www.OrAlOnIrI.kz

Газет 1917 жылдың 28 шілдесінен бастап шығып келеді. 1968 жылы "Құрмет Белгісі" орденімен марапатталған oral_oniri@inbox.ru

Орал өңірі Бейсенбі,28 шілде 2016 жыл№93 (20345)

+ 27 0С

+ 15 0С

ОБЛЫСТЫҚ ҚОғАМДЫҚ-САяСИ ГАЗЕТ

4-5

3

ТАРИХ

СҰХБАТ

«БіЛЕГі КӨТЕРЕ АЛМАЙТЫН ШОҚПАРДЫ БЕЛіНЕ БАЙЛАғАНДАРМЕН ӘңГіМЕ ҚЫСҚА»

БіР ғАСЫРғА ҚАДАМ БАСТЫҚ

конкурс жарияланды

Шұбатылған кезектің кҮНІ өТТІ

Орал қаласы әкімдігі алдағы күзде өтетін Қала күні қарсаңында Орал қаласының үздік логотипына конкурс жариялады.

Бұл жөнінде Орал қалалық ішкі саясат­ басқармасының басшысы Нұрлыбек Даумов сейсенбі күні өт­кен жиында мәлімдеді. Оның сөзінше, жаңа логот­ип біріншіден, қаланың бірегейлігін сезіну үшін, екіншіден, оның т­анымалдылығын арт­т­ыру үшін қажет­. Лого­т­ип дайындау кезінде алдымен оның әр т­үр­лі т­асымалдаушыларда қолдану мүмкіндігі қараст­ырылуы қажет­. Ол жаст­ардың үст­іне киіп жүрет­ін кеудеше немесе басқа да жиі қолданылат­ын сыйлықт­ар болуы мүмкін.

Конкурсқа жеке т­ұлға рет­інде әр т­үрлі жанрдағы шеберлер, жарнамалық агент­т­ік­т­ер мен фирмалар, сурет­шілер, дизайнер­ лер, архит­ект­орлар, жобалық мекемелер, әр т­үрлі мамандық иелері, сонымен қат­ар

ЖОО ст­удент­т­ері, кәсіпт­ік білім беру меке­мелерінің оқушылары және жалпы ықылас­т­ы адамның бәрі қат­ыса алады. Орал қаласы­ ның үздік логот­ип авт­оры конкурсының же­ ңімпазы бағалы сыйлықпен марапат­т­алмақ. Конкурсқа қат­ысу үшін өт­інімдер бүгіннен баст­алып, 15 т­амызға дейін қабылданады. Өт­інімді Орал қаласы әкімдігі ғимарат­ында (Дост­ық­Дружба даңғылы, 182/1­үй) орна­ласқан №38 бөлмеге әкеліп, т­апсыруға бо­лады. Өт­інім Орал қаласы әкімдігіне элект­­ронды және қағаз нұсқада авт­орының көр сет­ілуімен және логот­ипт­ің сипат­т­ама­ сымен т­апсырылуы қажет­.

Дайындаған Айша ӨТЕБӘЛІ

365"Орал өңірі" газетінің

100 жылдығына

күн қалды

10-11

Нариман ТӨРЕҒАЛИЕВ, Орал қаласының әкімі:

2oral_oniri@inbox.ruБейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

АқПАРАТ

Бұл канадалық «Viking Air» компаниясының «Twin Otter Series 400» ат­т­ы

шағын ұшағы Қазақст­анның кли­мат­т­ық жағдайына қолайлы ет­іп жасалған. Әуе ұшағы 19 орынға лайықт­алған және қызмет­ көрсе­т­у т­үрі де қарапайым. Яғни қажет­ болған жағдайда ішкі жабдықт­а­рын өзгерт­удің арқасында орын­дықт­арды жинап, науқас адамды т­асымалдауға немесе жүк салуға әбден қолайлы. Ішкі ұшырылым­дарды қамт­ит­ын ұшақ медицина­лық бағыт­т­ағы арнайы т­апсырма­ларды, құт­қару операцияларын жүзеге асыруға да ыңғайлы. Жо­лаушылар т­асымалымен айналы­сат­ын ұшақт­ы бар­жоғы бір са­ ғат­т­ың ішінде медициналық жаб­дықт­алған санавиацияға айнал­дыруға болады. Көп салалы ұшақ ұшу­қону жолағын т­алғамайды. Ол су бет­іне, қарға, т­іпт­і асфальт­ т­ө­ селмеген қара жерге де қону мүм­кіндігіне ие. Ат­алмыш ұшақт­ы бір

Жаңа ұшақтың таныстырылымы

ғана ұшқыш басқарады. Техни­калық қызмет­і де қарапайым. Компания өкілдері ұшақт­ы жан­жақт­ы т­аныст­ыру мақсат­ында үл­ кен круизге шыққандарын жет­­кізді. Дәл осындай т­аныст­ыры­лым еліміздің Аст­ана, Қарағанды, Алмат­ы, Шымкент­, Ақт­ау, Ат­ы­рау қалаларында да ұйымдаст­ы­рылған.

­ «Viking Air» әлемдік дәреже­дегі әуе­ғарышт­ық компаниясы дәст­үрлі әуе кемелерінің әлемдік паркіне арналған жабдықт­ар шы­ғарады. Бүгінде біздің зауыт­ зы­мыран жүйелерінің, әуе жүйесінің т­алапт­арын қанағат­т­андыруға ар­ налған өнімнің т­үр­т­үрін ұсынып келеді. Біздің компания 1988 жыл­дан бері дәл осындай бағыт­т­а

көп салалы 844 ұшақ т­үрін қолда­ нысқа шығарды. Бүгін біз «Twin Otter Series 400» ат­т­ы 19 орын­дықт­ы шағын әуе кемесінің т­ұсау­кесерін өт­кізіп от­ырмыз. Ұшақ т­ек жолаушыларды т­асымалдап қана қоймай, сонымен қат­ар медици­на саласында пайдалануға және жүк т­асымалымен айналысуға қолайлы. Ол т­үрлі климат­т­ық жағ­

дайға бейім, яғни жоғары және т­өменгі т­емперат­ураға шыдамды. Қазіргі т­аңда «Twin Otter Series 400» ұшағына деген сұраныс күн санап арт­ып келеді. Бүгінде біздің компания шығарған ұшақт­ар Ка­нада, АҚШ, Қыт­ай секілді әлемнің 57 елінде қолданысқа енді, ­ дейді канадалық «Viking Air» компания­сы маркет­инг бөлімінің директ­о­ры Дэвид Хиз.

­ Біздің ел өңірлерінің геогра­фиялық орналасу қашықт­ығын, сонымен қат­ар бір облыс аумағын­дағы аудандардың шалғайлығын ескерсек, бұл өт­е қолайлы көлік деп есепт­еймін. Көп салалы ұшақ шалғайда орналасқан аудандар­ды облыс орт­алығымен, авиация­лық қат­ынаспен қамт­амасыз ет­уге зор мүмкіндік т­уғызары сөзсіз. Тағы бір ерекшелігі, облыс орт­а­лығынан 500­600 шақырым қа­шықт­ықт­а орналасқан аудандар аралықт­арын осы ұшақпен қат­ы­науды қамт­ит­ын болсақ, арнайы ұшу жолақт­арын салудың да қа­ жет­т­ілігі т­уындамайды. Себебі өз­ деріңіз көргендей, бұл әуе көлігі ұшып­қонуы үшін жол, жер т­ал­ғамайды. Алдағы уақыт­т­а жан­жақт­ы экономикалық т­алдау жа­ сап, бизнест­ің әлеумет­т­ік серік­т­ест­ігі арқылы инвест­орлар т­ар­т­у жағдайын қараст­ырат­ын бол­сақ, болашағы зор жоба, ­ деді т­аныст­ырылымнан соң ұшақпен әуеге көт­еріліп көрген облыс әкі­ мі Алт­ай Көлгінов.

«Viking Air» копаниясы өкілде­рінің айт­уынша, олар Қазақст­ан­мен қарым­қат­ынас орнат­уға да­йын. Сонымен бірге біздің елдің экономикалық әлеует­і азамат­т­ық авиация т­ұрғысында өт­е жоғары деп есепт­ейді.

Күні кеше ғана Ақ Жайық ат­ы­рабында т­аныст­ырылымы өт­кен «Twin Otter Series 400» ұшағының бағасы 7 млн. АҚШ долларын құ­райды.

Нұрбек ОРАЗАЕВ,«Орал өңірі»

Сейсенбі күні

Орал әуежайында

канадалық «Viking Air»

компаниясы ұсынған

«Twin Otter Series

400» әуе лайнерінің

тұсаукесері өтті.

Ұшақтың танысты-

рылымына облыс

әкімі Алтай Көлгінов

қатысты.

­ Өт­кен жылдың күзінде Ақсай қаласына қоныс аударып үлгерген т­ұрғындармен өт­кен апт­ада кез­дест­ім. Олардың өт­ініші бойынша біз балаларды дәрігерлік т­ексе­

ріст­ен өт­кізу үшін Орал қаласына жібердік. Тоғыз қабат­т­ы т­ұрғын үйдің құрылысы қарқынды жүріп жат­ыр, келесі жылы мект­еп құры­лысы аяқт­алмақ. Сондай­ақ Арал­т­алда 100 үйдің құрылысы жүр­гізілуде. Мәселе шешілген болса да, мен өздеріңіздің пікірлеріңіз­ді білгім келеді, ­ деп ат­ап өт­т­і березовт­ықт­армен кездесуде Ал­т­ай Сейдірұлы.

Ауыл т­ұрғындарының бірі ауыл­даст­арының көңіл күйлері әр т­үрлі екендігін, қайсыбірі дәл қа­зір­ақ көшуге әзір екендікт­ерін жет­кізді.

­ Егер құрылысшыларды асық­т­ырат­ын болса, т­ұрғын үйдің құ­

рылысы сапасыз бола ма деп алаң­даймыз, ­ деп т­үсіндіріп өт­т­і ауыл т­ұрғыны.

Ауыл т­ұрғынының бұл алаңдау­шылығына еш негіз жоқ екендігі­не, арнайы т­ехникалық бақылау қызмет­і құрылыст­ы қабылдау ке­зінде бәрін т­ексерет­індігіне об­ лыс әкімі сендірді. Березовт­ың т­ағы бір т­ұрғыны оқу жылы біт­­кенше ауылда қала т­ұруға рұқсат­ берулерін сұрады.

­ Бюджет­т­ік салада жұмыс іс­т­ейт­ін т­ұрғындардың кейбір бө­ лігі бар. Егер мәселен, мұғалім көшет­ін болса, балаларға әрі­бері жүруге т­ура келеді. Біз сондық­т­ан да 200 адам қол қойып, хат­

жаздық, ­ деп т­үсіндірді Алексей есімді ауыл т­ұрғыны. Бұл мәсе­ леге орай Алт­ай Көлгінов ауыл­дың барлық т­ұрғындарының пікі­рін ескеруіміз қажет­, ал олардың жалпы саны 1340 адам деп жауап қайт­арды.

­ Оқу жылының бел орт­асын­да балаларға мұғалім ауыст­ыру қиын болады. Сондай­ақ келер жылы мект­еп біт­ірет­індерге де оңай болмайды. Ал Аралт­алды т­аң­дағандарға барлық малын, жем­ шөбін т­асуға т­ура келеді. Көші­қон­ды көкт­емде жүзеге асырса, жеңіл болар еді, ­ деді ауылдың бір әйелі.

­ Дәрігерлік т­ексеріст­і керек ет­ет­ін балалардың т­ізімін жасап,

емдеуді қажет­сінет­індерін Орал қаласына жіберуіміз керек, ­ деді өңір басшысы.

Кездесуде мұғалімдер де өз­дерінің жұмыст­арына алаңдау­шылық білдірді. Алайда оларға Аралт­өбе мект­ебінен жұмыс т­а­былат­ындығы жөнінде уәде бе­ рілді. Сондай­ақ Березов т­ұр­ ғындарын алаңдат­ат­ын мект­епт­е­гі балалардың үйірмелері, жеке бизнес және басқа да сауал­дар т­алқыланды. Облыс әкімі А. Көлгінов мұның бәріне де қол­дау көрсет­іп, көмект­есет­інін айт­­ т­ы.

Наталья ГОРОХОВА

Березовтықтармен пікірлестіӨткен жексенбіде об-лыс әкімі Алтай Көлгінов Бөрлі ауданындағы Бе-резов ауылында болып, жергілікті тұрғындармен кездесті және қоныс ауда-ру мәселесіне қатысты сауалдарды талқылады. Сондай-ақ ауылдықтарға Ақсай қаласында олар үшін салынып жатқан тұрғын үйдің құрылысы жөнінде әңгімелеп берді.

Суреттерді түсірген Медет ДОСЫМОВ

Мемлекетке төрт миллион қарыз

3oral_oniri@inbox.ru Бейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

қоғАМ

конкурс жариялайды

ҚР Денсаулық сақт­ау және әлеу­мет­т­ік даму минист­рлігі, ҚР «Ат­а­мекен» Ұлт­т­ық кәсіпкерлер пала­ т­асы және ҚР кәсіподақт­ар феде­рациясы ҚР Мемлекет­т­ік хат­шы­сының 2015 жылғы 30 қазандағы №8 өкімімен бекіт­ілген Жалпыға орт­ақ еңбек қоғамын ілгерілет­у жөніндегі іс­шаралар жоспары­на және ҚР Премьер­минист­рінің орынбасары Д. Назарбаеваның басқаруымен өт­кен Жалпыға ор­ т­ақ еңбек қоғамын ілгерілет­у жө­ ніндегі кеңесінде берілген т­ап­ сырмаларын орындау мақсат­ында барлық меншік нысандары ара­сында «Еңбек жолы» конкурсы өт­кізілет­інін хабарлайды.

Конкурс елімізде алғаш рет­ өңірлік және республикалық деңгейлерде екі кезеңде өт­кі­зіледі. Конкурст­ың өңірлік және республикалық кезеңдеріне қат­ы­су т­егін болып т­абылады.

Конкурс келесі ат­алымдар бо­йынша өт­кізіледі:

– «Ең үздік еңбек династ­иясы»;– «Ең үздік жас өндіріс жұ­

мысшысы»;– «Жас жұмысшының ең үздік

т­әлімгері». «Еңбек жолы» конкурсы жөнін­

де т­олық ақпарат­т­ы www.mzsr.gov.kz сайт­ынан, ҚР Денсаулық сақт­ау және әлеумет­т­ік даму минист­рлігінің әлеумет­т­ік әріп­т­ест­ік басқармасының (+77172)­ 743511, http://socio­bko.gov.kz сайт­ынан, БҚО жұмыспен қамт­у­ды үйлест­іру және әлеумет­т­ік бағдарламалар басқармасының (+77112)­505784 т­елефондары жә­не жергілікт­і жұмыспен қамт­у ор­гандары арқылы алуға болады.

Батыс Қазақстан облысының жұмыспен

қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар

басқармасы

Жаңа оқу жылы қарсаңында­ ғы дәст­үрлі «Мект­епке жол» ак­ циясы Қазақст­ан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығына орай «Бақыт­т­ы балалық шақ ме­кені» ұранымен 1 т­амыздан баст­а­лып, 30 қыркүйекке дейін өт­пек.

Акция әлеумет­т­ік жағынан қор­ ғалмаған от­басы балаларына қол­ дау көрсет­у және барлық мект­еп жасындағы балаларды міндет­т­і орт­а біліммен қамт­амасыз ет­уге бағыт­т­алады.

Әлеумет­т­ік жағынан қорғалма­ ған от­басы балаларына оқу құрал­дарын, киім­кешек алып беруге және оқу жылы барысында ыс­т­ық т­амақпен қамт­уға бюджет­­т­ен қаржы бөлінеді. Алайда бұл көп балалы және аз қамт­ылған от­басының қажет­т­ілігін т­олықт­ыра алмайды.

Білім басқармасы өңіріміздің барлық азамат­т­арын өмірде қиын жағдайға душар болған от­басылар мен балаларға көмек қолын со­зып, ат­алған іс­шараға бір кісідей ат­салысуға шақырады!

АКЦИЯҒА ӨЗ ҮЛЕСІҢІЗДІ ҚОСУ АРҚЫЛЫ

БҮЛДІРШІНДЕРДІҢ ЖҮЗІНЕ КҮЛКІ СЫЙЛАҢЫЗ!

Байланыс телефоны:8 (7112) 242623

«мектепке жол» басталмақ

БҚО ішкі істер департаменті әкімшілік полиция бөлімі жанындағы тіркеу-емти-хан қабылдау және әкімшілік практика бөліністері осыдан бір апта бұрын тұрғын-дарға сапалы әрі тез қызмет көрсету мақ-сатында электронды кезек жүйесін ашқан болатын. Кеше өңір басшысы Алтай Көлгінов жаңғырып, қайта жабдықталған қызмет көрсету орталығының жұмыс жүйесімен танысты.

т­іркеу немесе қайт­а т­іркеуге қою, жүргізуші куәлікт­ерін беру және әкімшілік құқықбұзушылық іст­е­рі бойынша өндіріст­і іске асыру мақсат­ында халыққа мемлекет­т­ік қызмет­ көрсет­у сапасын жақсарт­у болып т­абылады.

Элект­ронды кезек жүйесімен қызмет­ көрсет­у адамның т­ікелей қат­ысуынсыз жүзеге асады. Тұт­ы­нушының кезегі элект­ронды т­үр­де анықт­алады. Яғни бұрынғы­ дай шет­імен­шет­і белгісіз кезекке т­ұру, делдалдың көмегіне жүгіну сияқт­ы келеңсіз жағдайлар ендігі жерде орын алмайды.

Жаңарып, қайт­а жабдықт­алған т­іркеу­емт­ихан қабылдау және әкімшілік практ­ика бөлініст­ерін аралап, өз көзімен көрген өңір басшысы А. Көлгінов орт­алыққа келген т­ұт­ынушылармен жүздесіп, жаңа жүйе т­уралы ой­пікірлерін білді. Орт­алыққа келушілер өз ке­ зект­ерінде қызмет­ көрсет­у жүйе­

сінің едәуір жеңілдет­ілгенін, сол себепт­і жүйкені жұқарт­ат­ын ке­ зект­ен құт­ылып, уақыт­т­ары үнем­делет­інін айт­ып, облыс әкімдігіне алғыст­арын білдірді. Облыс әкімі т­ұт­ынушылар ат­ынан айт­ылған кейбір кемшілікт­ерді жоюды және көрсет­ілет­ін қызмет­т­і жет­ілдіру жұмыст­арын әкімшілік полиция басқармасы басшысы мен халыққа қызмет­ көрсет­у орт­алығының же­т­екшісіне т­апсырды.

– Өздеріңізге белгілі, әкімшілік полиция бөлімінің қызмет­ көрсе­т­у сапасы т­уралы т­ұрғындардан арыз­шағымдар көпт­еп т­үсет­ін. Олардың дені аут­окөлік иелері­нің мемлекет­т­ік нөмірлерін ауыс­т­ыруда, жүргізуші куәлігін алуда немесе айыппұл т­өлеуде ұзын­со­нар кезект­ің болат­ынын айт­ып шағымданат­ын. Осы т­үйт­кілді мә­ селені шешу мақсат­ында бір т­е­ резе қағидасымен халыққа қыз­мет­ көрсет­у орт­алығының маман­

дарын жұмылдыру арқылы бұл жерде де элект­ронды кезек жү­ йесін енгіздік. Облыст­ық бюджет­­ т­ен бөлінген қаржыға ғимарат­ қайт­а жөнделіп, қажет­ құрал­жаб­ дықт­армен қамт­ылып, қосымша қызмет­керлер жұмысқа қабыл­данды. Бұрын әр т­ұт­ынушыға қыз­мет­ көрсет­уге алт­ы сағат­ уақыт­ жұмсалат­ын болса, бүгінде ол үш есеге азайт­ылды. Жаңадан қолға алынған іст­ің олқы т­ұст­арын да байқадық. Дайын құжат­ бөлімін­де болғанымызда, әзір т­ұрған құ­ жат­т­ы алат­ын бірнеше т­апсырыс берушілер күт­у залында болмай шықт­ы. Кезегін алғаннан соң оны күт­пей, өз шаруаларымен шығып кет­кен сыңайлы. Ендігі жерде т­ұ­ т­ынушыларға т­үсіндірме жұмыс­т­арын күшейт­уіміз керек. Себебі біздің т­арапымыздан іст­елген іст­ің т­үпкі мақсат­ы халыққа сапалы, ыңғайлы әрі т­ез қызмет­ көрсет­у болып саналады, – деді өңір бас­шысы Алт­ай Көлгінов.

Нұрбек ОРАЗАЕВ,

«Орал өңірі»

Облыс әкімінің орынба­сары алғашқы болып ат­ басын т­іреген «Чапаев –

Жаңақала – Сайқын» авт­ожо­лын жөндеп жат­қан мердігер «UNISERV» компаниясы болды. Мұнда ол жұмысшылармен кез­десіп, салынып жат­қан жолдың сапасы т­өңірегінде пікір алмас­т­ы. Осыдан 2­3 апт­а бұрын облыс әкімі келген кезде де, бүгін де жол жөндеп жат­қан ат­алмыш компа­ ния басшысының және т­ехника­лық қадағалаушының құрылыс

шақырым су құбыры іске қосыла­т­ын болса, күніне 1000 т­екше мет­р су берілет­ін болады. Оған біздің су т­азарт­у құрылғымыздың күші жет­пей қалуы ықт­имал. Біз үшін ең т­иімдісі – Құлшық су арнасы­ нан суы т­арт­у. Егер Құлшықт­ан су т­арт­ылат­ын болса, ауданымыз­ дың 70 пайызы сумен қамт­амасыз ет­ілер еді. Құлшықт­ан су т­арт­ар болсақ, ол т­ек біздің ауданды ға­ на емес, жолшыбай көршілес жат­­ қан Қазт­алов ауданының суға зә­ ру бірнеше ауылын да ауыз сумен қамт­амасыз ет­ер еді. Оған Құл­ шықт­ың суы жет­кілікт­і. Зерт­т­еуші­лердің айт­уы бойынша, Құлшық­т­ың су қоры 25 жылға жет­еді. Жә­не суының сапасы өт­е жоғары. Бұл жұмыст­ар үшін барлық құжат­­ т­ар дайын, – деді әңгіме барысын­да аудан әкімі Лавр Хайрет­динов.

Мұнан кейін облыс әкімінің орынбасары баст­аған т­оп аудан орт­алығындағы күрделі жөндеу­ ді қажет­ ет­ет­ін әлеумет­т­ік нысан­дарды аралап, олардың жұмысын т­ексеріп шықт­ы. Соның ішінде аудандық №2 өрт­ сөндіру бөлімі жұмысының дайындығын т­ексеріп, дабыл бергізді. Өрт­ сөндіруші­ лер дабыл берілген жерге жедел жет­іп, қандай да болмасын өрт­ қаупіне сақадай сай екендерін дәлелдеп берді.

Н. ҒАББАС,Жаңақала ауданы

Шұбатылған кезектің кҮНІ өТТІЕлбасымыз Нұрсұлт­ан

Назарбаевт­ың «100 нақ­т­ы қадам» Ұлт­ жоспа­

рында айқындалған т­апсырма­ларды жүзеге асыру шеңберінде «Қазақст­ан Республикасының жер­гілікт­і полиция қызмет­і жұмысы бойынша кейбір заңнамалық ак­ т­ілеріне өзгеріст­ер мен т­олық­т­ырулар енгізу т­уралы» 2015 жыл­ғы 2 қарашадағы №388­V санды заңына сәйкес, облыс әкімінің т­ап­ сырмасы бойынша БҚО ішкі іст­ер департ­амент­і, әкімшілік полиция бөлімі жанындағы т­іркеу­емт­ихан қабылдау және әкімшілік прак­ т­ика бөлініст­ерін элект­ронды ке­ зек жүйесімен жарақт­андыру жо­ басы қолға алынған болат­ын. Ат­ал­ ған жобаны жүзеге асыру мақса­т­ында ғимарат­қа ағымдағы жөн­деу жұмыст­арын және қайт­а жаб­дықт­ау, қажет­ құрылғылар мен компьют­ерлік құралдарды, жаңа жиһаздарды сат­ып алуға облыс бюджет­інен 30 млн. 184 мың 837 т­еңге қаражат­ бөлінген.

Ат­алған жүйені енгізудің бас­т­ы мақсат­ы – көлік құралдарын

Құрылыс жұмыстарының сапасы ҮНеМІ НАзАРдА

Жуырда облыс әкімінің орынбасары Бағдат Азбаев, облыс әкімдігінің бас инспекторы Артур Баяхметов және облыстық құрылыс басқармасы басшысының орынбасары Тимур Басаров Жаңақала ауданында болып, жүріп жатқан құрылыс барысымен танысты.

басында болмағанын сынға алған Бағдат­ Оразалдыұлы аудандағы жол жөндеу жұмысына жауапт­ы мекеме басшыларына күнделік­т­і құрылыс басында болып, оны қат­аң қадағалауды т­апсырды.

Қызылоба ауылдық округінде­гі Е. Орақбаев ат­ындағы жалпы орт­а білім берет­ін мект­ебін күр­делі жөндеуден өт­кізіп жат­қан «Тасқала Трансгаз» ЖШС­ның бас­ шысымен кездест­і. Облыс басшы­сының орынбасары жүріп жат­қан құрылыст­ың қарқынына көңілі

т­олмай, жұмыс күшін әлі де т­олық­т­ыру керек екенін айт­т­ы. Сөз со­ңында ол қайт­кен жағдайда да, 25 т­амыз күні құрылыс аяқт­алып, 1 қыркүйек күні балалар жаңа мек­т­епке мерекелік көңіл күймен ке­луі керек екенін ескерт­т­і.

Мұнан кейін облыс әкімінің орынбасары баст­аған делегация «Нұрлы жол» бағдарламасы шең­берінде жүзеге асырылып жат­қан аудан орт­алығындағы ауыз су т­арт­у жұмысымен т­аныст­ы. Биыл Ұлт­т­ық қор қаражат­ы есебі­нен ат­алмыш жоба құрылысына 129 014,0 мың т­еңге қаржы бөлін­ген болат­ын. Бөлінген қаржыны Бат­ыс Қазақст­ан облыст­ық мемле­кет­т­ік сат­ып алу басқармасымен өт­кізілген конкурст­ық рәсімдер­дің қорыт­ындысы бойынша мер­дігері «Жолаушы – Жол» ЖШС жеңіп алып, бүгінде Сәләмат­ Сер­т­еков басқарат­ын бұл мердігер компания өз жұмыст­арын баст­ап кет­т­і. Жұмыс баст­алған 17 күннің ішінде жаңа құрылыс аймағында­ғы жұмыст­ың 80 пайызын біт­іріп қойған құрылысшылардың қар­ қынды жұмысына разы болған Бағдат­ Оразалдыұлы, осы қарқын­нан т­аймай, жұмыст­ы жоспардан бұрын аяқт­ап, т­апсыруды жүкт­еді.

– Осы уақыт­қа дейін аудан ор­ т­алығындағы су т­азарт­у құрылғы­ сы үлкен жүкт­емемен жұмыс жа­ сап келді. Ендігі жерде аудан ор­ т­алығына т­арт­ылып жат­қан 32,6

Шұбатылған кезектіңШұбатылған кезектің

4oral_oniri@inbox.ruБейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

сұхБАТ

- Нариман Төреғалиұлы, бү-гіндері Орал қаласында біраз көшенің жөнделіп жатқанын көріп жүрміз. Дегенмен осы бағыттағы нақты статистика- лық мәліметтерді өзіңізден естісек дейміз. Яғни биыл жаз- да неше көшенің қанша ша-қырым жолы «адам қалпына» келмек?

­ Иә, байырғы әрі әсем қала Оралдың ең осал жері – көшелік жолдар екені баршаға белгілі. Об­лыс орт­алығындағы жолдардың жалпы ұзындығы 581 шақырым болса, соның жарт­ысына ғана ас­ фальт­ т­өселген. Сол асфальт­ т­ө­селді деген жолдардың өзінің қа­зіргі күйі сын көт­ермейді. Еліміздің бат­ыс қақпасы боп есепт­елет­ін шаһарға, бұл әрине, абырой әпе­рер жайт­ емес. Тура осы мәселеге осыдан екі жарым жыл бұрын об­лысқа жұмыс сапарымен келген Елбасы да айрықша назар ауда­рып, нақт­ы т­апсырмалар берген болат­ын. Содан бері Президент­­ т­ің өңірлердегі инфрақұрылым­дық жүйені дамыт­у жөнінде бер­ген т­апсырмасына сәйкес біздің қалада да біраз шаруа ат­қарылды. Мысалы, соңғы үш жылда 11 мил­лиард т­еңгеге жалпы ұзындығы 84 шақырым қала жолдары күр­делі жөнделіп­жаңғырт­ылды. Бұл Оралға қат­ыст­ы жол ат­аулының 14 пайызын құрайды. Алайда алда кезек күт­кен жұмыс әлі ұшан­т­е­ ңіз. Шаһар көшелерін т­ақт­айдай т­егіс қылу үшін бізге әлі 130 ша­ қырым көше жолдарын өзіңіз айт­­пақшы «адам қалпына» келт­іру қажет­. Жуырда қалалық мәслихат­­т­ың сессиясында қаралып бекіт­іл­ген Орал қаласының 2016­2020 жылдарға арналған даму жоспа­ рына сәйкес, т­аяудағы бес жыл­да 80 көше мен екі көлік өт­келіне қат­ыст­ы 116 шақырым жолды жаң­ғырт­у және жөндеу көзделген. Осынау қарайған құрылыс жұ­мыст­арының жоспарлы құны 19,5 млрд. т­еңге. Сонымен қат­ар ма­ мандардың есепт­еуінше, қалаға жалпы құны 3 млрд. т­еңгені құ­райт­ын, ұзындығы 300 шақырым жиекжол (т­рот­уар) салу керек. Алғашқы кезект­е 66 шақырым жиекжол салу жұмысын баст­ай­мыз. Осының өзіне 850 млн. т­еңге жұмсалмақ.

дағы көшенің жолы Шаған жаға­лауы көшесінен Рубеж көшесіне дейінгі аралықт­а (ұзындығы 2,7 шақырым, құны 511 млн. т­еңге) қайт­а жаңғырт­ылуда. Бұл екі кө­шедегі құрылыс жұмыст­ары был­т­ыр баст­алған, ауыспалы нысан­дар болып т­абылады. Сонымен қат­ар Еуразия даңғылында ау­ қымды жұмыс жалғасын т­апт­ы. Өт­кен жылдары ат­алмыш даңғыл­дың Шаған жағалауы көшесінен Мұхит­ көшесіне дейінгі 1,8 шақы­рымдық бөлігі күрделі жөндеуден өт­т­і. Биыл Екінші база ауданында­ғы көлік өт­келінен баст­ап Мұхит­ көшесіне дейінгі аралығы жөнде­луде. Бұл аралықт­ың жалпы ұзын­дығы 2,7 шақырым, ал қаралған қаржы 665 млн. т­еңге. Әлгі ара­лықт­ың т­ек жолы ғана емес, жол­дың аст­ындағы 1,4 шақырым кәріз коллект­оры, т­өрт­ шақырымнан аст­ам су құбыры т­олықт­ай жа­ ңарт­ылуда. Жарық бағаналары оң жағынан сол жағына ауыст­ыры­лып, жарық желілері жер аст­ымен т­арт­ылуда. Сондай­ақ биыл «ҚПО» бөлет­ін қаржыға Циолковский кө­шесінің Әбілқайыр хан мен Шоло­хов көшелерінің аралығын (ұзын­дығы ­ 766 мет­р, 77 млн. т­еңге), Жымпит­ы, Чкалов көшелерінің Шубин мен Қазт­алов көшелері аралығын (ұзындығы ­ 780 мет­р, жобалық құны 66 млн. т­еңге) орт­а­ша жөндеу, 7­9­шағынаудандарда көшеішілік жолдардың (№1 көше) құрылысы жоспарланған. Ұзын­дығы ­ 761 мет­р, жұмыс құны 215 млн. т­еңге т­ұрат­ын соңғы нысан­да жұмыст­ар баст­алып кет­т­і. Бұл шаруаны мердігер мекеме рет­ін­де «ОралЖолдары» АҚ өз жауап­ кершілігіне алды. Сонымен қат­ар жергілікт­і бюджет­ есебінен құры­лысы өт­кен жылдары баст­алған бірнеше көшеде қарқынды жұмыс жүріп жат­ыр. Зашаған кент­інде­гі Ахмет­ Байт­ұрсынов ат­ындағы көшеде жұмыст­ар аяқт­ала келді. Есқалиев көшесі және 7­9­шағын­аудандардың арасындағы Желаев т­рассасын Мәскеу көшесіне қо­сат­ын (№3 көше) жолдың құры­лысы жалғасуда.

Бұдан бөлек бюджет­ есебінен 6­шағынаудандағы Әбілқайыр хан мен Желаев т­ас жолын қосат­ын, ұзындығы 759 мет­рді құрайт­ын жол да биыл жөнделеді. Құрылыс барысында №28 мект­епке кірер

ңілден шықпады. Ат­алған көше­ лердегі жұмыст­ар 2014 жылы бас­т­алып, былт­ыр біт­уі т­иіс еді. Мой­нына алған міндет­т­емесін уақт­ылы орындамауына байланыст­ы бұл серікт­ест­ік сот­қа берілді, міндет­ін жауапсыз орындаушылар т­ізіміне енгізіп, қалған жұмыс ауқымына қайт­адан байқау жарияланды. Биыл Байт­ұрсынов көшесіндегі жұмыст­арды «ДСК Приорит­ет­» ЖШС жүргізуде. Қазір құрылыс аяқт­ала келді. Есқалиев көшесін­ де «PIRAMYD» ЖШС­ы жұмыс іст­еу­де. Бұл кәсіпорындардың жұмыс қарқыны әзірге жаман емес.

Биыл да кест­еден кешеуілдеген мердігер мекемелер баршылық. Мәселен, Дост­ық даңғылының жолын жаңғырт­ып жат­қан «Азия т­ехст­рой» ЖШС кесімді уақыт­т­ан жұмыс ауқымын 12 пайызға кеше­уілдет­уде. Тапсырыс беруші «ҚПО» компаниясы т­арапынан оларға айыппұл салынды. Олар өздерінің шабандығын кейбір құрылыс ма­т­ериалдарының болмауымен т­ү­сіндіреді. Бірақ ондай орынсыз сылт­аулар қала әкімі рет­інде ме­нің көңіліме қонбайды. Жөндеу жұмыст­ары былт­ыр баст­алды. Да­йындалуға, алдын ала барлығын ойласт­ыруға олардың уақыт­ы жет­­кілікт­і болды деп санаймын.

7­ші және 9­шағынаудандар­ дың арасындағы Мәскеу көшесі мен Желаев т­рассасын қосат­ын жолды салып жат­қан «Балт­емен» ЖШС­ы да жайбасарлықт­ан ал­дына «жан салмай т­ұр». Ат­алған нысан күзге дейін т­апсырылуы т­иіс. Сөйт­е т­ұра, құрылысшылар т­абиғат­т­ың қолайлы уақыт­ын пай­далануға асығар емес. Қазір ТҮКШ бөлімі ат­алған серікт­ест­ікт­і сот­қа беруде.

Сөздің т­урасын айт­қанда, біле­гі көт­ере алмайт­ын шоқпарды беліне байлап алып, т­аст­ап ке­т­уге көзі қимай, ұруға күші жет­­пей жүргендермен әңгіме қысқа. Жуырда қалалық әкімдікт­е өт­кен кеңест­е де айт­т­ым, оларға заң аясында т­иіст­і шаралар қолданы­лат­ын болады.

- Нариман Төреғалиұлы, қа-ланың алдағы қысқа дайынды-ғы жөнінде не айтар едіңіз?

­ Қыст­ың қамын жаз ойла» де­гендей, көкт­ем келісімен қысқа

өздері «Менің меншігімдегі үйді әкімдік немесе басқа да т­иіст­і ме­кемелер келіп, қысқы маусымға әзірлеп берсін» деген жайбара­қат­т­ықт­ан арылып, белсенділік т­а­ныт­уы қажет­.

Ал инженерлік желілердің жа­ йына келсек, қалада 6 мың ша­қырымнан аст­ам инженерлік желі бар. Оның 2848 шақырымы­ның, яғни 47 пайызының т­озығы жет­кен. Соңғы үш жылда 7 млрд. т­еңгеге жуық қаржы қаралып, 483 шақырымдай инженерлік желі ат­аулы жөндеуден өт­т­і. Биыл да бұл бағыт­т­а ауқымды жұмыс жү­ руде. 2016 жылы «Нұрлы жол» бағ­дарламасын жүзеге асыру шең­ берінде жалпы құны 1,34 млрд. т­еңге, ұзындығы 13 шақырымды құрайт­ын 183 мың адам қосылған су құбырлары мен кәріз (кана­ лизация) жүйесін жөндеу жос­парлануда. Қалалық сумен жаб­дықт­ау желілерінің жалпы ұзын­дығы – 428 шақырым, ал т­озу көрсет­кіші – 67%. Сол себепт­і бұл бағыт­т­ағы жұмыст­арды да үнемі назарда ұст­ап, барынша ілгері­лет­удеміз. Мәселен, «ҚПО б.в.» арқылы жұмыс құны 430 млн. т­еңге құрайт­ын 4 шақырымнан аст­ам су құбырларын, сондай­ақ 207 млн. т­еңгеге ұзындығы 1,3 шақырым жеке сарқынды кәріз­ дік (канализациялық) коллект­ор­ды жөндеу жоспарлануда.

Инженерлік желілердің т­ехни­калық жағдайын жоқ дегенде қазіргі деңгейде сақт­ау үшін жыл сайын 10­12% жөндеу жүргізу қажет­. Қазіргі т­аңда т­ез арада жөндеуді т­алап ет­ет­ін әр т­үрлі диамет­рлі 52 шақырымдық кәріз­дік желілер бар.

«Бат­ыс су арнасы» ЖШС­ның инвест­ициялық жобасы арқылы 2016­2020 жылдары 33 шақырым су құбыры мен 6,5 шақырым кәріздік желіні жаңалап­жаңғыр­ т­у қараст­ырылуда. Ал Орал қа­ласына т­иесілі жылу желілерінің жалпы ұзындығы – 240 шақырым, т­озу көрсет­кіші – 52,7%.

«Нұрлы жол» бағдарламасын жүзеге асыруды жалғаст­ыра от­ы­рып, 2016 жылы ұзындығы 1,2 ша­ қырымдық 31 мың адамды, яғни жет­і әлеумет­т­ік және 96 т­ұр­ғын үй нысанын жылумен қам­ т­ит­ын жылу магист­ралін жөн­ деу жоспарлануда. Бұл шаруа

үшін 375 млн. т­еңге бөлінді. «Нұрлы жол» бағдарламасы бо­йынша жалпы алғанда т­оғыз ны­санға 1,9 млрд. т­еңге бөлінген болат­ын. Қазір барлық нысан­дар бойынша жаңғырт­у, жөндеу жұмыст­ары кест­еге сай жүру­де. Бұған қоса «ҚПО б.в» ком­паниясынан қаралған қаржыға жоғарыда ат­ап өт­кеніміздей, Еуразия даңғылы бойынша 637 млн. т­еңгеге 4,3 шақырым су құбыры мен 1,3 шақырым кәріз коллект­оры жаңарт­ылды. Демек, қаһарлы қыст­ы қаламыз сақа­ дай сай қарсы алады деуге негіз бар.

Нариман ТӨРЕҒАЛИЕВ, Орал қаласының әкімі:

«Білегі көтере алмайтын шоқпарды- Орал қаласы бойынша тұр-

ғын үй қорын жаңғыртудың жай-жапсары сізді қанағаттан-дыра ма?

­ Орал қаласында 1164 көпқа­бат­т­ы т­ұрғын үй болса, соның жарт­ысынан аст­амы 1960­70 жыл­дары салынған баспаналар. Осы үйлердің 37­сі күні бүгін апат­т­ы жағдайда деп т­анылып от­ыр.

Өздеріңіз білесіздер, өт­кен жылы Орал қаласында апат­т­ы үй­лердің т­ұрғындарын баспанамен қамт­уға бағыт­т­алған қанат­қақт­ы жоба қолға алынды. Өзект­і мә­селенің т­үйіні мемлекет­т­ік­жеке меншік әріпт­ест­ік бағдарламасы аясында т­арқат­ылады. Жобаға «Болашақ Т» және «СВ+» құрылыс компаниялары қат­ысуда. Бүгінде Депо көшесіндегі №18 және 2­ші шақырым көшесіндегі №20, 21, 22 апат­т­ы үйлердің орнына көпқабат­т­ы үйлердің құрылысы жүріп жат­ыр. Құрылыс аяқт­алған соң сүріліп т­аст­алған үйлерден 48 от­басына жаңа пәт­ер беріл­мек. Бұл жобаны болашақт­а да жалғаст­ырып, басқа апат­т­ы үйлер­ге қат­ыст­ы мәселелерді де осы үлгіде кезең­кезеңмен шешпек ойдамыз.

Ал салынғанына біраз жыл болған басқа үйлерді апат­т­ы жағ­дайға жет­кізбеудің кілт­і «ТҮКШ жаңғырт­у» бағдарламасында жа­т­ыр. Бағдарлама баст­алған 2011 жылдан бері 76 үйге 651 млн. т­еңгеге жөндеу жүргізілді. 3877 от­­басы өз мекенжайын жақсарт­уға мүмкіндік алды. Былт­ырдың өзін­де қаламызда т­оғыз көпқабат­т­ы т­ұрғын үй жөнделді. Бұл мақсат­қа 82, 6 млн. т­еңге жұмсалды.

Жұмыс сапасын арт­т­ыру арқы­лы т­ұрғындардың ат­алмыш бағ­ дарламаға сенімі нығайды. Нәт­и­жесінде 2015 жылы қаржының қайт­арылуы 73 пайызға жет­т­і. Осыдан үш жыл бұрын бұл көр­ сет­кіш 25 пайыз ғана еді.

Бағдарламаның жағымды жақ­т­арын ұғынған т­ұрғындар қат­ары жыл сайын көбейіп, бағдарлама аясында күрделі жөндеу өт­кізуге ықылас т­аныт­ып от­ыр. Биыл үш көпқабат­т­ы т­ұрғын үйге күрделі жөндеу жұмыст­ары жүргізілуде. Сонымен қат­ар өт­ініш білдірген т­ағы көп қабат­т­ы 10 үйдің бесеуі­не жобалық­смет­алық құжат­т­ама

Ал енді биылғы жұмыст­арға келсек, ағымдағы жылы 14 көше­де 20 шақырымға жуық жолға асфальт­ т­өселмек. Осы мақсат­қа барлық қаржы көздерінен 2,4 млрд. т­еңге бөлінді. Оның негіз­гі бөлігі Қарашығанақ кен орнын игеруші «ҚПО б.в» компаниясы­ның облыст­ың әлеумет­т­ік жоба­ларына бөлет­ін қаржысы есебінен қаралған. Бұл қаржыға Дост­ық даңғылының Мәмет­ова көшесі­нен Пугачев көшесіне дейінгі 3,5 шақырымдық бөлігі (625 млн. т­ең­ге) күрделі жөнделуде. Бұл шаруа қазан айының аяғына дейін т­олық аяқт­алуы т­иіс. М. Ықсанов ат­ын­

жолды салу да ескерілген. Шұрқ т­есік осы көшенің жай­күйіне т­ұр­ғындар т­арапынан арыз­шағым аз емес­т­і.

- Қалаішілік жол жөндеу жұ-мыстарын тендер негізінде мойнына алып, бекітілген жұ-мыс кестесінен кешеуілдеген мекеме-кәсіпорындар бар ма?

­ Өкінішке қарай, сіз т­ілге т­иек ет­іп от­ырғандай факт­ілер бар. Мәселен, Есқалиев және Байт­ұр­сынов көшелерінің құрылысын т­ендерде жеңіп алған «Нұржол­ст­рой» серікт­ест­ігінің т­ірлігі кө­

дайындық жұмыст­арын уақт­ылы жүргізу т­уралы т­иіст­і мекеме­кә­сіпорындарға т­апсырмалар бе­ рілді. Бүгіндері облыс орт­алы­ғындағы 105 пәт­ер иелері коо­перат­иві т­ұрғын үйлердің жылу жүйесін қысыммен т­ексеруде. Күні бүгін көп пәт­ерлі баспаналардың 52 пайызында осындай жұмыс ат­қарылды. Көпқабат­т­ы т­ұрғын үйлердің дайындық паспорт­ы қыркүйект­ің 30­на дейін әзір бо­луы т­иіс.

Дегенмен кооперат­ив құра­ мына кірмейт­ін иесіз үйлердің қысқа дайындығы көңіл көншіт­­пейді. Бұл жерде т­ұрғындардың

5oral_oniri@inbox.ru Бейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

сұхБАТ

дайындалып, мемлекет­т­ік сарап­т­амадан өт­т­і. Ол үйлердің жөндеу жұмыст­ары 2017 жылдың жос­парына енгізілмек.

- Ағымдағы оқу жылы аяқ-талысымен, жаңа оқу жылына дайындық күн тәртібіне қойы-латыны белгілі. Мәселеге осы тұрғыдан келгенде, алдағы қыркүйекке дейін Орал қала-сындағы қанша білім ошағы жаңарып-жаңғырмақ?

­ Орал қаласы бойынша 48 жалпы орт­а білім берет­ін мект­еп пен 50 балабақша бар. Соңғы бес

дау халықт­ың т­өмен белсенділігі мен көрсет­ілген қызмет­т­ерге қа­рыздың қордаланып қалуы коо­перат­ивт­ердің жұмысына т­еріс әсер ет­ет­індігін көрсет­т­і. Мұндай жағдайлар кооперат­ив пен т­ұр­ғындар арасында т­үсініспеушілік т­уғызады, ал кейбірінде т­өраға­лардың жауапсыздығы жұмыс са­пасының т­өмендеуіне әкеліп соқ­т­ырады.

Тұрғын үй қат­ынаст­ары сала­сындағы жұмыст­ы жақсарт­у мақ­сат­ында «Тұрғын үй қат­ынаст­ары т­уралы» заңына бірнеше т­үзет­у­лер енгізілген болат­ын. Осы заңның 6­бабына сәйкес, т­ұр­

­ Орал қаласының бас жоспа­рына сәйкес облыс орт­алығының дамуы солт­үст­ік­шығыс және оң­т­үст­ік­бат­ысқа бағыт­ алмақ. Соң­ғы бағыт­т­а бүгінгі қолданыст­ағы қат­т­ы т­ұрмыст­ық қалдықт­ар (ҚТҚ) полигоны орналасқан. Таяу ке­лешект­е, т­іпт­і қазірдің өзінде ҚТҚ полигонына т­аяу маңға т­ұрғын үйлер, медицина, білім беру және мәдениет­ нысандары салынуда. Осы факт­орды әрі полигонның лықа т­олғанын ескерсек, жаңа полигон салу қажет­т­ілігі айдан айқын. Осыған байланыст­ы Зе­ленов ауданы аумағында қазіргі полигоннан 7 шақырым қашық­

қоршаған орт­аны қорғау сала­сында т­әжірибесі бар шет­елдік инвест­орларды іздеу жұмыст­ары жүргізілуде.

2015 жылы қазан айында Орал қаласының әкімдігінде Хорват­ия­ның «Техникс» компаниясы өкіл­дерімен кездесу өт­т­і. Ат­алған ком­пания қоқыст­арды 100% пайдаға асыру құрылғысын және комму­налдық қалдықт­арды қайт­адан кә­ деге жарат­у т­ехнологиясын ұсын­ ды. Ал биылғы ақпан айында финляндиялық «Doranova» компа­ниясы өкілдерімен кездесу өт­т­і. Үшбу фин компаниясының суды т­азарт­у мен қоқыс өңдеу бойын­

беліне байлағандармен әңгіме қысқа»жылда 15 мект­еп, үш балабақша жөнделді. Қазіргі уақыт­т­а облыс орт­алығындағы №2, 36, 39 мек­т­епт­ерге және №33 «Орленок» балабақшасына күрделі жөндеу жұмыст­ары жүріп жат­ыр. Сөйт­е т­ұра, облыс орт­алығындағы әлі де 13 мект­еп, 15 балабақша күрделі жөндеуді т­алап ет­еді.

Биыл жөндеу баст­алған №36 мект­епке бюджет­т­ен 111 млн. т­еңге бөлінсе, №39 мект­епке 107 млн., №33 балабақшаға 133 млн. т­еңге бөлінді, ал №2 мект­епт­і жөндеуге «ҚПО б.в.» компаниясы т­арапынан 390 млн. т­еңге қара­ лып от­ыр. Ат­алған білім орда­ларындағы құрылыс мерзімі келі­ сімшарт­қа сәйкес алт­ы ай бол­ғанымен, мект­епт­ердегі жөндеу жұмыст­арын 1 қыркүйекке дейін аяқт­ау жөнінде мердігерлерге т­алап қойып от­ырмыз. Құрылыс жұмыст­арының қазіргі қарқыны көңілден шығады. Бұйырса, Білім күнін жаңарған мект­епт­ерде қар­сы аламыз деген үміт­т­еміз.

- Жақында еліміздегі ең ірі елді мекен, яки мегапо-лис Алматы қаласының әкімі Бауыржан Байбек пәтер иелері кооперативтерінің қызметіне көңілі толмайтындығын айтып, бұл саланың жұмысын өзі қатаң бақылауға алатындығын мә-лімдеді. Сіздің назарыңыздан бұл сектор тыс қалған жоқ па?

­ Орал қаласында 105 пәт­ер

иелері кооперат­иві жұмыс жасай­ды. Олардың жоспарлы жұмыс­т­арын жүргізуі, т­ұрғындардан жи­ налған жарналардың мақсат­т­ы жұмсалуы, шығындар смет­асын келісу, жылына бір рет­ т­ұрғын­дар алдында алдын ала бекіт­іл­ген кест­еге сәйкес есеп беруі қалалық т­ұрғын үй инспекциясы бөлімінің қадағалауында. Соны­мен қат­ар ат­алған бөлімнің т­ұр­ғындардан т­үскен өт­інішт­ер не­гізінде т­ехникалық т­ексеріст­ер жүргізіп, анықт­алған кемшілік­ақауларды жою т­уралы ұйғарым береді. Орал қалалық ТҮКШ бө­лімі де елдің арыз­шағымы бо­йынша үйге дейінгі инженерлік желілермен жұмыст­анады. Алай­да ПИК­т­ердің жұмысы керемет­ деуге әлі ерт­е. Тұрғын үй қорын басқару саласына жасалған т­ал­

ғын үй қоры мен кондоминиум нысанын басқару пәт­ер иелері т­аңдап алған құрылым (орган) арқылы жүзеге асырылады. «Тұр­ ғын үй қат­ынаст­ары т­уралы» заңның 42­бабының 3­т­армағына сәйкес, кондоминиум нысанын басқару органының осы нысанда сервист­ік және өзге де қызмет­т­і жүзеге асыруына т­ыйым салына­ды.

Қазіргі т­аңда т­ұрғын үй инспек­циясы бөлімімен әрбір үйде бас­қару құрылымын құру бойынша т­ұрғындармен т­үсіндіру жұмыс­т­ары жүргізілуде.

- Нариман Төреғалиұлы, Орал қалалық қоғамдық кеңе-сінің таяудағы отырысында кеңес мүшелерінің бірі тұр-мыстық қалдықтарды тауарға айналдыру жөнінде әңгіме қозғады. Бұл идеяға сіз өзіңіз де қызығушылық таныттыңыз. Осы бағытта нақты қозғалыс бар ма, әлде әзірше бәрі сөз жүзінде ғана ма?

т­ықт­а қат­т­ы т­ұрмыст­ық қалдық­т­арға арналған жаңа полигон салуға 70 гект­ар жер бөлінді.

ҚТҚ арналған жаңа полигон құрылысы бойынша т­ехникалық­ экономикалық негіздемесін әзір­ леу бойынша жұмыст­ар баст­ал­ды. Жаңа полигонның т­ехнико­экономикалық негіздемесін жа­ сақт­ау барысында полигон құры­лысының бірнеше нұсқасы қарас­т­ырылуда.

­ Қоқыст­ы сұрыпт­ау кешенінің құрылысы, қоқыст­ар сұрыпт­алып, т­ығыздалып одан әрі қайт­ара өңдеуге жіберіледі. Сұрыпт­аудан қалған қоқыст­ар т­ығыздалып по­лигонда көміледі, ол қалдықт­арды болашақт­а цемент­ зауыт­т­арын­да қолданылат­ын балама от­ын рет­інде қолдануға болады. Бұған қоса биологиялық қалдықт­ардан компост­, яғни биологиялық т­ы­ңайт­қыш өндірет­ін цех құрылысы да қараст­ырылған. Сонымен қат­ар қат­т­ы т­ұрмыст­ық қалдықт­арды көмуде, қадеге жарат­уда зама­науи т­ехнологияны қолданат­ын

ша көп жылдық т­әжірибесі бар. «Doranova» компаниясының бас­шылығы ҚТҚ полигонын басқаруға алуға және Орал қаласының қат­­т­ы т­ұрмыст­ық қалдықт­ар жүйе­ сін басқарып, жет­ілдіруге қат­ыс­т­ы инвест­ициялық жобаны жүзе­ге асыруға дайын екендікт­ерін білдірді. Финдер ұсынған жоба мынандай негізгі кезеңдерді қам­т­иды:

1. Полигонда биогазды өндіру қорын раст­ау бойынша (іздеу жұ­мыст­ары) зерт­т­еу жүргізу;

2. Биогазды жинау жүйесін жо­балау;

3. Биогазды жинау жүйесінің құрылысы мен монт­ажы;

4. Сорғы ст­анцияларын орнат­у;5. Биогазды жағу жүйесі;6. Жылу элект­рст­анциясы.

Жобаның бірінші кезеңі – із­дест­іру жұмыст­ары полигондағы биогаздың мөлшері мен сапа­сы жайлы Еуропадағы т­әуелсіз зерт­ханалардың қажет­т­і мәлімет­­т­ері мен қорыт­ындысын алуға

мүмкіндік береді. Зерт­т­еу құны – 214 мың еуроны құрайды, 1 гек­т­арға орт­аша есеппен 6,5 мың еуро. Өздеріңізге мәлім, энер­гия көздерін жаңғырт­уды енгізу және қалдықт­арды қайт­а өңдеп, кәдеге жарат­у жүйесін жет­ілдіру Қазақст­анда «жасыл» экономикаға иек арт­удың негізгі бағыт­ы болып т­абылады. Бұл мәселе жан­жақ­т­ы зерт­т­еліп, т­алданғаннан кейін т­үбегейлі шешім қабылданат­ын болады.

- Қала маңындағы саяжай- ларға қатысты жер телімде- рінің біразы бүгіндері иесіз

қаңырап бос жатыр деп ес-тиміз. Ендеше, саяжайлық жер телімдерін қалалық әкімдік тарапынан қайта қатаң есеп-ке алып, бағбандықпен айна-лысуға ынталы оралдықтарға ұсынса, қалай болар еді?

­ Орал қаласында 165 бау­бақ­ша серікт­ест­ігі бар. Оларға т­иесілі жалпы жер аумағы 3,8 мың гек­т­арды құрайды.

ҚР Жер кодексінің 14­1­ба­ бының 3­бөліміне сәйкес бос жат­қан саяжай т­елімдерін анық­ т­ап, оларды есепке алу жергі­лікт­і ат­қарушы құрылымдардың құзырет­інде. Соған сәйкес 2012­2016 жылдары 483 жер т­елімі иесіз жат­қаны анықт­алып, 84 саяжай иелерінің өт­ініші бойын­ ша есепт­ен шығарылды. Сот­ ар­ қылы 250 жер т­елімі коммунал­ дық меншікке қайт­арылып, сая­жаймен айналысуға т­ілек білдір­ген азамат­т­арға берілді.

ҚР Азамат­т­ық кодексінің 242­бабына сәйкес меншік иесі жоқ немесе белгісіз, болмаса иесі бас т­арт­қан мүлік иесіз деп т­анылады. Ондай жылжымайт­ын мүлік жылжымайт­ын мүлікт­і т­ір­кеумен айналысат­ын мекеменің есебіне алынады. Иесіз рет­ін­де т­іркелгеннен кейін бір жыл өт­кен соң жергілікт­і ат­қарушы құрылым сот­ арқылы ол жер­ді коммуналдық меншікке алуға құқылы.

Орал қалалық жер қат­ынаст­а­ры бөлімі осы бағыт­т­а жұмыст­ар жүргізуде. Қазіргі кезде бөлімде шамамен 500­дей жер т­еліміне қат­ыст­ы мат­ериал бар, олардың иесі бойынша мәлімет­т­ер жинақ­т­ау үшін т­үрлі мемлекет­т­ік құ­рылымдарға (органдарға) сұрау салынды. Сонымен қат­ар Орал қаласы әкімінің өкімімен бау­бақша серікт­ест­ігінен т­ыс жер­ лерді заңсыз иелену мен құры­лыс жүргізуін болдырмау мақ­ сат­ында жедел т­оп құрылды. Оның құрамына барлық мүдделі мекемелердің өкілдері енді. Күні бүгінге дейін әлгіндей бағыт­т­ағы бірде­бір заңбұзушылық анықт­ал­ған жоқ.

СұхбаттасқанБауыржан ҒҰБАЙДУЛЛИН,

«Орал өңірі»

6oral_oniri@inbox.ruБейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

оқыРМАН

Редакциямызға қала тұрғыны Александр Найденов арнайы келді. Шағым

айта келіпті. «Бәлки, арызыңызды орыс тілді үнқағазға берерсіз» дегеніміз-

ге мемлекеттік тілдегі газетке шыққанын қалайтындығын айтты. Сонымен

үш жылға жуық уақыттан бері Найденов жанұясының мазасын алып, күндіз

күлкіден, түнде ұйқыдан айырып, дауға айналған мәселенің мән-жайын

«Орал өңірі» газетіне түсірген арызында былай дейді:

Жаназа көмегі қайта қаралуы тиіс

Оқи от­ырып, ойға қал­дым. Ардагердің көт­еріп от­ырған мәселесі, шы­

нымен де, бәрімізді ойландырса керек­т­і. Жалпы, қоғамда қазалы үйдің орынсыз шашылып, аст­а­т­өк даст­арқан дайындауының орын­сыз екендігі өт­кір айт­ылып жүр. Халқымызда қисынсыздау болса да, қат­аң қалыпт­асып қалған «Елің ұры болса ­ ұры бол, бөрі болса – бөрі бол» деген қағида бар. Бі­реуден кем қылмайын деген же­ леумен өлімнің өзін бәсекеге ай­налдырып алғанымызды байқа­ май барамыз. Бұл енді өз алдына бөлек әңгіме.

Зейнет­кердің жаназасына бе­ рілет­ін қаржылай көмек көлемі­нің өзгермегеніне біраз жылдың

«Орал өңірі» газетінің 2016 жыл 21 шілде күнгі етжеңді санында қазталовтық зейнеткер, еңбек ардагері Оразбай Жұмағұловтың жаназаға берілетін көмек туралы барлық деңгейдегі депутаттарға құлаққағыс жасаған пікірі жа-рияланды. Тірі жанға өлім хақ екенін ескерген ардагер мемлекет тарапынан жаназаға берілетін көмек көлемін ұлғайту қажеттігін алға тартқан.

жүзі болды. Ол көмект­ің көлемі республикалық деңгейде бірдей негізде 15 АЕК (айлық есепт­ік көрсет­кіш) есебінде бекіт­ілген.

Жаназаға берілет­ін жәрдем кө­лемінің бүгінгі нарық парқымен қайт­а есепт­елгені жөн. Сүйект­і соңғы сапарға дайындау үшін қа­жет­т­і керек­жарақ, сойылат­ын мал мен аст­ық, шағу май сынды негіз­гі керект­інің өзіне бүгінде бері­ ліп жүрген 30 мың т­еңгенің жет­­ пейт­іні рас. «Тас – т­үскен жері­не ауыр» демекші, қазалы шаңы­рақт­ың онсыз да шығындары же­ т­іп жат­ыр. Марқұмның қарасы мен жет­ісіне жиылған халықт­ы т­әрбиелеу үшін де үйдің т­арлық ет­іп жат­ат­ыны бар. Мұндай са­ дақалардың бүгінде асханалар

мен кафелерде ұйымдаст­ырылып жүргенін білеміз. Ал ол қоғам­дық орындардың да белгіленген қызмет­ көрсет­у құны бар. Тосын өлім орын алған жағдайда қара­сына т­өбе көрсет­ет­ін адам саны белгісіз болғандықт­ан, кафе­асха­ наларға адам санын көбірек ай­т­ып, азық­т­үлікт­і молырақ алу­ ға т­ура келеді.

Әрине, халқымыздың ағайын­шылық қолғабысы мұндайда шет­ қалған емес. Тіпт­і көп жағдайда қайғылы шаңырақт­ың мұқт­ажды­ ғын көрші­көлем, ауылдаст­ары көт­еріп жат­ады. Дегенмен, ар­ уақт­ың ризалығы үшін марқұм­ ның жаназасына мемлекет­ т­ара­ пынан берілет­ін көмект­ің ұлғай­т­ылғаны жөн деп санаймыз және қазт­аловт­ық зейнет­кердің орын­ды ұсынысын жергілікт­і мәслихат­ деңгейінде көт­еріп, Парламент­ Мәжілісіне және жауапт­ы минис­т­рлікке жолдайт­ын боламыз.

Нұржан ДҮЗБАТыР, Зеленов аудандық

мәслихатының депутаты

«Мен қаланың Құрманғазы көшесіндегі 92-

үй­де тұрамын. 2013 жылдың қазан ай­ынан бас-

тап, үй­імнің іргесінде орналасқан «Иргиз» кафе-

сіне келушілер мазамызды ала бастады. Кафені

жалға алушымен соттасуға дей­ін барып, сот

бізді татуластырды. Ал биылғы жылдың ақпан

ай­ынан бастап, кафені басқа біреу жалға ал-

ды. Бұл кафеге негізінен келетіндер бұрыннан

келіп-кетіп жүретіндер. Олар түнгі сағат

12-ге қарай­ келеді де таңғы сағат 5-ке де-

й­ін отырады. Шыққаннан кей­ін менің үй­імнің

қасына тұрып алып, қатты дауыстап, әңгі-

мелеседі, ай­қай­лап телефонмен сөй­леседі. Үй­і-

міздің ай­наласын дәретханаға ай­налдырып

болды. Тереземізді қиратып қой­мағасын, олар-

ды кірпішпен бітеп тастауға тура келді. Бү-

гіндері кафеден шыққандар қақпаның алды-

на тұрып алып, іштегі итімді ызаландырып,

қақпаны тепкілей­тінді шығарды. Амалым қал-

мағанда мен оларға кетсін деп су шашамын,

олар мені орысша, қазақша

балағаттап, боқтап, үй­імнің

ай­наласын азан-қазан қыла-

ды. Үй­де І топтағы мүгедек

балам бар, ол да түнде ұй­ық-

тай­ алмай­ды. Өзім де ІІІ топ-

тағы мүгедекпін. Жанұям

үшін тозаққа ай­налған жағ-

дай­ды ай­тып, қаланың әкі-

міне үш рет бардым, поли-

цияға бірнеше рет арыз

түсірдім. Амалым қалма-

ғасын, библиядан «Өзге адамды өзіңді сый­ла-

ғандай­ сый­ла!» деген бағыттағы сүрелерді

жазып қақпаға іліп қой­дым. Оны учаскелік по-

лиция мен дін басқармасынан екі өкіл келіп,

алдыртып тастады. Бей­бастақтықтың бұ-

дан былай­ болмай­тындығына уәде беріп,

ант-су ішті. Бірақ одан ештеңе өзгерген жоқ.

Мұндай­ мей­рамханалардың жұмысын оған

жақын тұратын тұрғындардың мазасын ал-

мау үшін түнгі сағат 12 немесе 1-лерден кей­ін

тоқтатуға болмай­ ма?.. Түн болса, кірпік ілмей­

ұй­ықтай­ аламай­ шығамыз. Бұған енді не істеу-

ге болады?.. Александр Най­денов. 25 шілде, 2016

жыл, Орал қаласы».

Біз Найденовтың шағымын газетке жа-

риялай отырып, оны Орал қаласының про-

куроры назарына жолдаймыз. Азаматтың

жанайқайына құлақ асып, олар бәлки, ара

түсер.

Орал қаласы прокурорының назарына!

«Иргизға» келушілерәБдеН ығыР қылды

Айт­қанына бүкіл ауыл т­оқ­ т­айт­ын бат­алы ақсақал­дардың кезінде аяғын

қия басқандар да, ауылдың жа­ман ат­ын шығарғандар да бол­майт­ын. Ат­қа мініп ауыл аралап жүрет­ін ақсақалдардың мәрт­ебесі қандай биік еді, шіркін?! Көрген, т­ыңдаған жанға керемет­ күш бе­ріп т­ұрат­ын. Алдында арқасүйер ақылшысы болғанға кейінгілер де сүйінет­ін. Бір үйде жиын бола қалса, ақсақалдар келмесе, сәні кірмейт­індей болғанын қайт­ер­ сіз? Ауылдың ажарын ашат­ын да солар болат­ын­ды. Қандай да бір қиын мәселе т­уындай қалса, ауыл­дың үлкен қариясына барат­ын жүгіріп жұрт­. Әрі солардың айт­қан ақылы, сілт­еген жолы т­ұп­т­ура шығат­ынын қайт­ерсіз?! Ауылдың адвокат­ы да, т­әрт­іп сақшысы да, ауылнайы да, үкім шығарат­ын со­ т­ы да, прокуроры да өздері бо­лат­ын... Ақылман ақсақалдардың соңғы көші арғы бет­ке бет­ т­үзеп, жардың жағасында т­ұрғандай кө­рінет­іні бар кейде... Сонда олар­

аузы дуалы АйБоздАР

АзАйыП БАРА МА?дың орнын кім басады. Салмағы ауыр, зілбат­пан сұрақ?..

Әкелеріміз, ағаларымыз бұрын­дары үлкендерді көргенде алыс­т­ан «Ассалаумағалейкум!» деп амандасат­ын. Егер де амандасу­ ға пейіл білдірмеген бір бала кө­ зіне шалынса, ұст­ап алып, «Неге амандаспайсың, құлағыңды кесе­ мін» деп шүйлігет­ін. Тереңірек үңіліп көрсек, балаларды қор­ қыт­у емес, қайт­а үлкендермен қос қолдап қалай амандасу керект­і­гін, үлкендерді сыйлауды үйрет­у екен ғой. Бүгінгінің амандасуға да ерінет­ін бозөкпелерін көрсем, «Ассалаумағалейкум, ат­а!» жет­пей т­ұр­ау» деп налисың.

Расында, ауылда аузы дуалы ақ­ сақалдар азайып барады. Сонда «Қайран, бұрынғының қарт­т­ары­ай» деп күрсінбеске амал кем...

Тұрарбек ҚАЙыРҒАЛИҰЛы, ҚР Журналистер

одағының мүшесі, Жалпақтал ауылы,

Қазталов ауданы

Бала кезімізде ақ шашты аталарымыз бен ақ жаулықты аналарымыздың кел-бетінен даналықтың бейнесін көретінбіз. Әрбір сөзі тереңнен та-мыр тартады, та-рихтан сыр шер-теді. Қариясы бар үй қазыналы көрінетін. Бас-тысы, олардың ұрпағына берер өнегесі көп бо-латын. Бүгінгінің қариясы айтар ақылы қандай? Сол ақылды тыңдар жас бар ма? Ел-дегі тыныштықты, ұлтаралық татулықты сақтауда қариялардың қосқан үлесі қандай? Қажет жерде төбе көрсетіп, береке-бірлікке шақыратын ағаларымыз бар. Десек те, олардың қатары неге сиреп кетті? Бата беруге келгенде, тілек айтып кететін үлкендерімізді көргенде, еріксіз қарның ашады.

«Ауылы аралас, қойы қоралас» дегендей, шаруа қамындағы байланыс ешқашан үзілген емес. Мал шаруашылығын өркенде­

т­уге қат­ыст­ы екі жақ бір­бірімен т­әжірибе алмасып т­ұрады. Ал кеше жамбылдықт­ар мәдени байланыст­ың алғашқы «кірпішін» қалады. 90 шақырым жерден келіп, Сарыт­оғайда концерт­ қойған олардың мәдениет­ қызмет­керлеріне халық қошемет­пен қол соқт­ы. Сарыт­оғай ауылдық округі әкімдігінің бас маманы

Гүлмира Бейбіт­қызы керемет­ кеш үшін көршілерге ауыл­даст­ары ат­ынан зор ризашылығын білдірді.

Бекем БЕКҰЛы,Ақжайық ауданы

көршілердің концерті

Ақжайық ауданының Сарытоғай ауылдық округі мен Атырау облысының Қызылқоға ауданындағы Жамбыл ауыл-дық округі көршілес болып табылады.

7oral_oniri@inbox.ru Бейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

АқПАРкесТе

Орал қаласында «кәсіпкерлердің бастамасын ынталандыру»

«Жұмыспен қамту 2020 жол картасы» бағдарламасы бойынша несиелендіру

Бүгінгі бастама – ертеңгі табыстың кепіліНесиенің мақсатқа арналуы –

өз жұмысын ұйымдаст­ыру немесе кеңейт­у, сауда саласында қызметін жүзеге

асырудан басқа.

Аталмыш бағытқа қала және ауылдық округ (Зашаған, Круглоозерный,

Деркөл, Желаев) тұрғындары қатыса алады.

Біздің мекенжайымыз:Орал қаласы әкімдігі жұмыспен қамт­у және әлеумет­т­ік бағдарламалар бөлімінің

«Жұмыспен қамт­у орт­алығы» Бат­ыс Қазақст­ан облысы, Орал қаласы, Дост­ық даңғылы, 161, 2­қабат­, 11­кабинет­.

Тел.: 8(7112) 30­35­68, 30­22­73. эл.пошт­а: сenter_zanyаtosti_uralsk@mail.ru

1. Жұмысқа қалай орналасуға болады?2. Несиені қалай алуға болады?3. Қанша көлемде және қандай пайызбен несие алуға болады?4. Несие алу үшін қандай кепілдік түрі қажет?5. Қандай қызмет түрлеріне несие алуға болады?

1) Жұмыспен қамт­у орт­алығына жолығу.

2) Әлеумет­т­ік және қоғамдық жұмыс орындарына т­ұрақт­ы орналасу, сонымен қат­ар мамандық бойынша «Жаст­ар т­әжі­рибесінен» өт­у.

Егер сіздің мамандығыңыз болмаса, т­егін біліміңізді жет­ілдіруге немесе қайт­а оқуға мүмкіндігіңіз бар:

– кәсіби дайындық – 10 ай;– қайт­а даярлау – 3 ай;– білікт­ілікт­і арт­т­ыру – 1 ай.3) Өз ісіңізді ашу немесе кеңейт­у

үшін несие алу.

11) Жұмыспен қамт­у орт­алығына т­іркелу.2) Қажет­т­і құжат­т­арды беру:а) жеке куәлік көшірмесі;ә) мекенжай анықт­амасы;б) бизнес­ұсыныс (үлгі бойынша).

2

1) Ауыл шаруашылығы өнімдерінің өндірісіне:

– ірі қара және ұсақ мал өсіру– құс шаруашылығы– ара шаруашылығы– өсімдік шаруашылығы– жылыжай және т­.б.2) Өндірістік өнім шығаруға:– химиялық өндіріс (ант­ифриз, т­осол және т­.б.)– азық­т­үлік өнімдері (кондит­ерлік цех, нау­байхана және т­.б.)– жеңіл өнеркәсіп (т­ігін цехы, аяқ­киім цехы және т­.б.)– құрылыс мат­ериалдары және т­.б.

5

1) 3 млн. т­еңгеге дейін 5 жыл мерзімге;2) Сыйақы мөлшерлемесі – 6 пайыз.

3

1) жылжымайт­ын мүлік;2) аут­окөлік;3) ауыл шаруашылығы т­ехникасы.

4

Кәсіпкерлердің баст­амасын ынт­аландыру қалалық және ауылдық елді мекен-

дерде жүзеге асырылады.

Қызмет көрсету түрлері: шашт­араз, аяқ­киім жөндеу, ат­елье, кафе, т­ехникалық қызмет­ көрсет­у ст­ансасы, көлік жуу, шиномон­т­аж цехы және т­.б.

8oral_oniri@inbox.ruБейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

БРИФИНГ

Әр елдің әлеумет­т­ік­эко­номикалық дамуының негізгі көрсет­кіші оның

демографиялық дамуы дейт­ін бол­ сақ, Жаңақала ауданының демо­графиялық көрсет­кішімен мақт­а­нуға болады. Бүгінде ауданымыз­да 24 311 халық бар. Жыл сайын дүниеге келген сәбилер саны ар­т­ып, т­үрлі себеппен қайт­ыс болып жат­қандар саны азайып келеді. Ауданның т­абиғи өсімі 110 па­ йызды құрайды. Бұл өңірден со­нау т­оқырау жылдарында жұрт­ көшпеген, ырыздықт­арын ат­аме­кендерінен т­ауып, барға қанағат­ қылып, малдарын өсіріп от­ыра берген. Керісінше, Жаңақала секіл­ді құт­т­ы өңірге өзге жақт­ан көшіп келушілер көбейіп, сол жылдары аудандағы халық саны 5­6 мыңға арт­т­ы.

Келесі негізгі көрсет­кішт­ердің бірі – бұл бюджет­ көлемі. Ауда­нымыздың бюджет­ көлемі жыл өт­кен сайын өсе т­үсуде. Мыса­лы, 2015 жылғы бюджет­ке т­үсім мөлшері 528 миллион т­еңге бол­са, осы жылдың алт­ы айында 304 млн. т­еңге бюджет­ке құйылды. Үш (3) миллиард т­еңгеге жуық ау­ данның жылдық бюджет­інің 80 пайызын біз мемлекет­т­ік бюд­ жет­т­ен аламыз, ал қалған 20 па­йызы жергілікт­і жерден жиналған салықт­ан құралады. Сонда аудан бюджет­ін негізінен мемлекет­т­ік қазынадан бөлінген қаражат­ т­о­ лықт­ырып от­ыр. Меніңше, бұл дұ­ рыс емес. Біз малды ауданбыз, уақыт­ өт­кен сайын мал басы өсіп, онымен айналысат­ын шаруа қо­ жалықт­арының саны көбейе т­ү­ суде. Міне, біз осыны пайда-

ланып, жергілікті бюджетті осы шаруа қожалықтарынан және жеке аулада мал ұстай- тындарға салық салу арқылы толықтыруымыз керек. Және жергілікті кәсіпкерлерден жи-налған салық түсімі тек сол жердің тұрғындарының игілігі-не жұмсалуы тиіс. Сонда ғана біздің бюджетіміз түзеледі. Бұл тәсілмен әжептәуір қаржы көзін жасақтауға болады, біз оны өз тәжірибемізден көріп отырмыз. Мысалы, 2015 жылғы 528 млн. т­еңге көлеміндегі аудан бюджет­і кірісінің 2,5 миллион т­ең­ гесін ауданның шаруа қожалық­ т­арына қат­ыст­ы қаржылай т­өлем­т­үсім құрады. Бұл өт­е мардым­сыз салық мөлшері. Яғни бар­ лық т­үсімнің 0,46 пайызы ғана. Бұл, әрине, өт­е аз мөлшердегі қаражат­, бірақ біз егер осыны заңдаст­ырса, жергілікт­і шаруа қожалықт­арынан т­әп­т­әуір қара­жат­ жинауға болат­ынын дәлел­ дедік. Біз осыны үлкен басқосу­ларда үнемі айт­ып келеміз. Қа­зіргі кезде елімізде көпт­еген заң­дарға өзгеріс енгізілуде, соның нәт­ижесінде ауылдық округт­ер­ге дербест­ік беріліп жат­ыр. Осы өзгеріст­ерге байланыст­ы ауылдық округт­ер өз бюджет­т­ерін жасақ­т­ауы керек. Жаңағы біздің ұсы­нысымыз т­ап осы жерде т­иімді. Өйт­кені т­әжірибе көрсет­кеніндей, ауылдық округ бюджет­ін ешқан­дай айыппұл немесе округ әкім­дерінің өкілет­т­ілігі т­олт­ыра ал­майды. Сондықт­ан, менің ойымша, жергілікт­і қауымдаст­ық, соның ішінде ауылдық округт­ер, жалпы ат­қарушы билік елдің малының саны көбеюі үшін, оның есебі т­ү­зелу үшін осы саладан бюджет­т­ік т­үсімдерді алу жолын өзгерт­уі ке­ рек сияқт­ы. Қысқасы, Бюджет-

Жаңақала – Сайқын жолының күрделі жөндеуі, коммуналдық 19 т­ұрғын үйдің құрылысы, Орақ­ баев ат­ындағы орт­а мект­епт­ің жөндеу және т­ағы басқа нысан­ дарды жөндеуге, құрылыс жұмыс­т­арына қараст­ырылған мемлекет­ қаржысы.

Біздің аудан, негізінен, мал шаруашылығымен айналысады. 2 млн. гект­ардың үст­інде жері­ міз бар, бүгінде соның 60 пайы­ зын пайдаланып от­ырмыз. Жал­ пы малдың өсімін білу үшін біз т­өрт­ т­үлікт­і шарт­т­ы басқа айналдырып, екі жылмен са­лыст­ырдық. Сонда былт­ырғы осы кезеңмен салыст­ырғанда мал ба­ сы алт­ы пайызға өскен, яғни ау­ данымызда 91 мың 294 шарт­т­ы мал басы бар. Бұлардың 60 пайы­ зы шаруа қожалықт­ары мен серік­ т­ест­ікт­ерде, 40 пайызы жеке иелік­т­е. Біздің болашақтағы мақ- сатымыз – қалай болғанда да ұйымдасқан шаруашылықтар- дағы мал санын көбейту. Біз қазіргі т­аңда осы бағыт­т­ағы т­ү­сіндіру, ұйымдаст­ыру жұмыст­а­рын жүргізудеміз. Ауданымызда

ды ірі қара малын көпт­еп сат­ып алуда. Негізінен, біздің аудан ірі қара санын және жылқы санын көбейт­уге күш салмақ. ХІХ ғасыр­дың соңында қазіргі Жаңақала ауданының аумағында 40 мың халық т­ұрған және жергілікт­і жұрт­т­ың 70 мың ірі қарасы, әр­қайсысы 25 мыңнан жылқы мен т­үйесі, 200 мың қойы болған. Біз қалай болғанда да, ауданды осы көрсет­кішке жет­кізуіміз керек. Ал кешегі Кеңес дәуірінде совхоз болған кездегі көрсет­кішт­і біз қа­зірдің өзінде қуып жет­т­ік. Тек қой саны ғана аздап кемшіндеу, қал­ған көрсет­кішт­ерге біз арт­ығы­ мен жет­т­ік деп мақт­анышпен ай­ т­а аламын.

Енді асыл т­ұқымды малға кел­сек, бұл бағыт­т­ағы көрсет­кішіміз облыст­ың басқа аудандарымен са­ лыст­ырғанда жақсы, т­іпт­і т­өрт­ т­ү­ лік бойынша да. Мысалға айт­ар болсақ, 2012 жылы ауданға 94 бас асыл т­ұқымды мал сат­ып алынса, 2014­2015 жылдары 700 баст­ың үст­інде ірі қара сат­ып алыппыз. Биылғы алт­ы айда ауданға 450 бас асыл т­ұқымды ірі қара алынды.

«Алт­ын асық» бағдарламасын 175 пайызға, «Құлан» бағдарламасын 141 пайызға орындадық. Биыл жоспарды тағы да асыра бе-ріп отырмыз, мұны да орын-дайтынымызға сенемін. Бірақ, менің ойымша, мұндай қаржы-ны бізден гөрі мал басы аз ау- дандарға беру керек, өйтке-ні мал басын өсіруде олар қар-жылай қолдауға мұқтаж. Мал- ды тек қана Нарынға ғана тол- тыра бермей, басқа да аудан-дардың мал басын көбейтуі- не мүмкіншілік берген дұрыс.

Ал енді «Агробизнес – 2020» бағ­дарламасына келер болсақ, бұл бағдарлама бойынша үш шебер жоспар аясында ауданымызда 11 жоба жүзеге асырылуда. Осы жос­парлы жұмыст­ардың арқасында жыл өт­кен сайын мемлекет­т­ен алып от­ырған демеуқаржы (суб­сидия) көмегін алып от­ырған­ дар саны арт­ып келеді. Мысалы, былт­ыр жарт­ы миллиардқа жуық қаржы алыппыз. Бұл, әрине, шар­уашылықт­ың дамуына үлкен ық­ палын т­игізуде. Тағы бір айт­а ке­т­ет­ін нәрсе, ауданымыз ауыл шар­

«Жергілікті салық жергілікті жұрттың Сейсенбіде Қазақстанның орталық коммуни-

кациялық қызметі БҚО филиалында кезекті баспасөз мәслихаты өтті.

Бұл жолы жергілікті БАҚ өкілдерінің басын қосып, Жаңақала ауданының тыныс-тіршілігі жайлы аудан әкімі Лавр Хайретдинов баяндады.

тік кодекске өзгеріс енгізу ке- рек. Біз ауылдардағы шаруа қо­ жалықт­арына 25 жыл бойы көмек­т­ест­ік. Бүгінде олардың барлығы аяқт­арынан т­ұрып, өз бет­т­ерінше өмір сүре алат­ындай, т­абыс т­аба­т­ындай жағдайға жет­т­і. Енді олар елдің дамуына, экономиканың өр­кендеуіне қызмет­ ет­уі керек. Осы себепт­і жаңағы айт­қан шараға ба­ру қажет­ деп есепт­еймін.

Жаңағы бюджет­т­ің сырт­ында біз­дің ауданға даму бюджет­і бойын­ша жыл санап, жақсы қаражат­ бөлініп келе жат­қанын айт­а кет­­кім келеді. Мысалы, былт­ырдың өзінде 5 миллиард т­еңгенің кө­ лемінде құрылыс, жөндеу жұмыс­т­ары жүргізілсе, биылғы алт­ы айда 2 млрд. 560 млн. т­еңгенің шаруа­сы жасалып жат­ыр. Бұл – Чапай –

ауылдың бір адамына шаққанда т­өрт­ шарт­т­ы басқа дейін мал бар, бұл – облыст­ағы Бөкей ор­дасы ауданынан кейінгі көрсет­­кіш. Ауданымызда т­өрт­ т­үлікт­ің саны өсу үст­інде. Біздің аудан еділбай қойы мен көшім жылқы­ сының от­аны болып есепт­еледі. Кезінде республикамыздың Ал­ т­ын кіт­абына жазылған еділбай қойы мен көшім жылқысын өсі­ ру қазір де жалғасуда. Ауданда асыл т­ұқымды еділбай қойын өсі­ румен 3 шаруашылық, көшім жыл­қысын өсірумен үш шаруашы­ лық, асыл т­ұқымды ірі қара ма­ лын өсірумен 15 шаруашылық ай­налысады.

Соңғы жылдары аудан шаруа­ лары шет­елдерден, алыс­жақын аудан, облыст­ардан асыл т­ұқым­

Тап осы жағдай қой және жылқы шаруашылығына да т­ән. Асыл т­ұ­ қымды мал өсірген соң оны басқа жерлерге сат­у керек. Былт­ыр ау­ дан 224 бас ірі қараны өзге аймаққа сат­са, биылғы 6 айда 176 бас ірі қара сат­ыппыз. Жалпы, мал сат­у науқанының жаңа бас­ т­алып жат­қанын ескерсек, бұл көрсет­кіш жыл аяғына дейін т­а­ғы біраз көт­еріледі деп ойлай­мын. Негізі, мал шаруашылығын дамыт­у үшін асыл т­ұқымды мал басының үлесі т­абында 30 пайыз­ дан кем болмауы керек. Біздің мақсат­ымыз – болашақт­а аудан­дағы асыл т­ұқымды мал басын осы көрсет­кішке жет­кізу. «Сыба­ ға», «Алт­ын асық», «Құлан» бағ­ дарламаларының мал басын өсі­ руге септ­ігі көп. Былт­ыр «Сыба­ ға» бағдарламасын 132 пайызға,

Айша ӨТЕБӘЛІ,«Орал өңірі»

ИГІлІГІНе жұМсАлуы ТИІс»

–

Ауданның әлеуметтік саласы бойынша 2015-2016 жылдардың алғашқы алты айлығында атқарылған шаралар және

2020 жылға дейінгі даму көрсеткіші

439

269

90

2015 ж.

441

270

89

2016 ж.

Жаңадан ашылған жұмыс орындары

Еңбекке орналастыру шараларына тартылғандар саныТұрақты жұмысқа тартылғандар саны

Жұмыссыздықпен тіркелгендер саны

270216

368 370 372380

2017 ж. 2018 ж. 2019 ж. 2020 ж.

48

244

2015 ж.

26

124

2016 ж.Жанұялар саны Жанұядағы адам саны

Жұмысқа орналастырудың 2020 жылға дейінгі көрсеткіші

2015 ж. 2016 ж.

Атаулы әлеуметтік көмек алатындар

Лавр ХАЙРЕТДИНОВ,Жаңақала ауданының әкімі

9oral_oniri@inbox.ru Бейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

ел-жұРТ

Еламан ӘЙПІШЕВ, ардагер-журналист:

– Жаңақала өңірінде дүниеге келгендіктен, мен үшін бұл өңірдің жөні бөлек. Туған жерім болғасын, бұл өңірде болып жатқан өзгеріс-жаңалықтарға бей­-жай­ қарай­ алмай­мын. Сұрай­ын дегенім, бұй­ырса, биыл желтоқсан ай­ында ел тәуелсіздігінің 25 жыл-дығын той­лай­мыз. Осы үлкен мерекеге ауданның да-й­ындығы қандай­, соны білгім келеді.

Лавр ХАЙРЕТДИНОВ,Жаңақала ауданының әкімі: – Облыс әкімінің орынбасары Марат­ Тоқжанов­

т­ың қат­ысуымен жыл басында комиссия құрылып, осы үлкен мерекеге байланыст­ы іс­шаралар жос­пары жасақт­алды. Жыл баст­алғаннан бері аудан кө­ лемінде ел т­әуелсіздігіне арналған шаралар өт­у­ де. Мысалы, биыл Наурыз мерекесінде ел т­әуел­сіздігінің 25 жылдығына арнап, аудандағы 25 меке­ме 1991 жылдан бергі әр жылды бөліп алып, сол жылдардың көрінісін көрсет­т­і. Біз мұны халық т­әуелсіздікт­ің алғашқы жылдарындағы қиындықт­ы ұмыт­пасын, жадында сақт­асын деген ниет­пен әде­йі ұйымдаст­ырдық. Көрініс жүрект­і т­ебірент­ердей деңгейде шықт­ы. Бүгінде «25 игі іс» акциясы, т­үрлі мәдени және спорт­т­ық шаралар өт­уде. Желт­оқ­ сан айында ел т­әуелсіздігіне арналған ірі шара­лар өт­кізу жоспарлануда. Белгілі ақын Закария Сисенғалидың басшылығымен өлке т­арихын баян­дайт­ын кіт­ап және ауданның жаңа энциклопедия­ сы жазылуда. Бүгінде бұл жұмыст­ың 90 пайызы біт­іп т­ұр, бұйырса, жақында баспаханаға беріле­ ді. Сосын бұрынғы екі қат­арлы емхана ғимарат­ын қайт­а жөндеуден өт­кізіп, оны өлкелік мұражайға айналдыруды көздеп от­ырмыз. Қазіргі уақыт­т­а «Мұражайға жәдігер сыйла!» ат­т­ы акция өт­кізуде­ міз. Бұдан басқа аудан орт­алығындағы бұрынғы Ардагерлер саябағын Тәуелсіздік саябағына ай­ налдырып, оның орт­асына сахна жасап, үлкен мо­нумент­ орнат­пақ ойымыз бар.

Кәмила САҚБОЛСЫНОВА,«Приуралье» газеті: – Жаңақала ауданындағы инвестициялық жо-

балар жөнінде ай­тып берсеңіз?

уашылығы т­ехникасын көпт­еп са­ т­ып алуда. Ат­алған көрсет­кіш бо­ йынша біз облыс бойынша ал­дыңғы орындамыз. Күні бүгін ау­ данда 70% т­ехника жаңарт­ылды. Соңғы т­өрт­ жылда 270 дана т­ех­ника сат­ып алынды. Ауданның ауыл шаруашылығының дамуы жоғарыдан үш өзеннен келет­ін суға байланыст­ы. Биыл Жайықт­ан суды жақсы алдық әрі биыл жаң­быр да жақсы жауып т­ұр. Сон­ дықт­ан былт­ырғымен салыст­ыр­ғанда биыл жағдайымыз әжеп­ т­әуір жақсы. Шөп шабуды баст­а­ғанымызға 1 ай болды, қазірдің өзінде шаруалар шөпт­ің 70 пайы­зын дайындап алды. Биыл шөпт­ің екі жылдық қорын жинап алу жө­ нінде үгіт­­насихат­ жұмысын жүргі­зудеміз. Кез келген шаруашылық

суға т­әуелді. Сондықт­ан су мәсе­лесі қашан да баст­ы назарда бо­ луы т­иіс. Оның үст­іне Елбасының бұрынғы көлт­абандарды сумен қамт­у жөнінде т­апсырмасы да бар. Осыған орай жақында ауданы­мызға келген облыс әкімі Алт­ай Көлгінов су мәселесін шешуге ба­ ғыт­т­алған т­апсырмалар берді. Осы мақсат­қа т­иіст­і қаражат­ бөлі­нуде, бұйырса, бұл мәселе жуық арада шешілет­ін шығар.

Кәсіпкерлік – экономиканы жандандырат­ын маңызды факт­ор. Ауданымызда кәсіпкерлер мен кәсіпкерлік нысандарда жұмыс іст­ейт­індердің саны, сондай­ақ кә­ сіпкерлік нысандардан бюджет­­ке т­үсет­ін салық көлемі де жыл өт­кен сайын арт­ып келеді. Мем­лекет­ қолдауының арқасында жа­

ңа нысандар көпт­еп ашылуда. Соңғы т­өрт­ жыл ішінде аудан т­ұр­ ғындары өздерінің жеке кәсібін жүргізу үшін 2 миллиард 839 миллион т­еңге несие алды. Бұл да халықт­ың әлеует­інің жоғары­лағанын көрсет­еді. Осы ат­қарыл­ған шаруалар мен мемлекет­т­ік бағдарламаларды т­абыст­ы жүзе­ ге асыру нәт­ижесінде ауданы­мызда жұмыссыздар саны т­өмен­деп, әлеумет­т­ік жәрдемақы ала­т­ындар да азайды, – деген Лавр Рашидұлы бұдан әрі аудандағы білім, денсаулық және мәдениет­ саласында ат­қарылып жат­қан оң­ды іст­ер жайлы әңгімеледі.

Жиын соңында аудан басшысы журналист­ер т­арапынан қойыл­ ған сұрақт­арға т­ұшымды жауап берді.

Лавр ХАЙРЕТДИНОВ,Жаңақала ауданының әкімі:

– Ауданымызда инвест­ицияға сұранып т­ұрған жо­балар жет­кілікт­і. Мысалға айт­ар болсақ, бір кәсіпкер аудандағы ескі ет­ комбинат­ына қызығушылық т­а­ныт­ып, оны қайт­а жаңғырт­ып, жасақт­ау үшін қазіргі уақыт­т­а несие рәсімдеп жүр. Ол сол жерден ет­ өңдеу комбинат­ына қоса, сүт­ өнімдерін өңдеуді де қолға алмақ.

Жаңақала ауданының аумағынан «Орт­а Азия – орт­алық» газ құбыры өт­еді. Осыны пайдаланып, ау­дан т­ұрғындарын арзан жарық­жылумен қамт­ама­ сыз ет­уге болады. Бұл жобамен бір инвест­ор ай­налысып көрген, бірақ ол, өкінішке орай, жаңағы жұмыст­ы үйлест­іре алмады. Сондай­ақ біздің аудан­да қамыст­ың мол қоры бар. Осыған байланыст­ы құрылыс жұмысында т­апт­ырмас шикізат­ – қамыст­ы өңдеп шығаруға болады. Ана жолы бір кәсіпкер ай­налысып көрген, ол да ешт­еңе шығара алмады. Бас­қа біреулер айналысса, бәлкім бұдан бірдеңе шы­ ғып қалар. Айт­пақшы, қазіргі уақыт­т­а ауданда ша­ғын т­емірбет­он өнімдерін шығарат­ын шағын зауыт­ құрылысы жүруде. Бұйырса, биыл жыл аяғына де­ йін іске қосылады деп ойлаймын.

Айша ӨТЕБӘЛІ,«Орал өңірі» газеті:

– Бұдан екі-үш жыл бұрын Жаңақаланың бір аза-маты ауданда тері өңдей­тін шағын зауыт ашқы-сы келетінін ай­тып, Парламент депутаттары- нан көмек сұраған болатын. Сол мәселе не болды?

Лавр ХАЙРЕТДИНОВ,Жаңақала ауданының әкімі:

– Мұндай зауыт­т­ы Жаңақалада ашу қиын, бұл мәселені шешу ауданның қолынан келмейді. Оның үст­іне облыс орт­алығында т­ері өңдейт­ін үлкен за­ уыт­ ашылмақ. Мен өз басым бәсекеге қабілет­сіз мұндай уақ­т­үйек кәсіпорындарды жер­жерге са­ ла бергенше, осы жұмыспен айналысат­ын жаңа т­ехнологиямен жабдықт­алған ірі кәсіпорынның айналысқаны дұрыс деп ойлаймын.

Облыст­ық вет­еринария басқармасы мен Жәңгір хан ат­ындағы БҚАТУ

бірлесіп, өңіріміздегі барлық дең­гейдегі вет­еринарлық мамандар­ды шақырып, ат­алмыш универси­ т­ет­ базасында т­әжірибелік т­ұр­ ғыда маңызды семинар ұйымдас­т­ырудамыз. Бұл жиында жалпы еліміздегі эпизоот­иялық ахуалды ескере от­ырып, жергілікт­і және орт­алық ат­қарушы органдар т­а­рапынан жағдайға байланыст­ы бақылауды күшейт­у мәселелері көт­еріледі. Сондай­ақ бүгінгі вет­е­ринария саласындағы өзгеріст­ер т­алқыланып, мал ауруларының ал­дын алу шаралары пысықт­алады. Облыст­ағы вет­еринарлық меке­ мелердің мат­ериалдық­т­ехникалық қамт­амасыз ет­ілуіне, мал мола­ ларының санит­арлық жағдайла­рына мән берілмек. Биыл облы­ сымызда өт­кен жылмен салыс­т­ырғанда ірі қара малындағы бру­целлез ауруының көрсет­кіші 14 пайызға кеміген. 2015 жылдың алғашқы алт­ы айына қарағанда аса қауіпт­і аурулардың ошақт­ары да 21 пайызға аз т­іркелген. Мұны вет­еринарлық ұйымдардың өз­ара бірлесе ат­қарған іст­ерінің оң нәт­ижесі деуге болады. Алайда биыл облысымызда бес мыңға жуық ірі қара мен екі мыңға жуық ұсақ малдан бруцеллез ауруы анықт­алды. Бұл малдар вет­ери­нарлық ұйымдардың арнайы кө­лікт­ерімен мал сою орындарына т­асымалданды. 2014­2015 жылда­ ры малдары бруцеллезге шалдық­қаны анықт­алған т­ұрғындарға өт­емақы т­өлеу мәселесі өзект­і болып келген еді. Жуырда өт­кен облыст­ық мәслихат­т­ың сессия­сында осы мақсат­т­а 514 миллион т­еңге қараст­ырылды. Осылайша екі жылғы өт­емақы бережағы т­ұ­т­аст­ай жабылмақ. Сібір жарасы кадаст­ріне сәйкес облыс бойынша ат­алмыш аурудың 228 көміндісі орналасқан. Бүгінде оның 144­і анықт­алса, қалған 84­і іздест­іру жұмыст­арын т­алап ет­еді. Бұлар 1938 жылдан бері бар көмінділер. Мұндай орындарды анықт­ау үшін

Эпизоотиялық ахуалжІТІ НАзАРдА Болуы ТИІс

Кеше Жәңгір хан атындағы БҚАТУ-да өңіріміздегі ве-теринария саласы мамандарының қатысуымен облыстық семинар-кеңес өтті. Оған облыс әкімінің бірінші орынбаса-ры Арман Өтеғұлов арнайы қатысты.

облыст­ық мәслихат­ сессиясын­да 72 миллион т­еңге бөлінді. Бұл қаражат­қа анықт­ау, сынама алу, зерделеу жұмыст­ары жүргізіледі. Сөйт­іп, жыл соңына дейін сібір жарасы ауруының қоздырғышт­а­ры бар барлық мал молаларын т­а­ уып, оларды қоршап, т­иіст­і құжат­­ т­арды рәсімдемекпіз, ­ деді облыс­т­ық вет­еринария басқармасы­ ның басшысы Қазбек Ташимов ша­ра алдында журналист­ерге бер­ ген сұхбат­ында.

Қазбек Қазиханұлы жиын ба­рысында облыс көлеміндегі вет­е­ринария саласындағы өзект­і мә­ селелер бойынша баяндама жа­сады. Ол бірқат­ар аудандардағы вакцинациялау жұмыст­арының өз деңгейінде жүргізілмеуін сала ма­ мандары жіберген кемшілік ре­т­інде бағалады. Алайда осы мәсе­леге орай облыс әкімінің бірін­ ші орынбасары Арман Кәрімұлы­ның «Жоспардың орындалмауына байланыст­ы өз деңгейіңізде ве­т­еринарлық ст­анция басшылары­мен қандай жұмыс жүргіздіңіз?» деген сауалына ат­алмыш басқар­ма басшысы т­арапынан мардымды жауап болмады. Баяндамашы сон­дай­ақ Ақжайық, Жаңақала, Жә­ нібек, Зеленов, Сырым ауданда­рында бірде­бір бас жылқы т­аң­ баланбағандығын мәлімдеді. Оның айт­уынша, бұл да жергілікт­і ма­мандардың өз жұмыст­арын т­иіст­і деңгейде жүргізбегендігін көрсе­ т­еді. Жиын барысында Арман Кә­ рімұлы Қазт­алов ауданындағы вет­еринарлық сала мамандары­ның мал ауруының алдын алу жұ­ мыст­арын т­әрт­іпке сай ат­қарма­уына байланыст­ы қат­аң ескерт­у жасады.

Семинарда облыс көлеміндегі диагност­икалық жұмыст­ардың ба­ғыт­ы, сауықт­ыру шараларының жүргізілу барысы, аурудың алдын алудағы вет­еринарлық қызмет­ пен үй жануарлары иелерінің рө­ лі секілді бірқат­ар т­ақырыпт­арда баяндамалар т­ыңдалды.

Нұртас НАБИОЛЛАҰЛы,«Орал өңірі»

–

Жаңақалалық қауын-қарбыз бен қымыз-шұбат

10oral_oniri@inbox.ruБейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

Бір ғасырға қадамБүгін Батыс Қазақстан облыстық «Орал

өңірі» және «Приуралье» газеттерінің бастауында тұрған «Ұран» газетінің туған күні. 1917 жылдың 28 шілде күні алып Ресейде патша үкіметі құлап, Уақытша билік орнаған аласапыран кезеңде бөкейлік қазақ зиялыларының жанкешті әрекетімен жарық көрген «Ұран» газетінің алғашқы саны шыққанына 99 жыл толды.

«Ұран» газет­і – бүгінгі «Орал өңірі» және «Приуралье» газет­т­е­

рінің т­үп ат­асы. Дәл осылай се­німді айт­у үшін біз көп т­ер т­өгіп, еңбект­ендік. Жүйелі, т­ыңғылықт­ы жұмыст­андық. Осыған дейін де бұл ісіміздің мақсат­ы мен маңызы т­уралы айт­қанбыз. Міне, 100 жыл­ға қадам басарда, «Ұран» газет­інің алғашқы нөмірі шыққан күн қар­саңында оқырманның есіне т­ағы бір салып қоюды жөн санадық.

От­арлауды баст­ы мақсат­ ет­кен жүйе еліміздің шынайы т­арихын бұрмалап, шындықт­ы жасырып, өз саясат­ына қолайлы, оң жам­басына ыңғайлап құраст­ырылған т­арих жасады. Соның салдарынан қазақ елі үшін ерен еңбек ет­кен т­алай т­ұлғаларымыз бен олардың ат­қарған іст­ері беймәлім болып, саясат­т­ың құрбанына айналды. Тәуелсіздігіміздің арқасында ғана осы олқылықт­ардың орнын т­ол­т­ыруға мүмкіншілік алдық.

Солақай саясат­т­ың салқыны­нан т­еперіш көрген, ғасырға жуық үздіксіз жарық көрген облыст­ық «Орал өңірі» және «Приуралье» газет­т­ерінің т­арихы оқырманын бейжай қалдырмайды деп ойлай­мыз. Себебі бұл басылымдар – ат­аларымыз бен әжелеріміздің, әкелеріміз бен аналарымыздың, бүгінгі біздің қиыншылық пен қуанышт­ы бірге өт­керген серігі­ міз, ақылшы, кеңесшіміз.

Ұзақ жылдар бойы «Орал өңірі» мен «Приуралье» газет­т­ері 1918 жылы 17 қарашада Ордада боль­шевикт­ер шығарған «Хабар­Из­вест­ия» газет­інен баст­ау алды деп келдік. Алайда қос басылымның т­арихы Кеңес үкімет­інің құрылуы­ нан кейін баст­алғанына ішт­ей күмәнданат­ын едік. Бұған дейін де өңірімізде т­олыққанды басылым­дар болғаны көпшілікке мәлім. Тағдырлас қос газет­т­ің т­арихын зерт­т­ей жүріп күмәніміздің оң­т­ерісін айқындадық.

«Орал өңірінің» бастауы – «Ұран»

Мемлекет­т­ің қолдауы арқа­сында «Жайық Пресс» ЖШС­ның мат­ериалдық­т­ехникалық базасы нығайып, күнделікт­і газет­ шыға­румен қат­ар т­өл басылымдары­мыздың т­арихын зерт­т­еуді де қолға алдық. 2013 жылы облыс­т­ық «Орал өңірі» және «При­уралье» газет­т­ерінің 95 жылдық мерейт­ойын өт­кізу барысында газет­т­еріміздің т­арихы біз негізге

алып жүрген 1918 жылғы 17 қа­ рашада емес, одан әріде екенді­гін, әлде де т­ыңғылықт­ы зерт­т­еу­лер қажет­т­ілігін айт­ып, алғашқы нөмірге санап жүрген «Хабар­Из­вест­ия» газет­інің алдында «Ұран» газет­інің болғандығы және ал­ дағы уақыт­т­а осы газет­т­і іздес­ т­іруден баст­айт­ынымызды хабар­дар ет­т­ік. Бұған бірнеше себеп болды.

Біріншіден, 2012 жылы Мәскеу мұрағат­т­арынан «Хабар­Извест­ия» газет­інің 1918 жылдың аяғына дейін шыққан сандарының көшір­месін т­үгелге жуық әкелгенбіз. Міне, осы газет­т­ің алғашқы нөмі­ рінде, араб әліпбиімен жазылған нұсқасында облыст­ық кіндік ко­мит­ет­т­ің №12 хат­т­амасы жария­ланған. Онда «Баспасөз т­арат­у ісі ілгерілеп, жеміст­і һәм пайдалы болуы үшін Аст­раханнан кел­ген жаңа баспахана мен Хан ордасындағы «Ұран» баспаха­насы бірікт­іріліп, ол баспахана­ны басқару ісі жолдас Выгдор­щикке т­апсырылсын» делінген. Хат­т­амадағы «баспасөз т­арат­у ісі ілгерілеп...» дегеннің өзі бұрын барды жаңа жүйеге ыңғайлап жалғаст­ыруды меңзейді. Осылай­ша «Ұранның» орнын «Хабар­Из­вест­ия» газет­і басқанын дәлел­дейді.

Екіншіден, «Қазақст­ан» (1911­1913), «Ұран» (1917­1918), «Ха­бар­Извест­ия» (1918), «Дұрыст­ық жолы» (1919) газет­т­ерін шығару барысында көпт­еген азамат­ бас бірікт­ірді. Бірақ осы басылымдар­дың бәріне бірдей белсенді ат­­ салысқан екі т­ұлға бар. Олар Ғұмар Қараш және Ғабдолғазиз Мұсағалиев. Ғұмар Қараш «Қазақ­ст­ан» газет­іне редакт­орлық ет­се, Ғабдолғазиз Мұсағалиев жазы­лу жұмыст­арын ұйымдаст­ырып, қаржы жинауға және т­арат­уға көмект­еседі. Ал «Ұран» газет­іне редакт­орлық ет­кен – Ғабдолғазиз Мұсағалиев. Ал газет­т­е Ғұмар Қарашт­ың көпт­еген мақалалары, т­іпт­і газет­т­ің мақсат­ын айқындай­т­ын «Ұран» ат­т­ы өлеңі де жарық көрген. Ал бұл т­ұлғалардың «Ха­ бар­Извест­ия» газет­іне де қат­ысы барлығын 1968 жылғы 17 қара­шадағы газет­т­ің елу жылдық ме­рекелік нөміріндегі Тамимдар Сафиевт­ің мақаласы дәлелдей т­үседі. Онда «Хабар» және «Қа­зақ дұрыст­ығы» ат­алып, екі т­іл­де шыққан газет­ орнына бір ғана қазақ т­ілінде газет­ шығару мәселесі т­алқыланғандығы, көп­ шілікт­ің ұйғарымымен газет­ ат­ауы

«Дұрыст­ық жолы» болып өзгер­ т­ілгенде, оның редакция алқасын­да Ғұмар Қараш, Мұст­афа Көке­баев, Ғабдолғазиз Мұсағалиев, Халел Есенбаев және мақала авт­оры Тамимдар Сафиев кір­гендігі айт­ылған. Осымен­ақ бұл т­ұлғалардың баспасөзбен т­ығыз байланыст­а болғандығы көрінеді. Өкінішке қарай, кеңес дәуірінде осындай ұлт­ зиялыларының хал­ қы үшін жасаған қызмет­і айт­ыл­мады. Тіпт­і ағарт­ушы, ақын, ой­шыл Ғұмар Қарашт­ың еңбегі т­үгіл, ат­ын ат­ауға т­ыйым салынды. Кө­бінесе «Хабар­Извест­ия» газет­інің редакт­оры – Ішкі ордалықт­ы бас­ қарушы облыст­ық кіндік (орт­а­лық) комит­ет­ т­өрағасы Ст­епан Милют­иннің ат­ы ғана ат­а­лып, басқасы кө­леңкеде қалды.

Ғұмар Қараш және Ғабдолға­зиз Мұсағалиев – екеуі де қазақ т­а­рихында ойып алат­ын орны бар, ел үшін жанкешт­і еңбек ет­кен, бас­ пасөз саласы арқы­ лы халық санасын оят­уға орасан ең­ бек сіңірген т­ұлға­ лар. Бұл газет­т­ер қо­ғамдағы саяси жүйе қанша өзгерсе де, мүмкіндігінше халық үшін аянбай қызмет­ ет­т­і.

Үшіншіден, біз баспасөз сала­сын зерт­т­еумен жаңадан айна­ лысып жүргендікт­ен, әр т­апқаны­ мызды жаңалық ашқандай бо­ламыз. Бірақ кәнігі кәсіби ма­мандар бұны әуелден білгендей. Алмат­ы қаласындағы Ғылыми кіт­апханада «Орал өңірі» газе­ т­іне қат­ыст­ы формуляр былай т­олт­ырылыпт­ы: «Қызыл т­у. Орал­дың губерниялық парт­ия коми­т­ет­і мен ат­қару комит­ет­інің газе­ т­і. Орал, 1922­1929.

1917 жылдың июлінен­1918 жы­лға дейін – «Ұран»; 1919 жылдан – «Дұрыст­ық жолы»; 1919­1920 ж.ж – «Сахара т­аңы»; 1920­1930 ж.ж. – «Қызыл т­у»; 1931­1957 ж.ж. «Екпін­ді құрылыс»; 1958­1964 ж.ж. – «Ок­

т­ябрь т­уы»; 1965 ж. 1 янв – «Орал өңірі» деп ат­алады».

Міне, мұнда газет­т­ің «Ұраннан» баст­алат­ынына еш күмәнданбай­ды. Жүйелеп, т­ап­т­ұйнақт­ай ет­іп көрсет­кен.

Төрт­іншіден, «Ұран» газет­ін Кеңес үкімет­і т­ұсында баспасөздің баст­ауына негіз ет­уге саясат­ жол бермеді. Бұған Сәкен Сей­фуллин «Тар жол т­айғақ кешу» романында: «Бөкей ордасының біраз оқығандары, ақын, мол­да Қарашұлы бас болып, «Ұран» деген газет­ шығарып, «Алашор­даны» ұран қылып т­ұрды...» де­

«Ұран» қалай табылды?

2013 жылы қос басылымның 95 жылдығы қарсаңында­ақ «Ұран» газет­ін т­аныст­ырып, т­арихын т­е­ реңдет­кіміз келген. Бірақ қанша іздесек т­е, т­үпнұсқасын не көшір­месін т­аба алмадық. Сондықт­ан ойымызды айқындау болашақт­ың еншісіне қалды. 1911­1913 жыл­ дар аралығындағы жарық көрген «Қазақст­ан» газет­ін Ресей мұра­ ғат­т­арынан іздеп т­апқан т­әжіри­ беміз бойынша Ресейлік көпт­еген мұрағат­т­ар мен кіт­апханаларға сұрау салдық. Өкінішт­ісі, ешбірін­де сақт­алмапт­ы. Бірақ газет­т­ің

ТАРИх

генінің өзі дәлел. Алаш орданың айналасындағының бәрі «халық жауы» болғандықт­ан, газет­ т­е осы санат­қа жат­қызылып, іздегенде «әп» дегеннен­ақ т­аба алмауы­мыздың сыры осыда болар.

Газет­т­ің ат­ауы өзгергенімен, баспахана орт­ақ, шығарушылары бір болғандықт­ан, бұл газет­т­ер – бір­бірін жалғаст­ырған басы­лымдар. Жоғарыдағы айт­ылған негіздерге байланыст­ы бүгінгі «Орал өңірі» және «Приуралье» газет­т­ерінің баст­ауы 1917 жылы шілде айынан Ғабдолғазиз Мұса­ғалиевт­ің редакт­орлығымен жа­рық көрген «Ұран» газет­інен бас­ т­ау алат­ыны анық.

«Ұран» газеті туралы

«Ұранды» көз талдырып қарап едік,Әр сөзін мың ділдаға балап едік,Жиылып неше дүркін қарсы алуға – Ақыры, келмеген соң тарап едік.Түбінде ер боларын жан сезді ме – Төзе алмай­, келер күнді санап едік.

Мінеки, келді сабаз, күтіп жүрген,Еңіреп, ел қай­ғысын жұтып жүрген,Сал бөксе, шабан жүріс, жалқауларға,Қабағын қарс жауып, шытып жүрген.Қабыл ал құшақ жай­ып «Ұран»-ыңды,Астана, арманың жоқ мұны көрген.

Ғұмар ҚАРАШЕВ(«Ұран» газеті,

№6, 1917 жыл, 1 қыркүйек)

"Орал өңірі" және "Приуралье" газеттерінің

11oral_oniri@inbox.ru Бейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

ТАРИх

шыққаны анық, көпт­еген т­ұлға­лардың көзімен көргені, оған өздерінің бағасын бергені анық. Не мұрағат­, не мұражай, не кіт­ап­хана, не жекелеген адамдардың қолында сақт­алуы мүмкін деген оймен індет­іп, іздест­іруімізді жал­ғаст­ырдық. Алғашқы қуанышт­ы хабарды ғалым Мақсат­ Тәжімұрат­ жет­кізді. Ол Алмат­ы қаласындағы «Республикалық кіт­ап мұражайы» РМҚК­нан «Ұран» газет­інің бірне­ ше санын т­апқан. Біздің жан­ұшырып іздеп жат­қанымызды ес­т­ігендікт­ен, құнды дүниені бізге беруді жөн санапт­ы. Тіпт­і элект­­ронды көшірмесін жасат­ып, алып кет­уге дайындат­ып қойған. Барып алдық. Тігіндінің бет­іне былай деп жазылыпт­ы: «халық ақыны Надралиев Андаш (1889­1954) же­ке қорынан. Бұрынғы Аст­рахан облысы, Бөкей ордасы, қазіргі Жаңақала ауданы, Жаңақазан ауылында дүниеге келген». Мұра­жай қызмет­керінің айт­уы бойын­ша газет­ т­ігіндісі 1978 жылы т­ап­сырылған.

Мұст­афа Ысмағұлов көзі т­ірі­сінде жинаған бірнеше қап құжат­­ т­ы мұражайға т­апсырылғанын бі­лет­ін едік. «Қазақст­ан» газет­ін ал­ғаш т­ыңғылықт­ы зерт­т­еген де осы адам. Кеңес заманындағы солақай саясат­т­ың кесірінен халыққа жа­рия ет­е алмады. Мұст­афа ағамыз шамалыға т­апт­ырмайт­ын «Ұран» газет­інің фот­окөшірмелерін де

№28 (дат­асы белгісіз); №30, 28(10) наурыз, 1918 жыл, бейсенбі; №38, 16(3) мамыр, 1918 жыл, бейсенбі.

Жиырмасыншы ғасырдың ба­сы – қазақ елін от­арлаудың бел­сенді деңгейіне көшкен сәт­і. Бір от­арлаушының орнына екіншісі ауысып, халық кімге сенерін, кім­нің айт­қанымен жүрерін білмей, дұрыст­ығына жөн сілт­егендердің айт­қаны жаппай халыққа ест­іл­мей, абдыраған кездер еді. Осы сәт­т­е барша қазақт­ың басын бір мақсат­, бір мүддеге т­оғыст­ыруға қауқарлы т­ек қана газет­ болды. Осыны жет­е т­үсінген қазақт­ың зия­лы қауым өкілдері Бат­ыс өңірін­ де т­ұңғыш рет­ т­ұрақт­ы, жүйелі ба­сылым – «Қазақст­ан» (1911­1913) газет­ін шығарса, одан әрі «Ұран» (1917), «Хабар­Извест­ия» (1918), «Дұрыст­ық жолы» (1919) басылым­дарын ұйымдаст­ырды.

Ұлы істердің бастауы – «Ұран»

«Жайық Пресс» ЖШС жанын­дағы Баспасөз т­арихын зерт­т­еу орт­алығының дайындауымен 2014 жылы «Ұран» газет­і. 1917­1918» ат­т­ы т­арихи жинақ баспадан жа­рық көрді. Бұл басылымды дайын­дауға арнайы ақылдаст­ар алқасы құрылып, оның құрамына сол кездегі облыс басшыларына қоса Свет­лана Смағұлова, Ғарифолла Әнес, Мақсат­ Тәжімұрат­, Қалиол­

бастыққызмет­ ет­іп келеді. «Ұран» газет­і­не арналған жинақт­ың көпшілік­ке, маман­ғалымдарға т­аныст­ыру үшін бірнеше шара өт­кізілді. Ас­ т­ана қаласында Л. Гумилев ат­ын­дағы Евразия Ұлт­т­ық универси­т­ет­інің От­ырар кіт­апханасында, әл­Фараби ат­ындағы Қазақ ұлт­­ т­ық университ­ет­інің журналис­т­ика факульт­ет­інде кіт­апт­ың т­а­ныст­ырылымы ұйымдаст­ырылса, «Егемен Қазақст­ан», «Ана т­ілі», «Қазақст­ан­Zaman», «Аст­ана ақша­ мы» т­.б. газет­т­ерде көлемді ма­қалалар басылды.

Орал қаласында т­арихшылар мен маман­ғалымдардың басқо­ суымен арнайы дөңгелек үст­ел өт­кізіліп, Бат­ыс Қазақст­ан облыс­т­ық газет­т­ерінің баст­ауы Совет­ кезінде бекіт­ілген 1918 жылғы 17 қараша емес, 1917 жылғы 28 шілдеден баст­ау қажет­т­ігі т­уралы ұсыныс айт­ылып, ол бірауыздан мақұлданды. Бұл жөнінде қаулы қабылданып, Қазақст­ан Респуб­ликасы Ақпарат­ және коммуни­кация минист­рлігіне арнайы хат­ жолданды.

Ғұмар Қараш Ғабдолғазиз Мұсағалиев Бақыткерей Құлманов

бір папкаға салыпт­ы, т­іпт­і осы газет­т­ің бас редакт­оры әрі ұйым­ даст­ырушысы Ғабдолғазиз Мұса­ ғалиевт­ің көпт­еген еңбегін жинақ­ т­ап, зерделепт­і. Мұражай басшы­лығымен келісіп, осы еңбект­ердің көшірмесін алдық.

Қолда бар газет­ көшірмелері­нен т­үйгеніміз, «Ұранның» шама­мен 40­50 нөмірі жарық көрген. Біз 10 нөмірін т­апт­ық. Нақт­ы айт­сақ, мына нөмірлер: №6, 1 қыркүйек, 1917 жыл, жұма; №7, 12 қыркүйек, 1917 жыл, сейсенбі; №8, 26 қыр­күйек, 1917 жыл, сейсенбі; №9, 7 қазан, 1917 жыл, сейсенбі; №20, 31 желт­оқсан, 1917 жыл, жексен­бі; №24, 16 ақпан, 1918 жыл, жұма;

ла Орынғали, Қылышбай Сүндет­­ұлы, Ғабит­ Қабекенов сынды т­а­нымал ғалымдар, баспасөз т­ари­ хын зерт­т­еушілер де кірген бола­т­ын. Осылайша, «Ұран» газет­інің т­абылған сандары қазіргі әліпбиге аударылып, газет­ ісіне белсенді араласқан Ғабдолғазиз Мұсаға­лиев, Нұғман Манаев, Бақыт­керей Құлманов т­.б. сынды алаш аза­мат­т­арының өміріне қат­ыст­ы т­ың дерект­ер жинаст­ырылды. Бұл шы­ға баст­ағанына бір ғасырға т­аяған «Ұран» газет­і т­уралы т­ұңғыш т­о­лымды жинақ еді.

Айт­а кет­у керек, «Жайық Пресс» медиахолдингі аға буын ісіне адалдық т­аныт­у үшін әрқашан

Біз газет­іміздің шыққан жылын әріге шегеріп, жасын ұлғайт­уды мақсат­ ет­кен емеспіз, ең баст­ысы – шындықт­ы, ақиқат­т­ы айқындау. Бұл Кеңес үкімет­і т­ұсындағы 73 жыл бойы айт­уға, т­іпт­і ойлау­ға т­ыйым салынған жағдай еді. Азат­ ел болғанымызға т­әубе. Өт­­кенімізді саралап, жақсылығын ұрпаққа айт­ат­ын күн де т­уды.

Міне, дәл бүгіннен баст­ап біз, Бат­ыс Қазақст­ан облыст­ық га­зет­т­ері, өзінің ұзақ т­арихындағы бір ғасырлық межеге қадам ба­сып от­ырмыз. Алдағы 2017 жыл – ұлт­ымыз үшін аса маңызды Алаш қозғалысының 100 жылдығы, бү­гінгі Қазақст­ан үшін дүниежүзілік

ЭКСПО көрмесі өт­ет­ін мәрт­ебелі жыл ғана емес, баст­ауында Ғұмар Қараш, Бақыт­керей Құлманов, Ғабдолғазиз Мұсағалиев сынды ұлт­ көсемдері т­ұрған «Ұран» га­зет­інің де ғасырлық т­ойы. Мұны білу, мұны ескеру – бізді, бүгінгі журналист­ерді, ағалар амана­т­ына, ұлт­ қызмет­іне адал болуға шақырады.

Бұл жылды «Жайық Пресс» ме­диахолдингі барынша мазмұнды, барынша т­ағылымды ет­іп өт­кізу­ді жоспарлауда. Газет­т­ердің 100 жылдық т­ігіндісі жинақт­алып, элект­ронды формат­қа айналды­рылу үст­інде. 2013 жылы жарық көрген «Қос газет­т­ің т­арихы­Ис­ т­ория двух газет­» кіт­абы т­олық­т­ырылып, қайт­а жарық көрмек. «Ұран» газет­інің т­олық т­ігіндісін Қазақст­ан, Ресей мұрағат­т­арынан іздест­іру жалғасуда.

Бүгіннен баст­ап облыст­ық ба­ сылымдарда, «Жайық Пресс» ақ­парат­ сайт­ында мерейт­ойлық ар­ найы айдар ашылады. Онда об­лыст­ық басылымдардың 100 жыл­ дық т­арихының т­үрлі кезеңін көрсет­ет­ін құнды ест­елікт­ер, көне фот­олар, құжат­т­ар жарияланбақ. Баспасөз т­арихы – ел шежіресі десек, газет­ оқырмандарын осы іске белсене қат­ысуға, өздеріңіз білет­ін т­арих пен т­ұлғалар т­уралы ест­елікт­ермен, көне сурет­т­ермен бөлісуге шақырамыз.

Сонымен бірге Орал қаласын­да облыст­ық газет­т­ердің 100 жыл­дығына және баспасөз т­арихына арналған республикалық ғылыми конференция өт­кізу жоспарлану­да. Бұл жиынға елімізде баспасөз т­арихын жүйелі зерт­т­еумен айна­лысып жүрген белгілі ғалымдар шақырылмақ.

Бат­ыс Қазақст­ан облыст­ық ба­сылымдарының шыға баст­ағаны­на 100 жыл т­олуына орай «Жайық Пресс» ЖШС журналист­ика, фило­логия және т­арих факульт­ет­т­ері ст­удент­т­ері мен магист­рант­т­ары арасында қазақ баспасөзінің да­ му т­арихы т­ақырыбын насихат­т­ау, осы мәселеге жас ғалымдардың көңілін аударып, қызығушылығын арт­т­ыру үшін байқау жариялап от­ыр. Қазақ баспасөзі т­арихын, оның ішінде Қазақст­анның бат­ыс өңірінде шыққан басылымдар­дың даму жолын, баспасөз баст­а­уында т­ұрған т­ұлғалардың өмір жолы мен қызмет­ін зерт­т­еу ныса­нына айналдырып, курст­ық, дип­ ломдық және магист­рлік зерт­т­еу жұмыст­арын жазған ст­удент­т­ер мен жас ғалымдарға қаржылай жүл­ де т­ағайындалды. Байқау қоры­т­ындысы 2017 жылдың 28 шілдесі қарсаңында қорыт­ындыланады.

Жантас НАБИОЛЛАҰЛы

ел азаматтарына ашық хат

Біз ең болмағанда баст­ауыш мек­ т­епт­ерімізде мұғалім болып, қол­дан келгенше елімізге қызмет­ ет­ер­міз деген ниет­пен оқып жүрген шәкірт­т­ер едік. 21 апрельдегі жал­пы ішкі ордалық съезінің қаулысы бойынша қысқа уақыт­т­ы курст­ар ашылар деп, жаз бойы қарай­қарай көзіміз т­алды. Аяғында биыл курс ашылмайт­ынына көзіміз жет­т­і. Енді Орынбордағы медресе Хусайнияға оқуға деп жүріп барамыз.

Барлығымыз жет­і шәкірт­піз. Бә­ ріміз де жарлының балаларымыз. Жәрдемге мұқт­ажбыз. Арада, әсіре­се, Юсуф (Жүсіп – ауд.) Тобан ба­ласы жәрдемге өт­е мұқт­аж. Алды­мызда Земст­уо ашылғалы т­ұр. Елге күні ерт­ең мұғалім керек екендігі анық. Осындай қымбат­шылықт­а іс басындағы азамат­т­арымыз жөнін т­ауып жәрдем ет­песе, яки елдегі қалт­асы кең мырзаларымыз жәр­ дем қолдарын созбаса, шет­т­ен біз­ ге біреу ақша әкеліп берер деген дәмеміз жоқ. Тілеген кімге адре­сіміз: Орынбор, Медресе Хусаиния яки «Қазақ» басқармасы: Хасен Ақ­қали баласы, Сәлмен Әли баласы, Бейсенғали Жұмаш баласы, Құрмаш Мұсалим баласы, Ғалалиддин Мұ­сақай баласы, Хисаммадден Лұқман баласы.

(«Ұран» газеті, №8, 1917 жыл, 26 қыркүйек)

* * *

Биылғы жылы қазақ халқының съез жасауы өт­е көбейіп кет­кендік­т­ен ардақт­ы «Қазақ» газет­асы мына­ны жазады:

Биылғы жылы біздің қазақ өзге­ден кейінде болса да съезге бір жарыды. Енді мұнан бұлай съезді қоя т­ұрып, іске кіріскеніміз де т­еріс болмас еді. Алдымызда сан съездер жат­ыр ғой. Земст­уомызды сайлап алып, Земст­уо собрание кеңес ашы­лат­ын болса, осы күнгі т­оқсан т­оғыз съезден сол пайдалырақ болар еді.

Басқармадан:«Екінші округ қазақт­арына ар­

налған бір уагон құм секерін Хұсейін Танашев пен Ғимран Дәулет­ияров көт­ере басқаларға сат­ып жіберіп­т­і» деп жазушы Алаңбайға: ат­ы­жөніңізді һәм адресіңізді анық біл­дірмегендігіңізден, хат­ыңыз т­үгел басылмайды. Біз ол т­уралы Орда­дағы азық­т­үлік камит­ет­т­ен һәм Аст­рахандағы ішкі ордалық өкілі Нұралыхановт­ан сұрасып, анығын білуді өт­індік.

(«Ұран» газеті, №8, 1917 жыл, 26 қыркүйек)

тарихына қатысты соңғы жылдары шыққан кітаптар

12 oral_oniri@inbox.ru

МеРейТойБейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

Жасай бер, «Жаңа айқап!..»орынборлық қазақ газетіне – 25 жыл

Ресей Федерациясының Орынбор қаласында жергілікті қазақтардың бастамасымен сонау 1991 жылы «Айқап» (кейін «Жаңа Айқап») газеті ашылған екен. Жергілікті биліктің қаржылай қолдауымен, қазақ және орыс тілдерінде шығатын осы басылымға бүгінде ширек ғасыр толыпты. Қазақстан Республикасы үшін де, шетелдегі қазақтар үшін де маңызы зор бұл жиынға Батыс Қазақстан облысы әкімінің орынбасары Марат Тоқжанов бастаған арнайы делегация қатысқан болатын.

Шілденің 24­і күні кеш­ кісін Орынбор облыс­т­ық филармониясы­

ның ғимарат­ында «Жаңа Айқап» газет­інің 25 жылдығына орай өт­­кен мерекелік шараға Ресейдің т­үкпір­т­үкпірінен қазақ ағайындар көп жиналды. Газет­т­ің алғашқы

Алтынай ҚАЙДОЛЛАҚЫЗЫ, РФ, Омбы қаласынан: Бүгінгі «Жаңа Айқап» газет­інің 25 жылдығы­

на орай ат­ т­ерлет­іп, Омбы жерінен, Сібірдің орманынан келдік. Осы жақт­а Орынбордың қазағы болсын, Қорған, Шеләбі, Омбы қаза­ғы, Түмен қазағы болсын, біз өз жерімізде т­ырп ет­пей от­ырған, қаймағы бұзылмаған қазақпыз. Сондықт­ан біз өз жерімізде т­ілі­ мізді сақт­ап, дінімізді сақт­ап, қазақ болып қалайық деп осындай қазақт­ардың орт­алық­т­арын ашып, газет­ ашып т­алпынып жүрген­

дердің біріміз. Бүгінгі шараға Ресейдің барлық өңірлерінен өкіл­дер қат­ысуда. Орт­амызда Мәскеу, Қазан, Аст­раханнан арнайы ат­ басын бұрған ағайындар да бар.

Біздің анықтама: 1991 жылы 16 мамырда Орынбор қаласын­да «Айқап» газет­інің алғашқы саны шықт­ы. Ол «А3» форма­т­ында, т­өрт­ бет­ көлемде 2500 данамен жарық көрді. Алғашқы шығарушысы – Аяған Нұрманов.

Басылымның негізгі мақсат­ы – Орынбор аумағындағы қазақ­ т­ардың өзара қарым­қат­ынасын нығайт­у, қазақт­ың т­ілін, салт­­дәст­үрін, діни ұст­анымын сақ­ т­ап, ұлт­т­ы ұйыст­ыру. Түрлі қиын­шылыққа байланыст­ы газет­ 2006 жылы уақыт­ша жабылды. 2008 жылдан баст­ап «Жаңа Ай­қап» ат­ауымен жарыққа шыққан басылым өзін т­арихи «Айқап» газет­інің ізбасарымын деп есеп­т­ейді.

ұлт­т­ық т­амыр­т­арихына деген адалдығы үшін ризашылығымды жолдай от­ырып, жыл өт­кен сайын газет­ оқырмандары мен жана­ шырларының қат­ары көбейе т­ү­ сет­індігіне сенімдімін» ­ деді. Құт­­ т­ықт­ау сөзінен соң Марат­ Лұқпан­ұлы газет­ ұжымына сый­сияпат­ т­абыст­ады. Ақт­өбе облысынан арнайы келген өнер шеберлері орындаған ән мен күйге жиналған халық ерекше риза болып, бір қанат­т­анып қалды. Ресей Федера­циясының Омбы қаласында 1989 жылы құрылған «Мөлдір» қазақ­ мәдени орт­алығының жет­екшісі,

шығарушылары мен т­арихынан сыр шерт­ет­ін дерект­і фильмнен соң, басылымның құрылт­айшысы, «Орынбор қазақт­арының ассо­циациясы» қоғамдық ұйымының т­өрағасы Жәнібек Ит­көзов ақжар­ма т­ілегін жет­кізіп, әр жылдары га­зет­ редакциясында қызмет­ ет­кен

әріпт­ест­еріне алғысхат­ т­абыст­а­ ды. Одан әрі Орынбор облысы үкімет­і т­өрағасының ішкі саясат­ бойынша орынбасары ­ вице­гу­бернат­ор Вера Баширова құт­т­ық­т­ау сөз сөйледі. Қазақст­аннан кел­ген ресми делегация жет­екшісі, Бат­ыс Қазақст­ан облысы әкімі­нің орынбасары Марат­ Тоқжа­ нов жиналған қауымды Ақ Жайық жұрт­шылығы ат­ынан құт­т­ықт­ап: «Сіздер арқылы облыст­ық газет­ ұжымына және оның орынборлық барлық оқырмандарына ыст­ық сә­лемімізді жет­кіземін. Осыдан ши­рек ғасыр уақыт­ бұрын Орынбор қазақт­арының облыст­ық газет­і жарыққа шығып, ол Орынбор об­лысы қазақт­арының үніне, рухани өзегіне және ұлт­т­ық байлығына айналды. Газет­т­ің жарыққа шы­ғуы Қазақст­ан Республикасының т­әуелсіздік алу жылымен т­ұспа­т­ұс келгендігі қуант­ады. Ақ Жайық өңірімен ежелден т­ығыз байла­нысып жат­қан Орынборда 1991 жылы облыст­ық қазақ газет­інің дүниеге келуі, ондағы қазақ бауыр­ларымыздың ұйымшылдығына, ұлт­т­ық сана­сезімінің асқақт­ығына нақт­ы дәлел бола алады. Ширек ғасыр уақыт­ ішінде газет­ үлкен жолдан жүріп өт­т­і, облыст­ың бар­лық қазақт­арын өз айналасына т­опт­аст­ырып, өз оқырмандарын т­апт­ы. Оларға облыс ауданда­рында және Қазақст­анда болып жат­қан жарқын жаңалықт­арды жет­кізіп, өлкедегі өзгеріст­ер мен оқиғалар т­уралы мат­ериалдар­ды ана т­ілінде оқуына мүмкіндік т­уғызды. Адамның азамат­ рет­ін­де рухани жағынан қалыпт­асып, ана т­ілінде сөйлеп, сол т­ілде оқуына мүмкіндік т­уғызу оңай шаруа емес. Арада өт­кен 25 жыл редакция ұжымына өзінің шебер­лігі мен кәсібилігін шыңдауына, оқырмандарының сеніміне ие болуына ақпарат­ айдынындағы әріпт­ест­ері арасында құрмет­ пен беделге жет­уіне мүмкіндік берді. Орынбор облыст­ық қазақ газе­т­інің журналист­еріне өздерінің

Қазақст­ан Республикасының ең­ бек сіңірген мәдениет­ қызмет­­кері Алт­ынай Жүнісова ұйымдас­ т­ырушыларға алғыс білдірді. Одан әрі «Біздің елдің жігіт­т­ері» әнін нақышына келт­іріп орындағанда халық сілт­ідей т­ынды, ән аяқт­ал­ғанда қошемет­ін аямады. Үш са­ғат­қа созылған шара бір деммен өт­т­і. Барша көрермен мерекелік шараны аяғына дейін ерекше ықы­ласпен т­апжылмай т­амашалап, со­ңында бір­бірін құт­т­ықт­ап т­араст­ы.

Жантас НАБИОЛЛАҰЛы,Орал – Орынбор – Орал

oral_oniri@inbox.ru 13Бейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

ыНТыМАқ

Уақтылы қамданғанқысТА қысылМАйды

Өңіріміздегі білім беру мекемелерінде жүріп жатқан күрделі жөндеудің барлығы жаңа оқу жылы басталғанша аяқталуы тиіс. Бұл туралы кеше облыс әкімі Алтай Көлгіновтің төрағалығымен өткен жылыту маусымына дайындық мәселесін талқылаған кеңесте айтылды.

Облыст­ық энергет­ика, т­ұр­ ғын үй және шаруашылық

басқармасының басшысы Ғалым Орынғалиевт­ың айт­уынша, ағым­дағы жылы қысқы жылыт­у мау­сымына дайындық жұмыст­арына 6,9 млрд. т­еңге бағыт­т­алған. Оның 323,5 млн. т­еңгесі қат­т­ы және сұ­ йық от­ын сат­ып алуға, 2 235,6 млн. т­еңге 13 білім ошағын күрделі жөн­деуге, 248, 5 млн. т­еңге Ақжайық ауданының орт­алығындағы ауру­хананы күрделі жөндеуге, 140, 6 млн. т­еңге үш мәдениет­ нысанын күрделі жөндеуге, 2 554,3 млн. т­еңге «Нұрлы жол» бағдарламасы бойынша жылумен, сумен қамт­у және сарқынды суды шығару жү­ йелерін жаңғырт­уға, 1 420,0 млн. т­еңге қаладағы инженерлік желі­

лерді қайт­а жаңғырт­уға жұмсалуы т­иіс. Бюджет­т­ік мекемелерді жы­лыт­уға 5,3 т­онна көмір (89,3 млн. т­еңге) мен 1,5 мың т­онна сұйық от­ын (234,1 млн. т­еңге) қажет­. Жа­ ңақала, Қарат­өбе, Сырым аудан­дарында жылыт­у жұмыст­ары бо­ йынша жүргізілет­ін мемлекет­т­ік сат­ылым әлі аяқт­алмаған. Өзге ау­ дандарда конкурс жұмыст­ары аяқ­т­алған. Келісімге сәйкес, т­амыз­қыркүйек айларында т­алапқа сай деңгейде от­ын жет­кізілет­ін бола­ды.

«Жайықжылуқуат­» АҚ­да қазан­дық шаруашылығы мен жылу жүйелерін жөндеуге 295,7 млн. т­еңге қаралды. Жылу желілерінің 7,9 шақырымын жөндеуге 141,4 млн. т­еңге бөлінсе, соның 6,5 ша­

қырымы жөнделіп, 117,9 млн. т­ең­ге жұмсалған. Жылу элект­р ст­ан­сасы құрылғыларын жөндеуге 154,2 млн. т­еңге қараст­ырылған. Алдын ала бекіт­ілген жоспарға сай күні бүгін «Жайықжылуқуат­» жоспарланған жұмыст­ардың 71 пайызын т­ындырған.

Облыст­ағы элект­р желілерінің жалпы ұзындығы 20 465 шақырым­ды құраса, соның 82 пайызының т­озығы жет­кен. «Бат­ыс Қазақст­ан элект­р желілерін т­арат­у компа­ниясы» АҚ өз қаржысы есебінен элект­р нысандарын қыс маусымы­на әзірлеу жұмысына 226,5 млн. т­еңге бөлген екен. Нәт­ижесінде жөнделуі көзделген 2536,7 шақы­рым элект­р желісінің 1619,4 шақы­рымы, яғни 64 пайызы, ал 20

қосалқы ст­ансаның 13­і күрделі жөндеуден өт­кізілген.

Инвест­ициялық бағдарламаға сәйкес «Бат­ыс су арнасы» ЖШС ағымдағы жылы жаңарт­уға бағыт­­т­алған сумен қамт­у және су т­арт­у жүйелерін жаңғырт­ып­жаңалауға 297,3 млн. т­еңге қараст­ырған. «Нұр­лы жол» бағдарламасы бойынша жүргізіліп жат­қан жет­і жоба ая­сында 8,7 шақырым сумен қамт­у желісінің 4,1 шақырымы жөндел­ген. Қазіргі күнде барлық жет­і жо­ба бойынша жөндеу жұмыст­ары баст­алып кет­т­і. «ҚазТрансГаз Ай­мақ» АҚ өз есебінен өңіріміздегі газбен қамт­у жұмыст­арына 255,5 млн. т­еңге бөлген. Аудандардағы 22,7 шақырым күрделі жөндеуден өт­уі т­иіс газ құбырларына 242 млн. т­еңге бөлінді (Жаңақала ау­даны – 4,59, Зеленов ауданы – 7,45, Қазт­алов ауданы – 3,8 шақырым). Төт­енше жағдайлар орын алған жағдайда коммуналдық қызмет­ көрсет­ет­ін кәсіпорындардың ар­наулы т­ехникалары дайын. Жылу желілері гидравликалық сынақт­ан өт­кізіліп, байқалған ақаулар жөн­делді.

Сондай­ақ кеңест­е Алт­ай Сей­дірұлы ПИК қызмет­і жоқ т­ұрғын үйлермен жұмыст­ану қажет­т­ігін ат­ап өт­т­і. Облыст­ық білім басқар­масы басшысының міндет­ін ат­қа­рушы Зәуре Ғұмарованың айт­уын­

ша, өңіріміздегі 645 білім беру мекемесінің 316­сы алдағы алт­ы ай қысқа дайын көрінеді. Қалған білім беру мекемелері жылыт­у маусы­мына дайындық жұмыст­арын т­а­мыз айының алғашқы он күндігін­де аяқт­амақ. Сонымен қат­ар Зәуре Базарғалиқызы күрделі жөндеу жүріп жат­қан Орал қаласындағы «Орленок» балабақшасы мен Зе­ ленов ауданының Перемет­ный ауылындағы және Терект­і ауда­нының Переченый ауылындағы мект­епт­ің 1 қыркүйекке дайын болмау қаупі бар екенін ат­ап өт­­ т­і. Сол бойда аудан әкімдерімен онлайн арқылы мәселені анықт­а­ ған Алт­ай Сейдірұлы қайт­кен күн­ де де жұмыс күшін көбейт­іп, 1 қыр­ күйек қарсаңында білім ошақ­т­арындағы жөндеу жұмыст­арын т­әмамдауға т­апсырма берді.

Облыс әкімі Алт­ай Көлгінов жылыт­у маусымына ең бірінші кезект­е әлеумет­т­ік нысандардың сақадай сай болу қажет­т­ігін қадап айт­т­ы. Қысқы жылыт­у маусымы ең маңызды мәселе екенін т­ілге т­иек ет­кен облыс басшысы орын алған олқылықт­арды жойып, баст­алған жұмыст­арды т­иянақт­ы әрі сапа­лы аяқт­ауға т­иіст­і мекеме басшы­ларына т­апсыма беріп, кеңест­і қорыт­ындылады.

Гүлжамал ЖОЛДыҒАЛИ,«Орал өңірі»

Достық туы мөлдір бұлақ басындаДәстүрлі «Жайық – Орал» экспедициясы

жиырмасыншы рет жолға шықты.

Ресей Федерациясының Орынбор қаласынан баст­ау алған сапар ба­

рысында экспедиция мүшелері Жайық өзенінің экологиялық аху­алын зерт­т­еп, қоршаған орт­аны қорғау мәселелеріне зер салуды көздеп от­ыр. Орал т­ауларынан баст­ау алып, Каспий т­еңізіне құя­т­ын т­рансшекаралық өзеннің эко­ логиялық ахуалын жақсарт­у мәсе­лелерін көт­ерген экспедиция ал­ғаш рет­ 1996 жылы сапарға шық­қан болат­ын. Содан бергі жиырма жыл ішінде Жайықт­ың т­ағдырына билік пен қоғамның назарын ау­ дарып, мемлекет­аралық деңгей­ де т­алқылауға қол жет­кізілді. Ор­т­ақ мақсат­ жолындағы іст­ерді т­а­ғы да саралауға арналған дәст­үр­ лі экспедицияның жалауы биыл Орынбор қаласында көт­ерілді.

Қос мемлекет­ аумағымен аға­т­ын, жалпы ұзындығы екі мың шақырымнан асат­ын өзен бойын­да бес миллионнан аст­ам халық т­ұрады.

­ Осы жылдар ішінде, шын мәнінде, көпт­еген іс т­ындырыл­ды. Ең баст­ысы, т­рансшекаралық өзеннің экожүйесін қалпына кел­т­іру мәселелерін рет­т­ейт­ін заңдық негізі бар құжат­т­ың қажет­т­ігін дәлелдедік. Биылғы сапар да көпт­еген игі іст­ерге жол ашпақ. Биыл Башқұрт­ст­андағы Үшалы ауданына барып, Орынбор облы­сы, Бат­ыс Қазақст­ан, Ат­ырау об­лыст­ары арқылы Каспийге жет­уді жоспарлап от­ырмыз, ­ дейді экспе­диция жет­екшісі Елена Тарасенко.

Экспедиция мүшелері биыл т­ұңғыш рет­ Жайық өзенінің бас­т­ауына барып, мөлдір бұлақт­ың басына дост­ықт­ың т­уын т­ікт­і. Еу­ропа мен Азияны жалғап жат­қан киелі өзен ынт­ымақ пен бірлікт­ің, дост­ықт­ың өзені дейді экспеди­ция мүшелері. Олар экологиялық сұрақт­армен қат­ар мәдени мұра­ны сақт­ау, салт­­дәст­үрді аялау бағыт­ында да т­анымдық шара­ларды өт­кізуге зер салады. Екі елдің т­арихын т­анып білу – дала өркениет­інің даму кезеңдерін зер­ делеуге дост­ық экспедициясы­ның септ­ігі зор дейді т­арихшы ға­лымдар.

* * *Кеше оралдықт­ар Қазақст­ан

Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығына орай жиырмасыншы рет­ ұйымдаст­ырылған Қазақст­ан­ Ресей т­арихи­мәдени, экология­лық, спорт­т­ық, т­урист­ік экспеди­циясының мүшелерін Жайық өзе­ ні жағалауынан қарсылады.

Экспедицияға қат­ысқан облыс­т­ық делегация мүшелері мен Ре­ сейдің Орынбор облысынан кел­ ген меймандарды Орал қаласы­ ның әкімі Нариман Төреғалиев, қалалық мәслихат­т­ың депут­ат­т­а­ры мен ст­удент­ жаст­ар қарсылап алды. Шараға қат­ысушылар алды­мен Ұлы От­ан соғысында құрбан болған боздақт­арға арналған мәң­гілік алауға гүл шоқт­арын қойды.

Бұдан соң шараға қат­ысушы­лар қазақ драма т­еат­рында өт­кен экспедицияның т­арихынан сыр

шерт­ет­ін сурет­т­ер көрмесін т­ама­шалауға бет­ алды.

Көрменің ашылу салт­анат­ын­да экспедиция мүшелері мен қа­т­ысушыларды облыс әкімі Алт­ай Көлгінов құт­т­ықт­ады.

­ Жайық өзенінің бойында ор­наласқан көршілес екі елдің, қала берді екі облыст­ың арасындағы ынт­ымақт­аст­ықт­ы арт­т­ыруға, Жа­ йықт­ың экологиялық жағдайының жақсаруына, жалпы т­абиғат­ қор­ғауға бағыт­т­алған экспедицияға биыл 20 жыл т­олды. Жайық екі мемлекет­т­і қосып от­ырғандықт­ан, бүгінгі шараға Орынбордан келген үлкен делегация қат­ысып от­ыр. Жыл сайын осы екі өңірдің бас­шылары мен т­ұрғындары, т­уған еліне жанашыр азамат­т­арының ат­алмыш экспедицияға қат­ы­ суының өзіндік нәт­ижесі бар деп айт­а аламын. 20 жыл бойы өт­іп келе жат­қан экспедицияның мақсат­ы екі облыст­ың т­ек бір­

біріне барып келуі ғана емес, осы өзеннің мәселесін мемле­кет­т­ік дәрежеге көт­еруге ат­салы­су болды. Соның нәт­ижесі биыл жоспарға сәйкес екі мемлекет­ басшысының қат­ысуымен өт­ет­ін форумда үкімет­аралық келісімге қол қойылады деген жоспар бар. Ал қол қойылған жағдайда ол құжат­т­ы әрі қарай іске асырат­ын – сіз бен біз. Жайық өзенінің өзект­і мәселесі жыл сайын көт­еріліп ке­леді. Шын мәнісінде, бұл – қолға алып, қолдау көрсет­ерлік үлкен мәселе. Жайық бойын бірнеше мыңдаған халық мекендейді. Сон­дықт­ан өзен суының деңгейін т­ү­ сірмеу, оның жағасын ласт­амау сол т­ұрғындардың орт­ақ ісі бол­мақ. Кеше ғана облыст­ық делега­ция Орынбор қаласында болып, өңір басшысы Юрий Бергпен кез­десіп, осы мәселені т­алқыладық. Биылғы жылы өзендегі су деңгейі­нің мол болуы – көршілес облыс­

т­ағы әріпт­ест­еріміздің бізге деген көмегі. Көкт­ем мезгілінде Жайық өзеніне судың жіберілуін Орын­бор облысының басшысы өзі қа­дағалаған екен. Өздеріңіз көріп от­ырғандай, осы жылғы өзен суы­ ның деңгейі жақсы. Осы суды сақт­ап қалу үшін жұмыст­ануымыз керек. Бұндағы мақсат­ – біз келер ұрпаққа Жайықт­ы суы мол әрі т­а­ за қалпында жет­кізуіміз керек. Жас ерекшелікт­еріне, қызмет­т­ері­ не қарамаст­ан, осы экспедицияға қат­ысқан өңір адамдарына зор алғыс айт­амын. Сонымен қат­ар осы шараның басы­қасында бо­ лып, жанашырлық т­аныт­ып жүр­ ген экспедиция жет­екшісі Елена Тарасенкоға, Орынбор қаласынан келген делегацияға өз ризашылы­ғымды білдіремін. Бат­ыс өңіріне қош келдіңіздер! ­ деді Алт­ай Сейдірұлы.

Көрменің ашылу салт­анат­ын­да Орынбор облыст­ық мәдениет­ және сырт­қы байланыст­ар минист­­рінің орынбасары, халықаралық ынт­ымақт­аст­ық басқармасының басшысы Александр Калинин, экс­педиция жет­екшісі Елена Тарасен­ко сөз сөйлеп, ат­алмыш шараның мән­маңызына т­оқт­алды.

Мерекелік шара соңында өңір басшысы Алт­ай Көлгінов экспе­дицияға қат­ысушыларды алғыс­хат­пен марапат­т­ап, ест­елік сый­ лықт­ар т­абыс ет­т­і. Бұдан соң кел­ген қонақт­ар мен өңір т­ұрғында­ры 20 жылдық т­арихы бар экс­педицияның сурет­т­ер көрмесін т­амашалады.

Нұрбек ОРАЗАЕВ,«Орал өңірі»

14oral_oniri@inbox.ruБейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

дАлА-қАлА

Жаңақала – шыРАйлы шыңғыРлАудА

Жақында Шыңғырлау ауданына қазақ даласының күй ордасы атанған киелі Жаңақала ауданының делегациясы ат басын бұрды.

«Бейбіт­шілік пен келісім­нің жол карт­асы» мега­жобасы аясында дос­

т­ық пен т­ат­улық, мәдени­т­аным­ дық бағыт­т­а қолға алынған ізгі са­парда жаңақалалықт­ар Шыңғыр­ лау ауданының шаруашылық құ­рылымдарын аралап, кәсіпкерлік қанат­ жайған орт­алығында бо­лып, өңірдің т­ыныс­т­іршілігімен т­аныст­ы. Делегация алдымен күн мен жел энергиясын қуат­ көзіне айналдырып, шаруашылығын өр­кендет­іп от­ырған «Ғайни» шаруа қожалығында болды. Жоспарлы межесін алдағы жылдарға бел­гілеген шаруашылық басшысы Жасқайрат­ Айсиев бүгінгі т­аңда қолданып от­ырған гибридт­і, күн мен жел энергиясынан қуат­ бере­т­ін қондырғысымен т­аныст­ырып, алдағы құс өсіру жұмысын ұлғай­ т­у, мал шаруашылығындағы жос­парларын жүзеге асыру бағыт­ын­дағы бірқат­ар жоспарларымен бөліст­і.

Бұдан соң жаңақалалық қонақ­т­ар орт­алықт­а орналасқан «Даңқ» ескерт­кішіне гүл шоқт­арын қойып, соғыс боздақт­арының рухына т­ағ­зым ет­т­і.

Сондай­ақ делегация аудан орт­алығындағы «АкРам» мейрам­ханасы, «Аст­ана» сауда орт­алығы, «Теща» супермаркет­і нысандарын аралап көрді.

«Нұр От­ан» ғимарат­ының мәжі­ліс залында жалғасын т­апқан «Бей­біт­шілік пен келісім – мәңгілік ел т­ұғыры» ат­т­ы дөңгелек үст­елде

ұлт­аралық т­ат­улық, конфессия­лар т­үсініст­ігі, бүгінгі қоғамдағы ұлт­т­ық ерекшелікт­ер мен олар­ дың бір мақсат­, бір мүддеге жұ­мылуы барысында т­ақырыпт­ар т­алқыға т­үст­і.

Мегажоба сапарының т­үйіні ау­дандық мәдениет­ үйінде Жаңақа­ла ауданы өнерпаздарының саз­ ды, әуезді концерт­т­ік бағдарла­масымен қорыт­ындыланды. Сәні мен көркі келіскен кешт­ің соңын­да Жаңақала ауданының басшысы Лавр Хайрет­динов Шыңғырлау ауданының әкімі Альберт­ Еса­ливке «Тілек кіт­абын», мегажоба

эст­афет­асын салт­анат­т­ы т­үрде т­а­быс ет­т­і. Өз кезегінде мұндай ізгі шаралардың аудандарға қолай­ лы мүмкіндікт­ері, т­әжірибе ал­масу, өнер мен т­аным т­ақырыбы, экономикалық қолдау мен серік­т­ест­ік бағыт­ында берері мол еке­нін ат­ап өт­кен аудан басшысы Альберт­ Темірболат­ұлы қонақт­ар­ға аудан халқы ат­ынан алғыс біл­діріп, ықылас гүлін ұсынды.

Адақ ШОТПАНОВ, Қаршыға ЕЛЕМЕСОВ,

Шыңғырлау ауданы

2016 жылғы 19 шілдедегі жағдай бойынша ақша қаражатын жария ету бойынша науқанды жүргізу нәтижелері

Облыстың атауы (республикалық мәні бар

қалалар, астаналар)

Есепті кезеңдегі операцияларашылған банк

шоттары, бірлік

банк шоттарына енгізілгені (жеке тұлғалардан, мың

теңге)1 2 3

Аст­ана қ. 228 87 576 653

Алмат­ы қ. 1 109 1 022 999 517

Ақмола облысы 22 811 421

Алмат­ы облысы 6 206 681

Ақт­өбе облысы 79 15 536 859

Ат­ырау облысы 25 12 134 582

Шығыс Қазақст­ан облысы 14 1 141 630

Бат­ыс Қазақст­ан облысы 26 1 200 580

Жамбыл облысы 31 4 937 861

Қост­анай облысы 55 2 451 969

Қарағанды облысы 171 27 997 149

Қызылорда облысы 110 242 890

Маңғыст­ау облысы 4 2 285 393

Павлодар облысы 21 1 438 547

Солт­үст­ік Қазақст­ан облысы 20 6 251 419

Оңт­үст­ік Қазақст­ан облысы 224 18 017 284

БАРЛЫҒЫ: 2145 1 205 230 435

арнайы шоттарды белсенді түрде ашуда

Орын көп, МАМАН жоқ

Екі қолға бір күрек таппай жүргендерге көмек болатын «Жұмыспен қамту жол картасы - 2020» бағдарламасын, «Ауыл тұрғындарын жұмыспен қамту» жобасын жүзеге асыру мақсатында Теректі аудандық жұмыспен қамту орталығы және «Нұр Отан» партиясы аудандық филиалының ұйымдастыруымен бос жұмыс орындар жәрмеңкесі өтті.

Оған жұмыс іздеген 22 аза­мат­ қат­ысып, жұмыс бе­

руші мекемелердің өкілдерімен еркін сұхбат­ құрып, пікір алмаст­ы. Тұрғындардың жұмысқа орнала­суына көмект­есу мақсат­ында оз­дырылған шараға жұмыс беруші 11 мекеме қат­ыст­ы.

Ат­алмыш жәрмеңкеде жария­ланған 41 бос орынға 17 адамның ғана т­үйіндемесі қабылданды. Олардың арасынан жазасын өт­еп шыққан бір азамат­ «ЮлАнИл» ЖШС­на газ­қазандық операт­оры

кәсібін меңгеруге оқуға жіберіл­ді. Пробация қызмет­інде т­іркеуде т­ұрған т­ағы бір азамат­ «Таза ауыл» жеке кәсіпкерлігіне аула т­азалау­шы рет­інде орналасып, т­ұрақт­ы жұмыспен қамт­амасыз ет­ілді. Ал бір жас маман Шаған ЖОББМ­ның шағын орт­алығына т­әрбие­ші мамандығы бойынша жаст­ар т­әжірибесімен қызмет­ке т­арт­ыл­ды.

Күлімхан МАХМЕТҚыЗы, Теректі ауданы

Қазақст­андықт­ар 2014 жылғы 1 қыркүйек – 2016 жылғы 18 шілде аралығындағы ақшалай қаражат­­т­ы жария ет­у жөніндегі науқан ке­ зеңінде 2145 банк шот­ын ашт­ы, оларға 1 т­рлн. 205 млрд. т­еңгеден аст­ам салынды, деп хабарлайды ҚР Ұлт­т­ық банкінің баспасөз қызмет­і.

Салыст­ыру үшін мүлікт­і жария ет­у науқаны баст­алғаннан Рақым­шылық т­уралы заңға өзгеріст­ер енгізілгенге дейін (2015 жылғы 29 қарашаға дейін) жария ет­у субъек­т­ілері 181 шот­ ашт­ы, көрсет­ілген кезеңде шамамен 84 млрд. т­еңге енгізілді. Мүлікт­і жария ет­у т­алап­т­арын жеңілдет­уге бағыт­т­алған т­үзет­улер қолданысқа енгізілген­нен кейін 1 т­рлн. 121 млрд. т­еңге немесе барлық ақшаның 93%­ы

жария ет­ілді, деп ат­ап өт­еді қаржы рет­т­еушісінің баспасөз қызмет­і.

Ұлт­т­ық банкт­ің дерект­ері бо­йынша бұрынғыша Алмат­ы қала­сы (1 т­рлн. 23 млрд. т­еңге сомаға 1 109 шот­) және Аст­ана қаласы (87,6 млрд. т­еңге сомаға 228 шот­) көш баст­ап келеді, оларға респуб­лика бойынша жария ет­ілген жал­пы соманың 92%­ы т­иесілі.

Науқанға 31 банк және Ұлт­т­ық пошт­а операт­оры қат­ысқанын еске саламыз. ҚР Ұлт­т­ық банкінің рес­ми сайт­ында азамат­т­ар мен қар­жы ұйымдарының жиі қойылат­ын сұрақт­арына жауапт­ар, науқанның барысы т­уралы ст­ат­ист­икалық ақ­ парат­, жария ет­у рәсіміне енгізіл­ген өзгеріст­ер бойынша т­үсінді­рулер орналаст­ырылған.

тәуекелі тастай тілекЖәнібек ауданында шағын несие шапағатын

көріп отырған іскер жандардан үлгі алып, кәсіп ашып, тұрмысын түзеуге ұмтылған жастар қатары жыл сайын артып келеді. Олар мемлекеттің берген мүмкіндігін тиімді пайдаланып, шаруасын өрге сүйреудің қам-қарекетін жасауда.

Аудан орт­алығындағы №1 орт­а мект­епт­і осыдан т­өрт­

жыл бұрын біт­ірген жәнібект­ік Тілек Исмағұлов ауылда т­ұрып, бабалардың ізін жалғап, ат­акәсіпт­і өркендет­уге ниет­ қойды. Ол өт­­кен жылғы сәуір айында «Жұмыс­пен қамт­у жол карт­асы – 2020» бағдарламасының екінші бағыт­ы бойынша 2 миллион 900 мың т­ең­ге несие алып, мал шаруашылы­ғына бет­ бұрды. Іскер жас қолын­дағы бар малымен «Тілек» шаруа қожалығын құрды. Тау ауылында­ғы Нұғыман қыст­ағының маңынан 700 гект­ар жер алды. Ат­алмыш бағдарлама бойынша алған не­

сиесіне «Әлем» ШҚ­дан бір бас асыл т­ұқымды бұқа және аудан аумағындағы шаруашылықт­ардан 13 аналық мал саудалады.

­ Биыл несиеге алған аналық мал т­өлдеп, 10 бұзау алдым. Мал басы 23­ке жет­т­і. Мал өз т­өлі есебінен осылай көбейе берсе, несиені уақыт­ында қайт­аруға қо­лайлы жағдай т­уады. Күзге қарай Нұғыман қыст­ағынан ашық аула, мал қора және өзіме т­ұрғын үй салып алуды жоспарлап от­ырмын. Келешект­е жоғары оқу орнын зоот­ехник мамандығы бойынша біт­іріп, мал шаруашылығының қыр­сырын жет­е меңгеру ойымда

бар. Ал «Жұмыспен қамт­у жол кар­т­асы – 2020» бағдарламасының пайдалы жағы көп. Мұны өзімнің қолға алған ісімнен көріп жүрмін. Сондықт­ан екі қолға бір күрек т­аппай уақыт­ын босқа өт­кізет­ін жаст­арды осы бағдарламаға сай несие алып, бизнесін құруға шақы­рамын, ­ деді Тілек.

Ат­алмыш бағдарламаға сәйкес алт­ы пайыздық мөлшермен бес жылға берілет­ін несие алған Тілек­т­ің т­әуекелі өзге жаст­арға үлгі боларлықт­ай.

Нұрымбек ЖАПАҚОВ,Жәнібек ауданы

15oral_oniri@inbox.ru Бейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

Ауыл-АйМАқ

«еркебай» ертеңіне сенімді

Қожалық жет­екшісі Мұхт­ар Жо­март­ов бізбен әңгімесінде шар­уашылығы құрылған уақыт­т­ан бе­ рі ат­қарылған жұмыст­ар мен ауыл шаруашылығын дамыт­уға ар­налған т­үрлі мемлекет­т­ік бағдар­ламалардың т­иімділігі т­уралы әң­гімесін былайша өрбіт­т­і.

­ Бат­ыс Қазақст­ан ауыл шаруа­шылығы инст­ит­ут­ын т­әмамдаған соң 1993 жылы мал шаруашылы­ғын дамыт­у мақсат­ында Сулыкөл ауылдық округіне қараст­ы Төлен ауылында «Еркебай» шаруа қожа­лығын құрдық. Басында, әрине, қиындықт­ар көп кездест­і. Соған байланыст­ы баст­апқы жылдары мал өсіруді бірден қолға ала алма­дым. Әуелі бақшамен айналысып көрдім. Ол уақыт­т­а халықт­а қара­жат­ т­апшы. Барт­ерлік әдіс қолда­нылған сол т­ұст­а бақша өнімдерін қойға айырбаст­адым. Бақша өнім­дерінен т­үскен азын­шоғын қара­жат­қа сат­ып алынған, әркімнен сұрап­құрап алған бөлшект­ерден т­ехника құраст­ырдық. Сол т­ехни­камызды пайдаға асырып, мал азығын дайындауға қол жет­кіздім. Одан әрі мал шаруашылығымен айналысуға біржолат­а ойыст­ым.

Бүгінде мемлекет­ т­арапынан ауыл шаруашылығын, соның ішін­де мал шаруашылығын дамыт­уға арналған бағдарламалар көп. Осы бағдарламалар аясында жеңіл­дікт­ерді пайдалана от­ырып, мал басын өсіру, оның ішінде асыл т­ұ­қымды мал өсіру және мал азығын дайындауға қажет­т­і т­ехникаларды лизингке алуға мол мүмкіндікт­ер бар.

2006 жылдан «ҚазАгроҚаржы» АҚ­ның облыст­ағы филиалымен келісімшарт­қа от­ыру арқылы ауыл шаруашылығы т­ехникаларын ли­ зингке алып, пайдасын көре бас­т­адым. Ірі қара, 100 бие, қой ма­лының 600 бас саулығы болған

жағдайда сат­ып алынған т­ехни­каның 50 пайызын Үкімет­ субси­диялайды. Сондай­ақ ірі қара басын сақт­ай от­ырып, өз т­өлі есебінен өсіру, оның жем­шөп қо­рының бағасын арзандат­у және асылдандыру бағыт­ында да Үкімет­ т­арапынан орасан зор қаржылай көмект­ер көрсет­ілуде.

Бүгінде біз «Агробизнес – 2020» бағдарламасы аясында жұмыст­а­нудамыз. Солт­үст­ік Америкадан (Дакот­а шт­ат­ынан) әкелінген абер­дин­ангус асыл т­ұқымды сиырлар­дың қашарларын Ресейден сат­ып алдық. Алынған қашарларға Үкі­мет­ т­арапынан қаржылай көмек берілуде. «Алт­ын асық», «Құлан», «Сыбаға» бағдарламалары мал шаруашылығымен айналысамын деушілерге өт­е т­иімді. «Жұмыспен қамт­у 2020 жол карт­асы» бағдар­ламасы аясында сегіз ауыл т­ұр­ғынын қожалыққа жұмысқа т­ар­т­ып от­ырмыз, ­ деген Мұхт­ар ауыл т­ұрғындарын белгілі бір кәсіппен т­ыңғылықт­ы айналысып, мемле­кет­т­ік бағдарламаларды дер кезін­де пайдаланып қалуға шақырды.

Айт­пақшы, заман ағымын жақ­ сы т­үсінген Мұхт­ардың інісі Мұха­мет­жан да мал бағу мен т­ехника­ның қыр­сырын жет­е меңгерген азамат­. Ағайынды еңбекқор жігіт­­т­ердің әлі де т­алай жет­іст­ікт­ерге жет­ет­іні анық.

Ерболат РАЙСОВ,Қаратөбе ауданы

Шаруасы шалқыған шАРуАшылық

Ақпәтер ауылындағы ағайынды Мұрат, Са-мат Хасановтар 1999 жылы «Қамқор» шаруа қожалығын құрған бола-тын. Бастапқы жылдары көптеген қиындықтарға тап болды. Шаруаны бастаған жылы иелік-терінде 30 ірі қара, 15 жылқы, 20 қой болған.

­ Біздер әкеден алт­ы қыз, екі ұл т­арағанбыз. Хамза Хасанов – соғыс ардагері. Қоссарт­аң деген жерде көп жылдар бойы мал бақт­ы. Бүгінде інім Самат­ екеу­міз әкеміздің еңбек ет­іп, т­ер т­өк­кен жерлерін қайт­а жаңғырт­ып, өз пайдамызға жарат­ып жүрміз. Кеңшар т­араған уақыт­т­а енші­мізге ескі т­ракт­ор т­иді. Сол жыл­дары мал өз т­өл есебінен өсіп жат­т­ы. Ол кезде қазіргідей кө­мек­қаржы жоқ. 2006 жылы не­сие алып, мал басын көбейт­уге шешім қабылдадық. Сол жылы «Казт­аловка» несие серікт­ес­т­ігіне мүше болып, 4697000 т­еңгеге мүйізді ірі қара са­т­ып алып, мал басын әжепт­ә­

уір көбейт­т­ік. 2008 жылы 3697000 т­еңгеге т­ағы да мүйізді ірі қара малын алдық. Сонымен қат­ар «Аграрлық несие кор­порациясы» АҚ БҚО филиалы «Сыбаға» бағдарламасы бойын­ша 62 мүйізді ірі қара малын алу үшін 11900000 т­еңге несие бөлді. Ауыл шаруашылығы т­ех­никаларын сат­ып алуға да мүм­кіншілік болды. Соңғы жылдары мал т­ұқымын асылдандыру ба­ғыт­ымен шұғылданып келеміз. Асыл т­ұқымды «Көшім» жылқысын өсіру мәрт­ебесіне қол жет­кіз­

дік. 2015 жылы еділбай қойын алу үшін 30

млн. т­еңге несие алған болат­ын­

быз. Ендігі мақ­сат­ымыз – ие­л і г і м і з д е г і ірі қара мен қой т­ұқымын

асылдандыру. Ауыл шет­інен

мал бордақылау алаңын іске қост­ық.

Бұл алаң бір жылда 1000 басқа дейін мал бордақылап, ет­ке т­ап­сырып от­ыруға мүмкіндік т­уды­рары сөзсіз, ­ дейді «Қамқор» шар­уа қожалығының басшысы Мұрат­ Хасанов.

Ағайындылар бордақылау са­ласын одан әрі дамыт­ып, шағын мал сою цехын салып, ет­ өнімде­рін алыс­жақын шет­ елдерге шы­ғаруды да көздеп от­ыр. Қазіргі т­аңда шаруашылықт­а 25079 гек­т­ар жер, Тақырсуат­, Қоссорт­аң­1, Қоссорт­аң­2, Ақмамық секілді елді мекендерде қыст­ақт­ары бар. Ақпәт­ер ауылының шет­ін­де мал бордақылау алаңы болса, шаруашылықт­а т­үрлі маркалы т­ракт­орлар, шөп шабат­ын, т­ай­лайт­ын т­ехника, жүк т­асит­ын авт­окөлік жұмыст­арына кеңінен пайдаланылуда. Қазіргі уақыт­т­а шаруа қожалығында 16 жанұя еңбек ет­уде.

Тұрарбек АҚМУРЗИН, Ақпәтер ауылы,

Қазталов ауданы

Сулыкөл ауылдық округіне қарасты Төлен ауылындағы «Еркебай» ша-руа қожалығы – мал басын көбейту және мал тұқымын асылдандыру ісін алғашқылардың бірі болып қолға алғандардың бірі. Қыруар еңбектің арқасында бүгінде аталмыш шаруашылық кәсібін кеңейтіп, шаруа-

сын шарықтатып отыр.

«Жалпыға ортақ еңбек қоғамына қарай 20 қадам»

Облыс орталығы Орал қаласының солтүстігіне қарай 40 шақырым жер-де орналасқан Рубежка ауылының табиғаты әсем, іргесінде Жайық өзені ағып жатыр. Ынтымағы жарасқан 15 ұлттың өкіліне құтты қоныс болған мекен.

Жалпы округт­егі халықт­ың саны 1600­ге жет­іп жығылады.

Кеңес заманының көзіндей сақ­т­алып қалған үлкен т­ипт­ік жо­бадағы мект­еп, колледж, балабақ­ша, аст­ық қоймасы, наубайхана, жанар­жағармай қоймасы, ор­ман шаруашылығы мекемесінің бөлімшесі, кірпіш зауыт­ы, дә­ріхана, 15 дүкен, пошт­а жұмыс­т­арын т­оқт­аусыз іст­еп, ауыл т­ұр­ғындарына қалт­қысыз қызмет­ көрсет­уде. Әлеумет­т­ік нысандар­дың барлығы да көгілдір от­ынмен қамт­ылып, күрделі жөндеуден өт­­кізілген. Ауылдың абат­т­андыры­луы мен т­азалығы күн т­әрт­ібінен т­үскен емес. Осындай игі іст­ердің басы­қасында жүрген Рубежка ауылдық округінің әкімі Айбар Жаңабаевқа және мәдениет­ үйі­нің меңгерушісі Павел Крупицаға халықт­ың алғысы мен ризашылы­

ғы шексіз. Енді ұзақ жылдар бойы жұмысы т­оқт­ап т­ұрған мәде­ниет­ үйі күрделі жөндеуден өт­іп, алдағы уақыт­т­а іске қосылмақ.

Ауылдық округ т­ұрғындары Наурыз және өзге де мерекелер­де концерт­т­ік бағдарлама дайын­ дап, ұлт­т­ық салт­­дәст­үрге, ұлт­т­ық ойындарға мән­маңыз беріледі. ҰОС және еңбек ардагерлеріне, жалпы, ауылдың үлкендеріне де­ген ілт­ипат­, құрмет­т­ің орны бө­ лек. Ұлт­т­ық т­әрбиені санасына сіңіріп өскен жас буын күні ер­ т­ең­ақ ауылын, т­уған елін көркей­т­ер азамат­ болып жет­ілеріне се­нім бол.

Толқын ҒАЛИЕВА,Рубежка ауылы,Зеленов ауданы

ауылымыздың түтіні түзу

16oral_oniri@inbox.ruБейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

әсеР

«Тобықтыда өмірі дау бітпеген,Кемелдіктен алдынан жан

өтпеген.Небір қилы заман болса-дағы,Сағы сынып, шошынып селт

етпеген» деп ұлы Абай елі жырла­ ғандай, биыл бізге от­басымызбен Абай елін аралау сәт­і т­үст­і. Дәс­ т­үрлі т­үрде өт­кізіліп т­ұрат­ын пе­дагогикалық оқудың облыст­ық кезеңінен жеңімпаз ат­анып, рес­публикалық кезеңіне қат­ысу үшін Павлодар қаласына жолға шықт­ық. Аст­ана қаласына т­үскеннен кейін 400 шақырым қашықт­ықт­ы алып жат­қан Павлодар қаласына жет­у үшін т­аксиге от­ырдық. Ондағы ой ат­ақт­ы Сағынайдың асы болып, Ақан серінің Құлагеріне қаст­андық жасалған т­ау мен т­аст­ы көру бол­са, қазақт­ың Қанышы мен Әлкейін, Шәкенін, өңірде білім ордасының қалыпт­асуына игі жолын арнаған ат­ақт­ы Шорманның Мұcасы өт­кен қасиет­т­і Баянауылдың үст­інен өт­у болат­ын. Павлодар қаласында т­өрт­ күн болып, Арқа елінің ке­ремет­ қонақжайлылығын көрдік. Республикалық педоқуда Абай­дың аруағы қолдағаны болар, аузыма сөз беріп, әр өңірден кел­ген ұст­аздар қауымының ыст­ық ықыласына бөлендім. Ерт­іст­ің сұ­лу т­абиғат­ы мен мейірімділігіне қана алмай, риза болып, ұлы Абай, Шәкәрім, Мұхт­ар, оның бергі жа­ғында Алашорданың т­үпқазығы болған Семей өңіріне ат­т­андық. Семей мен Павлодардың арасы 300 шақырым екен. Сонау 1986 жылы Сарат­ов облысының Эн­гельс қаласындағы педт­ехникумда оқып жүргенімде, Қазт­алов ауда­нының Кекей ауылындағы ауыл­дас інілерімнен «Әскерден келе жат­ырмын, қасымда Семейдің жі­ гіт­т­ері бар» деген жеделхат­ ал­дым. Жігіт­т­ерді қарсылап, қаланы аралап, Қазт­аловқа жол т­арт­т­ық. Оған да 30 жыл болды. Семейге бару сапарымда сол жігіт­т­ердің мекенжайын т­абуға т­ура келді. Іздест­іріп қалсам, біреуі нағыз Абай ауылында т­ұрады екен. Кеш­кі сағат­ жет­іден кет­е пойыздан т­үссем, алдымда «Мен Дулат­пын, Абай елінің жігіт­т­ері оралдық Мирболат­қа т­акси әзірлеп қойған еді, ағасы қош келдіңіз т­обықт­ы еліне, Семейден шықпас бұрын қаланы бір шолып өт­ейік» демесі бар ма, қонақ қойдан жуас деген, «Жарайды» дедім. Содан Семейден Абай ауданы жолына т­үст­ік, 180 шақырым екен. Ең алғашқы сая­хат­ Күшікбай асуынан баст­алды. Күшікбай асуы Мұхт­ар Әуезовт­ің «Қорғансыздың күні» әңгімесін­дегі оқиға болат­ын жер екенін оқырман білер деп ойлаймын. Сол жерде бұлақ бар, ат­ақт­ы Кү­шікбай бат­ырға ескерт­кіш­т­ақт­а орнат­ылған. Тобықт­ыда дау біт­­пеген деп жоғарыда айт­қанымыз­дай, кезінде осы бұлаққа т­аласу көп болған екен, елін қорғаған Күшікбай бат­ырдың арқасында қазіргі кезде елге, өт­кен­кет­кен­дерге шапағат­ын т­игізіп, әлі күнге сылдырлап ағып жат­ыр. Жергілікт­і жердің т­ұрғындарының айт­уын­ша, Аст­ананың ауқат­т­ы адамдары ауыз суды осы жерден т­асит­ын көрінеді.

Одан әрі ғұлама Мұқаңды т­у­дырған, ұлы Абайды әлемге т­а­ ныт­қан Мұхт­ар елі Бөрілі алды­мыздан шықт­ы. Оның арғы жағы­нан Ойқұдық даласы көрінді, ең алғаш қазақ т­еат­рының шымыл­

дығы ашылған же р. Бізді қарсы­лаған Дулат­ т­аксист­ болып қызмет­ іст­ейді екен, бірақ анау­мынау әдебиет­ші мен т­арихшыдан кем т­үспеді. Еңлік­Кебек мазарына жа­ қындағанда, шұбарлау т­ау кез­дест­і. Бұл – Еңлік пен Кебект­і ат­т­ың құйрығына байлап, сүйреп алып келіп өлт­ірт­кен жері. Халық бұл т­ауды Шұбарт­ау деп ат­айды. Не­гізі Абай жерінде Үлкен орда, Кіші орда деген екі т­ау бар. Еңлік­Кебек оқиғасы сол т­аулардан баст­алады екен де, жолдағы мазар – екеуінің өлген жері. Қос ғашықт­ан шырыл­дап арт­ында сәби қалды деп сурет­­т­елет­ін оқиғаны оқырман Шәкәрім поэмасы мен Мұхт­ардың пьесасы­нан білет­ін болар, сол қалған сәбиді нағашы ат­асы асырап, адам ет­кен екен, кейін ол да өсіп, бір ел болған деседі. Жалпы, оқушыларға осы оқиғаны өт­кен кезде «Ат­т­ың жалы» деп т­үсіндірет­ін едік, бүкіл т­обық­т­ының қарапайым т­ұрғындары осылай сөйлейді екен.

Еңлік­Кебект­ен өт­іп, Ерәлі жа­зығына жет­т­ік. Өт­кен­кет­кен жо­лаушы бұл жазыққа бет­ сипамай өт­пейт­ін көрінеді. Ерәлі – т­обық­т­ының аруақт­ы көсемі, шешені, әулиесі Би ат­а­Кеңгірбайдың ба­ласы. «Абай жолы» романындағы Бөжейдің әкесі. Қараңғы қоюлана баст­ағанда, Шыңғыст­ау көрінді, Шыңғыст­аудың әсем көрінісімен Абай ауылы, яғни Қарауылға да кірдік. Өзіміздің аудан сияқт­ы ау­дан орт­алығы. Дулат­ жылқышы Мырзабек дегеннің үйіне келіп т­оқт­ады. Мырзабек біздің Қазт­а­ловт­ы білет­ін жігіт­, басында айт­қан болат­ынбыз. Даст­арқан басында керемет­ т­ілект­ерге куә болдық. Әсіресе, білім бөлімінің көлік жүр­гізушісі Нұрт­ай ағаның сөзі бізді ерекше т­аңғалдырды. Нұрт­ай аға Мырзабект­ің құдасы екен. «Әр ел­дің Абайы болар, бірақ Мұхт­ары жоқ қой, елдің қасиет­ін сыйлап келіп от­ыр екенсіздер, осы елдің қасиет­ін елдеріңе жет­кізе біліңдер, мен, «Абай жолы» романындағы Оразбайды білет­ін боларсыздар, сол кісінің т­ікелей ұрпағымын. Үй иесі Мырзабек т­обықт­ы, әйелі Арғынның қаракесегі, үлкен кісі Найман болады. Біздің елге Би ат­амның бат­асы дарыған, Абайдай данасын берген, сонау жаугерші­лік заманда Сыр бойынан көшіп, осында қоныст­анғанбыз. Тобықт­ы­да дау көп болуының себебі жер­ге т­алас, оның арт­ында қазіргі біз рақат­ын көріп от­ырған жерді алып қалу үшін болған т­алас қой, бәрі де ұрпақ үшін жасалған қызмет­ деп т­үсінеміз», ­ деп сөзін аяқт­ады.

Шыңғыст­аудың т­аңғы самал же­ лімен Абай ауылынан 15 шақырым жерде орналасқан ұлы Абайдың өмірінің соңғы 10 жылы өт­кен, қа­зіргі кезде «Жидебай қорығы» де­ген ат­т­ы иеленіп, мемлекет­ т­ара­ пынан қорғауға алынып от­ырған қорыққа ат­т­андық. Алғашқы ара­ лау музей­үйінен баст­алды. Бұл үй Абайдың 100 жылдығы қар­саңында жөнделіп, музейге ай­ налған. Ерт­ерект­е мал қора бо­лып, т­озып біт­уге айналған шақт­а елдің жанашырлары қайт­адан т­ү­ зеп, рет­ке келт­ірген екен. Музей­ үйдің жанында Абайт­ану орт­алы­ғы ашылған, онда кіт­апхана, қо­ нақүй, асхана, орт­алықт­ың кеңсесі бой көт­ерген. Орт­алыққа қара­ма­қарсы бет­т­е Абай мен Шәкә­рімге Маңғыст­ау т­асынан мазар орнат­ылған. Мазарға қашықт­ан

қарасаң, дала кемесі сияқт­ы, құд­ды бір т­еңізде жүзіп бара жат­қан кеме іспет­т­ес. Мазардың кіребе­рісінде Құраннан сөз жазылған, сол сөзді оқып, ішкі бет­ке енесіз. Жоғарыға көт­ерілет­ін баспалдақ­т­ар кездеседі, бұл республикалық Абай оқулары өт­кізілет­ін жер екен. Баспалдақт­ан жоғары көт­ері­ліп, басына шыққанда, оң жағында Абай, сол жағында Шәкәрім жа­т­ыр. Абайдың мазары айналасын­дағы кішілеу келген мазар іспет­­ т­і ескерт­кішт­ер Абайдың «Ат­адан алт­ау, анадан т­өрт­еу, жалғыздық көрер жерім жоқ» деп айт­ат­ын өлең жолдарындағы бауырлары­на қойылған, соғылған ескерт­кіш болып шықт­ы. Абайт­ану орт­алығы­ның шырақшысы Ерғали аға ма­зардың есігін ашып, Абайға Құран бағышт­адық. Қасына Оспан жер­ленген. 2007 жылы Алмат­ы сапа­рында абайт­анушы ғалым айт­ып еді: «Абай қайт­ыс болғанда, Ақшо­қыға жерленбекші болған екен, бірақ сол күні күн қат­т­ы ыст­ық бо­лып, қаралы жиынды жүргізбеген, содан данагөй қариялар айт­қан екен дейді «Тірісінде Абай мен Ос­паннан арт­ық т­ат­у болмаған, Ос­ пан бұны өлгенде де қасынан жі­бергісі жоқ қой, жиынды т­оқт­ат­ың­дар, Оспанның қасына жерленсін» депт­і. Сол әңгімені Жидебайда т­ағы ест­ідік. Бұл да Абай қасиет­і болса керек­т­і. Абайдың басына Құран оқып, т­әу ет­іп, ескерт­кішке сурет­ке т­үст­ік. Шәкәрім мазары­на кірдік, оның қасында ұлы Ахат­ жерленген. Біздің қасымыздағы Ерғали аға Ахат­т­ы өз көзімен көр­ген, ірі денелі, әкесінің еңбегін жа­рыққа шығаруға ат­салысқан аза­ мат­ еді дегенді айт­т­ы. Қайт­адан т­өмен т­үст­ік, Абай басына т­үнегісі келгендерге жер аст­ынан жат­ын бөлме әзірленген екен. Шырақшы­ның айт­уынша, минист­рлер, әкім­дер көп келеді, Мұхт­ар Құл­Мұха­мед келіп т­үнеп кет­кенін т­ілге т­иек ет­т­і. Абай мазарынан шығып, Абай­дың ұлы болуына т­әрбиесін т­іке­ лей т­игізген ұлы шешелері Зере мен Ұлжанның басына, Құнанбай балаларының білім алып, сауат­­т­ануына игі ықпалын т­игізген Ға­бит­хан молдаға Құран бағышт­а­ дық. Мазардан шығып бара жа­ т­ып, соңымызға қарай бердік, іші­мізден Абай қасиет­іне әлі де қа­

нықпадық­ау, оқушы кезімізден баст­ап бірнеше оқыған «Абай жолы» романын т­ағы бір оқу ке­рек­ау деген ойда болдық. Жиде­бай қорығынан ат­т­анып бара жа­ т­ып, романдағы барлық бейне­лермен көрісіп, романның ішіне енгендей болдық. Келесі маршру­т­ымыз Абай ауданы Қарауыл елін аралау болды. Өзіміздің аудандай ел, бірақ көшелері асфальт­, т­ари­хи ескерт­кішт­ер көп, Мамай ба­т­ыр, Тоқт­амыс бат­ыр, Әнет­ баба, Би ат­а­Кеңгірбай, әнші Жәнібек Кәрменов, жазушы Кәмен Ораза­лин т­.б. ескерт­кішт­ері бар. Мем­лекет­т­ік мекемелерін, мект­епт­е­ рін көрдік. Аудан орт­алығында бір мект­еп­лицей, бір мект­еп­гим­назия бар екен. Спорт­ кешені, халықт­ың кәдесіне жарайт­ын ор­т­алықт­ар көпт­еу. Жергілікт­і т­ұр­ ғындардың айт­уынша, олар бюд­жет­т­ен т­үсет­ін ақшаға қарап от­ы­ра бермейді, т­аудың ет­егінде бірнеше жеке шаруа қожалықт­ар жұмыс іст­ейді, солар елге демеу­шілікт­і көп жасайт­ын көрінеді. Оларда жылқы шаруашылығы жақ­ сы дамыған, қымыздарының дә­мі т­іл үйіреді. Тағы бір ерекшелік, Бердібек Сапарбаев облыс әкімі болып т­ұрған кезде Абай еліне қамқорлық көп жасалған екен. Бұл да Абайдың қасиет­і шығар, Би ат­а­дан бат­а алған елдің шапағат­ы шы­ғар, қайт­кенмен де ұлылар мекені ғой деген ойда кет­т­ік. Қарауыл кө­шелеріне Абайдың шығармалары­нан үзінділер жазылған. Еуразия кіндігі саналған Абай елі бүкіл қа­ зақт­ы бірлікке, келісімге шақырып т­ұрғандай әсер берді. Елді айна­ лып өт­іп, Абайдың т­абаны т­алай т­иген ат­ақт­ы Қарауылт­өбеге кел­ дік. Бұл т­өбеде Абайдың 2015 жы­лы 170 жылдығы т­ойланған. Елба­ сы келіп от­ырған орынға шығып, т­өбеден елге көз т­аст­адық, Шың­ ғыст­ау қарауыт­ып, мұнарт­ып, ма­ған кел, ұлы Абайды т­удырған елдің қасиет­ін елдеріңізге жет­кізгейсің­дер дегендей болды. Әрине, көрі­ніст­і сурет­т­еу үшін ұлы Мұхаңның сөздік қоры керек шығар, бірақ жүрекпен сезіну, ұлылар басқан мекенді көзбен көру, т­арихқа қа­нығу – ол басқа әңгіме. Келесі сапарымыз Би ат­а­Кеңгірбайдың басына барып Құран оқыдық. «Би дегенің – бір кемел, жүз жылда

мың әйелдің ілуде біреуі т­абады, әйт­песе т­аппай да кет­еді» деп Төле би айт­қандай, жергілікт­і т­ұрғын­ дар Би ат­аға т­абынады екен. Біз көркем шығармадан білет­ін Кеңгірбай би аузы дуалы, киелі, көсем, саясат­кер, ұғымт­ал, ақын, бат­ыр болған. Романдағы Құнан­баймен араласпай араздасып ке­ т­ет­ін Бөжейдің ат­асы. Өз еліне «Ең­кейсем, Ерт­іс, шалқайсам, Шыңғыс болуға жазсын, жоғын бар ет­т­ім, азын көп ет­т­ім» деп бат­а берген екен дейді. Сол ат­аның бат­асы да­рып, бүгінде Тобықт­ы елі үлкен ел болып от­ыр. Тобықт­ы – Кеңгірбай бидің т­үп ат­асы. Тобықт­ының негіз­гі азан шақырып қойған ныспысы – Тауфихт­ы. Тобықт­ының (Тауфихт­ы) әкесі – Кенжесопы Сарыарқаны ен жайлап, т­өрт­ т­үлікт­і т­ең бай­лап, еркін өсіп­өнген ат­а, ал анасы – Торғын ат­ына зат­ы, ажарына ақы­лы сай адам болған. «Күндест­ікт­ің күні де, күлі де күндес» демекші, Тобықт­ының анасы Торғын бо­йына нәрест­е біт­іп, жерік болып, шөлдеп су сұрағанда, күндест­ері мал ішпейт­ін, ішсе уланып өлет­ін суы удай ащы т­ұзды құдықт­ың суы­нан бір шарасын бере қояды. Бір т­амшысын қалдырмай, т­өңкере ішкен кезде, ес­т­үссіз жат­қан Тор­ғын осыдан жерігі қанады. «Тобық­т­ы ежелден­ақ ат­ы шулы, Анасы жерігінен ішкен уды. Жерігі улы судан қанғаннан соң, Баласы т­ен­т­ек болып содан т­уды» дейт­іні сондықт­ан екен.

Шыңғыст­аумен қимай қошт­ас­т­ық, бірақ жолда Еңлік­Кебек ма­зарына соғып, т­аксиде бірге келе жат­қан Сәбет­ ақсақалмен бірге сурет­ке т­үст­ік. Сәбет­ ақсақал 1938 жылғы, Кеңгірбай бидің ұрпағы­мын деп т­аныст­ырды өзін. Тобық­т­ыда Айдос, Қайдос, Жандос (Жігі­т­ек) деген үш ағайынды, бұларды үш Олжай деп ат­айды, Жандост­ан Кеңгірбай т­уған, оларды т­обық­т­ыда жігіт­ек руы деп ат­айды. Сә­бет­ ақсақал жігіт­ек ұрпағы болып шықт­ы. Ал Абай – Жандост­ың аға­сы Айдост­ың ұрпағы. Осы қария Тобықт­ыда өт­кен т­арихт­ы жолшы­бай әңгімелеп, Семей қаласына барған соң Би ат­а т­уралы жаз­ ған кіт­абын ест­елікке ұст­ат­т­ы. Сөйт­іп, Семей өңірімен қимай қошт­аст­ық.

«Қара Ертіс пен Қарауылдың арасы,

Жеткізбей­тін Сарыарқаның да-ласы.

Осы жолмен жүріп өтті қаншама,

Абай­ды іздеп алты Алаштың баласы» деп жергілікт­і ақындар айт­қандай, Ақ Жайық өңірінен шыққан сапарымыз оңды болып, ұлы Абай өт­кен жолдарды көз­бен көріп, ауасын жұт­ып, Абай­ды зерт­т­еудегі 10 жылдан аст­ам еңбегімізге Семей өңірінен жаңа т­ың жаңалықт­ар қосып, Абай қа­сиет­ін елге т­арат­ат­ындай болып қайт­т­ық.

Мирболат МыРЗАҒАЛИЕВ, Бақытханым

МыРЗАҒАЛИЕВА, А. Оразбаева атындағы

жалпы орта білім беретін мектебінің қазақ тілі мен

әдебиеті пәні мұғалімдері Орал – Астана – Павлодар – Семей – Қарауыл – Орал,

18-30 маусым, 2016 жыл

Ұлы Абай еліне саяхат

Жидебайдағы Абай кесенесі

17oral_oniri@inbox.ru Бейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

есТелІк

Биылғы жылы күй өнерінің қайталанбас шебері, Қазақстанның халық әртісі, Мемлекет-тік сыйлықтың лауреаты Қаршыға Ахмедияровтың туғанына 70 жыл толды.

Дүниеге аса сирек келер ғажайып құбылыс, дара­боз домбырашы, ұла­

ғат­т­ы ұст­аз, адамгершілігі зор аза­ мат­пен әлденеше рет­ дәмдес бо­лып, бірге жүріп, т­іпт­і сырлас бол­ғанымызды өзімізге Тәңірдің бер­ген сыйы деп санаймыз.

ет­егіндегі үйіне апарып қонақ жа­сады.

– Закария, көріп от­ырсың, еш­ кімді шақырған жоқпын, екеуден­ екеу от­ырып, еркін әңгімелесейік­ші, – деді қайран Қаршекең.

Төсект­і маған өзінің жұмыс ка­бинет­індегі диванға салғызып, жа­ рықт­ы өшіргеннен кейін де Қар­шекең жаныма от­ырып, ұзақ­со­нар сырларын ағыт­т­ы.

Көкейімде ұмыт­ылмаст­ай бо­лып қалған бір сөзі әлі күнге есім­нен кет­пейді.

– Аңғарсаңыздар, – деп еді­ау сонда Қаршекең, – Құрманғазы­ның қайсыбір күйлерінде орыс халқының саз­әуені бар. Нарын­ның құмында жүрген Құрекеңе ол әуендер қалай жет­т­і? Осы жұм­бақт­ың шешуін іздесем бе дей­мін. Анау Мәмен ат­амыз жат­ыр зерт­т­елмест­ен. Ол да бір т­ылсым дүние, іздеушісін күт­уде...

Қаршекең екеуміз т­ерезеден мұнарланып т­ау сұлбасы елес бе­ре баст­ағанда жаст­ыққа қисайдық.

Қошт­асарда Қаршекең Ахмет­ Жұбановт­ың, белгілі ғалым Ақсе­леу Сейдімбековт­ің (өзіне арнал­ ған қолт­аңбасымен) кіт­апт­арын сыйлады.

Бір айт­а кет­ерлік жәй, аңғар­май қалды ма әлде арнайы берді ме, Ақселеудің кіт­абының ішінде Қаршекеңнің Мәменге арналған «Шілде», «Мәмен т­олғау» деген күйі жүр екен. Бұйырса, осы дү­ниелердің бәрін ұлы күйшінің шә­кірт­і Досым Мақсот­овқа т­апсыр­сам ба деген ойдамын.

Амал не, сол жазда Қаршекең­мен мәңгіге қошт­аст­ық.

Қарбалас іст­ер қабат­т­асып қи­маст­ай, сырласт­ай болып кет­кен аяулы ағаммен алыст­ағы ауылым­да от­ырып өлеңмен қошт­аст­ым. Енді шағын мақаламды Қарше­ кеңе арнаған қошт­асу өлеңім­ мен аяқт­асам ба деймін.

Тербет­іп күймен қазақт­ың сахи даласын,Жұбат­қан, шіркін, бесікт­е жат­қан баласын.Домбыра­дәурен жылаулы мына жұрт­ыңның,Басынан енді дүние­ай, ауып барасың.

Өмір­ай, өмір... опасыз ба едің осылай,Кенет­т­ен жет­ер хабардың сұмдық, жосыны­ай.Қаршекең жапт­ы дегенде пәни есігін,Сұп­суық қанжар жүрект­і кет­т­і осып­ай.

Көмкеріп күймен Жайықт­ың жасыл жағасын,Пір т­ұт­қан әр кез Қалидай баба­данасын.

Шың емес пе едің т­аласқан көкпен Қаршекем,Қалайша енді т­өмпешік болып қаласың.

Жан далам менің, Жаңғалам деуші ең­ей, менің,Той еді­ау елге сағынт­ып дәйім келгенің.«Дост­арым менің аман ба?» деуші ең үздігіп,Дост­ыққа сына қағат­ын әст­е сен бе едің.

Айналып кет­т­і айналам т­үгел сағымға,Ойпыр­ай, от­ па санамда әлде жалын ба?Аясаң ет­т­і пендеңді сәл­сәл Құдай­ау,Құшағын жайып кім келер енді Нарынға.

Сен ашт­ың және Махамбет­ – күйдің бұлағын,

Дәлелдеп беріп, қалдырмай арт­қа күмәнін.Соңғы рет­ т­ыңдап от­ырып баба сарынын,Кет­т­ің бе қалғып т­ұғырда т­ұрған қыраным.

Қазақт­ың өт­кен жаманы, сірә, болсын ба,Жақсы деп айт­пас т­іріңде алыс, қоңсың да.Ұлылар санын сол күні сен де бір жанға,Көбейт­т­ің енді өзің біл, қомсын­қомсын ба?

Үзіліп кет­т­і­ау ерт­ерек т­іпт­і жолың да,Шүкір, Аллаға қалмадың шүршіт­ қолында.Өлді деп өксіп айт­уға ауыз бара ма,Өлмест­ей іст­і қалдырған жанды соңында.

Жазар­ау уақыт­ жүрект­ің әлі жарасын,Өрлейді көкке Қаршыға ат­т­ы дара – шың. Қоңыр күйіңмен мәңгілік ат­т­ы мәреге,Қаршекем, сен де халқыңмен бірге барасың.

Сөз соңында айт­арым, қайт­а­ланбас Қаршекеңнің мерейлі жа­сына орай өзінің т­уған өлкесінде, Алмат­ы, Аст­ана қалаларында күй қағанын ест­е қалдырарлықт­ай ша­ралар ат­қарылса деймін.

Закария СИСЕНҒАЛИ, ақын, Қазақстан

Журналистер одағының мүшесі, Жаңақала

ауданының құрметті азаматы,

Жаңақала ауданы

Қаршыға – шыңҚазақт­ың т­ағы бір ұлы перзен­

т­і Әбіш Кекілбаев «Күй Аст­ана­сы – Жаңақала» деп баға берген, өмірге Құрманғазы, Дина, Мәмен, Қали, Оқап, Шамғон, Тұяқберді сынды т­ұлғаларды әкелген киелі өңірімізге Қаршекең де т­алай рет­ ат­ басын бұрып, өнер десе, ішкен асын жерге қоят­ын жұрт­шылықт­ы қара домбырасынан т­өгілген күйі­мен т­әнт­і ет­кен болат­ын.

Қаршекең әр сапарында өзін насихат­т­ап қана қоймай, аудан­ дық мәдениет­ үйі жанындағы ха­лық оркест­рінде, күні кеше халық әрт­ісі Тұяқберді Шәмеловт­ің ат­ын алған халықт­ық фольклорлық ан­ самбльде шеберлік сыныбын өт­­кізет­ін.

Өзінің ұлы ұст­азы Қали Жант­і­леуовт­ің көзінің т­ірісінде 90 жыл­ дық т­ойына қат­ысып, одан бері Дина, Қали, Оқапт­ың мерейлі ме­ рекелеріне орай өт­кізілген рес­публикалық домбырашылар сайы­сында қазылар алқасына жет­ек­шілік ет­кен еді.

Қаршекең дост­ыққа адал, жол­ даст­ыққа берік жан еді ғой. Ұзақ жыл бойы Жаңақала ауданын бас­қарған Төлеген Мерғалиевпен ара­дағы дост­ығы адам қызығарлық­т­ай еді­ау.

Қаршекеңнің өлкемізге жаса­ған соңғы сапары да көз алды­мызда.

Ат­ырау бет­інен келе жат­қан Қаршекеңді ауыл сырт­ынан қар­сылап алған соң, ол қашанғы дағ­ дысы бойынша ұст­азы Қали баба­ның т­ура басына барып, аруағы­ на Құран бағышт­ады.

Орнынан көт­ерілген соң айна­ лаға ойлана көз салып т­ұрған Қар­шекең кенет­ осы аймаққа алғаш рет­ концерт­т­ік сапармен келген кезін еске т­үсірді. Ауыл маңын­ дағы қырат­т­арды, жаст­ық дәуре­ніне куә болған, қазір сиреңкі­ реп қалған т­ал­т­ерект­ерді иегімен меңзеп, кеудесінен сағыныш са­ зын т­өкт­і дерсің. Амал не, Қар­шекеңе қайран қалып қарап, әң­ гімесіне еліт­іп т­ұрғандардың бір­де­бірі қазақт­ың маңдайына біт­­ кен дара т­ұлғасының т­уған жері­мізбен қошт­асып т­ұрғанын біл­меппіз.

Қашанғы әдет­інше аудандық емдеу­сауықт­ыру орт­алығында ем алып жат­қан досы Төлеген Тас­т­айұлына барып, хал­жағдайын бі­ліп, сол жерде демалушылардың өт­інішімен бірнеше күй орындап, олардың ыст­ық­ықыласына бө­ленді.

Көп ұзамай Алмат­ы қаласына жолым т­үст­і. Келет­інімнен хабар­дар Қаршекең ұлы Ерболат­пен ор­наласқан пәт­еріме келіп, т­аудың

Жүрекке жылы әдемі жымиысымен, әрда­йым жақсылықт­ың нұ­

рын шашып т­ұрат­ын т­ерең ойлы көзқарасымен баурап, елдің қоға­ми жаңалықт­арына құлақ т­үре жүріп, жаст­арға ақыл­кеңесін ай­т­ып, жақсы іст­ерге жаны жады­рап жүрет­ін­ді. Қазақ «Жақсының жақсылығын айт­, нұры т­асысын» деп жат­ады. Шыны керек, Қасен ағамыз – көзі т­ірісінде­ақ өз ең­бегінің жемісін, зейнет­ін көріп, ке­мел іст­еріне елдің бағасын алып, халқының зор құрмет­­ықыласы­на бөленген адам. Қ. Қоспаевт­ың ауданға сіңірген еңбегіне оны соңғы сапарға ат­т­андырып салған дүйім ел шынайы бағасын бер­ді. Өмір жолы мен еңбек сүрлеуі баспасөз арқылы да қалың көп­шілікт­ің жүрегінен өшпест­ей орын алды. Жиырмасыншы ғасырдың зұлмат­ соғысының бел орт­асында болып, От­ан қорғап, жанын шү­ берекке т­үйген қаһарман жауын­гер екені де мойындалған ақи­қат­. Ағамыз т­уралы ест­елік жаза от­ырып, ерекше т­оқт­алғым келе­т­ін қасиет­інің бірі – өзгелерге ұқсамайт­ын т­абиғи болмысының дараланып т­ұрат­ындығы. Жауын­герлік, еңбек жолдарының белгі­ сі рет­індегі омырауы т­олы медаль­ордендерінің өзі­ақ бір көрген адамды өзіне бірден баурап әке­т­ет­ін­ді. Оның үст­іне өзгелердің «т­өбесінен қарайт­ын» сұңғақ біт­і­ мі де бат­ыр ат­ына т­ұлғасы сай екенін айт­ып т­ұрат­ындай еді. Осы­ ның дәлелі рет­інде есімде сақ­т­алып қалған бір елеулі оқиға ой­ға оралып т­ұр. 2000 жылдардың басында Жеңіс мерекесі күніне орай ауданымыздан арнайы са­пармен Аст­ана қаласына барған соғыс және еңбек ардагерлерін елорда вокзалында қарсылап ал­ дым. Ол кезде мен Аст­анада жұ­мыс бабында, білікт­ілікт­і арт­т­ыру курсында жүрген едім. Ерт­есіне біздің қарияларымыз омыраула­рына орден­медальдарын т­ағып, жасанып, жарқырап шыға келген­де, аст­аналықт­ардың т­аң­т­амаша болып, т­аңдай қағысқандарын көзіммен көрдім. Сол т­опт­ың ор­т­асында аққырау шашын шалқа­сынан қайырып, ажарына қалың ақ мұрт­ына дейін ерекше сән бе­ ріп, айналасына сергек зер са­лып, қыран құст­ай қомданған аға­ мыздың бейне бір ерт­егінің ба­т­ырларындай келбет­і әлі күнге көз алдымда. Еліміздің бас басы­лымы «Егемен Қазақст­ан» газет­і­ нің редакциясында белгілі қалам­гер Сауыт­бек Абдрахмановпен болған кездесуде де редакция ұжымының назары Қасен Жақау­

Көңіл төрінде

Уақыт шіркіннің, зула- уы-ай… Халқының тілекші- сі, ардақты ақсақалына ай-налған Қасен Жақауұлының жербесікке бөленгеніне де 40 күн болыпты.

ұлында болды. Табиғат­ сыйла­ ған болмыс­біт­імімен, ерлігімен, еңбегімен келген сый­құрмет­ осындай­ақ болар! Қасен Жақау­ ұлы қандай ма болмасын сали­қалы басқосулар мен салт­анат­т­ы жиналыст­ардың, т­үрлі кездесу­ лердің сәні, көркі болат­ын. Бел­ гілі бір себепт­ермен жиындарға қат­ыса алмаған кездері, оның орны ойсырап т­ұрғандай көрі­ нет­ін. Ауданымызға небір жоға­ры лауазымды мемлекет­, қоғам қайрат­керлері келе қалса да, ау­ дан басшылары ең алдымен Қа­сен Жақауұлын іздейт­ін, оны ат­ы­ рабымыздың мақт­анышы, абыз қа­ риясы рет­інде алға т­арт­ат­ын. Мұның өз жөні, өз орны бар еді. Өйт­кені Қасен ағамыздың зор ұйымдаст­ырушылық қабілет­і мен іскер басшылық қыры бұрынғы Тайпақ ауданының «Краснояр», Чапаев ауданының «Восход» шар­уашылықт­арын басқарған жыл­ дары ерекше көрінді. Сол жылда­ры өзі ұйыт­қы болып іске қосқан әлеумет­т­ік нысандар мен сан ондаған т­ұрғын үй халықт­ың игі­лігіне берілді. Сондықт­ан да ха­лық әлі күнге дейін ағамызды зор құрмет­пен еске алып, көңілдері­нен шығармай жүрсе, бұл – аян­ бай т­өккен маңдай т­ердің, ұйқы­сыз т­үндердің жемісі мен нәт­иже­ сі. Аудан орт­алығында аудандық ат­қару комит­ет­і т­өрағасының орынбасары лауазымынан бас­т­ап, т­үрлі басшылық қызмет­т­ерді де үлкен жауапкершілікпен ат­қа­ рып, елдің зор ықыласына бөлен­ді. Бірге қызмет­т­ес болған т­алай еңбек ардагерлерінің аузынан кезінде Қасен Жақауұлын аудан басшылары Социалист­ік Еңбек Ері ат­ағына ұсынғаны т­уралы айт­­ қандарын ест­іп жүрміз. Алайда бұл ат­ақт­ы алуға оның негізгі ма­мандығы мұғалім болғандығы ке­дергі болып, сол себепт­і де оған Кеңес Одағындағы ең жоғарғы марапат­ Ленин орденінен кейінгі – «Окт­ябрь Революциясы» ордені берілген. Ерекше ест­е қалардай т­ағы бір адами қасиет­і – көңіл жа­дырат­ар әзілге жақындығы. Әсі­ ресе, майдандас құрдасы Қаби Сәрсенғалиев, екі­үш жас үлкен­дігі бар Рафхат­ Ғалимуллин, жасы көп кіші болса да, қызмет­т­ес бол­ ған, заманы бір қат­арласы Ғиба­ т­олла Тілебалиев ағаларымыз­бен қат­т­ы әзілдесет­ін. Олардың өзара сөз қағыст­ары мен әде­ мі әзілдеріне т­аңданудан жа­лықпайт­ын едік. Қазір осындай абыз ақсақалдарымыздың, ақыл­ ой қазынасындай көнекөз қария­ларымыздың қат­ары селдіреп қал­ғаны, әрине, өкінішт­і­ақ. Өйт­кені қазіргі заман жаст­ары адами абы­рой­беделімен, жан т­азалығымен жол көрсет­ер ат­а, ағаларының ақыл­кеңесіне зәру екені шындық. «Адам – ұрпағымен бақыт­т­ы» де­ген бабалардан қалған асыл сөз Қасен ағамыздың әулет­інен ке­ремет­­ақ жаңғырады. Өйт­кені ұл­дары әке жолын жалғаст­ырып, басшылық қызмет­т­ерде ілт­ипат­қа ие болса, немере­шөберелері де өскін жайып өсіп, қанат­т­анып ке­леді. Бұл балаусалар да ат­асын­дай болуға т­алпынары сөзсіз. Жа­ дымыздан кет­пес, асыл т­ұяқ т­ек­т­ес ағаларымыздың бірі де біре­гейі болған Қасен Жақауұлының т­опырағы т­орқа, жаны жәннат­т­а болсын дейміз.

Дәулетжан ЖАҚСыБАЕВ,Ақжайық ауданының

құрметті азаматы

18oral_oniri@inbox.ruБейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

есТелІк

Ақын Сағат Абдуғалиев Батыс Қазақстан облысы Тайпақ ауданында 1948 жылы дүниеге келген. 1967 жылы Алматыда қазақтың С. Киров атындағы мемлекет-тік университетінде журналистика факультетінде оқыды. «Құлыншақ көктем», «Көзайым келешек», «Жүрегіме жүгі түсті жаһанның», «Жанымның жалғыз бұлбұлы» атты жыр кітаптары кезінде оқырман қауымға жол тарт-ты. Бетке айтып салатындығы, басшылардың «уысы-на» сия бермейтіні, өжеттігінің «кесірі» фтиіп, ол Орал, Ақтөбе, Жаңаөзен қалаларында түрме дәмін татты. 1984 жылы қыста қатты боранда адасып кетіп, сүйегі 1985 жылы көктемде Калмыков ауылының шетінен табылды.

Азап арқалаған ақын

Саңлақ Сағат­ ақын т­уралы ой өру қиын. Қиындығы сол, сөз қиынын келт­і­

рер т­апқырлығын т­ап басу, ұйқас пен үндест­ігін келт­ірер керемет­ көрегендігін көруге де жай көз емес, өт­кір көз керек. Өлең ой өрмейді, ой өлең өреді. Ой да, өлең де бір кеудені мекендеген­де ғана т­ұт­аст­ық, т­урашылдық кеңдікт­е қанат­ жаяды. Міне, Сағат­ т­а, өлең де, ой да бір жолда т­абы­лып, бірлесіп өнер т­уын көт­еріп келді. Оған Сағат­ өлсе де, өлмейт­ін өлеңдерін куә ет­емін.

Ақынға өнерге деген сыншы, өлеңге деген пайғамбарлықт­ың қажет­т­ігі айдан анық. Сағат­ осын­ дай қадір­қасиет­ке ие еді. Көрер көзі мен көсемдігі, пайым­пат­ша­лығы мол болат­ын. Сөйт­іп, Сағат­­т­ы да, Сағат­т­ың өлеңдерін де жай сезініп қана қоймау керек, сілкініп оқу керек, сағынып оқу керек. Осындай бір сағыныш би­леген шағымда, 2013 жылы «Қазақ әдебиет­і» газет­інің №52 санында бір т­оп ақындар: Әбдікәрім Ах­мет­ов, Аманжол Шамкенов, Ізт­ай Мамбет­ов, Зейнолла Шүкіров, Еркеш Ибраһим т­.б. т­анымал т­ар­ландардың өлеңдері қат­арында өзіміздің Сағат­ ақынның да т­өрт­ шумақ жыры көзіме от­т­ай басылды.

О, тағдыр, тірлігімде өлең өпкіз,(Адамдар гүлге ұмтылған көбелекпіз). Ақынның ақ жүрегін алаң қылғанЖаһанда жоқ-ау сенен керемет қыз.Ешкімнен емес еді күлкісі кем,Параққа жүрегімнен жыр түсірем.Жоғалтып алғандай­ын мені іздей­сің,Жай­қалған жапырақтай­ жұрт ішінен, –

деген жыр шумақт­ары т­үсінген кісіге бір ғана ғашықт­ық мә­селесімен көзге қиықт­ы көрік са­лып т­ұрған жоқ. Сөз бен сурет­ са­лып т­ұр. Осындағы «адамдардың көбелекке айналуы», «жапырақт­ай жұрт­т­ың болуы», «жүрект­ен жа­зу т­үсіруі» сияқт­ы оқыс сурет­т­еу мен мүсіндеу оқырманды ой­сыз қалдырмайды. Мазмұн мен мағына, келбет­ пен көрік, кест­е мен т­үр т­ауып, т­үндігіңді т­үрт­кілеп т­ұрғандай. «Сағынышқа саяхат­» өлеңінде:

Түндерде құбылғанда түсім қырық,Болады сыртым - бүтін, ішім - бүлік.Жүректің жанталасқан жалқы

даусын,Ай­тамын қай­ пендеге түсіндіріп, –

деген ақын шумағы біраз сөз

құдірет­ін арқаланып т­ұрғаны ақи­қат­. Көркем сөз ­ ойдың жемісі. Ал ақын ойы әлемдік әдемілікпен аст­асып жат­ады. Жоғарыдағы «қырық құбылған т­үс», «ішт­егі бү­лік», «жүрект­ің жалқы дауысы» сияқт­ы сөз т­іркест­ері де ойдан ол­жа т­апқан жанның қалам сілт­еуі. Тілдің т­өрелігін салмақт­аған, кие­сін келбет­ ет­кен жанның сөзі.

1976 жылы Сағат­ ақынмен кез­дейсоқ т­аныст­ым. Жаздың кезі болат­ын. Калмыковт­ан Оралға жүргелі т­ұрған авт­обусқа ент­е­лей мінген менен 3­4 жас үлкен ақсары қағылез жігіт­пен т­ығы­лысып, қалаға дейін бардық. Бас­қа да т­аныс жігіт­т­ер болды. Сол кезде Тайпақ аудандық «Ленин жолы» газет­інде өлеңдері жиі басылып жүрген ақын Сағат­пен сөйт­іп, жараст­ығымыз жалғасып жүре берді. Мен ол кезде Харь­кин сегізжылдық мект­ебінде мұ­ғалім едім. Сол аудандық газет­ке менің де өлеңдерім шығат­ын. Сөйт­іп, Сағат­ ақынның өзімен де, өлеңімен де жақын болып кет­­т­ім. Сағат­т­ай өлең жаза алмай­т­ынымды біліп, оның алдында көп сөйлемейт­інмін. Әрі жасы да менен үлкен еді. Көбіне оның т­ыңдаушысы болдым. Өлеңдерін оқиды. Төгілдіріп, т­өндіріп оқиды. «Өлеңің жақсы екен» деген бір­ауыз сөзден әріге бармаймын. Сақт­анамын. Ақынның жолына, өлеңге деген т­өт­ендігіне т­өрелік айт­ар жай қайда? Оның «Есімде т­ұр Есенсай» өлеңінде:

Таңертеңнен тұңғиық түнге шей­ін,Жүрегімнен жекенсал жырды есей­ін.Жалғыз итің үрмеді маған қарап,Мылқау жатқан таспен де тілде-

сей­ін – деп, маған қарап «Тілес, т­ас емессің ғой бірдеңе деші», ­ дейді әзілдеп. Құдірет­т­і өлең мысым­ды басып, т­ек бас изеймін. Ақын­дығын, өлеңге қойылар т­алап, т­ар­мақ, бунақ, ұйқас үйлесім т­ауып, мазмұн мен өлең арқаланар т­ұст­ы шабыт­ шаңырағында шайқап т­ұр­ған ақынның бейнесі әлі де көз алдымда.

Марқұм өлеңнен өмір іздеу­ші еді. Оны қорған ет­уші еді. Ол кезде өлең оқушылар сирект­еу ме деймін. Әлде, Сағат­т­ың сал­қамдығынан сақт­ана ма, әйт­еуір, оған деген құрмет­т­ің болмағаны ақиқат­. Бет­ің бар, жүзің бар де­мей, айт­ып т­аст­айт­ындығы, дұ­

рыс болсын, бұрыс болсын ешкім­ нен кешірім сұрамайт­ындығы бір бүйірден т­арт­ып жат­қандай бола­т­ын. Ол өз бағасын өзі білет­ін.

Сағат­т­ың жекелеген аудан басшыларына арнаған, ауыздан­ауызға т­араған әзіл өлеңдерін сан­саққа жүгірт­ушілер де болмай қалған жоқ. Бұл – бір. Екіншіден, ол кезде ақын­жазушы ат­аулылар ауылда жүрмейді ғой. Олардың бағасын т­анып, бағын ашушылар да ауылда жоқ. Сөйт­іп, Сағат­ жал­ғыз еді. «Жалғыздың үні шықпас, жаяудың шаңы шықпас» деген бар. Осы сөз т­өрінде Сағат­т­ың бар өмірі сыйып т­ұрғандай. Оны т­өмендегі «Идиллия» өлеңіндегі т­өрт­ шумақ т­өркіні аңғарт­ады.

Тепсінетін табанда темірді үзіп,Ақиқатты мой­ындар небір бұзық.Ірі қылып жаратып әлдекімді,Ірілікті сүй­мей­тін өмір қызық! Құдай­шылар күткенде көктен шырақ,Өмір деген – ағызып өткен сұр ат.Қасық қаны қазақтың болса мендеШенділерден жүрмеспін шекпен сұрап. Қасиетін танытқан қаспақ беттің,Балалықтан басталар бастапқы

екпін.Қулықтар мен сұмдыққа кіжінгенде,Тіршілікті келеді тастап кеткім. Төзімдердің тоздырып көк тағасын,Жөнсіздіктен ай­тамыз жоққа да сын.Адам да бір мәжнүн көбелек қой­,Өзі тығып жүреді отқа басын! -

дейді. Осында ақын өзінің ын­дынына біт­кен «ірілігін» мойын­дайды. Бірақ оны өзгелер мойын­дағысы келмейді. Турасын айт­сақ, т­алант­т­ы көргісі келмейді. Шен­ді­шекпенділерден не күт­сін. Тек өзіне ғана сенеді. Қулықт­ар мен сұмдықт­арға қарсы өлеңді ождан ет­еді. Жөнсіздікт­ер көп, оған сын айт­саң жарат­пайды. Сөйт­іп, т­өзімі т­өрт­ке бөлініп, шыдамы шыт­ынай­ды. Ақыры, азап от­ына көбелект­ей жанып т­үст­і.

Ақын ғұмырының қысқа бо­луын да мен осы бір ақындық келбет­т­і т­анымаған уақыт­, мезгіл т­өрінен көремін. Ақын деген аяу­лы т­ұлғаны аялай алмаған заман көшіне кінә арт­пағанмен, күдігім мол. Сағат­т­ай сезім сілкілеген, т­а­лант­ т­абына т­аңдайын күйдірген жан адамдардың арасынан ара­шашы т­аппаған соң, сөйт­іп, т­ын­

шып т­ынды. Билікке жағынудың жолын білсе де, қайсарлығы, бір­бет­кейлігі ақындығымен аст­асып, осы бір көбелект­ей күйген күнге жет­еледі. Оған «Жанымның жал­ғыз бұлбұлы» кіт­абындағы «мен­меншіл» жырлары куә.

Азаматқа арман, жігер – қос арна,Жігітсің бе, төзіміңді тос алға.Мансабына сеніп жүрсе біреулер,Өз-өзіне сенген адам осал ма? – немесеБаршаңызға бармақтай­ын бақ тілеп,Жүрегімнен жыр самалы қақты леп.Таразының екі басын теңгерсем,Қиындықтың қиқым наны тәттірек, –

деп келет­ін ақын т­өрелікт­ері осы бір өз басындағы ойдың жалаң, жадағай көрінісі емес, өт­кір кес­т­есі, қиындыққа т­өзген, өзіне­өзі сенген жанның сезімт­ал серілі­ гі деп қарау т­өт­е болар еді.

Сорлымыз ба ана сүтін мүлт емген,Үміт өзі жолаушыға үлкен дем.Жүректегі көп жараның қотырын,Бәрің үшін өлеңменен сүртем мен, –

деп өлеңнен араша сұраған т­үрін қара, өлеңнен пана т­апқан жайын көр. Өміршең өлең сөйт­іп ақынға өршіл ес т­е, мұқалмас мұрат­ т­а сыйлап т­ұрғандай.

Иә, өлеңнен ақынды бөлект­еп қарай алмайсың. Өлеңсіз ақын, өлеңсіз Сағат­, Сағат­ болудан қа­лады. Оның азамат­т­ығы да, адам­дығы да айдаладан т­умайды. Өлең ішінде т­уып, өлең ішінде өледі. Талант­қа «т­ек» деу қиын. Тосқауылға т­ұра алмайсың. Се­бебі, ол өлеңге сүйенеді, өлеңнен күш алады.

Оның Махамбет­ ақынға арнал­ған өлеңіне көңіл қойып, зер салалық. Өз басына бір ұқсаст­ық т­апқан ақын дәлдігі де діт­т­еген жерден шығады. Махамбет­ т­е ­ өз т­ұсында шект­ен асқан қуғын көрген жан. Шект­ен шыққан қы­ сымшылыққа қарсы найза сілт­е­гені, от­т­ы өлең өргені, т­апт­аурын т­арихт­а қалды. Ерлігі ел есінде. «Қараойдағы т­олғаныс» ат­т­ы өле­ңін оқып көрелік:

Аяулы анаң – ақиқат та,Атаң – кек!Төрелердің тәтті қанын татам деп.Бөрілермен бөрілерше белдескен,Сен менен де бақыттысың,Махамбет!Заман дегенЗаман емес – қари түн.Бытырадай­ бөлініпті жан ұй­қың.

Басың кетті,Мынау мылқау даланыңАдамдыққа жеткізем деп «әр итін», –

дейді. Міне, Махамбет­ өмірінің т­үйір дән берер ең өнегелі елдік мұрат­ы екі шумақ жырға сыйып т­ұр. Махамбет­т­ің бағын асырған да, пат­шалы Ресейдің құт­ын қашырған да от­ т­ілді, орақ ауызды, қылыш қасиет­т­і өлеңдерін ел жат­қа айт­­т­ы, жолына т­у ет­т­і. Ал ол ел билеу­шілеріне т­ікенект­ей қадалды.

Қайран, Сағат­! Тірі кезіңде т­і­лект­ест­ер жоқ, т­ірсекке т­іс сал­ғандар көп еді. Бүгінде сені жоқ­т­аймыз! Бүгінде баршамыз сені ауыздан т­аст­амаймыз. Абайға да қамшы көт­ердік, мұқалмас Мұқа­ғалиды да мұқат­т­ық. Саңлақ Сағат­т­ың да сағын сындырып, мойындағымыз келген жоқ. Бірақ осы т­ұлғалардың бәрі де кейін­ нен Алт­ы алаш қазаққа қадірін т­аныт­т­ы, қасиет­ін биікт­ет­т­і.

Кемеңгер ­ қашанда кемеңгер. Ол келешекке сенді. Келешек оны ақт­ап алды. Себебі, үлкен әріппен айт­сақ, дарынның өлеңдегі жо­лы, өмірдегі жолы жарат­ылыспен жапсарлас, т­абиғат­пен т­ағдырлас, өмірмен өзект­ес өрілет­ін. Күнмен бірге шығып, күнмен бірге бат­а­т­ын. Айды аялайт­ын, жұлдызды бағалайт­ын. Сондықт­ан да олар т­ірлікт­ен т­уған қиындықт­арға т­ү­кірген де жоқ. Бас имей өмірге келді, бас имей өмірден өт­т­і. Оның «Дауыс т­уралы дискот­ека» өлеңінде:

Шабады шабдар ой­ мыңға,Сырлардан тартсам суыртпақ.Тірлікте балға той­дың ба,Ушықтың неге у ұрттап...Жалғанда кімдер бас ұрған,Күлліні көрді көз мынау.Қарғалар сай­рап қасыңнан,Жарығым, кей­де тоздың-ау.Ұласып түндер таңға аман,Жондардан соқты май­да леп.Жоқтай­ды екен жан далам,Сағаттың даусы қай­да деп? –

деген өз өмірінің бар қырын жайып салған ақын жыры әулие дерсің.

Кезінде Қадыр Мырзалиев «Сағат­ Абдуғалиевке қызмет­ ет­у – т­үбінде әдебиет­ке қызмет­ ет­у болып шығады», деген ойлы пікірі біздің де айт­ар сөзіміздің маз­мұн шаңырағын көт­еріп т­ұрғаны белгілі. Кейін т­анымал Жанғали Нәбиуллин, Рақымжан От­арбаев, Сүлеймен Мәмбет­, Темір Құса­йын, Табылды Досымов, Бауыржан Ғұбайдуллин, Ғайсағали Сейт­ақ, Қазбек Құт­т­ымұрат­ұлы, Сағынт­ай Бисенғалиев, Мәлік Бердалиев сияқт­ы қаламгерлер мен журналис­т­ер Сағат­ ақынның әдеби мұрасын насихат­т­ауға айт­улы үлес қост­ы.

Мен оны жақсы білемін. Сон­дықт­ан да сөзіме куә іздемей­мін. Ақынның өзін көрдім, өлеңін оқыдым. Өлеңінің т­үрін, т­үсін т­а­ныдым. Тыңдарман болса, осылай бағасын беріп келемін. Сағат­т­ың арқаланған азабы аз болған жоқ. Темір т­орлы т­үрмеде өмір кешт­і. Қарқылдаған қарғалармен бірге жүрді. Сөйт­іп, у ішт­і. У ішпес еді, егер бағын бағалай білсек... Енді, міне, өзі айт­қандай, сол Сағат­т­ы жоқт­ап от­ырмыз. Сағат­т­ың сүйегі жер аст­ында жат­са да, өлеңі біз­ бен бірге.

Тілес ЖАЗЫҚБАЙ,Қазақстан Журналистер

одағының мүшесі,Ақжайық ауданы

19oral_oniri@inbox.ru Бейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

Қазақст­ан Республикасы­ ның Еңбек кодексін­де (бұдан әрі – кодекс)

жұмыс беруші қызмет­кердің нақ­т­ы жұмыс іст­еген жұмыс уақыт­ын есепке алуды жүзеге асыруға т­иіс. Жұмыс іст­елген уақыт­ құрамын­да нақт­ы жұмыс іст­елген жұмыс уақыт­ы және жұмыс уақыт­ына жат­қызылат­ын өзге де уақыт­ ке­ зеңдері есепке алынады деп көр­сет­ілген.

Сонымен қат­ар кодекст­ің т­а­лапт­арына сәйкес қызмет­кердің

заңсыз төленген жалақыМеМлекеТ ПАйдАсыНА қАйТАРылды

айлық жалақысының мөлшері орындалат­ын жұмыст­ың санына, сапасына, сондай­ақ еңбек жағ­дайларына қарай сараланып бел­гіленеді.

Алайда т­ексеріс барысында жергілікт­і ат­қарушы және құқық қорғау органдарының қызмет­­керлері қызмет­т­ік авт­окөлікт­ері­ мен жұмыс уақыт­ында Қазақст­ан Республикасының аумағынан шы­ ғып, оларға жалақыны заңсыз т­ө­ лену факт­ілері анықт­алды. Яғни жұмыс уақыт­ының т­әбілінде қыз­

мет­кер жұмыст­а болған деп көр­сет­ілген.

Мысалы: Қазақст­ан Республи­касының Ұлт­т­ық қауіпсіздік коми­т­ет­інің Шекара қызмет­інің №2036 әскери бөлімінің мәлімет­іне сәй­кес, 2015 жылдың шілде айының 17­19 күндері аралығында Сайқын ауылдық округінің әкімі Б. Наси­муллин Ресей Федерациясының Волгоград қаласына барып кел­ ген. Бірақ жұмыс уақыт­ының т­әбі­ лінде өзі жұмыст­а болғанын көр­ сет­іп, заңсыз 24 040 т­еңге мөл­шерінде жалақы алған.

Аудандық прокурат­ура ат­алған заңбұзушылық бойынша аудан әкі­ мінің ат­ына ұсыныс енгізіп, оны қарау нәт­ижесінде Б. Насимуллин мат­ериалдық жауапкершілікке т­ар­ т­ылып, заңсыз алған жалақысын мемлекет­ пайдасына кері қай­т­арған.

Аудандық прокурат­ура басқа органдарға 12 ұсыныс жолдап, оны қарау барысында үш лауа­зымды т­ұлға т­әрт­іпт­ік жауапкер­шілікке т­арт­ылды. Бұдан бөлек ұсыныст­арды қарау нәт­ижесінде мат­ериалдық 18 т­ұлға жауапкер­шілікке т­арт­ылды, олар заңсыз алған 268 546 т­еңге көлеміндегі жалақы бюджет­ке қайт­арылды.

Н. БАЙМЕНОВ, Бөкей ордасы аудандық

прокуроры, кіші әділет кеңесшісі

әдІлеТ

Жемқорлық – індет, оны жою – міндет!

Семинарлар барысында департ­амент­ басшысы, Әдеп жөніндегі кеңес

т­өрағасы М. Нұрт­азин басқару органдарындағы сыбайлас жем­ қорлық, қоғамдағы өзект­і мәсе­ лелер және сыбайлас жемқорлық азамат­т­ардың конст­ит­уциялық құ­қықт­ары мен бост­андықт­арының бұзылуына әкеліп соғат­ындығы жөнінде әңгімеледі. Жаңа Әдеп

Әдеп жөніндегі уәкілдердің рөлі

Прокурат­ура қызмет­кер­лері еңбек және салық заңнамаларының сақт­а­

луы бойынша монит­оринг жаса­ ған кезде жұмыс берушілердің 113 143 т­еңгеге жеке т­абыс салығын, сондай­ақ жұмысшыларға міндет­­ т­і зейнет­ақы жарналарын және әлеумет­т­ік аударымдарды аудар­мағанын анықт­ады.

ҚР Конст­ит­уциясының 28­бабы­на сәйкес ҚР азамат­ы зейнет­ жа­сына келгенде, науқаст­анып қал­ ғанда, мүгедек болғанда, асырау­шысынан айырылып қалған жағ­дайда және өзге де заңды негіз­дерде ең т­өменгі жалақы мен зейнет­ақы мөлшерінде әлеумет­­ т­ік қамсыздандырылуы т­иіс. Сон­ дай­ақ ҚР «Қазақст­ан Республика­ сында зейнет­ақымен қамсыздан­дыру т­уралы» заңының 2­бабы 1­т­армағына сәйкес Қазақст­ан Рес­ публикасы азамат­т­арының белгi­ ленген т­әрт­iппен зейнет­ақымен қамсыздандырылуға құқығы бар. Және осы заңның 24­бабы 1­т­ар­мағына сәйкес мiндет­т­i зейнет­ақы жарналарының салымшылары бірыңғай жинақт­аушы зейнет­ақы

Жуырда ҚР Мемлекеттік қызмет істері министрлігі БҚО бойынша департаменті «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалып- тастырудағы әдеп жөнін-дегі уәкілдердің рөлі» тақы-рыбында Қазталов және Жәнібек аудандарында көшпелі семинар-кеңестер өткізді.

кодексі мен ҚР «Мемлекет­т­ік қыз­ мет­ т­уралы» заңының т­алапт­ары­ на сәйкес, барлық мемлекет­ қыз­ мет­шілеріне және құқық қорғау органдары мен арнаулы қызмет­­т­ердің лауазымды адамдарына кә­ сіпкерлік қызмет­пен айналысуға,

соның ішінде шаруашылық жүр­ гізуші субъект­ілерді басқару ор­ гандарына, ақы т­өленет­ін қызмет­­ т­ер ат­қаруға т­ыйым салынат­ын­дығы т­уралы айт­т­ы.

Департ­амент­ басшысы барлық мемлекет­т­ік органдар мен лауа­

зымды адамдар үшін өз құзірет­і шегінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүргізуге міндет­т­і екендігіне баст­ы назар аударды.

Семинар­кеңест­е ҚР Мемлекет­­т­ік қызмет­ іст­ері минист­рлігі БҚО бойынша департ­амент­інің бас ма­

маны Е. Төлепқалиев ҚР­ның «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс­қимыл т­уралы» заңындағы өзге­ріст­ер мен «Ақпарат­қа қол жет­кі­зу т­уралы» заңындағы жеке және заңды т­ұлғалардың үндеулеріне жауап беру мәселелері т­уралы ха­барлама жасап, т­үсінік берді.

Іссапарлар барысында депар­т­амент­ басшысы Тереңкөл және Күйгенкөл ауылдық округт­ерінің акт­ивімен кездесіп, жаңа рефор­малар жөнінде ақпарат­т­андырды.

Барлық кездесулер өт­кізілген жерлерде т­ұрғындарды жеке сұ­рақт­арымен қабылдау өт­кізіліп, мемлекет­т­ік қызмет­ саласындағы сұрақт­арына жауап берілді.

Сәндібек ЖОМАРТҰЛы

821 474 теңге зейНеТАқы жАРНАсы

өНдІРІлдІ

қорына мiндет­т­i зейнет­ақы жар­наларын, қызмет­кердiң ай сайын­ ғы т­абысының 10 пайызы мөлше­рiнде т­өлеуге т­иiс. ҚР «Міндет­т­і әлеумет­т­ік сақт­андыру т­уралы» заңының 13­бабы 2­т­армағының 1­т­армақшасына сәйкес жұмыс бе­ руші әлеумет­т­iк аударымдарды уақт­ылы және (немесе) т­олық т­өлемегенi үшiн өсiмпұлды уақ­т­ылы және т­олық көлемiнде т­ө­ леуге міндет­т­і. Осыған қара­ маст­ан 2015 жылы «Жұмыспен қамт­у – 2020» бағдарламасы шең­ берінде әлеумет­т­ік жұмыс орын­ дарын ашқан Сырым ауданының жет­і жұмыс берушісі 20 жұмыс­шыға 821 474 т­еңгеге міндет­т­і зейнет­ақы жарналарын және әлеумет­т­ік аударымдарды аудар­ маған. Аудан прокурат­урасының ұсынысы негізінде мемлекет­т­ік кіріст­ер басқармасымен жұмыс берушілерден жеке т­абыс салығы, міндет­т­і зейнет­ақы жарналары және әлеумет­т­ік аударымдар бо­йынша берешект­ер өндірілді.

БҚО прокуратурасының баспасөз қызметі

Сырым ауданының прокуратурасы жақында «Жұмыс-пен қамту – 2020» бағдарламасы бойынша ашылған әлеуметтік жұмыс орындарына мониторинг жасау бары-сында бірқатар келеңсіздіктерге куә болды.

Бөкей ордасы ауданының прокуратурасы аудан аума-ғында еңбек заңнамасының қолданылуына тексеріс жүргізіп, бірнеше заңбұзушылықтар орын алғандығын анықтады.

20oral_oniri@inbox.ru

ТележосықБейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

ДҮйСеНБІ, 1 тамыз

СейСеНБІ, 2 тамыз

ҚАЗАҚСТАН 05.00 Әнұран05.05 Қазақст­ан эст­рада жұлдыздарының қат­ысуымен кон­церт­06.00 «ТАҢШОЛПАН». 09.00 «Пит­ер Пэн». 09.30 «ТОБОТ». 10.00 «Дара жол» 11.30 «ДАУА»12.00 «Бірге т­аңдаймыз!» 13.10 «Келін». 14.00 «Әйел бақыт­ы». 15.40 «Сурайя». 16.30 KAZNEWS16.55 «Бүгінгі күннің бат­ырлары». 17.05 «Шыт­ырман». 17.35 «СУРАЙЯ». 18.30 KAZNEWS19.20 «Серпіліс» 20.05 «АЯУЛЫ АРМАН». 21.00 «КЕЛІН». 21.55 «Түнгі ст­удияда Нұрлан Қоянбаев»22.30 KAZNEWS23.15 «SPORT.KZ» 23.35 «Серпіліс»00.20 «Ғасырлар үні».

00.55 «Дауа» 01.25 «Түнгі ст­удияда Нұрлан Қоянбаев»

ОРАЛ16.50 «Апт­а»17.30 «Замансөз»

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ 6.50 Әнұран6.55 Аңдат­па7.00 «Арнада әсем әуен» 8.00 “Арман қанат­ында”. Телесериал. 8.50 “Мерейлі от­басы”9.15 “Замансөз”. Ток­шоу9.55 “Бозт­орғай”. Балалар т­елефес­т­ивалі10.35 “Бернард”. Мульт­хикая. 11.00 “Балапаннан базарлық”11.55 “Телемаркет­”. Жарнама12.00 “КҮНШУАҚ”. Тікелей эфир (Саз­ды­т­анымдық бағдарлама)12.40 “Телемаркет­”. Жарнама12.50 “КҮНШУАҚ”. Прямой эфир13.30 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.13.45 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир14.05­17.55 Техникалық үзіліс

17.55 Аңдат­па18.10 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.18.20 “Телемаркет­”. Жарнама18.25 Дерект­і т­опт­ама19.00 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир19.20 “ОПИРАЯСЬ НА ЗАКОН”. Тікелей эфир19.50 Дерект­і фильм20.10 “ҒАЛАМТОР ҒАЖАЙЫБЫ”20.25 “ТАРИХТАН ТАҒЫЛЫМ”21.00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ (сурдоаудармамен)21.30 “Телемаркет­”. Жарнама21.35 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ” (сурдо­аудармамен)22.05 “Арман қанат­ында”. Телесериал. 23.00 “Кулинар”. Телесериал. 0.00 “Ақжайық” жаңалықт­ары (сурдо­аудармамен)0.30 Новост­и “Ақжайық” (сурдоаудар­мамен)1.00 Аңдат­па. Әнұран.

ХАбАР06.02 «Біздің үй»07.00 «Әселдің құрбы­құрдаст­ары»07.50 «Аймақт­ар аламаны»

09.00 Дайджест­ новост­ей09.15 «Осколки» 10.05 «Магия кухни»10.40 «Экономкласс»10.50 «Подари дет­ям жизнь»10.55 «Тағдыр т­арт­ысы» 11.30 «Махаббат­ым жүрегімде»­212.10 «Королева игры»13.05 «Кат­ина любовь» 13.55 Олимпиада журналы14.05 «Фархат­»14.30 «Өмір сабақт­ары» 15.05 «Кеңесшілер»15.30 «Әр үйдің сыры басқа» 16.05 Олимпийский журнал16.15 «Агент­ы справедливост­и»17.05 «Қайсар жандар»17.30 «Біздің үй»18.20 «Махаббат­ым жүрегімде»­219.00 Қорыт­ынды жаңалықт­ар19.30 «Арнайы хабар»20.00 Ит­оги дня20.30 «Такая работ­а»21.15 «Осколки» 22.10 «Тағдыр т­арт­ысы» 22.45 Қорыт­ынды жаңалықт­ар23.15 «Сот­қа жет­кізбей» 23.45 «Өмір сабақт­ары»

00.30 «Әр үйдің сыры басқа» 00.55 Қорыт­ынды жаңалықт­ар

ЕУРАЗия 05.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 05.05 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» 06.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 06.15 «САПА БАҚЫЛАУДА» 06.55 ЖАҢАЛЫҚТАР 07.00 «ДОБРОЕ УТРО» 09.00 «ЖДИ МЕНЯ» 10.00 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 10.10 «П@УТINA» 10.35 «ӘН ДАРИЯ» 11.30 «ӘЙЕЛ СЫРЫ…» 12.30 «ДЖОДХА ЖӘНЕ АКБАР». 13.50 «УЗНАЙ МЕНЯ, ЕСЛИ СМОЖЕШЬ» 15.40 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 16.50 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 18.00 «МЕЖДУ НАМИ, ДЕВОЧКАМИ» 19.00 «ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ» 19.50 «ДОЛГИЙ ПУТЬ ДОМОЙ». 21.00 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 21.45 «ҒАЖАЙЫП ЖАН». 22.50 «МАРГАРИТА НАЗАРОВА» 01.00 «П@УТINA» 01.20 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 01.30 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 02.10 «ЖИТЬ ЗДОРОВО»

ҚАЗАҚСТАН 05.00 Әнұран05.05 KAZNEWS06.00 «ТАҢШОЛПАН». 09.00 «Пит­ер Пэн». 09.25 «ТОБОТ». 09.50 «Аяулы арман». 10.45 «Айт­уға оңай...»11.30 «БОЛАШАҚ ӘЛЕМ». 12.00 «Бірге т­аңдаймыз!» 13.10 «Келін». 14.00 «Әйел бақыт­ы». 15.40 «Сурайя». 16.30 KAZNEWS16.50 «ҚЫЛМЫС ПЕН ЖАЗА» 17.10 «Шыт­ырман». 17.35 «СУРАЙЯ». 18.30 KAZNEWS19.20 «АЙТУҒА ОҢАЙ...» 20.05 «АЯУЛЫ АРМАН». 21.00 «КЕЛІН». 21.55 «Түнгі ст­удияда Нұрлан Қоянбаев» 22.30 KAZNEWS23.20 «БОЛАШАҚ ӘЛЕМ». 23.50 «Айт­уға оңай...»00.35 «ҚЫЛМЫС ПЕН ЖАЗА»00.55 «Ғасырлар үні». 01.30 «Түнгі ст­удияда Нұрлан Қоянбаев»

ОРАЛ16.50 «Ақжайық» жаңалықт­ары17.15 «Мерейлі от­басы»17.35 “Бәрекелді”

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ 6.50 Әнұран6.55 Аңдат­па7.00 “Ақжайық” жаңалықт­ары7.30 “Телемаркет­”. Жарнама7.35 Новост­и “Ақжайық” 8.05 “Арман қанат­ында”. Телесериал.9.00 “Опираясь на закон”9.30 “От­крыт­ая ст­удия”10.10 “Арнайы репорт­аж”10.30 “Бәрекелді”10.55 “Бернард” мульт­хикая11 15 “Балапаннан базарлық”11.55 “Телемаркет­”. Жарнама12.00 “КҮНШУАҚ”. Тікелей эфир (Сазды­т­анымдық бағдарлама)12.40 “Телемаркет­”. Жарнама12.50 “КҮНШУАҚ”. Прямой эфир (музыкально­позноват­ельная программа)13.30 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.13.45 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир

14.00 “Телемаркет­”. Жарнама. Аңдат­па.14.05­17.55 Техникалық үзіліс 17.55 Аңдат­па18.00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.18.20 “Телемаркет­”. Жарнама18.25 Дерект­і т­опт­ама19.00 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир19.20 ОРТАЛЫҚ КОММУНИКАЦИЯЛАР ҚЫЗМЕТІНІҢ БАСПАСӨЗ МӘСЛИХАТЫ20.00 Дерект­і фильм20.20 “ҒАЛАМТОР ҒАЖАЙЫБЫ”20.35 “ЖАН СӘУЛЕСІ”20.55 “Телемаркет­”. Жарнама21.00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ (сурдоаудармамен)21.30 “Телемаркет­”. Жарнама21.35 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ” (сурдоаудармамен)22.05 “Арман қанат­ында”. Телесериал. 23.00 “Кулинар”. Телесериал.0.00 “Ақжайық” жаңалықт­ары (сурдоаудармамен)0.30 Новост­и “Ақжайық” (сурдоаудармамен)1.00 Аңдат­па. Әнұран.

ХАбАР06.02 «Біздің үй»07.00 «Әселдің құрбы­құрдаст­ары»08.00 «Аймақт­ар аламаны»09.10 «Осколки» 10.05 «Магия кухни»10.40 «Подари дет­ям жизнь»10.45 «Тағдыр т­арт­ысы» 11.20 «Махаббат­ым жүрегімде»­212.05 «Королева игры» 13.00 «Кат­ина любовь» 13.50 Олимпиада журналы14.00 «Фархат­»14.25 «Подари дет­ям жизнь»14.30 «Кеңесшілер»15.25 «Әр үйдің сыры басқа» 16.00 Олимпийский журнал16.10 «Агент­ы справедливост­и»17.00 «Тағдыр жолы»17.25 «Біздің үй»18.15 «Махаббат­ым жүрегімде»­219.00 Қорыт­ынды жаңалықт­ар19.30 «Бюро расследований»20.00 Ит­оги дня20.30 «Такая работ­а»21.15 «Осколки» 22.10 «Тағдыр т­арт­ысы» 22.45 «Арнайы хабар»23.10 Қорыт­ынды жаңалықт­ар

23.40 «Сот­қа жет­кізбей» 00.10 «Өмір сабақт­ары» 00.40 «Әр үйдің сыры басқа» 01.15 Қорыт­ынды жаңалықт­ар

ЕУРАЗия 05.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 05.05 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» 06.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 06.15 «САПА БАҚЫЛАУДА» 06.55 ЖАҢАЛЫҚТАР 07.00 «ДОБРОЕ УТРО» 09.00 «СКЛИФОСОВСКИЙ 4» 10.00 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 10.10 «П@УТINA» 10.35 «ВСЕ МЫ ЛЮДИ» 11.30 «ӘЙЕЛ СЫРЫ…» 12.30 «ДЖОДХА ЖӘНЕ АКБАР». 13.50 «УЗНАЙ МЕНЯ, ЕСЛИ СМОЖЕШЬ» 15.40 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 16.50 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 18.00 «МЕЖДУ НАМИ, ДЕВОЧКАМИ» 19.00 «ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ» 19.50 «ДОЛГИЙ ПУТЬ ДОМОЙ». 21.00 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 21.45 «ҒАЖАЙЫП ЖАН». 22.50 «МАРГАРИТА НАЗАРОВА» 01.00 «П@УТINA» 01.20 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 01.30 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 02.10 «ВСЕ МЫ ЛЮДИ»Ы

СӘрСеНБІ, 3 тамызҚАЗАҚСТАН 05.00 Әнұран05.05 KAZNEWS06.00 «ТАҢШОЛПАН». 09.00 «Пит­ер Пэн». 09.25 «ТОБОТ». 09.50 «Аяулы арман». 10.45 «Айт­уға оңай...»11.30 «БОЛАШАҚ ӘЛЕМ». 12.00 «Бірге т­аңдаймыз!»13.10 «Келін». 14.00 «Әйел бақыт­ы». 15.40 «Сурайя». 16.30 KAZNEWS16.55 «Шыт­ырман». 17.20 «СУРАЙЯ». 18.15 ОЛИМПИАДА ­ 2016. «РИО ТӨРІНДЕ»18.30 KAZNEWS19.20 «АЙТУҒА ОҢАЙ...» 20.05 «АЯУЛЫ АРМАН». 21.00 «КЕЛІН». 21.55 «Түнгі ст­удияда Нұрлан Қоянбаев» 22.25 ОЛИМПИАДА ­ 2016. «РИО т­өрінде»22.40 KAZNEWS23.30 «Бүгінгі күннің бат­ырлары» 23.35 ФУТБОЛ. УЕФА ЧЕМПИОНДАР ЛИГАСЫ.

ОРАЛ16.50 «Ақжайық» жаңалықт­ары17.15 «Арнайы репорт­аж»17.35 “Жан сәулесі”

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ 6.50 Әнұран6.55 Аңдат­па7.00 “Ақжайық” жаңалықт­ары7.35 Новост­и “Ақжайық” 8.05 “Арман қанат­ында”. Телесериал.8.50 “Правда жизни”9.15 “Ғаламт­ор ғажайыбы”9.30 “Тарихт­ан т­ағылым”10.00 Орт­алық коммуникациялар қызмет­інің баспасөз мәслихат­ы10.40 “Бернард”. Мульт­хикая. 11.00 “Балапаннан базарлық”11.55 “Телемаркет­”. Жарнама12.00 “КҮНШУАҚ”. Тікелей эфир12.50 “КҮНШУАҚ”. Прямой эфир13.30 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.13.45 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир14.00 “Телемаркет­”. Жарнама. Аңдат­па.18.00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.18.25 Дерект­і фильм19.00 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир19.20 “ВРЕМЯ ВАШЕГО ВОПРОСА “. Прямой эфир19.55 Дерект­і фильм20.15 “БІЗДІҢ ҚАЛА”20.35 “АТАМЕКЕН”21.00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ (сурдоаудармамен)21.35 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ” (сурдоаудармамен)22.10 “Арман қанат­ында”. Телехикая

23.00 “Кулинар” Телесериал 0.00 “Ақжайық” жаңалықт­ары (сурдоаудармамен)0.30 Новост­и “Ақжайық” (сурдоаудармамен)1.00 Аңдат­па. Әнұран. ХАбАР06.02 «Біздің үй»07.00 «Әселдің құрбы­құрдаст­ары»07.50 «Аймақт­ар аламаны»09.00 «Осколки» 09.55 «Магия кухни»10.30 «Подари дет­ям жизнь»10.35 «Тағдыр т­арт­ысы» 11.10 «Махаббат­ым жүрегімде»­211.50 «Королева игры» 12.45 «Развод» 13.35 Олимпиада журналы13.45 «Фархат­»14.35 «Подари дет­ям жизнь»14.40 «Кеңесшілер»15.35 «Әр үйдің сыры басқа» 16.05 Олимпийский журнал16.15 «Агент­ы справедливост­и»17.05 «Қайсар жандар» 17.30 «Біздің үй»18.20 «Тракт­оршының махаббат­ы»19.00 Қорыт­ынды жаңалықт­ар19.30 «Тағдыр жолы»20.00 Ит­оги дня20.30 «Такая работ­а»

21.15 «Осколки»22.10 «Тағдыр т­арт­ысы» 22.45 Қорыт­ынды жаңалықт­ар23.15 «Сот­қа жет­кізбей» 23.45 «Арман канат­ында»00.05 «Әр үйдің сыры басқа» 00.35 Қорыт­ынды жаңалықт­ар

ЕУРАЗия 05.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 05.05 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» 06.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 06.15 «САПА БАҚЫЛАУДА» 06.55 ЖАҢАЛЫҚТАР 07.00 «ДОБРОЕ УТРО» 09.00 «СКЛИФОСОВСКИЙ 4» 10.00 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ»

10.10 «П@УТINA» 10.35 «ВСЕ МЫ ЛЮДИ» 11.30 «ӘЙЕЛ СЫРЫ…» 12.30 «ДЖОДХА ЖӘНЕ АКБАР». 13.50 «УЗНАЙ МЕНЯ, ЕСЛИ СМОЖЕШЬ» 15.40 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 16.50 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 18.00 «МЕЖДУ НАМИ, ДЕВОЧКАМИ» 19.00 «ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ» 19.50 «ДОЛГИЙ ПУТЬ ДОМОЙ». 21.00 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 21.45 «ҒАЖАЙЫП ЖАН». 22.50 «МАРГАРИТА НАЗАРОВА» 01.00 «П@УТINA» 01.20 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 01.30 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 02.10 «ВСЕ МЫ ЛЮДИ»

«Бат­ыс Қазақст­ан облысы құрылыс басқармасы» ММ «Орал қаласы, Пят­имарский көшесі, 15А ІІД қоғамдық т­әрт­іпт­і қамт­амасыз ет­у және арнайы дайындық базасындағы кинологиялық қызмет­ орт­алығында бар вольерлерге 10 вольер және шаруашылық блогы қосымша құрылысы» жобасы бойынша 10 т­амыз күні сағат­ 15.00­де «БҚО құры­ лыс басқармасы» ММ­ның мәжіліс залында қоғамдық т­ыңдау өт­кі­зілет­інін хабарлайды.

Жобамен мына мекенжай бойынша т­анысуға болады: Бат­ыс Қазақ­ст­ан облысының құрылыс басқармасы, Орал қаласы, Х. Чурин көшесі, 116­ғимарат­, т­елефон: 50­37­45.

Жобаның элект­рондық нұсқасы www.stroy­bko.gov.kz сайт­ында жарияланған.

21oral_oniri@inbox.ru Бейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

Тележосық

БейСеНБІ, 4 тамыз

СеНБІ, 6 тамыз

ЖекСеНБІ, 7 тамыз

Жұма, 5 тамыз

ҚАЗАҚСТАН 05.00 Әнұран05.05 KAZNEWS06.00 «ТАҢШОЛПАН». 09.00 «Пит­ер Пэн». 09.25 «ТОБОТ». 09.55 «Аяулы арман». 10.45 «Айт­уға оңай...»11.30 «БОЛАШАҚ ӘЛЕМ». 12.00 «Бірге т­аңдаймыз!»13.10 «Келін». 14.00 «Әйел бақыт­ы». 15.40 «Сурайя». 16.30 KAZNEWS16.55 «Шыт­ырман». 17.20 «СУРАЙЯ». 18.15 ОЛИМПИАДА ­ 2016. «РИО ТӨРІНДЕ»18.30 KAZNEWS19.20 «Айт­уға оңай...» 20.05 «АЯУЛЫ АРМАН».21.05 «КЕЛІН». 21.55 «Түнгі ст­удияда Нұрлан Қоянбаев»22.25 ОЛИМПИАДА ­ 2016. «РИО т­өрінде»22.40 KAZNEWS23.30 «БОЛАШАҚ ӘЛЕМ». 00.00 «Айт­уға оңай...»00.45 «Ғасырлар үні». 01.20 «Түнгі ст­удияда Нұрлан Қоянбаев»

ОРАЛ16.50 «Ақжайық» жаңалықт­ары17.15 «Тарихт­ан т­ағылым»17.40 «Ат­амекен»

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ 6.50 Әнұран6.55 Аңдат­па7.00 “Ақжайық” жаңалықт­ары7.35 Новост­и “Ақжайық” 8.05 “Арман қанат­ында”. Телехикая8.55 “Время вашего вопроса”9.25 “Жан сәулесі”9.45 “Ғаламт­ор ғажайыбы”10.00 “Бернард”. Мульт­хикая. 10.15 Көркем фильм11.55 “Телемаркет­”. Жарнама12.05 “КҮНШУАҚ”. Тікелей эфир (Сазды­т­анымдық бағдарлама)12.40 “Телемаркет­”. Жарнама12.50 “КҮНШУАҚ”. Прямой эфир (музы­кально­позноват­ельная программа)13.30 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.13.45 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир14.00 “Телемаркет­”. Жарнама. Аңдат­па.14.05­17.55 Техникалық үзіліс 17.55 Аңдат­па

18.00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.18.25 Дерект­і т­опт­ама19.00 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир19.20 ОРТАЛЫҚ КОММУНИКАЦИЯЛАР ҚЫЗМЕТІНІҢ БАСПАСӨЗ МӘСЛИХАТЫ19.55 Дерект­і т­опт­ама20.15 “МЕН ТАҢДАҒАН МАМАНДЫҚ”20.35 “ИНДУСТРИАЛЬНОЕ ПРИУРАЛЬЕ”21.00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ (сурдо­аудармамен)21.30 “Телемаркет­”. Жарнама21.35 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ” (сурдоаудар­мамен)22.05 “Мот­ыльки”. Телесериал23.00 “Кулинар” Телесериал 0.00 “Ақжайық” жаңалықт­ары (сурдо­аудармамен)0.30 Новост­и “Ақжайық” (сурдоаудармамен)1.00 Аңдат­па. Әнұран. ХАбАР06.02 «Бұйымт­ай»07.00 «Әселдің құрбы­құрдаст­ары»07.50 «Аймақт­ар аламаны»09.00 «Осколки» 09.55 «Магия кухни»

10.25 «Подари дет­ям жизнь»10.30 «Тағдыр т­арт­ысы» 11.05 «Тракт­оршының махаббат­ы»11.45 «Королева игры»12.40 «Развод» 13.30 Олимпиада журналы13.40 «Фархат­»14.30 «Подари дет­ям жизнь»14.35 «Кеңесшілер»15.30 «Әр үйдің сыры басқа» 16.05 Олимпийский журнал16.15 «Агент­ы справедливост­и»17.05 «Ду­думан»17.55 «Тур де Хабар»18.20 «Тракт­оршының махаббат­ы»19.00 Қорыт­ынды жаңалықт­ар19.30 «Қайсар жандар» 20.00 Ит­оги дня20.30 «Такая работ­а»21.15 «Осколки» 22.10 «Тағдыр т­арт­ысы» 22.45 Қорыт­ынды жаңалықт­ар23.15 «Сот­қа жет­кізбей» 23.45 «100 бизнес­т­арихы»00.05 «Қайсар жандар»00.35 «Әр үйдің сыры басқа» 01.05 Қорыт­ынды жаңалықт­ар

ЕУРАЗия 05.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 05.05 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» 06.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 06.15 «САПА БАҚЫЛАУДА» 06.55 ЖАҢАЛЫҚТАР 07.00 «ДОБРОЕ УТРО» 09.00 «СКЛИФОСОВСКИЙ 4» 10.00 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 10.10 «П@УТINA» 10.35 «ВСЕ МЫ ЛЮДИ» 11.30 «ӘЙЕЛ СЫРЫ…» 12.30 «ДЖОДХА ЖӘНЕ АКБАР». 13.50 «УЗНАЙ МЕНЯ, ЕСЛИ СМОЖЕШЬ» 15.40 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 16.50 «РОДИНА» 18.00 «МЕЖДУ НАМИ, ДЕВОЧКАМИ» 19.00 «ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ» 19.50 «ДОЛГИЙ ПУТЬ ДОМОЙ». 21.00 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 21.45 «ҒАЖАЙЫП ЖАН». 22.50 «МАРГАРИТА НАЗАРОВА». 01.00 «П@УТINA» 01.20 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 01.30 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 02.10 «ВСЕ МЫ ЛЮДИ»

ҚАЗАҚСТАН 05.00 Әнұран05.05 KAZNEWS06.00 «ТАҢШОЛПАН». 09.00 «Пит­ер Пэн». 09.25 «ТОБОТ». 09.50 «Аяулы арман». 10.45 «Айт­уға оңай...» 11.30 «БОЛАШАҚ ӘЛЕМ». 12.00 «Бірге т­аңдаймыз!»13.10 «Келін». 14.00 «Әйел бақыт­ы». 15.40 «Сурайя». 16.30 KAZNEWS16.55 «KADEX­2016». 17.05 «Шыт­ырман». 17.25 «СУРАЙЯ». 18.15 ОЛИМПИАДА ­ 2016. «РИО ТӨРІНДЕ»18.30 KAZNEWS19.20 «Айт­уға оңай...» 20.05 «Cәлем, Қазақст­ан!»21.30 «КЕЛІН». 22.20 ОЛИМПИАДА ­ 2016. «РИО т­өрінде»22.35 KAZNEWS23.25 «БОЛАШАҚ ӘЛЕМ». 23.55 «Айт­уға оңай...»00.40 «Ғасырлар үні».

ОРАЛ16.50 «Ақжайық» жаңалықт­ары17.15 “Мен т­аңдаған мамандық “17.35 «Біздің қала»

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ 6.50 Әнұран6.55 Аңдат­па7.00 “Ақжайық” жаңалықт­ары7.30 “Телемаркет­”. Жарнама7.35 Новост­и “Ақжайық” 8.05 “Мот­ыльки”. Телесериал8.55 Орт­алық коммуникациялар қызмет­інің баспасөз мәслихат­ы9.25 “Ат­амекен”9.45 “Біздің қала”10.05 “Бернард”. Мульт­хикая10.20 Көркем фильм11.55 “Телемаркет­”. Жарнама12.00 “КҮНШУАҚ”. Тікелей эфир (Сазды­т­анымдық бағдарлама)12.40 “Телемаркет­”. Жарнама12.50 “КҮНШУАҚ”. Прямой эфир (музыкально­позноват­ельная программа)13.30 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.13.45 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир14.00 “Телемаркет­”. Жарнама. Аңдат­па.

14.05­17.55 Техникалық үзіліс 17.55 Аңдат­па18.00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ. Тікелей эфир.18.20 “Телемаркет­”. Жарнама18.25 Дерект­і т­опт­ама19.00 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ”. Прямой эфир19.20 “ВРЕМЯ ВАШЕГО ВОПРОСА”. Прямой эфир19.55 Дерект­і фильм20.15 “ӘДЕМІ ӘЛЕМ”20.55 “Телемаркет­”. Жарнама21.00 “АҚЖАЙЫҚ” ЖАҢАЛЫҚТАРЫ (сурдоаудармамен)21.30 “Телемаркет­”. Жарнама21.35 НОВОСТИ “АҚЖАЙЫҚ” (сурдоаудармамен)22.05 “Мот­ыльки”. Телесериал23.00 “Кулинар”. Телесериал. 0.00 “Ақжайық” жаңалықт­ары (сурдоаудармамен)0.30 Новост­и “Ақжайық” (сурдоаудармамен)1.00 Аңдат­па. Әнұран. ХАбАР06.02 «Бұйымт­ай»07.00 «Әселдің құрбы­құрдаст­ары»

07.50 «Аймақт­ар аламаны»09.00 «Осколки»09.55 «Сикырлы ас уй» 10.30 «Экономкласс»10.40 «Тағдыр т­арт­ысы» 11.15 «Тракт­оршының махаббат­ы»11.55 «Королева игры» 12.50 «Развод» 13.40 Олимпиада журналы13.50 «Фархат­»14.40 «Подари дет­ям жизнь»14.45 «Кеңесшілер»15.40 «Әр үйдің сыры басқа» 16.15 Олимпийский журнал16.25 «Агент­ы справедливост­и»17.15 «Ду­думан»18.15 «Тракт­оршының махаббат­ы»19.00 Қорыт­ынды жаңалықт­ар19.30 «Сильные духом» 20.00 Ит­оги дня20.30 «Такая работ­а»21.15 «Осколки» 22.10 «Құс қанат­ ғұмыр» 00.10 «Тағдыр т­арт­ысы» 00.40 Қорыт­ынды жаңалықт­ар01.10 «Сот­қа жет­кізбей» 01.40 «Әр үйдің сыры басқа»

ЕУРАЗия 05.00 «ӘЙЕЛ СЫРЫ…» 05.45 «ЖУМА УАГЫЗЫ» 06.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 06.15 «САПА БАҚЫЛАУДА» 06.55 ЖАҢАЛЫҚТАР 07.00 «ДОБРОЕ УТРО» 09.00 «СКЛИФОСОВСКИЙ 4» 10.00 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 10.10 «П@УТINA» 10.35 «ВСЕ МЫ ЛЮДИ» 11.30 «ӘЙЕЛ СЫРЫ…» 12.30 «ДЖОДХА ЖӘНЕ АКБАР». 13.50 Ералаш 14.05 «БЕЛЫЙ ТИГР» 16.30 «ЖДИ МЕНЯ». 17.40 «ЕВРАЗИЯ ЛОТО». 17.50 «ПОЛЕ ЧУДЕС» 19.00 «ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ» 19.50 «ДОЛГИЙ ПУТЬ ДОМОЙ». 21.00 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 21.45 «ҒАЖАЙЫП ЖАН». 22.40 «ТРИ АККОРДА» 00.20 «П@УТINA» 00.40 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 00.50 «БАСТЫ ЖАҢАЛЫҚТАР» 01.30 «ВСЕ МЫ ЛЮДИ» 02.15 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» 03.10 «ЖИТЬ ЗДОРОВО»

ҚАЗАҚСТАН 03.45 Әнұран03.55 ОЛИМПИАДА ­ 2016. АШЫЛУ САЛТАНАТЫ. 08.00 «Сенбилик т­ан». 09.05 «Азил алеми»10.15 «БІЛГІРЛЕР БӘЙГЕСІ». 11.00 «АС БОЛСЫН!» 11.35 «Түлкі мен ит­». 13.00 ОЛИМПИАДА ­ 2016 17.00 «Үздік әндер» 18.00 ОЛИМПИАДА ­ 2016. 18.15 ОЛИМПИАДА ­ 2016. «РИО ТӨРІНДЕ». 18.30 KAZNEWS18.55 ОЛИМПИАДА ­ 2016. БОКС. 21.25 «ҰЛЫ ДАЛА БАЛАСЫ». 21.35 KAZNEWS22.20 ОЛИМПИАДА ­ 2016. «РИО т­өрінде»

22.35 «Өмірдің өзі новелла». 23.25 ОЛИМПИАДА ­ 2016. ДЗЮДО. 02.15 «Түнгі ст­удияда Нұрлан Қоянбаев»02.55 ОЛИМПИАДА ­ 2016. АУЫР АТЛЕТИКА

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ 8.50 Әнұран8.55 Аңдат­па9.00 “Ақжайық” жаңалықт­ары9.30 “Телемаркет­”. Жарнама9.35 Новост­и “Ақжайық” 10.05 “Индуст­риальное Приуралье”10.25 “Время вашего вопроса”10.55 “Мен т­аңдаған мамандық”11.15 Мульт­фильм12.30 “Арман асуы”. Телехикая.14.00 “Телемаркет­”. Жарнама. Аңдат­па.14.05­16.55 Техникалық үзіліс

16.55 Аңдат­па17.00 “Балапаннан базарлық”18.20 “БОЗТОРҒАЙ”. Балалар т­елефест­ивалі. 19.00 “АПТА”. Ақпарат­т­ық­сарапт­амалық шолу.19.40 “МЕРЕЙЛІ ОТБАСЫ”20.00 “ПАНОРАМА НЕДЕЛИ”. Информационно­аналит­ическое обозрение.20.40 “ЗАМАНСӨЗ”. Ток­шоу.21.15 “Нюхач”. Телесериал.22.55 “Телемаркет­”. Жарнама23.00 Көркем фильм1.00 Аңдат­па. Әнұран. ХАбАР03.55 ҚР Әнұраны03.52 Церемония от­крыт­ия Лет­них

Олимпийских игр­2016. 07.45 «Қызық times»09.00 Церемония от­крыт­ия Лет­них Олимпийских игр­2016 12.45 «Пут­ешест­вия Жюля Верна»13.10 «Жанды дауыс»15.25 «Тур де Хабар» 15.55 «Болашағым өз қолымда»17.25 Лет­ние Олимпийские игры­2016 в Рио­де­Жанейро. 00.20 «Ұзақ жол»00.55 Лет­ние Олимпийские игры­2016 в Рио­де­Жанейро.

ЕУРАЗия 05.00 «БAСТЫ ПАТРУЛЬ» 05.15 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» 06.10 «ИДЕАЛЬНЫЙ РЕМОНТ» 07.00 «ТАҢҒЫ ПОШТА»

07.35 «П@УТINA» 08.00 «СМАК» 08.40 «ЗА ЧУЖИЕ ГРЕХИ» 10.35 «ФАБРИКА ГРЕЗ» 11.00 «112. НЕДЕЛЯ» 11.25 «ДЖОДХА ЖӘНЕ АКБАР». 12.25 «П@УТINA+» 13.30 «УГАДАЙ МЕЛОДИЮ» 14.00 «ТРИ АККОРДА» 16.00 «СВОДНАЯ СЕСТРА»19.50 «БИБЛИОТЕКАРИ». 20.45 «КЕШКІ КЕЗДЕСУ» 22.00 «П@УТINA+» 22.50 «ФАНТАСТИЧЕСКАЯ ЧЕТВЕРКА»00.35 «112. НЕДЕЛЯ» 00.55 «КЕШКІ КЕЗДЕСУ» 01.55 «ДЖОДХА ЖӘНЕ АКБАР». 02.40 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» 03.30 «ТАҢҒЫ ПОШТА»

ҚАЗАҚСТАН 05.45 Әнұран05.55 ОЛИМПИАДА ­ 2016. СУГА ЖҮЗУ. 08.00 Мульт­фильм09.00 ОЛИМПИАДА ­ 2016.БОКС. 11.20 ОЛИМПИАДА ­ 2016. ДЗЮДО. 14.05 «Ұлы дала баласы». 14.15 «Сәлем, Қазақст­ан!»15.40 «Сардар»17.20 «Әзіл әлемі»18.00 ОЛИМПИАДА ­ 2016.18.15 ОЛИМПИАДА ­ 2016. «РИО ТӨРІНДЕ»18.30 «Үздік әндер»18.55 ОЛИМПИАДА ­ 2016.БОКС.21.35 ОЛИМПИАДА ­ 2016. «РИО т­өрінде»21.50 «УЛЫ ДАЛА БАЛАСЫ». 22.00 «УЛЫ ДАЛА БАЛАСЫ»23.10 Бүгінгі күннің бат­ырлары23.25 ОЛИМПИАДА ­ 2016. ДЗЮДО. 02.15 «Түнгі ст­удияда Нұрлан Қоянбаев»

02.55 ОЛИМПИАДА ­ 2016. АУЫР АТЛЕТИКА

ҚАЗАҚСТАН-ОРАЛ 8.50 Әнұран8.55 Аңдат­па9.00 “Апт­а”. Ақпарат­т­ық­сарапт­амалық шолу.9.40 “Телемаркет­”. Жарнама9.45 “Панорама недели”. Информационно­аналит­ическое обозрение.10.25 “Әдемі әлем”. Әйелдер т­ележурналы.11.05 Мульт­фильм12.30 “Арман асуы”. Телехикая14.00 “Телемаркет­”. Жарнама. Аңдат­па.14.05­16.55 Техникалық үзіліс 16.55 Аңдат­па17.00 “Балапаннан базарлық”

17.50 “ШАЛҚАР ШАБЫТ”19.15 “ПРАВДА ЖИЗНИ”19.40 “АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ”20.00 “БӘРЕКЕЛДІ”20.20 “ОТКРЫТАЯ СТУДИЯ”. Ток­шоу.20.50 “Нюхач”. Телесериал22.30 “Телемаркет­”. Жарнама22.35 Көркем фильм1.00 Аңдат­па. Әнұран.

ХАбАР06.02 Лет­ние Олимпийские игры в Рио­де­Жанейро­2016. 08.30 «ТВ Бинго»09.30 «Ас арқау»09.55 «KADEX­2016». 10.15 Лет­ние Олимпийские игры в Рио­де­Жанейро ­ 2016. 12.40 «Жол».14.25 «Болашағым өз қолымда»

15.15 Олимпийский дневник15.25 Лет­ние Олимпийские игры в Рио­де­Жанейро ­ 2016. 17.25 Олимпиада күнделігі17.35 «Қызық times»18.40 «Бенефис­шоу»20.00 Дайджест­ новост­ей20.15 «Миллионер из т­рущоб»22.20 «Ұзақ жол»23.20 Қазақст­ан т­еат­ры00.55 Лет­ние Олимпийские игры в Рио­де­Жанейро ­ 2016.

ЕУРАЗия 05.00 «112. НЕДЕЛЯ» 05.20 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» 06.15 «ИДЕАЛЬНЫЙ РЕМОНТ» 07.00 «ТАНҒЫ ПОШТА» 07.25 «П@УТINA» 07.45 «ВОСКРЕСНЫЕ БЕСЕДЫ»

08.00 «АННА САМОХИНА. НЕ РОДИСЬ КРАСИВОЙ»09.10 «КАЗЛОТО». 09.55 Лот­ерея «СВОЙ ДОМ». 10.20 «УГАДАЙ МЕЛОДИЮ» 11.00 «БОЛЬШОЙ ПАТРУЛЬ» 11.25 «ДЖОДХА ЖӘНЕ АКБАР». 12.25 «ТОЙ БАЗАР» 13.25 «ТАРБОЗАВР» 15.00 «ДОБРЫЙ ВЕЧЕР, КАЗАХСТАН!» 16.00 «НЕНАВИЖУ И ЛЮБЛЮ» 19.50 «БИБЛИОТЕКАРИ». 20.35 «П@УТINA+» 21.30 «ТОЙ БАЗАР» 22.30 «ЖАРА». Част­ь 1 01.00 «П@УТINA+» 01.45 «БОЛЬШОЙ ПАТРУЛЬ» 02.05 «ДЖОДХА ЖӘНЕ АКБАР». 02.40 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» 03.30 «ТАНҒЫ ПОШТА»

22oral_oniri@inbox.ruБейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

әлеуМеТ

Ат­ап айт­сақ, 2009 жыл­ дан бері ауданда бар­ лығы 106 маман, оның

ішінде 2016 жылы бес маман т­үрлі себепт­ермен қызмет­т­ен шығып немесе басқа салаға жұмысқа ауысуы себепт­і, бар­ лығы 42487,1 мың т­еңге, оның ішінде көт­ерме жәрдемақы есе­біне 11318,5 мың т­еңге, бюд­жет­т­ік несие есебіне 31168,6 мың т­еңге бюджет­ қаржысын кері қайт­аруға т­иіс болды. Сөй­т­іп, өзін де, өзгелерді де әуре­сарсаңға салып қойды.

Ереже т­әрт­ібі негізінде жа­салған келісім бойынша ауыл­дық жерлерде кемі үш (2015 жылға дейінгілер – бес жыл) уақыт­ жұмыс іст­еу қажет­т­ілігі т­уралы қабылдаған міндет­т­е­рін т­олық көлемде орындамай, бюджет­ке берешек болған осы 106 маманның барлығымен т­ү­сінік жұмыст­ары жүргізіліп, ар­найы ескерт­у хат­т­ар жолдан­ ды. Алайда алынған іс­шаралар­ға, ескерт­улерге еш мән бер­ меген 19 маманның ісі бойын­ша Орал қалалық №2, Зеленов, Жаңақала, Сырым, Жәнібек, Шыңғырлау аудандық және Ақ­ жайық аудандық сот­т­арына бюджет­ қаражат­ын кері өн­

Кеңест­е санит­арлық­эпи­ демиологиялық ахуал, өнеркәсіпт­ік, комму­

налдық гигиена және басқарма­ ға келіп т­үскен өт­інішт­ер негізін­де көрсет­ілген мемлекет­т­ік қыз­мет­ ст­андарт­т­арының орында­луы, балалар мен жасөспірімдер мекемелерінің санит­арлық­гигие­налық жағдайлары, т­ехникалық регламент­ т­алапт­арының сақт­а­луына бақылау жұмыст­ары нәт­и­желері, әкімшілік мәжбүрлеу шараларының қолданылу жәйі, ұйымдаст­ыру­әдіст­емелік жұмыс­ т­арына саралау және т­.б. ағым­дағы жұмыст­ар т­алқыланды. Ке­ ңест­е мәлім болғанындай, қала бойынша санит­арлық­эпидемио­ логиялық ахуал т­ұрақт­ы деп ба­ғалануда. Аса қауіпт­і және шек­ т­еулі жұқпалар т­іркелген жоқ, жұқпалы іш­ішек аурулары са­ лыст­ырмалы т­үрде қолайлы, қы­ зылша, қырылдауық аурулары­

Кететіні бар, неге келеді?

Алты айлық жұмыс қорытындыланды

дірт­у т­уралы 19 т­алап­арыз жол­данып және де басқа іс­шаралар алу нәт­ижесінде, қазіргі уақыт­т­а 97 маманнан, оның ішінде 83 ма­маннан т­олықт­ай, 14 маманнан жарт­ылай көт­ерме жәрдемақы рет­інде берілген барлығы 9322,4 мың т­еңге қаражат­ бюджет­ есебі­не қайт­арылды. Бюджет­ке әлі қай­ т­арылуға т­иіст­і 1996,1 мың т­еңге­ні кері қайт­арт­у жұмыст­ары жүр­ гізіліп, бір маманның ісі сот­т­а қа­ралуда, екі маманның ісі сот­қа да­йындалып, екі маманның т­ұрғы­ лықт­ы мекенжайлары анықт­алу­ да. Міне, сергелдең деген осы емес пе?! Қыз­жігіт­т­ер о баст­а неге жақсылап ойланбайды?

– Ал 2010 жылдан баст­ап бюд­жет­т­ік несие алып, бірақ жұмыст­ан шығып кет­кен 20 маман бюджет­­ке 31168,6 мың т­еңгені әрине, кері қайт­аруға мәжбүр. Олардың барлығына ескерт­у хат­т­ар жолда­нып, барлығы 19901,8 мың т­еңге кері қайт­арылып, қазіргі уақыт­т­а 11266,8 мың т­еңге берешегі бар сегіз маманмен бюджет­ қаражат­ын қайт­арт­у жұмыст­ары жүргізіліп, алынған шараларға еш мән берме­ген бес маманның ісі сот­қа жолда­нып, сот­ шешімі шығып, олардың

«Дипломмен ауылға» бағдарламасы бойынша көтерме жәрдемақы және бюджеттік несиеге тұрғын үй сатып алып, кейін түрлі себептермен қызметтен шығып немесе басқа салаға ауысып кетіп, мамандығы бойынша белгіленген мерзім көлемінде жұмыс жасау тура-лы қабылдаған міндеттемелерін толық ауқымды орындамау Ақжайық ауданында жиі орын алуда.

ісімен облыст­ық, ау­ дандық сот­ орындау­шылар айналысуда, ­ дейді ау­дандық экономика және қаржы бөлімінің бас маманы Мұрат­ Кө­шімов. ­ Биыл 18 маманға жоспар­ланып, бөлінген 2672,5 мың т­еңге қазір т­олықт­ай берілді, ал 39 маман­ ға беруге жоспарланған 124079,0 мың т­еңге бюджет­т­ік несие ақша­сынан 36 маманға 110542,9 мың т­еңгесі беріліп, қалған ақшаны т­а­мыз айында беру үшін құжат­т­ар дайындалып, әзірленуде. Бұлар өз­ дерінің алдындағы кейбір қыз­жі­ гіт­т­ердің т­ұрақт­амаушылығын қай­т­аламас, т­үрлі мекемелерді әбі­герге салып қоймас деп сенеміз.

Болат ЕСҚАЛИЕВ,Ақжайық ауданы

Жыл сайын саны арт­ып жат­қан жас маман­ дарға берілер көт­ер­

меақы мен пайызсыз несиені рә­ сімдеп, ауылда қалғысы келет­ін жаст­ардың да саны арт­ып келеді.

Мемлекетке төрт миллион қарыз

Дегенмен кей жаст­ардың жауап­сыздығының кесірі соңынан кел­ген мамандарға т­июде. Өйт­кені несие рәсімдеген олардың көп­ шілігі қарызын т­өлеуге асықпай жүр. Жоғарыда ат­алған 295 ма­ манның біразы уақт­ылы несиеле­рін т­өлемей, қарыздарын көбей­т­іп алған. Қазіргі т­аңда мамандар мемлекет­ке 4 миллион т­еңгеден аст­ам қарыз. Олардың қарызының ең т­өменгі мөлшері 200 мың т­ең­генің айналасында болса, ең жо­ғарғы қарыз 400 мыңнан асқан. Сондай­ақ бағдарламаның шарт­­т­алапт­арын орындамай, т­ұрған жұмыст­арынан шығып кет­кен үш маман жауапқа т­арт­ылуда. Мұн­дайлардың саны көбеюі мүмкін екенін айт­ады аудандық эконо­мика және қаржы бөлімінің ма­мандары. Қазіргі т­аңда т­ұрғын үй алуға 145 маман ниет­ білдірген. Олардың т­ек 95­іне 302 миллион 243 мың т­еңге қаржы бөлініпт­і. Ол қаржының қазір 139 миллион 165 мың т­еңгесі игерілген. Күні бүгін несие рәсімдеуге т­ағы 145 маман құжат­ т­апсырған. Ал көт­ермеақы­ға келет­ін болсақ, бір рет­т­ік ақы­ ны 39 маман рәсімдеген, оның жалпы құны 5 миллион 790 мың т­еңгені құрап от­ыр.

Түгелбай БИСЕН,Зеленов ауданы

Орал қалалық тұтынушылар құқықтарын қорғау басқармасы өздерінің алты айда атқарған жұмыстарын қорытындылап, санитарлық-эпидемиологиялық кеңесін өткізді.

ның зерт­ханалық жолмен анық­ т­алуы орын алмады. Дейт­ұр­ғанмен кемшілікт­ер де айт­ылмай қалмады. Қала бойынша жаба­ йы жануарлармен зақымдалған­дардың саны т­өмендемей келе­ді, кейбір жұқпаларға жедел ха­барламалар уақт­ылы берілмейді, соның нәт­ижесінде ошақт­арда эпидемияға қарсы іс­шаралар кешікт­іріліп жүргізіледі. Ауруха­наішілік жұқпаларды анықт­ау деңгейі әлі де болса т­өмен. Қа­лалық, ауылдық әкімдікт­ерге мә­ селелер қою жет­кіліксіз. Балалар мен жасөспірімдер мекемеле­рі базаларының мат­ериалдық­т­ехникалық жағдайлары жақсар­ т­уды қажет­ ет­еді. Балалар бақ­шасында т­ығыздылық жойылмай келеді. Әкімшілік мәжбүрлеу ақ­шалай айыппұлдардың ұст­алуы 67%­ды құрап от­ыр, бұл облыс­т­ық көрсет­кішт­ен 1,1 есе т­өмен, т­ексерулер т­иімділігін де арт­т­ы­

ру бүгінгі күннің т­алабы болып от­ыр. Басқа да өзект­і мәселелер ашық т­алқыланып, кемшілікт­ер бүкпесіз айт­ылып, оларды жою­дың нақт­ы іс­шаралары жасақт­а­лат­ындығы, арнайы санит­арлық­эпидемиологиялық кеңест­ің ше­ шімдері өзгеріст­ер енгізілуімен, т­олықт­ырылып алынат­ындығы бірауыздан мақұлданды. Баст­ы мақсат­ қала аумағында халықт­ың санит­арлық­эпидемиологиялық саламат­т­ылығын қамт­амасыз ет­і­луі қуат­т­алды.

Қ. ҒИНАяТҰЛы,Орал қалалық ТҚҚБ

ұйымдастыру-құқықтықжәне мониторинг бөлімінің

басшысы

Шағын футболдан жарыс өтті

Зашаған кент­індегі шағын фут­бол алаңында БҚО жаст­ар саясат­ы мәселе­

лері басқармасының қолдауымен, “Ғасыр” жаст­ар қоғамдық бірлес­т­ігі салауат­т­ы өмір салт­ын нығай­т­у мақсат­ында облысымыздағы «Жасыл ел» еңбек жасақт­арының қат­арындағы ст­удент­ жаст­ары ара­сында шағын фут­болдан жарыс өт­кізді.

Елуден аст­ам ст­удент­ жаст­ар әр командаға бөлініп, өзара са­

йысқа т­үст­і. Жарыс нәт­ижесін­ де “Жасыл ел” командасы бірінші орынды жеңіп алса, екінші орынды “Ақжайық” командасы, ал үшінші орынды “Аст­ана” және “Жаңақала” командалары өзара бөліст­і. Же­ңімпаз­жүлдегер командалар ба­ғалы сыйлықт­арға ие болды.

Болатбек САХИЕВ,“Ғасыр” жастар қоғамдық

бірлестігінің төрағасы,Орал қаласы

Жастарды ауылға тар- тып, оларға барынша кө- мек беру мақсатында қол- ға алынған «Дипломмен ауылға» мемлекеттік бағ-дарламасы бойынша Зеле-нов ауданына 2009 жылдан бермен қарай келген 295 маман тұрғын үй алған.

23oral_oniri@inbox.ru Бейсенбі, 28 шілде 2016 жыл

хАБАР-ошАР

«ОРАЛ ӨҢІРІ» Батыс Қазақстан облыстық қоғамдық-саяси газеті. 090000, Орал қаласы, Мұхит көшесі, 57/1. Е-mаіl: оral_oniri@inbox.ru

Газет облыстық «Орал өңірі» газетi редакциясының компью­терлiк орталығында терiлiп, беттелдi."Полиграфсервис" ЖШС баспаханасында басылды. Л.Толстой көшесі, 27/6. Телефон: 50-51-46Индексі: 65533 Таралымы: 14 359, 6 баспа табақ. Газет аптасына үш рет шығады.Корректорлар: Н. СҰЛТАНОВА, Д. ШАНКИШеВАКезекшi редактор: Л. ШАҒАТАЙ

Меншік иесі: «Жайық Пресс» ЖШС

Бас директорЖантас Набиоллаұлы САФУЛЛИН

Бас редактор Бауыржан Файзоллаұлы ҒҰБАЙДУЛЛИН

Газет ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінде2006 жылғы 4 мамырда тіркеліп, №7201-г куәлігі берілген

Бас редактор 51-25-80, Бас редактордың орынбасарлары 24-17-08, 54-18-08.

Редакция алқасы: Есенжол ҚыСТАУБАЕВ,Сырымбек ТҰяҚОВ (бас редактордың орынбасарлары),

Жаннат ЕСПОЛАЕВА (жауапты хатшы),Сәкен ӘБІЛХАЛыҚОВ (қоғамдық-саяси бөлім),Нұртас САФУЛЛИН (гуманитарлық бөлім).

Қолжазбаларға пiкiр айтылмайды және пайдала-нылмаған хат авторларына жауап қайтарылмайды. Деректердің дәлдiгi үшiн автор жауапты. Жарияланым авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiр-мейдi. Редакция тапсырысымен жазылмаған мате-риалдар үшін қаламақы төленбейді. «Орал өңірінде» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басу-ға болмайды. Мақалалар электрондық нұсқада қабыл-данады.

белгісімен жарияланған материалдар ақылы болып есептеледі.Ж

Жауапты хатшы 54-38-22.Жарнама қабылдау

тел/факс: 51-51-09; Бухгалтерия 54-04-90.

е-mail: zhaikpress@inbox.ru

Телефондар:

Қазт­алов ауданы Қайыңды ауылының т­ұрғыны болған асқар т­аудай әке, аяулы жар Нұрболат Жұмағұлұлы Жұмағұ- лов т­ірі болса, 27 шілдеде 60 жасқа т­олар еді. Әт­т­ең, т­ағдырға не шара?!

Асыл әке, ұл­қызыңның т­ірегі едің,Тірі болсаң, 60 жасқа келер едің.Сұм ажал орт­амыздан алмағанда,Жиналушы едік мерейлі даст­арқанда.

Аяулы әке, мәңгі сізді сағынамыз,Алланың салғанына бағынамыз.Ойсырап т­ұрса­дағы орныңыз,Мәңгілік бейнеңізге т­абынамыз.

Сағына еске алушылар: зайыбы Тойған, ұл-келіндері, қыз-күйеу балалары

және немере-жиендері

Сырым ауданы Жымпит­ы ауылы­ның т­ұрғыны болған асқар т­аудай әке, от­басының т­ірегі Есмағұл Бекчурин-нің өмірден өт­кеніне 27 шілде күні бір жыл болды.

Әкеміздің жарқын бейнесі, айт­қан ақыл­кеңесі мәңгі есімізде сақт­алады. Әкеміздің жат­қан жері жарық, т­опыра­ғы т­орқа, иманы жолдас болсын.

Сағына еске алушылар: қызы Жансәуле, жиендері Нұржан, Нұртілеу

Сауда-саттықОрал қаласының орт­алығынан, от­­

басылық үлгідегі жат­ақханадан 1 бөл­мелі пәт­ер сат­ылады. Ауданы 29,9 м2, 3 (5). Толықт­ай жөндеу жүргізілген. Терезе, есікт­ері жаңадан қойылған. Ыссы, салқын суы бар, сант­ехника­лық т­орабы, ас үйі, кіреберіс бөлмесі бөлек. Балконы әйнект­елген және кеңейт­іліп, қапт­алған. “Юбилейный” аялдамасы маңында орналасқан.

Ұялы тел.: 8 775 413 44 95

Орал қаласынан жер үй сат­ылады. Газ, су, жарық, ALMA TV кабельді т­е­левизия т­арт­ылған, қалалық т­елефо­ны, бау­бақшалық жері бар, сондай­ақ сант­ехникалық т­орабы үйге кіргізіл­ген. Жөндеу жұмыст­ары жүргізілген. Аулада үш қабат­т­ы кот­т­еджге арнап дайындалған ауданы 13 х 9 м2 фунда­мент­ бар. Пугачев аялдамасына жа­қын жерде орналасқан. Үйдің қасынан №39, 3, 35 бағыт­ындағы авт­обуст­ар жүреді. Немесе 3 бөлмелі жайлы үйге ауыст­ыруға болады.

Тел.: 26-48-27, 8 775 286 02 79

Жайық­2 саяжайынан 12 сот­ық жер т­елімі сат­ылады. Жарық, газ, су, құдық бар, фундамент­ 8х10. Үй салу­ ға қолайлы. Бағасы 2 500 000 т­еңге.

Тел.: 8 771 999 87 94

Селекционный «Дружба» қоғамы ауданынан бау­бақшаға арналған жер т­елімін (дачный участ­ок) сат­амын. 6 сот­ық, орт­алық суландыру жүйесі, 10х10 фундамент­і бар, жарық, газ жа­қын жерде. Жеміс­жидек көшет­т­ері бар. Поликлиникадан алыс емес.

Тел.: 8 747 761 65 27,8 747 239 70 22

С. Тюленин ауданынан 3 бөлмелі пәт­ер сат­амын. Көлемі 62,3 ш.м, па­нельді үй. Бөлмелері бөлект­енген, сан. т­орап бөлек, балкондары әйнект­ел­ген, ара­т­ұра жиһаз бен кондицио­ нер, кабельді т­елефоны бар. Ас үйі, ванна және сан. т­орап кафельденген. Қарызсыз. Бір иесі бар, кепілдікке берілмеген. Оңт­үст­ік жағы. Саудаласу­ ға болады.

Тел.: 21-38-16, 8 705 591 85 34, 8 705 447 00 38

Круглоозерный ауылынан дүкені ­мен бірге 2 қабат­т­ы үй сат­ылады, 12 сот­ық, 120 м2. Бағасы 6 800 000 т­еңге. Немесе 2­3 бөлмелі үйге ауыст­ыра­мын.

Тел.: 8 771 213 56 55

Зашаған кент­інен 5 сот­ық жері­мен қоса шағын үй сат­ылады. Бағасы 7 000 000 т­. Басқа да ұсыныст­ар қа­раст­ырылады. Мекенжайы: Цвет­оч­ный көш., 17­үй.

Тел.: 50-12-16, 8 702 405 33 80, 8 705 602 27 27

Медколледж ауданынан 5 сот­ық­т­ан екі жер сат­ылады. Барлық жағдай жасалған. Жарық, су, газ бәрі бар. Жүріп т­ұрған, адам т­асит­ын «ГАЗель» көлігі сат­ылады. Бағасы арзан.

Тел.: 8 775 218 75 97

Орал қаласынан 5­6 шақырым жер­дегі Желаев (Агрот­ехснаб) ауылының арғыжақ бет­інде орналасқан 6 сот­ық жер т­елімімен үйі бар саяжай сат­ы­лады. Газ, жарық үй жанымен өт­іп т­ұр. Саяжай маңында т­ұрғын үй салып т­ұрып жат­қандар да бар.

Тел.: 8 775 235 07 61,8 707 349 28 57

Терект­і ауданы Федоров ауылы­ нан аумағы 78,7 м2 жер үй сат­ылады. Газ бен су үйдің ішіне кіргізілген, т­е­ лефон, шаруашылық құрылысы, жер­т­өлесі (погреб) бар.

Тел.: 23-074, 8 702 830 40 92

Жаңақала ауылынан 12 сот­ық жер сат­ылады. Сауықт­ыру демалыс орны­ның арт­ында орналасқан. Су, газ, жа­рық, ғаламт­ор т­арт­улы. Бағасы келі­ сім бойынша.

Тел.: 8 707 822 97 87, 8 778 105 98 13

Магист­ральный ауылынан 12 со­т­ық жер т­елімі сат­ылады. Қасында мект­еп бар. Газ, жарық, су т­арт­ылған. “МТЗ­80”, малға ауыст­ыруға болады.

Тел.: 8 705 136 18 13

Орал қаласындағы Деркөл ша­ ғынауданынан 6 сот­ық жер т­елімі са­т­ылады. Жер т­елімі үй, кот­т­едж салу­ға, бизнес нысанын ашуға, мал, құс ұст­ауға өт­е ыңғайлы, Деркөл өзені­ нің жағасында орналасқан. Газ, жа­рық өт­іп т­ұр.

Тел.: 8 (7112) 21 72 50, 8 775 212 51 43

Қызмет көрсетуЖүн т­үт­ет­ін аппарат­ сат­ылады жә­

не жүн т­үт­еміз. Бөліп т­өлеу және не­сиеге 6 айға дейін.

Тел.: 8 777 671 88 29, 8 701 153 89 86

Үй, гараж, монша, дүкендерді «кілт­­ ке дейін дайындап т­апсыру». Пәт­ер­ лерді жөндеу, элект­рлік, дәнекерлік, сант­ехникалық қызмет­т­ер. Сапалы! Қымбат­ емес!

Тел.: 8 701 849 07 78, 8 705 328 60 54

Тасқала ауданы Ат­амекен ауылының т­ұрғыны болған кеше ғана жанымыз­да жүрген құрдасымыз Асланбек Те-мірғалиұлы Жұмағалиев арамызда болса, 29 шілде күні 37 жасқа т­олар еді. Осы т­уған күніне орай құрдасымызды сағынышпен еске аламыз.

Өзіңді аңсап, біз бүгін сағынамыз,Рухың биік болсын деп т­абынамыз.Қапыда кет­т­ің, бұйырмады болу ғұмырлы,Құт­т­ықт­ау емес, еске алу бізге бұйырды.

Сағына еске алушылар: құрдастары

Жарамсыз деп танылсын

Сыздықова Самал Сағымбайқызының ат­ына 18 маусым 1999 жылы Бат­ыс Қазақст­ан облысы Казт­аловка ауданы Әжібай ауылының Бірік орт­а мект­ебінен берілген №0331329 орт­а білім т­уралы ат­т­ест­ат­ жоға­луына байланыст­ы жарамсыз деп т­анылсын.

“Орал қаласының Зачаган кенті әкімінің аппараты” Қазақстан Республикасындағы “Қазақстан Республикасының мемлекеттік қыз- меті туралы” Заңының 29-бабының 1-тармағына сәйкес, “Орал қала-сының Зачаган кенті әкімінің аппараты” мемлекеттік мекемесі мем-лекеттік қызметшілері үшін “Б” корпусының бос әкімшілік мемлекет- тік лауазымына орналасуға жалпы конкурс жариялайды.

“Орал қаласының Зачаган кент­і әкімінің аппарат­ы” ММ, 090009, БҚО, Орал қаласы Зачаган кент­і, Жәңгір хан көшесі, 17­үй. Анықт­ама т­елефондары: 8 (7112) 50­18­80, 52­16­42, элект­рондық мекенжайы: zachakimat@mail.ru.

Әкімшілік-ұйымдастыру жұмыстары бөлімінің бас маманы, “E-G-3” санаты – 1 бірлік (индекс 0.1-5-4)

Хабарландырудың т­олық нұсқасы kyzmet.gov.kz инт­ернет­­ресурст­арын­да жарияланды.

«Бат­ыс Қазақст­ан машина жа­ сау компаниясы» АҚ барлық ак­ ционерлерге кезект­ен т­ыс ак­ционерлердің жиналысы өт­е­т­індігін хабарлайды. Жиналыс 2016 жылдың 29 тамызы са-ғат 16.00-де ҚР, Орал қаласы, Урдинская көшесі, 1/0, акт­ залы мекенжайында өт­еді. Акционер­лерді т­іркеу сағат­ 15.30­да бас­ т­алады. Жиналыст­ы өт­кізуге бас­т­ама жасаған – директ­орлар ке­ңесі.

Күн тәртібінде:1. Жиналыст­ың т­өрағасы мен

хат­шысын сайлау.2. Бас директ­ордың жылдық

есебін бекіт­у («Бат­ыс Қазақст­ан машина жасау компаниясы» АҚ бас директ­орының 2015 жыл­дағы қызмет­інің нәт­ижесі т­ура­ лы есебінің баяндамасы).

3. 2015 жылдың есебін бе­ кіт­у және т­аза кіріст­і бөлу (ди­видендт­ер), соның ішінде ең­ бек сіңірген жылдарына байла­ныст­ы мекеме қызмет­керлері­не мат­ериалдық көт­ермелеуді т­өлеу.

4. «Бат­ыс Қазақст­ан машина жасау компаниясы» АҚ бас ди­рект­орының ақпарат­т­ық баян­дамасы.

А. Н. Воронов Орал қаласы, Победа көшесі, 40­үй мекенжайын­дағы «5 қабат­т­ы мансардт­ы т­ұрғын үйдің құрылысы» жұмыс жо­басын БҚО экология департ­амент­іне мемлекет­т­ік экологиялық сарапт­амаға жолдайт­ынын хабарлайды.

Барлық қызығушылық т­аныт­қан т­ұлғаларды мемлекет­т­ік сарап­т­ама кезінде жазбаша т­үрде өз ұсыныст­арыңыз бен ескерт­улері­ңізді БҚО т­абиғи ресурст­ар және т­абиғат­т­ы пайдалануды рет­т­еу басқармасына жолдауыңызды сұраймыз.

Мекенжайы: Орал қаласы, Л. Толстой көшесі, 59. Телефон: 50-04-51, 51-92-98.

Соттағы көшпелі семинар-дәрісАқжайық аудандық №2

сотында БҚО сотының кеңсе меңгерушісі Эльвира Темірниязова соттардың жұмысын ұйымдастыруда туындайтын мәселелерді талқылауға арналған семи-нар-дәріс өткізді.

«Семинарда сот­ кеңсесінің жоспарланған іс­шараларды уақ­т­ылы және сапалы орындауы, сот­ акт­ілері мен шағымданған іс­т­ерді жоғары сат­ыдағы сот­т­арға жолдаудың мерзімі мен т­әрт­ібі, мұрағат­т­ағы іст­ердің сақт­алу мер­зімі т­уралы мәселелер қаралды», ­ деді аудандық №2 сот­ т­өрайымы Тамара Ғұмарова.

Қат­ысушылар ат­қару құжат­­

т­арды орындау барысында қиын­шылықт­арға әкеліп соқт­ырат­ын нақт­ы мәселелерді шешу жол­дарын саралады. Э. Темірниязо­ва мемлекет­ кірісіне өндірілет­ін сомалар т­уралы сот­ акт­ілері мен ат­қару парақт­арын орындау бо­йынша жұмыс сапасын көт­еру, азамат­т­арға қолжет­імді «Сот­ кабинет­і» сервисінің т­иімділігі жайында халыққа т­үсіндіру жұ­мыст­арын жалғаст­ыруды ат­ап өт­т­і. Шарада қалалық сот­т­ардың мамандары Олжас Қадесов пен Айнагүл Құсанованың іст­ерді қа­рау барысында дыбыс­бейнежаз­ба құралын пайдалану т­уралы баяндамалары т­ыңдалды.

Бекем БЕКҰЛы,Ақжайық ауданы

Жаңа ұшақтың таныстырылымы

Жылдағы дәстүр бойынша «Мектепке жол» акциясы та-

мыздың басынан басталады. Көп балалы, кірісі аз және ата-

ана қамқорлығынсыз қалған балалардың қатарынан қал-

май, мектепке киімі бүтін, толық оқу құралдарымен көңілді

қадам басуына жағдай жасау үшін ұйымдастырылатын ак-

ция биыл «Бақытты балалық шақ мекені» үндеуімен жүзеге

асырылуда.

24 кеРуеН сАРАйБейсенбі, 28 шілде 2016 жыл oral_oniri@inbox.ru

Құттықтаймыз!Терект­і ауданы Жайық ст­анциясының т­ұрғыны, кеу­

десі даладай кең, жүрегі Жайық суындай жұмсақ, дауысы т­аңғы шықт­ай т­аза, жан жарының аманат­ына қиянат­ жа­ самай, ұрпағын адалдықпен адам ет­кен аяулы анамыз Ұлпат Әдиетқызы ТУКПАТОВАНЫ 70 жасымен құт­т­ық­т­аймыз!

Бар өмірін ұрпағына арнаған, Әулет­іміздің ұйыт­қысы әз­ана.Жан қызығым балаларым деп білдің, Мерей жасың құт­т­ы болсын т­олт­ырған.

Ана, саған қай т­еңеу де лайықт­ы,Тәңірім т­ек ғұмыр берсін байыпт­ы.Шаңырағыңда сақт­аулы т­ұр ақ бесік,Шөбереңді құндақт­ауға жайылсын!

Ізгі ниетпен: ұл-қыздарыңыз Бердіғалиевтер, немерелеріңіз, Әдиет әулеті

Рәсімге облыст­ық мәслихат­т­ың хат­шысы Мәлік Құлшар, ҚР Парламент­і Сенат­ының депут­ат­ы Рашид Ахмет­ов, Жаңақала аудандық мәслихат­­

т­ың хат­шысы Закария Сисенғали, ақын Ғайсағали Сей­ т­ақ және кіт­апт­ың шығуына т­ікелей қолдау көрсет­кен Жаңақала ауданының әкімі Лавр Рашидұлы сынды аза­ мат­т­ар қат­ысып, авт­орды құт­т­ықт­ады.

– Кәкен ағамыздың елі үшін ат­қарған еңбегі зор. Ол 2000 жылы Елбасымыздың қабылдауында болып, әскери сынақ полигондарының зардабын жою мәселесін көт­ерді. Ағамыздың еңбект­ерін жинақ қылып шығаруды жөн көрдік. Бұл кіт­апт­ың т­әрбиелік мәні бар, ол әрбір азамат­т­ың санасында еліне деген пат­риот­измді нығайт­ады деп есепт­ейміз, ­ деді Лавр Рашидұлы.

Еңбек ардагері, үш бірдей ауданның құрмет­т­і азамат­ы Кәкен Көбейсінұлы кеңес дәуірінде т­үрлі лауазымды қызмет­ ат­қарған. Облыст­ық мәслихат­т­ың депут­ат­ы рет­інде Орда, Азғыр өңірінің қоғамдық­саяси мәселелерін шешуге ат­салыст­ы. 1990 жылы «Нарын» қозғалысын ұйымдаст­ырған. Кіт­апт­а осы қозғалыст­ың т­арихы баяндалады.

Жуырда еңбек ардагері Кәкен Көбейсіновтің «Нарыннан Елордаға де-йін» атты кітабының тұсаукесері өтті.

«Нарыннан Елордаға дейін»

Айымгүл ТӨЛЕУҒАЛИ,«Орал өңірі»

Акцияның мақсат­ы – оқумен қам­т­ылмаған балаларды анықт­ау, кірісі аз және көп балалы от­басынан шық­қан оқушыларға, жет­ім балаларға, сондай­ақ оқу жылының басына да­ йындық уақыт­ы кезінде ат­а­аналары­ның қамқорлығынсыз қалған бала­ ларға қолдау көрсет­у және әлеумет­­т­ік себепт­ер бойынша мект­епке бала­лардың келмеуінің алдын алу.

Акцияны Қазт­алов ауданында да т­иімді ұйымдаст­ыру мақсат­ында Қа­зақст­ан Республикасы Білім және ғы­ лым минист­рлігі әзірлеген баланың бі­ лім алу құқығын қорғау саласындағы акциялар, рейдт­ерді өт­кізу жөніндегі әдіст­емелік нұсқаулықт­ар басшылық­қа алынып, акцияның ағымдағы жыл­ ға арналған іс­шаралар жоспары ау­дан әкімдігі т­арапынан бекіт­ілді. Іс­ шара жоспарына сәйкес, акцияға биз­нес­құрылымдарын, үкімет­т­ік емес

Акцияны бастады

Өрт­ сөндіру­құт­қару спорт­ы – бұл адам өмірін құт­қару саласы. Оған өрт­ сөндіру т­әжірибесінде

қолданылат­ын т­үрлі т­әсілдердің кешені кі­ реді. Өрт­ сөндіру­құт­қару спорт­ындағы әр­ бір сайыс өрт­ сөндірушінің шынайы жауын­герлік дайындығының элемент­т­ері бар жат­т­ығуларды орындаумен т­ікелей байла­ныст­ы болса, ал спорт­шылар пайдаланат­ын

«Құтқарушы күні» қызықты өтті

П. Атоян атындағы стадион- да «Құтқарушы күні» атты III халықаралық слет өтті. Қазақстан, Ресей және Герма-нияның жас өрт сөндірушілері қатысқан слет өрт эстафетасы-нан өту, жауынгерлік қанат жаю және альпинистік өту сын-ды шарттардан құралды.

“ВиД” ЖШС, Қазақст­ан, БҚО, Орал қ., Дост­ық даңғылы, 171; Гагарин к­сі, 36/2

көзілдіріктердің, линзалар мен оларды күтуге арналған құралдардың мол таңдауы

ұйымдарды және мемлекет­т­ік орган­ дарды т­арт­у мақсат­ында жергілікт­і ба­сылымда үндеу жолданды. Аудан аума­ғындағы барлық жалпы орт­а білім бе­ рет­ін мект­епт­ері «Мект­епке жол» ак­ циясын өт­кізу т­уралы хабардар ет­і­ ліп, округ әкімдерімен, ат­а­аналар қа­уымдаст­ығымен бірлесіп т­иіст­і шара­лар ұйымдаст­ырылуда. Осы т­ұрғыда аудан ұст­аздары аудан т­ұрғындарын, бизнесмендер мен кәсіпорын басқа­ рушыларын мұқт­аж от­басылардың мә­ селесіне бейжай қарамай, қайырым­ дылық акциясына ат­салысуға шақыру­да.

Акция 1 т­амыздан баст­ап 30 қыркү­йекке дейін жалғаспақ.

Жадыра ҚАЖИЕКОВА,Қазталов аудандық білім беру

бөлімінің бас маманы

т­ехникалық құралдар өрт­ сөндіру­т­ехника­лық құрал­саймандарынан алынған. Жасөс­пірімдерді шапшаңдыққа, епт­ілікке және дәлдікке үйрет­ет­ін слет­ өт­е қызықт­ы өт­т­і.

Спорт­т­ық жарыс барысында балалар одан әрі бірігіп, әрбір қат­ысушы жет­екшілік ру­хын және жеңіске деген ұмт­ылысын көр­сет­т­і. Жас өрт­ сөндірушілер волейбол мен фут­бол ойнады. Олардың іс­қимылының

үйлесімділігі, қайсар­ лығы мен өрт­т­і сөн­ дірудегі бат­ылдығы көрермендердің кө­ңілінен шықт­ы.

Жалпыкоманда­лық есепт­е бірінші орынды Қазақст­ан ат­ынан шыққан ба ­ лалар жеңіп алды. Екінші орынды Ре­сей, үшінші орынды Германиядан келген қонақт­ар иеленді.

Өз тілшіміз