในแตละปจะมผทจบดานบญชจากสถาบนการศกษาในประเทศกมพชาประมาณ 30,000 – 50,000 คน

- สงเสรมการเปนหนสวนในการประกอบธรกจและการรบจางบนทกบญชในภมภาคอาเซยน (Partner and Outsource) เนองจากบคลากรในประเทศมจ านวนมากและสามารถใชภาษาองกฤษได รวมถงจะมการน าระบบโปรแกรมบญชทเชอมโยงผานอนเทอรเนตและการใหบรการคลาวด (Cloud Services) มาใชเพออ านวยความสะดวกอกดวย

4.4 กฎหมายดานภาษอากรของกมพชา

ปจจบนมระบบการจดเกบภาษ 2 ระบบ คอระบบเหมาจาย (Estimated Regime) และระบบประเมนตนเอง (Real Regime) ซงบรษทเกอบทกประเภทจะถกจดเกบภาษในระบบประเมนตนเอง ซงประกอบดวยภาษทส าคญ ดงน

ประเภทภาษ อตรา/รายละเอยด ภาษก าไรนตบคคล (Tax on Profit)

Resident ค านวณจากรายไดในกมพชาและตางประเทศ Non-Resident ค านวณจากรายไดในกมพชาเทานน - รอยละ 20 ส าหรบธรกจทวไป - รอยละ 30 ส าหรบธรกจน ามนปโตรเลยม กาซธรรมชาต การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต - รอยละ 0 ส าหรบโครงการทไดรบการสงเสรมการลงทน QIP จาก CDC - รอยละ 0-20 ส าหรบธรกจทครอบครองโดยบคคลธรรมดาเพยงคนเดยว

ภาษก าไรลวงหนา (Pre-Payment Tax)

ค านวณจากรายรบรวมของธรกจรวมกบภาษทกประเภท ยกเวน VAT อตรารอยละ 1 ส าหรบธรกจทกประเภท

ภาษหก ณ ทจาย (Withholding Taxes : WHT)

- รอยละ 15 ส าหรบการใหบรการ การบรหารจดการ การใหค าปรกษา คาสทธ รวมถงดอกเบย (ไมรวมดอกเบยทจายโดยธนาคารหรอสถาบนการเงน) - รอยละ 10 ส าหรบการจายคาเชาทรพยสน ทงทเคลอนยายไดและเคลอนยายไมได - รอยละ 4 ส าหรบการจายดอกเบยโดยธนาคารหรอสถาบนการเงน แกบคคลธรรมดาทมบญชเงนฝากไมประจ า - รอยละ 6 ส าหรบการจายดอกเบยโดยธนาคารหรอสถาบนการเงน แกบคคลธรรมดาทมบญชเงนฝากประจ า - รอยละ 6 ส าหรบการจายดอกเบยโดยธนาคารหรอสถาบนการเงน แกบคคลธรรมดาทมบญชเงนฝากประจ า - รอยละ 14 ส าหรบการช าระคาบรการหรอคาใชจาย แกผทมไดมภมล าเนาอยในประเทศ

9

ประเภทภาษ อตรา/รายละเอยด ภาษเงนเดอน (Salary Tax)

ค านวณจากเงนเดอน โดยใชอตรากาวหนา รอยละ 0-20 - รอยละ 0 , 0.5 แสนเรยล (0 – 125 USD) - รอยละ 5 , > 5 แสนเรยล – 1.25 ลานเรยล (125.1 – 312.5 USD) - รอยละ 10 , > 1.25 ลานเรยล – 8.5 ลานเรยล (312.6 – 2,125 USD) - รอยละ 15 , > 8.5 ลานเรยล – 12.5 ลานเรยล (2,125.1 – 3,125 USD) - รอยละ 20, มากกวา 8.5 ลานเรยล (มากกวา 3,125 USD) - รอยละ 20, เงนพเศษ (fringe benefit)

ภาษมลคาเพม (VAT) - ภาษทผจ าหนายสนคาหรอใหบรการ ตองเกบจากลกคาในอตรารอยละ 10 ส าหรบการจ าหนายหรอใหบรการในประเทศ และรอยละ 0 ส าหรบการสงออก

ภาษทพก (Tax on Accommodation : TOA)

- จดเกบจากการพกอาศยในโรงแรม เกสทเฮาส อพารทเมนต คอนโด หรอทพกประเภทอนๆ ในอตรารอยละ 2 ของคาหองรวมกบภาษทกประเภท ยกเวน VAT

ภาษเฉพาะส าหรบสนคาและบรการบางชนด (Specific Tax on Certain Merchandises and Services : STCMS)

- ภาษทจดเกบส าหรบสนคาและบรการบางชนด ทงในประเทศและทน าเขาจากตางประเทศ โดยจะค านวณกอนภาษมลคาเพม - รถยนตรอยละ 45, อะไหลรถยนต รอยละ 30, เบยร รอยละ 25, รถมอเตอรไซค น ามนปโตรเลยม เครองดมแอลกฮอล รอยละ 20, บหร รอยละ 15, อะไหลรถมอเตอรไซค น าอดลม การใหบรการทางดานบนเทง การขนสงผโดยสารทางอากาศ รอยละ 10, การใหบรการโทรศพท รอยละ 3

ภาษเครองดม แอลกฮอล และบหร (Tax on Public Lighting : PLT)

- จดเกบจากผทจ าหนายเครองดมแอลกฮอล และบหรทกประเภท โดยจะท าการค านวณกอนภาษเฉพาะ (STCMS) และภาษมลคาเพม (VAT) - รอยละ 3

ภาษประกอบการธรกจเฉพาะ (Patent Tax) ตองตออายทกป

- ภาษประจ าปทธรกจตองช าระภายในเดอนมนาคมของทกป ตามประเภทของธรกจ และตามขอบเขตจงหวดทธรกจตงอย - หากมการจดทะเบยนประกอบการธรกจในครงป (ครงหลงของปปฏทนจะช าระเพยงครงเดยว) - 285 USD ตอป

ภาษการจดทะเบยน (Registration Tax or Transfer Tax)

- จดเกบจากการจดท าเอกสารทางกฎหมาย กอตง ควบรวม ยกเลกกจการ - จดเกบจากการโอนสนทรพย - 1 ลานเรยล/ 1 กจกรรม - รอยละ 4 ของมลคาสนทรพย (ทดน บาน รถ)

ภาษอสงหารมทรพย (Tax on Immovable Properties)

- อสงหารมทรพยทมมลคามากกวา 100 ลานเรยล (25,000 USD) - รอยละ 0.1 ของมลคาทประเมนโดยคณะกรรมการประเมนมลคาทรพยสน - ผเสยภาษตองช าระภาษภายในวนท 30 กนยายน ของทกป

ภาษจดทะเบยนโอนกรรมสทธ (Registration Tax)

- จดเกบจากผซอหรอผไดรบโอนกรรมสทธในสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย อตรารอย 4 ของมลคาสงหารมทรพยหรออสงหารมทรพยนน

10

4.5 กฎหมายและกฎระเบยบดานตลาดทนในกมพชา การประกอบธรกจของตลาดหลกทรพยกมพชา (CSX) อยภายใตการก ากบดแลของกฎหมาย

2 ฉบบ ไดแก Law on Government Securities และ Law on the issuance and trading of non-government securities โดยกฎหมาย 2 ฉบบนเปนกฎระเบยบและการก ากบดแลเกยวกบการซอขายหลกทรพยทออกโดยรฐบาลและหลกทรพยทออกโดยนตบคคลทไมใชรฐบาล ซงรวมถงการให อ านาจตลาดหลกทรพยกมพชา (CSX) ท าหนาทเปนศนยด าเนนการดานการตลาด ดานการช าระราคาและเงนฝากดวย

รฐบาลกมพชาใหความส าคญกบการลงทนเพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชน โดยไดออกกฎระเบยบทเกยวของกบการลงทนเพอสงเสรมและก ากบดแลการลงทนทคอนขางครบถวน กฎระเบยบหลกทควรศกษาท าความเขาใจ คอ กฎหมายการลงทนแหงราชอาณาจกรกมพชาแกไขเพมเตมล าสดเมอวนท ๒๔ มนาคม ๒๕๔๖ เนอหากฎหมายครอบคลมบทบาทหนาทของหนวยงานทรบผดชอบดานการสงเสรมการลงทนของกมพชา การจดตงและบรหารเขตเศรษฐกจพเศษ การใหสมปทานทดน การเวนคนทดน นอกจากน รฐบาลกมพชายงใหความส าคญและก าหนดนโยบายในการสงเสรมการลงทนจากตางประเทศ โดยเฉพาะการอ านวยความสะดวกและการใหสทธประโยชนตาง ๆ แกโครงการทไดรบการสงเสรมและการอนญาตใหนกลงทนโอนเงนตราตางประเทศไดอยางเสร ในปจจบนบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยกมพชา มจ านวน 5 ราย ไดแก

1. Phnom Penh Water Supply Authority (บรษทประปาพนมเปญ) ป 2012 2. Grand Twins International (Cambodia) Plc (ไตหวน) ป 2014 3. Phnom Penh Autonomous Port (บรษททาเรอพนมเปญ) ป 2015 4. Phnom Penh SEZ Plc. (เขตเศรษฐกจพเศษพนมเปญ) ป 2016 5. Sihanoukville Autonomous Port (บรษททาเรอสหนวลล) ป 2017

เงอนไขการลงทนในกมพชา - ชาวตางชาตสามารถเปนเจาของธรกจในกมพชาได 100% - บรษททจะเขาตลาด CSX ตองเคยจดท าสถานะการเงนมาแลวอยางนอย 3 ป โดยบรษทผตรวจสอบ

บญชชนน าจากตางประเทศ - ชาวตางชาตสามารถเปดบญชธนาคาร Cambodia for Investment in CSX ไดโดยใชหนงสอ

เดนทาง (passport) เพอเปดบญชซอขายหลกทรพยส าหรบการลงทน ไมมก าหนดยอดขนต าในการซอขายหลกทรพย และมการตดบญช 2 วน

- บรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยกมพชาตองน าสงงบการเงนทกไตรมาส และน าสงงบการเงนตอนสนปอกครง

11

4.6 รปแบบธรกจส านกงานบญชในราชอาณาจกรกมพชา

การใหบรการดานบญชแกธรกจ แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก (1) การใหบรการโดยชาวกมพชา ซงสวนใหญจะด าเนนการโดยผท าบญชและผสอบบญช

(Individual) (2) การใหบรการโดยชาวตางชาต ซงสวนใหญจะด าเนนการในรปของนตบคคลทมการถอหน

เกนกวา 51% ทงน ผใหบรการทงสองประเภทจะตองขออนญาตตอสถาบนวชาชพนกบญชและผสอบบญชแหงกมพชา KICPAA กอน

ทงน สถาบนวชาชพนกบญชและผสอบบญชแหงกมพชา (KICPAA) ไดก าหนดใหบคคลธรรมดาทจะขนทะเบยนใหบรการดานบญชตองไดรบใบอนญาตจาก International CPA หรอ The Association of Chartered Certified Accountants (ACCA) และตองมการพฒนาความรดานบญชตอเนองไมนอยกวา 40 ชวโมง/ป รวมถงรายงานตอ KICPAA ทกป กรณผใหบรการดานบญชในรปแบบของนตบคคลจะตองยนขอและไดรบอนญาตจากสถาบนวชาชพนกบญชและผสอบบญชแหงกมพชา(KICPAA) จงจะสามารถประกอบธรกจใหบรการดานบญชได

ปจจบนบรษทตรวจสอบบญชยกษใหญ (BIG 4) ถอสวนแบงการตลาดของผใหบรการดานบญชในรปแบบของนตบคคลมากทสดในประเทศกมพชา ประกอบดวย PWC, KPMG, Ernst & Young, และ Deloitte ทงน PWC ถอ สวนแบงการตลาดมลคาสงสด และ KPMG ถอสวนแบงการตลาดจ านวนลกคาสงสด

ลกษณะของการใหบรการดานบญชโดยสวนใหญในประเทศกมพชา ประกอบดวย การบนทกรายการบญช (Bookkeeping) การจดท าบญช (Accounting) การสอบบญช (Auditing) และการใหค าปรกษาดานระบบบญช (Advisory) โดยโปรแกรมบญชทนยมใชในประเทศกมพชา ไดแกโปรแกรม QuickBooks ของบรษท Intuit Inc. และ Peachtree ของบรษท SAGE 50 ซงมลกษณะเปนโปรแกรมบญชแบบ Stand alone โดยไมมการเชอมตอขอมลบนอนเทอรเนต

จากการเขาศกษาดงานและแลกเปลยนขอมลระหวางส านกงานบญชของกมพชา คอ บรษท

BSE Accounting จ ากด และส านกงานบญชคณภาพ พบวาส านกงานบญชคณภาพหลายแหงประสบปญหาการขาดแคลนพนกงานบญช ซงทางบรษท BSE Accounting จ ากด มการใหบรการดานการบนทกบญช (Bookkeeping) ยนดสงพนกงานบญชซงเปนคนกมพชาแตสามารถใชภาษาองกฤษไดดมาฝกงานทส านกงานบญชของไทย เพอเรยนรรปแบบการจดท าบญช หลงจากนนส านกงานบญชของไทยทสนใจจะใชบรการพนกงานบญชในการบนทกบญช สามารถ scan เอกสารบญชสงใหทางอเมลใหกบบรษท BSE Accounting จ ากดเพอบนทกบญช โดยจะพจารณาคาบรการจากจ านวนรายการคาแตละราย ซงมส านกงานบญชคณภาพหลายรายสนใจการใหบรการดงกลาว และคาดวาจะมการตดตอประสานงานเพอสรางโอกาสธรกจรวมกนตอไป

12

5. ความคดเหนจากคณะศกษาดงาน 5.1 ความคาดหวงของส านกงานบญชคณภาพกอนการเดนทางไปศกษาดงาน

(1) ตองการเปดโอกาสทางธรกจ และศกษาความแตกตางระหวางระบบวชาชพบญชของกมพชาและของไทย ตองการทราบรปแบบการประกอบวชาชพบญช ชองทางในการท าธรกจในประเทศกมพชา (2) ความคาดหวงกอนไปยงคาดเดาไมถกวาจะเปนแบบใด เนองจากไมเคยไดไปเยอนกมพชาในรปแบบของการศกษาดงานอยางจรงจง แลวจะไดรบอะไรกลบมาบาง แตอยากไดรไดเหนความเปนจรงของวชาชพบญช ทเกยวของกบเศรษฐกจการคา การลงทน การเชอมโยงเครอขาย ความเปนไปไดในอนาคตของการพฒนาตวเองไปสความเปนสากล

(3) การไดม connection กบส านกงานบญชในกมพชา และตองการเรยนรระบบการท างานของส านกงานบญชในของประเทศกมพชา

(4) นาจะไดรบความรใหมๆ ทไมเคยเหนและระบบงานของประเทศกมพชา ไดเรยนรความเปนไปของเพอนบาน เพอแสวงหาโอกาสในการเชอมสมพนธทางธรกจตอไป

5.2 ความคดเหนของส านกงานบญชคณภาพหลงจากการศกษาดงาน

(1) ไดเรยนรตลาดธรกจบญชและอาจมการสรางเครอขายทางบญชในอนาคต (2) ไดเขาใจระบบวชาชพบญชของกมพชา ไดรบความชดเจนในทกเรองทตองการทราบ ไดผลตอบรบตามทคาดหวงไวอยางมาก (3) ไดรบประโยชนอยางสงสด จากทไดเหน ไดฟง ไดรบขอมลขาวสารจากผประกอบวชาชพ เจาหนาททเกยวของโดยตรงของหนวยงานของประเทศกมพชาทไดไปเยอนและไปเยยมชม ตลอดจนการใหความรทออกมาจากผทอยในประเทศนนโดยตรง มากกวาการไดศกษาขอมลหรออานเอาจากขาวสาร ทถกเขยนขนโดยมไดสมผสไดโดยตวเอง (4) ประเทศกมพชา มการพฒนาดานการท าบญชอยางมาก เรมมการน า IFRS มาใชและมการก าหนดกรอบคณสมบตผท าบญชและผสอบบญชเชนเดยวกบไทย แตการใหความส าคญกบงบการเงนยงอยในระดบต ามากเนองจากขาดการบรณาการขอมลกนระหวางหนวยงานรฐทก ากบดแลรวมทงการไมบงคบใชการจดท างบการเงนใหมความถกตองตามมาตรฐานการบญช ท าใหภาพรวมการจดท าบญชยงลาหลงประเทศไทยอยางมาก แตจากการสอบถามเจาหนาทท าใหทราบวานกศกษาทเรยนดานการบญชในกมพชาจะสมครเรยนในหลกสตร ACCA ท าใหสามารถประกอบวชาชพบญชกวางกวา (5) ไดความรใหมๆ และไดศกษาระบบการท างานและวถความเปนอยของประเทศกมพชาและไดเรยนรระบบการท างานของส านกงานบญช (6) ทราบถงการท างานของส านกงานบญชในตางประเทศ และไดพบปะพดคยกบเพอนส านกงานบญชคณภาพมากยงขน

13

5.3 ความคดเหนของทานทมตอการน าความรและประสบการณทไดรบไปประยกตใชกบธรกจของทานเปนอยางไรบาง (1) ใชตอยอดในการท าธรกจทางดานบญชและธรกจอน (2) ไดรบความรตระหนกถงความสามารถของบคลากรในประเทศเพอนบาน และน ากลบพฒนาบคลากรของส านกงานใหมความตงใจ รจกมานะอดทนใฝหาความรทกดาน เชน ภาษาองกฤษ หรอภาษาตางชาตอนทจ าเปน เพอเปนองคประกอบในการท างาน (3) มองเหนวชาชพของตวเอง ทไมสามารถหยดการพฒนา เนองจากประเทศเพอนบานมความกาวล ากวาของเราในบางเรอง และนาเอาเปนแบบอยางในการเชอมโยงการคา การลงทน และการแลกเปลยนความสมพนธอนดงาม รวมถงการน าไปตอยอดทางธรกจทมความหลากหลายในอนาคต (4) ประเมนไดวาเราเองอยในสถานะไหน ถาเปรยบเทยบกบกมพชา (5) อาจจะไมไดน ามาเปนตวอยางไปประยกตใชเอง แตสามารถน าความรทไดรบ Share ใหกบลกคาหรอนกลงทนทสนใจจะไปท าธรกจในกมพชา (6) น าไปวางระบบการท างานและการสอสารกบองคกรระหวางประเทศ และน ามาพฒนาในเรองของระบบเทคโนโลยเขามาประยกตใชในส านกงานและระบบการตดตอสอสารธรกจระหวางประเทศ

5.4 กรมพฒนาธรกจการคาควรปรบปรงการน าผประกอบการศกษาดงานในดานใด และอยางไรบาง

(1) เหนควรจดกจกรรรมแบบนใหบอยมากขนเพอเปดโอกาสใหผประกอบวชาชพบญชในประเทศไทยไดสมผสจากของจรง ทงในดานการไดพดคยแลกเปลยนโดยตรง การมองเหนการเชอมโยงทางเครอขายวชาชพบญช การเลงเหนเศรษฐกจการคา การลงทน ในประเทศเพอนบาน การแลกเปลยนทศนคต

(2) ควรก าหนดหวขอในการสมมนา หรอหวขอในการสอบถามแลกเปลยนขอมลกบแตละหนวยงานลวงหนา

(3) ควรจะเพมการดงานส านกงานบญชทประเทศนน ๆ ประมาณ 2-3 แหง หรอควรจะมผมความรประสบการณ เกยวกบการจดทะเบยนบรษท หรอกฎหมายเกยวกบนกลงทนตางประเทศทจะเขาไปลงทนในประเทศนน ๆ พรอมกบ แจกเอกสารประกอบการสมมนา เปนตน

(4) โครงการนดแลว แตเสนอแนะไปดงานสงคโปร หรออาเซยนทมความแข งแกรงระดบตนๆ ทางธรกจ หรอประเทศทมการพฒนามากกวาเรา เชน สงคโปร ญปน เกาหล หรอจน

(5) เหนควรใหมการน าเสนอรปแบบส านกงานบญชของไทยอยางเปนรปธรรมมากกวาน โดยการใหผแทนส านกงานบญช 1 รายน าเสนอ เพอใหส านกงานบญชของประเทศทเราไปดงาน ไดรบทราบรปแบบการใหบรการของส านกงานบญชคณภาพในประเทศไทยดวย

14

5.5 ขอคดเหน หรอ ขอเสนอแนะเพมเตม (1) อยากเสนอใหกรมพฒนาธรกจการคาจดกจกรรมดๆ แบบนใหมากยงขนและ

กวางขวางยงขน เพอเปดโอกาสใหพวกเราส านกงานบญชคณภาพ ไดมโอกาสไดเหน ไดสมผสดวยสายตาและไดพดคยแลกเปลยนความร ซงกนและกน จนน ามาสการพฒนาตวเอง การตอยอดทางธรกจ การลงทนและการขยายเครอขายเพอเชอมโยงกนใหมากขนในประเทศเพอนบาน หากแมวามขอจ ากดในงบประมาณหรอคาใชจาย เขาใจวา พวกเราทกคนนาจะสามารถรบภาระได เพอแลกกบการไดเปดโลกทศนทกวางขน และไดแลกเปลยนทงในทศนคตของผรวมเดนทางดวยกนเอง รวมถงไดมองเหนภาพทแทจรงมากกวาการเลาขานหรออานในขาวสารขอมลทเผยแพรเพยงอยางเดยว อยากใหกรมพฒนาธรกจการคาจดใหบอยขน

(2) เจาหนาทและทมงานตางกมความมงมนในการท างานเปนอยางด ขอชนชม (3) ขอแนะน าการจราจรในประเทศอนๆ ทจะไปดงาน เชน เวยดนาม การจราจรและประชาชนจะหนาแนนกวาทกมพชามาก ตองวางแผนเรองเวลาและตดสนใจอยางรวดเรว

(4) จดกจกรรมแบบนท าใหไดมเวลาพดคยกบเพอนๆ ส านกงานบญชคณภาพมากขน แลกเปลยนความคดเหนกน

(5) ขอใหจดใหสมาชกเขามามสวนรวมมากขนกวาในครงน (ขอใหเพมผไปดงาน) เพอจะไดมสวนชวยกนน าขอมลมาปรบปรงการท างานของส านกงานของตนใหดยงขน และไดรบสงใหมๆ จากประเทศเพอนบานเขามาปรบปรงพฒนาในองคกร และไดเชอมความสมพนธระหวางส านกงานบญชคณภาพดวยกน

15

ภาพกจกรรมการศกษาดงาน

รบฟงจากบรรยายดานการก ากบดแลวชาชพบญช จากผแทนสถาบนวชาชพนกบญชและผสอบบญชแหงกมพชา (KICPAA)

ศกษาดงานและแลกเปลยนความคดเหน ณ ตลาดหลกทรพยกมพชา

ศกษาดงานและแลกเปลยนความคดเหน ณ สภาบญชแหงชาต กระทรวงเศรษฐกจและการคลง

ศกษาดงาน ณ บรษท BSE Accounting ส านกงานบญชในประเทศกมพชา