جام گمشده

محقق:

پرنیان ش.

1399سال:

2

:به تقدیم

.ندارد دریغ نیازمند از را عدالت آنکه هر

ایبان هستی دلواپس یکدیگر هستند.آنهایی که زیر س تقدیم به

تقدیم به افرادی که در کوچه پس کوچه های زندگی دست کسی را می گیرند..!

آنچه داری بفروش و رو و ـر میخواهی کامل شوی بـــ"اگ عیسی مسیح فرمود:

«21: 19متی»بهایش را به تنگدستان بده که در آسمان گنج خواهی داشت".

3

فهرست مطالب:

صفحه عنوان

5...............................................مقدمه

فصل اول

اقوم خاص خد-1 -1

8...........انسان و عهد خدا با قوم........ -1-2

11سرزمین موعود.......................... -1-3

14...قوم و پادشاهی اسرائیل............... -1-4

26تجزیه حکومت اسرائیل................. -1-5

فصل دوم

وضعیت یهودیان و مسیحان در امپراتوری روم-1 -2

38.........حکمرانی روم قبل تولد عیسی....... -2-1-1

43........مرانی رومیان بعد تولد عیسی....حک -2-2-2

4

فصل سوم

با اعراب یانارتباط یهود -1 -3

54............................مناسبات یهودیان با اعراب -3-1

60.................................نسب نامه پیامبر اسلام -3-2

80.............در اسلام................... یهودیاننقش -3-3

88 ............................اسلام با یهودیان درگیری -3-4

فصل چهارم

97..............................مناسبات مسیحیان با اعراب -4-1

108......................................................گیری نتیجه

112...........................................و مآخذ فهرست منابع

5

مقدمه:

و بییه سییوی مقصیید ،حییا ی از حر ییت و تکییاپآن نیییم نهییاهی بییه جهییان و موجییودات

از نشیییاننییییز موجیییوداتنظیییم حیییا م درو معیییین و مسییییر مشیییخص اسیییت.آفرینش

صیییاحبلقیییت جسیییمانی عیییلاور بیییر خ مخلوقیییات، مییییان درانسیییان .دارد غیییایی هییید

و را از یییه ا ی از جییینع تعقیییل و منطیییا و خیییرد ییییا بیییه عبیییارتی خیییود آگیییاهیهیییویت

فطیییری از بیییینش هیییایی بیییه صیییورت ، وجیییود انسیییانر سیییایر موجیییودات متمیییایز رد

.برخوردار است ه لازمه ادامه حیات اوست

محییییل بییییرای موجییییوداتی بییییود ییییه خییییدا تییییرین برجسییییته و مهمتییییرین از انسییییان

در اولییییین خییییانوادر ییییه در آن بییییا . سییییاخت آمییییادر عییییدن در را بییییاغی سییییکونتش

هییید خیییدا تکنییییر خیییانوادر رامیییش و محبیییت برقیییرار بود.هم آهنهیییی و آ،تشیییکیل شییید

همییاهنهی بییه دلیییل نااطییاعتی انسییان بهییم خورد.بییه همییین سییبب اییین لیکنخییود بییود.

.وستی و مشار ت با خدا غیر ممکن گشتد

و از سییییویی ، انسییییان غییییرور شییییاهد طییییر ییییی از ناگهییییانی تحییییول اییییین در

را قیییومی خداونیییدنتیجیییه دربیییرای اصیییلار ایییین رابطیییه هسیییتیم. خیییدا وا ییینششیییاهد

ی یییه قیییوم .بیییا انسیییان برقیییرار نمایییید راخیییود تیییا دوسیییتی و مشیییار ت،دانتخیییاب ر

اییین رویکیییرد ریشییه در عهییید و مینیییاقی .او را خییدمت ننییید و بییه دیهیییران بشناسیییانند

و دودمیییان او ییه خییدا بییا ابییراهیم و سییرانجام بییا اییین قییوم بسییت و فرزنییدان اشییتد

را جهیییییان ملیییییل شییییید متعهییییید اسیییییرائیل بنیییییی واز ایییییین ررا وارث نعیییییان سیییییاخت.

جییایی بییود انییه تنهیی اسییرائیل ،دارد وجییود مقتییدر خییدای ییی تنهییا ییه سییازد متقاعیید

بلکییییه وجییییود داشییییت تییییا مسییییی بییییا طبیعییییت ییییه شییییریعت موسییییی را دریافییییت رد،

بیییر مضیییاع مسیییئولیت برگزییییدگی ایییین .وردجهیییان بییییا فییییا را بیییهانسیییانی اش

یییییه بنیییییی حیییییا ی از آن اسیییییتهد تیییییاریخی شیییییوا گذاشیییییت.لیکن یهیییییود قیییییوم دوش

اندیشیییه اییین اسییرائیل بییه عهیید خیییود وفییا نکییرد و امتیییاز برگزییییدگی را از یی داد.

6

موضیییو نپییرداختن بیییه ایییلییذا .دارد عمییییا بییع ای ریشییه مقیییدع تییاب مفییاهیم در

در رونییید مسیییی بیییل و بعییید تولییید عیسیییی قحیییوادث و روییییدادهای وارسیییی مسیییتلزم

.استتاریخ

مقییدع تییاب مفییاهیم در جهییان خییدای بییا اسییرائیل قییوم رابطییهابتییدا بییر اییین اسییاع

عیسیییی مسیییی تولییید زمیییان تیییا تیییاریخی فواصیییل در آن عواقیییب و هیییا ارشیییکنی و

روم امپراطیییوری گسیییترش و مسیییی تولییید سیییپع .قیییرار مییییدهیم میییورد بررسییییرا

را از نظر میهذرانیم.رفتار یهودیان با مسیحیان و

یهودییییانبرخورد دلاییییلبیییا مسییییحیان وان صیییدر اسیییلام ارتبیییاط مسیییلمان نییییزآخر در

ند رسییان مییی راهیمابیی بییه را ودخیی تنسییب قییوم هییردو ه یی سییبب آن از اسییلامبییا پیامبر

در اییین راسییتا بییا تکیییه بییر د اسییتدرصیید جییام گمشییدر از اییین رو.تحلیییل مییی نمییاییم

از ناشیییی پیمیییان و عهییید تکمییییل و انسیییان نجیییات درـوعییی یییه در ذییییل آمیییدر فرضییییاتی

.بکشد تصویر به را ازآن حاصل انحرافات و مخلوا به خالا اعش

به عنوان قوم برگزیدر اتنخاب شدند. یهودیان -1

.هاست قوم پدر ابراهیم -2

.داشتند بسزایی تأنیر مسیحیت در رومیان -3

.نیست سادر مشروعیت ی قربانی فلسفۀ -4

تأنیر غیر مستقیم داشت. بر نهضت اسلامی یهود قوم -5

7

ل:فصل او

قوم خاص خدا

8

انسان و عهد خدا با قوم

ل سکونتش باغی را در عدن آمادر ساخت ـرای محــب و حیات دمیدانسان خدا در

ل اجازر و در عین حا.د ه از این با نههداری و مراقبت ندشمور مأ انسان و

ه ؛تنها ی محدودیت وجود داشت ،داشت آن رااهب استفادر و تمتع از همه مو

نی و بد بخورد. نمی بایست از درخت معرفت

دو درخت وجود داشت درخیت حییات و درخیت ،در میان درختانی ه خدا آفریدر بود

و حکمتیی ر قرار گرفیتبا خوردن درخت نی و بد تحت نترل گناانسان نی و بد،

و فرییب برابیر در انسیان اگیر بیه اسیتقلال از خیدا منجیر گردیید.ل شید حاص ه از آن

هدییه درخیت بخیورد،این حییات درخیت از مییداد اجیازر خدا. رد می مقاومت وسوسه

و جاودانیه زنیدگی از میتوانست انسان و. رد می حفظ را ابدی زندگی ه بود خداوند

.شود بهرمند وندخدا با دائمی ارتباط

لم است واقعی قلمداد میکنند.آنچه مسبرخی از مفسران این درختان را نمادی و برخی آن را

ه داشت بودآزمایش ارادر انسان بود.نقش درخت در خصوصیاتی ن درخت نی وبد صرفا

ه وفاداری یا عدم وفیاداری را فیراهم میی رد.درسیت ماننید دری یه بود بلکه در فرصتی

1اسمش تنها حا ی از چیزی است ه پشت آن وجود دارد.

مود.به دنبال آن فرمان خدا سرپیچی ناز عمدا .ر مورد دستور خدا شرو به ش ردحوا د

در واقع انسان گنار رد و از مصاحبت و مشار تی ه بیا وسوسه حوا گردید، آدم نیز تسلیم

طبا لام خدا همه سانی ه در این سرپیچی سهم محروم گردید، ،خدا در با عدن داشت

تا ؛ از با عدن اخراج شدو انسان تبعید ی با داوری خداوند رو به رو شدند.به نوع، داشتند

ار ولی اینکه رور خدا بعد از سقوط همچنان با انسیان سیرو یمبادا از درخت حیات بخورد،

وعییدر آنهیاتسییلای .بلافاصیله بعیید از داوری آدم و حیوا در تییاب مقیدع آشییکار است داشیت

«3 پیدایش»خلاصی از طریا نسل زن بود.

1 1393مهران،مقاله از دفاعیات مسیحی،وبلاگ مسی آرامش است،بهمن پورپشنگ، -

9

ی تیدوین نجیات انسیان سیقوط یردر نقشیه اخدا ه سرشار از محبت و بخشندگی سیت بیرای

با وی عهدی بسیت تیا نسیل او را شخصی به نام ابرام را فراخواند. و برای اجرای آن رد.

نیر گرداند و از طریا آن نسل همه اقوام جهان را بر ت دهد.این بر ت همان هدیه نجیات

تغیییر « امتهیپیدر ا ».سیپع نیام ابیرام بیه ابیراهیم یعنیی گرفتاست یه بیرای انسیان در نظیر

دان یکیی از فرزنییعقیوب .ر شیدد ه اسرائیل نامیداز نسل او قومی به وجود آور همچنین.داد

تغییر یافت.«مقدع شدر»یل به معنای به اسرائ نام اواسحاا بود. ه

موسیی دسیت به خدا اذن به ه شدند گرفته بردگی به و ردند وچ مصر به بعدها قوم این

ایین آمید،در خواهید داود نسیل از دهنیدر نجیات یه داد وعیدر خیدا سیپع.تندگش خارج آنجا از

خیدا وعیدر امیا رد. نیرم پنجیه و دسیت شییطان بیا سیالها،بود وعیدر صیاحب یه قوم این میان

.پیوست وقو به مسی عیسی تولد با اینکه تا بود پابرجا همچنان

تییا الهییویی بییرای دنیییا بییودقییومی نیازمنیید ،بییرای اجییرای طییرر نجییات خداونیید از اییین رو

بیه منحصر و ویژر رابطه اسرائیل قوم ه است اندیشه این بیانهر برگزیدر قوم عنواند.نباش

بیه.شید میی پرسیتیدر مختلی خیدایان جهیان عمیومی تیاریخ در. شیتدا جهیان خیدای با فردی

هنی نمود؛ تلقی خود خاص خدای را آن قوم هستم یهور من:گفت خداوند ه زمانی دلیل همین

.ودش آشکار قوم برای تا شید طول سالها یهانه خدای مفهوم، جهان بر یهانه خدای

دییدگار هیای مختلفیی وجیود دارد ،عیدر ای معتقدنید برگزییدگی درباب خاستهار قوم برگزیدر

ی را وجیه تمیایز قیوم یهیود بنی اسرائیل رابطه تنهاتنگ با مسئله عهد دارد.برخیی یکتاپرسیت

برخی نیز دلیل برگزیرگی را نوید علمای یهود ،و بت پرست می دانند اقوام مشترکاز سایر

چند همه این زمان اسارت و وعدر آیندر درخشان می دانند.هر در برای تسلی خاطر یهودیان

،اما مهم ترین موضو تصویر پیر معنیای له برگزیدگی اهمیت داردعوامل به نوعی در مسأ

و وفییاداری و ایمییان بییه مشییروط یهییود قییوم گزیییدگیبر طبیعتییا .اسییت راهیممینییاا خییدا بییا ابیی

زییرا خیدا وعیدر خیود را بیا ملیت اسیرائیل نبسیت بلکیه بیا ابیراهیم .بیود پیمیان و عهید رعایت

ایمان داشتند. به یهور اسحاا و یعقوب بست ه همهی

10

یهودیان گمان میکنند قوم برگزیدر خدا هستند اما تاب مقدع به ما می آموزد ه انسان فقیط

غییر در فرزنیدان روحیانی او میشیوند.،طریا وعدر عهد حا مانه خدا و از طریا ایمان از

.گردد می سلب آنها از الهی موهبت این صورت این

خداونیید دل خییود را »بییه روشیینی در اییین بییارر سییخن مییی گوییید:لام خییدا در تننیییه یی

بیییا شیییما نبسیییت و شیییما را برنهزیییید از ایییین سیییبب یییه از سیییایر قیییوم هیییا نیرتیییر

و میخواسیییت قسیییم خیییود را بودیییید، لییییکن از ایییین جهیییت یییه شیییمارا دوسیییت داشیییت

1«. ه برای پدران شما خوردر ، به جا آورد

بنیییابراین ایییین مسیییئله نبایییید بیییه صیییورت لغیییوی میییورد فهیییم قیییرار بهییییرد،و مسیییئله

نژادپرسییتی از آن تفهیییم شییود ، بلکییه نشییان دهنییدر ییی وظیفییه خییاص اسییت ییه در

خیییود بیییه مقیییدع تیییاب در یییه مضیییمونی ه شیییدبسیییتراهیم زمیییان مینیییاا خیییدا بیییا ابییی

. نهاد بنیاد را ای تازر عهد آخر شام در ه رسد؛ می عیسی

1 7آیه7تننیه باب-

11

سرزمین موعود

اگیییر بخیییواهیم عهییید عتییییا را درک نییییم ابتیییدا بایییید دو نقشیییه جغرافییییایی را خیییوب

بشناسیم:سرزمین موعود و نقشه خاورمیانه.

جهیییان مر یییز میدهیید؛دقیقا ابیییراهیم خیییانوادر بییه زنیییدگی بیییرای مکییانی جهیییان خییدای

منطقیییه لییییدی در نقشیییه خیییاور میانیییه ، منطقیییه ای یییه ، اورشیییلیم یعنیییی روزگیییار آن

مربنیییدی از سیییرزمین هیییای حاضیییلخیز میییی گویند.نیز« هیییلال حاصیییلخیز»بیییه آن

یییییه از رود نییییییل در سیییییرزمین مصیییییر در غیییییرب ،بیییییه جهیییییت شیییییمال شیییییرقی و

جنیییوب و جنیییوب شیییرقی ، یعنیییی دشیییت هیییای سیییرزمین اسیییرائیل و سیییپع بیییه سیییوی

ییییه در گذشییییته بییییه سییییرزمین هییییای -وار پیرامییییون رودهییییای دجلییییه و فییییرات همیییی

امتیییداد میییی یابییید.این منطقیییه حاضیییلخیز -محیییدود مییییان آنهیییا ، بیییین النهیییرین میهفتنییید

میییی گرفت؛مصیییر در غیییرب ،آشیییور و مرا یییز قیییدرت در جهیییان باسیییتان را در بیییر

انییییه اییییین دو مر ییییز قییییدرت قییییرار گرفتییییه بییییود و اسییییرائیل در می بابییییل در شییییرا و

بیشیییتر بخیییش هیییای عهییید عتییییا در پیییع زمینیییه شیییمکش مییییان ایییین قیییدرت هیییای

جهانی نوشته شدر است.

موقعییییییت جغرافییییییایی اسیییییرائیل بیییییه عنیییییوان گیییییذرگاهی تجیییییاری، بیییییدان سیییییرزمین

اهمیتییییی ویییییژر بخشیییییدر بود.صییییحرای سییییوریه ییییه در شییییرا اسییییرائیل واقییییع شییییدر

در رفیییت و انیییان و لشیییکریانی یییه مییییان آسییییا، آفریقیییا و اروپیییابیییود، بیییرای بازرگ

آمییید بودنییید،راهی جییییز گذشیییتن از مرزهییییای اسیییرائیل نبود.منطقییییه وهسیییتانی بییییه

سیییوی جنیییوب غربیییی درییییای جلییییل مسیییافران را بیییه عبیییور از یزرعییییل و مجیییدو

هیییدایت میکرد.یییی مسییییر تجیییارتی پیییر رفیییت و آمییید از طرییییا دروازر سیییوریه، بیییا

ه فلسیییطین وارد میشییید.و از روی سییید بیییازالتی یییه بیییر روی دریاچیییه گیییذر دمشیییا بییی

جلییییل قیییرار داشیییت میییی گذشت.سیییپع رار خیییود را بیییه سیییوی جنیییوب غربیییی ییی

یییردر، وارد دشیییت هیییای همیییوار مجیییدو میشییید و تیییا دشیییت سیییاحلی پییییش رفتیییه ، از

طرییییا لیییدر، غیییزر بیییه مصیییر میییی رفت.اسیییرائیل ،دالانیییی باریییی بیییود یییه از شیییرا

12

ییه از شییمال بییه جنییوب بییه سییوی دریییای مییردر امتییداد یافتییه بییود بییا درر ای بارییی

و از غرب به دریای مدیترانه محدود می شد.

اسیییرائیل در محیییل تلاقیییی رار هیییای جهیییان آن روزگیییار قیییرار داشیییت،پراز بنیییابراین

قسیییمت شیییمالی آن بیییه آنجیییا میییی آمدنییید. مکیییانیمسییییرهای تجیییارتی یییه میییردم از هر

دلییییل حیییال و هیییوای بیییین المللیییی اش جلییییل نامییییدر یییه محیییل تلاقیییی جهیییانی بود،بیییه

مییییی شد.قسییییمت جنییییوبی ،یعنییییی یهودیییییه بییییا مر زیییییت اورشییییلیم ، وهسییییتانی تییییرو

دور تیییر از بقییییه دنییییا بیییود و فرهنیییگ یهیییودی مشیییخص تیییری را در خیییود پرورانیییدر

بود.خیییییدا در ایییییین محیییییل تلاقیییییی قیییییومی را مسیییییتقر نمیییییودر بیییییود، تیییییا نمونیییییه ای

یییه باشییید باشیییند.تمام دنییییا میتوانسیییت شیییاهد بر یییاتی ازپادشیییاهی آسیییمان بیییر زمیییین

1.میکردندتحت حا میت خدا زندگی ه نصیب قومی می شود

1 18-16،صص 1999رجمه رامین بسطامی،ج اول،پاوسن،دیوید،رمزگشایی تاب مقدع،ت-

13

قبل تاریخ است. مان گهوارر تمدجغرافیایی دنیای پاتریخ ها از نظر

(30ص،شولتز ساموئلد، عهد عتیا سخن میهوی تاب )برگرفته از:

14

اسرائیل قوم و پادشاهی

ریشیییه در عهییید و پیمیییانی دارد گی قیییوم اسیییرائیل برگزییییدهمیییانطور یییه گفتیییه شییید

از طریییا آبییای اولیییه و موسییی بییا ایشییان بسییت،این برگزیرگییی عییلاور بییر ییه خییدا

هییم در بییر مسییتعد بییودن قییوم نسییبت بییه اییین انتخییاب را بود، اینکییه ییی امییر الهییی

.داشت

سیییه نفیییر از د شیییدند،به نیییاماز فرزنیییدانی یییه بیییرای آدم و حیییوا متولییی یییلام خیییدادر

هابییییل نشیییاندهندر وضیییع انسیییان در حالیییت آنهیییا اشیییارر شیییدر اسیییت.تجربیات قیییاین و

سیییقوط یییردر میییی باشد. شیییتن هابییییل توسیییط قیییاین بیییه عنیییوان نخسیییتین قاتیییل تحیییت

والیییدین تسیییلط حسیییادت خیییود بیییرای پذیرفتیییه نشیییدن هدییییه قربیییانی او توسیییط خیییدا بود.

بیییا تولییید شییییث امییییدی تیییازر یافتنییید و در ایمیییان قیییائن بعییید اینکیییه از او ناامیییید شیییدند

انوش پسر شیث بود ه مردم به سوی خدا بازگشتند.

بیییا گذشیییت نسیییل هیییای متمیییادی نشیییانه دیهیییری از خداپرسیییتی در اییییام خنیییو و در

شخصییییت او ظیییاهر گردیییید.طبا یییلام خیییدا او میییرگ را تجربیییه نکیییرد و زنیییدگی

بیییا خیییدا بیییود، بیییا صیییعود بیییه نزدیییی او یییه سراسیییر مشیییار ت و رابطیییه متقابیییل و

آسمان خاتمه پذیرفت.

فسیییاد و خشیییونت و بیییی خیییدایی اما شییید،بیییا تولییید نیییور ،امیییید یییی بیییار دیهیییر زنیییدر

تنهیییا نیییور در نظیییر خیییدا فییییا یافیییت.او بیییه دلییییل عیییدالت خیییود ، روز افیییزون بیییود

توانست رابطه محکمی با خدا داشته باشد.

و نیییییابودی نسیییییل بشیییییر « 8 - 6بیییییاب »داوری خیییییدا بیییییر انسیییییان طبیییییا پییییییدایش

دسیییتور خیییدا در شیییتی یییه سیییاخت قا یافیییت و نیییور خیییانوادر اش بیییهگناهکیییار،تح

ا گرفتنییید و از آن طوفیییان جیییان سیییالم بیییدر بردنییید.باران بیییی وقفیییه و آب هیییایی یییه جییی

سیییط آبهییییا از قلییییه مرتفییییع ،از منیییابع زیییییر زمینییییی بییییرون مییییی آمیییید،موجب گردید

الاتر رود. ترین وهها ب

15

و شیییتی بیییر یییور آرارات قیییرار لازم،سیییط آب پیییایین آمیییدباسیییپری شیییدن زمیییان

شییتی بییه امییر خییدا بیییرون آمیید،با فرصییتی تییازر بییا ییی آن گرفت.انسییانی ییه از

خییدا بییه نییور بر ییت داد و بییه او امییر ییرد ییه بییارور .شییدجهییان ییاملا نییو مواجییه

و جهان را پر سازد. و نیر شود

معتقدنییید، آدم و حیییوا و نییییز حیانعیییدر قلیلیییی از مسییییاز افیییراد غییییر مسییییحی ، جیییدا

ا برخیییی دیهیییر از ایییین داسیییتانها حتی داسیییتان اییییو ب ییییبیییرج بابیییل......، شیییتی نیییور

بییه اسییت و بییع. و تمنیلییی بییرای فهییم بیشییتر در عهیید عتیییاای بیییش نیسییت افسییانه

میتییییوان اینهونییییه ئییییید شییییود ،برخییییی از روایییییت تأاگییییر داسییییتان بییییودن فییییرا هییییم

عشییا خییدا ا بییه صییورت تمنیلییی بییرای فهییم بیشترهییانهاشییت ییه برخییی از داسییتان

ان روانشناسیییی نییییه خییییدا ، بییییه قییییومش بیییییان شییییدر اسییییت و انسییییان در خطییییا بییییودر

نقل داسیییتان و شیییعر در رسیییاندن معنیییا و تفهییییم آن بیییه معنیییی واقعیییی لمیییه معتقدنییید،

همچنیییان تیییاب برای درک حقیقیییت پیییژوهش حاضیییر قدر مسیییلمبسییییار میییونر اسیییت.

مدنظر قرار میدهد. اصلیز منابع به عنوان یکی ارا مقدع

اسیییت یییه از او بیییه عنیییوان نیییور یکیییی از شخصییییت هیییای اصیییلی در تیییاب مقیییدع

فرزنییدان نییور بییه عنییوان نسییل بشییر نییام ازنهمییین نسییل از آدم ،یییاد شییدر ،همچنییین

«10پیدایش باب ».میبرد

یافییییث و نسییییل او در مجییییاورت دریییییای سیییییار و دریییییای جغرافیییییایی نسییییل نشییییر

احتمالا یونیییانی هیییا ،و بیییه سیییمت غیییرب تیییا اسیییپانیا پخیییش شیییدند دیدنیییدخزرسیییا ن گر

فرزنیییدان حییام بیییه آفریقیییا آلمیییانی هییا از نسیییل یافیییث باشند.سییه تیییا از –و اقییوام هنیییدو

منتشیییر شیییهرهای منیییل نینیییوا و بابیییل و ا ییید بعیییدها در سیییرزمین آشیییور ورفتنییید و

صیییییدون از –شییییدند. نعان پسییییر چهییییارم حییییام در نییییوار سییییاحلی دریییییای مدیترانییییه

16

نسیییل او نیییواحی در شیییمال غیییزر در جنیییوب بیییه طیییر شیییرا سیییا ن گردید.سیییام و

1. ردند اشغالرا عیلام،آشور،ارام..شمال خلی فارع و

بیییه خیییاطر بیییی احترامیییی حیییام و پسیییرش نعیییان نسیییبت بیییه نیییور براسیییاع پییییدایش

میییورد لعنیییت رفتیییاری مناسیییب نداشیییت ،شیییراب زییییادزمیییانی یییه بیییر انیییر خیییوردن

بعییید طوفیییان از پدرشیییان بر یییت دریافیییت ردنییید.نییید و سیییام و یافیییث پیییدر قیییرار گرفت

ییی زبییان و بییه تمییام جهییانو .ندامییت هییای جهییان منشییعب شیید پسییران اونییور از

آن در یییه بشیییر نسیییلزییییرا ،هرچنییید ایییین اوضیییا دییییری نپاییییید . نیییدیییی لغیییت بود

طییییرر ییییی اجییییرای بییییه دسییییتبودنیییید؛ واحیییید زبییییان و نییییژاد ییییی از همییییه زمییییان

و انسییان غییرور بیییانهر هییم حییال عییین دراییین امییر .زدنیید عظیییم یاربسیی سییاختمانی

پییر بییر مبنییی خییدا امییر بییه احترامییی بییی هییم، بییود او دسییتاوردهایی بییرای افتخییار

در بشیییر نسیییلنیییه تنهیییا خیییدا توسیییط بابیییل بیییرج ویرانیییی بیییا ؛ زمیییین تمیییامی سیییاختن

بلکه زبان تمامی جهان مشوش شد. شد منتشر زمین تمامی

در نسیییل اشیییارر رفته،توجیییه بیییه تیییارر بیییه سیییب نامیییه یییه در آن در چیییارچوب یییی ن

و نقطیییه اوج .از اهمییییت برخیییوردار اسیییت یییه از اور بیییه حیییران مهیییاجرت میکنییید

آن معرفییییی ابییییرام ییییه بعییییدها بییییه عنییییوان ابییییراهیم یییییا سییییی از طریییییا او قییییومی

و محیییور عهییید عتییییا برگزییییدر یعنیییی اسیییراییل موجودییییت خیییود را آغیییاز میییی نییید

2میشود.

نزدیییی «بیییین النهیییرین»در بابیییل از نسیییل سیییام یکیییی از پسیییران نیییور بیییود، ابیییرام

محلییی بییه نییام اور سییا ن بود،قبیلییۀ او نیییز ماننیید بقیییۀ قبائییل بییه دلیییل هجییوم و حملییه

و اوضیییا اجتمیییاعی یییه دسیییتخوش اخیییتلال و آشیییفتهی گردییییدر اقیییوام هنییید وایرانیییی

3بود به ضرورت خارج شد.

1 23-19،ص م2010ایلام، گوید،مترجم،مهردادفاتحی،انتشارات می سخن عتیا ساموئل،عهد-شولتز - 2 ساموئل،همان صفحه-شولتز-3 329ص -1354چ سوم -تهران-نشر پیروز –ترجمه علی اصغر حکمت –تاریخ جامع ادیان -جان ناع-

17

اسیییت بیییه نظیییر میرسییید ابیییراهیم بیییه الهامیییات سرگذشیییت ابیییراهیم در پییییدایش میییذ ور

خدای خود تو ل رد و سفر دور درازی را در پیش گرفت.

ولایییت خانییه پییدری و خویشییاوندان خییود را رهییا یین و ": گفییت خداونیید بییه ابییراهیم

من تییییو را پییییدر امییییت بزرگییییی ینی ییییه تییییو را هییییدایت میکیییینم ؛بییییروبییییه سییییرزم

رگ مییییی سییییازم و تییییو مایییییۀو نامییییت را بییییزمیهییییردانم و تییییو را بر ییییت مییییی دهییییم

ط بییییه بر ییییت خییییواهی بییییود،پع ابییییرام بییییا همسییییرش سییییارای و بییییرادرزادر اش لییییو

پییییدایش بیییاب .»"1بیییه نعیییان یییوچ یییرد«امیییروزی عیییراا»دسیییتور خداونییید از حیییران

12»

ایییین شیید، خواهیید نروتییت همییه وارث او و داشیییت خییواهی پسییری":همچنییین فرمییود

هنییییوز داشییییت سیییال پیییین و تادهشیییی ابیییرام و بییییود نییییازا سیییارای ییییه بییییود حیییالی در

نیییییز بییییا تییییا خواسییییت ابییییرام از سییییارارو اییییین از بییییود؛ نییییدادر ابییییرام بییییه فرزنییییدی

تحقیییییر را سییییارای و شیییید مغییییرور بییییارداری بعیییید همبسترشییییود،هاجر او مصییییری

« 16 باب پیدایش»". رد

صییییحبت هییییاجر بییییا ای فرشییییته بیابییییان در ؛امییییا رد بیییییرون خانییییه از را او سییییارای

مییین": گفییتچنیییین و باشیید او مطییییع و بییازگردد سیییارای نییزد تخواسییی او از و ییرد

اسییییماعیل را او نییییام و زایییییید خییییواهی پسییییری تییییو میهییییردانم بیشییییمار را تییییو نسییییل

خواهنیییییید او ضیییییید بییییییر همییییییه و همییییییه ضییییید بییییییر او«شیییییینود مییییییی خییییییدا»بهیییییذار

.آمد بدنیا اسماعیل و برگشت هاجر."برخواست

ییه بنییدم مییی عهییدی تییو بییا :فرمییود و شیید ظییاهر سییالهی نییود سیین در ابییرام بییه خییدا

قییوم پییدر را تییو میین زیییرا اسییت ابییراهیم تییو اسییم پییع اییین از یینم زیییاد را تییو نسییل

انییدر فرزندانت،نسییل بییا تییو از بعیید و ابیید تییا تییو بییا را خییود سییازم،عهدیبسیارم هییای

نسیییییل تیییییو خیییییواهم تمیییییام سیییییرزمین نعیییییان را بیییییه تیییییو و.کییییینممی برقیییییرار نسیییییل

رواییییات تیییاریخی بعییید ابیییراهیم مقیییدع و تیییاب طبیییا «7-4: 17پییییدایش »بخشیییید.

1 م2009یری،چاپ چهارم،انجمن بین اللمللی تاب مقدع، تاب مقدع،ترجمه تفس-

18

مر زیییت و ا سییپع بییه یعقییوب و نسییل آن رسییید؛ بنییابراین ریاسییت قبیلییه بییه اسییحا

حول محور این آیه و آیاتی از این دست قرار میدهیم. را جام گمشدر هد

بیرایو نقشیۀ خیدا طیرر ابتیدا .بهیرر بهییریمدر صدد آنییم یه از ایین مطالیب ا نون

انتقیال شیواهد و مقیدمات ه مستلزم وارسییرا بازبینی نیم ردر سقوط انساننجات

مبنی بر عهد وبه عنوان مجری طرر انتخاب ابرام لذا است، قوم این در عهد ورانت

؛ پایه و اساع نوشتار حاضر است.او بر ت می یابنداینکه تمام جهان از طریا نسل

قالیب در خداونید نقشیۀ از خیارج دیهرآنکه اسماعیل به عنوان نمادی از نسیل ابیراهیم

اندیشه نیم .ابتدا مقصیود اول را بیر مبنیای تیاب گشت حا م جهان از بخشی بر دین

از مقصید دوم در فصل سیوم و و مآخذ معتبر استخراج مینماییم دیهر منابع مقدع و

سخن خواهیم گفت. حاصل از آنو نتای

19

را خییییدمت نند.خییییدا مییییی بودند، ییییه خییییدا قییییوم برگزیییییدر از اییییین سییییبب یهودیییییان

بتواننییید نجیییات تیییا همیییهخواسیییت از آنهیییا بیییرای مهییییا یییردن رار مسیییی اسیییتفادر نییید

1بیابنیید. مسییی بییه ییه نیید، آغییاز را دودمییانی وسیییله اییین بییه تییا شیید انتخییاب ابییراهیم

.گردد منتهی ابراهیم بزرگتر ذریت یعنی

ابییراهیم بییا خییدا ییه یییت را یافییت بییه طییور اخییص میتییوان اییین واقعدر تییاب پیییدایش

یییی طریییییا از هییییا قییییوم همییییه ییییه داد وعییییدر او بییییه و بسییییت عهییییدی بر ییییت او تذری

ییی ایییین آییییاتتنهیییا بیییا خوانیییدن . یافیییت خواهنییید از ت ابیییراهیماسیییت یییه بیییه اهمییییت ذری

بعیییییییید بییییییییه اییییییییین از سییییییییارای تییییییییو زن"پییییییییی مییییییییی بییییییییریم. طریییییییییا اسییییییییحاا

پسیییری تیییو بیییه وی از و داد خیییواهم بر یییت را او مییین بیییود خواهییید«شیییاهزادر»سیییارر

فکیییر ابیییراهیم ابتیییدا.سیییال داشیییت نیییود سیییارر یییه بیییود حیییالی در ایییین "بخشیییید خیییواهم

سیییارر خیییود بیییاش مطمیییئن": فرمیییود خیییدا امیییا اسیییت؛ اسیییماعیل خداونییید منظیییور یییرد

."گذاشت خواهی اسحاا را او نام و زایید خواهد پسری تو برای

خیییواهم بر یییت را او و ودمنمییی اجابیییت را تیییو تقاضیییای نییییز اسیییماعیل میییورد در امیییا

آیییید وجیییود بیییه او از بزرگیییی قیییوم یییه یییرد خیییواهم زییییاد چنیییان را او نسیییل و داد

پسیییر بیییا را خیییود عهییید امیییا.خاسیییت برخواهنییید او فرزنیییدان مییییان از امییییر دوازدر

متاسییییفانه شییییمار زیییییادی از «21-15: 17 بییییاب پیییییدایش».سییییازم مییییی اسییییتوار سییییارر

حریییی شیییدر میداننییید در برخیییی از دع را ت تیییاب مقییی دیشیییمندان مسیییلمان بیییا اینکیییهان

را منابیییه ی فیییوا آییییه میییوارد بیییه آییییاتی از تیییاب مقیییدع اسیییتناد میکننییید. از جملیییه

ای بیییه د.بیییدون آنکیییه اشیییارراهیییل بییییت و دوازدر امیییام تلقیییی میییی نماینبشیییارتی بیییه

دوازدر نیییام پییییدایش لی دیهیییردر فصییی آییییات قبیییل و بعییید همیییان بیییاب داشیییته باشیییند.

ه نبیییت رسییییدر اسیییت." ایییین اسیییت نیییام هیییای پسیییران اسیییماعیل بیییه بییی اینهونیییهامیر

سییییا و ایوت،قیییییدار و ادبیییییل و مبسییییام و مشییییماان :نبترتیییییب تولدشیییی و دومییییه و مو

یییداد و تیمیییا و ب طیییور و نیییافیش و ق دمیییه. بنیییابراین خیییدا «12آییییات 25پییییدایش بیییاب »حو

1 46هورتن،استانلی،رور القدوع،مترجم مهرداد فاتحی،انتشارات ایلام،ص -

20

بییود را فرزنییدی ییه بییا افکییار انسییانی ابییراهیم و سییارر توسییط ییی نیییز بییدنیا آمییدر

بر یییت داد ولیییی پسیییر وعیییدر اسیییحاقی بیییود یییه بیییدون دخالیییت انسیییان و بیییا معجیییزر

اسییماعیل او .اسییحاا بییدنیا آمیید و سییارر متوجییه شییدزمییانی ییه خداونیید متولیید شیید.

را اذیییییت مییییی نیییید و از ابییییراهیم خواسییییت آنهییییا را از خانییییه بیییییرون نیییید ابییییراهیم

.ناراحت شد

ر خیییاطر مشیییو آنچیییه سیییارر گفیییت انجیییام دربیییارر پسیییر و نییییزت آزرد :خیییدا فرمیییود

بییدر زیییرا توسییط اسیییحاا اسییت ییه تیییو صییاحب نسییلی میییی شییوی ییه وعیییدر اش را

دادر ام از پسر نیزت هم قومی خواهم آورد چون او پسر توست.

آنهیییا در ،فرسیییتاد پیییع ابیییراهیم صیییب زود هیییاجر و پسیییرش را بیییه بیابیییان بئرشیییبع

همیییرار هیییاجر بیییود تمیییام شییید و آنجیییا سیییرگردان شیییدند و در آن بیابیییان مشیییکی یییه

در» اسیییییماعیل در بیابیییییان فیییییاران و نشیییییان داد، بیییییی آخداونییییید بیییییه هیییییاجر چیییییار

1بزرگ شد.«است مقدع سرزمین مقابل یعنی اردن رود آنطر

در حیییالی یییه ایییین ؛مسیییلمانان ایییین بیابیییان را حجیییاز میخواننیییدقابیییل ذ یییر اسیییت یییه

موضیییو همیییین صیییوصدر خ حاضیییر تحقییییا .منطقیییه در آنطیییر رود اردن بیییود

.میدهد ارائه آخر فصل در را مطالبی

عییییدر یییییاد میکنیییید و بییییه روشیییینی از و ییییلام مقییییدع از اسییییحاا بییییه عنییییوان فرزنیییید

؛زمانی یییه ابیییراهیم حاضیییر شییید فرزنیییدش را رانیییدمیییی قربیییانی شیییدن اسیییحاا سیییخن

بییه ذات خییود قسییم میخییورم ییه چییون اییین »قربییانی نیید خداونیید از آسییمان نییدا داد:

و پسیییر یهانیییه خیییود را درییییآ نداشیییتی،هر آینیییه تیییو را بر یییت دهیییم،و ییار را یییردی

ذریییییت تییییو را نیییییر نمایم،ماننیییید سییییتارگان آسییییمان، و ریههییییایی ییییه بییییر نییییارر

(19-15آیات 22پیدایش «.)دریاست

1 21 باب پیدایش-ترجمه تفسیری تاب مقدع

21

اییین شییاید. مینماییید معرفییی وعییدر فرزنیید عنییوان بییه را اسییحاا ا صییراحت خییدا ییلام

اختلافیییات حیییل و حقیقیییت شیییدن وشییینر بیییرای خیییدا هیییای دانیییی پییییش از یکیییی هیییم

در بخییییش پایییییانی نیییییز را این واقعیییییت تییییاریخی،بییییود اسییییحاا و اسییییماعیل تییییاریخی

.شرر خواهیم داد تاب

بیییه یعقیییوب را بر یییت داد و نسیییل یعقیییوب قیییوم را ، پسیییرش رتییییب اسیییحاابیییه ایییین ت

قییومی ییه توسییط تییابییود هرچنیید رار درازی بییاقی سییوی سییرزمین وعییدر پیییش برد،

،بیییییه سیییییرزمین خیییییود بیییییه مصیییییر بیییییردر شیییییدر بودییییییل خشکسیییییالی بیییییه دلیوسییییی

. از ایییین شییید قیییوم در مصیییر سیییبب نهرانیییی حا میییان نییییر شیییدن ایییین زییییرا برگردد.

ردند. به آزار و اذیت این قوم مصریان شرو رو بعد از مرگ یوس

حتیییی دسیییتور قتیییل پسیییران بیییه قابلیییه هیییا دادر شییید،هرچند قابلیییه هیییا از خیییدا ترسییییدند،

رنییید،و قبیییل زنیییان عبرانیییی چیییون زنیییان مصیییر نیسیییتند،بلکه زورآوبیییه بهانیییه آنکیییه

سییییرباز زدنیییید.از اییییین رو مصییییر پادشییییار دسییییتور از رسیییییدن قابلییییه مییییی زاینیییید

فرعیییون تصیییمیم گرفیییت هیییر پسیییری یییه زادر میشیییود را بیییه نهربیانیییدازد،غافل از

زرگ میشییییود و ان لاوی در ییییا خییییودش توسییییط دختییییرش بیییییکییییی از خانیییید آنکییییه

1ردگی می رهاند.از ب روزی قوم را

یعنیییی همیییانی «یعقیییوب پسیییران از یکیییی»لاوی قبیلیییه از سیییی نیسیییت،جز موسیییی او

خداونییییید او را میییییأمور آزادی قیییییومبایییییید قیییییوم را بیییییه سیییییرزمین وعیییییدر ببرد. یییییه

در بردگیییی مصیییر بودنییید و از قیییوم بنیییی اسیییرائیلزیرا اسیییرائیل از مصیییریان نمیییود،

خواستند.ظلمی ه به آنان می شد می نالیدند و از خدا م

در بوتیییه آتیییش بیییا خیییدا ییییین شییید،اوموسیییی توسیییط خیییدا بیییه رهبیییری بنیییی اسیییرائیل تع

مییین یهیییور هسیییتم،هرآنچه مییین بیییه تیییو میییی »بیییه موسیییی فرمیییود: ملاقیییات رد،خداونییید

« گویم به فرعون بهو

1 2-1 تاب مقدع،خروج باب

22

از فرعیییون خواسیییت تیییا قیییوم اسیییرائیل را رهیییا نییید،اما ایییین گونیییه شییید یییه موسیییی

هیییای آسیییمانی ازقبییییل بیییلای ملخ،مهیییع، بیییلای لافرعیییون رضیییایت نمییییداد بیییا تمیییام ب

،سییرانجام بودتوجییه بییی بییه ییلام خییدا همچنییان نسییبت فرعییون.تهییرگ ... طییاعون،

یییه وسیییط از راهییییرییییای سیییر عبیییور داد و قیییوم خداونییید بنیییی اسیییرائیل را از د

در حیییالی یییه آب درییییا در دو طیییر رار،همچیییون دییییواری گذشیییت.درییییا پدیییید آمییید

ین ترتیب قوم اسرائیل از چنگ مصری ها نجات یافتند.بد بلند برپا شدر بود

بد نیست این واقعه تاب مقدع را از لحاظ علمی بررسی نیم:

یییارل دروع »توجیییه علمیییی گروهییی آمریکیییایی بییه سرپرسیییتی بییر ایییین اسییاع بیییه

رجو میکنیم. «از مر ز ملی تحقیقات جوی آمریکا

آب اییییل بیییر سیییاعت میتوانیییدم 63 یییه بیییادی بیییه سیییرعت :ایییین گیییزارش ادعیییا میکنییید

بیییه عبیییارتی اگیییر بیییادی بیییا سیییرعت صییید یلیییومتر و انیییال را بیییه عقیییب براند.یییی

سیییاعت بیییوزد حجیییم آب را بیییا عمیییا تقریبیییی دو متیییر جابیییه جیییا یییردر و 12بیییرای

و نیییم متیییر ایجییاد میییی پیین یلیییومتر و بییه طیییول 5گییذر خشییکی بیییه عییرا تقریبییا

خواهییید داشیییت؛یعنی زمیییان نییید و ایییین گیییذر خشیییکی حیییدود چهیییار سیییاعت تیییداوم

بیییییاد را فیییییراهم میییییی لازم بیییییرای پییییییادر روی قیییییوم اسیییییراییل بیییییر خیییییلا جهیییییت

.«ابخانه عمومی علوم منتشر شدر استنتیجه این تحقیقات روی وب سایت ت» ند.

یییه در میییورد نحیییور مهیییاجرت و عبیییور قیییوم از هرچنییید ایییین محقیییا اضیییافه میکنییید،

ت میییا مشیییخص میکنییید یییه دونییییم درییییای سیییر سیییی چییییزی نمیدانییید، امیییا تحقیقیییا

دلیییییل و پایییییه علمییییی شییییدن آب دریییییای سییییر در ییییی نقطییییه مشییییخص مییییی توانیییید

تنهیییا .یسیییتپوشییییدر ن خیییدا ران یییلامبیییر ایمانیییدا تحقییییا علمییییایییین قطعا داشیییته باشییید.

ان و نجاتی است برای بی ایمانان.ایماندارای بنای بیشتر قوتی است بر

عهییییدقییییوم بییییا سییییینا ییییور در دیهییییر بییییار خداونییییدبعیییید از گییییذر از دریییییای سییییر

دوران موسیییی نییییز بیییه زودی بیییه عهییید و میییدد هیییای سیییماوی ایییین دهرچنییی.بسیییت

23

هیییا نااطیییاعتی همچنان نافرمیییانی هیییا ادامیییه داشیییت و همیییین،فراموشیییی سیییپردر شییید

میییدت چهیییل سیییال در بیابیییان مصیییر و نعیییان سیییرگردان را بیییه قیییوم بنیییی اسیییرائیل

فرمیییان و قیییوانین شیییریعت را بیییه موسیییی در خداونییید در ایییین هنهیییام بیییاز. نمیییود

یییه بیییه قیییوم خیییود اسیییرائیل بهیییو وقتیییی بیییه سیییرزمین "»:بیییه موسیییی فرمیییود و.داد

نعیییان وارد شیییدید مرزهایتیییان از شیییمال درییییای مدیترانیییه شیییرو میییی شیییود و بیییه

سییوی شییرا تییا ییور هییور پیییش مییی رود و از آنجییا تییا گییذرگار حمییات ادامییه یافتییه و

ر جنیییوب تیییا شیییفام و از آنجیییا تیییا ربلیییه واقیییعحییید شیییرقی از حصیییر عینیییان بیییه طییی

درسییمت شییرقی عییین، ادامییه مییی یابیید،تا بییه جنییوبی تییرین نقطییه دریییای جلیییل برسیید

1.«"ی مردر منتهی شودسپع در امتداد رود اردن به دریا

یابییییان بییییه نییییار رود اردن سییییرگردانی در باز سییییالها قییییوم اسییییرائیل بعییییدسییییرانجام

قییییییوم در و شییییییم از جهییییییان فروبسییییییتچسییییییالهی 120موسییییییی در سیییییین .رسییییییید

رفتیییه بیییود بیییه رهبیییری یوشیییع سیییا ن خداونییید بیییرای آنیییان در نظیییر گ سیییرزمینی یییه

2.شد

تییییا جییییایی ییییه شییییائول ،هبییییران اسییییرائیلی قییییوم را ادارر میکردنییییدیوشییییع ر از بعیییید

.پادشار اسرائیل شداولین

هییای مجییاور بییه پرسییتش و ماننیید قییوم ،خییدای خییود را فرامییوش ییرد تییدری قییوم ب

.درو بییییه جییییای جنییییگ بییییا دشییییمنان بییییا یکییییدیهر مییییی جنهیدنیییید بتهییییا پرداخییییت.

سیییرزمین نعیییان قیییوم و قبیلیییه هیییایی بیییاقی مانیییدر بودنییید یییه بیییر اسیییرائیلیان ییییورش

فلسیییطینی هیییا و هیتیییی هیییا و امیییوری هیییا،این :میییی بردنییید اینیییان عبیییارت بودنییید از

رفییع میشیید قییوم موقییع بلایییا بییه سییمت خداونیید مییی آمدنیید و زمییانی ییه مشییکل آنییان

1 34اعداد باب - 2 34تننیه باب -

24

تییاب داوران بییه خییوبی اییین فییراز و نشیییب بییه روش گنییار آلییود خییود ادامییه میدادنیید

1های ایمانی قوم اسرائیل را نشان می دهد.

در پادشییییار ییییه از نسییییل یهییییودا پسییییر یعقییییوب بود،بییییه قییییدرت رسییییید،داود سییییپع

نیییید و داود بییییا شییییتن جلیییییات اسییییرائیل و فلسییییطین بییییا هییییم در جنییییگ بودزمییییان او

اسییییراییل روطبییییا خواسییییت خداونیییید پادشییییا محبوب مییییردم اسییییرائیل شیییید،فلسییییطینی

2.گشت

گسییییترش حکومییییت داوود و تبییییدیل آن از ییییی حکومییییت قبیلییییه ای در یهییییودا بییییه

یییی امپراطیییوری وسییییع یییه از رودخانیییه مصیییر تیییا نیییواحی فیییرات را در بیییر میییی

یییییه ، میرسیییییاندگرفت.بیییییه عنیییییوان یییییی امپراطیییییوری اسیییییرائیل ایییییین حقیقیییییت را

می و امییییییابی اسیییییرائیل و وفیییییور نعمیییییت مادی،نتیجیییییه عناییییییات و فتوحیییییات نظیییییا

چییییه دداودر موقعیییییت هییییای مختلیییی زنییییدگی پییییر مییییاجرای بخشییییش الاهییییی اسییییت.

را دربییار سییلطنتیی ییه هنهییام چییهگوسییفندان مشییغول بود، یچوپییانبییه زمییانی ییه

بیییه زمییانی یییه نهایتیییا و؛ بییود عنیییوان شورشییی در حیییال فیییرارخییدمت میکرد،ییییا بییه

ه همیشییییه و همییییگییییذار بزرگتییییرین امپراتییییوری اسییییرائیل انتخییییاب شد.ن عنییییوان بنیییییا

. ه نشانه اطاعت او از خداوند بود وقت برای خداوند مزامیری سرود

پادشییاهان یییا انبیییا بییر ضییع شخصییی در تییب مقییدع هرگییز جالییب اسییت بییدانیم،

زنیییا و سیییپع ،دییییدن بتشیییبع داوود و وسوسیییه گنیییار سیییرپوش گذاشیییته نشیییدر اسیییت ،

ییه بییه عنییوان ییی سییرباز وفییادار در ارتییش اسییرائیل خییدمت او ریییا همسییرقتییل او

داوود نییییز ماننییید دیهیییران بایییید بیییا ،دا توجییییه ای نداشیییت از نظیییر یییلام خییی، میکیییرد

و هرچنییید یییه داوود توبیییه یییرد و نیییادم شییید عواقیییب یییار خیییود روبیییه رو میشییید،

3.آمرزش الهی را سب نمود.ولی عواقب و پیامدهای آن باقی ماند

1 داوران –همان تاب -2 5باب -همان تاب دوم سموییل- 3 148-147شولتز ساموئل،ص -

25

مانی دا بیییه خیییاطر رحمیییتش او را از مرگیییی یییه لایقیییش بیییود رهانیییید،اما ایییین پشییییخییی

ومش خییانوادر و حتییی قییرا ییه نییه تنهییا خود،بلکییه نتوانسییت نتییای سییخت گنییار داود

نمیکنیید سییازش گنییار بییا خداونیید زیییرا از بییین ببییرد. را تحییت تییانیر قییرار دادر بییود،

شییییرارت و ، داوود طییییی ییییی دهییییه از حکومییییت، نمیهییییذارد پاسییییخ بییییی را گنییییار و

بدی بر خانه و خاندان داوود حکمفرما بود.

سیییلیمان میییی بایسیییت و ،پادشیییاهی اسیییرائیل را اسیییتوار و محکیییم نمیییودر بیییود داوود

در ییییی گردهمییییایی عمییییومی پسییییرش داوود نتیجییییه زحمییییات پییییدر را درو میکییییرد.

طلاییییی عصیییربعییید آن هرگیییز سیییلیمان را بیییه عنیییوان جانشیییین خیییود معرفیییی رد.

عهد عتیا تکرار نهردید.اوود و سلیمان در حکومت د

امییییا آنچیییییه در برنامیییییه .صییییل و امییییییابی ازمشخصیییییات حکومییییت سیییییلیمان اسیییییت

بنییییای هیکییییل ،سییییاختمانی گسییییتردر سییییلیمان از بیشییییترین اهمیییییت برخییییوردار بییییود

حکومیییت میییی باشییید یییه در اواییییل اسیییت،این طیییرر نشیییانهر طیییرر خالصیییانه داوود

در تیییاریخ نیییی تاسییییع مر یییزی بیییرای پرسیییتش ،یع خیییود در اورشیییلیم ابیییراز نمیییود.

1.،هیکل مهم ترین حادنه بعد از ور سینا به شمار می رفتمذهبی قوم یهود

كییور و صیهیون كیور ترتییب بییه غیرب و شیرا از بیود یه موریییا كیور بیالا بیر معبید

سیلیمان سیلطان بیی رقییب اسیرائیل در عیرا هفیت .2در بیودنمیو احاطیه را آن زیتون

امیا بیا ،را می سیازد و بیدون خیونریزی بیر اسیرائیل حکومیت میی نیدسال خانه خدا

زنان بت پرست ازدواج می ند و به جای پییروی از خیدا بیه نصیای آنیان گیوش میی

ر خداوند چشیم از دنییا بیر میی دهد و بعد چهل سال بدون اظهار ندامت و توبه به درگا

وحیدت بیود شدر تقسیم مجزا پادشاهی دو به سلیمان امپراتوری ه قرون این در بندد.

.یافت خاتمه سلیمان مرگ بود،با گردیدر برقرار داوود توسط ه اسرائیل

1 157شولتز،ص - 2 37ص-1381تهران -چ دوم-نشر امیر بیر-(المقدع بیت)اورشلیم تاریخ -جعفر–حمیدی -

26

تجزیه حکومت اسرائیل

و رای انتخییاب جانشییینی دچییار مشییکل شیییدسییلیمان پادشییاهی دولییت یهییود بیی از بعیید

در قبیلیییه از بنیییی اسیییرائیل حاضیییر نشیییدند بیییا پسیییر سیییلیمان رحبعیییام بیعیییت ننییید تنهیییا

دوبیییه ه یهیییودا و بنییییامین بیییا او بیعیییت یییرد بیییه همیییین دلییییل ایییین پادشیییاهیدو قبیلییی

تحیییت شیییمالی حکومیییت یییه شییید، تجزییییه جنیییوبی و شیییمالی عنیییاوین تحیییت حکومیییت

مبییییدل آشییییور هییییای اسییییتان از یکییییی بعیییید از مییییدتی بییییه تسییییلط بریعییییام ادارر شیییید و

در سیییبط بنیییی اسیییرائیل یییه در آن سیییا ن بودنییید بیییه اسیییارت رفیییت و تنهیییا .گردیییید

.یهودا باقی ماند

در قییرن ششیییم ا.م ر بیییوددو سییبط بنییییامین و یهییودا را در خیییود جییای داد یهییودا یییه

تحیییت بیییود یییوچکتر یییه جنیییوبی حکومیییت در واقیییعبیییه اسیییارت بیییه بابیییل بیییردر شییید.

و .یافییییییت دوام م.ا586 سییییییال تییییییا اورشییییییلیم پایتخییییییت و داوود خانییییییدان حکومییییییت

سرانجام تسلیم قدرت های برتر دنیا شد.

ی در حکومت شمالیپادشاهخاندان -

ابتییدا خانیییدان بربعیییام یییه در زمیییان سییلیمان مسیییئول نظیییارت بیییر سیییاختمان معیییرو

اورشیییلیم بیییود و توسیییط اخییییای نبیییی پیغیییام خیییدا یییه او بیییر در قبیلیییه اسیییرائیل تسیییلط

امییا بییه دلیییل شییورش و طغیییان از تییرع سییلیمان بییه مییی یابیید را دریافییت ییردر بود.

ط پسرسیییلیمان رجبعیییام بیییه اسیییرائیل برگشیییت،با مصیییر گریخیییت و بعییید سیییلیمان توسییی

شیییورش قباییییل بیییر رحبعیییام قباییییل تجزییییه طلیییب بریعیییام را پادشیییار خیییود خواندنییید و

پشییییتبیبانی ردنیییید،این همییییان پیییییش تنهییییا قبیلییییه یهییییودا و بنیییییامین از پسییییر سییییلیمان

خییییای نبیییی بیییود یییه بیییا پیییارر یییردن لبیییاع اش بیییه دوازدر قسیییمت پیغیییام خیییدا ی او گیییوی

«10دوم تواریخ باب »نمایشی بیان نمودر بود. را به صورت

27

از ایییین رو بیییه دنبیییال جنیییگ بیییا ،رحبعیییام بیییه نصیییای شیییمعیای نبیییی گیییوش مییییداد

تییا بریعییام پادشییار اسییرائیل شییود و بریعییام نرفییت و همییین امییر فرصییت مناسییبی شیید

.سال حکومت رد 22

ائیل بیییا بعییید او خانیییدان بعشیییا بیییه قیییدرت رسییییدند،در زمیییان او بیییه دلییییل اتحیییاد اسیییر

عنییوان ییی حکومییت ییه خانییدان عمییری بییه یزمییان ،دمشییا اورشییلیم در امییان بییود

جنیییگ چنیییدانی یییرد. بیییه قیییدرت رسیییید و سیییامرر را پایتخیییت خیییود اعیییلام شیییمالی

بیییین دو قیییدرت شیییمالی و جنیییوبی صیییورت نهرفت،اخیییاب پادشیییار زیر یییی بیییود حتیییی

بیییا ایزابیییل ز خیییود نیییی ،بیییرای امنییییت قلمیییروش دختیییرش را بیییه پسیییر یهوشیییافاط داد

صیییییییدونی ازدواج ییییییردر بییییییود،او شییییییهرهای بسیییییییاری از جملییییییه اریحییییییا را بنییییییا

رواج یافتییییه بییییود را بییییه اوج اییییین سییییرزمین درنمود،اخییییاب پرسییییتش بعییییل را ییییه

رساند.

پییییام آور خیییدا در ایییین زمیییان ایلییییای نبیییی بود، یییه او قیییوم را بیییا واقعییییت رو بیییه رو

افرییییییا و ییییییورم از ییییییب میشییییید،از ایییییین رو توسیییییط اخیییییاب و ایزابیییییل تعق ،میکیییییرد

ادشیییاهان عمیییری در اسیییرائیل بیییه عنیییوان آخیییرین پ میتیییوان پسیییران ایزابیییل و اخیییاب

یییه نیییه تنهیییا در اسیییرائیل بلکیییه در مصیییاد بیییود بیییا خیییدمت الیشیییع یییه ،نیییام برد

1سراسر سوریه و یهودا او را به عنوان نبی به رسمیت شناخته بودند.

ملییه بییه یهییودا بییا آرامیییان ییه در منطقییه ا.م پادشییار شییمالی بییرای ح 732در سییال

هرچنییید ایییین حملیییه ؛سیییوریه مسیییتقر بودنییید متحییید شیییدند و بیییه اورشیییلیم حملیییه نمودند

یهییییودا نیییییز از آشییییوریان میییی خواسییییتبییییه نییییابودی خودشییییان تمییییام شیییید زیییییرا

اخیییراج و بسییییاری بیییه میییاد تبعیییید شیییدند و و اهیییالی آن سیییرنهونشیییمالی وپادشیییاهی

هرچنیید اییین اتحییاد نیییز نفعییی بییرای یهییودا در .ار ردنییدعییدر ای هییم بییه اورشییلیم فییر

بر نداشت دیری نپایید ه اورشلیم نیز توسط آشوریان تصر شد.

1 196-185شولتزص-

28

دامنه جنوبی -

پسییرش رحبعیییام پادشییار شییید،آغاز حکومیییت اواز سیییلیمان همییانطور یییه گفتیییم بعییید

بعییید اسیییتقرار حکومیییت مرتییید شد،پادشیییار تحیییت عبیییادت صیییادقانه میییذهبی بیییود امیییا

و حتیییی وارد اورشیییلیم شییید و خیییزائن میییورد حملیییه قیییرار دادحکومیییت او رامصیییر

هیکییییل را بییییه تییییاراج برد.جنییییگ متنییییاوب دو قییییدرت شییییمالی و جنییییوبی و همچنییییین

رو بیییه افیییول گذاشیییت؛ حبعیییام و حکومیییت اورا تضیییعی و سیییریعا حملیییه مصیییر ر

و سیییینت مماشییییات بییییا ابیییییام هییییم سیاسییییت بییییت پرسییییتانه پییییدرش را دنبییییال میکییییرد

ر یییه توسیییط سیییلیمان آغیییاز شیییدر بیییود بیییه وسییییله رحبعیییام رواج دادر میییذاهب دیهییی

ادشیییاهی سیییهم داشیییت همیییان ارتیییداد و شییید.در واقیییع عامیییل مهمیییی یییه در تجزییییه پ

پرستی سلیمان ه رحبعام و نسل او عواقب آن را متحمل شدند. بت

در دوران ابیییییام بییییا اینکییییه عبییییادت خییییدا در هیکییییل از میییییان نرفتییییه بییییود امییییا بییییت

نییییز همیییین آسیییا در سرتاسیییر سیییرزمین یهیییودا بیییه قیییوت خیییود بیییاقی بود.پرسیییتی نییییز

روال را ادامییه داد هرچنیید اوایییل قییدرتش بییا نصییای عییزرا نبییی بییت هییا را از بییین

ییه خییدا را نادیییدر گرفییت امییا دیییری نپاییییدبییرد و قربییانی هییای بییی شییمار گذرانییید

حتی زمانی ه در بستر مرگ بود خدا را نطلبید.

ییییه یکییییی از امیییییدوار ننییییدر تییییرین دوران هییییای تییییاریخ مییییذهبی دوران یهوشییییافاط

بییه سییرتا سییر یهییودا مییی رفییت و قییوم را تشییویا میکییرد اسییرائیل بییود، او شخصییا

تیییییا نیییییزد خیییییدا برگردنییییید. اهن اعظیییییم امریا،مسیییییئولیت نهیییییایی را در موردامیییییور

ورد مسیییائل میییدنی و جزاییییی رئیییع خانیییدان یهیییودا میییمیییذهبی بیییه عهیییدر داشیییت.در

مسئول بود.

در دوران او اسیییییرائیل و یهیییییودا روابیییییط حسییییینه ای داشتند؛مخصوصیییییا بیییییا ازدواج

دختیییر اخییییاب و ایزابیییل بییییا پسیییر یهوشییییافاط اییییین روابیییط بیشییییتر شییید هرچنیییید اییییین

ازدواج بعییدها زمینییه را بیییرای سیییطرر حکومیییت شییمالی فییراهم نمود.امیییا بییه ظیییاهر

همه چیز خوب بود.

29

رقی مواجییییه شیییید،جمعیت ب شیییی مییییی بعیییید او بییییا تهییییاجمی از سییییمت ناحیییییه جنییییو

بییه رار یهییودا از سییرزمین ادوم عمییونی هییا و مییوآبی هییا بییرای جنییگ بییا انبییوهی از

یهوشیییافاط ود،پع بیییشیییدر پیشیییهویی بیییود یییه قیییبلا مجیییازاتیهمیییان اگیییر افتیییاد.و ایییین

هیکیییل جدیییید صیییحن در او .هیییم خیییود و هیییم قیییوم را نسیییبت بیییه آن آمیییادر یییردر بیییود

از ایییین رو بیییا دعیییا دادر اسیییت. آنهیییا بیییه را وعیییدر سیییرزمین خیییدا یییه داشیییت اذعیییان

وپرسییتش منتظییر ییار خییدا بود،قییوم در حییالی ییه بییه طییور مییداوم در سییتایش خییدا

بیییود،رو بیییه سیییوی دشیییمن نهاد.ناگهیییان در مییییان قیییوم دشیییمن اغتشیییاش پدیییید آمییید بیییه

طیییوری یییه شیییرو بیییه شیییتن خیییود نمودنییید.و غنیییائم زییییادی از ایییین جنیییگ بدسیییت

اییین پیییروزی را خییدا بییه آنهییا ایمییان داشییتنند ییه آمیید و قییوم همهییی بییا شییکرگزاری

عنایت نمودر است.

درسیییییت در نقطیییییه مقابیییییل پادشیییییاهیاو ا.م درگذشیییییت.848یهوشیییییافاط در سیییییال

عمیییییری بود.یهیییییورام پسیییییر یهوشیییییافاط بعییییید قیییییدرتش شیییییش بیییییرادر خیییییود را یییییه

.بت پرسیییتی را یییه پیییدرش ای مختلییی را داشیییتند بیییه قتیییل رسیییاندمسیییئولیت شیییهره

. بود را دوبارر احیا رداز میان بردر

سییلطان بییه در آنموقییع ایلیییا بییه حمایییت آیییین یهییود مقییاومتی شییدید ابییراز رد،حتییی

تیییذ راتی اسیییت بعیییل پرسیییتی را رواج دهییید یییه تحیییت فشیییار ایزابیییل زن خیییود میخو

بیمیییاری اوری الهیییی دامنهییییر او میشیییود ومبنیییی بیییر اینکیییه بیییه خیییاطر گناهیییانش د

امیییییا پادشیییییار او را جیییییدی نهرفیییییت .دادرا ت ی پادشیییییار در پییییییش اسیییییعلاج بیییییرانیییییا

گنجینیییه و فلسیییطینی هیییا بیییه داخیییل اورشیییلیم آمدنییید حتیییی بیییه یییا پادشیییار وارد شیییدند

ییه »ی را بییه یغمییا بردنیید و خییانوادر او بییه جییز اخزیییا وعتلیییا همسییرش هییای قییدیم

بقیییییه را بییییه « نیر زیییییادی در یهییییورام داشییییت دختییییر اخییییاب و ایزابییییل بییییود و تییییأ

ستان ایلیا و پادشار در اول پادشاهان مسطور است()دا1.اسارت بردند

1 18اول پادشاهان باب – تاب مقدع -

30

هرچنیید ایلیییا در زمییان خییود چنییدان در زمینیییه نییابودی بعییل موفییا نشیید امییا بعییید او

الیشع ار او را ادامه داد و پرستش بعل به لی از میان برداشته شد.

ا.م از دنییییییا رفیییییت و 84در سیییییال دچیییییار شییییید و یهیییییورام بیییییه بیمیییییاری مهلکیییییی

و دایییی خییود یییه در همییه وتییاهتر بیییود و زیییر نظییر مییادر ه ازحکومییت اخزیییا یی

بییه مییدت هفییت سییال را یشیید.بعد مییرگ او عتلیییا تخییت پادشییاهیسییامرر بییود ادارر م

1غصب نمود.

، طنتی را صیییادر یییردخیییانوادر سیییل و بیییرای تنبییییت موقعییییت خیییود دسیییتور اعیییداما

ه جییان یییوآش توسییط عمییه خییود توانسییت از مهلکیییعنییی تنهییا پسییر خردسییال اخزیییا

مانند مادرش بت پرستی را رواج داد. عتلیاسالم بدر ببرد،

حکومییت نیییود سییاله داوود در اورشیییلیم بییه طیییور ناگهییانی بیییا برتخییت نشسیییتن عتلییییا

سیییال دوبیییارر اما طبیییا وعیییدر خیییدا بعییید هفیییتا.م بیییه پاییییان رسیییید.841در سیییال

هشییییت پادشییییار از از اییییین رو خانییییدان داوود بییییر تخییییت پادشییییاهی خواهیییید نشسییییت.

میییی دوران بیییزرگ نبیییی اشیییعیا .در ایییین مییییانلسیییله داوود بیییر یهیییودا فرمیییان رانیییدس

زیست.

کومت بعیییل بیییه پاییییان ه زییییر نظیییر یهوییییادا بیییر تخیییت نشسیییت.حییییوآش هفیییت سیییال

رسیییید و علتییییا اعیییدام شییید.تا پاییییان حکومیییت عزییییا بیییا تهدیییید آشیییور امییییدهای ملیییی

2یهودا از بین می رفت.

1 2205-196شولتزصص -2 216-209همان، صص

31

وهیکییییل ییییانون آرمییییان هییییای قییییوم اسییییرائیل بییییوداورشییییلیم از ایییییام داوود مظهییییر

حییییات دینیییی را تشیییکیل مییییداد،و تخیییت سیییلطنت داوود بیییر فیییراز یییور صیییهیون یییه

در زمییییان سییییلطه ییییه موجیییید خوشییییبینی سیاسییییی در مییییورد بقایییییای ملییییی قییییوم بود،

هرچند اورشیییلیم آشیییور بیییه یییی حکومیییت زییییر سیییلطه و دسیییت نشیییاندر تبیییدیل شییید.

کومیییت خانیییدان داوود بیییاقی وان مقیییر حبیییرای میییدت چهیییار قیییرن همچنیییان بیییه عنییی

ماند.

سیییال ا.م توسیییط پادشیییار بخیییت النصیییر و سیییپع در 597اورشیییلیم یکبیییار در سیییال

حملیییه شییید و هیکیییل بیییه اورشیییلیم ه دلییییل شیییورش صیییدقیا گماشیییته بیییابلی بییی ا.م586

یییان بییه اسییارت بییردر شدند.سییرزمین ییه بییه عنییوان ،و یهودبییا خییاک یکسییان گردییید

ط ادومییی هییا و بییابلی هییا اشییغال شد.سییرزمین بابییل خانییه یهییودا شییناخته میشیید توسیی

ن سییییطرر آشیییوردر یو اشیییانه نیییوین یهودییییان بود.حکومیییت جدیییید بابیییل یییه جانشییی

ا.م بابیییل توسیییط فیییارع تسیییخیر شییید 539غیییرب شیییدر بود.تیییا زمیییانی یییه در سیییال

و اورشیییلیم بنیییا شییید،ولی آغیییازهیکیییل بازگشیییت یهودییییان بیییه میییوطن و بازسیییازی و

یییییاملی نیافت،بلکیییییه بیییییه عنیییییوان یکیییییی از ایالیییییت هیییییای دولیییییت هرگیییییز اسیییییتقلال

1امپراطوری پارع باقی ماند.

در واقییییع حکومییییت دو گردییییید،این خییییارجی هییییای قییییدرت تسییییلیم نیییییز سییییرانجام و

الجیشیییی سیییوا موقعییییت از ، النهیییرین بیییین و مصیییر مییییان و سیییبز هیییلال منطقیییه

ملیییت و الییی مم فشیییار از توانسیییتند نمیییی طبعیییا و بودنییید برخیییوردار حساسیییی بسییییار

از یکیییی سیییوریه.باشیییند امیییان در رسییییدند میییی قیییدرت بیییه دوران ایییین در یییه هیییایی

در،و نمیییود اسیییتفادر جنیییوبی و شیییمالی حکومیییت بیییین جنیییگ از بیییود هیییایی قیییدرت

بیییه پیییا نعیییان در حکومیییت تیییرین پرقیییدرت عنیییوان بیییه مییییلاد قبیییل نهیییم قیییرن اواخیییر

.نهاد ظهور عرصه

1 245همان،ص

32

سیییوریه حکومیییت م.ا 550 حیییدود در خیییود عظییییم امپراتیییوری شیییرو بیییاآشیییور

نییییم و قیییرن دو میییدت بیییه و.نمیییود جیییذب خیییود در را مصیییر حتیییی و یهودا،اسیییرائیل

.داشت سزایی به تانیر نعان سرزمین تحولات بر پادشاهی این

نیییروت و قیییدرت اوج بیییه پیییال بیییانی آشیییور پادشیییاهی زمیییان در آشیییور امپراطیییوری

نیییابود و محیییو جهیییان تیییاریخ صیییحنه در آشیییور حکومیییت او میییرگ رسیییید،بعد خیییود

.گردید

حکومییت بییا مقابلییه بییه قییادر زدنیید؛ تکیییه سییلطنت تخییت بییر او بعیید ییه پادشییاهی سییه

رد،حکومیییت سیییقوط م.ا621 سیییال در نینیییوا.نبودنییید بابیییل و میییاد نفیییع تیییازر هیییای

و داد شکسیییت را جنیییوبی حکومیییت بیییود گسیییترش حیییال در غیییرب سیییمت بیییه بابیییل

1.نمود ویرانرا اورشلیم

از نااطیییاعتی بیییه طیییور خلاصیییه اشیییارر شییید تنهیییا گوشیییه ای ث حیییایییین مب آنچیییه در

یهییودا از اعمییال اهنییان ودر واقییع قییوم یهییود و تمییام رهبییران هییای قییوم یهییود بییود

داونیید را قبییی قییوم هییای بییت پرسییت پیییروی ردنیید و بییه اییین طریییا خانییه مقییدع خ

نیییی ولیییی ب داد.ایشیییان اخطیییار بیییه خداونییید انبییییا فرسیییتاد .در اورشیییلیم نجیییع سیییاختند

سیییپع خداونییید نمودنییید.اهانیییت اسییرائیل انبییییای خیییدا را مسیییخرر ردنییید و بیییه ایشیییان

و تمیییام میییردم یهیییودا را بیییه دسیییت او پادشیییار بابیییل را بیییه ضییید ایشیییان بیییر انهیخیییت

. پرداخییت م یهییودبییه شییتار مییردنیییز بییه پیییر و جییوان رحییم نکییرد و تسییلیم ییرد او

پادشییار بابییل اشیییای قیمتییی ،را نیییز شییت وارد خانییه خییدا شیید و جوانییان آنجییاحتییی

نییید را غیییارت برداشیییت و خزانیییه خانیییه خداو از وچییی تیییا بیییزرگ خانیییه خیییدا را

حصیییار را فراتیییر گذاشیییتند و پیییا حتیییی.سیییپاهیان خانیییه خیییدا را سیییوزاندند نمیییود و

یییه ی یآنهیییاتمیییام قصیییر هیییا را بیییه آتیییش شیدند.سیییپع اورشیییلیم را منهیییدم ردنییید

پییارع اسیرپادشییار و تییا قییدرت گییرفتنشییدند زنییدر ماندنیید بییه بابییل بییه اسییارت بییردر

.بابل و پسرانش ماندند

1 182-170شولتز،ص -

33

بییییا و ادامییییه دادن شییییرارت هییییای خییییود بییییه خییییدا بییییی اعتنییییاییبییییا خداونیییید قییییوم

،آنان خیییوب میدانسیییتند اییین مصییییبت هییا بیییه دلییییل مشییکلات بیییی شییماری مواجیییه شیید

1زیر پا نهادن فرامین خداوند بودر لذا به گناهان خود اعترا ردند.

1 52رمیا،باب تاب مقدع،ا-

34

(251صاز تاب شولتز، )حکومت جدید بابل

35

(257،صشولتز)گسترش حکومت پارع

بییالای ییور موریییا درو سییلیمان معبییدی ییه ابییراهیم پیشییهویی ییردر بییود نتیجییه در

ران شیییید و مییییردم ویییییقییییوم بییییر انییییر نااطییییاعتیه بییییود وعییییدر سییییاخت سییییرزمین در

در سیییال .شییید تقسییییم پادشیییاهی ایییین سیییلیمان میییرگ بعییید ند؛اسیییراییل پرا نیییدر گشیییت

اورشیییلیم را وییییران یییرد و بیشیییتر میییردم ییییا بخیییت النصیییر بابیییل پادشیییار ا.م 586

ا.امپراتییییوری ایییییران تحییییت539در سییییالاما ه یییییا بییییه اسییییارت بییییردر شییییدند،ت شیییی

ابییییل را شکسییییت دادنیییید و دانیییییال ییییه ر بفرمییییانروایی ییییوروش و داریییییوش پادشییییا

راییل و معبییید نقیییش مییییانجیهری قیییوم اسیییاییییران بیییود . ی امپراطیییورینخسیییت وزییییر

معبیید بازسییازی شیید امییا بعیید از بازگشییت اتحییاد بییین اسییباط پییا .را بییه عهییدر گرفییت

36

نهرفیییت و اسیییتقلال پیشیییین را نیافتنییید لیییذا بعییید از اییییران بیییه ترتییییب تحیییت تسیییلط

اییین فییراز و نشیییب هییا رومیییان قییرار گرفتنیید -بطلمیییوع هییا و سییلو ی هییا -یونییان

مییییلادی معبییید بیییار دیهیییر تخرییییب و یهودییییان دچیییار 70بیییالاخرر در نداشیییت تمیییامی

1پرا ندگی شدند.

مسجد م688 سال درو توسط ارتش مسلمانها شکست خورد م بیزانع 638سال در

از دیواراورشیلیم تنهیا ، شید سیاخته یهودیان معبد محل در موریا ور روی بر القصی

بیود نمودر تعیین قوم پرستش برای خدا ه را جایی ترتیب این به. ماند باقی معبد این

در:»بیود شیدر پسشیهویی ز رییا توسیط امیر این البته.شد اشغال الاقصی مسجد توسط

یه سانی همه ساخت،و خواهم گرانبار سنهی ها قوم جمیع برای را روزاورشلیم آن

او ضید بیه جهان های امت جمیع و شد خواهند مجرور نند،سخت یار خود بر را آن

2.«خواهندگردید جمع

قیوم مکیرر هیای اعتنیایی بی و قوم با خدا پیوند قسمت این در گمشدر جام از منظور

وغرور اسرائیل بنی زندگی در خداوند عظیم ار است؛ خداوند ار عظمت برابر در

تیاریکی هیای حیریم به نهادن پا و خدا از دوری و پرستی پیروزی،بت ازهر بعد قوم

مقییدع زمییین ییه جییایی تییا .بییود خییدا داوری بییا شییدن مواجییه نهایتییا و پرسییتی بییت و

و نظامی قدرت تأنیر تحت جهان مسی عیسی تولد زمان و درآمد ها رومی بتصر

. گرفت قرار یهود مذهب و یونانی فرهنگ با روم سیاسی

1باغستانی،اسماعیل،دربارۀ یهود)بنی اسرائیل،تورات،تلمود(نشر تاب -پفایز،چارلز-موسی پور-هوشنهی،ل-

18-17،ص1390مرجع،تهران،2 (12: آیۀ 3 ز ریا)-مقدع تاب --

37

فصل دوم:

وضعیت یهودیان و مسیحیان در امپراطوری روم

38

روم امپراتوری در مسیحان و یهودیان وضعیت -2-1

را میتیییوان یکیییی از مهیییم تیییرین روم امپراطیییوری در مسییییحیان و یهودییییان وضیییعیت

و مسییاعد هییوای و آب دارا ییه آنجییایی از اورشییلیم مباحییث اییین نوشییتار دانسییت.

جغرافییای و مكیان موقعییت لحاظهم اینکه از بود، انبور جنهلها و بارور زمینها

میورد پیوسیته ،بیود گرفتیه قیرار ومدیترانه العرب جزیرة و مصر و افریقا و آسیا نبی

تحت جهان مسی عیسی تولد زماناز جمله روم بود. قدرتمندان انداز دست و تهاجم

دلیییلیهییود بییه جامعییه .بییود یهییود مییذهب و یونییانی فرهنییگ روم، نظییامی قییدرت تییأنیر

تأیید روم طر از آنها آیین زیراقع میشد.مورد آزار و اذیت روم وا ندرت به تساهل

زمییانی عرصییه مسیییحیان همییوارر در جفییا بودنیید مخصوصییا امییا .بییود قییانونی و شییدر

جدیید عهید گییری شیکل درگشیت. جیدا یهودییان از راهشیان یه شید تیر تنیگ برایشان

درک بهتیر ایین موضیو شیرایط تیأنیر گیذار بود.لیذا نیاگزیریم بیرای مختلفیی عوامل

نماییم.جداگانه بررسی مسی و مسیحیان را قبل و بعد تولد عیسی یهودیان

روم قبل تولد عیسیحکمرانی -2-1-1

قبییل میییلاد تییا زمییان سییقوط در سییال 635سیییع در سییال امپراتییوری روم از زمییان تأ

همیرار به امپراطوری اینشیب های بی شماری را به خود دید.میلادی،فراز و ن 476

باسییتان جهییان بییزرگ قییدرت ابییر دو از یکییی ساسییانی و نیاشییکا شییاهان امپراتییوری

بیشیتر جمهیوری قالیب در هیا رومیی ، مییلاد قبیل دوم قرن از قبل تا. بود خود عصر

میییلاد بعیید سییوم قییرن از.داشییتند نتییرل تحییت را آفریقییا شییمال و اروپییا غییرب نییواحی

از قبیل . یرد تغیییر حکومتشیان نیو و ردند امپراتوری تشکیل به شرو ها رومی

بیهی یکی شهر سه این از داشت وجود شهر سه مر زی ایطالیای در مسی عیسی تولد

تبیدیل شیهر یی بیه را شیهر سیه هیر و نمیود. مغلیوب را دیهیر شیهر دو اهالی تدری

و یافتیه اسیتیلا ایطالییا تمیام بر توانستند قرن چند بعدرومیان . نامید روم را آن و. رد

.نمایند میمهضسرزمین خود به را آن همه

39

فتوحاتشیان دامنیه تیا نمیود تحریی رارومییان داری مملکیت حرصبا گذشت زمان

اطییییرا ممالیییی بعیییید از آنکییییه م.ا 264 سییییال اییییین رو دراز .دهنیییید گسییییترشرا

سییلو یه پادشییاهان بییر و ند شییید لشییکر سییوریه و بییه را تصییر ردنیید بحرمدیترانییه

و نیدنمود حملیه ورشیلیما سیپع بیه نید.مودن روم ایالت جزو را زمین آن وآمدند غالب

مییی حکمرانییی براسییرائیل هییا رومییی زمییان اییین در چییه اگییر .نیید رد تسییخیر را آن

.بود یونانی دورر آن رای زبان ،اما ردند

ا.م حکومیییییت جنیییییوبی ،یهیییییودا را بیییییه 332سیییییکندر مقیییییدونی در سیییییال ازییییییرا

تصر خود در آورد و آن را به قلمرو یونان ملحا نمود.

نیر تییییأآن پییییع فرهنییییگ یونییییانی در پییییی مییییراودر هییییای گسییییتردر و روزافییییزون از

ژرفییی بییر فرهنییگ و رسییوم مییردم یهییودا گذاشییت.با گذشییت زمییان برخییی یهودیییان

یییه بیییه تیییورات سیییخت پایبنییید بودنییید،در صیییدد مقابلیییه بیییا فرهنیییگ یونیییانی برآمدنییید

قیییه دو فر برخیییی نییییز سیییخت دلیییدادر فرهنیییگ یونیییانی شیییدند.از دل ایییین دو گیییرایش ،

دینییییی بییییه نییییام صییییدوقیان و فریسیییییان پدییییید آمد.صییییدوقیان بییییا توجییییه بییییه اینکییییه

بیشترشیییان بازرگیییان متمیییول و یییارگزاران حکیییومتی بودنییید و بیییا ملیییت هیییای دیهیییر

در پیش گرفتند.با یونان در تماع بودند رار تساهل و تسام را

مقیییدع بیییه زبیییان یونیییانی،و پرا نیییدر شیییدن تیییون تیییاببیییا ترجمیییه م بیییر ایییین اسیییاع

زییییادی از غییییر یهودییییان بیییه لمیییرو پهنیییاور یونان،رفتیییه رفتیییه شیییماریهودییییان در ق

ا شیییدند.بدین ترتییییب از خیییدای اسیییرائیل اعتیییرا ردنییید و بیییه جامعیییه یهیییودی ملحییی

ن تانیر پذیرفتند.آنار یهودیأ1

در را نظیییامی و سیاسیییی تسیییلط یییه بودنییید هیییا رومیییی زمیییان آن دنییییای در گرچیییه

یییی .بیییود حیییا م زمیییان آن فرهنیییگ بیییر یونیییانی تفکیییر و زبیییان داشیییتند،اما اختییییار

او سیییعی داشییت یییه تمیییام اقیییوامی را یییه د.بیییو بییییر اسییکندر شیییعار دنییییا یییی زبییان

1 ( مجله تخصصی نور،هفت آسمان،موضو اندیشه قوم برگزیدر یهودیت2005گندمی،رضا،)-

40

متحییید بهرداند.بیییه همیییین منظیییور زبیییان یونیییانی در تحیییت تسیییلط و نتیییرل او بودنییید

سیاسیییییی تمیییییام نقیییییاط امپراطیییییوری تعلییییییم دادر میشییییید.هرچند حا مییییییت نظیییییامی و

گذاشیییت.برای فرهنهیییی بسییییاری بیییر جهیییان خیییود د،امیییا انیییراتاسیییکندر وتیییار بو

نیر فرهنییییگ یونییییانی قییییرار مییییادی ناحیییییه وسیییییع مدیترانییییه تحییییت تییییأمت یقییییرن هییییا

داشت.

یییه زبیییان یونیییانی زمیییانی یییه حکومیییت روم بیییه امپراتیییوری روم تبیییدیل شییید.دریافت

طریییا مناسییبی بییرای ارتبییاط برقییرار ییردن بییا شییورهای تحییت سییلطه شییان مییی

وسیییله مناسییبی بییود تییا پیغییام مسیییحیت نیییز بییدون ییه اییین زبییان ه راسییتیباشیید. بیی

احتییییییاج بیییییه ترجمیییییه بیییییه گیییییوش دیهیییییران برسییییید.از ایییییین رو تیییییاب هیییییای عهییییید

مییی جدید،اگرچییه توسییط یهودیییان نوشییته میشیید امییا بییه زبییان یونییانی بییه نهییارش در

آمییید.در واقیییع خیییدا از قیییدرت رومییییان و فرهنیییگ یونانییییان در جهیییت آمیییادر سیییازی

زمیییانی یییه عهییید جدیییید میکیییرد.هیییان بیییه منظیییور شییینیدن پیغیییام انجییییل اسیییتفادر ج

نوشیییته میییی شییید،امپراطوری روم از درییییای مدیترانیییه در غیییرب تیییا رود فیییرات در

شییییییرا را در نتییییییرل داشییییییت و تمییییییام اییییییین منطقییییییه عظیییییییم تحییییییت حکومییییییت و

1.فرمانروای روم بود

ی،امپراطوری دورر پادشیییییاهی،جمهور مورخیییییان تیییییاریخ روم باسیییییتان را بیییییه سیییییه

.اما رد از حوصیییله بحیییث میییا خیییارج اسیییتپرداختن بیییه همیییه ایییین میییواتقسییییم میکننییید،

مختصرا اشارر می نیم.

بسییییاری ان بیییود یییه شیییهر روم را بنییییان نهیییاد ورومولیییوع نخسیییتین پادشیییار رومیییی

را تحییییت تسییییلط خییییود )منطقییییه ای در میانییییه غربییییی ایتالیییییا( از شییییهرهای لاتیییییوم

ا.م 509ادامیییه داشیییت تیییا در سیییال .ایییین رونیییدرا زدشیییاهی درآورد و اسیییتارت پاد

دادی از سیییناتورها بیییه رهبیییری بروتیییوع هفتمیییین پادشیییار سیییوپربوع را بیییه عییی یییه ت

1 20-18دوگو،ژان،مارسیامانهر،ملکوت و قوت وجلال،مترجم بهرام،ص پاپتیست ساوا--

41

و حکومیییت جمهیییوری را اعیییلام دلییییل نارضیییایتی هیییای عمیییوم میییردم خلیییع ردنییید

نمودند.

ع حکومییییت بییییه همییییرار دو یار سییییناتوری بیییرای مییییدتی بییییه عنییییوان رئییییعنیییی هربیییی

ادارر دولیییییت و بیییییه یییییدام دارای قیییییدرت و ارتیییییش مسیییییاوی بودند، نسیییییول یییییه هر

.در قیییرن دو میییی پرداختنییید یییه توسیییط مجلیییع سییینا تصیییویب میشییید اجیییرای قیییوانینی

اجتمییییاعی پیونییییدهای سیاسییییی و ا.م بییییه دلیییییل امنیییییت رار هییییا و سییییاخت جییییادر هییییا

بیییر خیییط لاتیییین،آداب و رسیییوم عیییلاوریبیییا همیییه میییردم شیییمال و جنیییوب ایتالییییا تقر

1می آمدند. جزو ملت واحد روم به شمارو ا پذیرفته بودندرومی ها ر

در دوران جمهیییوری روم سیییرزمین نروتمنییید تارنیییت یییه آتییین ایتالییییا لقیییب یافتیییه بیییود

ا.م رومییییان بیییه تقاضیییای میییردم ماسییییلیا 125بیییه تصیییر روم درآمییید و در سیییال

در نتیجیییه ناحییییه .تجیییاوز قیییرار گرفتیییه بودنییید بیییه مییی آنهیییا شیییتافتند یییه میییورد

ا.م بییییر طواییییی سیییییمبر ییییه 113در سییییال را ضییییمیمه خییییود ردنیییید،نهییییدوگ لا

.خوردنداز آنها مهاجران ژرمنی بودند حمله ور شدند و شکست سختی

در سییییوم مهییییرداد سییییلطنت مقییییارن ا.م 51-48ن سییییالهای سییییزار قیصییییر روم بییییی

لاتییییین و آداب را تصییییر ییییرد و زبییییان « اسییییپانیا»سییییرزمین گییییل هییییا ، ایییییران

شد. آنجا شایع رسوم لاتین در

طیییی و پیمیییان اتحیییاد بسیییتند بیییا هیییم ا.م او تاویوع،آنتوانیوع،لیپیییدوع43در سیییال

2.شدند شور را سه گانه ادارر نمایند آن متحد

ی توسیییییط او تیییییاویوع فیییییراهم یییییرد،و بیییییه ییییییناوگیییییان عظما.م 32روم در سیییییال

توسیییعه طلبیییی هیییای روم .مصیییر حملیییه نمیییود آنتوینیییوع و لوپاتراخود شیییی ردنییید

ا .م او تییییاویوع 23مجلییییع سیییینای روم در سییییال ر آن منطقییییه فزونییییی یافییییت؛د

ا.م روم بییه قیییدرت 37 نسیییول انتخییاب ییرد.در سیییال را بییرای همیشییه بیییه عنییوان

1 <katibehgeman.com(1397ردادم20)باستان، روم وریامپرات-منبع الکترونیکی تیبه - 2 41-27ص1381بیات، عزیزالله، تاریخ تطبیقی ایران با شورهای جهان، نشر امیر بیر،تهران ،چاپ اول،-

42

و امپراتیییوری روم میییا بیییین سیییال خیییود افیییزود و مجلیییع عمیییومی را منحیییل یییرد

در عهییید لاوییییوع اسیییتحکام یافیییت بعییید او نیییرون امپراتیییور شیییید م 45-41هیییای

1ه در خونخواهی در نو خود بی نظیر بود.

امپراتییییوری روم بییییه عنییییوان یکییییی از بزرگتییییرین ،قییییوی تییییرین و طییییولانی تییییرین

مییییلادی در سیییه 117تیییا سیییال هشیییناخته میشیییود. ن دورانآامپراطیییوری سراسیییر

یافت.قارر،از جمله آسیای صغیر،شمال آفریقا،و بخش اعظم اروپا گسترش

آب دارا سرزمیناین از آنجایی ه.نبود درامان ها یروم ازحملاتنیز اورشلیم

موقعیت ازلحاظ نیز و بود، انبور جنهلها و بارور زمینها و مساعد هوای و

قرار ومدیترانه العرب جزیرة و مصر و افریقا و آسیا بین كه جغرافیای و مكان

و اقوام توجه و انقدرتمند انداز دست و تهاجم مورد پیوسته تاكنون آغاز از گرفته،

2.است بودر گوناگون ملل

ا.م مورد تسخیر آشوریان و سپع 701در سال ابتدا ،اشارر ردیم قبلا همانطور ه

معبد نصر تسخیر شد.ال بختصرر و به دست ا.م توسط بابلیان محا 597در سال

سلیمان سوزاندر شد و دیوارهای شهر تخریب گشت .با حمله وروش پادشار پارع

توسط دیری نپایید ه یهودیان به موطن خود بازگشتند. بازسازی شد ومعبد به بابل

ا.م ه هرود بزرگ اورشلیم 37اسکندر مقدونی دوبارر اورشلیم تسخیر شد.تا سال

هرچند شد.بازسازی یهودیان امپراتور روم معبد به عنوان نمایندۀ ورا تسخیر نمود

وسط یهودیان علیه روم صورت گرفت واین امر بعد مرگ هرود بیر شورش هایی ت

برای تنبیه یهودیان معبد ومیلادی اورشلیم را تسخیر 70منجر شد تا تیتوع در سال

3 را نابود ند.

1 46-43ص -تاریخ تطبیقی- 2 113،صاورشلیم حمیدی ،سیدجعفر،تاریخ - 3 245ص -شولتز-

43

دانیال نبی در ه همان دیوار غربی یا ندبه است. رباقی ماند تا امروز تنها قسمتی ه

عیسی ه زمانی از این رو ردر بود.پیش بینی را ،آن این اتفاا از سال قبل 550

مجبور آنها دلیل همین به بود روم امپراطور سلطه زیر اسرائیل قوم آمد بدنیا مسی

.بدهند خراج و باج ها رومی به بودند

44

امپراتوری روم بعد تولد عیسی-2-2-2

ن آگوسییییتوع در روم مقییییارندر دوران سییییلطنت فرهییییاد چهییییارم اشییییکانی در زمییییا

)البتییه والییی یهییود بییود ییه از طییر امپراتییور روم ادشییار اسییراییل پ بیییر هییرود بییا

1.عیسی مسی متولد شدبه حکومت اورشلیم منصوب شدر بود(

آمیید، دنیییا بییود اورشییلیم نزدییی ازروسییتاهای یکییی ییه الحییم بیییت شییهر ردعیسییی

.بییییود شییییدر شییییرو نفییییوع امپراطورسرشییییماری دسییییتور بییییه ییییه مییییوقعی درسییییت

بییا رر مییریم و نیید نبییت را خییود اسییم تییا رفییت خییویش وطیین الحییم بیییت بییه یوسیی

جمعیییت ازدحییام دلیییل بییه و بییود یوسیی همییرار ، بییود آبسییتن خداونیید قییدرت بییه ییه

مسییییکن ییییاروان طویلییییه در لییییذا نیافتنیییید، سییییکنی بییییرای محلییییی شییییماریسر بییییرای

نمودند.

بیییود،از شیییرو زمامیییداری هییییرودیع پادشیییار یهودییییهمسیییی ، هنهیییام تولییید عیسیییی

میدانسییییت هیییییرودیع اخترشناسییییان تولیییید مسییییی را نوییییید دادر بودنیییید وآنجییییایی ییییه

عیسییییی را قتییییل نقشییییۀپادشییییار یهودیییییان در بیییییت الحییییم متولیییید میشییییود، از اییییین رو

سییالهی در مصییر بییود و بییا مییرگ هیییرودیع بییه عیسییی تییا هفییت بنییابراین .داشییت

2. وطن خود برگشت

اییین بییر عیسییی نمود؛حقیقییت آغییاز را خییود خییدمت و تعییالیم سییالهی سییی از مسییی

خیییود فرزنیییدان چیییون را بشیییر تمیییامی یییه اسیییت پیییدری منزلیییۀ بیییه خیییدا یییه بیییود

بلکیییه نیسیییت معلیییوم نیییا و مجهیییول وجیییودی پیییدر ایییین یییه داد تعلییییم نمیییودر،او مجبیییت

او ماننیید نیییز مییا اسییت ییاملی پییدر او چییون پییع.ماسییت نیازهییای تمییامی بییر عییار

هییی میییداد تعلیییم نیییز نمییاییم،و محبییت را خییود اندشییمن حتییی ییه باشیییم امییل باییید

مییی ناپییاک را انسییان قلییب گنییارتنهییا سییازد؛بلکه نمییی نجییع را بشییر ظییاهری چیییز

شیییمرد،و میییی یکسیییان زنیییا چیییون را ناپیییاک خییییالات ،و قتیییل چیییون را غصیییب.سیییازد

1 ما الکترونیکی،تاریخ منبع ،وضعیت مسیجیان در بیزانع،1397آبان ( 21،) ،عارفه،صادقی احمد- 2 2؛ انجیل متی باب24-21ص-تاریخ لیسا-

45

طییییلاا را خییییود هییییای زن و.نهیرنیییید زن ییییی جییییز میکییییرد توصیییییه شییییاگردان بییییه

بلکیییییه.نکیییییرد تعییییییین را مخصوصیییییی وصیییییدقه نمیییییاز ییییییا اعییییییاد و روزر ندهنییییید؛

محبیییت خیییود بیییرادران چیییون را همهیییی و خشییینود را خیییدا مییییداد تعلییییم را شیییاگردان

.نمایند

را بیییه خطیییر میییی ی منیییافع برخیییی از روحیییانیون یهیییودی ازآنجیییایی یییه عقایییید عیسییی

و فریسیییییان بییییود هنییییه رئیییییع ییییه قیافییییا ریاسییییت بییییهروسییییای هنییییه انییییداخت،

خییود را پسییر مسییی زمانی ییه عیسییی تییا عیسییی را بکشییند. نییدشییورایی تشییکیل داد

میییی پیلاطیییوع او را تسیییلیم حیییا م روفرصیییتی مناسیییب بدسیییت آمییید تیییا خیییدا خوانییید،

از بیییازجویی ابیییراز نمیییود یییه در او گنیییاهی یافیییت ،هرچنییید حیییا م وقیییت بعیییدایندنم

و ی بییییر اینکییییه او مییییردم را میشییییوراند،اصییییرار روحییییانیون مبنییییبییییا نمیشییییود،اما

بیییر یهودییییان .صیییادر شیییدحکیییم مصیییلوب یییردن عیسیییی ادشیییاهی دارد،دعیییای پا

مسیییییی یییییی انسیییییان عیییییادی نیسیییییت،بلکه انسیییییانی اسیییییت ایییییین بیییییاور بودنییییید، یییییه

آسیییمانی؛او قبیییل از جهیییان خلیییا شیییدر و تیییا سیییاعت معیییین در آسیییمان خواهییید مانییید.از

عیسییییی مسیییییی را نپذیرفتنیییید و همچنییییان منتظییییر ماشیییییی برخییییی از آنهییییااییییین رو

انتشییییار و رستاخیزعیسییییی بییییا ییییه رو پیییییش تییییاریخی رویییییداد از غافییییل ماندنیییید.

.بود خواهد انتظارشان در تری وخیم وضعیت دنیا در مسیحیت

نمیخواسییت وهرگییز گفییت مییی سییخن تییازر تولیید و خییدا ملکییوت بییا رابطییه در مسییی

خییییال بلکیییه ،بخوانییید شیییریعت اطاعیییت بیییه را میییردم دیهیییر انبییییا و پییییامبران ماننییید

1.بهذارد مردم نجات برای تری محکم شالودر تا داشت

خرافیییات بسییییاری .بودنیید یونانیییان و رومییییان بییه خیییدایان مشیییرک و متعییددی معتقییید

خانییه ای بییت هییای زیییادی بییود ییه بییه اعتقییاد آنهییا اروار پلییید روجییود داشییت،در ه

داشیییتند یییه عقییییدر بودنییید،زیراتیییرع از اجنیییه در قیییید سیییم میییی سیییاخت.مردممجرا

1 30 لیسا،ص تاریخ -

46

هیییا در رفیییع شیییرارت بیییه ایییین اجنیییه رمیییی آیییید، برخیییی نییییز در صیییدد آزارمیییردم ب

1متمس می شدند.

بیییه ایییین ترتییییب تنهیییا یهودییییان بودنییید یییه خیییدای واحیییدی را میییی پرسییییتیدند،همان

خیییدایی یییه دو هیییزار سیییال پییییش بیییه ابیییراهیم وعیییدر داد از نسیییل وی بر یییت نجیییات

سییییال ا.م زمییییان موسییییی خییییدا بنییییی 1300را بییییه ظهییییور مییییی رسییییاند، و قریییییب

ل را از مصیییر یییه در آنجیییا غلامیییی میزیسیییتند بییییرون آورد،و در یییور سیییینا ئیاسیییرا

مییییودر و سییییپع ایشییییان رابییییه زمییییین نعییییانشییییریعت موسییییی را بییییه آنهییییل عطییییا فر

درآورد.

دا جیییییل از سیییییایر ملیییییل بوسییییییلۀ شیییییریعت موسیییییی بنیییییی اسیییییرائی بیییییر ایییییین اسیییییاع

ا رخیییدا انبییییای بسییییاری ؛ وهرچنییید ایییین قیییوم نسیییبت بیییه خیییدا وفیییادار نبیییود.گردیییید

بییییه بخییییت النصییییر ا.م خییییدا 587سییییرانجام در فرسییییتاد تییییا ایشییییانرا آگییییار نماییییید،

و بیشییتر سییا نین اییین قییوم بییه ازر داد ییه اورشییلیم را تصییر نمییودر پادشییار بابییل اجیی

ت تیییا ا.م خیییدا یییوروش پادشیییار اییییران را برگماشییی 538اسییییری بیییه بابیییل بیییرد.در

یهود به سرزمین خود برگردند.

در ایییران و مصییر و بییین النهیییرین و مانییدناز یهودییییان رخیییببییا توجییه بییه اینکییه

مسییییی تولیییید عیسییییی زمییییان .هییییر را بییییر مراجعییییت تییییرجی دادنییییدزمییییین هییییای دی

2یافت می شدند.سر امپراطوری روم و ایران در سرتا یهودیان

در نتیجیییه بیییت پرسیییتی بیییه قیییید بنیییدگی بیییه بابیییل بیییردر شیییدند،دیهر بیییه یهودییییان یییه

روز بیییه واحیییدیت خیییداو شیییریعت مقیییدع و آمیییدن د،وادت بیییت هیییا روی نیاوردنیییعبییی

نانییییییان و رومیییییان بیییییه جهیییییتیوبرخیییییی از هرچنییییدقضییییاوت شیییییهادت میییییی دادند.

بسییییاری نییییز مجیییذوب میییذهب امیییایهیییود را لامیییذهب میییی شیییمردند ، بیییت نداشیییتن

-1

16تاریخ لیسا،ص 2 20-19ص-تاریخ لیسا -

47

بیییه رسیییوم ظیییاهری زمیییان مسیییی دیییین یهیییود بیشیییتر محیییدود البته درایشیییان شیییدند.

1بود.

ت رومیییی هیییا، بیییرای خودشیییان اختییییاراتی داشیییتند.این یهودییییان زییییر نظیییر حا میییی

نفیییر عضییییو تشیییکیل مییییی گردییییید.و 70اختییییارات در دسییییت شیییورایی بییییود ییییه از

نامیییدر مییی شیید. اهن اعظییم بییالاترین مقییام در اییین شییورا بییود و بقیییه « سیینهدرین»

اعضای آن را اهنان و خانوادر های نروتمندان تشکیل می دادند.

،ییی فرقییه از یهودیییت بییه شییمار مییی رفتنییده بییه عنییوان ییزمییانی تییا نیییز مسیییحیان

ل نبیییود و مداخلیییه ای در یییار پییییروان ت روم اهمییییت چنیییدانی بیییرای آن قائیییدولییی

نمیکیییرد ؛و آنیییان آزاد بودنییید یییه در امپراتیییوری روم معتقییید بیییه دیییین خیییود ایشیییان

باشیییند زییییرا حکومیییت روم غییییر از یهیییود ؛همیییه رعاییییای خیییویش را موظییی میییی

ع هییییای امپراتییییوران قربیییانی و ایشییییان را چییییون خییییدایان یپییییای تنیییددانسیییت ییییه در

خیییود عبیییادت نند،هرچنییید دییییری نپاییییید یییه لیسیییا از نیسیییه جیییدا شییید و بیییر انیییر

ای از یهیییود نیسیییت رقیییه مسییییحیت نیییه تنهیییا فتبلیغیییات پیییولع رسیییول معلیییوم شییید یییه

ات انسان بر خداوندگار خود عیسی استوار است.بلکه بر نج

بییییه مسیییییحیت میشییییود، ه بییییان روشیییینی بییییه تنهییییا نیییه سییییولانر اعمییییال تیییاب در

پیغیییام انتشیییار چهیییونهی بیییه بلکیییه. اسیییت یهودییییت از منشیییعب گیییرور یییی عنیییوان

روم،مییی دنیییای سیاسییی مر ییز بییه یهییود، دنیییای مییذهبی مر ییز اورشییلیم از انجیییل

بیییود رسیییول پیییولع همیییرار و عینیییی شیییاهد خیییود یییه لوقیییا توسیییط تیییاب ایییین.پیییردازد

فعالییییت و لیسیییا تشیییکیل دربیییارر معتبیییر گزارشیییی همچنیییین او.سیییتا شیییدر نوشیییته

تحیییت و رسیییولان بشیییارتی سیییفرهای .میدهییید قیییرار میییا اختییییار در آن رهبیییران هیییای

مسییییحیت شیییهید اولیییین عنیییوان بیییه اسیییتیفان شیییهادت ، ایمانیییداران گیییرفتن قیییرار جفیییا

زنیییییییدان از پطیییییییرع انطا ییییییییه،رهایی در پیییییییولع و برنابیییییییا تعلیمیییییییی خیییییییدمات

1 21ا.صتاریخ لیس-

48

حقیقیییییی چهیییییرر یهودییییییان غییییییر دربیییییارر اورشیییییلیم شیییییورای تصیییییمیماتاورشلیم،و

1.میدهد نشان را مسیحیت

از توسییییعه مسیییییحیت تییییا اواسییییط قییییرن سییییوم میییییلادی حکومییییت مر ییییزی ییییاملا

رسیییما یییه بیییود امپراتیییوری اولیییین م251 سیییال در دسییییوع وحشیییت داشیییت و لیییذا

وم را تییییا امپراتییییوری ر ،لازم شییییمردو زد مسیییییحیان شییییکنجه و آزار بییییه دسییییت

چییون اییین امییر بییرای در برابییر تمنییال امپراتییور قربییانی تقییدیم ننیید پرسییتش ننیید،و

بیییه قتیییل رسییییدند. ییییر ممکییین بیییود گرفتیییار جفیییا و شیییکنجه شیییدند حتیییی مسییییحیان غ

خییییییونریزی مسیییییییحیان بییییییه شییییییدت تجدییییییید نیییییییز والییییییرینامپراتییییییوری زمییییییان

ته گردید،بسییییییاری از امیییییوال لیسیییییا تصیییییر شییییید و بسییییییاری از روحانییییییان شییییی

بیییود م زمیییان امپراطیییور دیو لتییییان303اوج شیییدت آزار مسییییحیان در سیییال ،شیییدند

یییه و هیییر اسیییق ییییا شیشیییی بیییار دیهیییر لیسیییاها وییییران و امیییوال آن مصیییادرر شییید

2.ندرسیدند به قتل از تقدیم قربانی در برابر تصویر امپراتوری امتنا میکرد

لیسییا جییان مییی ر پیکییرۀ ییلام خییدا د رفییت مییی جفییا لیسییاها بییر ییه اییین مییدت تمییام

از اییییین رو گرفییییت،مردم بییییه سییییتور آمییییدر در انتظییییار فییییرج روزگییییار میهذرانیدنیییید،

مناسیییب را فیییراهم زمینیییهتمدیدر ایمیییان بیییه یییی خیییدای قیییادر و توانیییا بیییرای افیییراد سییی

امپراتیییور ی هیییا سیاسیییت بیییه توجیییه بیییا تیییا بیییا اشیییتیاا بیییه آن روی بیاورنییید. میکیییرد

حروسیییه سرتاسیییر در چنیییانهم لیسیییا مسییییحت بیییا دشیییمنی و روم بیییه رو رومییییان مو

.رفت می شمار به نیرومند رقیبی رومیان خرافه مقابل در و بود رشد

البتییه یهودیییان نیییز زمییانی ییه سییر بییه شییورش میزدنیید دچییار جفییا میشییدند از جملییه

م سیییر بیییه شیییورش زد حتیییی خیییود 135شیییمعون بیییر وفییییا رهبیییر یهودییییان در سیییال

3شکست خونین خاتمه یافت. را مسی خواند و این شورش با

1 13-12باب -اعمال رسولان- تاب مقدع- 2 424-423ص -1354 پیروز،سال سوم،نشر-حکمت،چ اصغر علی ،ترجمه ادیان جامع تاریخ ناع،جان، - 3 46تاریخ تطبیقی ص-

49

تییاد از اییین دسییت اتفاقییات بییه دلیییل تسییاهل یهودیییان بییه نییدرت اتفییاا مییی اف هرچنیید

.یید شدر و قانونی بود زیرا آیین آنها از طر روم تأ

ا شیید عرصییه بییر همییانطور ییه اشییارر شیید زمییانی ییه رار مسیییحیان از یهودیییان جیید

مییه داشییت و آخییرین قتییل عییام ادا آنییانشییکنجه و قتییل عییام .تنییگ تییر شیید مسیییحیان

مسیییییحیان در زمییییان دیو لسییییین بییییود ییییه اییییین دوران را مسیییییحیان دوران شیییییهدا

1میخوانند.

طیییی فرمییییان مییییلان مسیییییحیت م نسیییتانتین امپراتییییور روم 313سیییرانجام در سییییال

2نمود و مسیحیان آزادی تام یافتند.را دین رسمی اعلام

نیییواحی از بسییییاری بیییر شییید قالیییب لیسیییا بیییالاخرر شیییمکش سیییال سیصییید بعییید

نفییییوذ رو اییییین از......اسییییپانیا ایتالیییییا، سوریه،یونان،مصییییر صییییغییر آسیییییای ماننیییید

انتشیییار بیییرای پروردگیییار قیییدرت بیییه دنییییا ترتییییب ایییین بیییهیافت. گسیییترش مسییییحیان

قییییرار حکومییییت ییییی تحییییت مدیترانییییه ممالیییی بیشییییتر گردییییید؛ مسییییتعد مسیییییحیت

رفتیییه بیییین از میییذاهب قییدرت. بیییود حکمفرمیییا هرجییایی در آرامیییی و امنییییت. داشییت

قلبییییییی اطمینییییییان بدیشییییییانن ییییییه بودنیییییید، چیییییییزی جسییییییتجوی در مییییییردم و بییییییود

ترتیییییب بودند،بییییدین قبییییل از تییییر راغییییب خییییدا شناسییییایی در نیییییز ببخشیییید،یهودیان

مییییال بییییه زمییییان4:4غلاطیییییان بود؛طبییییا مسیییییحیت رشیییید بییییرای مناسییییبی زمییییان

یکییییییم النیتیییییانوع بییییییا طیییییرر و م 364در سیییییال بعییییید مییییییرگ نسیییییتانتین.رسیییییید

و غربیییی.خودش در نیمیییه روم بیییه دو نیمیییه غربیییی و شیییرقی تقسییییم شییید یامپراتیییور

شییییبه جزیییییرر بالکییییان و متصییییر شیییید . بییییرادر ییییوچکترش والیییینع نیمییییه شییییرقی

متصیییرفات آسییییا و روم جیییز روم شیییرقی مانییید و ایتالییییا و اییییالات غربیییی و مصیییر

3و آفریقا در امپراطوری روم غربی گنجاندر شد.

1 57ص-تاریخ تطبیقی- 2 234ص1931پور، آرین عباع-نخستین علی ایران،ترجمه و روم امپراطوری در قدیم لیسای م،تاریخ.میلر،و - 3 142ص-1379 تهران-محور نشر-متین غلامحسین ترجمه-باستان روم تاریخ- وروفکین-ب-فئودور -

50

مسییییحت نییییز تحیییت الشیییعا آن در شیییمال و ،ه امپراطیییوری دو پیییارر شیییدبعییید آنکییی

مغییرب اروپییا بییه صییورت آیییین اتولییی معییرو گشییت و دولییت روم شییرقی نیییز

بیییا مهیییم تجزییییه و تقسییییم اولیییین .نماینیییدر فرهنیییگ یونیییانی و لیسیییای ارتیییدو ع شییید

هسیییتند مسییییحیانی از دسیییته آن از گیییرور ایییین شییید آغیییاز ارتییید ع لیسیییای تشیییکیل

اواسیییط در و شیییدند جیییدا روم لیسیییای از تیییدری بیییه عقییییدتی اخیییتلا انیییر بیییر ه ییی

و شیییرقی روم جیییدایی وعلیییت ردنییید گییییری نیییارر نهیییایی بطیییور م ییییازدهم قیییرن

1.گرفت نام ارتد ع شرا لیسای پع آن از بود غربی بیزانع روم

دسیییت تر ییییان عنمیییانی افتیییاد و بعیییید بیییه م1453امپراتیییوری روم شیییرقی در سییییال

2د.گردیانون مسیحیان ارتدو ع جهان آن روسیه مهمترین سقوط

تاخییییت و تییییاز بربرهییییایی ییییه تشیییینه تصییییر راتییییوری روم غربییییی نیییییز مییییوردامپ

امپراتیییوری روم یلادیسیییرزمین هیییای تیییازر بودنییید قیییرار گرفیییت و در قیییرن پییینجم مییی

.و ادشیییاهی جدیییید در اروپیییا بنیییا نهادنیییدغربیییی پاشیییید و بربرهیییا حکومیییت هیییایی بیییا پ

3بیزانع را تجربه نمود. از آنرون وسطی و بعدوران قاروپا د

اروپیییا ی یییی دولیییت واحییید نتوانسیییت میییردم قیییارۀربیییبیییا سیییقوط امپراطیییوری روم غ

ا جیییایی یییه حتیییی ایییین گسسیییتهی بیییه لیسیییای اتولیییی قیییدرت داد تییی.را متحییید نییید

ملکیییه ییییا سیییران شیییورها قیییدرت خیییود را از ارتباطشیییان بیییا ،برخیییی از پادشیییاهان

حیییید زیییییادی از مالیییییات معییییا یییییت از آن دریافییییت میکردنیییید و تییییا لیسییییا و حما

سیاسیییت مییییذهبی ،در اواخیییر قیییرن یییییازدهم جنیییگ هیییای صییییلیبی رار افتیییاد بودنییید.

در ابیییزاری بیییود لیسیییا بیییه نحیییوی از محیییور اصیییلی خیییود خیییارج شییید و دیییین یییی

دسییییت پییییاپ هرچنیییید در قییییرن پییییانزدهم میییییلادی بییییا تسییییریع اصییییلاحات در آلمییییان

ر و تاسییییییع مییییییذهب پروتسیییییتان جلییییییوی خرافیییییه گییییییری و توسیییییط میییییارتین لییییییوت

1 168-167 ص 1381مکتوب، ایران،تهران،فرهنگ در مذاهب و ادیان تاریخ قدیانی،عباع، - 2 14ص 1382ققنوع،تهران، آزیتایاسائی،نشر وری ،جیمز،رنسانع،ترجمه - 3 1397مرداد20تیبه،تاریخ امپراتوری روم باستان،منبع الکترونیکی

51

میییردی بیییود یییه بیییه قیییرون وسیییطی ،به عبیییارتی اوسواسیییتفادر از میییذهب گرفتیییه شییید

1.فرمان ایست داد

در سیییال هیییای لیسیییای اتولیییی یییه بیییه جامعیییۀ قیییرون وسیییطی نبیییات میییی بخشیییید

فشیییار بییییش از انیییدازۀ 2.شیییدپاییییانی قیییرون وسیییطی دچارمشیییکلات داخلیییی خیییودش

گروهیییییی گردییییییداتولیییییی و وجیییییود مقیییییررات بسییییییار سیییییخت باعیییییث لیسیییییای

ی جییییییدا از مییییییذهب روشیییییینفکر از درون لیسییییییای روم فاصییییییله بهیرنیییییید و راهیییییی

3بجویند و بار دیهر لیسا تجزیه شد. اتولی

دسیییتورات الهیییی و رسیییتهاری و دنیییدقیییدرت جهیییانی پییییدا یییردر بو زییییرا پیییاپ هیییا

و زنیییدگی گسیییترش مسییییحیتروحشیییان را از ییییاد بیییردر بودنییید هییید آنهیییا دیهیییر

بییه جمییع آوری سییپار و انباشییته شییدن نییروت و سییب پییول علاقییه مقییدع نبییود زیییرا

منیییید بودنیییید بسیییییاری از اصییییلار طلبییییان ماننیییید تومییییاع مییییور انهلیسییییی خواسییییتار

تصیییی لیسیییا از درون بودنییید و عیییدر ای دیهیییر چیییون میییارتین لیییوتر دانشیییمند علیییوم

نییید او مسیییتقیما لیسیییا را بیییه چیییالش دینیییی آلمیییانی طالیییب اصیییلاحات ریشیییه ای بود

شییید هرچنیید اییین امییر منجییر بییه تکفیییر وی از لیسییا شیید و لییوتر از لیسییا اخییراج

4.گردید

بیییا دور شیییدن لیسیییای اتولیییی از لیسیییای ابتیییدایی ،اصیییلاحات جدییییدی در قیییرن

ر بییییر علیییییه لیسییییای روم قیییییام نمود،بعیییید اولییییوت شییییانزدهم میییییلادی ایجییییاد شیییید،

ین لیسیییییاها در آلمان،اسکاندیناوی،فرانسیییییه،و د.امیییییبوجیییییود آسیییییتان یسیییییاهای پروت ل

قیییدرت لیسیییای اتولیییی یییه خیییود را از ایییین روبرقیییرار شییید. ...سیییوئع و هلنییید

5ارث امپراتوری روم میدانست محدود گردید.و

1 1388اقتباسی از وبلاگ آرمان رشدی،مسیحیت و لیساهای آن،دی - 2 10ص وری ،جیمز- 3 168-167ص ،قدیانی،عباع-4 30 وری ،جیمزص - 5 456،ص1346فیلیسین شاله،تاریخ مختصر ادیان بزرگ،ترجمه منوچهر خدایار محبی،نشر دانشهار تهران،

52

بیییه بخیییش انییید ی ازیهودییییان تنهیییامیتیییوان دریافت،گفتیییه شیییدر مجمیییو مطالیییب از

همچنیییان منتظیییر دسیییتۀ دیهیییر شیییدند. خیییدا نقشیییۀ مجیییریمسیییی ایمیییان آوردنییید و

ز ا ییییییا قیییییرار گرفتنییییید در نیییییار حکومیییییت هیییییای متخاصیییییم .حتیماشیییییی ماندنییییید

بییهمهییاجرت ردنیید و و ایییران بابییل آشییور از جملییه یضییی منییاطقبع اسییرائیل بییه

.پرداختندآمیز مسالمت همزیستی

یهودییییان ،منلنشییید خیییتمسیییادر مماشیییاتیییی بیییهیهودییییان هرچنییید زنیییدگی برخیییی از

در بخیییش بعییید در ؛داشیییت اسیییلام نهضیییت در بسیییزایی تیییأنیرسیییا ن در عربسیییتان یییه

صدد تبیین این موضو هستیم.

53

:سوم فصل

ارتباط یهودیان با اعراب

54

مناسبات یهودیان با اعراب -1-3

در سییییرزمین تیییا زمییییانی ییییه ز زمییییانی یییه در صییییحرای سییییینا بییییود؛قیییوم یهییییود ا

سیییرزمین مییییان دو ،قلمیییرو شیییکوهمند داوود و سیییلیمان و موعیییود مسیییتقر گشیییت

.شییید گزیر بیییه تیییرک سیییرزمین خیییود؛ دوبیییار نیییا قسییییم گردییییدیهودییییه و اسیییرائیل ت

ومیییین و بیییار دوم بعییید از ویرانیییی د ا.م 6نیییی معبییید سیییلیمان در ار نخسیییت ویرابییی

ر سیییال بیییه آن پیییع سیییرگردانی آغیییاز شییید یییه تقریبیییا دوهیییزا .ازم 70معبییید در سیییال

شیییبه تیییا....،بهههه ایهههران، یمهههن و اسهههپانیا از پیییع سیییفرهای دشیییواردرازا شیییید.رار قیییوم

انجامید.عربستان جزیرۀ

نیییدعیییی میییورد آزار قیییرار گرفتدسیییت جمورت بارهیییا بیییه صییییهودییییان در ایییین رار

در فیییراز و نشییییب و، ندو سیییازگار شییید نیییدبیییا اقیییوام آمیخت در برخیییی منیییاطا نییییز

.ندسهیم گشت سرزمین هاریخی و فرهنهی های تا

ییه پییع یهودیییانی بردنیید ،مییی بسیییاری از یهودیییان در ایییران و عربسییتان بییه سییر

.در حییین حفییظ اعتقییادات دینییی و سیینن میییذهبی ایییران سییکنی گزیدنیید دراز اسییارت

خود، زبان و فرهنهی ایران را پذیرفتند و رفته رفته با آن خو گرفتند.

شیییواهد و قیییرائن امیییا اسیییت نبیییودر عیییرابا سیییرزمین در یهودییییت خاسیییتهار هرچنییید

به جزییییرر عربسیییتان سیییکونت داشیییته اسیییت.یهیییود از قیییدیم در شییی ؛معلیییوم میییی دارد

امیییا حقیقیییت حیییال و منشیییأ و منتهیییای یییار آنهیییا درسیییت معلیییوم نیسیییت،ظاهرا یییه

اما شییییکی مهییییاجران و یهودیییییان در قبییییل میییییلاد مسییییی در بییییین اعییییراب بییییودر انیییید.

برخییی شییبه جزیییرر عربسییتان وجییود داشییت.ود در نیسییت بعیید از اسییلام دیانییت یهیی

میییی پندارنییید یهودییییان عیییرب در واقیییع از بطییین اسیییرائیل نبیییودر انییید و شیییاید اعرابیییی

امیییا از آنجیییایی یییه یهودییییان خیییود را قیییوم ؛بودنییید یییه بیییه میییذهب یهیییودی گرویدنییید

برگزیییییدر و یهییییور را خییییدای خییییاص خییییود میخواندنیییید بعییییید بییییه نظییییر میرسیییید ییییه

55

از حیییوادنیاحتمیییالا 1دلییییل تیییروی آییییین یهودییییت بیییودر باشییید.حضیییور یهودییییان بیییه

آنهییا پرا نییدگی موجییب گذشییت اسییرائیل بنییی بییر قبیییل نییابودی معبیید سییلیمان و آنچییه

.گردید

حضیییور وهودییییان بیییا پییییامبر اسیییلام دلاییییل برخیییورد ی در ایییین نوشیییتار سیییعی شیییدر ،

مییییورد اعییییراب میییییان در اسییییلام ظهییییور تییییا جاهلیییییت زمییییان از آنییییان تییییانیرات و

مییی ابییراهیم بییه را خییودنسییب قییوم هییردو ییه لییذا از آنجییایی گیییرد قییرار بررسییی

را در در نهایییییت اییییین موضییییو بییییه نییییوعی بخشییییی از جییییام گمشییییدر ، رسییییانند

، خالی از لط نیست. اختصاص دادن فصلی به این موضو برمیهیرد؛

1 233ص 1383زرین وب،عبدالحسین،تاریخ ایران بعد از اسلام،چ دهم،تهران،امیر بیر،-

56

ۀ عربسیییتان را اعیییراب در شیییور پهنیییاوردی میییی زیسیییت یییه سراسیییر شیییبه جزییییر

در بیییر میییی گرفت.قسیییمت اعظیییم شیییبه جزییییرر عربسیییتان از دشیییتها و جلهیییه هیییای

تنهییا یمییین واقیییع در جنیییوب شییبه جزییییرر عیییرب سیییرزمینی بود.تشیییکیل یافتیییه ییم آب

در سراسرقسیییمت غربیییی شیییبه جزییییرر در طیییول سیییاحل درییییای و حاضیییلخیز بیییود.

ز آنجیییا تیییا احمیییررار یییاروانی عظیمیییی وجیییود داشیییت یییه از بییییزانع بیییه یمییین و ا

در آن چنییید حبشیییه و هندوسیییتان امتیییداد میییی یافیییت ایییین منطقیییه حجیییاز نامییییدر میشییید.

1مر ز تجارتی بوجود آمدر بود ه مهمترین آن مکه ومدینه بود.

قبیییل از ظهوراسیییلام ،عربسیییتان شیییمالی بیییا ممالییی مجیییاور خیییود تمیییاع و آمیزشیییی

اراضیییی اب وآفتییی ربسیییتان جنیییوبی یییه از منیییافع بیییاران ،نداشیییت؛در صیییورتی یییه ع

بر ییییات تجییییارت و بازرگییییانی و عمییییران و آبییییادای را طییییی آن بهییییرر ور میشیییید؛

طمیییع ملییی و میییال بیییر شورشیییان بیییه میکیییرد، از ایییین رو مهاجمیییان صیییحرا غالبیییا

از این سبب قلا مستحکمی بنا نهادر بودند .می تاختند ؛

ن در ارهیییای متمیییداتصیییالی سیییرزمین یمییین بیییه باز حلقیییۀمنطقیییه بیییه دلییییل آنکیییه ایییین

دارای ی تجیییاری بیییا مصیییر و شیییام و غییییرر بیییود،و رار ارتبیییاط اطیییرا بحیییر الیییروم

اسییت مییدیون همییین شییاهرار سییت.حجاز ییه مییوطن پیییامبر اسییلاماهمیییت تییاریخی ا

تجییییاری اسییییت ییییه اروانهییییای بسیییییاری در جنییییوب و شییییمال آن رار پیمییییائی مییییی

یییا ر معتقیید بودنیید شییتند آنییان بییه اروااعییراب بادیییه نشییین ایمییان سییادر ای دا ردنیید.

صییخرر هییای افراشییته،و بییه تییودر هییای سیینگ بییه صییورت سییتون هییای برجسییته و

حرمت دینی قائل بودند.غارهای ژر

ان مخصوصیییا نخلهیییا میییورد پرسیییتش و تمجیییید واقیییع در بعضیییی نقیییاط نییییز درختییی

، حتیییی بیییر روی آن هیییدایایی میییی آویختنییید.در مکیییه سییینهی سییییار یییه ظیییاهرا میشییید

میییورد پرسیییتش قیییرار میهرفیییت.این « شیییهاب سییینگ»ر بیییود از آسیییمان سیییقوط یییرد

قیییییرار داشیییییت و در گوشیییییه ای از خانیییییه عبیییییه «لاسیییییودحجراو »بیییییه نیییییام سییییینگ

1 59ص-1350چ دوم -نشر اندیشه –ترجمه صادا انصاری ،محمد باقر مومنی – اسمینسکی -

57

هفت بیییار بیییرای طیییوا آن سیییفر میکردنییید. از دور نزدیییی هرسیییاله قباییییل متعیییدد

.از شتر و گوسفند تقدیم می نمودندحتی قربانی ؛به دور آن می چرخیدند

یییه ایییین خانیییه توسیییط ابیییراهیم بودنییید، واییییات قیییدیم معتقیییدییییان بیییه پییییروی از رمک

سییینگ او . وا نهیییادر شیییدرزمیییانی یییه بیییرای دییییدن فرزنیییدش اسیییماعیل آمیییدر بیییود بنییی

بررسیییییی یییییه در همیییییین فصیییییل بخشیییییی را بیییییه حجرالاسیییییود را در آن قیییییرار داد.

موضو اختصاص دادر ایم.همین

بر یییت و ادتسیییع ماییییه اعیییراب بیییرای حییی بیییه موسیییوم سیییفر اییییندر هیییر صیییورت

حماییییت در نوبیییت بود،بیییه یییردر آغیییاز یتیمیییی بیییا را خیییود زنیییدگی یییه محمییید .بیییود

از آنهییییا دوی هییییر گرفت، ییییه قییییرار ابوطالییییب عمییییویش و عبییییدالمطلب پییییدربزرگش

یییرد رشییید میییوقعیتی در او رو ایییین از.بودنییید عبیییه خانیییه حیییافظ و قیییریش بزرگیییان

اروانهیییای بیییا یییه زمیییانی تیییا. آمییید نمیییی عقلانیییی پرسیییتش اینهونیییه نظیییرش بیییه یییه

در بیییییش از بیییییش اقییییوامش اعمییییال و ییییرد سییییفر.... شییییام و فلسییییطین در تجییییارتی

گرفییت دیهییری سییوی و سییمت او دینییی هییای اندیشییه زمییانی امییا.آمیید قبییی نظییرش

قیییرار خدیجیییه نیییام بیییه دولتمنییید زن یییی تجیییارتی یییاروان نماینیییدر عنیییوان بیییه یییه

زمینییییه اییییین در خدیجییییه گییییویی ، میشییییود خییییتم ازدواج بییییه آشیییینایی اییییین و.میهیییییرد

1.بود او مشوا

و شیییدر نیییازل او بیییر وحیییی یییه نمیییود اذعیییان م 610 سیییال دراو در چهیییل سیییالهی

بییییه شییییرو خداونیییید مسییییئولیت پیغمبییییری را برعهییییدر او گذاشییییته اسییییت.از اییییین رو

بعنیییت او درمکیییه بیییا مخالیییت ادعیییای 2 یییرد. یهانیییه خیییدای پرسیییتش بیییه میییردم دعیییوت

تحیییت لیییوای اسیییلام و هجیییرت او بیییه مدینیییه .شییید رو بیییه رو هیییای قباییییل عیییرب

ه در همییییین پیامییییدهایی بییییرای اقییییوامی چییییون یهییییود و مسیییییحیت در پییییی داشییییت.

فصل جداگانه به آن میپردازیم.

1 480-476-صص-1354 سال-سوم-چ -پیروز نشر -حکمت اصغر علی ترجمه- -ادیان جامع تاریخ، جان،ناع - 2 75ص-1381- تهران- بیر امیر نشر -جهان شورهای با ایران تطبیقی تاریخ، عزیزالله،-بیات -

58

در ییییه اجدادشییییان سییییا ن بودنیییید ؛ یهییییودی در نییییواحی غربییییی عربسییییتان اقییییوام

تییه هییا گریخ یعنییی آشییوری هییا، بییابلی هییا ، یونییانی هییا، رومییی ،برابییر دشییمنان خییود

آنان در اطرا ینرب به شت و زر مشغول بودند.بودند .

بیییا م دانسیییت،لازمسیییلمانان ،پییییامبر اسیییلام بنیییابراین بعییید از تصیییر ینیییرب توسیییط

بیییی ایمییانی و نفیییاا امییا دییییری نپایییید یهودیییان مباشییرت نمایییید تییا اسیییلام قییوت گیرد،

1شد. بهانه برای سر وب یهودیانبهترین

تحیییت وی بیییه نحییی بیییه سیییر میییی بردنییید یییه عربسیییتاننییییز در یمسییییحیانهمچنیییین

وضیییییعیت ابتیییییدا دور از حاشییییییه ، بنابراین قیییییرار گرفتنییییید. آییییییین اسیییییلام الشیییییعا

وضیییییعیت در فصیییییل بعیییییدری آنیییییان بییییر اسیییییلام و یهودیییییان و مییییییزان تیییییانیر گیییییذا

امیییا .ررسیییی قیییرار خیییواهیم دادمسییییحیان و روییییارویی آنهیییا بیییا مسیییلمانان را میییورد ب

رود بییییه بحییییث نهییییاهی گییییذرا بییییه نیا ییییان و شییییجرر نامییییه پیییییامبر اسییییلام قبییییل از و

ضروری است.

1 480-476-جان ناع صص-تاریخ جامع ادیان-

59

ویکی پدیا،دانشنامه آزاد

60

اسلام پیامبر نیای

بییه ابییدیت فییرو تییاب.نیسییت معلییوم تییاریخی دیییدگار از اسییلام پیییامبر نامییه شییجرر

:دمیکن به عدنانیان منسوب را محمد نیای اسلامی راوی ی عنوان

پسیییر قصیییی پسیییر عبیییدمنا پسیییر هاشیییم پسیییر عبیییدالمطلب پسیییر عبیییدالله پسیییر محمییید

پسیییر مالییی پسیییر قهیییر پسیییر غالیییب پسیییر لیییوی پسیییر عیییب پسیییر میییرر پسیییر یییلاب

نیییزار پسیییر مضیییر پسیییر الییییاع پسیییر مدر یییه پسیییر خزیمیییه پسیییر نانیییه پسیییر نضیییر

و شیییمارر نظیییر از را اسیییماعیل تیییا عیییدنان از و میبیییرد نیییام پسیییرعدنان معییید پسیییر

یییه میکنییید اشیییارر اسیییلام پییییامبر از روایتیییی بیییه و میدانییید؛ اخیییتلا میییورد امیاسییی

در آنچییییه میکییییرد وبیییییان نیییید تجییییاوز عییییدنان از نسییییبش نمیییییداد، اجییییازر خییییودش

1.میکرد نقل عدنان تا را آن مسلم قسمت و نیست درست میشود بیان اعراب

پسیییر یلاسیییماع بیییه را محمییید نییییای اسیییلامی نویسیییان سییییرر بیشیییتر بیییا ایییین وجیییود

.میرسانند آدم پسر شیث و ابراهیم

احتمییالا.باشیید داشییته تبییی نامییه شییجرر محمیید خییود ییه نییدارد وجییود ای نشییانه هییی

خلییییا را آنپیییییامبر اسییییلام زنییییدگی از بعیییید قییییرن چنییییدین مسییییلمان شناسییییان شییییجرر

بیییا توجیییه بیییه اخیییتلا نظیییر فیییراوان در نسیییب عیییرب دقییییا نمیتیییوان از .نیییدر ا یییرد

نییژاد سییامی عربهییا اینکییه رامییا د اعییلای عییرب یییاد ییرد. شخصییی بییه عنییوان جیید

بیشتر منابع متفا القول میباشند. هستند

ۀعالم:فلسیییطین، و شیییام فرزنیییدان سیییام را وسیییط معمور»تیییاریخ بنیییا تی میییی نویسییید:

2.«بابل و عراا و فارع رسید و حجاز و

دانید یه بنی سام را یکی از شاخه های بزرگ سفیدپوسیت مینیز از جمله حسن پیرنیا

آفریقای شمالی و شمال شرقی سکنی گزیدند.شامات و بین النهرین و ربستان،عرد

1 109- اصفهان قائمه ای یارانه قم،مر ز بوستان نشر الکترونیکی منبع ، ابدیت، ،فرو - جعفر سبحانی - 2 20ص -1348-تهران ملی انجمن نشر-شعار جعفر وشش به-بنا تی تاریخ--

61

لدانیان،آسوریان،فنیقی ها،عبریان)یهود و » عهد قدیمرا در اسامی ملل سامی نژادو

1اینهونه ذ ر میکند.«اسرائیل( آرامیان و اعراب

نام به محلی نزدی ربابلد نور پسران از یکی تاب مقدع هم ابرام را از نژاد سام

2میداند.« بین النهرین»اور

در ه خالص یا قحطانی اعراب میشوند، تقسیم بزرگ گرور دو به نیزبه اعرابالبته

از نیژاد سیامی اقیوام یــتمام منشا احتمالا و بودند نـسا عربستان جزیرر شبه جنوب

نسیب هـ ی انید معیرو مهی قحطانی به و دارند بیشتری اصالت گرور این ه بود آنها

و در یمن سا ن بودنید. میرسد نور بن سام ارفحشدبن شالو عابر بن قحطان به آنان

بیه را خود ه عربستان مر ز و شمالی منطقه در سا نانی ناخالص یا عدنانی اعراب

منسوب به عدنان بن أدد از فرزندان اسیماعیل بین و خود را .میرسانند اسماعیل نوادر

تنید و بیه عیدنانیان شیهرت دانند ه اصل عرب نبودنید ولیی بیا اعیراب آمیخابراهیم می

3دارند.

بین فاصله در ه است قریشی هاشم ابن عبدالمطلب ابن عبدالله فرزند محمد قدر مسلم

پیدربزرگش سرپرسیتی تحت سالهی شش درسن .آمد دنیا به م 571-569 سالهای

.داشت عهدر بر را او سرپرستی ابوطالب آن بعد و. قرارگرفت

اذهیان در بیزرگ انبییای بیا را خیود رسیالت پیوند اصل تا در تلاش بود اسلام پیامبر

عیسیی و موسیی دیانیت ننیدۀ تصیدیا و ابراهیم دین مال را اسلام و نسازد مخدوش

.میکنید تعییین او نسیل از پییامبری تیا داد وعدر ابراهیم به خداوند ه دلیل این بداند،به

ابراهیمیی دیین پییامبری بیر یییدیتأ نییز ابیراهیم فرزنید شیدن قربیانی مسئله رو این از

میرسیاند. اسماعیل پسرش و ابراهیم به را خود نسبت اسلام پیامبر اساع این بر. بود

بیه اش علاقیه سیبب بیه ابیراهیم مسیلمانان اعتقیاد ،بیهر بودشید رهیا فاران بیابان در ه

1 14،ص 1391نشر نهار،تهران،-چ هشتم-ج اول -تاریخ ایران باستان -حسن-پیرنیا- 2 19شولتز،- 3 31،ص1383فرهنهی،تهران، علمی نیا،نشر صدری باقر اسلام،مترجم قبل عرب سالم،عبدالعزیز،تاریخ--

62

قربیانی را فرزنیدش یه داد دسیتور او بیه داونیدخ و آمید می حجاز به ررمک اسماعیل

بییه اسییماعیل از ذبیی نییام تغییییر بییا یهودیییان ییه معتقدنیید مسییلمین.بیازماییید را او تییا نیید

.دهند اختصاص خود قوم به را پیامبراسلام بر ت ه میخواستند اسحاا

مکیان و قربیانی واقعیهسیکونت اسیماعیل ، خصیوص در شبهاتی اسلامی روایات در

.دارد وجود ذب

موضیو هیم و ،اسیت برگزییدگی بیر ییدتأ نوعیله قربانی از آن جهت ه مسأ ابتدا با

شرو میکنیم. باشد می مسلمانان مسیحیان باو یهودیان اختلا مورد

« 1 آییه 22 پیدایش»در و« 107- 100صافات» درقرآن تفصیل به هواقع این شرر

ند،اشیارر نکیردر قربیانیقصد داشیت ی ه ابراهیمفرزند نامبه قرآن .است شدر ذ ر

شیاید.خواننیدمیی اسیماعیلرا فرزنید ایین مسلمانان زا بسیاری به اینا توجه ــباست.

فراتیرچیزی مسیحیانو یهودیان برای اما. باشد مشروعیت نو ی مسلمانان برای

اسیحاا صراحتا نیز مقدع تاب علاور بر آن.است الهی امتحان یا برگزیدگی ی از

.میکند معرفی قربانی فرزند را

سیوی بیه را هیا ذهین مورییا یوردر اسحاا شدن قربانی داستان مسیحیان اتالهیطبا

طیول در...سیلیمان و ،داود اسیحاا ابیراهیم، .میبرد مسی عیسی شدن قربانی واقعیت

پسیر نهداشیت یه خیدایی در نهایت.دهند انجام را خدا برنامه از بخشی تا آمدند تاریخ

«16آیه 3 یوحنا.»نمود بشر گناهان فدیه را پسرش یهانه خودش،شود قربانی ابراهیم

نییم، آغاز عتیا عهد از باید رد، چه و بود ه مسی اینکه ردن درک منظور به

" گنیار قربیانی" یی عنیوان بیه مسیی آمیدن میورد در ییها پیشهویی دارندۀ بر در ه

خداونید یه اسیت نقصیی بی قربانی مسی حقیقت در «10 آیه 53 فصل اشعیا» است

«10 فصیل عبرانییان- 3 آییه 8 فصیل رومییان» .آورد راهمفی بشیر گناهیان بهای پرداخت برای

،بودنید سیامی هیردو ابیراهیم و سیارا.باشید سیام نیژاد از باید وعدر پسرطبا لام خدا

،علاور بییر اییینباشیید امیل یهییودی ییی نمیتوانسییت فرزنیدش و بییود مصییر اهییل هیاجر

63

لعنیت وردمی هیا حیامی، تیاب مقیدعبراسیاع ، بود حام نژاد از اسماعیل مادر هاجر

بود. نهاآ مال شیطان و گرفتند قرار

پسیر ا نیون" . 1 ور موریاست ه در تب عهد عتیا قربانی است مکانمطلب بعدی

زمیین بیه و بردار را اسحاا داری،یعنی می دوست را او و توست یهانه ، ه را خود

قربانی رایدهم،ب می نشان تو به ه وههایی از یکی بر آنجا در را او و برو، موریا

«22 پیدایش".»بهذران سوختنی

وهی است بلند یه نبیر.شدر دانسته عبه نزدی در بیرنو محل این اسلامی درروایات

در ه است حرا غار روبروی و مکه شرا در وهی نام2نی آن را میتوان دید.از مو

را اسیماعیل اسیکان داسیتان مقیدع تیاب یه است حالی در این.دارد قرار 3منا امتداد

.مکه نه میداند فاران

4«.رسیدبه مکه تا را همرار برد هاجر و اسماعیلابراهیم »

ضییعی ییه شییهر مکییه بمو ابییراهیم خلیییل الله اسییماعیل و هییاجر را بییه حجییاز آورد»

مسیلمانان از ایین جهیت.روایاتی از این دست در منیابع اسیلامی بسییار اسیت 5«است.

.میدانند مکهرا مقدع تاب در فاران از مقصود

از نشانی مقدع تاب جای هی ه چرا شد آغازمسلمانان تاریخی اشتبار جا همین از

.باشد عربستان جزیرر شبه فاران آن نیست ه

بیرای انبیات .نیسیت حجیاز فیاراناین اسیت یه مقدع، تاب از مستند و وتار پاسخی

حیائز اهمییت طلب آنار پیشیینیانماین ادعا به تاب مقدع استناد میکنیم و برای تائید

است.

1 22پیدایش - تاب مقدع - 2 20ص-1340- تاب نشر-افشار ایرج وشش-الممال و مسال-ابراهیم اصطخری،ابواسحا - نا- 3 نی ) م .شود می انجام جا آن در ح اعمال بیشترین ه است سعودی عربستان در مکه شهر شرا یلومتری پن در محلی( م

4 191محمد بن جریر طبری،تاریخ طبری،ترجمه ابوالقاسم پایندر،ج اول،نشر اساطیر،تهران،ص -5-1342-نشر انجمن تاریخ افغانستان-چ دوم-به تصی عبدالحی حبیبی قندهاری-ج اول -طبقات ناصری-منهاج سراج-

46ص

64

بییزرگ فییاران بیابییان در او و بییود اسییماعیل بییا خییدا»"21 آیییه 21فصییل پیییدایش طبییا

بییین ای منطقییه در اسییماعیل:»میخییوانیم" 18 آیییه 25 همییین تییاب بییاب یییا در ."«شیید

به توجه با.شد سا ن بود واقع آشور رار سر و مصر شرقی مرز در ه شور و حویله

را منطقه سهنیز شرقی دانان جغرافی .مصراست شرا های ور همان فاران آیه این

در استانی و مصر شرا در هایی ، ور مکه اطرا های ور:»میشناسند فاران برای

«سمرقند

از پییع اسییرائیل قییوم »صییحرای فییاران را شییرر میدهیید: محییلصییریحا مقییدع تییاب

بیابیان طرییا واز ردنید جمیع را خیود هیایچادر سیینا، یور پای در ساله ی اقامتی

بیرای قبیلیه هیر رهبیران یه بیود فیاران دربیابیان. شیدند موعود سرزمین راهی فاران

از روز چهیل از پیع افراد این.ندفرستاد افرادی را جدید سرزمین در اوضا ارزیابی

موعیود سیرزمین به ورود از همهیی ، الیب و یوشع جز اما بازگشتند، خود مأموریت

1.بودند بیمناک

بییع موضییوعی ییه، نیسییتیم الهیییاتی لحییاظ از آیییات بررسییی مقییام در تحقیییا اییین در

بیهبراین اسیاع اسیت. فیاران تیاریخی بررسیی قلیم ایین سیعی تمیام بلکیه ؛است وسیعی

مییی یییاری را مییا فییاران جایهییار یییافتن در ییه منییاطا اییین از برخییی جغرافیییایی تحلیییل

روزی یعنیقرار می دهیم. تاب اعداد اساعمبنا را بر بدین ترتیب.میپردازیم سانندر

از ایین رو.نمیود خیارج نعیان سیمت بیه مصیر از را قوم خدا دستور به بنا موسی ه

مرور نیم.است، اسرائیل قوم نامۀ سفر نوعی اعداد را هبخشی از

زیرتوضی میدهد: روایت بالا را به شرر«51 -1آیات :»33اعداد باب

مصیر از هیارون و موسیی رهبیری به ه روزی از اسرائیل قوم سفرنامه است این»

آنهیا 4و3. بیود نوشیته را آنهیا سفر مراحل خداوند دستور طبا موسی2.آمدند بیرون

یی از بعید روز یی یعنییی اول، میار از پیانزدهم روز در مصییر رعمسییع شیهر از پ سو

1 321به چهرر ص چهرر-تفسیر اربردی تاب مقدع-

65

قبیل شیب خداونید یه را خیود ارشید پسیران همهیی ها مصری حالیکه در. شدند خارج

ایین. آمدنید بییرون مصیر از سربلندی با اسرائیل قوم ردند، می دفن بود شته را آنها

از حر یت از پع 6و5. است قویتر مصر خدایان تمامی از خداوند ه داد نشان امر

بیابیان حاشیه رد ه ایتام به آنجا از و زدند اردو سو وت در اسرائیل قوم رعمسیع،

مجیدل یور دامنیه در رفتیه، صیفون بعیل نزدیی الحییروت فیم بیه بعید 7. رفتند است

ایتام بیابان به و گذشتند سر دریای میان از ردر، وچ آنجا از سپع 8. زدند اردو

اردو آنجیا در و رسییدند میارر بیه تیا رفتنید پییش ایتیام بیابیان در هیم روز سیه. رسیدند

هفتییاد و آب چشییمه دوازدر آنجییا در ییه آمدنیید ایلیییم بییه ییردر، ییوچ ررمییا از 9. زدنیید

یوچ سیر درییای نیار بیه ایلییم از 10. ماندنید آنجیا در میدتی و بیود، خرما درخت

بیه ترتییب بیه سیپع 12. رفتنید سیین صیحرای بیه آن از پع 11 زدند؛ اردو نمودر،

فقه، -15. رفتنید شید، نمی یافیت ینوشییدن آب آنجا در ه رفیدیم و 14 الوش، 13 د

به هتاور قبروت از سپع و هتاور قبروت به آنجا از و سینا صحرای به رفیدیم از 37

از رتمیه، به حصیروت از: رفتند زیر نقاط به ترتیب به بعد و ردند وچ یروتحض

قهیلاتیه، به رسه از رسه، به لبنه از لبنه، به فارص رمون از فارص، رمون به رتمه

مقهیلیوت از مقهیلیوت، بیه حیرادر از حیرادر، به شافر ور از شافر، ور به یلاتهقه از

بیه حشیمونه از حشیمونه، بیه متقیه از متقیه، بیه تیارر از تیارر، به تاحت از تاحت، به

حورالجیدجاد از حورالجیدجاد، بیه یعقان بنی از یعقان، بنی به مسیروت از مسیروت،

بیه جیابر عصییون از جیابر، عصیون به برونهع از عبرونه، به یطبات از یطبات، به

39و38(. ادوم سیرزمین میرز در) هیور یور بیه قیادش از ،(صیین بیابان در) قادش

هیور یور بیالای بیه خداونید دسیتور بیه یاهن هیارون بودنید، هور ور دامنه در وقتی

بلمقا در اردن رود نار در ه رفتند موآب دشت به سرانجام 48 ................رفت

جاهییای در شییطیم آبییل تییا یشیییموت بیییت از مییوآب، دشییت در 49. بییود ریحییاا شییهر

در اردن، رود نیار در آنهیا یه زمانی 51و50. زدند اردو اردن رود نار مختل ،

«.بودند زدر اردو اریحا مقابل

66

منطقیه یهموجیود اسیت آیاتی بسیاری در رابطه با منیاطقی هیم جیوار فیارانهمچنین

ایین آییات اشیارر چند نمونیه از اران را مشخص می نماید.دراین راستا به جغرافیایی ف

: می نیم

« 16 آیه12 باب »اعداد. «زدند اردو فاران در و ردر وچ حضیروت از قوم»

مصر برداشته،به خود با فاران از نفر چند آمدند،و فاران ،به شدر روانه مدیان از پع

پادشیییاهان،باب اول.»داد ای خانیییه را وی او آمدنییید،و مصیییر ،پادشیییار فرعیییون نیییزد

«آ18آیه11

رد برای: »میهوید موسی به خدا دراعداد و بفرسیت را نفیر چنید نعان سرزمین برآو

بیاب.»«زد اردو فیاران صیحرای در قیوم و فرسیتاد فاران صحرای از را آنها موسی

یعقییوب و ، اااسییح ، ابییراهیم بییه خییدا ییه همییانی موعییود سییرزمین نعییان« 3 آیییه 13

.بود دادر وعدر

عربه بیابان در آنها ه زمانی اسرائیل، قوم به خطاب موسـی سخنرانـیتننیه در تاب

ایین شیهرهای. اسیت شیدر نبیت بودنید، اردن رود شیرا در[ میوآب صحرای در واقع]

1[.ذهب دی و حضیروت لابان، توفل، فاران، سو ،: ]از بودند عبارت ناحیه

ماهیت جغرافیایی تاب مقدع نقشه به نمونه روایات ذ رشدر و تعابیری ازبا توجه

مهیم منیاطا و.میکنییم تحلییل تیاریخی منابع هم مقدع متون هم در را فاران جایهار و

میدنظر را سیینا صحرای ،اریحا، ،قادش،اردن،مواب حضرموت: جمله ازجغرافیایی

.قرار میدهیم

1 1:1تننیه-

67

321 تاب تفسیر اربردی چهرر به چهرر ص :در اعداد از مکان های مهم جغرافیایی

68

منطقه جغرافیایی حضرموت

را بیه حضیرموت صیحبت شیدر و آن تاب مقیدع نخسیتین منبعیی اسیت یه در آن از

ییوداد یقْطییان، و :"»رزنیید یقطییان از نسییل نییور مینامییدعنییوان سییومین ف و شییال و الم

رموت ضو ر و حو 1«."آورد را یار

و در آنجیا سیا ن شید او را نخسیتین طان با فرزندان به سرزمین یمین آمیدیعرب بن یق

سییی مییی داننیید ییه بییه زبییان عربییی سییخن گفییت وحمیییر بیین سییبا نخسییتین پادشییار از

2فرزندان قحطان میشمارند. حضرموت منطقه بر قحطان نسب بر علاور مقدع تاب

اردو فاران صحرای در ردر، وچ حضیروت از قوم آن، از بعد» ".دارد اشارر نیز

3."«زدند

تییاب انبیییا و پادشییاهان یکییی ازمآخییذ معتبییر اصیییل و هیین در تییاریخ عمییومی قییرن

چهارم هجیری قمیری اسیت.در تیابش قسیمتی را اختصیاص دادر بیه ملیوک الطیوایفی

پادشاهی سخت ه »حمیر از عرب یمن و شهر حضرموت را اینهونه تشری میکند:"

ندر و حضرمو 4«".ت و نواحی مجاور آن روزگار حکومت میکردبه ناحیه

1 20آیه 1اول تواریخ فصل -26آیۀ 10پیدایش - 2-نشربنیاد فرهنگ ایران–تهران -ترجمه جعفر شعار-تاریخ پیامبران و پادشاهان-حمزر بن حسن اصفهانی-

130ص13463 16آیه:12اعداد - 4 141تاریخ انبیا و پادشاهان ص-

69

نقشه یمن ازخبرگزاری ایرنا

70

سعیر جغرافیایی مناطق

اینهونیه را قیوم وفیاتش قبیل موسیی.است فاران نزدی ای سعیرمنطقه خدا لام طبا

فییاران جبییل از و نمییود طلییو ایشییان بییر سییعیر واز آمییدر سییینا از یهییور:»داد بر ییت

1«گردید درخشان

قباییل بیه پیمیانش هیم پادشیاهان بیا «پادشار عییلام بیود»2 درلاعمر چهاردهم، سال در

در هیا زوزی قیرنین، عشیتروت زمین در رفائیها: داد شکست را آنها بردر، حمله زیر

حاشییه در واقیع فیاران اییل تیا سیعیر یور در هیا حوری قیریتین، دشت در ها ایمی هام،

و رفتنید( یه بیه آن میپیردازیم شید نامییدر قادش بعدا ه) مشفاط عین به سپع. صحرا

ون در ه را ها اموری همچنین و ها عمالیقی ص 3.دادنید شکسیت بودنید، سیا ن تامار حو

«7-5 آیه14 پیدایش»

شیوبال، لوطیان،: از عبارتنید بودنید سیعیر سیرزمین در ه حوری قبایل سران اسامی

«22آیه:36 یشپیدا.»دیشان و ایصر دیشون، عنا، صبعون،

ابتیدا از بشناسییم بهتیر ار هیا ادومی است لازم شویم شناآ سعیر منطقه با بخواهیم اگر

فاتحیان:" یرد پیشیهویی اینهونه ادوم سرزمین دربارر عوبدیا لام خدا شرو میکنیم.

«21 عوبدیا."» رد خواهند حکومت ادوم سرزمین بر اورشلیم

در مییا: » گفییت فرسییتادو ادوم پادشییار نییزد قاصییدانی بییود، درقییادش موسییی كییه زمییانی

داخیل از دهی اجازر ما به كنیم می خواهش. ایم زدر اردو تو سرزمین مرزهستیم قادش

«20اعداد». كنیم عبور تو مملكت

شیرقی و جنوبی نواحی در و بودند عیسو نسل از ها ادومی مقدع تاب روایت طبا

«اردن،اسیرائیل مییان اسیت درییای مردر دریای»ندمیکرد زندگی مردر دریای دریایی

1 2:آیۀ 33تننیه - 2پادشار عیلام بود ه علیه شهرهایی ه خراجهزار او بودند ولی نسبت به او شورش رد با پادشاهان قبایل دیهر -

42ص– چهرر به چهرر خدمت-مقدع تاب تفسیر متحد شد. برگرفته از:3 خدمت چهرر به چهرر همان صفحه-منبع الکترونیکی تفسیر تاب مقدع-

71

بیه تحقییر دییدر بیه هیا اسیرائیلی ولیی بود اسحاا از ها اسرائیلی و ادومی جد واقع در

1.بودند شدر مزدوج ها نعانی با آنها زیرا.مینهریستند ها ادومی

و حیوانیات همی و مواشی و بیت، اهل جمیع و دختران و پسران و زنان عیسو پع»

خیود بیرادر نیزد از گرفتیه، بیود اندوختیه نعیان زمیین در یه را خیود اندوخت یتمام

سیکونت هیم بیا آنکیه از بیود زییادر ایشیان اموال ه زیرا. رفت دیهر زمین به یعقوب

در عیسیو و. نداشیت ایشیان گنجیایش ایشیان مواشیی بسیبب ایشیان غربت زمین و نند

بول در ادوم پدر عیسو پیدایش است این و. است ادوم همان عیسو و. شد سا ن سعیر جو

«9-6آیات 36پیدایش ».«رسعی جبل

شییییهر و مییییردر دریییییای شییییرقی جنییییوب منطقییییه شییییامل وهسییییتانی سییییرزمین ادوم

و بیرج حکیم در سیعیر یور 2.شید شی شناسیان باستان توسط ه قدیمی شهر«پترا»

3.است اردن مهم شهرهای از هم راپت.است پترا فراز باروی

باسییتانی حکومییت پایتخییت ییه اسییت اردن پادشییاهی شییور در تییاریخی ریشییهپتییرا

یان شیهر جنیوب یلیومتری 262 در باسیتانی شیهر این. بود ها نبوطی اردن پایتخیت عم

با توجه به آنچه گفتییم4.است شدر واقع عقبه بندر و شهر این بین اصلی رار غرب ودر

774 عربسییتان بییا شییرقی جنییوب و جنیوب ازهییم اردن .بییود اردن نزدیکییی در سیعیر

اردن هایی در اطرا سرزمیناز مقدع تابهمچنین 5.دارد مشترک مرز یلومتر

ه از اهمیت ویژر ای برخوردار اند. نام میبرداریحا و مواب جمله از

، میوآب دشیت در اسیرائیل كیه زمیانی»آیه ی از مواب نام بردر میشیود: 35در اعداد

.«اریحا با موسی سخن گفت بلمقا در و اردن رود كنار

1 35تفسیر اربردی همان،ص-2 2114 ،ص اربردی،همان تفسیر-- 3 www.wikifegh.ir> فقه ویکی سایت از اردن،برگرفته( 1396 دی18)ظری ، - 4 www.beytoote.com>iran>ancient(شهر تاریخی پترا1399سایت خبری بیتوته،)آبان - 5 ظری ،همان-

72

اریحیا قرییه اسیت در »نویسندر تاریخ البلدان دربارر این منطقه جغرافیایی میی نویسید:

صیاحب همچنیین از «غور به فاصلۀ ی روز از بیت المقیدع و قرییۀ جبیاران اسیت

یه یوشیع رابیه عنیوان نخسیتین شیهری اریحا و :میکند دربارر اریحا روایتالعزیزی

رود اردن در :»نقییل شییدردربارۀ فاصییله آنهییا اینهونییه ومعرفییی مینماییید.د آن را گشییو

1.«چهار میلی آن جاری است.میان آن و بیت المقدع دوازدر میل است

خداوند، خدمتهزار موسی، و. است گرفته قرار امروزی اردن غربی جنوب در مواب

«5آیه 34تننیه.»درگذشت موآب سرزمین در

قادش جغرافیایی مناطق

ییردر سییپری آنجییا در را سییرگردانی دوران ا نییر قییوم ییه بییود ای واحییه برنیییع قییادش

بیا موسی ه بود همین مکاندر و ، گذشت در مکان این درخواهر موسی مریم. بودند

بییه ورود یعنییی خییود آرزوی بییه ییار، اییین بییا و «20اعییداد» وبییید صییخرر بییر خشییم

2.نرسید موعود سرزمین

در جیایی فاران ه میدهد نشان تورات در یهودیان اسکان محلهای و فاران واژر تعدد

اسیرائیل بنیی جماعیت تمیامی و هارون و موسی نزد».باشد موعود سرزمین نزدیکی

آوردند،و خبر جماعت تمامی برای و ایشان برای رسیدند،و فاران بیابان در قادش به

نام فاران بیابان در قادش از صراحتا خدا لام .3«دادند نشان ایشان به را زمین میور

میبرد.

جلیییل «7آیییه 20یوشییع».اسییت نفتییالی وهسییتان در جلیییل در قییادش یوشییع تییاب طبییا

شیهری عنیوان بیه قیادش نیزاز دهخدا نامه لغت.است واقع اسرائیل شمال در امروزی

.میبرد نام یهودا جنوب در

1 255ص1349-تهران نشر بنیاد فرهنگ-ترجمه عبدالمحمد آیتی- -بلدان تاریخ -عمادالدین اسماعیلی-ابوالفدا - 2 321تفسیر اربردی تاب مقدع همان ص- 3 26آیه 12 تاب مقدع اعداد -

73

یه آن شیمالی قسیمت ه بینیم گردیم،میباز موعود سرزمین درونی جغرافیای به اگر

جلیل یا جلیل اش المللی بین هوای و حال دلیل بودند،به واقع آن در جهان تلاقی محل

.شد می نامیدر ها امت

جایهیار فیاران نقییش درمعرفییشیبه جزییرر سییینا نیام بییردر شناسیایی عیلاور بیر نیواحی

ی مصر و شیام رو در روی مینویسد:"فاران جایی است ه بادهامقدسی دارد. بسزایی

1را غرا نند." هم رسند و شتیها

در جنییوب 2:"خط سیییر دریییای قلییزماز جایهییار فییاران نییام میبییرد ابیین خلییدونهمچنییین

غربی سوئز پایان می پذیرد مبدأ آن از دریای هند به شمال آغاز میهردد خمییدگی بیه

. یور تتییب فیارانآن بعد از سیوئز بیه تر سوی غرب متوجه می شود.در ناحیۀ غربی

و در پایان حورایواقع اسیت و [ بندری باستانی در نار دریای سر ]طور و ایلۀمدین

3از اینجا ساحل آن به سوی جنوب در سرزمین حجاز خمیدگی پیدا خواهد رد."

و انیدک شیهر وچی اینهونیه آمیدر:"و ممالی تیاب المسیال در بارۀ شهر ایلیهدر

4."جهودیانی باشند ه صید رو شنبه برایشان حرام است امایه شاورزی دارد و آنج

وچ ای منطقه را فاران نیز خلدون ابن و مقدسی چون دانانی بدین ترتیب جغرافی

؛از این روبرای میدانند وعربستان مصر مابین سینا فعلی جزیرۀ شبه ودرون وبیابانی

تفا میکنیم.شبه جزیرر سینا ا مطلب فوا به موقعیت جغرافیاییروشن شدن

1 ایران، مترجمان و مولفان شر ت: تهران-2-1ج-زو من علینقی مقدسی،ترجمه -احسن التقاسیماحمد محمدبن مقدسی،-

27ص 13612 (10آیۀ دو فصل یوشع.)بیایند بیرون مصر از تا قوم خشکانید، را[ سر دریای قدیم نام]قلزم دریای آب خداوند - 3 136ص -اول جلد-گنابادی پروین محمد:ترجمه-_مقدمۀ ابن خلدون خلدون بن محمد بن الرحمن عبد - 4 35ص-مسال و الممال -،ابواسحا ابراهیماصطخری-

74

جغرافیایی شبه جزیرۀ سیناموقعیت

بیه اسیرائیل بنیی»اسیت.را هم ردیی هیم قیرار دادر لام خدا صحرای سینا و فاران

ایشیان و.شید سا ن فاران صحرای ابردر ردند،و وچ سینا صحرای از خود مراحل

1.« ردند وچ موسی واسطه به خدا فرمان به

دارد قیرار منلنیی شیکل به مصر شرقی شمال در سینا زیررج شبهموقعیت جغرافیایی

آن اشیارر ییا ایلیه ، یه بیه شیوراردن غربیی جنیوب در »2عقبیه خلیی بیه شرا از ه

درییای بیه جنیوب از و مدیترانه دریای به شمال از و سوئز خلی به غرب از و «شد

بخیش و اسیت مربع یلومتر هزار 61 جزیرر شبه این مساحت. شود می محدود سر

از دهید می تشیکیل را مصیر مسیاحت از درصید 6 ه شود می محسوب مصر آسیایی

طیول بیه شمال از جزیرر شبه این. است برخوردار مهمی بسیار استراتژی موقعیت

و سیوئز انیال بیا یلومتر 160 طول به غرب از و مدیترانه دریای با یلومتر 120

بیه شیرقی جنیوبی و شرا از و سوئز ی خل با یلومتر 240 طول به غربی جنوب از

30 سیینا صیحرای ترتییب ایین بیه. اسیت میرز هیم عقبیه خلیی بیا یلیومتر 150 طول

1 «12آیه 10اعداد.» تاب مقدع،- 2 10شمارر 1394در عصر اسلامی برای ورود به عربستان باید از بندر عقبه عبور میکردند.منبع تاریخ نو بهار -

75

بیه آفریقیا با آسیا ارتباط حلقه و دهد می اختصاص خود به را مصر سواحل از درصد

نیه یه اسیت جهان مناطا ترین قدیمی جمله از سینا صحرایی شهرها مهمترین شمار

یه ای گونیه بیه اسیت، بیودر نییز ادییان مهید یه دییدر خیود بیه را بشیری هیای تمدن تنها

مسیی مییلاد از پییش سیال هیزار 3 بیه را منطقیه این در بشری حیات تاریخ مورخان

مهمتییرین و اسییت دیرینییه تمییدنی دارای منطقییه اییین دلیییل همییین بییه.دهنیید می ارجییا

رأع نخیل، الحسین ، فی ،ر زویید، الشییخ العبید، بییر سیینا، طیور عریش، آن شهرهای

1.آید می.است طابا و الشیخ شرم ردیس ، أبو زنیم ، أبو سدر،

هیم بیه نسبتا ،اردن قادش ،فاران ،سعیر همانهونه ه از متون تاب مقدع بر می آید

مکرر آمد رفت با واقع در ؛میهذشتند آن از سفر طی در ها اسرائیلی و بودند نزدی

دور فاصییله در صییحرا اییین ییهنمییی آییید بدسیت برداشییت اییین منییاطا اییین بییه یهودییان

روز ییازدر سیعیر یور طریا از برنیع قادش تا حوریب وراز اینکه به توجه با ،باشد

سیه یه تقریبیا المقیدع بییت تیا مکیهبیین فاصیله املا روشن اسیت یه ،دیمیکش طول

به طول می انجامید.احتمالا ماهها یلومتراست هزار

نیار پدرش دفن موقع اسماعیل یافت وفات ابراهیم ه زمانی" 25 باب پیدایش" طبا

فیرار اسیماعیل عمیویش نیزد اسیحاا پسیر عیسیو" پیدایش28 فصل در" بود،یا اسحاا

ایین بیود زییاد مسیافت ایین اگیر میرسید نظیر به.نمود ازدواج محلت او دختر با و رد

امکان پذیر نبود. سهولت این به امورات

اعتبیار سیند یکیی بیودن فیاران و و تحقیقات پیرامون آن ن تاب مقدعمتوبا توجه به

نخستین بار شخص یهودی بیه نیام عیب الحبیار یه به نظر میرسد مخدوش است، مکه

از طیر مسیلمانانمسلمان شد این موضو را مطرر رد.البتیه او قرن اول هجری

.است دروغهو معرفی شدر 2شیعیان اول مله امامجاز شیعه

1 Basirat-ir>news(برگرفته از 1393تیر 17.)میهذرد چه عربستان جزیرر شبه در -

2 –خلفا تاریخ م اسلا سیاسی تاریخ-جعفریان سول،به نقل از:ر77،ص 4لحدید،شرر نه البلاغه،ج ابن ابی ا-

100ص

76

داشیییت و عیییب الحبیییاردر روزگیییار عمیییر اعتبیییار زییییادی :فیییر رسیییولیان مینویسیییدجع

از او میخواست تا دربارر زیرا بود دوم خلیفه رد مطرر را عب ه فردی مهمترین

مسائل مختل دیدگار و آگاهی هایش را برای خلیفه بیان ند ماخذ اصیلی ایین مطالیب

1.نیز تورات و تلمود بود

دیییر بییاز بییین مسییلمین شییایع شییدر ییه ازهمچنییان تییاب مقییدعتوجییه بییه مطالییب بییا

فیییاران اسیییلامی نویسیییندگان ا نیییر قصیییود از فیییاران در تیییورات مکیییه اسیییت؛حتیم

حجیییاز علییی و آب بیییی سیییرزمین در را خیییود فرزنییید ابیییراهیم»:میخواننییید حجیییاز را

را عبیییییه هیییییاجر و ابیییییراهیم پسیییییر اسیییییماعیل اسیییییلامی منیییییابع بنیییییابر 2.«داد جیییییای

اهیم چنیییییدان یییییه خیییییدا پیییییع ابیییییر»ی در ایییییین بیییییارر میییییی نویسییییید:بیییییرط.سیییییاخت

خواسییت،خانه را بییا اسییماعیل بنییا ییرد،و بعیید آن نییدا آمیید ییه بییه مییردم اعییلام حیی

3.« ن

بیییر دسیییته میداننییید؛این ابیییراهیم قبیییل زمانهیییای بیییه را عبیییه بنیییای تیییاریخ هیییم ای عیییدر

بیییه عبیییه قۀسیییاب دریافیییت میتیییوان نآقیییر آییییات دادن قیییرار هیییم نیییار از باورنییید ایییین

از جملییییه اسییییت آن ننییییدر مرمییییت تنهییییا ابییییراهیم و میهییییردد بییییر ابییییرهیم از قبییییل

یکیییی از سییییرر نویسیییانی یقمیییر سیییوم قیییرن شیییافعینهار تاریخ (ازرقیییی) مکیییه اخبیییار

و ها آسییییمان آفییییرینش از پییییش عبییییه اسیییت ییییه بیییه اییییین موضییییو اشیییارر داشییییته:"

."ساخته شد زمین

آب روی قبییییل از ندارنییید؛ روشییین معنیییایی مبحیییث ایییین هیییای گزارش برخییییهرچنییید

و آدم حضییییرت و فرشییییتهان دسییییت بییییه عبییییه سییییازهای و سییییاخت یییییا عبییییه بییییودن

عبیییه و نیییور طوفیییان ،آدم و فرشیییتهان طیییوا و طیییوا سییینت پیشیییینه فرزنیییدانش،

1 103ص -تاریخ خلفا- 2 36جعفر شهیدی،تاریخ تحلیلی اسلام،دانشهار تهران،ص- 3 196ص-1تاریخ طبری،ج -

77

و ابیییراهیم دسیییت بیییه عبیییه بازسیییازیامیییا آسیییمان، در اسیییت عبیییه منیییال کیییهاین و

1.را نقل میکند مکه سرزمین در اسماعیل و هاجر گزیدن سکنی

ننییدر بنییا را ابییراهیم «127 بقههره سههوره » نقییرآ آیییۀ تنهییا بییر تکیییه بییا نیییز دیهییر برخییی

نییییز اسیییلامی تفاسییییر و نمیکنییید بییییان را خاصیییی تیییاریخ قیییرآن هرچنییید2.میداننییید آن

تجدیییید و مکیییه بیییه ابیییراهیم ورود بیییه القیییول متفیییا همیییه امیییا.اسیییت مخیییدوش همچنیییان

3.هستند عبه

از لحیییاظ تیییاب نظرییییه ایییین دادییییم هارائییی فیییاران دربیییارر یییه آییییاتی بیییه توجیییه بیییا

ابیییراهیم یییه اسیییت ایییین آیییید میییی بیییر نرآقییی آییییات از آنچیییه .میییردود اسیییت مقیییدع

یییرد رهیییا علییی و آب بیییی صیییحرای در را خردسیییال اسیییماعیل و هیییاجر همسیییرش

از یکیییی در اینکیییه تیییا آمییید مکیییه بیییه مرتبیییه چنییید لیییی و بازگشیییت المقیییدع بییییت بیییه و

4شد. عبه بنای مورمأ سفرها این

و مکیییه بارخیییاک اشییی چشیییمانی بیییا ابیییراهیم یییه آمیییدرروایتهیییا ایییینبسییییاری از در

پسیییر و میییادر غیییذای و آب آنکیییه از بعییید و.اسیییت گفتیییه تیییرک را اسیییماعیل و هیییاجر

جوشیییدن شییاهد ناباورانییه ناگهییان گشییت آب الدنبیی بییه جییا همییه ییه .هییاجر شیید تمییام

هیییوا مرغیییان شیید باعیییث زمیییزم چشییمۀ پییییدایش شییید، اعیلاسییم پیییای زییییر زلالییی آب

ییی طایفیییه امیییر همیییین ننییید پیییرواز آن فیییراز بیییر نقطیییه در یییه رااز اعیییراب رهمجو

و شیییید تمییییام هییییاجر تنهییییایی و تلخییییی و شییییاند آنطییییر بییییه بودنیییید آن از دورتییییر

5 رد. ازدواج قبیله همان از دختری با اسماعیل

1 مکه اخبار(2019رت،)اوت ،به نقل از: منبع الکترونیکی ویکی ح و زیا3180،ص 1ازرقی،اخبار مکه،ج -

(ازرقی)2 127-125سورر بقرر آیات -قرآن- 3 191ص– 1ج-تاریخ طبری- 4 (127 بقرر سورر 37 ابراهیم سورر)-قرآن - 5 107ص ، ابدیت، ،فرو - جعفر سبحانی-

78

شییدند اخییراج ابییراهیم خانییه از یلاسییماع و هییاجر ییه اسییت بییاور اییین بییر تییورات

بییه ابییراهیم رفییتن بییر تصییریحیو و مییادرش زنییی از زمییین مصییر بییرایش گرفییت.

.است نشدر هاجر و اسماعیل همرار

. شییید متوجیییه سیییارر و آمییید بیییدنیا اسیییحاا یییه زمیییانی»در پییییدایش چنیییین آمیییدر اسیییت:

نییید ونبییییر خانیییه از را آنهیییا خواسیییت ابیییراهیم از و نییید میییی اذییییت را او اسیییماعیل

مشییییو خییییاطر آزردر نیییییزت و پسییییر دربییییارر»:فرمییییود خییییدا.شیییید ناراحییییت ابییییراهیم

مییی نسییلی صییاحب تییو ییه اسییت اسییحاا توسییط زیییرا بییدر ،انجییام گفییت سییارر آنچییه

او ،چیییون آورد خیییواهم قیییومی هیییم نییییزت پسیییر از. ام دادر را اش وعیییدر یییه شیییوی

ئرشییییبعب بیابییییان بییییه را پسییییرش و هییییاجر زود صییییب ابییییراهیم پییییع».توسییییت پسییییر

هیییاجر همیییرار یییه مشیییکی بیابیییان آن در و شیییدند سیییرگردان آنجیییا در آنهیییا فرسیییتاد

یعنییی فییاران بیابییان در داد،اسییماعیل نشییان او بییه آبییی چییار خداونیید و شیید تمییام بییود

1«.شد بزرگ مقدع سرزمین مقابل

اختلافیییات تمییام از یییاملی توصییی وجیییه هییی بییه شییید مطییرر بخیییش اییین در آنچییه

بنیییا ابیییراهیم و اسیییماعیل را عبیییه اگیییر یییه .تاسیییایییین میییورد ینبیییارزتر امیییا نیسیییت

بتکییییدر بیییه او قربیییانی مکیییان شیییداچرا بتکیییدر اسیییلام ظهیییور از قبیییل چیییرا نهادنییید،

و یهودییییت او نسیییل از و ردنییید ظهیییور پییییامبرانی اسیییحاا نسیییل از شیییداچرا تبیییدیل

ادییییان دربیییارۀ ای گسیییتردر هیییای تحقییییا حاضیییر عصیییر درشیییدا منتشیییر مسییییحیت

خییییدایی بییییی مسییییتلزم اندیشییییی آزاد و اطلاعییییات آوردن بدسییییت ،گرفتییییه صییییورت

منطیییا احتمیییاأ و دینیییی هیییای تیییب بررسیییی و تحقییییا نیازمنییید ضیییرورتا و نیسیییت

در اسیییماعیل یییه اسیییت مهیییم حییید ایییین تیییا مسیییأله ایییین اسیییلام در چیییرا امیییا .اسیییت

ا اسحاا نه بود قربانهار

نسل از داد وعدر ابراهیم به خداوند زیراابتدا باید گفت: سوال این به دادن پاسخ برای

بیرای .انید ردر تحری را تورات یهودیان مسلمانان نظر از ،میکند تعیین پیامبری او

1 21پیدایش باب - تاب مقدع تفسیری-

79

ظهییور از قبییل مقییدع تییاب آیییا بپرسیییم خییود از درک بهتییر اییین موضییو بهتییر اسییت

آنا بعد یا درش تحری اسلام

حسیاب ایین پذیرفتیه،با صیورت اسیلام از قبیل تحریی ایین یه معتقدنید مسلمانان ا نر

!!استا نرسیدر ظهور به هنوز ه باشد دینی علیه بر باید تحریفات این چرا

پیوسیت،مورد وقیو بیه مسییحیت بعید سیال 600 حدود ه ظهوراسلام از بعد اگرهم

یی بیا و متحدا آن رهبران و مسیحیان تمام ه است قبول قابل ،آیا شدر واقع تحری

زبانهیای بیه دنییا سرتاسیر در روزهیا آن در یه را هیا مقیدع تیاب تمام منظم برنامه

در! ننیدا اضیافه ییا حیذ را آن متون و نمایند آوری جمع را بود شدر ترجمه مختل

هیای میوزر رد مسییحی اولییه ازقیرون نیویع دسیت اناجیل از زیادی تعدادی ه حالی

تئییوری بنییابراین.دارد مطابقییت امییروزی انجیییل بییا همهییی و اسییت موجییود دنیییا معتبییر

بیا .دور از عقلانییت اسیت نیافتیه ظهیور هنیوز یه اسیلامی علییه مقیدع تاب تحری

اسیماعیل سیکونت محیل بیردیم، نیام آن از ه آیات همچنین شدر گفته مطالب به استناد

ییه پییذیرفت را اییین باییید نیییز قربییانی دربییاب. اسییت منتفییی اسییلامی دیییدگار اسییاع بییر

در یه. بیود مسیی عیسیی ظهور برای ای مقدمه قدیم، عهد در قربانی سیستم حقیقت،

اسییلام در اسییماعیل شییدن قربییانی مسییأله صییرفا . نییدارد جییایی امییر اییین اسییلامی بییاور

مسیییحی ایمییان در امییا ؛ شییدر بیییان ابییراهیم ایمییان امتحییان و هییا وابسییتهی از جداشییدن

.شد بازسازی صلیب روی بر مسی توسط ه میشود قلمداد ای شکسته رابطه

صیرفنظر مسییحی الهیات بحث دارد،از تحقیقاتی جنبه نوشتاربیشتر این ه آنجایی از

مقییدع تییاب بییه بیشییتر اطلاعییات بییرای ییه نمییاییم مییی ترغیییب را خواننییدر و میکنیییم

.نماید رجو

80

اسلام در یهودیان نقش

طییییی سییییالیانی ییییه ایییییران و روم بییییا هییییم در جنییییگ بودنیییید و در تضییییعی هییییم بییییر

یهیییدیهر پیشیییی میهرفتنییید زمینیییه پییییدایش خلافیییت اسیییلامی در حیییال شیییکل گییییری

و بییییه دلیییییل نارضییییایتی مییییردم از درون بییییود.از ییییی طییییر قییییدرت ساسییییانیان

بحیییران هیییاییون میییزدک و میییانی و انقلابیییاتی همچییی ناعیییدالتی و فقر،فسیییاد طبقیییاتی،

از طرفیییی روم نییییز هیییای میییداوم خیییارجی از قیییدرتش اهیییید،جنیییگ وایییین چنینیییی

چنانچیییه گفتییییم تضیییعی شیییدر بیییود زنیییدگی پییییامبر اسیییلام نییییز مصیییاد شییید بیییا ایییین

ن ر خدیجیییه یییه بعیییدها همسیییرش شییید یییاروااز طییی روییییدادها او یییه خیییود شخصیییا

ر گییاهی بییر انیی، هییای تجییاری را از مکییه بییه دمشییا و بییر عکییع همراهییی میکییرد

دچیییار وقفیییه شتجیییارتداشیییت سیییوریه مصر حملاتیییی یییه اییییران بیییه بیییین النهیییرین و

1.میشد

در دسیییت نیسیییت،بی تردیییید ات دقیقیییی بیییارر تیییرا م جامعیییه هیییای یهیییودی اطلاعیییدر

بیییین النهیییرین سیییا ن بودنییید و از دیربیییاز بیییرای خیییود اجتماعیییاتی تشیییکیل یهودییییان در

شیییهرهای دیهیییر معابییید ر .ا در موصیییل و بغیییداد و645دادر بودنییید، در سیییال هیییای

2متعددی داشتند.

شییید مییی را یهودیییان از یابد،تعییدادی میییی تسییلط شییام بییر النصیییر بخییت ییه زمییانی

خیییارج سیییرزمین از آنهیییا از ای عیییدر ،و میهییییرد اسیییارت بیییه را آنهیییا از شیییماری و

بیییه دارد، قیییرار عیییین و شیییام مییییان یییه امیییا نی و شیییهرها از عبیییور از میشیییوند،پع

سیییا ن آنجیییا در و رسیییند میییی ییییا مدینیییه امیییروزی نیییربی شیییهر و حجیییاز سیییرزمین

3.میشوند

1 1358دی 13-چهارشنبه-6052ایمانی سطوت،علی،روزنامه رسالت،شمارر- 2 247اشپولر ،برتولد، تاریخ مغول در ایران،محمود میر آفتاب،نشر علمی و فرهنهی،چ پنجم،تهران، ص - 3 29لایل وچ یهودیان به جزیرر العرب،دانشکار علامه تهران،ص،د حسین محمد خوانین زادر، -

81

بیییه النصیییر بخیییت حملیییه بازمانیییدرنییییز یهودییییان ایییین از برخیییی یییه نیسیییت بعیییید

و رااعیی در. بازنهشییتند خییود وطیین بییه اسییارت بعییدباشییند ییه عییراا در اورشییلیم

خاسییییتهار هرچنیییید. ردنیییید مهییییاجرت دیهییییر منییییاطا و یمیییین و عربسییییتانیییییا ایییییران

اسییراییل بنییی بییر ییه حییوادنی امییا نبییود اعییراب سییرزمین در یهودیییت گیییری شییکل

حضیییور خیبیییر و ینیییرب در یهودییییان بیشیییتر .گردیییید آنهیییا پرا نیییدگی موحیییب گذشیییت

انیییر در حجیییاز هیییای بلنیییدی ییییا ینیییرب ییییه یهودییییان از برخیییی هجیییرت ؛امیییا داشیییتند

است. بودر شام بلاد بر آنها غلبه و روم ظهورامپراتوری

وارد شیییدر تحمییییل شییرایط یدااقتصییی دلیییل بیییه یهودییییان رسیید میییی نظییر بیییه بنییابراین

خییود تنهییا نییه آنهییا. ننیید حفییظ آنجییا را خییود هویییت ردنیید وتییلاش.شییدند عربسییتان

دلیییییل بییییه بلکییییه میدانسییییتند پرسییییت بییییت را اعییییراب و آسییییمانی تییییاب صییییاحب را

سییییر بییییر اعییییراب را نیییییز در تسییییلط و سیییییطررو تجییییارت خییییود سییییودای نییییروت

و شییییییاورزی مهییییییارت در عوامییییییل متعییییییددی ماننییییییدییییییین راسییییییتا در ا داشییییییتند.

اییییین و از وتجییییارت قنییییات ،حفییییر چارپایییییان تربیییییت و بییییافی پارچییییه و طلاسییییازی

اعراب را به همراهی یهودیان واداشت.، امور قبیل

بییییود و بییییه دلیییییل اسییییتعداد پانصیییید یلییییومتری مکییییه در یییییا مدینییییه شییییهر ینییییرب

نییوب بییه آنجییا رفتییه بودنیید،این شییهربعد شییاورزی از دیییر بییاز گروهییی از مییردم ج

،ینرب وضیییع اجتمیییاعی خیییاص داشیییت و جیییرت پییییامبر اسیییلام مدینیییه نیییام گرفیییته

بیشیییتر میییردم آن شیییاورز بودنییید،یهودیان نییییز در شیییت و زراعیییت تجربیییه فیییراوان

های اطیییرا شیییهر اندوختیییه بودنییید و زمیییین هیییای مرغیییوب دهکیییدۀ خیبیییر و شیییتزار

ان و عیییرب هیییای بیییت پرسیییت نیییزا در میییی گههیییار بیییین آنییی را در دسیییت داشیییتند،

گرفییییت و یهودیییییان بییییه آنییییان گوشییییزد میکردنیییید ییییه بییییه زودی پیغمبییییری از نییییژاد

گرفیییت و میییا بیییر شیییما اسیییرائیل خواهییید آمییید و سرپرسیییتی میییا را بیییه عهیییدر خواهییید

82

ذهیییین مییییردم ینییییرب ریاسییییت خییییواهیم یافییییت.از اییییین رو زمینییییه ظهییییور پیییییامبر در

1آمادر بود.

دییییان از دییییر بیییاز بیییه دلاییییل مختلییی از جملیییه تهیییاجم بخیییت یهوهمییانطور یییه گفتییییم

یییر و هجیییوم رومییییان و تسیییلط آنهیییا بیییر سرزمینشیییان پرا نیییدر شیییدر بودنییید در الن صَّ

نقییییاط مختلفییییی از عربسییییتان منییییل ینییییرب اسییییتقرار یافتنیییید و مشییییهورترین قبایییییل

یهودییییان عبیییارت بیییود از بنیییی قینقیییا و بنیییی زیییید و بنیییی نضییییر و بنیییی ق ریظیییه،بنی

و دیهییییر شییییریفتر مییییی خییییود را از قبیلییییۀ ....... ییییه هییییر ییییدام از اییییین طایفییییه عو

2دانستند.

قبایییل عربییی بودنیید ییه ظییاهرا بییه دلیییل همجییواری بییا یییان ،یهوداز هرچنیید برخییی

. آنهیییا ماننییید اعیییراب لبیییاع ازدواج یهیییودی شیییدر بودنییید یهودییییان و ییییا اخیییتلاط ییییا

از آنهیییا بیییه زبیییان عبیییری میپوشییییدند؛ زبیییان عربیییی صیییحبت میکردند،البتیییه بخشیییی

مییییی گفتنیییید،حتی در تسییییلط داشییییتند بییییا اعییییراب ازدواج میکردند،شییییعر بییییه عربییییی

نفیییییوذ خیییییود و تشیییییکیل حکومیییییت قیییییدرت بسیییییط زنیییییدگی میکردنییییید،ولی قلعیییییه هیییییا

بیییا پرداخیییت مبیییالغی سیییالیانه و.ر سیییایه ریسیییای قباییییل بیییه سیییر میبردنیییدذا دنداشیییتند.ل

مورد حمایت آنها قرار میهرفتند.

ور بیییر اینکیییه از نظیییر دینیییی تیییانیراتی در مییییان اعیییراب داشیییته انییید،در یهودییییان عیییلا

تربییییییت چارپاییییییان و پارچیییییه بیییییافی حیییییوزر زراعیییییت و تجیییییارت و حفیییییر قنیییییات و

3.و.......نیز تانیرات بسزایی داشتند

نزاعیییییی بیییییین دو قبیلیییییه اوع و خیییییزرج ،در سیییییالهایی یییییه محمییییید در مکیییییه بیییییود

شییدند،و آنییان بییرای خییاموش ییردن بسیییاری در اییین میییان شییته درگرفییت و مییردم

ایییین درگییییری نییییاز بیییه سیییی داشیییتند یییه خیییود در دسیییته بنیییدی و نیییزا شیییر ت

1 55جعفر شهیدی،تاریخ تحلیلی اسلام،ص - 2 1378سلام،نشر سمت،تهران،چاپ اول،،تاریخ صدر اغلامحسین زرگری نژاد- 3 1393 چهارم،پاییز پنجم،شمارر سال اسلام، از پیش العرب جزیرر در ادیان،یهود و ،،معرفت امیر خواص -

83

نداشییته باشیید و بییی طییر باشیید برخییی از مییردم ینییرب ابتییدا قصیید داشییتند شخصییی

بییه نییام عبییدالله بیین ا بییی بیین اوبییی سییلول را ییه مییردی نسییبتا نیرومنیید در جنییگ هییای

ر برگزینییید،اما حادنیییه ای در مکیییه ایییین رخیییداد را قبیلیییه ای بیییود را بیییه ریاسیییت شیییه

شییییور محمییید چنیییان بیییود یییه در موسیییم حییی نیییزد قبیلیییه هیییایی یییه .دگرگیییون سیییاخت

1و آنان را به مسلمانی می خواند. برای زیارت آمدر بودند می رفت

قیییرآن برایشیییان رسیییول ایشیییان را دعیییوت یییرد و»تیییاریخ بنیییا تی رواییییت میکنییید:

یهییییود شیییینیدر بودنیییید و نعمییییت او را در تییییورات خوانییییدر خوانیییید و ایشییییان از اخبییییار

2.«بودند

خزرجییییی هیییییا در مکیییییه بییییا محمییییید صیییییحبت ردنییییید و برخییییورد آنهیییییا بیییییا محمییییید

سرنوشییت جهییان را عییوا ییرد زیییرا اگییر اینهییا بییه مکییه نیامییدر بودنیید سرنوشییت

مییید از خیییدای واحییید سیییخن گفیییت و آنهیییا را بیییه جهیییانی اسیییلام چییییز دیهیییری بود،مح

د اینهیییا یییه در ینیییرب از یهودییییان ذ یییر پییییامبری را یییه موجیییب اسیییلام دعیییوت نمیییو

و دعییوت اسییلام را قبیییول ردنیید زمیییانی ییه ییییازدر نجییات خواهیید شییید شیینیدر بودنییید

سیییال از آغیییاز رسیییالت محمییید گذشیییته بیییود خزرجیییی هیییا در بازگشیییت دیییین جدیییید را

ن اییین اولییی 3در ینییرب انتشییار دادند.سییال بعیید نیییز بییا محمیید در عقبییه بیعییت ردنیید.

4.ر داد و در آن حرفی از جنگ نبود بود ه در اسلام یبیعت

نییییا نکننییییید و ز،نکننییییید دزدی شیییییرک نورزنیییید،قیییییرار شیییید : طبییییا پیمیییییان عقبییییه

مییییررا همیییرار آنیییان بیییه فرزنیییدان خیییود را نکشیییند همچنیییین محمییید مصیییعب بییین ع

ینیییرب فرسیییتاد تیییا قیییرآن را بیییه آنیییان تعلییییم دهییید و همچنیییین از وضیییع شیییهر مطلیییع

گردد.

1 55شهیدی،- 2 84ص-به وشش جعفر شعار-تاریخ بنا تی- 3 257زرین وب،همان تاب،ص- 4 همان صفحه-بنا تی-

84

در موسییییم حیییی هفتییییاد و سییییه مییییرد و زن بعیییید «سییییال سیییییزدهم بعنییییت»ال بعیییید سیییی

فراغیییت از مراسیییم حییی در عقبیییه گیییرد آمدنییید و محمییید آییییاتی از قیییرآن را خوانییید و

بعییید از ایییین بیعیییت میییردم مسیییلمان بیییه اجیییازر پییییامبر اسیییلام بیییه ینیییرب مهیییاجرت

1 ردند ه مهاجرین را در اسلام تشکیل دادند.

د بیییا خبییییر شیییدند و احسیییاع خطیییر ردنییید از اییییین رو سیییران قیییریش از ایییین اتحیییا

قییرار شیید از هییر قبیلییه جییوانی آمییادر شییود تییا دسییته جمعییی بییه سییر محمیید بریزنیید و

همیییه یکبیییارر شمشییییرهای خیییود را بیییه او بزننییید و او را بکشیییند،زیرا اینهونیییه بنیییی

نمییی توانسییت بییا همییه تیییرر هییا درگیییر شییود لییذا بییه خونبهییا رضییایت مییی داد هاشییم

در بسییتر او خوابییید و خییود بییا ابییوبکر لییی ع از اییین جریییان مطلییع شیید، دمحمییامییا

2از مکییه خییارج شیید و بییه ینییرب رفییت. اییین خطییاب عمییربن توسییط بعیید سییال هفییدر

3.گشت مسلمین تاریخ مبدأ حادنه

زنیییدگی در مدینیییه نییییاز بیییه برقیییراری تعامیییل سیاسیییی و اجتمیییاعی بعییید از مهیییاجرت

،آگیییاهی بیییود یهودییییان ،مشیییر ان و نانمسیییلما یعنییییمییییان تمیییام اعضیییای جامعیییه

در ینیییرب و نیییه هیییی خیییود بیییه تیییداوم حییییات سیاسی،اقتصیییادی،اجتماعی ییییان یهود

بیییه اتحیییاد و همبسیییتهی بیییا حفیییظ حقیییوا همیییه بیییر بنییییاد یییی قیییانون جیییای دیهیییر ،

.لییذا اییین اتحییاد سیاسییی خییوار نییا خییوار تیین دادنییدسیاسییی ییه محمیید پیشیینهاد دادر بییود

4ی نظام سیاسی واحد سوا داد.یهودیان را در قالب

در پیمیییان نامیییۀ میییذ ور ظیییاهرا حقیییوا اجتمیییاعی همیییه مخصوصیییا یهودییییان رعاییییت

شییییدر بییییود،این سییییند بییییه عنییییوان نخسییییتین قییییانون مکتییییوب در ادارۀ جامعییییه آن روز

مدینیییه بیییود ؛بیییا ایییین پیونییید و اتحادییییۀ نظیییامی مییییان تمیییام سیییا نان ینیییرب و همیییۀ

هیییای درون جامعیییه ینیییرب اعضیییای آن از آزادی و جرییییانجناحهیییا و ییییا دسیییته هیییا

1 59-55شهیدی،ص- 2 59همان،ص - 3 زرین وب،همان- 4 342،صنژاد غلامحسین،زرگری -

85

هیییای عقییییدتی امیییل برخیییوردار بودنییید،و بیییدیع تیییرین مسیییأله موجیییود در میییتن ایییین

1قانون احترام به عقاید مخال و شناسایی حقوا اقلیت های دینی بود.

محمیید و تغییییر قبلییه همییرار بییا آیییاتی ییه نییازل مییی شیید دشییمنی یهودیییان را بییا امییا

2.ت مسلمانان برانهیخ

جد بنییی در مسییاز بیییت المقییدع بییه مکییه تغییییر قبلییه بییه موجییب روایییت تییاریخی ،

بیییر پییییامبر نیییازل شییید و پییییامبر روی خیییود را بیییه سیییالم بییین عیییو ، در حیییال نمیییاز

سیییییوی مکیییییه برگردانییییید و دو ر عیییییت آخیییییر نمیییییاز ظهیییییر را بیییییه سیییییوی عبیییییه

ر عیییت افیییزایش 4ر عیییت بیییه 2 نمیییاز ظهیییر یییی میییار بعییید از هجیییرت از»خوانییید.

3.«یافت

تغییییییر قبلییییه یکبییییارر مسییییلمانان را از یهودیییییان جییییدا سییییاخت زیییییرا یهودیییییان مییییدام

مسییلمانان را سییرزنش میکردنیید ییه محمیید قبلییه نداشییت مییا بییه او قبلییه دادیییم،از اییین

4رو تغییر قبله برای یهودیان سنهین آمد.

د و اییین لمییات را عبییری یهودیییان لمییات عربییی را نیییز خییردر مییی گرفتنییهمچنییین

لمیۀ سیلام 5منلا رحمان در عربی و در عبری رحمانا اسیم اعظیم خیدا بیود.میدانستند.

علیکم نیز در نماز یهودیان همیان شیالوم علییخم بیود و بهشیت و جهینم و روز حسیاب

دستورات غذایی و بهداشتی،غسل و وضو یا تیمم با خاک یا برخی از حلال و حرام

6اب و رسوم یهودیان بود.ها یا پا ی و نجاست و ....شباهت به آد

1 344،ص نژاد غلامحسین،زرگری - 2 354همان،ص - 3 357-همان- 4 69جعفر شهیدی،ص - 5 117فریشلر، ورت،عایشه بعد از پیامبر،ذبی الله منصوری نشر امیر بیر،ص- 6ابولقاسم پایندر،ابوالقاسم طاهری،چ اول ویل دورانت،تاریخ تمدن،)عصر ایمان(جلد چهارم،ترجمه ابوطالب صارمی،-

239ص1366

86

ور اساسی آن مسائل اعتقیادی از قبییل ـ ه مح 1یمک یاتآ رآن مخصوصاـداستانهای ق

از ومشابهاتی امــاحک و وراتـت های نوشته ازدست مملو است......توحید و معاد و.

.ـن دست میباشدای

فراوانیی تباهاتیاشی ، رنبیود یـآسمانی حـاصل از آن دینی اطلاعات هـ البته از آنجایی

ا پوشییدر ـیـخطاه ایین روشینهری عصر در هــ است ، پذیرفته صورت آن انتقال در

ه زنیدگیـ همچنین بـجنگ و صل ن قضایی ، دولتی ،وانیــق نیز مدنی آیات ؛نیست

. اختصاص داردپیامبراسلام زناشویی

بیا یهودییان آغیاز اخیتلا یه ،نهذشته بود چند ماهی از توق پیامبر اسلام در مدینه

ود اسیت و ـهیـمان دیین یـدین اسیلام هی :»ه قرآن اعلام ردــبدانجا شید ار ــو شد

ـن حنفییو اسیلام دیی نه ترسیایی بلکیه مسیلمانی حنیی اسیتو ودی استـابراهیم نه یه

2«.است

سی را یه از نسیل یهودییان نیسیت بیه پیغمبیری هودیان بر خود هموار نمی ردند،ی

آن پیغمبییری را ییه مییا انتظییار مییی شیییدیم محمیید :از اییین رو اعییلام ردنیید،د بشناسیین

اییین رو در ماسیت یکییی نیسیت.از نیسیت و آنچییه قیرآن مییی گویید بییا آنچیه در تابهییای

قییرآن آیییاتی نییازل شیید ییه تییورات و انجیییل را زیییر سییوال بییرد و آن را تحرییی شییدر

ا بی بر مدینه نفوذ اقتصیادی بنار می شیدند با ریاست عبداللهخواند.یهودیان ه انتظ

نه تنها تسلط بیر اقتصیاد را از دسیت دادر بودنید بلکیه داشته باشند حال با شیو اسلام

3موقعیت اولیه خود را نیز از دست میدادند.

مسیییلمانان بیییر ایییین عقییییدر هسیییتند یییه پییییامبر نخسیییت بیییا یهودییییان پیمیییان بسیییت ولیییی

ینیییه خیییود را آشیییکار سیییاختند و عهییید بعییید پییییروزی جنیییگ بیییدر، یهودییییان حسییید و

1 مکه شهر در را قرآن های سورر از برخی نزول محل است، ه اسلامی علوم در تعبیری مدنی و مکی های سورر -

.میدانند اسلام پیامبر هجرت بعد مدینه شهر در برخی و هجرت قبل2 79شهیدی،ص- 3 68شهیدی،ص -

87

پیمییان »را نادیییدر گرفتنیید ،از اییین رو بییه پیییامبر آیییه ای نییازل شیید مبنییی بییر اینکییه

1«.اوند خیانتکاران را دوست نداردایشان را با مساوات لغو ن ه خد

آییییات و خیییود بیییه نسیییبت را یهودییییان تیییوجهی بیییی نمیتوانسیییت درواقیییع پییییامبر اسیییلام

،بیییه را او یهودییییان یییه میکیییرد تصیییور مدینیییه بیییه هجیییرت بیییابهیرد، نادییییدر قیییرآن

موحیییدین از خیییاص ای تیییودر یییه حنفیییی و ابراهیمیییی دیییین بیییه نهرشیییش نیییو خیییاطر

زمیییان طیییول در دهییید،اما میییی قیییرار حماییییت بودنییید،مورد عربسیییتان در ابراهیمیییی

بیییه را او ندارند،بلکیییه اعتقیییادی دیییینش و او بیییه تنهیییا نیییه قیییوم ایییین شییید، ه متوجیییه

.میکنند نیز رتمسخ نوعی

در آن زمیییان محمییید سیییعی داشیییت تیییا دیییین اسیییلام رابیییر اسیییاع سییینت هیییای یهودییییان

الهوسییازی نیید،اما چنیید هفتییه قبییل جنییگ بییدربا تغییییر قبلییه روش خییود را بییه لییی

2از روش یهود جدا رد.

از شییید برییییدر یهودییییان بیییا مسیییلمانان پیونییید مکییه بیییه المقیییدع بییییت از قبلیییه تغیییییر بییا

.افتاد اتفاا یهودیان با رگیرید اولین رو این

1 30ص اندیشه و فرهنگ دوم،نشر ،،ج دامغانی مهدوی محمد ،طبقات،مترجم دیواق اتب سعد بن محمد - 2 153ص-1382-حکمت نشر-تهران-حشمتی یانوش ترجمۀ-اسلام پیامبر نامۀ زندگی-آرمسترانگ ارن -

88

یهودیان با اسلامدرگیری

و تجییییارت ییییار بییییه یهودیییییان، از تییییوجهی قابییییل بخییییش همییییانطور ییییه گفتییییه شیییید

گذشیییته آنیییان. داشیییتند دسیییت در را منطقیییه اقتصیییاد نیییبا و بیییودر مشیییغول بازرگیییانی

سیییتد و داد نییییز مکیییه مشیییر ان و بیابیییانی اعیییراب بیییا ینیییرب، اقتصیییاد بیییر تسیییلط از

آرایییییی صییی مسیییلمانان مقابیییل قیییریش نیییار در یهودییییانعلاور بیییر ایییین ،داشیییتند

بیییا دشیییمنانش بیییود،برخیییورد منییید دیییین تیییازر بیییرای نشیییر نیاز نمودنییید؛از آنجیییایی یییه

ابتیییدا بیییا قیییریش و سیییپع بیییا مخالفیییان وچییی خیییود از جملیییه یهودییییان از ایییین رو

دشییمن بییود بلکییهنییه تنهییا حییذ دفییع و طییرد یهودیییان بییرای مسییلمانانمقابلییه نمود.

.زرین یییوب در ایییین بیییارر میییی بیییه همیییرار داشیییتبیییی شیییماری غنیمیییت و مکنیییت

بییییدین ترتیییییب قسییییمت عمییییدۀ نییییروت حجییییاز ییییه از دیییییر بییییاز در دسییییت »نویسیییید:

ی ییه غالبییا مهییاجرانی فقیییر و ضییعی بودنیید قییرار یهودیییان بییود بییه دسییت مسییلمین

موجییییب بییییه 1.«گرفییییت وا نرآنهییییا صییییاحب مییییال و منییییال و مر ییییب و سییییلار شییییدند

رار سییید مخالفیییان اسیییلام بیییا همهیییام ؛یهودیانتیییاریخی بیییر میییی آییییدآنچیییه از رواییییات

در آنییییان اتحییییاد و ائییییتلا ازپیییییامبر اسییییلام احتمییییالا تییییازر بودنیییید؛ آیییییین پیشییییرفت

اسییلامی احسییاع خطییر میکییرد لییذا در پییی بیییرون رانییدن یهودیییان حکومییت مر ییز

.ترتیب داد آنها علیه غزوات

1 262زرین وب ص -

89

«هجرت دوم سال شوال» نقاعقی نبردبنی -

یهودییییان بنیییی قوینقیییا بییییرون شیییهر مدینیییه در قلعیییه ای منیییزل داشیییتند و بیییه یییار

زرگییری مشییغول بودنیید از اییین رو زنییی از اعییراب بییه بییازار آنهییا رفییت تییا ییالای

خیییییود را در بیییییازار یهودییییییان بفروشییییید،و بیییییر د یییییان زرگیییییری نشسیییییت،یکی از

رر زد، چییییون زن از جییییا برخاسییییت یهودیییییان دامیییین جامییییه او را بییییه پشییییت وی گیییی

جامییییه اش بییییه ییییی سییییو رفییییت یهودیییییان بییییه او خندیدنیییید،زن فریییییاد بییییرآورد، از

مسیییلمانان ییییاری خواسیییت بیییه ایییین ترتییییب میییرد یهیییودی توسیییط یییی مسیییلمان شیییته

شییید؛یهویان برآشیییفتند و مسیییلمانی را شیییتند،و فتنیییه بیییالا گرفیییت ،بعییید ایییین حادنیییه

ینجا بمانید باید تسلیم شوید.ید امحمد به یهودیان گفت:اگر بخواه

یهودیییان در پاسییخ بیییه او گفتنیید:منل اینکییه شکسیییت مییردم مکییه و پییییروزی بییدر تیییو

1آنان مرد جنگ نبودند.را فریفته

ایییین واقعیییه باعیییث تییییرر شیییدن هرچیییه بیشیییتر روابیییط مییییان مسیییلمانان و یهودییییان

و مسلمانان شد.گردید؛ ه باعث وا نش های شدیدی از طر محمد

از ایییین رو .بیییا حکیییم پوشیییش زنیییان مسیییلمان در مدینیییه بیییوددوران مصیییاد ایییین

قینقیییا را بیییرای تهیییاجم بیییه قبیلیییه بنیییی حر یییت جیییوان زرگیییری یهودی،بهانیییه لازم

فراهم نمود؛و محمد نیز حکم تسلیم بی قید و شرط آنها را صادر نمود.

ن محمییید بیییه شیییتار آنیییااگیییر وسیییاطت ابییین ابیییی از رهبیییران عیییرب مدینیییه نبیییود حتما

اقییدام مییی ییرد.از اییین رو بییا گذاشییتن شییرط و شییروط ییه قبیلییه بنییی قینقییا امییوال

موافقت نمود. خود را در مدینه بهذارند و شهر را ترک نند

بیییییت »مسیییلمانان بییییا نییییروت امیییوال اییییین قییییوم نروتمنییید شییییدند،به اییییین قبییییل امییییوال

میهفتند.«المال

1 80-79شهیدی،ص -

90

بعیید بعییدی،قوی تییر ییرد.بییرای اهییدا اییین غییارت هییا مسییلمانان را از نظییر مییالی

صیییییورت درگییییییری مسیییییلمانان و یهیییییود قباییییییل مییییییان نییییییم و سیییییال یییییی تیییییا آن

را مسیییلمانان نیازهیییای حیییدودی تیییا بیییود توانسیییته آمیییدر بدسیییت هیییای غنیمیییت.نهرفیییت

1.سازد برآوردر

شییییام بییییه و خوردنیییید شکسییییت یهودیییییان و شییییید طییییول روز 15 محاصییییرر اییییین »

«13-1 عمران لآ» آیه طبا «.شدند تبعید

قییییرار گرفتییییه سییییرزنش شییییدت مییییورد بییییه یهودیییییان رفتییییار قییییرآن از درآیییییاتی

گییوار خییدا آنکییه بییا ورزییید مییی فییر خییدا آیییات بییه چییرا تییاب اهییل ای بهییو»اسییت.

«99-98 عمران آل»طبا آیه«شماست اعمال بر

1 91-87دین اسپرم مقدع صص-

91

«ربیع الاول سال چهارم»بنی نصیر نبرد -

در سیییال سیییوم هجیییری جنیییگ بیییدر را ابوسیییفیان نمیتوانسیییت شکسیییت تیییا زمیییانی یییه

تحمیییل ند،تصیییمیم گرفیییت قباییییل را بیییا خیییود متحییید نییید،این فرصیییتی بیییه یهودییییانی

داد ییییییه تبعییییییید شییییییدر بودنیییییید؛از اییییییین رو مسییییییلمانان در جنییییییگ ا حیییییید شکسییییییت

وحمزر عمیییوی پییییامبر شیییته شییید و هنییید جهیییر خیییوار همسیییر ابوسیییفیان بیییه خوردنییید،

ت.این پیییییروزی قییییریش را تلافییییی جنییییگ بییییدر جهییییر حمییییزر را زیییییر دهییییان گرفیییی

تیییا در صیییدد شیییتن محمییید .فرصیییت داد یهودییییان بنیییی نضییییرجسیییورتر یییرد و بیییه

زمییانی ییه محمیید بییرای گییرفتن دیییه طبییا پیمییان و قییردادی باشییند. بییه اییین ترتیییب

یییان بنییی نضیییر رفییت تییا دیییه مییرد یهییودی را ییه ییه بسییته شییدر بییود بییه سییوی یهود

آنها قصیید داشییتند از بییالای دیییوار هیید.شییدر بییود بد شییته توسییط مسییلمانی بییه خطییا

محمییید بیییا الهیییام از ایییین بیییر سیییر او بیندازنییید طبیییا رواییییت هیییای اسیییلامی سییینهی

قضیییه بییا خبییر شیید و قبییل ییییاران خییود برخاسییت و رفییت و توطئییه یهودیییان را بیییر

حر یییت یییرد،این میییلا سیییاخت و بیییا گروهیییی از مسیییلمانان بیییرای جنیییگ بیییا یهودییییان

نیییان را تسیییلیم یییرد فرمیییان داد نخلهایشیییان را محاصیییرر شیییش میییار طیییول شیییید و آ

قطییع ننیید و بسییوزانند و از آنییان خواسییت تییا شییهر را تییرک ننیید و فقییط بییه انییدازۀ

ییی شییتر حییا داشییتند بییا خییود بییار ببرنیید بنییابراین بقیییه امییوال و زرر هییای خییود را

بییییه مسییییلمانان بدهند.اینهونییییه بیشییییتر یهودیییییان ترغیییییب شییییدند تییییا بییییرای نییییابودی

1با قریش همکاری نزدی تری داشته باشند. مسلمانان

1 128 ص1376جاویدان،تهران، پایندر،نشر ابواقاسم هاسلام،ترجم سیاسی تاریخ حسن ابراهیم حسن،-

92

«سال پنجم هجری»بنی قریظهنبرد-

سییییران یهییییود و بزرگییییان بنییییی نضیییییر،نزد قریشیییییان رفتنیییید ،و بییییا قییییریش اعییییلام

پشیییتیبانی ردنییید قیییریش نییییز بعییید از شکسیییت جنیییگ بیییدر بیییرای جبیییران آن شکسیییت

دوسییییتی بسییییته ییییه بییییا مسییییلمانان پیمییییانبنی قریظییییه متحیییید میشییییوند. بییییا یهودیییییان

بیییر مدینیییه صیییورت تیییا حملاتیییی اجیییازر داد جانیییب دشیییمنان محمییید را گرفیییت وبود،

جهودییییییان بنیییییی قریظیییییه عهییییید مصیییییطفی علییییییه السیییییلام را بشکسیییییتند،و ».بهییییییرد

حماییییت ایییین دربیییارر البتیییه 1«.مشیییر ان مکیییه را بیییر قتیییال محمییید تحیییریا ردنییید

.دارد وجود نظر اختلا منابع در

ایییین امیییر یییار را .نییید رد محاصیییرر را ینیییرب عیییربا سیییپار خنیییدا، جنیییگ درحیییین

حفیییر خنیییدا توسیییط سیییلمان فارسیییی وسییییله ر بود.امیییا بیییرای مسیییلمانان سیییخت یییرد

بازگشیییت سیییپار ایییین پییییروزی و بعیییدند،بخورشکسیییت مکیییهدفیییاعی شییید یییه سیییپار

در بنیییییی قریظیییییه فیییییت و فرمیییییان داد نمیییییاز عصیییییر را رعرب،محمییییید بیییییه مدینیییییه

دن سییپار مسییلمان از پیغمبییر بخشییش خواسییتند ولییی بخییوانیم؛مردم بنییی قریظییه بییا دییی

پیغمبیییر آنهیییا را نبخشیییید و بیسیییت و پییین روز منیییازل آنهیییا محاصیییرر بیییود و محمییید

قضییییاوت و داوری را در رابطییییه بییییا آنهییییا بییییه مییییردم اوع داد و سییییعد بیییین معییییاد

و اموالشییان حکمیییت را بییه عهییدر گرفییت بنییابراین حکییم ییرد مییردانش شییته شییوند

نفیییر گیییردن 700ان و فرزنیییدان اسییییر گردنییید؛از ایییین رو تعیییداد تقسییییم شیییود و زنییی

زدر شیییدند و اجسیییاد آنهیییا در گیییودالی ریختیییه شییید و در ایییین مییییان تنهیییا یییی زن

شیییته شییید آنهیییم بیییه دلییییل آنکیییه سییینهی بیییر سیییر یکیییی از مسیییلمانان انداختیییه بیییود و

2مسلمان را شته بود.

1 71ص-طبقات ناصری- 2 133-132حسن ابراهیم حسن ،ص

93

«محرم سال هفتم هجری»خیبر نبرد -

خییییوداری محمیییید بییییه مکییییی هییییر دادن از یهودیییییان خنییییدا جنییییگ در ییییه زمییییانی

را آنهیییا داشیییت قصییید ترفنیییدی هیییر بیییه و شییید اشیییته او دل در یهودییییان ردند، ینیییه

بیییه رفیییتن از مسیییلمانان جماعیییت یییه محضیییی بیییه. نییید حیییذ روزگیییار صیییفحه از

شدند. بازداشته حدیبیه قرارداد طی زیارت و مکه

قیییلا در یهیییودی متحصییینین علییییه بیییر دجهیییا حکیییم محمییید مکیییه از بازگشیییت رار در

.نماید جبران را حدیبیه قرارداد از ناشی سرخوردگی تا. رد صادر را خیبر

مطلییییوب بودنیییید زن و مییییال تشیییینه ییییه مسییییلمانانی بییییرای نظییییر بییییه حکییییم اییییین و

بییزرگ هییای نخلسییتان ؛بییا بییود خییود روزگییار منییاطا آبییادترین از یکییی خیبییر.بییود

قلعییییه چنییییدین یهودیییییان.بییییود یهییییودی جماعییییت اختیییییار در وسیییییع؛ ه شییییاورزی و

اییین. نکردنیید یهودیییان بییه مکییی هییی حملییه اییین درمکییه اعییراب.داشییتند مسییتحکم

. رد سقوط قلعه

صییییحابی روی بییییه خیبییییر مصییییطفی علیییییه السییییلام بییییا ییییی هییییزار و چهارصیییید»

1«. ی ی فت رد نهاد،و آن بلاد را ه چند حصن بود

غیییییارت را واموالشیییییان دختیییییران و شیییییتند،زنان را یهودییییییان بیشیییییتر مسیییییلمانان و

ییه صییفیه اسییم بییه زیبییا زن میییان اییین در.بردنیید اسییارت بییه را پسرانشییان و ردنیید

و.رسیییید محمییید غنیمییت عنیییوان بیییه بییود قبیلیییه بزرگیییان ،از الربیییع بییین نانیییه همسییر

را یهودییییان هیییای گنجینیییه جیییای تیییا شییید شیییکنجه گداختیییه آهنیییی قیییدری بیییه او همسیییر

از ،بودنییید یهیییودی یییه خیبیییر اطیییرا سیییا نان.داد جیییان شیییکنجه زییییر یییه نییید فیییاش

او.بخشیییدند محمیید بییه فییدک امنیی بییه را خییود بییزرگ نخلسییتان مالشییان و جییان تییرع

1 73ص-طبقات ناصری-

94

را ملیی اییین یهودیییان شییتار در علییی دامییادش بییار گییران خییدمات خییاطر بییه نیییز

1.بخشید دخترش به

اسیییلام بیییا بعییید ازجنیییگ هیییای مکیییرر مکیییه و مدینیییه سیییرانجام هجیییری هشیییتم سیییال

بییییههییییایی نامییییه امییییان دادنو ابوسییییفیان ماننییییدمکییییه مشییییر ان از بعضییییی آوردن

بیییا جنیییگ عبیییارتی بیییه ییییا غیییزور چنییید بیییا اسیییلام پییییامبر و شییید فیییت مکیییه میییردم

2 عبه را از بت ها پاک رد.شد و مکه وارد اسلام سپار مشر ین

هیییا تبعیییید طبیییا آنچیییه گفتیییه شییید یهودییییان از صیییحنه سیاسیییی خیییارج شیییدند و نیییه تن

شیییدند بلکیییه امیییوال آنهیییا بیییه نفیییع مسیییلمین ضیییبط شییید و زنانشیییان بیییه اسیییارت بیییردر

.ندشد

بییا ،میید بییا هییم درگیییر بودنیید آمییدن محاخییتلا اوع و خییزرج ییه قبییل دیییری نپایییید

جنیییگ قیییدرت از سیییر گرفتیییه شییید و در سیییقیفه بنیییی سیییاعدر ، پییییامبر اسیییلام میییرگ

ییه ینییه دیرینییه ؛صییار اییین بییودانیکییی از رار هییای در هییم وبیییدن د،گردیییآغییاز

اوع و خیییزرج از نیییو زنیییدر شیییود بیییه ایییین ترتییییب مهیییاجرین و قیییریش بیییه آرزوی

دییییرین خیییود رسییییدند یعنیییی شیییهر مدینیییه ازیهودییییان بعییید هیییم از انصیییار یییه روزی

3.گردیدتسلیم مکه پذیرای مهاجرین بودند خالی شد و به مهاجرین

او بییا ا خییون یییا از طریییا ازدواجچهییارتن از صییحابۀ پیییامبر ییه همییه یییا از طرییی

ور ملیییت را بیییه زمیییام امییی،یکی پیییع از دیهیییری جانشیییین او شیییدند و نسیییبت داشیییتند

4گذاشتند.را بر خود نام خلیفه دست گرفتند و

1 91-دین اسپرم مقدع- 2 www.ahlolbait.com-برگرفته از سایت دانشنامۀ اسلامی–ابوسفیان - 3 23- 20 صص1382-دوم ج-ما دلیل نشر-جعفریان رسول-اسلام سیاسی تاریخ - 4 1371-تهران-نشر موسسه مطالعات فرهنهی-ترجمۀ فریدون بدرر ای-سلسله های اسلامی-باسورث، یلفورد ادموند-

18ص

95

جانشیییینی سیییر بیییر نظیییر تفیییاوت و سیییاعدر بنیییی سیییقیفه در مسیییأله خلافیییتهرچنییید

در دینیییی هیییای شیییمکشو نهایتیییأ سیاسیییی نظرهیییای اخیییتلا بیییه تبیییدیل رفتیییه رفتیییه

نمیهنجد. ما بحث وزرح در ه قالب شیعه و سنی درآمد

آمیید قالییب دیهییر قبایییل بییر هاشییم بنییی قبیلییهبییدین ترتیییب بییا درگذشییت پیییامبر اسییلام

عربسیییتان، در تنهیییا نیییه اسیییلام لیییوای تحیییت هاشیییم بنیییی قیییوم دراز سیییالیان طیییی و

.نمود سب دینی قدرت خا ی رر از بخشی در بلکه

.رچنیییید بعیییید اییییین نبردهییییا تقریبییییا پایهییییار مسییییتقلی در حجییییاز نداشییییتندهنیزیهودیییییان

ای بنییی امیییه یییا بنییی عبییاع تمییام همییت خییود را بییه ییار بسییتند تییا بییا همکییاری خلفیی

ییی سییری جییزد ؛ه قییدرت سییابا را نداشییتن.اما از آنجییایی ییانتقییام خییود را بهیرنیید

ود یجییییه بخییییش نبییییزیرزمینییییی و ارشییییکنی هییییایی ییییه چنییییدان هییییم نت فعالیییییت هییییای

اری از پیش نبردند.

96

چهارمفصل

مناسبات مسیحیان با اعراب

97

مناسبات مسیحیان با اعراب -2-3

.در قیییرون قبیییل داشیییتمسییییحیت نییییز ماننییید یهیییود و دیهیییر ادییییان بیییین اعیییراب رواج

بسییط اییین آیییین در بییین اعییراب بیشییتر از اسییلام مسیییحیت در اعییراب انتشییار یافت.

شییام و عییراا بییود لیییکن گرویییدن غسییانیها بییه عیسییویت از اسییباب عمییدر از جانییب

انتشیییار آن در دیییین اعیییراب گشیییت.اختلا میییذهبی در روم سیییبب شییید یییه در اواییییل

قیییرن ششیییم وچهیییایی از پییییروان میییذهب یعقیییوبی نییییز در حییییرر سیییکونت گیرنییید و

صیییییومعه یعقیییییوبی و اسیییییق نشیییییین پدیییییید آورنییییید.همچنین مسییییییحیان در سراسیییییر

بیییرعکع قیییوم 1بازرگیییانی بیییه تبلییییآ آییییین خیییویش اهتمیییام میییی ورزیدنییید. راههیییای

یهود مسیحیان مطابا انجیل در صدد نشر مسیحیت در جهان بودند.

در غییییرب بارهییییا تکییییرار گردیییییدر امییییا تاریخچییییه مسیییییحیت در داسییییتان مسیییییحیت

بیییرای بذر یعنیییی خبیییر خیییوش انجییییلشیییرا هنیییوز هیییم چنیییدان شیییناخته شیییدر نیسیییت.

در زمیییین امیییا توسیییط ارنیییدگان مختلییی اشیییته شیییدر و بیییود.یکیییی تمیییامی جهیییان

، بیییا طعیییم متفیییاوتی رشییید یییرد و دروگیییران گونیییاگون آن قیییرار گرفیییتمختلییی هیییای

را جمع آوری نمودر اند.

یییه بیییه طیییر غیییرب و بیییه درون میییانطوراغلیییب فرامیییوش میییی شیییود یییه ایمیییان ه

حر یییت بیییهاروپیییا گسیییترش یافت.همزمیییان بیییه طیییر شیییرا بیییه آنسیییوی آسییییا نیز

درآمیییید.تاریخ لیسییییای غییییرب بییییه دنبییییال پییییولع بییییه فیلیپییییی و بییییه روم و سییییپع در

2تا به ایمان آوردن نستانتین و بربر ها برسد . امتداد اروپا پیش می رود

چیییه تیییاریخی مسییییحیت بیییه ایییین عربسیییتان بیییه درسیییتی معلیییوم نیسیییت یییه از درامیییا

ییییل انیییزوا و رار یافت،سیییفر پیییولع هیییم بیییه سیییرزمین اعیییراب بیشیییتر بیییه دل سیییرزمین

گوشییییه گیییییری بییییود تییییا تییییروی مسیییییحیت.لذا علییییت انتشییییار مسیییییحیت در جزیییییرۀ

1 233زرین وب،همان تاب،ص- 2 439،ص 2013تاریخ مسیحیت در آسیا،ج اول،مترجم مهرداد فاتحی،نشر ایلام،، سلموئل هیومافت، -

98

العیییرب بیییه تیییأنیر اقیییدامات چهیییار مر یییز مسییییحی بیییاز میهیییردد یییه در مجیییاورت

:رب مستقر بودند؛ ه شاملسرزمین های ع

حبشیییییه در غیییییرب درییییییای احمیییییر ،یمییییین در جنیییییوب و غربی،سیییییوریه در شیییییمال

سییوریه بییه طییور لییی مهمتییرین ر یین نیسییۀ عییراا در شییمال شییرا،در اییین میییان

بیییه صیییورت دیییین یلادیمسییییحیت بیییه شیییمار میییی آمییید و در قیییرن پییینجم و ششیییم مییی

1غالب درآمد.

از نبود،بعیییید مسییییلمانان و مسیییییحیان بییییین چنییییدان مهمییییی برخییییورد اسییییلام درصییییدر

بییود یهودیییان بییا اسییلام پیییامبر مواجییه عمییدر مدینییه در دینییی حکومییت گیییری شییکل

امییا میدادنیید نشییان مسیییحیان ییه بییود مییدارایی و سییلوک دلیییل بییه یدمسیحیان،شییا تییا

آن بیییه امکیییان حییید در یییه شیییدر حاصیییل تیییأنیراتی و افتیییادر اتفیییاا هیییایی روییییارویی

.میپردازیم

پییییامبر اسیییلام در رفیییت و آمیییدهای تجیییاری در سیییرزمین هیییای مسییییحی نشیییین بیییا

در انمسییییحی او بیییا قیییدر مسیییلم اولیییین روییییارویی مسییییحیان رو بیییه رو شیییدر بیییود،

عموم مییورخین سیییفر پیییامبر اسیییلام بییه شیییام و ر اسییت.نیر نبیییودنبییوت او نیییز بیییی تییأ

سیار است .ب تلا نظراخ هرچنداو با بحیرا را نقل میکنند. برخورد

ابوطالیییب بیییا بیییرادرزادر دوازدر سیییاله خیییود محمییید بیییرای سیییفر ،بنیییابر نقیییل مشیییهور

ر آنجیییا لیسیییایی وجیییود یییه د مییییرود.تجیییارتی بیییه شیییهر بصیییری در نزدیکیییی شیییام

ییییاروان هرسییییاله از در آن سییییا ن بییییود. راهییییب مسیییییحی بییییه نییییام بحیییییراداشییییت و

ابیییری را بیییر سیییر ه نیییار ایییین صیییومعه عبیییور میکیییرد گوییییا ایییین بیییار بحییییرا لکییی

ییاروان دیییید.و بعییید از آنکیییه بیییا محمییید صیییحبت یییرد ،بیییه عمیییویش گفیییت :بیییه دییییار

1 277-276ل اسلام،صص سالم،عبدالعزیز،تاریخ عرب قب-

99

اگییییر او را بشناسییییند نییییابود زیییییراخییییود بییییازگزد و او را از یهودیییییان محفییییوظ یییین

1میکنند.

ابوطالیییب یکدفعیییه او را بیییا خیییود بیییه شیییام بیییرد و در ایییین سیییفر »آمیییدر:در روایتیییی

2«.او بصری راهبی را در دیرش ملاقات رد و تورات را از او فرا گرفت

چیییون یییاروان تجیییاری "رواییییت شیییدر:اینهونیییه در تیییاریخ بلعمیییی نییییز ایییین مطلیییب

نزدی صیییومعه راهبیییی بیییه نیییام ،حییید شیییام رسیییید لیییب بیییه زمیییین بصیییری بیییهابوطا

امبر را خوانیییدر بیییود زمیییانی یییه ییییداشیییت او در تابهیییای پیشیییین صیییفات پ بحییییری

ییییاروان ابوطالییییب آنجییییا فییییرود آمیییید بحیییییرا پیییییامبر را بییییه نییییاری شییییید و بییییا او

ایییین بهتیییر از خلیییا »عمیییویش نمیییود." بت یییرد و بعییید از آن سیییفارش او را بیییهصیییح

3«.ر خداست و صفت این اندر تب پیشین استاست بر زمین،و یپغمب

پیشیییهویی نبیییوت پییییامبر خیییی از مسیییلمانان ایییین نقیییل قیییول را تأیییییدی مبنیییی بیییربر

دشییییمنانی نیییییز اییییین مسییییاله را دسییییتمایۀ از مفسییییران اسییییلامیبرخی اسییییلام میداننیییید.

آمییوزر هییای اسییلام را مجموعییه ای از اخبییار و روایییات قصیید دارنیید ییه مییی نامنیید

.بان مسیحی قلمداد نندیهود و راه

مستشیییرقین شیییرقی بحییییری را یییی مسییییحی نسیییطوری لازم بیییه ذ یییر اسیییت بیییدانیم

میداننیید ییه خداونییدی عیسییی و تنلیییث را انکییار میکییردر و بعییید نمیداننیید ییه برخییی

برخی نیییز بییه ییل اییین باشیید.رسیییدر از معییار از طریییا شییفاهی بییه پیییامبر اسییلام

ومحققیییین جدیییید قیییدیم نویسیییان سییییرر بیشیییتر ههمییی ایییین بیییا .ملاقیییات را رد میکننییید

.اند پذیرفته را ماجرا وقو

علاور بر آن در بیشتر منیابع دییدار نوفیل و محمید نییز بسییار پررنیگ اسیت.به نظیر

بیا خدیجیه راهیی خانیه بعید از ملاقیاتش بیا جبرئییل در غیار حیرا پییامبر اسیلام دمیرس

1 61ص--زندگی نامۀ پیامبر اسلام- ارن آرمسترانگ- 2 117ص1318-چ سوم تهران-چاپخانه علمی-ترجمه محمد تقی فخر داعی گیلانی-تمدن اسلام و عرب-گوستالوبون- 3 149-148ص 1372-نشر قطرر-تهران-گزیدۀ تاریخ بلعمی چ اول-طباطبائی،محمود-شعار،جعفر -

100

ربییارر وحییی ییه دریافییت ییردردتییا از او میشییودورقییه بیین نوفییل پسییرعموی خدیجییه

مشورت بهیرد.

نصیرانی كیه رفت خویش عموزادۀ اسد بن نوفل بن ورق پیشخدیجه »در طبری آمدر:

وی بیا حكاییت و بیود شینیدر سیخنها انجییل و تیورات اهیل از و بود خواندر كتب و بود

1.«بهفت

بیییر محمییید همیییان فرشیییته ای نیییازل شییید یییه بیییر موسیییی نیییازل شیییدر » ورقیییه گفیییت:

2«.د.اوپیغمبر و صاحب شریعت و قانون خواهد گردیدبو

ال دییین حقیقییی و الهییی مییی گشییت در ییه بییا دییین قییریش مخییال بییود بییه دنبیی نوفییل

بیییا آمیییوزر هیییای یهودییییت و نهاییییت بیییه مسییییحیت اعتقیییاد پییییدا یییردر بیییود ،از ایییین رو

مسییییحیت آشییینا بیییود.در رواییییت هیییای مختلییی اسیییلامی ایییین قضییییه آمیییدر اسیییت،حتی

وفییل سیییر محمیید را بوسییید و بیییه او گفتییه موسییی و عیسیییی بییه آمییدن تیییو بیییان شییدر ن

بشارت دادر اند.

برخیییییی از مورخیییییان اسیییییلامی اینهونیییییه رواییییییات را تکیییییذیب نمیییییودر و هرچنییییید

سییی نداشییت؛از نظییر آنهییا پیییامبر ئیییدان هییم اییین اسییت ییه محمیید نیییاز بییه تأدلیلشیی

متییییر از خییییودش دارای بییییینش روشیییین و عییییاری از شیییی بییییود. زیییییرا ارزش او

موسییییی و ابییییراهیم نبییییودر ییییه خییییدا عنییییایتی ییییه دربییییارر آنهییییا روا داشییییت را از او

ارجعییییت داشیییته باشییید.در درییییآ نمایییید،تا فیییردی همچیییون خدیجیییه ییییا نوفیییل بیییر او

3هرصورت بیشتر منابع دیدار محمد با نوفل را تائید میکنند.

1 الکترونی نشر- خنجی حسین امیر تنظیم - )از ترجمۀ فارسی تاریخ طبری(پیامبر زندگینامۀ در،ابولقاسم،پاین-12 -

23ص-1390-تاریخ ایران وبهار2 118ص-گوستاولوبون- 3 منبع الکترونیکی،پایهار تخصصی حضرت خدیجه،مسلمان شدن نوفل-

101

ظییاهرا .شییتدابیشییتری تعامییل مسیییحیاننسییبت بییه اسییلام پیامبر آنچییه مسییلم اسییت

حتیییی در ؛بییه سییر میبردنیید تییراز یهودیییان در جییوی همدلانییهمسییلمانان و مسیییحیان

شییییارهای مشییییر ین قییییریش بییییر مسییییلمانان سییییال ششییییم بعنییییت ،پییییع از افییییزایش ف

مسیییییحی پادشییییاهی .هجییییرت ردنیییید گروهییییی از مسییییلمین بییییه سییییرزمین حبشییییه

آنهییییا بییییا خییییوبی فتییییارر و نجاشییییی در مییییدت اقامییییت آنهییییا رفتییییار بییییی طرفانییییه

البتیییه م بیییا احتییییاط رفتیییار میکردند.أبیییه نسیییبت بیییا مسییییحیان تیییومسیییلمانان نیز1.داشیییت

هییی تصییادمی بییین آنهییا ر نداد؛بلکییه شییدت برخوردهییا بییه تناسییب متییر نییه اینکییه

از و درگییییری هیییا تییینش هیییا ما یییان میییدارک مسیییتندی حیییا ی از بیییود.از یهودییییان

اشیییارر ن آ ه در ذییییل بیییه بیییه نبیییت رسییییدر اسیییت.صیییدر اسیییلام سیییلمانانبرخیییورد م

می نیم.

موته جنگ

بیییا یییه دیییید لازم یهودییییان و پرسیییتان بیییت بیییا حسیییاب تسیییویه از بعیییدپییییامبر اسیییلام

در بیشیییتر زمیییان آن در مسییییحی طوایییی نییید یکسیییرر را خیییود حسیییاب نییییز نصیییارا

. بودند متکی روم قدرت به حدی تا و داشتند قوت شمال

بیییه را آن و نوشیییت روم امپراطیییور بیییه ای نامیییه مدینیییه؛ بیییه هجیییرت از بعییید محمییید

بیشیییتر در نسیییبی امنییییت یییه هجیییری هشیییتم سیییال اواییییل درو یییرد دعیییوت اسیییلام

را خیییود دعیییوت فشیییار یییه فکرافتیییاد بیییه بیییود، شیییدر حیییا م حجیییاز سیییرزمین نقیییاط

ییه بییود غسییانی شییم ابییی بیین حییارث شییام فرمییانروای، نیید شییام مرزنشییینان متوجییه

،راسییییتا همییییین رد.میکییییرد حکومییییت آنجییییا در روم قیصییییر از نشییییاندگی دسییییت بییییه

ولیییییی فرسیییییتاد شیییییام فرمیییییانروای سیییییوی بیییییه ای نامیییییه بیییییا را ازدی عمییییییر حیییییارث

موتییییه دهکییییدر در را حییییارث بییییود، مییییرزی های سییییرزمین فرمانییییدار ییییه شییییرحبیل

سیییوی از یییه ای نفیییرر 15 گیییرور حادنیییه، ایییین بیییا همزمیییان شیییت؛ و یییرد دسیییتهیر

و گرفتنیید قییرار تهییاجم مییورد نیییز بودنیید فتییهر شییام سییرزمین بییه تبلیییآ بییرای پیییامبر

1 38پایندر،زندگینامۀ پیامبر،ص-

102

قتییییل بییییه آنهییییا همهییییی برگشییییت، مدینییییه بییییه و شیییید مجییییرور ییییه نفییییر ییییی جییییز

هیییزار سییه و یییرد صییادر را جنیییگ فرمییان پییییامبر حییوادث، ایییین دنبییال بیییه.رسیییدند

اگیییر اینکییه نیییت بییه. ردنییید آمییادگی اعییلام جنییگ، در شیییر ت جهییت مسییل نیییروی

. ننییید می نبیییرد آنیییان بیییا صیییورت ایییین غییییر در،رنیییدگی نمی انتقیییام یییه آوردنییید اسیییلام

. بود ابیطالب بن جعفر پیامبر، عموی پسر لشهر فرماندر

بیییین جعفییییر. زد خیمییییه موتییییه منطقییییه در و ییییرد حر ییییت شییییام سییییمت بییییه لشییییهر

فرمانیییدهان بیییا مختلییی واحیییدهای بیییه را لشیییهر بیییود، فرمانیییدر نخسیییتین یییه ابیطالیییب

شییییته و گرفییییت قییییرار دشییییمن رمحاصییییر در امییییا خییییودش . ییییرد تقسیییییم مختلیییی

منتخییییب گانفرمانیییید ییییه رواحییییه بیییین عبییییدالله و حارنییییه بیییین زییییید وی، از پییییع.شیییید

هیییردو و جنهیدنییید و نیییدگرفت عهیییدر بیییر را لشیییهر فرمانیییدهی نییید بیییه ترتییییببود محمییید

سییوی از جنییگ توقیی از اسییتفادر بییابعیید از مییدتی مسییلمانان سییپعبییه قتییل رسیدند.

1.بازگشتند مدینه سوی بهیجه بی نت نبرد میدان آرامش و رومیان

غزوۀ تبوک

اییییین دلیییییل برخیشییییام بییییود،بییییه غییییزوۀ تبییییوک اسییییلام پیامبر لشکر شییییی آخییییرین

نییییییز برخیییییی و مسیییییلمانان بیییییه رومییییییان حملیییییۀ از خطیییییر احسیییییاع را لشکر شیییییی

صییورت موتییه شکسییت جبییران و ابیطالییب بیین جعفییر خییون انتقییام بییه علییت معتقدنیید

بیییه رومییییان بیییا نبیییرد قصییید بیییه ظیییامین اردو شیییی ایییین در هیییر شیییکل.ه بیییودگرفتییی

رومیییان بییا درگیییری بییدون روز چنیید بعیید سییپار امییا گرفییت، صییورت تبییوک منطقییۀ

. نداشیییتند جنیییگ بیییه رغبیییتچنیییدان افیییراد یییه دلییییل آن بیییهابتیییدا برگشیییتند، مدینیییه بیییه

پییییامبر برضییید را افیییراد منافقیییان بعضیییی:»مینویسییید بیییارر ایییین در طبیییری تیییاریخ

و دیهیییر آنکیییه ؛«نكنیییید حركیییت گرمیییا ایییین در: گفتنییید كسیییان بیییه و كردنییید تحریییی

1 252ص-پیامبر زندگینامۀ پایندر،ابولقاسم،– موته نبرد (1399 آبان 2)رشد دانشنامۀ -

103

ولییی اخبییار ییذب مبنییی بییر حملییۀ روم بییه مسییلمانان بییه گییوش پیییامبر رسیییدر بییود

1.نبود رومیان از انری

دلییییل حضیییور نداشیییتن لشیییکر نصیییاری نهایتیییا بیییهلشیییکر بیییر انیییر گرمیییا و تشییینهی

ه قبیییول بیییدون هیییی جنهیییی برگشیییتند هرچنییید در مسییییر رار بعضیییی از قباییییل جزیییی

.2 ردند و قبیله طای ه سرسخت بود دین اسلام را پذیرفت

عیسیییویان هیییای پرسیییش و مباهله،نصیییاریان میییاجرای در هیییم هجیییری نهیییم سیییال در

همیییرار برخیییورد از ای نمونیییه اسیییلام دییین محتیییوی دربیییارر پییییامبر اسیییلام از نجییران

.است شدر ذ ر احترام با

ود ،در مییرز حجییاز و یمیین قییرار بخییش بییا صییفای نجییران بییا هفتییاد دهکییدر تییابع خیی

گرفتیییه بیییود،این نقطیییه تنهیییا منطقیییه مسییییحی نشیییین حجیییاز بود، یییه از بیییت پرسیییتی

نیییییز بیییه میییوازات نامییییه یدر بودنییید و مسیییییحی شیییدر بودنییید،پیامبر اسیییلامدسیییت شییی

بییییه اسییییق نامییییه ای حتییییی ا و مرا ییییز مییییذهبی جهییییانبییییه سییییران دولییییت هیییی هییییایی

3نجران نوشت و او را به اسلام دعوت رد.

بیییا رر از ش تولییید او، ومعجیییزات مسیییی عیسیییی ا بیییهصیییراحت قیییرآندر اینکیییه بیییا

زییییر سیییوال او بیییودن خیییدا پسیییر وعیسیییی الهیییی شخصییییت امیییا ،شیییود میییی اشیییارر

میرود.

نهوئید،عیسییییی خییییدا دربییییارر حییییا جییییز نکنییییید،و غلییییو دینتییییان در ایمییییان اهییییل ای»

ی نهوئید،خیییدا سیییخن تنلییییث از اوسیییت، لمیییه و خیییدا رسیییول میییریم،فقط پسیییر مسیییی

(170)سورر نسا آیه .«نیست فرزند دارای یهانه

1 290-همان- 2 264ص-همان–زرین وب - 3 904فرو ابدیت - سبحانی جعفر

104

بییه مسیییحیان ییه حییالی ،در بییود مسیییحیان بییا مباهلییهنییان محوریییت همچ مسییئله اییین

ییییی در شخصیییییت سییییه القییییدوع رور و پسییییر و پییییدر و معتقدنیییید یهانییییه خییییدای

. نبود نندر قانع مسلمانان برای مسیحیان پاسخهایی هرچند.است مجرد وجود

هیئتیییی از نماینیییدگان نجیییران بیییه مدینیییه وارد از دعیییوت مسییییحیان بیییه اسیییلام ،عییید ب

اگییییر منظییییوراز :حتییییی بییییه او گفتنیییید ،شییییدند و بییییا محمیییید بییییه مباهلییییه پرداختنیییید

قییییبلا بییییه آن ایمییییان آوردیم،محمیییید نیییییز بییییا اسییییلام،ایمان بییییه خییییدای یهانییییه اسییییت؛ما

دن پرسییییش هییییایی از قبیییییل پرسییییتش صییییلیب و خییییوردن گوشییییت خییییوک و قایییییل شیییی

و آییییه ای بیییه او نیییازل شییید مبنیییی بیییر رای خداونییید آنهیییا را بیییه چیییالش شیییید.پسیییر بییی

اینکیییه تیییا بیییا سیییانی یییه بیییا او بیییه مجادلیییه میپردازنییید و زییییر بیییار حیییا نمیییی رونییید

و طیییرفین شیییود بیییر ایییین اسیییاع محمییید پیشییینهاد داد تیییا روزی تعییییین .مباهلیییه نمایییید

د دروغهیییو را از د یییه افیییرااز خداونییید بخواهنییی زنیییان و فرزنیییدان خیییود را بیاورنییید،

بیییر دروغهوییییان قیییرار دهییییم.از ایییین رو و لعنیییت خیییدا رارحمیییت خیییود دور نییید

روزی برای مباهله تعیین گشت.

حسییین و حسیییین نیییور خیییود و علیییی همسیییرش،محمییید بیییا دختیییرش فاطمیییه در آنیییروز

ان بیییرون از مدینیییه بیییا هیئییت نماینیییدگان نجیییران قیییرار گذاشییت ولیییی نماینیییدگان نجیییر

1.وان جزیه پرداخت ردندهرساله مبلغی را به عن له نشدند،ووارد مباه

در روایییییت اسییییلامی انصییییرا از اییییین گفتهییییو صییییورت نییییورانی پیییییامبر اسییییلام و

فیییرو تیییاب نویسیییندۀ بییییان شدر،و نیییابودی همیییه مسییییحیان دنییییا از لعنیییت تیییرع

اینیییدگان نم میرسیییدبیییه نظر مباهلیییه بیییه عنیییوان معجیییزر اسیییلام ییییاد میکننییید. از ابیییدیت

تیییرجی دادنییید تیییا بیییا پرداخیییت و ،دمیدانسیییتنبیییی فاییییدر رامسییییحی ادامیییه ایییین گفتهیییو

اجبیییاری میییذهب تغیییییر از ،مسییییحی سیییکنه هیییزار چهیییلبیییا را یمییین، نجیییران خیییراج

.بدارند مصون

1 فرو ابدیت،همان-

105

هرچنیید اییین امییر مییوقتی بییود؛ مسییلمانان بعیید از رحلییت پیییامبر اسییلام بییه سییرزمین

بسیییاری شییام در فتوحییات و مشییاد فییت از پییع .بردنییدهییای مسیییحی نشییین حملییه

یییه بیییود شیییهرها ایییین از یکیییی حمیییص شیییهر ، ردنییید صیییل درخواسیییت شیییهرها از

دیییوار تییا شیید قییرار مییالی و جییانی تییأمین بییر افییزون لذاخواسییت، امییان مسییلمانان از

تخرییییب مسیییجد سیییاخت بیییرای لیسیییا چهیییارم یییی ،امابمانییید سیییالم لیسیییاها و شیییهر

1.شد

داوود و زمیییان از مکیییان مقدسیییی یییه سیییتننی نبود.منییییز از ایییین امیییر بییییت المقیییدع

و ه بیییود و از مرا یییز جمعیتیییی و تمیییدنی بیییه شیییمار میییی آمیییدسیییلیمان گسیییترش یافتییی

خییییام خییییام هییییای یهییییود ادارر مییییی شیییید.و توسییییطیت بخییییش مییییذهبی آن بییییا مییییدیر

گسیییییترش در راسیییییتای بیییییود .ه گرفتییییی قیییییراراختییییییار مسییییییحیان امپراتیییییور روم در

.مسلمانان افتاد به دستاسلام

بیییییت هییییای دروازر بییییه ابوبکر،مسییییلمانان خلافییییت اواخییییر در شییییام فییییت از بعیییید

16 سیییال در بنیییابراین داد؛ را المقیییدع بییییت فیییت دسیییتور عمیییر و رسییییدند المقیییدع

بیییا قیییدع، سیییا نان .از دسیییت مسییییحیان خیییارج شیییدبییییت المقیییدع قمیییری هجیییری

اییین بییه صییل بییرای آن،عمییر دنبییال بییه ییه را پذیرفتنیید صییل درخواسییت شییرایطی

راهبییان و نکنیید ویییران را ایشییان هییای نیسییه ییه امتیییاز اییین بییا و ر بییودآمیید منطقییه

جزیییییهبییییا پرداخییییت و.نیییید رد امضییییا را آشییییتی پیمییییان نرانیییید بیییییرون جییییا آن از را

2.گشودند مسلمانان بر را شهر

دولیییت هیییای عیییرب همچیییون حلقیییه هیییای زنجییییری از تر سیییتان غربیییی ودر طیییول

ا تییییا شییییبه جزیییییرۀ ایبییییری یییییانوع اطلییییع و از آنجیییی رانییییه آفریقییییای شییییمالی تییییا اق

3گسترش یافت.

1 111ص 1382-ج دوم-نشر دلیل ما-تاریخ سیاسی اسلام تاریخ خلفا-رسول -جعفریان- 2 196ص1381تهران-چ دوم -نشر امیر بیر -تاریخ اورشلیم-جعفر-حمیدی- 3 14ص-وسطی قرون تاریخ– اسمینسکی -

106

ن ومصییر را اشییغال ردنیید و ییم ییم بییه سییوریه فلسییطیاعییراب بعیید تصییر ایییران

1تصر جزایر مدیترانه پرداختند.

بییه نجییات بیییت المقییدع از دسییت مسییلمانان بییا بهانییه هییایی از جملییه نیییز غربییی هییا

بییییت وییییت المقیییدع ،حملیییه ردنییید ب از جملیییه آنیییانسیییرزمین هیییای تحیییت حکمرانیییی

در اختییییار مسییییحیان بیییود تیییا زمیییانی یییه سیییپاهیان صیییلار سیییال 91تقریبیییا المقیییدع

صیییلیبی هیییا از محاصیییرر ردنییید.پع از چنییید درگییییری ،الیییدین اییییوبی،این شیییهر را

صیییلار الیییدین امیییان خواسیییتند،ولی او تصیییمیم داشیییت هیییی مسییییحی را زنیییدر نهیییذارد

المقیییدع را تسیییلیم دون جنیییگ و خیییونریزی بییییت بیییبیییار دیهیییر از ایییین رو مسییییحیان

انییید و قیییرن چهیییار میییدت بیییه عنمیییان امپراطیییوران بعییید از آن.مسیییلمانان نمودنییید

نییییوزدهم قییییرن اواخییییر در .تییییا اینکییییهیافت تسییییلط فلسییییطین سراسییییر و قییییدع بییییر

وحكومیییییت شییییید پیییییا بیییییر قیییییدع در مخصوصیییییا فلسیییییطین در متعیییییدد شورشیییییها

ارضییی تمامییییت حفیییظ و حماییییت ورمحییی بیییر سیاسیییتش زمیییان آن تیییا كیییه انهلسیییتان

خییییود و داد سیاسییییت تغییییییر ناگهییییان بییییه میییییزد دور آسیییییا در عنمییییان امپراطییییور

از عنمییان دولییت متصییرفات تییدری بییه شیید واقییع عنمییان دولییت برابییر در قییدرت

سیییر و قیمومییییت و زد بیییاز سیییر گذشیییته پیمانهیییا از 1917 در شییید خیییارج دسیییتش

و پافشیییار و هیییا تیییلاش گرفت،امیییا خیییود اختییییار در را فلسیییطین سیییرزمین پرسیییت

آور جمیییییع جملیییییه از فراوانییییی اقیییییدامات و یهیییییود رهبیییییران ابیییییرام و اصیییییرار

بیییزرگ دولتهیییا حماییییت جلیییب و جهیییان نروتمنییید ازیهودییییان گیییرفتن كمییی اعانیییه،

جمییییع نقطییییه دراییییین را عییییالم سراسییییر یهودیییییان بتواننیییید روز اینكییییه منظییییور بییییه

داد خاتمیییه خیییود قیمومییییت بیییه انهلییییع دولیییت م1948 و در سیییال نتیجیییه داد نماینییید

قیومیییییت زمییییان تییییا هنهییییام آن از2.نمییییود خییییارج كشییییور آن از را خییییود قشییییون و

،بییییت دوم جهیییانی جنیییگ از بعییید اسیییرائیل دولیییت آن،تشیییکیل دنبیییال بیییه و انهلییییع

.بود مسلمانان اختیار در بیستم قرن اوایل تا المقدع

1 50ص-همان تاب - 2 260-241همان،صص-

107

نتیجه

و

مأخذ و منابع

108

:نتیجه

یه مهمیی موضیو ،است مسیی سیعیدر خدادست عملنجات و گمشدر منظورازجام

بیه .داد انسیانها بیه آنیرا وعیدرآنکه آدم و حوا نافرمیانی ردند، بعد ابتدا از مقدع تاب

آن خداونید یهودییان را بیرای ایین یهودیت ه بنا بیر عبارتی نجات مفهمومی است در

اسرائیل نسبت ، رابطه مبتنی بر عهد در .برگزید و با آنان پیمان بستمهم موریت مأ

ارها وشیید، تیا بیا فرسیتادن انبییا،ب خداوند بود. ا دچار تزلزل و لغزشمکرر به خدا

انبیییااییین از هر ییدام.هییدد هشییدار آینییدر داوری مییورد در سرشییناع منادیییان عنییوان بییه

همچنیان قیوم لییکن ؛میکردنید اعیلام خود زمان اوضا دربارر را خود نبوتی پیامهای

ی در میواقع .نمایید خیدا بیه وفیاداری و عشیا جیایهزین را هیا قربانی ه اصرارداشت

اما .با آنان ملاقات میکرد،از طریا بحران های سخت و داوری های تلخ، خداوندنیز

و فرییب و شیریرانه اعمیال جزچیزی نمود؛ می احیا را آنها تنبیه بعد خدا ه هربار

این قوم را به طیور یل از خداوند این اوصا یافت. با نمی آنها در مستی و غارت

تی آنهیییا را از بیییرای مییید صیییرفا یییرد؛ تحمیییل را ایشیییانو طیییی قیییرن هیییا ،بیییین نبیییرد

قییوم مسییی موعییود را رد هسرزمینشییان بیییرون و دوبییارر برمیهردانییید،حتی بییا اینکیی

ردند،و به صلیب شیدند،باز خدا بقیتی از این قوم را تا به امروز نهار داشته است.

دچیاردادر بیود، دسیت از خیدا از را خیود شیناخت گنیار انیر در ی هانسان دین ترتیبب

پییا زیییر را خییود قییانون انسییان دادن دسییت از دلیییل بییه خییدا.شیید روحییانی مییرگ ییی

توسیط عیسیی دهنیدر نجیات ظهیور وعیدر رو ایین از.بهییرد پیع را انسان تا میهذارد

مییی را مییرگ قییدرت و شیییطان سییر بایسییت مییی ییه سییی مسییی بییه وقییو پیوسییت.

.دگرد حیاا انسان رفته دست از حیات تا، وبید

همیان از، قیوم همیان از دیهیر بیار و ننشسیت بیکیار مسیی قییام از بعد لذا شیطان نیز

. اشیت دنیا در را تردید و ش تخم ابراهیم پسر اسماعیل در از اسمسواستفا باو نسل

نسل از نمادی. ر بودشد متولد ابراهیم و سارر عجول و انسانی افکار از ی هاسماعیل

مسأله .گشت حا م جهان بخشی از این بر دین قالب در خداوند نقشۀ از خارج ابراهیم

109

بییان ابیراهیم ایمیان امتحان و ها وابستهی از جداشدن اسلام در اسماعیل شدن قربانی

روی بیر مسیی توسیط ه میشود قلمداد ای شکسته رابطه مسیحی ایمان در اما ؛ شدر

ه خدا به ابراهیم نشان داد تا اسحاا است جایی سرزمین موریا.شد بازسازی صلیب

در همییان منطقییه مسییی بییر روی تپییه جلجتییا دوهییزار سییال بعیید حییدود را قربییانی نیید

بود، یه نخسیت نسیاندار خیدا بیرای نجیات ا هید طیرر اسحاابنابراین مصلوب شد.

در نهایتأ این طرر الهی همیشد تا خروجی داشته باشد؛فرآیندی باید تبدیل به زنجیر

ییی ماننیید مییذاهب دنیییا از اییین رو فلسییفۀ قربییانی .یافییت معنییا مسییی عیسییی صییلیب

جیام حقیقیت .اسیتبلکه اعلام دوستی خیدا بیا بشیر .آید مین حساب به سادر مشروعیت

مقیدع تیاب درسراسیر اندیشه این ه.است انسان به خدا عشا فرایند واقع در گمشدر

ی رویداد تاریخی است مسی واقعۀ صلیب عیسی .میزند موج تاریخی های سدر و

شییواهد تییاریخی گییوار بییر اییین اسییت ییه .امییروزر نیییز خبییر خییوش بییرای انسانهاسییت و

ر برخییی مییوارد نیییز حتییی دداوطلبانییه ، تحییت عنییوان مسیییونر بسیییاری ازمسیییحیان

و میژدر نجیات فعالییت دارنید.سیحت متبشیری در سراسر دنیا درامور سازمان یافته

بیالآ بیربیا جمعیتیی خوشبختانه شمارمسیحیان انسان را به گوش جهانیان می رسانند.

بیه عنیوان مسییحیت ود نفیر بیشیترین پییرو را در سرتاسیر جهیان دار و نیم دومیلیارد

ی تقویم میلادی در بسیاری از شورهاو پذیرفته شدر جهانمردم یتا نردین رسمی

مرسوم است. یادن

ه شیرو و آغیاز ،اسیتدا به انسان در بیا عیدن محبت خروایت گمشدر جام حکایت

یتقدوسیییدلیلیییی بر ،بیییا محبیییتنییییز آمیختهیییی فطیییرت انسیییان جانیییب خیییدا بیییود. آن از

بشیر رو ایین از ، خدشه دار شدر است زمانی دیر تحصیل این عشا حقیقی .ستخدا

غبییار در را شییود برخییوردار خداونیید حبییتم از واسییطه بییی میتوانسییت ییه را راهییی

بیرای اوتیلاش انسیان گیم گشیتهیدلیل عمدر .د ر گم خود خودباوری و خودخواهی

غفلتی ه .است فل شدن از معیارهای خالا هستیزمینی و غا رسیدن به استانداردهای

خبیر .بیی رنیگ شیود هید خلقیت تیا سیایه افکنیدر ربیر قلیب و افکیا ایپیردر همچون

110

گییرر روی صییلیبت تکامییل انسییان بییا عمییل عیسییی مسییی موجبییااسییت ییه خییوش اییین

.شدر با ماستتکلی جام گم ر وخورد

111

منابع و ماخذ

112

منابع و مآخذ:

الف: منابع اصلی

نشر تهران-آیتی عبدالمحمد ترجمه- -بلدان تاریخ -اسماعیلی عمادالدین-ابوالفدا -1

1349-فرهنگ بنیاد

1384-تهران-جاجرمی نشر-قرآن تفسیر -حسین - قمشی الهه -2

نشر -افشار رجـــای کوشش - والممالک مسالک -ابراهیم ابواسحق -اصطخری -3

1340کتاب

تهران -شعار جعفر ترجمه-پادشاهان و پیامبران تاریخ-اصفهانی حسن بن حمزه -4

1346-ایران فرهنگ نشربنیاد

1372نشرقطره-تهران-لاو چ- بلعمی تاریخ گزیدۀ -محمود -طباطبائی-جعفر-شعار -5

اساطیرنشر -اول ج- پاینده ابوالقاسم ترجمه -طبری تاریخ-جریر بن محمد - طبری -6

1375،تهران

1348-تهران ملی انجمن نشر -شعار جعفر کوشش به -بناکتی تاریخ -7

گنابادی پروین محمد ترجمه-خلدون ابن مقدمۀ - خلدون بن محمد بن الرحمن عبد -8

اول جلد

م2009مقدس، کتاب اللمللی بین چهارم،انجمن تفسیری،چاپ رجمهمقدس،ت کتاب -9

تهران2-1ج-منزوي علینقی مقدسی،ترجمه -التقاسیم احمداحسن مقدسی،محمدبن -10

1361 ایران، مترجمان و مولفان شرکت

:تحقیقات جدیدب

ایلام انتشارات -فاتحی مهرداد مترجم -القدوس روح -هورتن -استانلی -11

و علمهههی نشهههر -آفتهههاب میهههر محمهههود -ایهههران در مغهههول یختهههار -برتولهههد – اشهههپولر -12

1374پنجم،تهران، چ -فرهنگی

جا بی - مقدس اسپرم دین-میثرا اشوان، -13

ای بههههدره فریههههدون ترجمههههۀ -اسههههلامی هههههای سلسههههله-ادمونههههد باسههههورل،کیلفورد -14

1371-تهران-فرهنگی مطالعات موسسه نشر

چاپ- تهران-کبیر امیر نشر-جهان کشورهای با ایران تطبیقی تاریخ عزیزالله-بیات -15

1381-اول

113

نشهههههر- خنجهههههی حسهههههین امیهههههر تنظهههههیم - پیهههههامبر زندگینامهههههۀ -ابولقاسهههههم-پاینهههههده -16

1390-تاریخ ایران وبگاه الکترونیک

متهههههرجم-وجهههههلال قهههههوت و ملکهههههوت -ژان،مارسهههههیامانگر -سهههههاوادوگو پاپتیسهههههت -17

بهرام

ج-بسهههههههطامی رامهههههههین ترجمهههههههه -مقهههههههدس کتهههههههاب رمزگشهههههههایی-پاوسهههههههن،دیوید -18

1999اول

دوم جلدپاوسن..................................................................... -19

نشههههههههههر-هشههههههههههتم چ-اول ج -باسههههههههههتان ایههههههههههران تههههههههههاریخ -حسههههههههههن-پیرنیهههههههههها- -20

1391نگاه،تهران،

1382-دوم ج-ما دلیل نشر-خلفا تاریخ ماسلا سیاسی تاریخ -رسول-جعفریان -21

نشههههر-پاینههههده ابواقاسههههم هترجمهههه -اسههههلام سیاسههههی تههههاریخ -حسههههن ابههههراهیم حسههههن -22

1376تهران، -جاویدان

1381-تهران-دوم چ - کبیر امیر نشر -اورشلیم تاریخ -جعفر -حمیدی- -23

ترجمههههه -چهههههارم جلههههد(ایمههههان عصههههر)-تمههههدن تههههاریخ -جیمههههز ویلیههههام -دورانههههت -24

1366 اول چ-طاهری ابوالقاسم -پاینده ابولقاسم -صارمی ابوطالب

چهههاپ -تههههران -سهههمت نشهههر -سهههلاما صهههدر تهههاریخ -غلامحسهههین– نهههژاد زرگهههری -25

1378-اول

امیهههر -تههههران -دههههم چ-اسهههلام از بعهههد ایهههران تهههاریخ -عبدالحسهههین -کهههوب زریهههن -26

1383-کبیر

نشههههر -نیهههها صههههدری بههههاقر متههههرجم -اسههههلام قبههههل عههههرب تههههاریخ -عبههههدالعزیز-سههههالم -27

1383-تهران -فرهنگی علمی

قم بوستان شرن (اسلام پیامبر زندگی وتحلیل تجزیه) ابدیت فروغ -جعفر -سبحانی -28

1385 -چ بیست دوم

انتشهههارات-مهردادفهههاتحی-متهههرجم-گویهههد مهههی سهههخن عتیهههق عههههد- سهههاموئل-شهههولتز -29

م2010-ایلام

چ نهم-دانشگاه،تهران نشر-اسلام تحلیلی تاریخ-جعفر- شهیدی -30

دوم چ-منصههههوری الله ذبههههیح ترجمههههه -پیههههامبر از بعههههد عایشههههه-کههههورت -فریشههههلر -31

1356-کبیر امیر

114

خهههههدایار منهههههوچهر ترجمهههههه - بهههههزر ادیهههههان مختصهههههر ختهههههاری-شهههههاله فیلیسهههههین- -32

1346-تهران دانشگاه نشر -محبی

نشههههر-متههههین غلامحسههههین ترجمههههه-باسههههتان روم تههههاریخ-کههههوروفکین-پ-فئههههودور -33

1379-تهران-محور

فرهنگنشهههههر -تههههههران -ایهههههران در مهههههذاهب و ادیهههههان تهههههاریخ -عبهههههاس -قهههههدیانی -34

1381مکتوب

بههههاقر ،محمههههد صههههاریان صههههادق ترجمههههه -تههههاریخ قههههرون وسههههطی– کاسمینسههههکی -35

1350 -تهران -دوم چ-اندیشه نشر – مومنی

نشر-تهران-حشمتی کیانوش ترجمۀ-اسلام پیامبر نامۀ زندگی-آرمسترانگ کارن -36

1382-حکمت

نشهههویم پشهههیمان تهها کنهههیم انتخههاب چگونهههه -لاسهههون.جههی بهههی و دیویههد -آرتهههور کههی -37

2019-تنسی چاتانوگا-حکم روحانی خدماتی سازمان نشر -

1382تهران -ققنوس نشر -آزیتایاسائی ترجمه -رنسانس -مزجی -کوریک -38

گیلانههههی داعههههی فخههههر تقههههی محمههههد ترجمههههه-عههههرب و اسههههلام تمههههدن-گوسههههتالوبون -39

1318-تهران سوم چ-علمی چاپخانه

ج -محمهههد مههههدوی دامغههههانی متهههرجم -طبقهههات –واقههههدی کاتهههب سهههعد بهههن محمهههد -40

نشر فرهنگ و اندیشه -دوم

چ-قنهههدهاری حبیبهههی عبهههدالحی تصهههیح هبههه- اول ج-ناصهههری طبقهههات-سهههراج منههههاج -41

1342-افغانستان تاریخ انجمن رنش- دوم

علههههی ترجمههههه -ایههههران و روم امپراطههههوری در قههههدیم کلیسههههای م،تههههاریخ.و -میلههههر -42

1931-پور آرین عباس-نخستین

نشهههر -سهههوم-چ -حکمهههت اصهههغر علهههی ترجمهههه - ادیهههان جهههامع تهههاریخ -جهههان -نهههاس -43

1354 سال -پیروز

دربههههههههارۀ -باغستانی،اسههههههههماعیل -ز،چههههههههارلزپفای-پههههههههور موسههههههههی-ل،هوشههههههههنگی -44

1390تهران،-مرجع کتاب نشر(اسرائیل،تورات،تلمود بنی)یهود

فهههاتحی مههههرداد متهههرجم -اول ج-آسهههیا در مسهههیحیت تهههاریخ - سهههاموئل -هیومافهههت -45

2013-ایلام نشر -

115

مقالات :ج

از پهههیش العهههرب جزیهههره در ادیهههان،یهود و معرفهههت( 1393 پهههاییز) امیهههر -خهههواص -46

چهارم شماره -پنجم لسا -اسلام

برگزیههده قههوم اندیشههه -آسههمان هفههت -نههور تخصصههی مجلههه(2005)رضهها -گنههدمی -47

یهودیت

اسلام برـپیام صرــــع در انــجه یــاســسی وضعیت - یـعل – انیـایم -48

6052شماره -رسالت روزنامه (1358دی 13)

الکترونیکی منبع د:

جزیهههههههره بهههههههه یهودیهههههههان کهههههههوچ دلایهههههههل (1389) محمدحسهههههههین -زاده خهههههههوانین -49

ربــــالع

https://civilica.com/doc/684465

مسهههههههههههیجیان وضهههههههههههعیت -اتهههههههههههاریخ مههههههههههه،(1397 آبهههههههههههان21 ) صهههههههههههادقی،ع -50

<tarikhema>ancientبیزانسدر

ان ـــهههههههـ آرمبهههههههلاو -آن کلیسهههههههاهای و مسهههههههیحیت( 1388) آرمهههههههان -رشهههههههدی -51

رشدی

لا مسیح در آرامش ــــوب –دفاع از مسیحیت (1393 بهمن) مهران -پورپشنگ -52

است

سهههایت بهههر گرفتهههه از -باسهههتان روم امپراتهههوری تهههاریخ( 1397مهههرداد20)بهههی نهههام -53

:کتیبه

Katibehgerman.com>..

نوفل)بی تا( شدن مسلمان-پایگاه تخصصی حضرت خدیجه -54

com-www.khadijeh

ابوسفیان)بی تا(-اسلامیبرگرفته از سایت دانشنامۀ -55

116

www.ahlolbait.comhf

(ازرقههههی) مکههههه اخبههههار(2019 اوت)زیههههارت، و حههههج ویکههههی الکترونیکههههی بههههعمن -56

<wikihaj.com>viewازرَقی ولیدابوالنقل قول شده از اخبار مکه،

117