Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)
TRANSCRIPT
![Page 1: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/1.jpg)
Прэзентацыя падрыхтавана І. Я. Андрэевай
Адкуль пайшлі назвы Адкуль пайшлі назвы нашых гарадоўнашых гарадоўМая Радзіма — Беларусь
4 клас
![Page 2: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/2.jpg)
МЭТА: пазнаёміць вучняў з паходжаннем назваў найбольш старажытных беларускіх гарадоў Полац-ка і Турава.ЗАДАЧЫ:— правесці знаёмства вучняў з летапіснымі звесткамі пра найбольш старажытныя беларускія гарады, а такса-ма з народнымі паданнямі і даследаваннямі вучоных аб паходжанні іх назваў;— паказаць, якую ролю ў развіцці гарадоў адыгралі рэкі;— развіваць уменне выдзяляць галоўнае ў вывучаемым матэрыяле, фарміраваць першапачатковае ўяўленне аб сістэмным падыходзе, які ўжываецца пры вывучэнні гісторыі;— выхоўваць цікавасць да гістарычнага мінулага бе-ларускай зямлі, павагу да нашых продкаў — людзей працавітых, руплівых і таленавітых, якія ўзводзілі гарады, развівалі рамяство і гандаль, клапаціліся, каб багацела і квітнела Бацькаўшчына.
![Page 3: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/4.jpg)
Заданне. Злучыце стрэлкамі даты, імёны і назвы.
XI ст. Леў Сапега «Руская праўда»
XVI ст. Яраслаў Мудры Статут
Яраслаў Мудры Леў Сапега
![Page 5: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/5.jpg)
Ці ведаеце вы?Ці ведаеце вы? Пытанне Да
чытанняПасля
чытанняЯк называецца самы стара-жытны беларускі горад?
?
Пад якой датай ён упершы-ню ўпамінаецца ў летапісе?Што вам вядома аб пахо-джанні яго назвы?Якія яшчэ старажытныя га-рады вы ведаеце?Адкуль паходзіць назва на-шага горада?Адкуль пайшлі назвы нашых гарадоў?
![Page 6: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/7.jpg)
Задачы вучоных-даследчыкаў1. Даведацца пра назву горада.2. Устанавіць дату яго ўзнікнення.3. Вызначыць паходжанне назвы горада.4. Скласці дзённік падарожжа па гара-дах Беларусі.
![Page 8: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/8.jpg)
Дзённік падарожжа па гарадах Беларусі
Маршрут
Назвагорада
Датаўзнікнен
ня Паходжанне назвы Вывады
1 Полацк 2 Тураў 3 Мінск 4 Віцебск 5 Магілёў 6 Гомель 7 Брэст 8 Гродна
![Page 9: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/9.jpg)
Маршрут навуковай экспедыцыіПолацк
![Page 10: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/10.jpg)
Упершыню Полацк (летапісны «Полотеск, Полотьск, Полтеск») згадваецца ў «Аповесці мінулых гадоў». Гэты запіс адносіцца да 862 г. Але гэтая дата, відаць, не вельмі дакладная, бо летапіс пісаўся праз 200—250 гадоў пасля падзей.
![Page 11: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/11.jpg)
У IX ст. Полацк размяшчаўся на гарадзішчы (заха-валася каля 1 га плошчы гарадзішча) на правым беразе Палаты (адсюль і назва — Полацк). Хуткаму развіццю Полацка спрыяла яго выгоднае размяш-чэнне на гандлёвым шляху «з вараг у грэкі» і «з вараг у арабы».
![Page 12: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/12.jpg)
Рака Палата
![Page 13: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/13.jpg)
План старажытнага Полацка
![Page 14: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/14.jpg)
У ХI ст. па загаду князя Усяслава Чарадзея ў По-лацку пабудаваны Сафійскі сабор.
![Page 15: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/15.jpg)
Так ён выглядаў у ХI ст. (макет).
![Page 16: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/16.jpg)
Спаса-Ефрасіннеўская царква ў Полацку
![Page 17: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/17.jpg)
Спаса-Ефрасіннеўскі манастыр
![Page 18: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/18.jpg)
Барысаў камень
![Page 19: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/19.jpg)
Вядомыя асобы, якімі ганарацца палачане
Ефрасіння Полацкая (XII ст.)
Францыск Скарына (1490—1551 гг.)
![Page 20: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/20.jpg)
Сімяон Полацкі (1629—1680 гг.)
![Page 21: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/21.jpg)
Увесну 2008 г. вучоныя вызначылі, што геаграфічны цэнтр Еўропы знаходзіцца ў Полацку. 31 мая 2008 г. у Полацку быў устаноўлены памятны знак «Геаграфічны цэнтр Еўропы». Зараз кожны, хто пабывае ў Полацку, зможа атрымаць памят-ны сертыфікат аб тым, што ён пабываў у самым сэрцы Еўропы.
![Page 22: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/22.jpg)
Колькасць насельніцтва сучаснага Полацка складае каля 81 тыс. чалавек.
![Page 23: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/23.jpg)
Герб Полацка
![Page 24: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/24.jpg)
Дзённік падарожжа па гарадах Беларусі
Маршрут
Назвагорада
Датаўзнікнен
ня Паходжанне назвы Вывады
1 Полацк 2 Тураў 3 Мінск 4 Віцебск 5 Магілёў 6 Гомель 7 Брэст 8 Гродна
862 г. рака Палата
![Page 25: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/25.jpg)
Тураў
Полацк
![Page 26: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/26.jpg)
Горад Тураў размешчаны на правым беразе ракі Прыпяць і яе пратокі Струменя. Гэта адзін са старажытнейшых гарадоў Кіеўскай Русі. Першае ўпамінанне аб ім адносіцца да 980 г. у «Аповесці мінулых гадоў»: «Рогволад бе пришед из заморья
и имяше свою волость Полотьсце, а Тур Турове, от него же и Туровци прозвашася».
![Page 27: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/27.jpg)
Карта, стар. 5
У Х—ХIII стст. Тураў быў сталіцай вялі-кага Тураўскага княства. Гэта быў най-багацейшы гандлёвы і рамесны горад.
![Page 28: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/28.jpg)
Паляванне на тура
![Page 29: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/29.jpg)
Руіны найвялікшага храма на тэрыторыі заходніх зямель старадаўняй Русі. Даўжыня — 29,3 м, шы-рыня — 17,9 м. Храм разбураны землетрасеннем 3 мая 1230 г. Выяўлены ў 1961 г.
![Page 30: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/31.jpg)
Макет храма
![Page 32: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/32.jpg)
Царква. Каменны крыж
![Page 33: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/33.jpg)
Царква ўсіх святых
![Page 34: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/34.jpg)
Помнік Кірыле Тураўскаму
![Page 35: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/35.jpg)
Кірыла Тураўскі
![Page 36: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/36.jpg)
Прайшлі стагоддзі. Шматлікімі войнамі і пажарамі не раз знікаў старажытны Тураў з твару зямлі і зноў адраджаўся да жыцця. Сучасны Тураў — невялікі гародок.
![Page 37: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/37.jpg)
Герб Турава
![Page 38: Паходжанне назваў гарадоў (1 урок)](https://reader033.vdocuments.site/reader033/viewer/2022061600/58a109721a28ab4b658b4695/html5/thumbnails/38.jpg)
Дзённік падарожжа па гарадах Беларусі
Маршрут
Назвагорада
Датаўзнікнен
ня Паходжанне назвы Вывады
1 Полацк 2 Тураў 3 Мінск 4 Віцебск 5 Магілёў 6 Гомель 7 Брэст 8 Гродна
862 г. рака Палата980 г. князь Тур