bolum2 · 2015. 7. 24. · title: bolum2.qxp author: x created date: 5/23/2006 5:58:13 pm

27

www.SatrancOkulu.com www.SatrancOkulu.com www.SatrancOkulu.com

SATRANÇ EÐÝTÝMÝ ÝÇÝN EL KÝTABI www.SatrancOkulu.com

SATRANÇTA KAZANMAK

Bir önceki dersin sonunda oynamaya baþla-madan önce bilmeniz gerekli olan baþkakurallarýn olduðunu söylemiþtik.

Þahýn hareketiyle ilgili ÇOK ÖNEMLÝBÝR KURAL vardýr:

ÞAH BÝR SONRAKÝ HAMLEDE RAKÝ-BÝN KENDÝNÝ ALABÝLECEÐÝ BÝR KA-REYE GÝDEMEZ.

Bu ayný zamanda þu anlama gelir:

ÝKÝ ÞAH YANYANA ASLA DURAMAZ.

Ve yine:

ÞAHLAR ASLA ALINMAZ: TÜM OYUN BOYUNCA ÝKÝ ÞAH DATAHTADA KALMAK ZORUNDADIR.

Yandaki diyagram bunu daha açýk halegetirecektir. e4'e Þahý koyun, Siyah Þahýd6'ya ve Siyah Kaleyi de f1'e koyun.

Þimdi sýrayla Beyaz Þahýn gitme olasýlýðýolan 8 kareye bakalým.

d5: olmaz: Rakip Þahýn yaný.e5: olmaz: Rakip Þahýn yaný.f5: olmaz: f1'deki Kale alabilir.f4: olmaz: f1'deki Kale alabilir.f3: olmaz: f1'deki Kale alabilir.e3: olur, Þah alýnamaz.d3: olur, Þah alýnamaz.d4: olur, Þah alýnamaz.

Þimdi de satrançta sýk kullanacaðýmýz ikikelimeyi görelim.

28



XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-mk-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-}K+-+$ 3+-+{}-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+r+-! xabcdefghy

Bölüm 2

Ýlk kelime SALDIRIDIR. Tahtadaki di-yagramý diziniz. Siyah Þahý c1'den c2'yeoynatýn. Eðer Beyaz Kale bulunduðu yerdedurursa Siyah Þah bir sonraki hamledeKaleyi alabilir. Bu durumda Siyah ÞahBeyaz Kaleye SALDIRIYOR diyebiliriz.Beyaz Þahýn Siyah Kaleye nasýl saldýrabile-ceðini görebiliyor musunuz? Doðru, BeyazÞah Siyah Kaleye e5'e gelerek SALDIRA-BÝLÝR.

Ýkinci kelime ÞAH ÇEKMEKTÝR. BeyazKalenin b3'ten c3'e gittiðini düþünün. ÞimdiBeyaz Kale Siyah Þaha SALDIRMAKTA-DIR. Bu durumda rakibinize ÞAH kelime-sini söyleyerek onu uyarýrsýnýz. Siyah Kale-nin Beyaz Þaha nasýl ÞAH ÇEKEBÝLE-CEÐÝNÝ görebiliyor musunuz? Bunu yap-manýn iki yolu vardýr. Ýkisini de bulabildinizmi? Siyah Kale d4 veya f6'ya gelerek BeyazÞaha ÞAH ÇEKEBÝLÝR.

ÞAH altýndaysanýz mutlaka bununla ilgilibir þey YAPMALISINIZ. Serap Tolga'yakarþý Beyazla oynuyor. Hamle sýrasý Serap'ta. Tolga Kalesini b3'e getirdi (görüleceðigibi iyi deðildir) ve "ÞAH" dedi. Serapþimdi ne yapabilir?

Birincisi acaba Þahý ile oynayabilir mi?Sekiz tane Þah hamlesi var ama sadece birisigüvenli. Doðru hamleyi bulmaya yardýmcýolabilir misiniz? Cevap f4'tür. Þahýn nedenbaþka bir yere oynayamadýðýný söyler mi-siniz?

Serap'ýn ÞAH TEHDÝDÝNDEN kurtul-masýný saðlayan iki baþka yol daha vardýr.Birincisi Kaleyi f6'dan f3'e çekerek ARAYIKAPATMAKTIR. Ýkincisi de ÞAH ÇE-KEN TAÞI ALMAKTIR. Bunu nasýl yapa-bileceðini görebiliyor musunuz? Kaleyib8'den b3'e getirerek þah çeken Siyah KaleyiALABÝLÝRSÝNÝZ.

29



XABCDEFGHY8-+-+-+-+(7+-+-+-+-'6-+-tr-+-+&5+-+-+-+-%4-+-+-mK-+$3+R+-+-+-#2-+-+-+-+"1+-mk-+-+-!xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-tR-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-tR-+& 5+-+-+-+k% 4-+-+-+-+$ 3+r+-+-mK-# 2-+-tr-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

Dolayýsýyla Serap'ýn üç türlü þahtan kurtul-ma yolu vardýr. Þahýný g3'ten f4'e gidebilir,Kalesini f6'dan f3'e getirebilir veya Kalesinib8'den b3'e getirerek Siyah Kaleyi ALIR.

Hangi hamleyi oynamayý tavsiye ederdiniz?

En iyi hamle son söylenendir: Siyah Kaleyialmak.

Bir sonraki diyagramda Serap yine BeyazlaTolga’ya karþý oynuyor. Tahtadaki konumudiziniz. Serap Þahýný e5'den d4'e gidiyor.Tolga’nýn birden gözleri parlar ve sevinçdolu bir çýðlýkla b4'teki Kalesi ile Þahý alý-verir. "Yaþaþýn! Þahý aldým. Oyunu ka-zandým!" Acaba haklý mý?

Olmadý Tolga! Yanlýþ yaptýn. Oyunu kazan-madýn. Evet Serap Þahýný alýnabileceði kare-ye getirerek bir hata yaptý. Ama senin de oÞahý almaya hakkýn yok. Yapman gerekenSerap'a hamlesini geri almasýný söylemek vebaþka bir hamle yapmak.

Þimdi de bir sonraki konumu dizin.Tolga'nýn sadece e8'deki Þahý kalmýþ durum-da. Diðer taþlarýný kaybetmiþtir. Serap'ýnhala iki Kalesi ve tabii Þahý var. Þahý e1'de,Kaleleri de a7 ve h8'dedir. Serap en sonolarak Kalesini h8'e götürdü ve Beyaz ÞahaSALDIRDI. Serap Tolga'nýn Þahýna SAL-DIRIRKEN ne der? Evet doðru. "ÞAH!"

Tolga Þahtan kurtulabilir mi? Üç türlü þah-tan kurtulma yolu olduðunu hatýrlayýn.Siyah Þahýný güvenli bir kareye kaçabilirmi? Hayýr: d7, e7 veya f7'ye giderse a7'deki

30



XABCDEFGHY 8-tR-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-tR-+& 5+-+-+-+k% 4-+-+-+-+$ 3+r+-+-mK-# 2-+-tr-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+R+-+-+( 7+-+-+k+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-mK-+-% 4-tr-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2r+-+-+-+" 1+-+-+-+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+K+-tr( 7tr-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-mk-+-! xabcdefghy

Kalenin ateþi altýnda kalýr. Yanlara: d8 veyaf8'e giderse de bu sefer h8 Kalesinin ateþialtýnda kalýr. ARAYA TAÞ KAPAYARAKþahtan kurtulabilir mi? Hayýr. Peki h8'dekiKaleyi alabilir mi? Yine hayýr.

Öyleyse ne oldu? ÞAH MAT! Burada oyunbiter. Serap bu durumda 'ÞAH' deðil 'ÞAHMAT' demeliydi. 'ÞAH MAT' 'Þah teslimalýndý' veya 'Þah öldü' demektir. OyunuSerap kazandý!

Bir sonraki diyagramda Barýþ, Aylin'e karþýoynuyor. Hamle sýrasý Barýþ'ta. Ne yapa-bilir? h7'ye gidemez: g7'deki Kalenin ateþivardýr. g8 de olmaz: yine g7 Kalesi vardýr.Belki de g7 Kalesi ALINABÝLÝR? Bu daolmaz: bu sefer de a7'deki Kalenin ateþivardýr. Oynayacak baþka taþ da yoktur.

Barýþ "Oynayacak hamlem yok" der. "Neyapmalýyým?" "Öyleyse bu þah mat" derAylin "Oyunu ben kazandým.”

HAYIR OYUNU KAZANMADI. Konumatekrar bakýn. Barýþ g7'deki Kalenin þahtehdidi altýnda mý? Hayýr! Peki a7'dekiKalenin tehdidi altýnda mý? Yine hayýr! Butür konumlarda yeni bir kelimeye ihti-yacýmýz var. PAT! PAT beraberedir; kimsekazanmaz ve kimse kaybetmez.

Biraz önce iki Kale ile nasýl ÞAH MATyapýldýðýný gördük. Þahýn yardýmýyla tekKale ile de ÞAH MAT yapabilirsiniz.

Burada Siyah Kalesini son hamlede a8'eoynadý. Beyaz Þah nereye gidebilir? Eðer birsonraki YATAYA yani c7, d7 veya e7'yegiderse, Siyah Þahla yanyana olacak. Hatýr-ladýðýnýz gibi buna izin verilmez. Yanlara:c8 veya e8'e kaçsa Kale tarafýndan halaÞAH TEHDÝDÝ altýnda kalýr. Öyleyse bu

31



XABCDEFGHY 8-+-+K+-tr( 7tr-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-mk-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+-+-mK( 7tr-+-+-tr-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-mk-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+-mK-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-mk-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

sadece Þah ve Kale ile yapýlmýþ bir ÞAHMATTIR.

Þimdi Siyah Þahý d6'dan c6'ya götürün.(diyagram) Bu þah mat mýdýr? Hayýr: BeyazÞah güvenli þekilde e7'ye gidebilir. SiyahÞahý e6'ya götürün. Bu þah mat mýdýr?Hayýr: Beyaz Þah c7'ye gidebilir. Siyah Þahýd6’ya geri koyun ve Siyah Kaleyi a8'denc8'e getirin. Bu mat mýdýr? Hayýr: BeyazÞah, Siyah Kaleyi yanýnda olduðu için ala-bilir.

Þaha karþý Þah ve Kale olduðunda PATmümkündür. Yandaki konumda Beyaz Þahnereye gidebilir? b8'e mi? Hayýr: Kalenintehdidi altýndadýr. a7’ye gidebilir mi? Hayýr:Þahýn ve Kalenin tehdidi vardýr. b7'e giderekKaleyi ALMAK olur mu? Hayýr: YineÞahýn yanýdýr. Konumda Beyaz þah tehdidialtýnda deðildir dolayýsýyla PATTIR. KaleyiDÝ-KEY boyunca b5'den b1'e herhangi biryere koysanýz da yine PATTIR. Kaleyi b8'eko-yarsak ne olur? Þimdi ÞAHTIR amaBeyaz Þah Kaleyi alabilir. Kaleyi c7'yekoyun ne ÞAHTIR ne de PATTIR: BeyazÞah b8'e gidebilir. Kaleyi b7'ye geri koyunve Þahý b6'ya (veya c6, c7 veya c8’e) koyun.Ne oluyor? Yine PAT. Son olarak SiyahÞahý a5'e koyun. Bu PAT mýdýr? Hayýr.Beyaz güvenli bir þekilde b7'deki Kaleyialabilir.

Son olarak bu derste Fillerle ilgili bazý ko-numlara bakalým.

Bu iki Fil ile ÞAH MATTIR. Siyah Þahe4'deki Filin ÞAH tehdidi altýndadýr. Ba-kalým nereye gidebilir.

b8: e5'teki Filin ÞAH TEHDÝDÝ altýndab7: e4'teki Filin ÞAH TEHDÝDÝ altýnda,ayný zamanda Beyaz Þahýn yaný.a7: Beyaz Þahýn yaný.

32



XABCDEFGHY 8R+-mk-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+K+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy XABCDEFGHY 8K+-+-+-+( 7+r+-+-+-' 6k+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8k+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-mK-+-+-+& 5+-+-vL-+-% 4-+-+L+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

Þimdi yandaki konumda Kale ve Fil ÞAHMAT ediyor.

Siyah g8'deki Kalenin ÞAH TEHDÝDÝaltýnda. Nereye gidebilir?h7: Beyaz Þahýn yanýg7: g8'deki Kalenin ÞAH TEHDÝDÝ, aynýzamanda Beyaz Þahýn yaný.g8: (kaleyi alýþ) c4'teki Filin ÞAHTEHDÝDÝ altýndadýr.

Son olarak Kale ve iki Fille ÞAH MAT yap-manýn yolunu görelim. Siyah Þah BeyazKalenin ÞAH TEHDÝDÝ altýnda. Nereyegidebilir?

g8 veya e8: Kalenin ÞAH TEHDÝDÝg7, f7 veya e7: Filin ÞAH TEHDÝDÝ

Fillerin nasýl yedinci YATAYI kontroletmek için çalýþtýklarýna dikkat ediniz.

UNUTMAYIN: EÐER RAKÝBÝN ÞAHI-NA SALDIRIYORSANIZ "ÞAH!"DEYÝN.

ÞAH TEHDÝDÝ ALTINDAYSANIZ ÞAH-TAN KURTULMALISINIZ. ÞAHTANKURTULMANIN ÜÇ YOLU VARDIR:

1. SÝZE ÞAH ÇEKEN TAÞI ALABÝ-LÝRSÝNÝZ.

2. ÞAHINIZI GÜVENLÝ BÝR KAREYEKAÇABÝLÝRSÝNÝZ.

3.VEZÝRÝN, KALENÝN VEYA FÝLÝNÞAH TEHDÝDÝ ALTINDAYSANIZARAYA TAÞ KAPATABÝLÝRSÝNÝZ.

33



XABCDEFGHY 8-+-+-+Rmk( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-mK& 5+-+-+-+-% 4-+L+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-tR-+-mk-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-vLL+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-mK-+-! xabcdefghy

ÞAHINIZI ALINABÝLECEK ÞEKÝLDEBÝR KAREYE GÖTÜREMEZSÝNÝZ.AMA EÐER RAKÝBÝNÝZ BUNUYAPARSA ONUN ÞAHINI DA ALA-MAZSINIZ. BUNUN YERÝNE RAKÝBÝ-NÝZDEN HAMLESÝNÝ GERÝ ALMASI-NI VE BAÞKA HAMLE YAPMASINIÝSTEMELÝSÝNÝZ.

ÞAH TEHDÝDÝ ALTINDA DEÐÝLSENÝZVE HÝÇBÝR TAÞINIZI KENDÝNÝZÝÞAH TEHDÝDÝ ALTINDA BIRAK-MADAN OYNATAMIYORSANIZ PATOLUR: OYUN BERABERE BÝTER.

34



XABCDEFGHY 8-+-+-+-mK( 7tr-+-+-tr-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-mk-+-! xabcdefghy

ÞAH MAT HAKKINDABÝRAZ DAHA

Þah mat yapmak için Vezir en iyi taþtýrçünkü Vezir tahtada bir sürü kare kontroledebilir. Vezir ile ÞAH MAT yapmanýn pekçok yolu vardýr. Þimdi bunlarýn bazýlarýnabakalým ve kaçýnmanýz gereken PAT ko-numlarýný görelim.

Daha önce Kalenin Þahýn yardýmýyla nasýlÞAH MAT ettiðini görmüþtük. Þimdi deSiyah Þahý tahtanýn kenarýna koyun. BeyazÞahý da Siyah Þahýn iki karþýsýndaki kareyekoyun. Tahtanýn ucunda güvenli bir yerdeolan Kale veya Vezir ÞAH MAT edecektir.Ýlk diyagramda Beyaz Vezir þah çeker.Beyaz Þah da Siyah Þahýn b7, c7 veya d7'yegitmesini engeller. Siyah Þahý d8'e koyar-sanýz hala ÞAH MATTIR: Vezir SiyahÞahýn e7'den kaçmasýný engeller. Ama eðerÞahý b8'e koyarsanýz ÞAH MAT mýdýr? Ha-yýr: Þah a7'ye kaçabilir. Bu tür matlaraGÝYOTÝN MATLARI ismini vereceðiz.Þah baþýný tahtaya koymuþtur ve Vezir deÞahýn kafasýný koparan bir býçak gibidir.

Vezir ve Þah ile yapabileceðiniz bir baþkaÞAH MAT çeþidi daha vardýr. Bu tür mat-lara ÖLÜM ÖPÜCÜÐÜ ismini veririz.Siyah Þahý kenara koyun, Beyaz Veziriortaya doðru Þahýn yanýna yerleþtirin. BeyazÞahla da Veziri koruyun ve yandaki di-yagramdakine benzer bir konum oluþur.Beyaz Vezir Siyah Þahý öpmekte ve BeyazÞah da Vezirin elinden tutmaktadýr. SiyahÞahýn kaçacak yeri yok. Beyaz Þahý b6 veyad6'ya koyun. Yine ÞAH MATTIR. AmaBeyaz Veziri d7'ye koyarsanýz o zamanSiyah Þah b8'e kaçabilir. Veya Beyaz Vezirib7'ye koyun, o zaman da Siyah Þah d8'egidebilir. Þimdi de Siyah Þahý a8'e götürün,

35



XABCDEFGHY8-+k+-wQ-+(7+-+-+-+-'6-+K+-+-+&5+-+-+-+-%4-+-+-+-+$3+-+-+-+-#2-+-+-+-+"1+-+-+-+-!xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+k+-+-+( 7+-wQ-+-+-' 6-+K+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

Beyaz Vezir de b7'de olsun. Bu ÞAH MATmýdýr? Evet. Þah köþede sýkýþmýþtýr. Þimdiayný konumda Beyaz Þahý c5'e koyun. BuÞAH MAT mýdýr? Deðildir: siyah ÞahVeziri alabilir. Vezirin ölüm öpücüðü vere-bilmesi için onun elinden tutan biriolmalýdýr.

Yandaki diyagramda hamle sýrasý siyahtadýrve ÞAH MAT deðildir ama PATTIR.Kendiniz de kolayca Siyah Þahýn tehditaltýnda kalmadýðýný ve de gidecek yeri olma-dýðýný görebilirsiniz. Beyaz Þahý d6, e6, e7veya e8'e götürün. Ne oluyor? Hala PAT-TIR!

Yandaki konum hamle sýrasýnýn Siyahta ol-duðu baþka bir PAT konumudur. Bu durum-da Beyaz Þah nerede olursa olsun konumPATTIR!

Yandaki konum bir baþka ÖLÜMÖPÜCÜÐÜDÜR. Bu sefer Veziri tutanKaledir. Kaleyi g8'den b2'ye götürün,konum hala ÞAH MATTIR. Veziri g2'deng1'e koyun. Bu sefer Þah h3'e gidebilir.Veziri g3'e koyun, bu sefer de Þah h1'e gide-bilir. Vezir g2'ye geri koyun, Kaleyi tah-tadan çýkarýn ve b7'ye bir Fil koyun. Bu yineÖLÜM ÖPÜCÜÐÜDÜR. Fil Vezirin elin-den tutan taþtýr.

36



XABCDEFGHY 8-+k+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-wQK+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy XABCDEFGHY 8-+-+-+-mk( 7+-+-+Q+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1mK-+-+-+-! xabcdefghy XABCDEFGHY 8-+-+-+R+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2K+-+-+Qmk" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

Sonraki örnek bir baþka Vezir ve Fil ÞAHMATIDIR. g3'teki Fil þah çekiyor ve Þahýnf2'ye çýkmasýný engelliyor. Beyaz Vezir dediðer kareleri kontrol ediyor: d1, d2, e2 vef1. Bir sonraki örneðe geçmeden matolduðundan emin olun.

Þimdi de At ile yapýlan ÞAH MATLARAbakacaðýz. Yandaki konum yine ÖLÜMÖPÜCÜÐÜDÜR. Bu sefer Vezirin elinitutan Attýr.

Bir Kale ve At yandaki örnekte gösterildiðigibi Þahý köþede ÞAH MAT yapabilir. Atçapraz olarak köþeden iki kare uzaktadýr veKale de Þahýn yanýndadýr. Kale h2 yerineg1'de olsa yine ÞAH MAT olurdu. Bu türmatlara ARAP MATI denir.

37



XABCDEFGHY 8K+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+Q+-vL-# 2-+-+-+-+" 1+-+-mk-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+k+-+( 7+-+-wQ-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+N+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-mK-+-! xabcdefghy XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+N+-# 2-+-+-+-tR" 1+K+-+-+k! xabcdefghy

Fil ve Atýn ÞAH MAT YAPABÝLMESÝ içinÞahýn yardýmýna ihtiyacý vardýr. Yanda nasýlyapýldýðý görülüyor. Fil çaprazdaki karelerikontrol ediyor: g7 ve h8. At Þahýn g8'e git-mesini engelliyor. Ve Þah da Siyah Þahýnh7'ye gitmesini engelliyor.

Bir er bile ÞAH MATA yardýmcý olabilir.Yanda bir baþka ÖLÜM ÖPÜCÜÐÜ görül-mekte. d6'daki er Vezirin elinden tutmak-tadýr.

Ýki er Þahýn yardýmýyla ÞAH MAT yapa-bilir. Bu konumda d7'deki er "ÞAH" diyor.e7'deki er Þahýn kenarlara gitmesine izinvermiyor ve genelde olduðu gibi Beyaz Þahda Siyahýn erleri almasýna izin vermiyor.Beyaz erlerin de "çýkmaktan" bir kare uzak-ta olduðuna dikkat ediniz.

Tek er ve Þahla ÞAH MAT yapamazsýnýz.Eri Vezire (veya Kaleye) ÇIKMALISINIZ.Bununla beraber PAT mümkündür. Diyag-ramdan d7 erini çýkartýn, o zaman PAT olur.

38



XABCDEFGHY 8-+-+-+-mk( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+KsN& 5+-+-vL-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy XABCDEFGHY 8-+-+k+-+( 7+-+-wQ-+-' 6-+-zP-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-mK-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+k+-+( 7+-+PzP-+-' 6-+-+K+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

Tahtada bir sürü taþ varken de ÖLÜMÖPÜCÜÐÜ verebilirsiniz. Bazen Vezirrakip Þahýn çapraz olarak yanýndadýr veÞahýn kaçýþý kendi taþlarý tarafýndan engel-lenir. Yandaki konum buna örnektir. c4 FiliVeziri tutmaktadýr.

Yanda Atýn g5'te Veziri tuttuðu bir baþkaörnek. Bu tür konumlarý iyi anlarsanýz buþekilde pek çok oyun kazanabilirsiniz.

GÝYOTÝN MATINI tahtada daha fazla taþvarken de kullanabilirsiniz. Sýk olarakgerçekleþen Kale veya Vezirin þah çekmesive Þahýn kaçýþ karelerinin de erlerle kapalýolmasýdýr. Yanda buna örnek görülmektedir.

Neden ÞAH MAT olduðundan emin olunuz.Kale þah çekiyor, Siyahýn kendi erleri ka-çýþýný engeliyor, Kale ALINAMIYOR veARAYA TAÞ KAPATILAMIYOR.

Þimdi Siyah eri h7'den h6'ya ilerletin. BuÞAH MAT mýdýr? Evet hala ÞAH MAT-TIR. Siyah Þah hala h7’ye gidemez. Neden?Çünkü Filin tehdidi altýnda kalacaktýr.

Þimdi eri geri h7'ye geri koyun ve eri g7'deng6'ya ilerletin. Bu sefer ÞAH MAT mýdýr?Hayýr deðil. Siyah Þah g7'ye kaçabilir.

39



XABCDEFGHY 8r+lwqk+ntr( 7zppzpp+Qzpp' 6-+n+-+-+& 5+-vl-zp-+-% 4-+L+P+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvL-mK-sNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+-+-trk+( 7zp-wq-+pzpQ' 6-zpn+-+-+& 5+-zp-+-sN-% 4-+P+-+-+$ 3+P+-+-+-# 2P+-+-zPPzP" 1tR-+-+RmK-! xabcdefghy XABCDEFGHY 8-+-tR-+k+( 7+-+-+pzpp' 6-zpr+-+-+& 5+-zp-+-+-% 4-snP+-+-+$ 3+P+-+-+-# 2-+-+-zPPzP" 1+L+-+-mK-! xabcdefghy

Ýki Kale ile ÞAH MATI hatýrlýyorsunuzdur.Burada bu sefer iki Kale tahtanýn sol tarafýn-da rakip Þahý ÞAH MAT etmiþtir. Þah bDÝKEYÝNE kaçamaz çünkü b8'deki Kale-nin atýþ alanýnda kalýr. Siyah ARAYA TAÞKAPAYABÝLÝR veya a7'deki KaleyiALABÝLÝR MÝ? Hayýr. Öyleyse ÞAHMATTIR.

Eðer Þah tahtanýn kenarýnda deðilse ÞAHMAT yapmak için iki Kale ve Vezire ihtiyaçvardýr. Yandaki diyagramda ölümcül ÞAHTEHDÝDÝNÝ Vezir yapmaktadýr. Eðer Þahkenara kaçmak isterse Kalelerden birininhedefi haline gelir. Siyah Veziri ALABÝLÝRMÝ? Veya ARAYA TAÞ KAPATABÝLÝRMÝ? Hayýr. Öyleyse ÞAH MATTIR.

40



XABCDEFGHY 8-tR-+-+-+( 7tR-+-+-+p' 6-+-+-+p+& 5mk-+-+p+-% 4-+-+-+-zP$ 3+-+-+-zP-# 2-+r+rzPK+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy XABCDEFGHY 8-+R+-+-+( 7+Q+-+-+p' 6-+-+-+p+& 5+k+-+p+-% 4-+-+-+qzP$ 3+-+-+-zP-# 2-+-trrzPK+" 1tR-+-+-+-! xabcdefghy

BÝRKAÇ KURAL DAHA

Oynamaya baþlamadan önce bilmeniz gere-ken birkaç kural daha var.

Rok atmak bir Kaleniz ve Þahýnýzla heroyunda sadece bir kez yapabileceðiniz birharekettir.

Diyagramdaki konum Þahlarý ve Kaleleribaþlangýç konumlarýnda göstermektedir. Be-yaz Þah e1'de. Siyah Þah e8'de. Beyaz Kale-ler a1 ve h1'de ve Siyah Kaleler a8 ve h8'de.

Tahtanýn sol tarafýna a, b, c ve d DÝKEY-LERÝNÝN olduðu tarafa VEZÝR KANADIdenir. Sað tarafa: e, f, g ve h DÝKEY-LERÝNÝN bulunduðu tarafa da ÞAH KA-NADI denir.

Rok atmak için Þahýnýzý Kaleye doðru ikikare ilerletirsiniz. Sonra yine ayný hamledeKale Þahýn üzerinden atlar ve yanýna konu-lur.

Þunlar olduðu sürece rok atabilirsiniz:

*Þahýnýz ve Kaleniz arasýnda herhangibir renkte taþ yoksa.

*Þahýnýz ve rokta kullanacaðýnýz Kalenizoynamamýþsa.

*O sýrada þah tehdidi altýnda deðilseniz.(daha önce þah çekilmiþ ama þahýnýzoynamamýþsa önemli deðildir)

*Rakibin þah tehdidi yarattýðý bir yeregitmiyorsanýz.

*Rakip taþlarýn saldýrdýðý bir yerdenÞahýnýz geçmiyorsa.

41



XABCDEFGHY 8r+-+k+-tr( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1tR-+-mK-+R! xabcdefghy

EFGHYkvlntr(zppzpp'-+-+&+-+-%-+-+$+-+-#PzPPzP"mKLsNR!efghy

XABCDY8rsnlwq 7zppzpp 6-+-+ 5+-+- 4-+-+ 3+-+- 2PzPPzP 1tRNvLQ xabcdy

Vezir Kanadý Þah Kanadý

Eðer Beyaz Þah kanadýna rok atarsa Þahg1'e Kale f1'e gider.

Eðer Beyaz Vezir kanadýna rok atarsa Þahc1'e Kale d1'e gider.

Eðer Siyah Þah kanadýna rok atarsa Þah g8'eKale f8'e gider.

Eðer Siyah Vezir kanadýna rok atarsa Þahc8'e Kale d8'e gider.

Diyagramdaki konumda Beyazýn Þah kana-dýna, Siyahýn da Vezir kanadýna rok attýðýnýgörüyoruz.

Siyahýn Þahýnýn Beyaz Þahtan biraz dahafazla merkeze yakýn olduðuna dikkat ediniz.

Þimdi de yandaki diyagrama bakalým.Beyaz, Þah kanadýna rok atabilir.

Beyaz, Vezir kanadýna ROK ATAMAZ.Çünkü þah tehdidi altýndaki kareye gitmiþolur. c1 karesinde Þah Siyah Vezirin ÞAHTEHDÝDÝ altýnda kalacaktýr.

Siyah, Þah kanadýna ROK ATAMAZ.Çünkü þah tehdidi altýndaki f8 karesindengeçmek zorundadýr.

Siyah, Vezir kanadýna ROK ATABÝLÝR.Kale tehdit altýndaki b8 karesinden geçerama bunun önemi yoktur.

42



XABCDEFGHY 8-+ktr-+-tr( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1tR-+-+RmK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+-+k+-tr( 7+-+-+-+p' 6-+-+-+-+& 5+-wq-+-+-% 4-+-+-wQ-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-zP-+" 1tR-+-mK-+R! xabcdefghy

Bir tane daha öðrenmesi zorca ER HARE-KETÝ vardýr. Pek çok kiþi bu hareketi zorbulmaktadýr. Ýyi anlarsanýz endiþelenmenizegerek kalmaz.

Yandaki diyagrama bakýnýz. Varsayýn kiBeyaz c2'deki erini iki kare sürüyor ve yan-daki konum oluþuyor.

Þöyle bir kural vardýr: "Eðer bir er ikinciyataydan dördüncü yataya ilerlerse, erinyanýnda olan beþinci yataydaki bir ersanki rakip er bir kare ilerlemiþçesineonu alabilir.”

Beyaz er c3'ü geçtiði anda Siyah er "Dur!Þimdi seni orada alacaðým!" diyebilir.Dolayýsýyla Siyah c4'teki Beyaz eri alýr vekendi erini c3'e koyar. Sonuçta yandaki di-yagram oluþur.

Bu kurala GEÇERKEN ALMA kuralýdenir. Sadece erler GEÇERKEN ALINA-BÝLÝR. Fýrsat çýkarsa GEÇERKEN AL-MAK zorunda deðilsinizdir. GEÇERKENALIÞ SADECE ER ÝKÝ KARE SÜ-RÜLDÜKTEN SONRAKÝ HAMLEDEYAPILABÝLÝR.

43



XABCDEFGHY 8-+-+k+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-zp-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+P+-+-+" 1+-+K+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+k+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+Pzp-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+K+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+k+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-zp-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+K+-+-! xabcdefghy

44



Kurallardan bahsederken turnuvadaiþinize yarayacak bazý kurallarý daöðretelim.

Berabere yapmanýn 5 yolu vardýr. Aþa-ðýdaki kurallar normalde biraz dahakarýþýktýr, bununla beraber ciddi turnu-valar oynamadan önce yeterli olacak-lardýr.

1. PAT, oyuncunun ÞAH TEHDÝDÝaltýnda olmadýðý ve hiçbir taþýný oyna-yamadýðý konumlardýr. Berabere olur.

2. Hiçbir oyuncunun ÞAH MAT yap-maya yetecek taþý kalmamýþsa konumberaberedir. ÞAHA KARÞI ÞAH,ÞAH ATA KARÞI ÞAH, ÞAH VEFÝLE KARÞI ÞAH, ÞAH ATAKARÞI ÞAH VE AT, ÞAH ATAKARÞI ÞAH VE FÝL, ÞAH VE FÝLEKARÞI ÞAH VE FÝL VEYA ÞAHÝKÝ ATA KARÞI ÞAH konumu oluþ-tuðunda oyunu durdurup beraberediyebilirsiniz.

3. AYNI KONUMA ÜÇ KEZ ulaþýr-sanýz ve hamle sýrasý ayný oyuncudaysakonum berabere olur. Bu genelde ikitaraf da ayný hamleyi oynarsa oluþur.(Öðretmenler ve veliler: Bu kuralKONUM TEKRARI ÝLE BERABE-REDÝR, HAMLE TEKRARI iledeðil. Ayrýca SADECE BÝR OYUN-CU üç kez ayný hamleyi oynarsaBERABERE OLMAZ.)

4. Eðer oyuncular ELLÝ HAMLEBOYUNCA TAÞ ALMADAN VEYAER SÜRMEDEN oynarlarsa berabereolur. Bu genelde oyunun sonunda birtarafýn Þah ve Vezir veya Þah ve Kaleile tek Þahý mat etmeye çalýþtýðý ko-

numlarda olur. (Öðretmenler ve veli-ler: Bu kural 16 hamle deðildir veoyunda er sürülürse veya taþ alýnýrsasayým baþtan baþlar. Oyunculardanbirinin tek Þahý kaldýðýnda hemenotomatik olarak bu kural baþlamaz.)

5. Oyuncular aralarýnda anlaþtýklarýanda oyun berabere bitebilir.

Oyunu kaybetmenin veya kazanmanýnüç yolu vardýr.

1. ÞAH MAT ile.

2. TERK EDEREK. Bir oyuncu duru-munun umutsuz olduðunu düþündüðüanda TERK EDEBÝLÝR. (Siz oyun-larýnýzda terk etmeyiniz: Oynayarakdaha fazla þey öðrenebilirsiniz, üstelikrakibiniz hatalý da oynayabilir.)

3. Eðer SATRANÇ SAATÝ kullaný-yorsanýz (turnuvada kullanmak zorun-dasýnýz) oyunculardan birinin zamanýbiterse rakibi oyunu kazanýr. (eðer ikioyuncunun da zamaný biterse oyunberabere biter. Bu da altýncý berabereyolu olabilir.)

Ayrýca rakibiniz hileden dolayý yeniksayýlýrsa veya oyuna gelmezse de ka-zanýrsýnýz.

Eðer turnuvada oynuyorsanýz DO-KUNDUÐUNUZ TAÞI OYNAMA-LISINIZ.

EÐER BÝR TAÞA OYNAMA AMA-CIYLA DOKUNDUYSANIZ OY-NAMALISINIZ.

EÐER RAKÝBÝN TAÞINA ALMA

45



NÝYETÝYLE DOKUNMUÞSANIZYÝNE ALMALISINIZ.

Taþa kazara çarptý iseniz dokunmuþ sa-yýlmazsýnýz. Eðer taþýnýzla almayý dü-þündüðünüz taþa bilerek dokunursanýzALMAK ZORUNDASINIZDIR.

Eðer taþlarýnýzdan biri karenin ortasýn-da deðilse dokunmadan önce "DÜ-ZELTÝYORUM" diyerek o taþý dü-zeltebilirsiniz. Taþý elinize alýp sonra"DÜZELTÝYORUM" deme hakkýnýzYOKTUR!

46



XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-mk-+-# 2-+-+q+-+" 1+-+-mK-+-! xabcdefghy

S1. Hamle sýrasý Beyazýn . MAT MI? q Evet q Hayýr q Bilmiyorum.

XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-mk-+-# 2-+-+-+-+" 1tr-+-mK-+-! xabcdefghy


XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-vL-mk-+-# 2-+-+-+-+" 1tr-+-mK-+-! xabcdefghy


SEVÝYE TESTÝ 2

ÝSÝM__________________ TARÝH____________________________

47



XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+R+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-mk-+-# 2-+-+-+-+" 1tr-+-mK-+-! xabcdefghy


XABCDEFGHY 8rsnl+kvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-zp-+-% 4-+-+-+Pwq$ 3+-+-+P+-# 2PzPPzPP+-zP" 1tRNvLQmKLsNR! xabcdefghy


XABCDEFGHY 8rsnlwqk+ntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-zp-+-% 4-vl-+-+-+$ 3+-+P+-zP-# 2PzPP+PzP-zP" 1tRNvLQmKLsNR! xabcdefghy


48



XABCDEFGHY 8rsnl+k+ntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-vl-zp-+-% 4-+-+P+-+$ 3zP-sN-+N+-# 2-zPPzP-wqPzP" 1tR-vLQmKL+R! xabcdefghy

S7. Hamle sýrasý Beyazýn . MAT MI? q Evet q Hayýr q Bilmiyorum

XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+qmk-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-mK-+-! xabcdefghy

S8. Hamle sýrasý Beyazýn . MAT MI? q Evet q Hayýr q Bilmiyorum

XABCDEFGHY 8-tR-+-+k+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-vl-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+K+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

S9. Hamle sýrasý Beyazýn. Aþaðýdakilerden hangisi doðrudur? q Siyah Þahý alabilir ve oyunu kazanabilir. q Beyaz, Siyaha hamlesini geri alýp baþka bir hamle yapmasýný söylemelidir. q Bilmiyorum.

49



XABCDEFGHY 8r+lwqk+-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+n+-sn-+& 5+-+-zp-+-% 4-vlL+P+-+$ 3+-+P+N+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRNvLQmK-+R! xabcdefghy

S10. Beyaz ÞAH TEHDÝDÝ altýnda. Bu hamlede ROK atabilir mi? q Evet q Hayýr q Bilmiyorum

XABCDEFGHY 8r+l+kvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+n+-sn-+& 5+-+-zp-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-sN-vL-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tR-+K+LsNR! xabcdefghy

S11. Beyaz Þahýyla oynadý. Hala rok atabilir mi ? q Evet q Hayýr q Bilmiyorum

XABCDEFGHY 8r+-wq-trk+( 7zppzp-+pzpp' 6-+nzp-sn-+& 5+-vl-zp-+-% 4-+L+P+l+$ 3+-sNPvLN+-# 2PzPPwQ-zPPzP" 1+KtR-+-+R! xabcdefghy

S12. Beyaz bir hamle önce Vezir kanadýna rok attý. Taþlarýný doðru yerlere koydu mu acaba?

q Evet q Hayýr q Bilmiyorum

50



XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7wq-zP-mk-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2L+-+-+-+" 1+-+-mK-+-! xabcdefghy

S13. Hamle sýrasý Beyazýn. Erini tahtanýn sonuna sürebilir ve At çýkabilir. q Doðru q Yanlýþ q Bilmiyorum

XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-zP-+-mk-' 6-+-+-+-+& 5+Q+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-mK-! xabcdefghy

S14. Hamle sýrasý Beyazda. Bir tane Veziri var. Bir Vezir daha çýkabilir mi? q Evet q Hayýr q Bilmiyorum

XABCDEFGHY 8-+-+-+k+( 7+-+-+-+-' 6-zp-+-+-+& 5zpP+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-mK-! xabcdefghy

S15. Siyah son olarak erini ÝKÝ KARE sürdü. Beyaz GEÇERKEN alabilir mi? q Evet q Hayýr q Bilmiyorum

BÖLÜM 2

51



KlNpQrkLnPqR

N

ER SERTÝFÝKASI

Bu belge Mert Haznedaroðlu’nun

N sertifikasýný baþarý ile aldýðýný

göstermektedir.

_______________________ www.satrancokulu.com adýna

Selim Gürcan

KlNpQrkLnPqR

bolum2 · 2015. 7. 24. · title: bolum2.qxp author: x created date: 5/23/2006 5:58:13 pm

Documents