ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးတြင ဆကလကျဖစပြားေနေသာ စစဘကဆငရာ တးခ႕လပေဆာငမႈမား

ေအာကတဘာလ ၂၀၁၆ ခႏစ

အထကပါပမာ KHRG ေဒသခအဖြ႔၀ငတစဥးမ ၂၀၁၆ ခႏစ ဇနန၀ါရလ ၂၃ ရက ေန႔တြင ေခာငးၾကားေကးရြာ၊ ထနးတပင ၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင ပခးတငးေဒသအေရပငး တြငရကကးချခငးျဖစသည။ ပတြင တပမေတာ ေမာေတာယာဥမားမ ရပကၡာတငပ႔ ေနပကေတြ႔ျမငရပါမည။ ပတြင ရပကၡာအျပညတငထားေသာ တပမေတာေမာေတာ ယာဥ ၁၅ စးအထကကေတြ႔ျမငရပါမည။ ေဘးတြငစစသားမား ေစာငၾကပေနသညကလညး ေတြ႔ျမငရပါမည။ 1 (ဓါတပ - KHRG)

1

မာတကာ နဒါနး ............................................................................................................................................................................. 1

ေကးရြာမားအတြငးႏငအနးတ၀ကတြင စစတပမားတညရေနျခငး ............................................................................................... 4

တပမား ကငးလညျခငး၊ ရကၡာႏင လကနကခယမးမား တငပ႔ျခငး ႏင တညရေနေသာ တပစခနးမားအား ခငမာေအာငတးခ႕

ျပျပငတညေဆာကျခငးမား ဆကလက၍ျဖစပြားေနျခငး ............................................................................................................ 7

စစသငတနးမား၊ စစအတြငး မေပါကကြေသးေသာ လကနကခယမး အၾကြငးအကနမား ................................................................ 12

ေျမျမပမငး .................................................................................................................................................................... 15

ဆကလကျဖစပြားလကရေသာ လကနကကငတပဖြ႔မားၾကား လကနကႀကး ပစခတမႈမားႏင ရြာသားမားအေပၚ ထခကနစနာမႈမား ......... 18

လကနကကငမားမ ဥပေဒမ သတျဖတမႈမား၊ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင ၿခမးေျခာကမႈမား .................................................... 22

လကနကကင တပဖြ႔မားမ ေျမသမးမႈမား ............................................................................................................................. 26

စစဘကဆငရာ လပေဆာငမႈမားႏင ေျမသမးမႈမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ဆကလက ေနရာ ေရႊ႕ေျပာငး ေနရမႈမားႏင ေဒသခမား၏

အသကေမြးဝမးေၾကာငးလပငနး အခကအခမား .................................................................................................................... 28

နဂးႏင အၾကျပခကမား ................................................................................................................................................... 31

တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပစခနးမား၏ တညေနရာမား ပါဝငေသာ ျမနမာႏငင အေရေတာငပငး၏ ေျမပမား .............................. 34

နဒါနး

၁၉၄၉ ခႏစမ စတင၍ ကရငလကနကကငအဖြ႔အသးသးမ ျမနမာတပမေတာက ဆန႔ကငတကပြဝငခၾကသည။ ဤစစပြသည ကမၻာေပၚတြင အရညၾကာဆး ျပညတြငးစစျဖစႏငသည။ ၂၀၁၁ ခႏစတြင သမၼတ ဥးသနးစနမ တငးရငးသား လမးစမားအား ျမနမာအစးရႏင ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးရနအတြက လမးဖြငေပးခသည။ ဇနနဝါရလ ၂၀၁၂ ခႏစတြင မးရထား၀နၾကးဥးေအာငမငး ဥးေဆာငေသာ ျမနမာအစးရမ ကရငအမးသား အစညးအရး (ေကအနယ) ႏင ပထဆးအႀကမ ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးရနအတြက ဖားအၿမ႕တြင ေတြ႔ဆခသည။ ေကအနယသည ျမနမာအစးရႏင ပဏာမ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကက ဇနနဝါရလ ၁၂ ရကေန႔ ၂၀၁၂ ခႏစတြင ေရးထးခသည။ 2 ထ႔ေနာက ျမနမာအစးရႏင ေကအနယအၾကား ေဆြးေႏြးမႈမား ဆကလကလပေဆာငခသည။ ေစစပေဆြးေႏြးေရး စကားဝငးသ႔ ဖတေခၚျခငး ခရေသာ လကနကကငတပဖြ႔ စစေပါငး တစဆယငါးဖြ႔မ ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU)/ ကရငအမးသားလြတေျမာကေရး တပမေတာ (KNLA)၊ ကရငလကနကကင ၿငမးခမးေရး ေကာငစ (KNU/KNLA PC) 3 ႏင ဒမကေရစအကးျပ ကရငတပမေတာ (DKBA) 4 တ႔အပါအဝင 1 “Hidden Strengths, Hidden Struggles: Women’s testimonies from southeast Myanmar” KHRG ၾသဂတလ ၂၀၁၆ ခႏစက ၾကညပါ။ စာမကႏာ ၃၀ တြငၾကညယပါ။ 2 Myanmar Times မ ဇနနဝါရလ ၁၆ရက ၂၀၁၂ ခႏစတြငျဖန႕ေဝခေသာ “Govt, KNU sign ceasefire” က ၾကညပါ။ The Irrawaddy မ ဇနနဝါရလ ၁၂ရက ၂၀၁၂ ခႏစတြငျဖန႕ေဝခေသာ “KNU, Govt Reach Historic Agreement” က ၾကညပါ။ Truce or Transition? Trends in human rights abuse and local response since the 2012 ceasefire ၂၀၁၂ ခႏစ ဇနန၀ါရလတြင ျပလပေသာ ပဏာမအပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက လကမတေရးထးၿပးေနာကပငး ေျပာငးလလာေသာ လအခြငအေရးအေျခအေနမားက သးသပထားေသာ ေမလ ၂၀၁၄ ခႏစတြင KHRG မ ထတျပနခသည ဤအစရငခစာျဖစတြင ၾကညရႈႏငသည။ 3 ၂၀၀၇ ခႏစတြင အစးရႏင အပစအခတရပစေရး လကမတေရးထးခသည KNU/KNLA(PC) ၿငမးခမးေရးေကာငစသည KNU မခြထြကခသည လကနကကငအဖြ႕အစညးတစချဖစၿပး ဘားအခရင၊ ထေကာကးတြင အေျခစကသည။ ထအခနက ၎၏တပ ဖြ႕မားက တပမေတာနယျခားေစာငတပမားအျဖစ အသြငေျပာငးဖြ႕စညးရန ျမနမာအစးရ၏ ညႊနၾကားခကက ျငငးဆနခသည။ ၎တပဖြ႕သည ေဖေဖၚဝါရလ ၇ရက ၂၀၁၂ ခႏစတြင ျမနမာအစးရႏင ပဏာမအပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက လကမတေရးထးချပးေနာက ေအာကတဘာလ ၁၅ရက ၂၀၁၅ ခႏစတြငလညး ျမနမာအစးရႏင တစႏငငလးပစခတတကခကမႈ ရပစေရးသေဘာတစာခပ လကမတထးခသည။ 4 ၁၉၉၄ ခႏစမ ၂၀၁၀ အထ တးတကေသာဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသားတပမေတာ အျဖစရပတညခေသာ ဒေကဘေအ အဖြ႔မ တပဖြ႔ဝင အမားစသည နယျခားေစာငတပသ႔ အသြငကးေျပာငးခၿပး ကနရေနသမားမ ဒမကေရစ ကရငအကးျပတပမေတာ (DKBA)အား ၂၀၁၀ ခႏစတြငဖြ႕စညးခသည။ ဒမကေရစ ကရငအကးျပတပမေတာ (DKBA) အဖြ႔၏ မလအမညမာ တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာကရငအမးသားတပမေတာ(DKBA) ျဖစၿပး ၎တ႔အဖြ႔သည မညသညဘာသာတရားမားႏငမမသကဆငေၾကာငးက

2

တငးရငးသား လကနကကင ရစဖြ႔သည ျမနမာအစးရႏင တစႏငငလးဆငရာ ပစခတတကခကမႈ ရပစေရး သေဘာတစာခပက ၂၀၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၁၅ ရကေန႔တြင လကမတေရးထးခသည။ 5 ထကသ႔ လကမတေရးထးျခငးအေပၚ ကမၻာကလသမဂၢ၏ 6 ေထာကခဝနးရမႈအား ရရေသာလညး ဤအပစအခတရပစေရး စာခပအား စစမနေသာ ၿငမးခမးေရးက ေဖာေဆာငႏငေသာ စာခပတစချဖစသညဟ ယၾကညမႈမရေသာ အခ႕ ကရငလကနကကငအဖြ႔မား 7 ႏင ကရငလမႈအဖြ႔အစညးမား 8 ၏ ျပစတငေဝဖနမႈမားလညး ရခသည။ လကရ အေျခအေနအရ အပစအခတရပစေရးႏင ေရရညတညတခငၿမေသာ ၿငမးခမးေရးအား ရရရနအတြက အလမးေဝးေနေသးသညအတြက ကမၻာအရညၾကာဆး ျပညတြငးစစပြမာ အဆးသတႏငေသးမည မဟတေပ။

ကၽြႏပတ႔အားလး ျမငေတြ႔ခရသညအတငး ၂၀၁၅ ခႏစ ႏဝငဘာလတြင ေရြးေကာကပြအား ေတာငၿပကမးၿပ အႏငရရခေသာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ အမးသား ဒမကေရစ အဖြ႔ခပပါတမလညး ခငမာ၍ တညတေသာ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကႏငရနအတြက ၎တ႔၏ ေရ႕ဆကရမည ေမာမနးခကမားက ျမငတငခၾကသည။ သ႔ေသာ ျမနမာတပမေတာဥးေဆာငေရးဆြခေသာ အေျခခ ဥပေဒတြင လႊတေတာေနရာ ၂၅ ရာခငႏႈနးအား တပမေတာက ေပးထားဆျဖစၿပး အဓက ဝနႀကးဌာနမားျဖစေသာ ကာကြယေရး၊ ျပညထေရးႏင နယစပေရးရာ ဝနႀကးဌာနမားမာလညး စစတပ၏ ထနးခပမႈေအာကတြင ရေနေသးသည။ 9 ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၏ အတငပငခပဂၢလရး၊ ႏငငျခားေရးရာဝနႀကးဌာနႏင သမၼတရးမားအား ႀကးၾကပဥးေဆာငေနေသာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညမ ပစခတတကခကမႈ ရပစေရးဆငရာ ပးတြေစာငၾကညေရး ေကာမတဝငမားႏင ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ ၂၇ ရကေန႔တြင ပထမဆးအႀကမ ေတြ႔ဆခသည။10

ထငဟပေပၚလြငေစရနအတြက ဗဒၶဟသည စကားလးမ တးတကေသာဟ၍ ဧျပလ ၂၀၁၂ခႏစတြင ေျပာငးလ ေခၚတြငေစချခငးျဖစသည။ ဤအဖြ႔တြင ကလထးေဘာတပရငး(DKBA-5) အပါအ၀င မတညေသာေဒသ ၊ မတညေသာအဖြ႔မားျဖင ဖြ႔စညးထားသည။ ထအဖြ႔ကလထးေဘာအဖြ႔႔က ႏစေပါငးမားစြာ ဥးေဆာငလာခသမာ မတလ ၂၀၁၆ တြင ကြယလြနခေသာ ဗလခပ ေစာလားပြ ေခၚ ဗလႏႈတခမးေမႊးျဖစျပး ဧျပလ ၂၀၁၆ ခႏစတြင ဗလခပေစာမေရးအား သ၏ ေနရာတြင အစားထးခန႔အပခသည။ ဒမကေရစ ကရငအကးျပတပမေတာ (DKBA) သည ၂၀၁၁ခႏစ ႏ၀ငဘာလ ၃ရကေန႔တြင ျမနမာအစးရႏင ပဏာမအပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက လကမတေရးထးချပး ေနာက ၂၀၁၅ခႏစ ေအာကတဘာလတြငလညး ျမနမာအစးရႏင တစႏငငလးပစခတတကခကမႈ ရပစေရးသေဘာတစာခပကလညး လကမတထးခသည။ ထအဖြ႔သည ဆဆညးျမငေဒသ၊ ျမ၀တ/ ေကာကရတျမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယေတာငပငးတြင အေျချပ တပစြထားပါသည။ ဤဒမကေရစ အကးျပ ကရငတပမေတာ (DKBA) (၂၀၁၀-ယခခနထ) အား ၂၀၁၀ခႏစတြင နယျခားေစာင(BGF)သ႔ အသြငေျပာငးခေသာ မလအစ တညရခသည ဗဒၶဘာသာကရငအမးသားတပမေတာ(DKBA) (၁၉၉၄-၂၀၁၀)အဖြ႔ႏင ဒမကေရစ အကးျပကရငတပမေတာ(DKBA)မ ခြထြကကာ ၂၀၁၆ ခႏစတြင သးျခားရပတညေနေသာ တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသား တပမေတာ(DKBA) (၂၀၁၆-ယခခနထ) စသည အဖြ႔မားႏင မေရာေထြးေစခငပါ။ 5 Reuters မ ေအာကတဘာလ ၁၅ရက ၂၀၁၅ ခႏစတြင ေဖာျပခေသာ “Myanmar signs ceasefire with eight armed groups” က ၾကညပါ။ Mizzima News/Burma News International မ ေအာကတဘာလ ၆ရက ၂၀၁၅ ခႏစတြင ေဖာျပခေသာ “NMSP agrees with NCA but will not sign in October” ကၾကညရႈပါ။ 6 UN News Centre မ ေအာကတဘာလ ၁၅ရက ၂၀၁၅ ခႏစတြငေဖာျပခေသာ “Myanmar: UN chief welcomes ‘milestone’ signing of ceasefire agreement,” က ၾကညပါ။ 7 Karen News မ စကတငဘာလ ၁ရက ၂၀၁၅ ခႏစတြငေဖာျပချပးေသာ “Without Real Political Roadmap, Nationwide Ceasefire Agreement Leads Nowhere...” က ၾကညပါ။ 8 Burma Link မ ေအာကတဘာလ ၄ရက ၂၀၁၅ ခႏစတြငေဖာျပခေသာ “Karen Civil Society Has Lost Trust in the Nationwide Ceasefire Agreement (NCA) Negotiations as a Gateway to Political Dialogue” က ၾကညပါ။ 9 BBC News မ ဒဇငဘာလ ၃ရက ၂၀၁၅ ခႏစတြငေဖာျပခေသာ “Myanmar's 2015 landmark elections explained” က ၾကညပါ။ 10 Radio Free Asia မ ဧၿပလ ၂၇ရက ၂၀၁၆ ခႏစတြငေဖာျပခေသာ “Aung San Suu Kyi Tells Myanmar’s Peace Stakeholders to Prepare For Conference” က ၾကညပါ။

3

မၾကာေသးမ ၂၀၁၆ ခႏစ ၾသဂတလ ၃၁ ရကေန႔တြင ၂၁ ရာစ ပငလညလာခက စတငကငးပခသည။ 11 ၿငမးခမးေရးညလာခသစအေနႏင တစႏငငလးဆငရာ အပစအခတ ရပစေရး စာခပအား ေရးထးမႈမရေသးသည အဖြ႔မားအား ပါဝငလာေစရနအတြက ႀကးစားခရာ အထကအေလာက ေအာငျမငခေသာလညး ရခငတပမေတာ၊ ကးကန႔တပဖြ႔ ေခၚ ျမနမာအမးသား ဒမကရကတစ မဟာမတ တပမေတာႏင တအာငးအမးသား လြတေျမာကေရး တပမေတာတ႔မာ ပါဝငလမႈအား ျပသခေသာလညး အခြငအေရး မရရခေပ။ 12 လကမတမထးရေသးေသာလညး ညလာခ တကေရာကခသည ဝျပည ေသြးစညးညညႊတေရး တပမေတာမ ကယစားလယမားမာ အျခားေသာ ကယစားလယမားကသ႔ မဟတပ ေလလာသကဒျပားကသာ ရရခေသာေၾကာင ညလာခမ ထြကသြားခသညဟ သတငးမားအရ သရရသည။13 ၂၁ ပငလကငးပျခငးအေပၚ အျခားေသာ စးရမမႈ တစခကမာ ကရငလ႔အခြငအေရး အဖြ႔မ မၾကာေသးမက ထတေဝထားေသာ မကကြယျပခရသည အခြငအေရးႏင ရနးကနမႈမား အစရငခစာတြင ေဖာျပထားေသာ သးသပခက14ကသ႔ပင အမးသမးမား၏ ပါဝငမႈ အားနညးလကရသည။15

ႏငငေရးမေဘာင ေျပာငးလမႈ ရေသာလညး ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးအား ၿခငသည ေဒသတြငး သတမတထားသည ကရငျပညနယ16တြင ျမနမာ တပမေတာ လကနကကင တပဖြ႔မား ဆကလကတညရေနသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ကရငေဒသမားအတြငး စစဘကဆငရာ တးခ႕ေဆာငရြကခကမားႏင ၎ေၾကာင ေဒသခ ျပညသမားအေပၚ သကေရာကေသာ ဆးကးမားအား ၁၉၉၂ ခႏစမ စတင၍ မတတမးတငထားခသည။ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးရ စစဘကဆငရာ တးခ႕ေဆာငရြကမႈမားႏင တကပြငယမားသည ျမနမာႏငငအတြငး ေရရညတညတခငမာေသာ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈအေပၚ မညကသ႔ ေျခာကလန႔ႏငသညက တစႏငငလး ပစခတတကခကမႈ ရပစေရးသေဘာတစာခပအား လကမတထးခသညေန႔၏ တစႏစျပည (၂၀၁၆ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၁၅ ရက) ရေလးတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အေနမ တငျပလသည။ ဤထတျပနခကသည ၂၀၁၂ ခႏစ ဇနနဝါရလမ ၂၀၁၆ ခႏစ ေအာကတဘာလအတြငး ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငး ကရငေဒသမားမ ေကာကယ ရရထားေသာ သတငးအခကအလကမားအေပၚတြင အေျခခထားျခငးျဖစသည။ ဤထတျပနခကတြင အဓကအားျဖင ၂၀၁၄ ခႏစေႏာငးပငး တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးသေဘာတစာခပ

11 The Irrawaddy မ ၾသဂတလ ၃၁ရက ၂၀၁၅ ေဖာျပခေသာ “21st Century Panglong Conference Kicks Off in Naypyidaw” က ၾကညပါ။ 12 The New York Times မ ၾသဂတလ ၃၁ရက ၂၀၁၅ ခႏစတြငေဖာျပခေသာ “Myanmar Peace Talks Begin, High in Symbolism and in Skepticism” က ၾကညပါ။ 13 The Myanmar Times စကတငဘာလ ၁ရက ၂၀၁၆ ခႏစတြငေဖာျပခေသာ “UWSA pulls out of Panglong” က ၾကညပါ။ 14 The Myanmar Times မ ၾသဂတလ ၃၁ရက ၂၀၁၆ ခႏစတြငေဖာျပခေသာ “As the Panglong Conference begins, where are the women?” က ၾကညပါ။ 15 “Hidden Strengths, Hidden Struggles: Women’s testimonies from southeast Myanmar” KHRG ၾသဂတလ ၂၀၁၆ ခႏစက ၾကညပါ။ 16 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အေနႏင သတငးအခကအလကမားက ေဒသ ခႏစချဖစသည သထ၊ ေတာငင၊ ေညာငေလးပင၊ ၿမတ-ထားဝယ၊ ဖာပြန၊ ဒးပလာယာႏင ဖားအေဒသမားမ စေဆာငး ရယသည။ ဤ ေဒသ ခႏစခအား ခရငဟ ေခၚဆၿပး ထအသးအႏႈနးက ကရငအမးသား အစညးအရးမ သတမတထားၿပး ကရငအမးသား အစညးအရးႏင ပါတသကဆကႏြယမႈ ရေသာအဖြ႔မားႏင ပါတသကဆကႏြယမႈမရေသာ အဖြ႔မားကပါ သးႏႈနးလကရသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအေနႏင ဤ အသးအႏႈနးမားက အသးျပျခငးမာ ႏငငေရးအရ ပါတသကဆြယႏြယေနျခငးေၾကာင မဟတပ သမငးေၾကာငး အစဥအလာအရ အဖြ႔မ ေတြ႔ဆေမးျမနးထားေသာ ေဒသခ ျပညသမားႏင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ လပငနးပးေပါငးလပကငလက ရေသာ အဖြ႔မားမ ဤကသ႔ သးႏႈနးျခငးေၾကာငျဖစသည။ ဤခရင ခႏစခသည ျမနမာအစးရမ သတမတထားေသာ နယနမတမားႏင မသကဆငပ အစးရ ႏစရပလးမ သတမတထားေသာ ေနရာေဒသမားအားက လႊမးၿခထားသည။ ေနာငငခရငမာ ကရငျပညနယ ေျမာကပငးႏင ပခးတငးႏင ေနျပညေတာေကာငစ ေနရာေဒသ တစစတတစပငးပါဝငသည။ ေညာငေလးပင ခရငသည ပခးတငး အေရ႕ဘကျခမးအား လြမးျခၿပး ဖာပြနခရငသည ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကဘကျခမးက ဆလသည။ ဖားအခရငမာ ကရငျပညနယ အလယပငးျဖစၿပး ဖာပြနခရငမာ မြနျပညနယ ေျမာကပငးႏင ကရငျပညနယ အစတအပငးအခ႕ပါဝငသည။ ဒးပလာယာခရငသည ကရငျပညနယေတာငပငးႏင မြနျပညနယတ႔ ပါဝငၿပး ၿမတ-ထားဝယခရငမာ တနသၤာရတငးျဖစသည။ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငး၏ ေျမပက ဤထတျပနခက၏ အေနာကဘကတြင ေတြ႔ႏငသည။

4

လကမတေရးထးခေသာ ၂၀၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလၿပးေႏာငးပငး ရရထားေသာ သတငးအခကအလကမားအား အဓကေဇာငးေပး ေဖာျပထားသည။

ဤစာေစာငအတြငး ေဖာျပထားေသာ စစဘကဆငရာတးခ႕လပေဆာငမႈမား ဆသညမာ စစေရးအတြက ေဆာငရြကသညဟ ရြာသားမားမ ယဆထားေသာ လပေဆာငမႈ အားလးက ဆလသည။ ဤလပေဆာငခကမား တြင တပစခနးအသစမား ေဆာကလပျခငး၊ လကနကကငတပဖြ႔မားမ ေျမသမးမႈမား၊ တညရေနေသာ စခနးမားအား တးခ႕ျခငးမားႏင စစသငတနးေပးျခငးမားအပါအဝင ကငးလညျခငးမား၊ ရကၡာႏင လကနကခယမး မားအား တငပ႔ျခငးမား၊ ေျမျမပမငးမားဆကလက ကနရေနျခငး၊ စစအတြငးကနခေသာ မေပါကကြေသးေသာ လကနကအၾကြငးအကနမား၏ ျပနာမားႏင လကနကကငအဖြ႔မားအၾကား ျပနလညျဖစပြားလကရေသာ တကပြငယမား ပါဝငသည။ ဆကလကျဖစပြားလကရေသာ ေနရပေျပာငးေရႊ႕ေနထငရမႈမားႏင စစဘကဆငရာ တးခ႕လပေဆာငမႈမားေၾကာင ေဒသခမား ခစားရေသာ အသကေမြးဝမးေၾကာငးဆငရာ ျပနာမားကပါ ထညသြငးေဖာျပထားသည။

ေကးရြာမားအတြငးႏငအနးတ၀ကတြင စစတပမားတညရေနျခငး

ပဏာမ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈ 17 လကမတေရးထးၿပးခနမစ၍ တစႏငငလး ပစခတတကခကမႈ ရပစေရး သေဘာတစာခပအား လကမတေရးထးၿပးသညအခနထ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ေတြ႔ရခကအရ ေဒသခမားႏင ၎တ႔ပငပစၥညးမားအား တကခကဖကစးမႈမားႏင လကနကကင တကပြမားမ တကရကဆးကးသကေရာကမႈမားျဖစသည အျခားေသာ အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား အငမတန ေလာနညးသြားသည။ ရြာသားမားမလညး ၎တ႔အေနျဖင ကရငေဒသအတြငး လြတလပစြာ သြားလာႏငေၾကာငးက တငျပခၾကသည။ ဤအရာမားသည အေပါငးလကၡဏာေဆာငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈမားျဖစသည။ သ႔ေသာလညး တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပမား ၎တ႔၏ ေကးရြာအတြငးႏင ေကးရြာအနးတြင အမားအျပား တညရေနျခငးေၾကာင ရြာသားမားအေနႏင ၎တ႔၏ လျခေရးအတြက စးရမပပနမႈမား ရေနေသးသည။ ဤအေၾကာငးအရာက စာေစာင၏ ေနာကဆးပငးရ ေျမပတြင ေတြ႔ႏငသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ယခင သတငးမတတမးမားအရ လကနကကငတပဖြ႔မား ေဒသအတြငးရေနျခငးျဖင လြတလပစြာ သြားလာမႈက ပတပငေစႏငျခငး၊ 18 အဓမၼခငးေစမႈမား၊ 19 အဓမၼ တပသားစေဆာငးမႈမား၊ လငပငးဆငရာ ကးလြနမႈမား၊ 20 ညငးပမးႏပစကမႈမား၊ သတျဖတမႈမားႏင ေျမျမပမငးမား၊

17 ဇနနဝါရလ ၁၂ရက ၂၀၁၂ ခနစတြင KNU ႏငျမနမာအစးရအၾကား အပစအခတရပစေရးပဏာမသေဘာတညခကက ဘားအၿမ႕တြင လကမတေရးထးခသည။ ၎ပဏာမအပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကမ KNU အပါအဝင တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႕ ၁၅ဖြ႕အနက ေဆြးေႏြးညႏငးပြစာပြဝငးသ႕ ဖတၾကားခခရေသာ တငးရငးသားလကနကကင ၈ဖြ႕ႏင ျမနမာအစးရတ႕ တစႏငငလးဆငရာအပစအခတရပစေရးသေဘာတညခက (NCA) က တစဆငထပမ၍ ေအာကတဘာလ ၁၅ရက ၂၀၁၅ ခႏစတြင ေအာငျမငစြာ လကမတေရးထးႏငခသည။ Reuters မ ေအာကတဘာလ ၁၅ရက ၂၀၁၅ ခႏစတြင ေဖာျပခေသာ “Myanmar signs ceasefire with eight armed groups,” က ၾကညရႈပါ။ 18 မတလ ၂၀၁၂ခႏစ ေတာငငခရင၊ ထနးတပငၿမ႕နယ ေတြ႕ဆေမးျမနးခနး - Source #8 ႏင ၂၀၁၀-၂၀၁၂ ခႏစ ဘားအခရငမ မႈခငးေဖာ ျပသညမတတမးလႊာ- Source #12 က ၾကညပါ။ ၎တ႕က “Hidden Strengths, Hidden Struggles: Women’s testimonies from southeast Myanmar. Appendix: Raw Data Testimony (January 2012 to March 2016)” KHRG ၾသဂတလ ၂၀၁၆ ခႏစ တြငၾကညရႈႏငပါသည။ 19 “Hidden Strengths, Hidden Struggles: Women’s testimonies from southeast Myanmar. Appendix: Raw Data Testimony (January 2012 to March 2016)” KHRG ၾသဂတလ ၃ရက ၂၀၁၆ ခႏစတြင ျဖန႕ေဝေဖာျပေသာ ဖာပြနခရငတြငေနထငသည ေနာပ---(မနးမ၊ ၃၁ႏစ) ႏင ႏဝငဘာလ ၂၀၁၁ ခႏစတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခသည။ ၎အေၾကာငးက Source #4 က ၾကညပါ။ 20 ဒပလာယာခရငတြင ေနာန---ႏင ေနာအ---တ႕က ေတြ႕ဆေမးျမနးခသညအေၾကာငးက KHRG မ ဇနနဝါရလ ၂၀၁၆ခႏစတြင လကခရရခသည။ ၎တ႕ႏငပတသက၍ “Hidden Strengths, Hidden Struggles: Women’s testimonies from southeast Myanmar.

5

စစအတြငးကနရေနသည မေပါကကြေသးေသာ လကနကခယမးမားေၾကာင ထခကဒဏရာရရမႈ မားျပားျခငး21တ႔ ျဖစေပၚေစႏငသည။

ေအာကတြင ေဖာျပထားသညမာ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ကဆယဒၿမ႕နယတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးထားေသာ အမးသမးငယတစဥးမ တငျပထားမႈ ျဖစသည။

“အပစအခတ ရပစေရး သေဘာတညမႈ စာခပ ခပဆၿပးတ ေနာကပငးမာ အမးသမးေတြအေနန႔ ေတာထကသြားၿပး ထငးရာထြကရလာၾကတယ။ အရငကဆ စစသားေတြက ေတာထမာ ပနးေအာငးေနၿပး ေခာငးေျမာငးတတတယ။….အကးရလာဒတစခအေနန႔ကေတာ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက ေရးထးၿပးတအခါ ကၽြနမတ႔ ႀကကသလ သြားလာလ႔ရတယ။.. ကၽြနမရြာထမာဆ တစေယာကထပ ေလာကသြားတတတယ။ ကၽြနမရ ရြာဆေတာ လၿခတယလ႔ ခစားရတယေလ။ ဒါေပမယ ကၽြနမ နညးနညးေတာ ေၾကာကတာေပါ။ ကၽြနမတ႔ အျပငက ေလာကသြားရင ေၾကာကရတယ။ ကၽြနမတ႔ လမးမႀကးဘကထြကရင လမးမာ ရဂတေတြရတယ။ သတ႔က ကၽြနမတ႔က စစေဆးတတတယ။ (ေမးျမနးသ။ ။ရေတြလား စစသားေတြလား) ကၽြနမခရးသြားရင မားေသာအားျဖင စစတပပေတြ႔တယ။ အဖြ႔နာမညေတာ ကၽြနမမသဘး။”

ေနာ စ---၊ (မ-၁၈ႏစ)၊ ကဆယဒ ၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယ ခရင၊ တနသၤာရ ေဒသႀကး (၂၀၁၅ ခႏစ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။22

ကရငျပညနယ၏ လကနကကငပဋပကၡ သမငးေၾကာငးအရ စစသားမားအေနႏင မညသည အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမ ကးလြနမႈမရသညတငေအာင ၎တ႔ ဆကလကတညရေနျခငးသည ရြာသားမားအား စတမသကမသာ ျဖစေစၿပး မလၿချခငးမား ခစားေစသည။ ရြာသတစဥးမ ေဖာျပထားသညမာ သမအေနႏင သမကယသမ စစသားမား အႏရာယျပလာပါက ကာကြယရနအတြက နညးလမးမရသကသ႔ သမ၏ ေကးရြာအနးရ တပစခနးမားကလညး ဖယရားေစခငသည။

“ကၽြနမကေတာ အမးသမးတစေယာကအေနန႔ ခရးသြားတအခါ စးရမတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ သတ႔က စစသားေတြ ျဖစေနလ႔ပ။ ကၽြနမတ႔အေနန႔ သတ႔က ေၾကာကတယ။…. ကၽြနမတ႔အေနန႔ ကယကယက ကာကြယဖ႔ နညးလမး မရဘး။ ကၽြနမအေနန႔ ကယကယကဘယလကာကြယရမလ မသဘး။ ကၽြနမေတာငးဆခငတာကေတာ ကၽြနမရြာထမာ ရေနတ တပစခနးေတြက ဖယရားေပးဖ႔ပ။”

ေနာ ပ--- (မ - ၂၉ ႏစ) က--- ေကးရြာ၊ ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယေတာငပငး (၂၀၁၆ ခႏစ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)23

Appendix: Raw Data Testimony (January 2012 to March 2016)” KHRG ၾသဂတလ ၃ရက ၂၀၁၆ ခႏစမ Source #158 ႏင Source #157 ကၾကညပါ။ 21 “Hidden Strengths, Hidden Struggles: Women’s testimonies from southeast Myanmar. Appendix: Raw Data Testimony (January 2012 to March 2016)” KHRG ၾသဂတလ ၃ရက ၂၀၁၆ ခႏစတြင ျဖန႕ေဝခေသာ ၂၀၁၀-၂၀၁၂ ခႏစ ဘားအခရင မႈခငးေဖာျပသညမတတမးလႊာႏငပတသက၍ Source #12 က ၾကညပါ။ 22 Hidden Strengths, Hidden Struggles: Women’s testimonies from southeast Myanmar KHRG ၾသဂတလ ၂၀၁၆ ခႏစမ စာမကႏာ ၂၂ ႏင ၂၃ က ၾကညပါ။ 23 အထကပါအေၾကာငးအရာသည ဒပလာယာခရင၊ ေကာကရတၿမ႕နယ/ကရငျပညနယေတာငပငး မတလ ၂၀၁၆ ခႏစတြင မျဖန႕ေဝရေသးေသာ အစရငခစာမ ေကာကႏတေဖာျပျခငးျဖစသည။

6

ေကာကရတၿမ႕နယ က--- ေကးရြာ၏ ရြာသႀကးမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အား ေျပာၾကားခသညမာ အတတက ေတြ႔ၾကခရေသာ အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားေၾကာင ထသသ႔အေနႏင သ၏ ေကးရြာအတြငး တညရေနေသာ တပစခနးမားေၾကာင စးရမ ပပနလကရသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ထသအေနႏင အလားတ အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား ေနာကတစဖန ျပနလည ျဖစေပၚလာမညက ေၾကာကရြ႕လကရသည။

“ကၽြနေတာ တကယစးရမပါတယ ဘာေၾကာငလဆရင တကယလ႔ ျပနာတစခချဖစခရင ရြာသားေတြပ ခစားရမာ။ အရင တပမေတာစစသားေတြ ရြာထမာ ေနခတနးကဆ သတ႔ေတြက ရြာသားေတြက ညဥးပမးႏပစကၿပး ေသနတန႔ပစခတခတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ညဥနကသနးေခါင ထြကေျပးခၾကရတယ။ အဒါေၾကာင ဒလ အေျခအေနမး ေနာကတစေခါက ျပနျဖစလာမာက ကၽြနေတာတ႔ စးရမတယ။ ဒလအျဖစမး ထပမျဖစေတာရင ေကာငးမယ။ အခေလာေလာဆယမာေတာ ဘာမမျဖစေသးပါဘး။ ကၽြနေတာတ႔ ၿငမးၿငမးခမးခမးေနရတယ။ ဒါေပမယ တကယလ႔ လာမယအနာဂတမာလညး ကၽြနေတာတ႔ ဒလ ၿငမးၿငမးခမးခမး ဆကၿပး ေနရရငေကာငးမယ။”

ေစာ မ--- (ကား- ၅၈ႏစ)၊ က--- ေကးရြာ၊ ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလယာခရင၊ ကရငျပညနယ ေတာငပငး (၂၀၁၆ ခႏစ ေမလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)25

ဖာပြနခရင၊ လေသာၿမ႕နယ၊ ဟ--- ေကးရြာ၏ အပစမႉးမ တပမေတာစခနးမား ၎၏ ေကးရြာအပစအနး တညရေနမႈအေပၚ ၎၏ ထငျမငခကအား ေမးျမနးရာ ေအာကပါအတငး ေျဖၾကားခသည။

24 “Toungoo Photo Set: Militarisation in Thandaunggyi Township, December 2014 to February 2015” KHRG ေအာကတဘာလ ၂၀၁၅ ခႏစက ၾကညပါ။ 25 အထကပါအေၾကာငးအရာသည ဒပလာယာခရင၊ ေကာကရတၿမ႕နယ/ကရငျပညနယေတာငပငး ေမလ ၂၀၁၆ ခႏစတြင မျဖန႕ေဝရေသးေသာ အစရငခစာမ ေကာကႏတေဖာျပျခငးျဖစသည။

အထကပါပမားက ေဖေဖာဝါရလ ၁ရကေန႔၊ ၂၀၁၅ခႏစ၊ ကရငျပညနယေျမာကပငးရ ေတာငငခရင၊ သေတာငၾကးျမ႕နယတြင ရကကးထားပါသည။ ဘယဘကမ ပသည ျမနမာတပမေတာမ ေရႊေညာငပငရြာအနးရ လမးမေပၚတြင လျခေရးယေနသည ပျဖစပါသည။ ညာဘကမပသည တပရငးအမတ (၂) မ KNU စစသားမား ေဒသခ ရြာသရြာသားမားႏင ေတြ႔ဆရန တစရြာျပးတစရြာသြားသည ခရးသြားစဥအတြငး လမးမက ျဖတကးေနသညပ ျဖစပါသည။ KNU စစသားမား ခရးသြားရာလမး ႏစဖကႏစခကတြင တပမေတာမ လျခေရးခထားျပး လညလည ေစာငၾကညေနျခငးအေပၚ ေဒသခရြာသရြာသားမား ေၾကာကလန႔ေနၾကေၾကာငး တငျပခပါသည။ ဤဓါတပမားက ယခငထတေဝျပးေသာ ဓါတပသတငးမ ရယတငျပထားျခငး ျဖစပါသည။24 (ဓါတပ - KHRG)

7

“ရြာသားေတြအားလးကေတာ သတ႔တပစခနးေတြက ဖယခငးေစခငတယ။ အဒါမလညး ကၽြနေတာတ႔ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးေတြက လြတလြတလပလပလပႏငမာျဖစတယ။”

ေစာဘ--- (ေကးရြာအပစမႉး)၊ (ကား- ၄၃ ႏစ) တ--- ေကးရြာ၊ ဟ--- ေကးရြာအပစ၊ လေသာ ၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင၊ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကဘက (၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)26

တပမား ကငးလညျခငး၊ ရကၡာႏင လကနကခယမးမား တငပ႔ျခငး ႏင တညရေနေသာ တပစခနးမားအား ခငမာေအာငတးခ႕ ျပျပငတညေဆာကျခငးမား ဆကလက၍ျဖစပြားေနျခငး

ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးရ ေကးရြာမားအတြငးႏင အနးတ၀ကတြင စစတပမား တညရေနမႈမားႏငဆကဆငေသာ သတငးအခကအလကမားအျပင ျမနမာတပမေတာႏင နယျခားေစာငတပ မားသည တပသားမားေရႊ႕ေျပာငးျခငး ႏင လကနကခယမးမားအား ပ႔ေဆာငျခငး၊ ၎တ႔၏ တပစခနးမားအား သြပမး၊ အတမားႏင သဆးႀကးေခြမားႏင ေဆာကလပျခငး စသည သတငးအခကအလကမားကလညး ရရခပါသည။ ရြာသားမားႏင အလမးေဝးေသာ စားပြဝငးမားတြင ၿငမးခမးေရးႏင ပါတသကၿပး ႏစေပါငးမားစြာ ေဆြးေႏြးေနၾကခနတြင ကရငလ႕အခြငအေရးအဖြ႔အေနႏင တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပမား၏ ေနရာတးခ႕ေနမႈမားႏင ပါတသတၿပး အလြနအမငး စးရမစတႀကးလကရေသာ ေဒသခတစဥးႏင ေဆြးေႏြးျဖစခၾကသည။

ရြာသားမားအတြက စစမနသည တစႏငငလးဆငရာ အပစအခတ ရပစေရးအေပၚ ေမးခြနးထတစရာျဖစေစေသာ ပမနမဟတသည လပေဆာငမႈမားျဖစသည ရကၡာႏင လကနကခယမးမား ပမ မားျပားစြာ တငပ႔ေနမႈမားႏင ပတသကၿပး ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလတြင ဖာပြနခရင၊ လေသာၿမ႕နယ၊ ဟ--- ေကးရြာအပစ၏ အပစမႉးမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အား ေျပာၾကားခသည။

“တပမေတာကေန ပမနမဟတတ လပေဆာငမႈေတြျဖစတ ရကၡာအမားႀကး ပ႔တာေတြက အပစအခတရပစေရး ေနာကပငးမာ လပလာတာက ေတြ႔ရတယဆၿပး ရြာသားေတြက ကၽြနေတာက ေျပာျပၾကတယ။ ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ သတ႔န႔ ထပတကမေတြ႔ရေသးေပမယ သတ႔အေနန႔ ရကၡာန႔ လကနကခယမး ပၿပး ပ႔ေဆာငေနတာေတြက အေဝးကေန ေတြ႔ေနရတယ။ ဒါေၾကာင ရြာသားေတြအေနန႔ ရြာက အလပလပဖ႔ မျပနရဘး။ … သတ႔က အရငကလေတာ ကငးလညတာေတြ ေနအမမးရႈ႕တာေတြ မလပေတာဘး။ ရကၡာပ႔တာတ႔ လကနကခယမး 26 အထကပါအေၾကာငးအရာသည ဖာပြနခရင၊ လေသာၿမ႕နယ/ကရငျပညနယအရ႕ေျမာကပငး ဧျပလ ၂၀၁၆ ခႏစတြင မျဖန႕ေဝရေသးေသာ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ မ ေကာကႏတေဖာျပျခငးျဖစသည။ 27 “Dooplaya Field Report: Military conflict, violent abuse, and destruction caused by development projects, January to December 2015” KHRG ေအာကတဘာလ ၇ရက ၂၀၁၆ ခႏစက ၾကညပါ။

အထကပါပက ဇနနဝါရလ ၁၆ရက၊ ၂၀၁၅ခႏစ၊ ကရငျပညနယေတာငပငး ဒးပလာယာခရင၊ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယရ ဂ---ရြာတြင ရကကး ထားပါသည။ တပမေတာစစကားမားသည ၄ငးတ႔၏ တပစခနးအား ျပနလညအားျဖညရနအတြက လမးမ ေပၚတြင ခရးသြားေနျခငး ျဖစပါသည။ စစေပါငး စစ ကား ၁၁ စးရျပး စားနပရကၡာႏင လကနက ခယမးမား သယယပ႔ေဆာငေနပါသည။ စစေၾကာငး၏ တပရငး အမတအား မသရရပါ။27 (ဓါတပ - KHRG)

8

ပ႔တာေတြေတာ ရတာေပါ။ ရြာသားေတြရ အျမငမာေတာ အပစအခတရပစေရး ရေနေပမယ စစမနတ အပစရပမႈ မဟတေသးဘး။ အဒါေၾကာင ရြာသားေတြအေနန႔ သတ႔ရ ရြာမာ ျပနမေနရၾကေသးဘး။”

ေစာဘ--- (အပစမး)၊ (ကား - ၄၃ ႏစ)၊ တ--- ေကးရြာ၊ ဟ--- ေကးရြာအပစ၊ လေသာၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင၊ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ တြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)28

ဘးသၿမ႕နယရ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ေဒသတြငးအဖြ႔ဝငမ ေပးပ႔ခေသာ အျခား ဥပမာတစခမာ ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ ၂၁ ရကမ စတင၍ တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပမားမ ထးလာဘထာ တတားတြင ကငးလညခၾကၿပး ရြာသားမားအား စစေဆးေမးျမနးခသည။ ေဒသတြငးအဖြ႔ဝငမာ ၎တ႔ အဘယေၾကာင ထကသ႔ ျပလပရသညက မသေပ။ ယခငက ဒေကဘေအအဖြ႔သည ထေနရာတြင စခနးထငခၿပး ဆရာေတာ ဥးသဇနႏင အတ တတားေဆာကလပျခငးက တာဝနယခသည။ 29

အထကပါပက ေမလ ၆ရကေန႔၊ ၂၀၁၆ခႏစတြင ရကကးထားျပး ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငးရ ဖာပြနခရင၊ ဘးသျမကနယမ ထးသေဒါထ (ပဇြနေျမာင) ေကးရြာအပစရ ထးလဘထာ တတားပ ျဖစပါသည။ အဆပါတတားက ဆရာေတာ ဥးသဇနႏင ဒမကေရစအကးျပ ကရငတပမေတာ (DKBA) မ ဥးစးေဆာကလပထားျခငးျဖစျပး ဒမကေရစအကးျပ ကရငတပမေတာမ ၄ငးဧရယာမ ထြကခြာျပးေနာက တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပ (BGF)မားမ စစေဆးေရးဂတ ခထားျခငး ျဖစပါသည။30 (ဓါတပ - KHRG)

ဖာပြနခရင၊ လေသာၿမ႕နယရ အျခားေကးရြာအပစ၏ အပစအတြငးေရးမႉးမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕အား ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလတြင ေတြ႔ဆစကားေျပာခၿပး တပမေတာမ ၎တ႔၏ တပစခနးမားက ဖယရားရမညအစား ပမခငခေအာင လပေဆာငလကရေၾကာငးႏင ရကၡာမား၊ ပစၥညးကရယာမားႏင လကနကခယမးမားလညး ေပးပ႔လကရေၾကာငးေဖာျပခသည။

“သတ႔ရ လကရ လပေဆာငေနမႈေတြအရ သတ႔ေတြအေနန႔ အပစအခတရပစေရး လကမတထးထားေပမယ အဒအတငး မလကနာၾကဘး။ ကၽြနေတာတ႔ကေတာ အပစအခတရပစေရးအေပၚ စတေကနပမႈမရဘး။ သတ႔ရ လပေဆာငခကေတြကလညး စတေကနပမႈမရဘး။ ကၽြနေတာတ႔ရ အသကရငေနထငမႈ၊ သြားလာမႈန႔ အသကေမြးဝမးေၾကာငးလပငနးေတြအတြက ကၽြနေတာတ႔ အျမ စးရမေနရတယ။ တျခားရြာသားေတြလညး ကၽြနေတာလပ သေဘာထား ရၾကတယ။ သတ႔လညး အပစအခတရပစေရးအေပၚ စတေကနပမႈမရဘး။

28 အထကပါအေၾကာငးအရာသည ဖာပြနခရင၊ လေသာၿမ႕နယ/ကရငျပညနယအရ႕ေျမာကပငး ဧၿပလ ၂၀၁၆ ခႏစတြင မျဖန႕ေဝရေသးေသာ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ မ ေကာကႏတေဖာျပျခငးျဖစသည။ 29 “Hpapun Situation Update: Bu Tho Township, March to May 2016,”KHRG စကတငဘာလ ၂၀၁၆ ခႏစက ၾကညပါ။ 30 အထကပါအတငးျဖစသည။

9

ဥပမာအေနန႔ ေျပာရမယဆ ကၽြနေတာတ႔ရ ေခါငးေဆာငျဖစတ ေကအနယ၊ ေကအနအယလေအက သတ႔ရ တပစခနးေတြက ဖယရားခငးေပမယ သတ႔ မဖယေပးဘး။ မဖယေပးတအျပင ျပနၿပးေတာေတာင ျပျပငလကေသးတယ။ အနးဆး တပစခနးကေတာ မ--- တပစခနးျဖစတယ။ အဒစခနးက ကၽြနေတာတ႔ ခရးသြားရငးန႔ ေတြ႔ႏငတယ။ အရငကဆရင အဒစခနးက ရးရးစခနးတစခပ ဒါေပမယ အခဆရင သတ႔ ျပနၿပး ျပျပငထားတယ။ အတန႔ ျပနေဆာကလပတအတြက ပမခငမာၿပး ပၿပးလညး ႀကးမားလာတယ။ ၂၀၁၅ ခႏစေနာကပငးမာ သတ႔ေတြ ဖနးတာဝါတငေတြ ေဆာကၾကတယ။ ရြာသားေတြ ေတြ႔ၾကတအခါ သတ႔ အရမးစးရမၾကတယ။ သတ႔အခဆရင စစေရးလႈပရားမႈေတြ ပၿပး လပေဆာငလာတယ။ အရငကဆ ရကၡာပ႔ဖ႔ သတ႔အတြက အရမးခကခခတယ။ အခဆရင သတ႔ ရကၡာေတြ၊ လကနကခယမးေတြ ပၿပး တငပ႔လာတယ။ အရငကထက သတ႔စားနပရကၡာေတြ ပၿပး စေဆာငးလာၾကတယ။ ရကၡာေတြ ထားဖ႔အတြက သလြငျမစကမးေပၚမာ ေနရာသစ ႏစေနရာ ပၿပး ယခတယ။ အရငက အဒတပစခနးေတြမရဘး။ အရငကဆ သတ႔ လမးမႀကးကေန ကနကားေတြသးၿပး ပ႔တယ။ အခဆ လမးမႀကးေတြက ပတထားတအတြက သတ႔ရ အစားအေသာကေတြက သလြငျမစကေန ေလန႔ပ႔တယ။ ၿပးတာန႔ သတ႔ရ တပစခနးေတြဆက ျမငးေတြသးၿပးပ႔တယ။”

ေစာစ--- (ေကးရြာအပစ အတြငးေရးမႉး) (ကား)၊ ဟ--- ေကးရြာ၊ က--- ေကးရြာအပစ၊ လေသာၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင၊ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကဘက (၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)31

လေသာၿမ႕နယမ လ--- ေကးရြာအပစမႉး ေစာဟ--- ကလညး အထကတြင ေဖာျပထားေသာ စးရမမႈမားက ထပမ အတညျပေပးခၿပး အထးသျဖင တပမေတာဘကမ အပစရပ စညးမဥးမားအား မၾကာခဏ ခးေဖာက ေနမႈမားေၾကာင ရြာသားမားအေနႏင ၎တ႔အေပၚ ယၾကညမႈ မရေၾကာငးကလညး ေထာကျပခသည။

31 အထကပါအေၾကာငးအရာသည ဖာပြနခရင၊ လေသာၿမ႕နယ/ကရငျပညနယအရ႕ေျမာကပငး ဧၿပလ ၂၀၁၆ ခႏစတြင မျဖန႕ေဝရေသးေသာ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ မ ေကာကႏတေဖာျပျခငးျဖစသည။ 32 “Toungoo Photo Set: Militarisation in Thandaunggyi Township, December 2014 to February 2015” KHRG ေအာကတဘာလ ၂၀၁၅ ခႏစက ၾကညပါ။

အထကပါပက ဒဇငဘာလ ၂၁ ရက၊ ၂၀၁၄ခႏစ၊ ကရငျပညနယေျမာကပငးရ ေတာငငခရင၊ သေတာငၾကးျမ႕နယတြင ရကကးခပါသည။ စားနပရကၡာမားက အေရ႕တနးသ႔ စစကားျဖင သယယပ႔ေဆာငရာ၌ ကားလမး မေပါကေသာေနရာမားတြင ျမငးမားအား သယယပ႔ေဆာငေရးအတြက အသးျပရန ျမနမာတပမေတာမ ျမငးမားက စစကားမားျဖင သယယ ပ႔ေဆာငေနပျဖစပါသည။ အဆပါ ျမငးမား သယယပ႔ေဆာငမႈအား ၂၀၁၄ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ ၂၁ရကေန႔ ကရငႏစသစကး ကငးပခနတြင ျဖစေပၚသညဟ ေဒသခမားမ တငျပပါသည။ ပဏာမ အပစခတရပစေရး ကာလ ျဖစသညအေလာက ယခလ တပမေတာမ စစေရးလႈပရားမႈ ျမငေတြ႔ရသညေနာကပငး အပစခတရပစေရး တညျငမေရးအတြက စးရမေၾကာငး ေဒသခရြာသရြာသားမားမ တငျပၾကပါသည။32 (ဓါတပ - KHRG)

10

“ကၽြနေတာတ႔ရ ေခါငးေဆာင ေကအနယကေန ဟ---န႔ လ--- မာရတ တပမေတာကရကၡာေတြက ကားေတြန႔ မသယရဘးဆၿပး စညးမဥးခထားတယ။ ဒါေပမယ သတ႔က သတ႔ရ ရကၡာေတြက ေန႔တငးလလ သတ႔ရ ကားေတြန႔ တငပ႔ေနတယ။ ဒါေၾကာင ကၽြနေတာတ႔ သတ႔က မယၾကညႏငတာျဖစတယ။ အပစအခတရပစေရး ၿပးတေနာကပငးကေန အခခနအထဆရင ဘ--- ေကးရြာမာရတ ဟ--- စခနးဟာ သြပမးန႔ျဖစသြားၿပ။ သတ႔ရ စခနးက တပသားသစထပမပ႔ေပမယ တစလ တစႀကမ သ႔မဟတ ႏစလ တစႀကမေတာ သတ႔ တပသားအေျပာငးအလ လပတယ။”

ေစာဟ--- (ေကးရြာအပစမႉး) (ကား ၄၂ ႏစ မ--- ေကးရြာ၊ လ--- ေကးရြာအပစ၊ လေသာၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)33

စစဘကဆငရာ လႈပရားမႈမားေၾကာင ရြာသားမား ထခကခစားရသည လတတေလာ ျဖစပြားခေသာ ဥပမာ တစရပ ေတာငငခရင၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယတြင ၂၀၁၆ ခႏစ ေမလ ၃ ရကေန႔က ျဖစပြားခသည။ ထျဖစရပတြင စစကားတစစးမ ဆငကယစးနငးလာေသာ ရြာသားႏစဥးအား တကမခၿပး ရြာသားႏစဥးလး ထေနရာတြငပင ပြျခငးၿပး ေသဆးသြားခသည။ စစကားမာ ဆကလက ေမာငးထြကသြားခၿပး ထအမႈအား ယေန႔ထတင စစမးစစေဆးဆ ရသည။34

33 အထကပါအေၾကာငးအရာသည ဖာပြနခရင၊ လေသာၿမ႕နယ/ကရငျပညနယအရ႕ေျမာကပငး ဧၿပလ ၂၀၁၆ ခႏစတြင မျဖန႕ေဝရေသးေသာ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ မ ေကာကႏတေဖာျပျခငးျဖစသည။ 34 “Toungoo Photo Set: Militarisation in Thandaunggyi Township, December 2014 to February 2015” KHRG ေအာကတဘာလ ၂၀၁၅ ခႏစက ၾကညပါ။ 35 “Collision between Tatmadaw military truck and a villager’s motorbike in Thandaunggyi Township, Toungoo District, May 2016,” KHRG စကတငဘာလ ၂၀၁၆ ခႏစက ၾကညပါ။

အထကပါပက KHRG ၏ ေဒသခ အဖြ႔ဝငတစဥးမ ေမလ ၃ ရကေန႔၊ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ကရငျပညနယ ေျမာကပငးရ ေတာငငခရင၊ သေတာငၾကးျမ႕နယတြင ရကကး ထားပါသည။ ရြာသားႏစဥး စးႏငးလာေသာ ေမာေတာ ဆငကယမ အမတ ၁၂၄ တပမေတာ ေျချမနတပရငးမ စစကားတစစးႏင တကမျပးေနာက လမးမေပၚတြင ကနရ ေနေသာ ရြာသားႏစဥး၏ အေလာငးျဖစပါသည။ အဆပါ စစကားမားသည ေတာငပငးတငး စစဌာနခပမ တစလ တစၾကမ သယယပ႔ေဆာငပ႔ေဆာငလကရေသာ ရကၡာ မားက သေတာငၾကးျမ႕တြင ရေသာ ေရ႕တနး စစသားမား အတြက ေမလ ၃ရကေန႔၊ ၂၀၁၆ခႏစတြင ရကၡာမား သယယပ႔ေဆာငေနျခငး ျဖစပါသည။35 (ဓါတပ - KHRG)

11

အထကပါ ပမားက မတလ ၁ရက၊ ၂၀၁၅ခႏစတြင ရကကးထားပါသည။ ကရငျပညနယေျမာကပငးရ ေတာငငခရင၊ သေတာငၾကးျမ႕နယတြင တညရေသာ သယယပ႔ေဆာငေရးႏင ေထာကပေရးတပ အမတ ၉၃၀ မ တပမေတာ သားမားသည ေတာငပငး တငးစစဌာနခပ လကေအာကခတြင ရေသာ ေရ႔တနး တပမေတာ သားမားႏင တပစခနးမား ထသ႔ စားနပရကၡာမား သယယ ပ႔ေဆာငေပးေနပ ျဖစပါသည။ ရကၡာမားက စစကား ၁၀စးမ ၁၅စးအထ တစလတစၾကမ ပ႔ေဆာငေနပါသည။ အဆပါ တပမေတာ ယာဥတနးမားသည အပစခတရပစေရး သေဘာတညမႈ လကမတေရးထးထားျပးေနာက ရကၡာမား သယယပ႔ေဆာငျခငးေၾကာင အဟန႔အတား တစစတစရာမ မရငဆငရေပ။ ထ႔ေၾကာင ၄ငးတ႔၏ ကနပစၥညးမားက လျခေရးမား ခထားစရာမလဘ သယယပ႔ေဆာငႏငျခငး ျဖစပါသည။ သ႔ေစကာမ ယခကသ႔ လြတလပစြာ ရကၡာမား သယယပ႔ေဆာငႏငမႈအေပၚ တပမေတာ စစကားမား ျဖတေကာမႈအတြက စးရမျခငး မရေသာလညး ရြာသရြာသားမား၏ လျခမႈအတြက အပစခတရပစေရး သေဘာတညမႈ လကမတေရးထးျခငး မျပမထက ပ၍ စးရမရေၾကာငး ေဒသခမားမ တငျပၾကပါသည။36 (ဓါတပ - KHRG)

36 “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi Township, March to July 2015,” KHRG မတလ ၂၀၁၆ ခႏစက ၾကညပါ။

12

စစသငတနးမား၊ စစအတြငး မေပါကကြေသးေသာ လကနကခယမး အၾကြငးအကနမား

ေဒသခမားမ ထပမ တငျပလာေသာ စးရမပပနမႈ တစရပမာ လယကြငးမားႏင ေကးရြာမားအနး ျပလပလကရေသာ စစသငတနးမားပငျဖစသည။ ဤအရာသည ေကးရြာအနး သ႔မဟတ ေကးရြာထတြင ရေသာ စစတပစခနးမားႏင တကရက ဆကစပေနသည။ ရြာသားမားအေနႏင ၎တ႔၏ ေျမေပၚတြင ျပလပလကရေသာ လကနကႀကးပစခတမႈ သငတနးမားႏင ထသငတနးမားေၾကာင ၎တ႔၏ သးႏႏင ရာဘာပငမား ပကစးဆးရႈးရပမားက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အား တငျပခၾကသည။ ဥပမာတစရပအေနႏင ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးၿမ႕နယတြင ၂၀၁၅ ခႏစ ဇနနဝါရလက တပမေတာမေန၍ ေဒသခမားအား အသေပး၊ အေၾကာငးၾကားျခငးမရပ ဘနးႀကးေကာငးႏင လယကြကမားအတြငးသ႔ လကနကႀကးမားအား ညအခနပါမကန ပစခတခသည။

“သတ႔က လကနကႀကးေတြက ဘနးႀကးေကာငးအေနာကဘကက လယထက ပစခခတယ။ ၿပးေတာ ရြာသားေတြကလညး သတ႔ ညအခန ဒလ သငတနးေပးမယဆတာ အသမေပးခဘး။ ‘သတ႔ အရငကဆ ဒလ သငတနးမးက ညအခန ဘယေတာမ မလပခဖးဘး’ လ႔ ရြာသားတစဥးကေျပာခတယ။ သတ႔အရငကလညး ဒလ လကနကႀကး ပစခတေလကငမႈေတြ လပေလရတယ။ ဒါေပမယ ပမားလာတ စစသားအေရအတြကန႔ ပကစးဆးရႈးမႈ ႏႈနးေတြေၾကာင ဒတစႀကမမာေတာ ပၿပးေတာ ျပငးထနတယလ႔ ေျပာရမယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရး ေဒသတြငး အဖြ႔ဝင၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယ ေတာငပငး (၂၀၁၅ ခႏစ ဇြနလ)37

37 “Dooplaya Photo Set: Tatmadaw conduct heavy weapons target practice in Win Yay Township, January 2015” KHRG ဇြနလ ၂၀၁၅ ခႏစက ၾကညပါ။ “Dooplaya Photo Set: Tatmadaw conduct heavy weapons target practice in Win Yay Township, January 2015” KHRG ဇြနလ ၂၀၁၅ ခႏစက ၾကညပါ။ 38 “Dooplaya Photo Set: Tatmadaw conduct heavy weapons target practice in Win Yay Township, January 2015” KHRG ဇြနလ ၂၀၁၅ ခႏစက ၾကညပါ။

အထကပါပမားက ဇနနဝါရလ ၁၉ ရကေန႔၊ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ကရငျပညနယေတာငပငးရ ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးျမ႕နယတြင ရကကးထားပါသည။ ပထမပမာ ေျချမနတပရငးအမတ ၃၁၀ မ လကနကႀကးပစခတမႈ သငတနး ျပလပေနခန လကနကၾကး ပစခတေလကငေနသညပက ျပပါသည။ ဒတယပမာ ယခင ၂၀၁၄ခႏစတြင ျပလပေသာ စကကြငးပစခတမႈမ လကနကၾကးျဖင ထခကခထားရေသား လယသမားတစဥး၏ ဒးရငးပငႏင ကြမးပငမား ျဖစပါသည။ ဤဓါတပမားက ယခငမ ထတေဝခေသာ ဓါတပသတငးမ ရယတငျပထားျခငး ျဖစပါသည။38 ဓါတပ - KHRG

13

ၿမတ-ထားဝယခရင၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ပေဆာဥးႏင ပႏြယဖးကလးေကးရြာမားအတြငးႏင အနးအနားတြင ျဖစပြားခေသာ အျခားေသာ စစသငတနးအေၾကာငးႏင ပါတသကသည အစရငခစာကလညး ရရခသည။ ထသငတနးက ၂၀၁၅ ခႏစ ႏဝငဘာလမ စတင၍ ၂၀၁၆ ခႏစ ဇနနဝါရလအထ သးလတငတင ျပလပခၿပး ေဖာျပပါ ေကးရြာမားအတြငး ကငးလညျခငးမားလညး ပါဝငခသည။ 39 ဤသငတနးမားသည ျပလပေနစဥ အခနအတြငးတြင ရြာသားမားအတြက အႏရာယရၿပး ရြာသားမား၏ သးႏမားအား ပကစးေစသကသ႔ မေပါကကြပ ကနရေနသည ကညဆအၾကြငးအကနမားႏင ထတပးထားသည ကညခြမားမာ ရြာသားမားပငဆငေသာ ေျမမားအတြငး ကနရေနေသာေၾကာင သငတနးၿပးဆးသည အခနတြငလညး ရြာသားမားအတြက အႏရာယ ရေနသည။

စစသငတနးမားမ ကနရေနေသာ မေပါကကြေသးသည လကနကကညဆမားအျပင လကနကကင တပဖြ႕မား အၾကား လတတစေလာ ျဖစပြားခေသာ တကပြငယမားေၾကာငလညး မေပါကကြေသးသည လကနက ကညဆမားႏင စစအတြငး ကနရေနေသာ လကနကခယမးမား ရြာသားမား၏ ေျမေပၚတြင ကနရေနေၾကာငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ သတငးရရထားသည။

39 “Mergui-Tavoy Situation Update: Ler Muh Lah Township, November 2015 to January 2016” KHRG ၾသဂတလ ၂၀၁၆ ခႏစက ၾကညပါ။ 40 “Dooplaya Photo Set: Tatmadaw conduct heavy weapons target practice in Win Yay Township, January 2015” KHRG ဇြနလ ၂၀၁၅ ခႏစက ၾကညပါ။

အထကပါပမားက ဇနနဝါရလ ၁၉ ရက၊ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ကရငျပညနယ ေတာငပငးရ ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးျမ႕နယတြင ရကကးထားပါသည။

ပထမပမာ တပမေတာမ စစေရးေလကငမႈ ျပလပျပးေနာက အေလးထားျခငးမရဘ ကနရစခေသာ မေပါကကြေသးသည လကနကၾကး

ကညဆပျဖစပါသည။ စစေပါငး လကနကၾကး ကညဆ ၇လးေတြ႔ရချပး တစခ႕မာ ပစခတေပါကကြျပးေသာလညး တစခ႕မာ

မေပါကကြေသးေပ။ ဒတယပမာ ဥး မ----၏ လယအနးတြင ကနရစခေသာ ေျချမနတပရငး အမတ ၃၁၀၏ ထပထားေသာ

ကညဆအခြျဖစပါသည။ ယခလမး ကညဆအခြအား အထပျဖင ကနရချခငးသည ပထမအၾကမမဟတဟ ရြာသားတစဥးမ ေျပာပါသည။40

(ဓါတပ - KHRG)

14

41 ဤအေၾကာငးအရာတြငပါ၀ငေသာ နားမၾကားဆသညမာ ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ(DKBA) မ ခြထြကကာ သးျခားရပတညေနေသာ တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာကရငအမးသားတပမေတာ(DKBA) တြငအမႈထမးခသည ေကာမး ေခၚ ဗလနားမၾကားက ရညညႊနးထားျခငးျဖစသည။ (ေအာကေဖာျပပါ ေအာကေျခေျဖရငးခက ၅၅ တြငၾကညပါ)။ ေဒသခရြာသားမား၏ေျပာဆခကအရ ဤအဖြ႔သည ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ(DKBA)မ အမန႔ကေသာလညးေကာငး ၊တာ၀နရေခါငးေဆာငမား ႏင ေဒသခ ရြာသားမားအေပၚ တြငလညးပြငလငးျမငသာမႈမရျခငး ၊ အၾကျပခကမားက မကကြယျပျခငးမား လပေဆာငပါသည။ ၾသဂတလ ၂၆ ရက ၂၀၁၆ခႏစတြင ဗလေကာမး ( နားမၾကား) သည နယျခားေစာငတပ BGF မ သတျဖတျခငးကခခရသည။ ပမသလပါက DKBA Splinter Group Confirms Leader’s Death, The Irrawaddy, August 31st 2016 ၾသဂတလ ၃၁ ရကေန႔ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ တြငၾကညပါ။ 42 “Two separate clashes between armed actors in Kawkareik Township, Dooplaya District, February 2015” KHRG ေမလ ၂၀၁၅ ခႏစက ၾကညပါ။ 43 အထကပါအတငးျဖစသည။

အထကပါပမားက KHRG ၏ ေဒသခအဖြ႔ဝငတစဥးမ မတလ ၂ရက၊ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ကရငျပညနယေတာငပငးရ ဒးပယာခရင၊

ေကာကရတျမ႕နယမ စ---ရြာတြင ရကကးထားပါသည။ နယျခားေစာင (BGF)၊ ကကဒျမ႕မ တပမေတာတပရငးႏင DKBA

နားမၾကားအဖြ႔ၾကားတြင ျဖစပြားခေသာ တကပြမ ကနရစခေသာ မေပါကကြေသးသည လကနကၾကးကညဆ၏ ပမား ျဖစပါသည။ ပထမပမာ

ဗလနားမၾကားအဖြ႔ ပစခတခေသာ မေပါကကြသည လကနကၾကး ကညဆ ျဖစပါသည။ 41 ဒတယပမာ တပမေတာမ ပစခတခေသာ

မေပါကကြသညလကနကၾကး ကညဆပျဖစပါသည။42 (ဓါတပ - KHRG)

အထကပါပမာ KHRG၏ ေဒသခအဖြ႔ဝငမ

မတလ ၂၃ရက၊ ၂၀၁၆ခႏစ၊ ကရငျပည

နယ ေတာငပငးရ ဒးပလာယာခရင၊

ေကာကရတ ျမ႕နယမ ေကာငးမႈေကးရြာ

တြင ရကကးထားပါသည။ ဗလနားမၾကား

အဖြ႔ ႏငBGF အၾကား လကရ ျဖစေပၚ

ခေသာ တကပြမ မေပါကေသးသည

လကနကၾကး ကညဆပ ျဖစပါသည။ 43

(ဓါတပ - KHRG)

15

ေျမျမပမငး

ျမနမာႏငငအား ဆယစႏစေပါငးမားစြာ ၾကးစြာ အႏရာယေပးလကရသည လသတမငးမားသည ယေန႔ထတင အေရးႀကးသည အခနးက႑တစရပအျဖစ တညရလက ရေနေသးသည။ ေျမျမပမငးမားအား ျမပႏျခငးႏင ေျမျမပမငးမားအား ဖယရငးရနအတြက တြန႔ဆတေနျခငးသည ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးရ ဆကလကျဖစပြားေနေသာ စစဘကဆငရာ လႈပရားမႈမားႏင တကရက ဆကႏြယလကရသည။ ရြာသားမားမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အား လကနကကငတပဖြ႔ အမးမးမ အသးျပလကရေသာ ေျမျမပမငးႏင ပါတသကၿပး ၎တ႔၏ စးရမပပနမႈမားက စဥဆကမျပတ တငျပလကရသည။

“အပစအခတရပစေရး (၂၀၁၂ ခႏစတြင ေရးထးခေသာ ပဏာမ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈ)ရရၿပး ေနာကပငးမာ လကနကကင တပဖြ႔ေတြက ေျမျမပမငး အသစျမပႏမႈက ရပတန႔ခၾကတယ။ သတ႔ဒလ ရပတန႔လကတာဟာ အရမးေကာငးၿပး လေတြအတြက လျခမႈရသြားတယ။ လကရအခနမာဆရင ေတာငငခရငမာရတ ေကအနယစစတပဟာ ေျမျမပမငး အသစထပၿပး ျမပႏဖ႔ အစအစဥမရဘးလ႔ ဆႏငတယ။ အစးရဘကကလညး ေျမျမပမငး အသစမျမပႏဘး။ သ႔ေသာလညးပ အရငက ေျမျမပမငးအေဟာငးေတြ ရေနေသးၿပး မငးရငးလငးမႈ မလပရေသးဘး။ ရြာသားေတြအေနန႔ အဒလ ေျမျမပမငးရတ ေနရာေတြမာ ခရးမသြားရၾကဘး။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ေဒသတြငးအဖြ႔ဝင၊ ေတာငငခရင၊ သေတာငႀကးႏင ထနးတပင ၿမ႕နယ၊ ပခးတငး အေရ႕ပငးႏင ကရငျပညနယ ေျမာကပငး (၂၀၁၆ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင လကခရရသည။)44

လကရ အေျခအေနႏင ပတသက၍ လတငးထမ ေကာငးေသာ မတခကမားရရသညမဟတပါ။ ဒးပလာယာခရင ေကာကရတၿမ႕နယရ ရြာသားတစဥးမ

“ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ လြတလြတလပလပ သြားလာလ႔မရေသးဘး။ ကၽြနေတာတ႔ ဒတငးေလာကသြားၿပး အလပလပခြင အေလာကမရေသးဘး။ ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ ေျမျမပမငးအႏရာယက ေၾကာကရေသးတယ။”

ေစာဟ--- (ကား၊ ၃၀ ႏစ)၊ က--- ႏင မ--- ေကးရြာ၊ ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယ ေတာငပငး၊ (၂၀၁၆ ခႏစ မတလ တြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)45

ဥပမာအားျဖင ေညာငေလးပင ခရင/ ပခးတငး အေရ႕ဘကျခမးတြင တပမေတာအေနႏင ေရ႕တနးမ ျပနလညထြကခြါမႈမား မရေသးသညအတြက ေကအနယ/ေကအနအယလေအအေနႏင ၎တ႔ကယက ကာကြယရန အတြက ရညရြယခကျဖင ေျမျမပမငးမားအား ၂၀၁၄ ခႏစအတြငး ဆကလက အသးျပလကရသည။ သစေတာမား ေတာျပနးျခငးမ ကာကြယရနႏင ၎တ႔ကယက ကာကြယရနအတြက ေဒသခရြာသားမား ကယတငလညး ေျမျမပမငးမားအား ၎တ႔၏ ေကးရြာဝနးကငတြင ျမပႏကာ အသးျပလကရေၾကာငး ကရငလ႔အ ခြင အေရးအဖြ႔၏ ေဒသတြငး အဖြ႔ဝငမ ယခကသ႔ တငျပခသည။ 46 ရလာဒအားျဖင ရြာသားအမားအျပား ေျမျမပမငး နငးမခၾကသည။

44 “Toungoo Sitaution Update: Thanndaunggyi and Htantabin Townships, November 2015 to Janaury 2016” KHRG ဇလငလ ၂၀၁၆ ခႏစက ၾကညပါ။ 45 အထကပါအေၾကာငးအရာသည ဒပလာယာခရင၊ ေကာကရတၿမ႕နယ/ကရငျပညနယေတာငပငး မတလ ၂၀၁၆ ခႏစတြင မျဖန႕ေဝရေသးေသာ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ မ ေကာကႏတေဖာျပျခငးျဖစသည။

16

“မနးၿမ႕နယမာဆ ေကအနယန႔ အစးရတ႔ အပစအခတရပစေရး ၿပးတေနာကပငး ေျမျမပမငးနငးမတာ ၂၉ ေယာကရတယ။ ဒအရာဟာ မနးၿမ႕နယမာရတ ေဒသချပညသေတြက ခရးသြားလာရာမာ အတားအဆးတစခ ျဖစေစတယ။ ျမနမာအစးရတပမေတာက သတ႔ရ တပဖြ႔ေတြက မဆတခြါေပးေသးတအျပင ေရ႕တနးမာေတာင စစေရးလႈပရားမႈေတြ လပကငေနၾကတယ။ ေကအနယ အပခပေရးပငးက တာဝနရသ တခ႕ကေတာ ေကအနယ တပသားေတြဟာ သတ႔ရ လျခေရးအတြက ေျမျမပမငး သးရတယလ႔ ေျပာတယ။ အဒအတြကေၾကာင ရြာသားေတြက အသးအရြကရာထြကတအခါျဖစျဖစ၊ ဝါးခတ ထငးရာထြကတအခါ သတ႔ ေျမျမပမငးနငးမၾကတယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ေဒသတြငးအဖြ႔ဝင၊ မနးၿမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင၊ ပခးတငးအေရ႕ဘက (၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလတြင လကခရရသည။)47

လကတစေလာ ျဖစပြားခေသာ ဥပမာတစရပမာ ေညာငေလးပငခရင စ--- ေကးရြာမ ေမာင အ--- ၎၏ လယေျမအတြငး ထငးရာထြကစဥ ျဖစပြားချခငးျဖစသည။

“၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ ၂၆ ရကေန႔မာ စ---ရြာသား ေမာင အ---ဟာ ထငးရာဖ႔အတြက သ႔လယထက လညးန႔ဆငးခတယ။ လမးမာ ေျမျမပမငး ေပါကကြတအတြက သ႔လညးထသြားၿပး ႏန႔ ေမာငအ---ရ ညာေျခ ဒဏရာရခတယ။ ေမာငအ--- က ဒျဖစရပန႔ ပါတသကၿပး စတမေပာေပမယ သ႔အေနန႔ ဘာမ မလပႏငဘး။ ‘ဒေျမဟာ ကၽြနေတာပငတ ေျမကြကျဖစတအတြက ဒေျမအနးအနားမာေတာ လေတြ ေျမျမပမငးလာၿပး မထားႏငေလာကဘးလ႔ ကၽြနေတာထငခတယ။’ ဟ ေမာငအ--- မ ေျပာၾကားခသည။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ေဒသတြငးအဖြ႔ဝင၊ မနးၿမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင၊ ပခးတငး အေရ႕ဘက (၂၀၁၆ ခႏစ ေမလတြင လကခရရခသည။)48

အထကပါပက ေမလ ၁၀ရက၊ ၂၀၁၆ခႏစ၊ ပခးတငးေဒသ အေရ႕ပငးရ ေညာငေလးပငခရင၊ မနးျမ႕နယမ စ---ရြာတြင ရကကးထားပါသည။ ေမာငအ---မ သ၏ ျခေဘးတြင ထငးသြားေကာကစဥ ေျမျမပမငးေၾကာင ဒဏရာရေနေသာ သႏင သ႔၏ႏြားပ ျဖစပါသည။49 (ဓါတပ - KHRG)

46 “Nyaunglebin Field Report: Changes since ceasefire, the land conflicts and local civilians concerns with military activities, January to December 2014” KHRG ၂၀၁၆ ခႏစက ၾကညပါ။ 47 အထကပါအေၾကာငးအရာသည ေညာငေလးပငခရင၊ မနးၿမ႕နယ/ပခးတငးအရ႕ပငးေဒသ ဇလငလ ၂၀၁၄ ခႏစတြင မျဖန႕ေဝရေသးေသာ ေဒသတြငးအစရငခစာတငျပခက မ ေကာကႏတေဖာျပျခငးျဖစသည။ 48 “Nyaunglebin Situation Update: Mone Township, April to May 2016” KHRG ၾသဂတလ ၂၀၁၆ ခႏစက ၾကညပါ။ 49 အထကပါအတငးျဖစသည။

17

ေျမျမပမငး ထပမ နငးမခေသာ အျခားရြာသားတစဥးမာ အသက ၄၂ ႏစအရြယ စ--- ေကးရြာမ ေစာဘ---ျဖစၿပး ၂၀၁၆ ခႏစ မတလတြင ဖာပြနခရင၊ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကဘကရ ဒြလၿမ႕နယ က--- ေနရာ၊ စ--- ေကးရြာ ေဒသရ သ၏ ေတာငယာတြင ၂၀၁၆ ခႏစ မတလ ၁၆ ရကေန႔က ေျမျမပမငး နငးမချခငးျဖစသည။ ေျမျမပမငး နငးမခေသာေၾကာင ညာေျချပတသြားၿပး ေျမျမပမငးခြေၾကာင နေဘးမလညး ဒဏရာရရၿပး သတလစသြားခသည။ ေစာဘသည သ၏ သငယခငး ႏစေယာကႏငအတ ေတာငယာရငးလငးရန သြားေရာကချခငးျဖစၿပး သတစဥးသာ ေျမျမပမငး နငးမခသည။ ဒဏရာရရေနေသာသ႔အား ဖာပြနခရငရ ကမေမာငးေဆးရသ႔ ပ႔ေဆာငခၾကသည။ သ႔ေသာ သရရခေသာ ဒဏရာမာ ျပငးထနေသာေၾကာင ကရငျပညနယ အလယပငး၊ ဖားအခရင၊ ေတာငကေလးၿမ႕ရ ကမၻာၾကကေျခန ေဆးရ (အငစအာစ) သ႔ ပ႔ေဆာငခၾကသည။ ေစာဘ--- သည ထေဆးရတြင တစပတခန႔ တကေရာကခရၿပး ေဆးရမ ေျခတတပဆငေပးခၿပး ေဆးရဆငးခရသည။ ေဆးရဆငးၿပးေနာက သ၏ ရြာသ႔ ျပနလညေနထငေနခနတြင သငတနးတကေရာကထားေသာ ေဆးဝနထမးမ ကနရေနေသာ ဒဏရာမားအား ကသေပးခသည။ ေစာဘ--- သည အမေထာငသညျဖစၿပး ကေလးငါးေယာကရသည။ သ႔အေနႏင ေတာငယာ အလပျဖငသာ အသကေမြးဝမးေကာငးျပခၿပး မသားစအတြက စားစရာမရသညအခနမားတြင ၾကရာကပနးအလပ လပကငခသည။ ယခကသ႕ ေျမျမပမငးဒဏရာ ရရၿပးေနာက ယခအခနတြင သ႔မသားစအေနႏင အခကအခမား ၾကေတြ႔ၾကရမညျဖစသည။51

50 “Hpapun Short Update: Bu Tho Township, May and June 2015,” KHRG, January 2016. တြငၾကညပါ။ 51 “Two separate landmine incidents happened in Hpapun and Nyaunglebin districts, March and April 2016” KHRG ၾသဂတလ ၂၀၁၆ ခႏစက ၾကညပါ။ 52 အထကပါအတငးျဖစသည။

အထကပါပက ဇြနလ ၆ရက၊ ၂၀၁၅ခႏစ၊ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငးရ ဖာပြနခရင၊ ဘးသျမ႕နယမ ဖာပြနျမ႕ရ ဖာပြန ကတငတစရာေဆးရတြင ရကကး ထားပါသည။ ဖာပြနခရင၊ ေခါပ ေကးရြာအပစရ ဘ---ရြာတြင ေနထငေသာ အသက ၄၀ႏစရ ေစာ အ---၏ပ ျဖစပါသည။ သသည ယ---ေတာႏင ဇ---ေတာအၾကား အမလက ျလကစဥတြင ေျမျမပမငး နငးမျပး ေဆးရတကေနရျခငး ျဖစပါသည။ 50 (ဓါတပ - KHRG)

အထကပါပက KHRG ၏ ေဒသခ အဖြ႔ဝငတစဥးမ ေမလ ၂၅ ရက၊ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငးရ ဖာပြနခရင၊ ဒြယလးျမ႕နယမ ေလးဖးထ ေကးရြာအပစ၊ စ---ရြာတြင ရကကး ထားပါသည။ ေတာငယာအား ရငးလငးစဥ ေျမျမပမငးနငးမေသာ ေစာဘ---မ ေဆးရသ႔ ဆငးျပးေနာက ေဆးသငတနး တကေရာကျပးေသာ ကနးမာေရး လပသားတစဥးထတြင ေဆးကသမႈခယေနပ ျဖစပါသည။52 (ဓါတပ - KHRG)

18

အမးသမးႀကးတစဥးမလညး သမေကးရြာတြင အဓက စးရမပပနစရာမာ ေျမျမပမငးျဖစေၾကာငးႏင ရြာသားမား၏ ကၽြႏြားမားမ ေျမျမပမငး နငးမမႈမားေၾကာင သမတ႔၏ စားဝတေနေရး အခကအခ ေတြ႔ၾကရေၾကာငး ေဖာျပခသည။ “ကၽြနမတ႔အေနန႔ ေျမျမပမငးအႏရာယက ေၾကာကတအတြက ေလာကမသြားရဘး။ ကၽြသြားရင ကၽြမငးနငးမတယ။ တကယလ႔ နယျခားေစာငတပေတြန႔ ေျမျမပမငးေတြသာမရရင ကၽြနမတ႔အေနန႔ ဘာမေၾကာကစရာမလဘး။ ကၽြနမတ႔ လြတလြတလပလပေလာကသြားလ႔ရတယ။ တကယလ႔ စစပြေတြသာမရေတာဘးဆရင လကနကကငတပဖြ႔ေတြအေနန႔ ေျမျမပမငးေတြန႔ ပါတသကၿပး ဘယလလပေဆာငသြားမလ သခငတယ။”

ေနာမ---၊ (မ-၄၆ ႏစ)၊ ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယ ေတာငပငး (မတလ ၂၀၁၆ ခႏစ တြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)53

ဆကလကျဖစပြားလကရေသာ လကနကကငတပဖြ႔မားၾကား လကနကႀကး ပစခတမႈမားႏင ရြာသားမားအေပၚ ထခကနစနာမႈမား

ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးရ ခရငအမားစတြင တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပ၊ ဒမကေရစအကးျပ ကရငတပမေတာ၊ ေကအနယ/ေကအနအယေအႏင ခြထြကအဖြ႔မားျဖစသည ေကအနယ/ ေကအနအယေအ (ျငမးခမးေရးေကာငစ) 54 တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသားတပမေတာ 55 စသည လကနကကင

53 မတလ ၂၀၁၆ ခႏစတြင ဤသတငးက မျဖန႔ေ၀ရေသးေသာ ကရငျပညနယေတာငပငး ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရငမလကခရရခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခနး မေကာကႏတေဖာျပထားျခငးသည။ 54 KNU/KNLA ျငမးခမးေရးေကာငစ (ကရငျငမးခမးေရးေကာငစ (သ႔ ) KPC ဟ၍လညးေခၚသည)အဖြ႔သည ဘားအခရင၊ ထ႔ေကာကေဒသတြငအေျခစကေသာ လကနကကငအဖြ႔ ျပး ၂၀၀၇ ခႏစတြင KNU မခြထြကခသည။ အေၾကာငးမာ KNU ၏ ခြငျပခကမရဘ ျမနမာအစးရႏင အပစခတရပစေရး ညႏႈငးေဆာငရြကခေသာေၾကာငပင ျဖစသည။ သ႔ေသာ KNU/KNLA (PC) ျငမးခမးေရးေကာငစသည နယျခားေစာငတပသ႔ အသြငေျပာငးရန လကမခခပါ။ ဤအဖြ႔သည တစႏငငလးဆငရာ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက (NCA) ကလကမတေရးထးခသည။ 55 တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသားတပမေတာ-DKBA သည ယခင ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ-DKBA(၂၀၁၆-ယခခနထ) မ ၂၀၁၆ခႏစ၊ ဇနန၀ါရလ ၁၆ရကေန႔တြင ခြထြကကာ သးျခားရပတညေနသည ကရငလကနကကငအဖြ႔တစခ ျဖစသည။ ၂၀၁၅ တပမေတာႏင ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ(DKBA) အၾကားတကပြျဖစေနစဥကာလတြင ဒမကေရစ အကးျပ ကရငတပမေတာ(DKBA) အဖြ႔တြငးသေဘာထားကြလြမႈ ျဖစေပၚချပး အကးဆကအေနျဖင ၂၀၁၅ခႏစ ဇြနလငလတြင စစဗလအခ႕သည ထအဖြ႔မ ထတပယျခငး ခခရသည။ ဤယခငစစဗလေဟာငးမားသည ၂၀၁၆ခႏစ ဇနန၀ါရလတြင ခြထြကအဖြ႔အသစတခဖြ႔စညးလကျပ ျဖစေၾကာငး သေဘာထား ထတျပနေၾကျငာခသည။ ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ(DKBA) သည ၁၉၉၉ မစတငျပး ၂၀၁၀ ခႏစတြင နယျခားေစာငတပ အျဖစအသြငေျပာငးခသညတစဖြ႔ႏင ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ(DKBA) (၂၀၁၀ မ ယေန႔အခနထသက၀ငလႈပလားေနေသာအဖြ႔) စသညျဖင အဖြ႔ကြခသည။ ထ႔ေၾကာင မလအစဥးအမညျဖစေသာ ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ(DKBA) ဆသညအမညက တဖန အသက၀ငေစရနအတြက ျပနလညဖြ႔စညးထားေသာအဖြ႔ျဖစသည။ ဤအဖြ႔က ဗလေကာသကမ ဥးေဆာငျပး ဒတယေခါငးေဆာငမာ ဗလဘဟ အမားသေသာ ဗလေစာတငးေရႊျဖစသည။

တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသားတပမေတာ-DKBA ခြထြကအဖြ႔မ အျခားရာထးနမသမားမာ ဗလဆနးေအာငႏင ျပးခသည ၾသဂတလ ၂၆ရကေန႔တြင အသတခခရေသာ ဗလနခမးေမႊး ေခၚ ဗလေကာမးတ႔ျဖစၾကသည။ ဤအဖြ႔သညယခလကရအခနတြင ကရငျပညနယ ဘားအခရင၊ လႈငးဘြျမ႕နယ၊ ျမငၾကးငေဒသတြင အေျခစကပါသည။ ဤ ၂၀၁၆ခႏစတြင ခြထြကဖြ႔စညးခသည သးျခားရပတညေနေသာ တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာကရငအမးသားတပမေတာ(DKBA)(၂၀၁၆-ယခခနထ) က ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ(DKBA) (၂၀၁၀-ယခခနထ) ႏင မလအစတညရေနေသာ ဗဒၶဘာသာကရငအမးသားတပမေတာ(DKBA)(၁၉၉၄-၂၀၁၀)ႏင ထအဖြ႔မ ၂၀၁၀ခႏစတြင နယျခားေစာင(BGF)သ႔အသြငေျပာငးခေသာအဖြ႔ စသညအဖြ႔မားက မရႈပေထြးေစခငပါ။ အေရးၾကးသညမာ ပဏာမအပစခတရပစေရးသေဘာတညခက ႏင တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတစာခပ (NCA) က ျမနမာအစးရႏင ဒမကေရစ အကးျပကရငတပမေတာ(DKBA)သည လကမတေရးထးထားေသာလညး ဤခြထြက အဖြ႔ျဖစေသာ တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာကရငအမးသားတပမေတာ(DKBA) သညလကမတေရးထးထားျခငးမရေသးပါ။ Mizzima, July 2015. : “DKBA sacks Brigadier General Saw Kyaw Thet and Colonel Saw San Aung,” တြငၾကညပါ ။

19

တပဖြ႔အမးမး ရေသာေၾကာင အေျခအေနမာ ရႈပေထြးလကရသည။ အပစအခတရပစေရး ကာလအတြငး ဤေဒသမားတြင လကနကကငတပဖြ႔မားအၾကား လကနကႀကး ပစခတမႈမား ဆကလကျဖစပြားလကရသည။ အထးသျဖင ေကာကရတႏင ျမဝတၾကားရ အာရလမးမႀကးေနရာႏင ယခလကရ ၂၀၁၆ ခႏစ ၾသဂတလႏင စကတငဘာလအၾကား ျဖစပြားခေသာ မသေဝါ အပါအဝင ဟတႀကးေရကာတာ တညေဆာကမည ဖာပြနႏင လႈငးဘြၿမ႕နယမားအၾကား ေနရာေဒသမားတြင တကပြငယမား အထငအရားျဖစပြားခသည။

၂၀၁၆ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသားတပမေတာ 56 အျဖစ ေျပာငးလခေသာ ခြထြက ဒေကဘေအအဖြ႔သည မၾကာေသးမက ေဆာကလပၿပးစးခေသာ အာရလမးမႀကး လမးပငးအား ထနးခပမႈက အေၾကာငးျပၿပး တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင ၂၀၁၅ ခႏစ ဇလငလတြင တကပြျဖစပြားခသည။ ထတကပြေၾကာင ေကာကရတၿမ႕နယရ ေကးရြာေပါငး ငါးရြာမ ရြာသား ၁၀၀၀ ေကာတ႔ ေနအမမားအားစြန႔ခြါထြကေျပးခရၿပး ေကာကရတၿမ႕ေပၚရ ဘနးႀကးေကာငးမားတြင ယာယခလႈခၾကရသည။ ရြာသားမားအေနႏင ၎တ႔၏ ေကးရြာမားတြင ေနထငပါက တပမေတာမ အဓမၼ လပအားေပး ေစခငးမညက စးရမသညအတြက ထဘနးႀကးေကာငးမားတြင ညအပခၾကရသည။57

56 အထကပါအတငးၾကညပါ။ 57 Fighting between Tatmadaw and DKBA soldiers along the Asian Highway displaces villagers in Dooplaya District, July 2015,” KHRG, September 2015 တြငၾကညပါ။

20

အထကပါပမားက KHRG ၏ ေဒသခ အဖြ႔ဝင တစဥးမ ကရငျပညနယေတာငပငးရ ဒးပလာယာခရငတြင ရကကးထားပါသည။ ပထမပက ဇလငလ ၂၂ ရက၊ ၂၀၁၅ ခႏစတြင ရကကးချပး ဒးပယာခရငရ ေကာကရတႏင ျမဝတၾကားရ အာရ လမးမပ ျဖစပါသည။ ဒတယပက ဇလငလ ၂၁ ရက၊ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ ဒးပလာယာ ခရင၊ ေကာကရတျမ႕နယ၊ ေကာကရတေကးရြာတြင ရကကးချပး တပမေတာႏင DKBA ၾကား ျဖစပြားခေသာ တကပြေၾကာင ရြာသရြာသားမား ထြကေျပးတမးေရာငေနထငခသည ဘနးၾကးေကာငးပျဖစပါသည။58 (ဓါတပ - KHRG)

၂၀၁၅ ခႏစ ဇလငလ ၇ ရကေန႔တြင ေကာကရတၿမ႕ရ မလတနးေကာငးေဆာငတစခအား လကနကႀကး ထမနေသာေၾကာင ပကစးခၿပး ဒေကဘေအ စစသားႏစဥးမ ပစခတခသညဟ သတငးမားအရ သရသည။ သ႔ေသာ ထပစခတမႈမာ ေကာငးမစမ နနက ၇ နာရတြင ျဖစပြားခေသာေၾကာင ေကာငးသားေကာငးသမားႏင ဆရာတစဥးေယာကမ ထခကချခငးမရပါ။ ထရြာမားတြငရေသာ ေကာငးမားအား ေကာငးသားေကာငးသမား၏ လျခေရးအတြက ယာယ ပတေစချခငးေၾကာင ေကာငးသေကာငးသားမား ေကာငးသငခနးစာမားက မသငယႏငေတာေပ။59

အထကပါပမားက KHRG၏ ေဒသခ အဖြ႔ဝငတစဥးမ ဇလငလ ၁၁ရက၊ ၂၀၁၅ခႏစ၊ ကရငျပညနယေတာငပငးရ ဒးပလာယာခရင၊ ေကာကရတျမ႕နယ၊ ေကာကရတျမ႕တြင ရကကးခပါသည။ ပထမပမာ DKBA စစသားမားမ ပစလကသည M79ေလာငခာသည ေခာငးေတာငရပကြကရ မလတနးေကာငးအား ထခကချပး အမးပကစးေနေသာ မလတနး ေကာငးပ ျဖစပါသည။ ဒတယပမာ အဆပါေကာငးဝငးထတြင ထခကေပါကကြခေသာ အျခားေလာငခာတစလး၏ ပျဖစပါသည။ ေလာငခာႏစလးစလး၏ ေပါကကြမႈေၾကာင ဒဏရာ ရရေသာ ေကာငးသေကာငးသား တစဥးမ မရေပ။60 (ဓါတပ - KHRG)

58 အထကပါအတငးျဖစသည။ 59 အထကပါအတငးျဖစသည။ 60 အထကပါအတငးျဖစသည။

21

၂၀၁၅ ခႏစ ဇလငလ ၆ ရကေန႔တြင ဘယထးထာ ေကးရြာမ ျပနလာေသာ ရြာသားႏစဥးအား ေဘြမခေလးႏင ဘထးထာ ေကးရြာတ႔ အၾကားတြင တပမေတာ စစသားမားမ ပစသတခေၾကာငး ေနာအ--- ဟေခၚသည ရြာသတစဥးမ ကရငလ႔အခြငအေရးအား တငျပခသည။ ေနာအ---၏ တငျပခကအရ အသတခရသည ရြာသား ၂ ဥးလးသည ၎တ႔ ျပနလာသည ေန႔တြင တပမေတာမ တကပြအတြက ေနရာယထားသညက မသၾကပါ။ အသတခရသ ႏစဥးအနက တစဥးမာ အသက ၁၇ ႏစအရြယ ေယာကားေလးျဖစၿပး အျခားတစဥးမာ အသက၂၁ ႏစအရြယ ျဖစသည။ အသက ၂၁ ႏစအရြယရ ရြာသားတြင ဇနးသညႏင ကေလးတစဥး ကနခသည။61

၂၀၁၅ ခႏစ စကတငဘာလ ၃၀ ရကေန႔တြငလညး ေကအနယ/ ေကအနအယလေအႏင တပမေတာၾကား ဖာပြနၿမ႕နယ ဟတႀကးေရကာတာအနးတြင တကပြတစခ ျဖစပြားခေသးသည။ ထတကပြေၾကာင တပမတာမ ရြာသားတစဥးအား ညဥးပမးနပစကခၿပး မသားစ ၁၀ စခန႔ ဘားအခရင ၿမငႀကးငၿမ႕သ႔ လၿခေရးအရ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငခၾကရသည။ 62 ၂၀၁၆ ခႏစ ဇနနဝါရလအတြငး တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသားတးတကေရး တပမေတာတ႔ၾကား တေနမး ေကးရြာတြင တကပြငယမားစြာ ျဖစပြားခသည။ ထတကပြအတြငး တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပတ႔မ အမေျခ ၁၆ အမက မးရႈ႕ဖကစးခၾကသည။63

တပမေတာတပဖြ႔မ တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရး စာခပပါ အခကအား ေဖာကဖကၿပး ဒးပလာယာခရင ေဝၚေလ ၿမ႕နယခြရ ကရငအမးသား ကာကြယေရးအဖြ႔အစညး65ပငေဒသ ျဖစေသာ အကေရခးေကးရြာအတြငးသ႔ ဝငေရာကေသာအခါ ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ ၂၃ ရကေန႔တြင တကပြငယတစရပျဖစပြားမညဆဆ တငးမာမႈမား

61 အထကပါအတငးျဖစသည။ 62 “Fighting between Tatmadaw and KNLA soldiers leads to violent abuse and displacement of villagers in Bu Tho Township, Hpapun District, October 2015,” KHRG, October 2015 တြငၾကညပါ။ 63 “Beautiful Words, Ugly Actions: The Asian Highway in Karen State” KHRG/Thwee/KESAN, August 2016, စာမကႏာ ၃၀ တြငၾကညပါ။ 64 အထကပါအတငးျဖစသည။ 65 ကရငအမးသား ကာကြယေရးအဖြ႔ (KNDO)က ၁၉၄၇ခႏစတြင ဖြ႔စညးချခငး ျဖစျပး KNU/KNLA ၏ ေရ႕ေျပးအဖြ႔ ျဖစပါသည။ ယေန႔ေခတတြင KNDO သည KNU/KNLA မ ေလကငသငၾကားေပးထားျပး လကနကတပဆငေပးထားေသာ ေဒသခ ေစတနာဝနထမး တပဖြ႔မားျဖစျပး KNU/KNLA ၏ တပရငးတပဖြ႔ႏင အမန႔ေပးမႈေအာကတြင ရပါသည။၄ငး၏ အဖြ႔ဝငမားသည သတမတတည၀တစမား ဝတဆငျပး အနညးဆး ၂ ႏစ တာဝနထမးေဆာငရပါသည။

အထကပါပမားက KHRG၏ ေဒသခအဖြ႔ဝင တစဥးမ ၂၀၁၆ခႏစ၊ မတလ၊ ကရငျပညနယေတာငပငးရ ဒးပလာယာခရင၊ ေကာကရတျမ႕နယ၊

တ---ရြာတြင ရကကးထားျပးတပမေတာႏင နယျခားေစာငတပမားက မၾကားေသးမက မးရႈ႕ဖကဆးခရသည အမကေဖာျပပါသည။

ရြာသားမားအေနႏင ၂၀၁၆ ခႏစ ေနာကပငးတြငသာ မမတ႔ ရြာအတြငးသ႔ ျပနလည ေနထငႏငခၾကသည။64 (ဓါတပ - KHRG)

22

ျဖစေပၚခသည။ ထတငးမာမႈအေပၚ ကရငအမးသား ကာကြယေရးအဖြ႔အစညးမ စစဥးစး ေစာနယဒါးျမက ေကအငစသ႔ ေအာကပါတငး ေျပာၾကားခသည။

“ကၽြနေတာတ႔ သတ႔က ဆကမသြားဖ႔ ရပတန႔ခေပမယ သတ႔က လထက ဓါးစာခ အသးျပခတယ။ ကၽြနေတာတ႔ သတ႔က မပစခဘး။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ လထရ အသကေတြက ေထာကထားရတယ။” 66

၂၀၁၆ ခႏစ ေမလ ၁၁ ရကေန႔တြငလညး ဒးပလာယာခရင ေကာကရတၿမ႕နယ ပားပင ေကးရြာ၌ အမတ (၅၄၈)၊ (၅၄၉) တပမေတာ ေျချမနတပရငး၊ ၎တ႔အား အေထာကအကေပးေသာ နယျခားေစာငတပ အမတ ၁၀၁၆၊ ၁၀၁၉ ႏင ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသားတးတကေရး တပမေတာတ႔ၾကားတကပြငယတစခ ျဖစပြားခသည။ 67 ၂၀၁၆ ခႏစ ၾသဂတလ ၄ ရကေန႔တြငလညး အာရလမးမႀကးတစေလာက တကပြငယမား ဆကလကျဖစပြားခၿပး နယျခားေစာငတပႏင ဒေကဘေအတ႔အၾကား အျပနအလန ပစခတမႈမားေၾကာင ရြာသားေလးဥး ဒဏရာရရခသည။68 မားမၾကာမကလညး တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပႏင ဒေကဘေအ တ႔အၾကား ဖာပြနခရင၊ လႈငးဘြၿမ႕နယ၊ မသေဝါ ေဒသတြင တကပြမား ဆကလက ျဖစပြားခသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ရြာသားေပါငး ၄၀၀၀ ေကာ ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငခၾကရသည။69

လကနကကငမားမ ဥပေဒမ သတျဖတမႈမား၊ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင ၿခမးေျခာကမႈမား

တစႏငငလးဆငရာ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကစာခပ မေရးထးမကာလမားတြင လကနကကငမားမ ကယထလကေရာက လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင ဥပေဒမ သတျဖတမႈမားက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ မားစြာ လကခရရခေသာလညး ေအာကတဘာလ အပစအခတရပစေရးေနာကပငးတြင သသသာသာ ေလာနညး သြားခသည။ ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ ဥပမာျဖစရပမားမာ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက စာခပမေရးထးမ ကာလအတြငးျဖစပကချခငးျဖစသည။

၂၀၁၅ ခႏစ မတလ ၁၅ ရကေန႔တြင ဖာပြနခရင၊ ဘးသၿမ႕နယ၊ ထးသေဒါထာ ေကးရြာအပစ၊ ရ--- ေကးရြာမ ေစာအ--- ဟေခၚေသာ ရြာသားတစဥးသည နယျခားေစာငတပ အမတ ၁၀၁၃၏ ဒတပခြမႉး ေစာဖားယေခး၏ လကေအာကခ တပသားတစဥး၏ သတျဖတျခငးက ခခရသည။ နယျခားေစာငတပ အမတ ၁၀၁၃၏ တပရငးမႉး ေမာငလႀကငႏင ၎၏ အေျခစကစခနးတ႔သည ဖာပြနခရင၊ ဘသၿမ႕နယ၊ ႏ႔ေဖာထးေကးရြာအပစ၊ ႏ႔ေဖာထးေကးရြာတြင ရသည။ နယျခားေစာငတပမ တပဖြ႔ဝငတစဥးက ထအခနသည ညအခန ျဖစေသာေၾကာင ၎တ႔အေနႏင ေစာအ--- အား ေကအနယ/ ေကအနအယလေအ တပသားထင၍ မေတာတဆ ပစမချခငးသာျဖစေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။

66 “Tensions High as Burma Army Violates NCA in KNDO Territory,” KIC News, April 2016. တြငၾကညပါ။ ဤသတငးသည ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ကြငးဆငးလပသားမားေကာကယစေဆာငးထားျခငးမဟတပါေသာေၾကာင ဤျဖစရပတြငရြာသားမားအား ဓားစာခ အျဖစအသျပချခငးဟတသည မဟတသညက အတညမျပႏငပါ။ 67 “Myanmar Army Forces Clash with DKBA Splinter Group,” KHRG, May 2016 တြငၾကညပါ။ 68 ဤသတငး အခကအလကက ကရငျပညနယေတာငပငးရ ဒးပလာယာ ခရင၊ ေကာကရတျမ႕နယမ ၾသဂတလ ၂၀၁၆ခႏစတြင ရရထားေသာ မထတေဝရေသးသည နယေျမအစရငခစာ(situation update)မ ေကာကႏတထားျခငး ျဖစပါသည။ “Karen Information Center September 2016 Newsletter,” KIC ျမနမာဘာသာ, စကတငဘာလ၊ ၂၀၁၆ ခႏစ 69 ဤသတငး အခကအလကက ကရငျပညနယအလယပငး ဖားအ ခရင၊ လငးဘြျမ႕နယမ စကတငဘာလ ၂၀၁၆ခႏစတြင ရရထားေသာ မထတေဝရေသးသည သတငးတ (Short Update)မ ေကာကႏတထားျခငး ျဖစပါသည။“Displaced families in Kayin allowed to return home after landmine clearance,” (ျမနမာတငးမ၊ စကတငဘာလ ၂၀၁၆ခႏစ၊ “Fighting in Kayin drives 2000 from their homes,” ျမနမာတငးမ၊ စကတငဘာလ၊ ၂၀၁၆ခႏစ.

23

ေစာအ--- အားဖားအၿမ႕ရ ဖားအအေထြေထြ ေဆးရႀကးသ႔ ပ႔ေဆာငခေသာလညး မတလ ၁၆ ရကေန႔ နနက ၇ နာရႏင ၈ နာရၾကားတြင ဒဏရာအရနႏင အသကဆးရႈးခသည။ ေစာအ--- ေသဆးၿပးေနာကပငးတြင ဆရာဝနမ သ၏ ရပအေလာငးအား စစေဆးခကအရ သ၏ အတြငးအဂၤါမားမာ ကညဆမားေၾကာင ေပါကၿပသြားေၾကာငးသရသည။ ေစာအ---အား ေခါေတာၿမ႕ သခၤငးတြင ျမပႏခသည။71

ထ႔အျပင ၂၀၁၅ ခႏစ ဧၿပလ ၂၆ ရကေန႔တြင ဖာပြနခရင၊ ဘးသၿမ႕နယ၊ ဂ--- ေကးရြာရ အသက ၄၂ ႏစအရြကရ ေမာငဒ--- သည နယျခားေစာငတပ အမတ ၁၀၁၄ မ ဒဗလ ဖားသာဘ၏ ဖမးဆး ညဥးပမးႏပစကမႈက ခစားခရသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ေဒသတြငးအဖြ႔ဝငတငျပခကအရ ဧၿပလ ၂၃ ႏင ၂၄ ရကေန႔မားၾကားတြင ဒဗလ ဖားသာဘ၏ စစသားမားႏင ေကအနယ/ေကအနအယလေအ စစသားမားအၾကား တကပြငယမား ျဖစပြားခသည။ တကပြၿပးေသာအခါ ဒဗလ ဖားသာဘမ ေမာငဒ--- အား ဖမးဆးခၿပး ေကအနယ/ ေကအနအယလေအ စစသားမားအား ဆကသြယေထာကပမႈျဖင စြပစြခၿပး သ႔အား သတလစသညအထ ရကႏက ကနေၾကာကခသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ဝင၏ ေျပာၾကားခကအရ ေမာငဒ---၏ ဒဏရာသည လြနစြာ ဆးရြားလက ရသည။72

၂၀၁၅ ခႏစ ဇြနလ ၁၃ ရကေန႔တြင ဖာပြနခရင၌ နယျခားေစာငတပ ၁၀၁၅73 မ ဘသၿမ႕နယ၊ ဂ--- ေကးရြာ၊ ပ--- ေနရာအား လကနကႀကး၊ လကနကငယမားႏင ပစခတခသည။ ရြာသားမား၏ ကၽြမား အပစခတခရၿပး ရာဘာစကခငးမားလညး ပကစးခသည။ ရြာသားမားမ ေၾကာကရြ႕ေသာေၾကာင ေကးရြာမ ယာယ

70 “Hpapun Incident Report: Villager killed by Border Guard Force (BGF) Battalion #1013 in Bu Tho Township, March 2015,” KHRG, September 2015 တြငၾကညပါ။ 71 “Hpapun Incident Report: Villager killed by Border Guard Force (BGF) Battalion #1013 in Bu Tho Township, March 2015,” KHRG, September 2015 တြငၾကညပါ။ 72 “Violent abuse and killing committed by BGF soldiers in Bu Tho Township, Hpapun District, March to May 2015,” KHRG, July 2015. တြငၾကညပါ။ 73 နယျခားေစာငတပ (BGF) တပရငးအမတ၂၀၁၅ မ ကးလြနခေသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈဆငရာ အစရငခစာမားက KHRG မအမားအျပားလကခရရခၿပး ၄ငးအစရငစာမားတြင လထမားအားထငရာစငးသတျဖတမႈမား၊ အဓမၼေငြေၾကးေကာကခမႈမား၊ အျခားေသာေတာငးခမႈမား၊ အဓမၼေစခငးမႈမားႏင အဓမၼေျမသမးယမႈမားမားလညး ပါ၀ငပါသည။ သတငးအေသးစတကသရလပါက “Human rights violations by BGF Cantonment Area Commander Kya Aye in Paingkyon Township, Hpa-an District, February 2013 to July 2014,” KHRG, September 2014 တြငၾကညပါ။

အထကပါပက KHRG၏ ေဒသခ အဖြ႔ဝငတစဥးမ ဧျပလ ၆ရက၊ ၂၀၁၅ခႏစ၊ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငးရ ဖာပြနခရင၊ ဘးသျမ႕နယ၊ ထးသေဒါထ (ပဇြနေျမာင) ေကးရြာအပစမ ဘ---ရြာတြင ရကကးထားပါသည။ သ႔ဇနးသညမ ဗဒယ ရကကးထားသည ပ ျဖစပါသည။ ကညဆ အေျမာကအျမားျဖင ထခကခေသာေၾကာင ခြစတမႈ ျပလပျပးေနာကပငး ပပကပနးပကျဖစေနေသာ သ၏ ကယခႏၶာပ ျဖစပါသည။70 (ဓါတပ - KHRG)

24

ထြကေျပးခၾကရသည။ ေနာကပငးတြင နယျခားေစာငတပမ ထကစၥႏင ပါတသက၍ ၎တ႔အား သရလကေသာေၾကာင ထသ႔ ပစရျခငးျဖစေၾကာငး ရြာသားမားအား ျပနလညေျဖရငးခက ထတျပနခသည။74

၂၀၁၅ ခႏစ ဇြနလ ၁၇ ရကတြင နယျခားေစာငတပ အမတ ၁၀၁၆ မ ဒဗလ သာဘႏင တပခြမႉးမားမ ဖာပြနခရင၊ ဘသၿမ႕နယ၊ အ--- ေကးရြာသ႔သြားေရာကခၿပး ရြာသား တစဥး ႏစဥးအား သတမညဟ ၿခမးေျခာကခၾကသည။ အေၾကာငးမာ ရြာသားမားသည ေကအနယ/ ေကအနအယလေအအား ေထာကပလကရၿပး နယျခားေစာငတပမ အေထာကအပမရေသာေၾကာငျဖစသည။ 75 ရြာသားမားသည ဗလသာဘအားေၾကာကရြ႕ၾကသညး အထးသျဖင ဗလသာဘသည ယခငက ရြာသားမားအား ညဥးပမးႏပစကေလရၿပး အဓမၼလပအားေပး ခငးေစမႈမားျဖင မေကာငးသတငးျဖင ေကာၾကားေသာေၾကာငျဖစသည။ 76 ၂၀၁၅ ခႏစ စကတငဘာလ ၃၀ ရကေန႔တြင ဘးသၿမ႕နယ ေကာပါးေကးရြာအပစ ဒါ--- ေကးရြာတြင တပမေတာ အရာရတစဥးမ ေစာအာ--- အား အၾကမးဖကႏပစကမႈတစခ ျဖစပြားခသည။77

အထကတြင ေဖာျပထားေသာ လပေဆာငမႈမားသည တစႏငငလးဆငရာ ပစခတတကခကမႈရပစေရးသေဘာတ စာခပခပဆၿပးသညေနာကတြင သသသာသာေလာနညးသြားေသာလညး လကနကကငမားမ ေကးရြာမား အနးႏင ေကးရြာမားအတြငး ဆကလက တညရေနျခငးက ရြာသားမား၏ ရပပငးဆငရာ လၿခေရးအေပၚ အဆးဘကမ သကေရာကလကရေၾကာငး ေအာကတြင ေဖာျပထားေသာ ဥပမာမားမ ေဖာျပလကရသည။

၂၀၁၅ ခႏစ ႏဝငဘာလ ၁၂ ရကေန႔ညတြင အသက ၃၄ ႏစအရြယ ေစာဘ---ႏင အသက ၃၂ ႏစအရြယ ေစာခ--- တ႔သည ဒးပလာယာခရင ၾကာအငးဆပႀကး (ႏ႔တေကာ) ၿမ႕နယ၊ ကြးလယထာ ေကးရြာတြင အရကမးေနေသာ တပမေတာ အမတ ၂၈၄၏ စခနးမႉး မးဟနးႏင အပခပေရး တာဝနခ ရာဇာၿဖး၏ ညဥးပမးႏပစကမႈက ခစားခရသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ဝင၏ တငျပခကအရ

“သတ႔ ေသနတေတြက ထတၿပးေတာ ေစာဘ--- မကႏာရ ဘယဘကျခမးက ေသနတဒငန႔ရကၿပး သးခက ထးခတယ။ ပါးလညး ႏစခကရကတယ။ သတ႔ေတြဟာ ဒရြာသားႏစဥးက ဘာေမးခြနးမ မေမးပ အၾကမးဖက ႏပစကခတာျဖစတယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ေဒသတြငးအဖြ႔ဝင၊ ၾကာအငးဆပႀကးႏင ေကာကရတၿမ႕ နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယ ေတာငပငး၊ ၂၀၁၅ ခႏစ ဒဇငဘာလ78

74 “Explicit threats and the indiscriminate firing of mortars and small arms by BGF soldiers in Bu Tho Township, Hpapun District,” KHRG, June 2015 တြငၾကညပါ။ 75 အထကပါအတငးျဖစသည။ 76 ေစာသာဘသည ဘားအခရင ၊ နယျခားေစာငတပ တပရငး ၁၀၁၄ မ ဒဗလျဖစသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေစာသာဘကးလြနေသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားျဖစသည အဓမၼဖအားေပးခငးေစမႈမား ၊ အဓမၼအခြနေကာကခမႈမား ႏငအၾကမးဖကမႈ စသညအစရငခစာက အမားအျပားလကခရရခပါသည. ပမသရလပါက “Hpapun Incident Report: Violent abuse in Bu Tho Township, April 2014,” KHRG, November 2014; “Violent abuse and forced labour in Hpapun District, November 2013 – January 2014,” KHRG, September 2014; “Hpapun Incident Report: Forced labour and violent abuse in Bu Tho Township, January 2014,” KHRG, August 2014; and “Hpapun Situation Update: Bu Tho Township, November 2013 to February 2014,” KHRG, August 2014. “Violent abuse and killing committed by BGF soldiers in Bu Tho Township, Hpapun District, March to May 2015,” KHRG, July 2015; “Hpapun Incident Report: Forced labour and violent abuse in Bu Tho Township, January 2014,” KHRG, August 2014. See also “Explicit threats and the indiscriminate firing of mortars and small arms by BGF soldiers in Bu Tho Township, Hpapun District,” KHRG, June 2015. 77 “Hpapun Situation Update: Bu Tho Township, June to October 2015,” KHRG, September 2016 တြငၾကညပါ။ 78 “Dooplaya Situation Update: Kyainseikgyi and Kawkareik townships, November to December 2015,” KHRG, August 2016 တြငၾကညပါ။

25

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အေနႏင ခရသမားထမ တစဥးက ေတြ႔ဆေမးျမနးႏငခသည။ ၂၀၁၅ ခႏစ ႏဝငဘာလ ၁၃ ရကေန႔တြင ေစာခ---အား ေမးျမနးခကမားမာ

“ကၽြနေတာက ခငဗားျဖစပကခတာေလးန႔ ပါတသကၿပး ေျပာျပလ႔ ရမလား” “အဒညေနမာ ကၽြနေတာကေလးႏစေယာကန႔ ကၽြနေတာအကန႔ ဆငကယန႔ သြားခတယ။ သတ႔က ကၽြနေတာတ႔က ေသနတန႔ ခနၿပး ရပခငးတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ဘာမ မသဘး။ ဘာမမေမးမျမနးပ ကၽြနေတာဆပငက ေဆာငဆြေတာ ကၽြနေတာကေလးေတြက ေအာငၾကတယ။ ကၽြနေတာကေလးေတြလညး ကၽြနေတာအကဆ ေျပးသြားၾကတယ။ သတ႔က သတ႔က ကၽြနေတာအကက ကနတယ ၿပးေတာ ေသနတန႔ ထးတအတြက သဒဏရာရခတယ။” “ခငဗားအကက ခနခတ ေသနတက ပစၥတလား ရငဖယလား။” “သတ႔ ခနတ ေသနတက ပစၥတျဖစတယ။ သက ခနရပ ခနတာမဟတဘး။ ေသနတဒငန႔လညး ေခါငးကရကတယ။ သ႔ေခါငးကြသြားၿပးေတာ ေသြးလညးထြကတယ။”

ေစာခ--- (ကား- ၃၂ ႏစ) ဘ--- ေကးရြာ၊ ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယေတာငပငး၊ ႏဝငဘာလ ၂၀၁၅ ခႏစ79

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သ႔ တငျပလာေသာ အျခားျဖစရပတစခမ ေညာငေလးပငခရင မနးၿမ႕နယတြင ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ ၈ ရကႏင ၉ ရကေန႔မားတြင ျဖစပြားခၿပး ယခငက ရြာမ တမးေရာငခရၿပး ယခ ျပနလညေနထငလက ရေသာ ရြာသားမားအား ၿခမးေျခာကသည ျဖစရပျဖစသည။

“၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ ၈ ရကေန႔တြင အမတ ၃၅၁ ေျချမနတပရငးမ ဗလသကႏငထြနးႏင သ၏ စစသား သးေယာကတ႔သည ျဖတေလးျဖတ 80 ေခတတြင ရြာသားမား စြန႔ခြာခၾကသည ဘ--- ေကးရြာေဟာငးသ႔ တကလာခသည။ ထရြာအား ယခငကစြန႔ခြါထားခေသာ ရြာသားမားသည ယခအခနတြင ထရြာအတြငးသ႔ ျပနလာၿပး အမမားျပနလညတညေဆာကခသည။ ဗလႀကး သကႏငထြနး ေရာကလာေသာအခါ ရြာသားမားအား ေရ႕အပတ (ဧၿပလ တတယအပတ) အတြငး ထြကသြားခငးခသည။ အကယ၍ ၎တ႔အေနႏင မထြကသြားပါက ရြာသားမား၏ အမအား မးရႈ႕ၿပး အေဆာကအအမားအား ေျမညစက ဘတဟးမားျဖင ထးပစမညဟ ေျပာခသည။ ထလအတြငး ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ ၉ ရကေန႔တြင တပမေတာ အမတ ၃၅၁ ေျချမနတပရငး ဒတပရငးမႉး ၀ဏၰႏင သ၏ စစသား သးဥးသည ေကာကႀကးၿမ႕နယအပခပေရးမႉးထသ႔ လာေရာကခၿပး အလားတ စကားလးမားက ျပနလည ေျပာၾကားခသည။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ေဒသတြငး အဖြ႔ဝင၊ မနးၿမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင၊ ပခးတငးအေရ႕ပငး။ ေမလ ၂၀၁၆ ခႏစ81

79 “Dooplaya Interview: Saw A---, November 2015,” KHRG, September 2016 တြငၾကညပါ။ 80 ျမနမာႏငငတြင အသးျပခေသာ ျဖတေလးျဖတ မဝါဒသည တပမေတာမ ၁၉၅၀ ခႏစအေစာပငးတြင အသးျပခေသာ နညးဗဟာတစရပျဖစၿပး ထဗဟာက ၁၉၆၀ ခႏစ အလယပငးတြင တရားဝင အသးျပခၾကသည။ အဓက ရညရြယခကမာ ေတာလနေရးလပကငသမားအတြက ေထာကပေၾကးမား၊ အေထာကအပမား၊ နညးပညာအကအညမားႏင ေဒသခမားထမ တပသားသစမားစေဆာငးျခငးက ျဖတေတာကရနျဖစသည။ မာတငစမစသ၏ Burma: Insurgency and the Politics of Ethnicity, New York: St. Martin's Press, 1999 pp. 258-262 က ၾကညပါ။ “Legal Memorandum: War Crimes and Crimes against Humanity in Eastern Myanmar,” International Human Rights Clinic, Harvard Law School, November 2014, p. 25 တြငလညး ေတြ႔ႏငသည။ 81 “Nyaunglebin Situation Update: Mone Township, April to May 2016,” KHRG, August 2016 တြငၾကညပါ။

26

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ေဒသတြငး အဖြ႔ဝင၏ ေျပာၾကားခကအရ ရြာသားအားလး ထရြာမ ထြကသြားျခငးမဟတပ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ ကယစားလယတစဥးမ ရြာသားမားအား ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ ၁၂ ရကေန႔တြင ေတြ႔ဆခၿပး “ခငဗားတ႔ ဒရြာကေနထြကသြားစရာမလဘး။ ကၽြနေတာ တပမေတာက ခဥးကပၿပး စကားေျပာၾကညမယ” ဟ ေျပာခသည။ 82 အခ႕ရြာသားမားမ ထရြာအတြငး၌ပင စးရမေၾကာကရြ႕စြာ ေနရစခၿပး အေျခအေနမားက ေစာငၾကည ေနခရသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အေနႏင ေနအမမား မးရႈ႕ဖကစးခရျခငးႏင ပတသကၿပး သတငးတစစတစရာ ရရမႈ မရေသးပါ။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ဝငမ ထပမ တငျပခသညမာ

“၂၀၁၆ ခႏစ ေမလ ၂၁ ရကေန႔တြင တပရငး အမတ ၃၁၅ မ ဒတပရငးမႉး ဥးေဆာငေသာ စစသား ငါးဥး ထရြာသ႔ ေရာကရလာၿပး ‘ခငဗားတ႔ ထြကသြားဖ႔ မထြကသြားဖ႔က ကၽြနေတာတ႔ ဘာမ မေျပာေတာဘး။ တကယလ႔ ျပနာ တစခခ တကခမယဆရင ခငဗားတ႔ဟာ ခငဗားတ႔ ေျဖရငးရမယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ေဒသတြငး အဖြ႔ဝင၊ မနးၿမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင၊ ပခးတငးအေရ႕ပငး။ ေမလ ၂၀၁၆ ခႏစ83

ထေကးရြာအတြငးရ ေနအမမား မးရႈ႕ဖကဆးခရမႈႏငပါတသကၿပး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ တစစတစရာ သတငးအခကအလက ရရျခငး မရေသးပါ။

လကနကကင တပဖြ႔မားမ ေျမသမးမႈမား

လကနကကင တပဖြ႔မားမ တပစခနးမား အသစေဆာကလပျခငး၊ တညရေနေသာ တပစခနးမားအား တးခ႕ျခငး၊ တပမေတာသား မသားစမားအတြက အမယာေဆာကလပေပးျခငးမားႏင စစဘကဆငရာ လႈပရားမႈမားအတြက ဝငေငြရရရန စးပြားေရးဆငရာ လပငနးမားလပကငရနအတြက စသညရညရြယခကမားျဖင ေျမသမးေနမႈမားႏင ပါတသကၿပး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ အစရငခစားမား လကခရရခသည။ တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပမားသည ေျမသမးမႈအတြက အဓက တရားခမားျဖစသညဟ ရြာသားမားမ သးသပထားသည။ ကစၥရပ အနညးငယတြငသာ ေျမသမးမႈအတြက ႀကတငအသေပးျခငး၊ ရြာသားမားမ ထေျမသမးမႈမားက လကခေစရန သတငးအခကအလက အမားမားက အသးျပကာ ေလာေၾကးေငြ ေပးေချခငးမား ျပလပေလရေၾကာငးႏင က တငျပၾကသည။ တစႏငငလးဆငရာ ပစခတတကခကမႈ ရပစေရးသေဘာတ စာခပေရးထးၿပး ေျမသမးမႈမား ေလာနညးသြားေသာလညး လကနကကငမားမ ေျမမားက ဆကလက သမးယလကရေၾကာငး သတငးအခကအလကမားက လကခရရေနေသးသည။

82 အထကပါအတငးျဖစသည။ 83 အထကပါအတငးျဖစသည။ 84 “Dooplaya Field Report: Military conflict, violent abuse, and destruction caused by development projects, January to December 2015,” KHRG, October 2016 တြငၾကညပါ။

အထကပါပက ေအာကတဘာလ ၂၄ရက၊ ၂၀၁၅ခႏစ၊ ကရငျပညနယ ေတာငပငးရ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ေကာကရတ ျမ႕နယတြငရကကးထားပါသည။ ေဒသခ အမားအျပား၏ ေျမယာမားက သမးဆညး ထားျပး သငတင မတေသာ ေလာေၾကး မား ေပးေဆာငျခငး မရဘ ေဖာကလပ ထားေသာ အာရလမးမ၏ ပ ျဖစပါသည။ ေျမယာမားသည တပမေတာႏင နယျခား ေစာငတပ ေထာကပမႈျဖင ျမနမာအစးရမ သမးဆညးထားျခငး ျဖစျပး ေျမယာ သမးဆညးခရသည အဓကအခက တစခကမာ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ခႏစအတြငး တပမေတာ၊ BGFႏင ခြထြကDKBA အဖြ႔႕ၾကား ဆကလကျဖစပြားလကရေသာ တကပြမားေၾကာင ျဖစပါသည။84 (ဓါတပ - KHRG)

27

တစႏငငလးဆငရာ ပစခတတကခကမႈရပစေရးသေဘာတစာခပ လကမတေရးထးၿပး ေနာကပငးတြင တပမေတာမ ယခငက သြားလာရန ကန႔သတခရသည နယေျမမားအတြငး ပမ လြတလပစြာ သြားလာႏငေၾကာငး ဟ--- ေကးရြာအပစ၏ အပစမႉးမ ေျပာၾကားခသည။ ထအရာက ၎တ႔အား တပစခနးမား ပမေဆာကလပလာရန တြနးအားေပးေနသည။

“အပစအခတရပစေရးေနာကပငးမာ ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ တပစခနးေတြ ဖယရားေပးဖ႔ ေတာငးဆခေပမယ တပမေတာမာက ပၿပးလြတလပခြငရသြားတအခါကေတာ တ--- ေနရာမာ သတ႔ တပစခနး အသစတစခ ထပမတးခ႕လကတယ။ … ေခးပ ေကးရြာအပစမာရတ တေမထ တပစခနးဟာဆရင ရြာသားေတြ အလပလပတ ေျမေနရာန႔ နးနးေလးပ။ ရြာသားေတြက သတ႔က ေၾကာကၾကတယ။ သတ႔ရ တပစခနးေဆာကဖ႔အတြက ရြာသားေတြရ သစပငေတြက ခတယခၾကတယ။ သတ႔ အတငးလယတယလ႔ေျပာလ႔ရတယ။ သတ႔က ရြာသားေတြအလပလပတ ေျမေနရာန႔ နးနးေလးမာ ေနေနတအတြကေၾကာင ရြာသားေတြက သတ႔ရ ကယပင ေျမေပၚမာအလပမလပရေတာဘး။ ဒလ သြားလာမႈက ကန႔သတလကျခငးဟာ ရြာသားေတြရ ေျမက သမးလကတာပလ႔ ေျပာလ႔ရတယ။”

ေစာဘ--- (အပစမႉး) (ကား - ၄၃ ႏစ)၊ တ--- ေကးရြာ၊ ဟ--- ေကးရြာအပစ၊ လေသာၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင၊ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး၊ ဧၿပလ ၂၀၁၆ ခႏစ85

ဤအေၾကာငးအရာႏင ပါတသကၿပး အပစအခတရပဆေရးေနာကပငးတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂၀၁၅ ခႏစ ဒဇငဘာလတြငလညး ထပမရရခသည။

“၂၀၁၅ ခႏစ ႏဝငဘာလႏင ဒဇငဘာလမားတြင နယျခားေစာငတပမ တပမေတာႏင ပးေပါငးၿပး ေကာကရတ ၿမ႕နယရ ေနရာေဒသ အမားအျပားက ထနးခပခသည။ နယစပေဒသတစေလာကရ အ--- ေကးရြာမ ရြာသားပင ေျမမားကလညး သမးယခၿပး တပမေတာသားမားထသ႔ ၎တ႔၏ ေနအမမား ေဆာကလပရနအတြက ေရာငးခခသည။ တပမေတာမ ထေနရာတြင ေနအမႏင အေဆာကအဥးမား မားစြာ ေဆာကလပခသည။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ေဒသတြငး အဖြ႔ဝင၊ ၾကာအငးဆပႀကးႏင ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယေတာငပငး။ ဒဇငဘာလ ၂၀၁၅ ခႏစ86

အျခားကနရေနေသးေသာ ကစၥရပတစခမာ လကနကကင တပဖြ႔မားမ ယခငက ကးလြနထားေသာ ေျမသမးမႈမားအား ယေန႔ထတင မေျဖရငးရေသးျခငးပငျဖစသည။ ျမနမာအစးရမ တပမေတာ၏ ကယကယျပန႔ျပန႔ ေျမသမးမႈမားအား 87 လကခထားေသာလညး သမးဆညးေျမမားအတြက အစားထးေျမ ျပနလညေပးအပျခငးႏင ေလာေၾကးေငြ ေပးအပျခငးမား 88 အတြက ေပးအပထားသည ကတကဝတမားက ျဖညဆညးေပးရန

85ဤသတငးက ဧၿပလ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ကရငျပညနယအေရေျမာကပငး လေသာၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရငမလကခရရခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခနး ျဖစျပး မျဖန႔ေ၀ရေသးသည အစရငခစာမေကာကႏတေဖာျပထားျခငးသည။ 86“Dooplaya Situation Update: Kyainseikgyi and Kawkareik townships, November to December 2015,” KHRG, August 2016 တြငၾကညပါ။ 87 “‘With only our voices, what can we do?’: Land confiscation and local response in southeast Myanmar”, KHRG, June 2015, စာမကႏာ ၆၈ တြငၾကညပါ။ “Military involved in massive land grabs: parliamentary report,” The Irrawaddy, March 2013; တြငလညးၾကညရႈႏငပါသည။ Zarni Mann, “Only Fraction of Land Seized by Military Will be Returned: Minister,” The Irrawaddy, July 18th 2013 တြငၾကညပါ။ 88 “MPs urge prompt return of confiscated land,” The Irrawaddy, September 26th 2014 တြငၾကညပါ။

28

လပေဆာငမႈမား ေႏးေကြးေနေသးသညအျပင တပမေတာ သမးထားေသာ ေျမအခ႕အား ျပနလညေပးအပေတာမည မဟတေၾကာငးကပါ ေျပာၾကားခသည။89

အထကပါပက KHRG၏ ေဒသခ အဖြ႔ဝငတစဥးမ ဒဇငဘာလ ၂၈ရက၊ ၂၀၁၄ခႏစတြင ရကကးထားပါသည။ ကရငျပညနယ ေျမာကပငးပငးရ ေတာငငခရငမ သေတာငၾကး ျမ႕တြငရေသာ တပမေတာမ “မကးေကာရ” ဆငးဘတတပထားသည ျခစညးရး ပျဖစပါသည။ သေတာငၾကးျမ႕မ ေဒသခမားသည ၄ငးတ႔ ဘးဘြား ဘဘင လကထကကတညးက အေမြလကခရရသည ေျမယာမားျဖင ယေနအခနထ စကပး ထြနယက လပကငေနပါသည။ သ႔ေသာ ၂၀၀၀ ခႏစတြင တပမေတာ ေျချမန အမတ ၁၂၄မ သေတာငၾကးျမ႕သ႔ ဝငေရာကျပး ရြာသရြာသားမား ပငဆငသည ေျမေပၚတြင တပစခနး တညေဆာကခပါသည။ ရြာသရြာသားမား အသက ေမြးဝမးေကာငး လပကငရနအတြက အဆပါ နယေျမထသ႔ ဝငေရာကျပလပခြင မရေတာေပ။ ဤပမားက ယခင ထတေဝခေသာ ဓါတပသတငးမားမ ရယတငျပထားျခငး ျဖစပါသည။90 (ဓါတပ - KHRG)

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ သငတနးေပးထားေသာ ေဒသတြငးအဖြ႔ဝငမ ၎၏ ေဒသအတြငး ျဖစေပၚေနမႈမားႏင ပါတသကၿပး အစရငခစာ ေရးသညအခါတြင ေအာကပါအတငး ထညသြငးေရးသားထားသည။

“လကရအခန ေတာငငခရငမာ ျဖစေပၚေနတ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ ကစၥရပ အမားစဟာ ေျမႏင ပတသကတ ကစၥမားဘျဖစတယ ျဖစသည။ တပမေတာကေန ေဆာကျပးျပျဖစတ ဘရငေနာင စစသငတနး ေကာငး တညေဆာကဖ႔အတြက ေျမဧကေပါငး ၅၀၀၀ က သမးယခတယ။ အမတ ၁၂၄ ေျချမနတပရငးကလညး သေတာငႀကးေဒသမာ ေျမဧက ၁၅၀၀ ကသမးယခၿပး အမတ ၆၀၃ ေျချမနတပရငးန႔ တပမ ၇၃ တ႔ကလညး လပသေဒသမာ ေျမဧက ၃၀၀၀ က သမးယခတယ။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ေဒသတြငး အဖြ႔ဝင၊ သေတာငႀကးႏင ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင၊ ပခးအေရ႕ႏင ကရငျပညနယ အေနာကပငး။ ဇနနဝါရလ ၂၀၁၆91

စစဘကဆငရာ လပေဆာငမႈမားႏင ေျမသမးမႈမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ဆကလက ေနရာ ေရႊ႕ေျပာငး ေနရမႈမားႏင ေဒသခမား၏ အသကေမြးဝမးေၾကာငးလပငနး အခကအခမား

“ဆကလကျဖစပြားလကရေသာ လကနကကငတပဖြမားအၾကား လကနကႀကး ပစခတမႈမားႏင ရြာသားမားအေပၚ ထခကနစနာမႈမား” တြင ေဖာျပထားသညအတငး ၂၀၁၅ ခႏစ ဇလငလတြင အာရလမးမႀကးအတြက တကခကမႈမားေၾကာင ရြာသား ၁၀၀၀ေကာ ယာယေျပာငးေရႊ႕ေနထငခၾကရသည။ ထရြာသားမားအေနႏင ထြကေျပးတမးေရာငစဥ ခနထားခရသည ၎တ႔၏ လယကြကမားႏင စကပးေျမမားႏင ကၽြႏြား တရစၦာနမားအား

89 ျမနမာအစးရမ စမကနးစတငလပေဆာငစဥကသမးယခေသာ ေျမဧက ၅၀၀၀၀ အားျပနလညလြအပျခငး မျပေတာပါေၾကာငးေၾကျငာချပး ေျမလြအပျခငးအစား ေလာေၾကးေပးရန စစဥေပးမညျဖစ ေၾကာငးေျပာၾကားခပါသည။ Shwe Aung, “Ministry Agrees to Return Meagre Fraction of Land Confiscated by Military,” DVB, July 18th 2013. တြငၾကညပါ။ 90 “Toungoo Photo Set: Militarisation in Thandaunggyi Township, December 2014 to Janaury 2015,” KHRG, October 2015 တြငၾကညပါ။ 91 “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi and Htantabin townships, November 2015 to January 2016,” KHRG, July 2016 တြငၾကညပါ။

29

ၾကညရႈေစာငေရာက ထနးသမးရနအတြက စးရမပပနခၾကရသည။92 ၂၀၁၆ ခႏစ စကတငဘာလ တြင ဖားအခရင လႈငးဘြၿမ႕နယ မသေဝါေဒသတြင ၂၀၁၆ ခႏစ စကတငဘာအတြငး ျဖစေပၚခေသာတကပြအသစမားေၾကာငလညး ခန႔မနးေျခ ရြာသား ၄၀၀၀ ခန႔ ေနရပေရႊ႕ေျပာငး ေနထငခၾကရသည။93

အထကပါ ပမားက KHRG၏ ေဒသခ အဖြ႔ဝငတစဥးမ ေအာကတဘာလ ၆ရက၊ ၂၀၁၆ခႏစ၊ ကရငျပညနယ ဗဟရ၊ ဘားအခရင၊ ျမငၾကးငဧရယာရ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးေနထငေသာ IDPs စခနးတြင ရကကးထားျခငးျဖစပါသည။ ကရငျပညနယ ဗဟရ ဘားအခရင၊ လႈငးဘြျမ႕နယမ မယသေဝါဧရယာအတြငး လကရျဖစေပၚေနေသာ တကပြေၾကာင ထြကေျပးတမးေရာငေနေသာ (IDP) ရြာသားမား၏ ပျဖစပါသည။94 (ဓါတပ - KHRG)

စစဘကဆငရာ လပေဆာငမႈမား၊ ေျမသမးမႈမား၊ လကနကကငတကပြမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေနရမႈမားသည ရြာသားမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားက ထခကမႈ ရေစသည။ ဤကသ႔ လယေျမမား စကပးေျမမားအား ပစထားခၿပး ထြကေျပးၾကရေသာေၾကာင ပမနဝငေငြ မရေတာသညအတြက ၎တ႔ကယတငႏင ၎၏ မသားစမားအား ရာေဖြေၾကြးေမြးရနအတြက ေန႔စားအလပသမားအျဖစ လပကငၾကရသည။

“ရြာသားေတြရ ေျပာဆခကအရဆရင တကယလ႔ အထကအရာရရ ခြငျပမန႔မပါပ ရြာသားေတြအေနန႔ သတ႔ရ ကယပငစကခငးေတြမာ အသးအႏသြားခးလ႔ စစသားေတြန႔ေတြ႔ရင အဒအသးအႏေတြက ခနထားခခငးတယ။ အဒေျမဟာလညး ရြာသားေတြန႔ လးဝ မသကဆငေတာဘးဆၿပး ေျပာတယ။ ဒါေၾကာင ရြာသားေတြအေနန႔ ဖာယကေရာငးၿပး အသကေမြးဝမးေကာငးျပရတယ။ တကယလ႔ ကညႏငတလရရင သတ႔က ကညပါဆၿပး ရြာသားေတြက ေျပာတယ။ ေျမသမးခရၿပးေနာကပငးမာ ေဒသခေတြဟာ အလပလကမေတြ ျဖစသြားၾကတယ။ အဒါေတြေၾကာင ေျမသမးခရတ ေျမပငရငေတြဟာ စးပြားေရး၊ လမႈေရးအပါအဝင စားဝတေနေရး ျပနာေတြန႔ ရငဆငေနရတယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ေဒသတြငး အဖြ႔ဝင၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင၊ ကရငျပညနယ အေနာကပငး။ ဇလငလ ၂၀၁၄ ခႏစ95

92 “Fighting between Tatmadaw and DKBA soldiers along the Asian Highway displaces villagers in Dooplaya District, July 2015,” KHRG, September 2015 တြငၾကညပါ။ 93 “Displaced families in Kayin allowed to return home after landmine clearance,” The Myanmar Times, September 2016, and “Fighting in Kayin drives 2000 from their homes,” The Myanmar Times, September 2016 တြငၾကညပါ။ 94 ဤသတငးက ၂၀၁၆ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ျဖစပြားခေသာ ကရငျပညနယအလယပငး ဖားအခရငမ ၿမငၾကးငေဒသတြငး ျပညတြငးစစေျပးစစေရာငမားအေၾကာငးပါ၀ငသည မျဖန႔ေ၀ရေသးေသာ ဓာတပသတငး မေကာကႏတေဖာျပထားျခငးသည။ 95 “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi Township, July 2014,” KHRG, December 2014 တြငၾကညပါ။

30

၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလတြင လ--- ေကးရြာအပစမႉးမ ဤကသ႔ ေျပာၾကားခသည။

“ကၽြနေတာတ႔ ေဒသမာရတ လယေျမေပါငး ၂၀ ေကာဟာဆရင ခခနထ ရြာသားေတြ လပကငစားေသာကလ႔ မရေသးဘး။ သတ႔ရ လယယာေျမေတြက လမးမႀကးန႔နးတယ။အဒါေၾကာင သတ႔အေနန႔ တပမေတာန႔ ရငမဆငရတအတြက သတ႔ရ လယေျမေတြေပၚမာ အလပမလပရေသးတာျဖစတယ။ သတ႔ လမးေဖာက တနးကဆရင သစပငေတြခတလခတယ။ ဒါေပမယ သစပငအသစေတြျပနမစကေပးခဘး။ ဒါေၾကာင သတ႔ေတြဟာ ေဒသခေတြရ အသကရငရပတညမႈလပငနးန႔ ပတသကၿပး အခြငအေရးခးေဖာကေနတာျဖစတယ။”

ေစာဟ--- (အပစမႉး)၊ (ကား-၄၂ ႏစ)၊ မ--- ေကးရြာ၊ လ--- ေကးရြာအပစ၊ လေသာၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင၊ ကရငျပညနယအေရ႕ေျမာကပငး၊ ဧၿပလ ၂၀၁၆ ခႏစ 96

အထကပါပမားက KHRG၏ ေဒသခ အဖြ႔ဝငတစဥးမ မတလ၃ရက၊ ၂၀၁၅ခႏစ ကရငျပညနယေျမာကပငးရေတာငငခရင၊ သေတာငၾကးျမ႕နယရ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးေနထငေသာ (IDP)ေနရာတစခ ျဖစပါသည။ ဤေနရာတြင ေနထငေသာ ရြာသားမားသည ၁၉၉၂-၁၉၉၃ခႏစတြင တပမေတာ တကခကျခငးေၾကာင ၄ငးတ႔ရြာမ အတငးအဓၶမ ေျပာငးေရႊ႕ ေနထငခငးခရျခငး ျဖစပါသည။ အဆပါ ရြာသရြာသားမားသည ဖားဝဒ႔ခါးရြာ၊ ေသယာယးရြာႏင လယခ႔ဒ႔ရြာ အျပင ေတာငငခရင၊ သေတာငၾကးျမ႕နယရ အျခား ရြာေပါငး ၃၀ရြာမ ရြာသားမား ျဖစၾကပါသည။ ဤေနရာတြင ေနထငေသာ သမားသည ယာယေနထငရႏ အမ၄-၅လးစ ေနထငျပး သတ႔၏ ရြာကသ႔ မသားစဝငအားလးႏင အတတကြ ေနထင၍မရေပ။ ၂၀၁၂ခႏစ ပဏာမ အပစခတရပစေရး သေဘာတညမႈ လကမတေရးထးျခငးေၾကာင တပမေတာ၏ တကခကမႈ ရပစထားေသာလညး ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးေနထငသ (IDP)မားသည မမတ႔၏ လျခမႈအတြက အာမခခကမရဟ ခစားရျပး ၄ငးတ႔အတြက လျခေရး တညျမမႈရမညကလညး မထငၾကေပ။97 (ဓါတပ - KHRG)

96 ဤသတငးက ကရငျပညနယအေရေျမာကပငး လေသာၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရငမလကခရရခေသာ ဧၿပလ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ မျဖန႔ေ၀ရေသးသည ေတြ႔ဆေမးျမနးခနး မေကာကႏတေဖာျပထားျခငးသည။ 97 “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi Township, March to July 2015,” KHRG, March 2016. တြငၾကညပါ။

31

နဂးႏင အၾကျပခကမား

ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးရ လျခေရးမာ တစႏငငလးဆငရာ အပစအခတရပစေရး ေနာကပငးတြင သသသာသာ တးတကေကာငးမြနလာေသာလညး စစမနၿပးေရရညတညတခငျမသည ၿငမးခမးေရး မရေသးခင အခနတြင ရြာသားမားတြင ရေနေသာ စးရမပပနမႈမားအား ေျဖရငးေပးရန လသည။ ရြာသားမားထမ တကရကရရထားေသာ အၾကျပခကမားႏင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အၾကျပခကမားအား ေအာကပါအတငး ေဖာျပထားပါသည။

“ကၽြနမလခငတာကေတာ ျမနမာအစးရဟာ မဘျဖစတအေလာက သ႔ရ ေဒသအသးသးမာရေနတ စစသားေတြက မလေနရငးအရပကျပနခငးေစခငတယ။ နယျခားေစာငတပန႔ တပမေတာက စစသားေတြက ျပနဖ႔ အမန႔ေပးပါ။ တကယလ႔ သတ႔က ျပနေခၚလကရင ေဒသခ ျပညသေတြ ေအးေအးခမးခမးေနရလမမယ။”

ေနာမ--- (မ-၄၆ ႏစ) က--- ေကးရြာ၊ ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယေတာငပငး၊ မတလ ၂၀၁၆ ခႏစ98

“သတ႔အေနန႔ကေတာ တပမေတာက ဖယခငးေစခငတယ။ တကယလ႔ တပမေတာသာ ဖယသြားမယဆ သတ႔ေတြ သတ႔ရရြာမာ ျပနေနႏငမယ။ သတ႔အလပလပေနတအခနေတြမာ တပမေတာကေနၿပး မေႏာငယကဖ႔န႔ သတ႔ လြတလြတလပလပ ေအးေအးခမးခမး ခရးသြားႏငဖ႔ သတ႔က ကၽြနေတာတ႔က တပမေတာန႔ စကားေျပာခငးေစခငတယ။ တကယလ႔လ႔ တပမေတာသာသတ႔ေဒသမာမရေတာရင အေကာငးဆးျဖစမယလ႔ တငျပၾကတယ။”

ေစာစ--- (ေကးရြာအပစ အတြငးေရးမႉး)၊ (က) ဟ-- ေကးရြာ၊ က--- ေကးရြာအပစ၊ လေသာၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင၊ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး၊ ဧၿပလ ၂၀၁၆ ခႏစ99

“တပမေတာတပသားန႔ ပါတသကၿပးေျပာရမယဆရင ခေတာ အေျခအေနက ေတာေတာေလးေကာငးလာပါတယ။ ကၽြနေတာအေနန႔ သတ႔ရ မရငးေနရာမာပ ျပနေနခငးေစခငတယ။ ေကးဇးျပၿပး ကၽြနေတာတ႔ရ ရြာထမာ မေနပါန႔ေတာလ႔ ေျပာခငတယ။” ေစာန--- ၊ (က- ၅၁ ႏစ) ဟ-- ေကးရြာ၊ န--- ေကးရြာအပစ၊ ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယ

ေတာငပငး၊ မတလ ၂၀၁၆ ခႏစ100

“တကယလ႔ တပမေတာက ကၽြနေတာတ႔ရ အနးအနားမာ ေနမယဆရင ရြာသားေတြက သတ႔က ေၾကာကရမယ။ သတ႔အေနန႔လညး ဖႏပတာခခရတယ။ အဒါေၾကာငသတ႔က တပမေတာက မယတာ။ တကယလ႔ တပမေတာသာ အပစအခတ ရပစေရး ကာလအတြငး သတ႔ရ တပစခနးေတြက ရပသမးသြားမယဆရင ရြာသားေတြအေနန႔ သတ႔က ယၾကညမႈရလာအးမယ။ အခေတာ သတ႔တပမေတာက လးဝ မယတအတြကေၾကာင တပစခနးေတြ ရပသမးေပးဖ႔ ကၽြနေတာတ႔က ေတာငးဆလာတယ။ ဒါေၾကာင တပမေတာစခနးေတြက ရပသမးေပးဖ႔အတြက ကညေျပာဆေပးဖ႔ ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ ႏငငတကာ အသငးအဝငးက ေတာငးဆလပါတယ။”

ေစာဘ--- (ေကးရြာအပစမႉး) (က-၄၃ ႏစ) တ--- ေကးရြာ၊ ဟ--- ေကးရြာအပစ၊ လေသာၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင၊ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကဘက။ ဧၿပလ ၂၀၁၆ ခႏစ101

98 ဤသတငးက မတလ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ မျဖန႔ေ၀ရေသးေသာ ကရငျပညနယေတာငပငး ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရငမလကခရရခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခနး မေကာကႏတေဖာျပထားျခငးသည။ 99 ဤသတငးက ဧၿပလ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ မျဖန႔ေ၀ရေသးေသာ ကရငျပညနယအေရေျမာကပငး လေသာၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရငမလကခရရခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခနး မေကာကႏတေဖာျပထားျခငးသည။ 100 ဤသတငးက မတလ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ မျဖန႔ေ၀ရေသးေသာ ကရငျပညနယေတာငပငး ေကာပရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရငမလကခရရခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခနး မေကာကႏတေဖာျပထားျခငးသည။

32

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အၾကျပခကမား

ျမနမာအစးရ၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပမား၊ ကရငအမးသားအစညးအရး/ ကရငအမးသား လြတေျမာကေရး တပမေတာ၊ ဒမကေရစအကးျပ ကရငတပမေတာ၊ တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသားတပမေတာႏင ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးတြင ရေသာ အျခား လကနကကင တပဖြ႔မားအေနႏင ရကစကၾကမးၾကတေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ဆကလက မျဖစေပၚ ေစရနအတြက နညးလမးတစချဖစသည တစႏငငလးဆငရာ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက မားအား ေရရညတညတ ခငျမေစေရးအတြက လပေဆာငရနႏင ၿငမးခမးေရး အစစအမနရရေရးအတြက ႀကးပမးေဆာငရြကသြားရနလသည။

ၿငမးခမးေရး လမးစဥအား ေရရညတညတခငျမေစရနအတြက လကနကကငမားအားလး အထးသျဖင တပမေတာ ႏင နယျခားေစာငတပမားမ ေကးရြာမား၊ အသကေမြးဝမးေကာငး လပကငစားေသာကရာ ေနရာမား အနးတဝကရ တပစခနးမားႏင တပဖြ႕မားအား ဆတခြာေပးရနလသည။ ထ႔အျပင ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးတြင စစတပအတြက တပစခနးမား၊ စစတနးလားမား၊ တပမသားစမားအတြက အမမား စသည အေဆာကအအမား ေဆာကလပရန ရညရြယ၍ ေျမသမးျခငးမားအားႏင ဝငေငြရရရနအတြက သမးဆညးေျမမားအား ရြာသားမားထသ႔ ျပနလည ငားရမးျခငးမားက ရပတန႔ေပးရန လသည။

လာမညအနာဂတတြင လကနကကင တကပြမား ဆကလက မျဖစပြားေစရနအတြက အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏႏင ကမၻာဘဏ အပါအဝင ျပညတြငးျပညပမ စးပြားေရး လပငနးရငမားႏင ရငးႏးျမပႏမညသမားအေနႏင ေရကာတာေဆာကလပျခငး၊ လမးမႀကးမား ေဖာကလပျခငးႏင သတတြငး တးေဖာျခငးကသ႔ေသာ စမကနး အႀကးစားမားအား ေဆာငရြကျခငး မျပလပမ သဘာဝပတဝနးကငအေရး၊ လ႔အခြငအေရးႏင လကနကကင တကပြမား ဆးကး သကေရာကလာႏငမႈ မားက ႀကတင ဆနးစစမႈမား ျပလပရမည။ ထကသ႔ေသာ ဆနးစစမႈမားကလညး ဘကလကမႈကငးေသာ အဖြ႔မားမ ျပလပရမညျဖစၿပး စမကနးေၾကာင ထခကနစနာမည ေဒသခမားႏင အသေပး တငပငမႈမားျပလပကာ လြတလပေသာဆႏၵျဖင ထတေဖာေျပာၾကားသည သေဘာတခြငျပခကဟသည FPIC အား အေလးထားေဆာငရြကၿပး ရရလာသည သတငးအခကအလကမားက ေဒသသး ဘာသာစကားမားျဖင ထတေဝရမညျဖစသည။

ျမနမာအစးရႏင ဖြ႕ၿဖးေရး လပငနးမား လပေဆာငမညသမားအေနႏင ေဒသခ ျပညသမားသ႔ ယခငက သမးယထားေသာ ေျမယာမားအပါအဝင ယခသမးယထားသည ေျမမားအတြကကပါ သငတငၿပး လေလာကမႈရသည ေလာေၾကးေငြမားက ျပနလည ေပးအပရနႏင အနာဂတတြင ေျမသမးမႈမားက ေရာငကဥရနလသည။

ျမနမာအစးရ၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပမား၊ ကရငအမးသားအစညးအရး/ ကရငအမးသား လြတေျမာကေရး တပမေတာ၊ ဒမကေရစအကးျပ ကရငတပမေတာ၊ တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသားတပမေတာႏင ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးတြင ရေသာ အျခား လကနကကင တပဖြ႔မားအေနႏင ၎တ႔၏ လကေအာကခ တပဖြ႔ တပသားမားအေနႏင ျပညတြငးႏင ႏငငတကာမ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဥပေဒမားအား လကနာၿပး တာဝနခမႈ ရေစရနႏင အျပစကးလြနေသာ တပသားမားအား ၎တ႔ကးလြနထားသည ျပစမႈမားအတြက ပြငလငးျမငသာၿပး ဘကလကမႈကငးသည တရားစရငေရးစနစျဖင ခမတထားသည စရငခကအတငး တာဝနယရနလသည။

101 ဤသတငးက ဧၿပလ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ မျဖန႔ေ၀ရေသးေသာ ကရငျပညနယအေရေျမာကပငး လေသာၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရငမလကခရရခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခနး မေကာကႏတေဖာျပထားျခငးသည။

33

ျမနမာအစးရ၊ တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပမား၊ ကရငအမးသားအစညးအရး/ ကရငအမးသား လြတေျမာကေရး တပမေတာ၊ ဒမကေရစအကးျပ ကရငတပမေတာ၊ တးတကေသာ ဗဒၶဘာသာ ကရငအမးသားတပမေတာႏင ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးတြင ရေသာ အျခား လကနကကင တပဖြ႔မားအေနႏင ေျမျမပမငးမားအားအသစ အသးျပျခငးက တားျမစျခငးအား သေဘာတၿပး လကနာကငသးရနလသည။ ထ႔အျပင ေျမျမပမငးမားအား စနစတက ရငးလငးျခငး မျပလပမ လကနကကငတပဖြ႔မားအားလးႏင အဓပၸါယျပညဝေသာ ႀကတင အသေပး ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားက လပေဆာငရန လသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ႀကတင အသေပးေဆြးေႏြးမႈ မရပ ျပလပေသာ ပဋပကၡနယေျမအတြငး ေျမျမပမငးရငးလငးေရးမားမ လကနကကင တကပြမား ျဖစလာႏငေခရသည။

34

တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပစခနးမား၏ တညေနရာမား ပါဝငေသာ ျမနမာႏငင အေရေတာငပငး၏ ေျမပမား

35

36

၁၉၉၂ ခႏစတြင စတငတညေထာငခေသာ ကရငလ႕အခြငအေရးအဖြ႕(KHRG) သည လြတလပေသာအဖြ႕အစညးတစချဖစျပး ေဒသချပညသမားအေနျဖင ၎တ႔ေတြ႕ၾကခစားေနရေသာ

အျဖစအပကမားႏင လ႕အခြငအေရးခးေဖာကခရမႈမားက စစညးမတတမးယႏငေစရန သငတနးပ႕ချခငးႏင လအပသည အေထာကကပစၥညးမား ပပးေပးလကရသည။ ထ႕အျပင ရရသည

သတငးအခကအလကမားက ျဖန႕ေဝေပးျခငးႏင ခးေဖာကမႈမားက ကာကြယလကရသည ရြာသားမား၏ နညးဗဟာမား ပမေကာငးမြနေစရန ၎တ႕ႏငပးေပါငးလပေဆာငမႈမား လပျခငးျဖင

ျမနမာျပညရ လ႕အခြငအေရးအေျခအေန ပမတးတက ေကာငးမြနလာေစရန ၾကးပမးလကရပါသည။ ကၽြႏပတ႕၏ လပငနးမားက အေသးစတသလပါက www.khrg.org တြင ဖတရႈႏငပါသည။

အထကပါပက KHRG ေဒသခအဖြ႔၀ငတစဥးမ ၂၀၁၅ ခႏစ ဒဇငဘာလ ၁၆ ရကေန႔တြင ေတာငငခရင၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ခလယလာေကးရြာအနး ပလ၀ါးဟေခၚ ေသာေနရာတြင ရကကးထားပါသည။ ပတြင တပမေတာသားမား ရပကၡာအျပညအစျဖင ျမစျဖတကးေနသညက ေတြ႔ျမငရပါမည။ 1 (ဓါတပ - KHRG)

“တပမေတာကေန ပမနမဟတတ လပေဆာငမႈေတြျဖစတ ရကၡာအမားႀကး ပ႔တာေတြက အပစအခတရပစေရး ေနာကပငးမာ လပလာတာက ေတြ႔ရတယဆၿပး ရြာသားေတြက ကၽြနေတာက ေျပာျပၾကတယ။ ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ သတ႔န႔ ထပတကမေတြ႔ရေသးေပမယ သတ႔အေနန႔ ရကၡာန႔ လကနကခယမး ပၿပး ပ႔ေဆာငေနတာေတြက အေဝးကေန ေတြ႔ေနရတယ။ ဒါေၾကာင ရြာသားေတြအေနန႔ ရြာက အလပလပဖ႔ မျပနရဘး။ … သတ႔က အရငကလေတာ ကငးလညတာေတြ ေနအမမးရႈ႕တာေတြ မလပေတာဘး။ ရကၡာပ႔တာတ႔ လကနကခယမး ပ႔တာေတြေတာ ရတာေပါ။ ရြာသားေတြရ အျမငမာေတာ အပစအခတရပစေရး ရေနေပမယ စစမနတ အပစရပမႈ မဟတေသးဘး။ အဒါေၾကာင ရြာသားေတြအေနန႔ သတ႔ရ ရြာမာ ျပနမေနရၾကေသးဘး။”

ေစာဘ--- (အပစမး)၊ (ကား - ၄၃ ႏစ)၊ တ--- ေကးရြာ၊ ဟ--- ေကးရြာအပစ၊ လေသာၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင၊ ကရငျပညနယ

အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလ တြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)28