ÍÅÒ ÐÅËÈÃÈÈ ÂÛØÅ ÈÑÒÈÍÛ

XXI âåê ¹8

Ñî äåð æà íèå

Ðà áî òà Òå î ñî ôè ÷åñ êî ãî Îáùåñ òâà Ð. Áåð íüå. Èíòåð âüþ èòàëü ÿí ñêî ìó òå î ñî ôè ÷åñ êî ìó æóð íà ëó . . . . . . . . 2

Ñòðà íè öû èñ òî ðèè Å. Ô. Ïè ñà ðå âà. Èñòî ðèÿ ðóñ ñêî ãî òå î ñî ôè ÷åñ êî ãî äâè æå íèÿ . . . . . . . . . 3

Ì. Ãî ìåñ. Íå î ïóá ëè êî âàí íûå ïðî òî êî ëû ëîæè Áëà âàò ñêîé . . . . . . . . . 24

Âîï ðî ñû òå î ñî ôè ÷åñ êî ãî ó÷å íèÿÅ. Ï. Áëà âàò ñêàÿ. Èç íå îïóá ëè êî âàí íûõ ïðî òî êî ëîâ ëîæè Áëàâàòñêîé . . . . 27

Ñðàâ íè òåëü íîå èç ó÷å íèå Ë. Êðè âè÷. Òå î ñî ôèÿ è Àãíè-éîãà îá Ó÷è òå ëå Èè ñó ñå Õðèñ òå . . . . . . . . 30

Ìîñ êâà2010

ÈÍÒÅÐÂÜÞ Ñ ÐÀÄÕÎÉ ÁÅÐÍÜÅ,ïðåçèäåíòîì Òåîñîôè÷åñêîãî Îáùåñòâà

— Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âî áûëî îñ íî âà íî 135 ëåòíà çàä; àê òó àëü íû ëè âñ¸ åù¸ åãî öåëè?

Öåëè Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà òà êî âû, ÷òî íàì íåïðè õî äèò ñÿ ïî ñòî ÿí íî ìå íÿòü èõ. Îíè áó äóò àê òó àëü íûåù¸ äîë ãîå âðå ìÿ â áó äó ùåì. Âñå îá ùåå Áðàò ñò âî åäâà ëèñó ùå ñò âó åò â íàøè äíè, à æèçíü ñòà íî âèò ñÿ âñ¸ òðóä íååïî ìåðå òîãî, êàê ñ îä íîé ñòî ðî íû ðàñ òóò ñïî ñîá íî ñòè ÷å -ëî âå êà èçî áðå òàòü è èñ ïîëü çî âàòü ñâîè èçî áðå òå íèÿ, àñ äðó ãîé ñòî ðî íû ñàì îí íå ìå íÿ åò ñÿ è îñòà¸òñÿ âñ¸ òà -êèì æå æàä íûì è ïîë íûì ãíå âà. Èç ìå íå íèå öå ëåé íå èç -ìå íèò ýòèõ ïðî áëåì. Ýòî ëþäè äîëæ íû èç ìå íèòü ñÿ.

— Ïî ÷å ìó â íàøå âðå ìÿ òàê òðóä íî ïðî âîç ãëà -øàòü âñå îá ùåå áðàò ñò âî áåç âñÿ êîé äèñ êðè ìè íà öèè?Ìî æå òå ëè âû íà çâàòü êà êóþ-íè áóäü ïðè ÷è íó?

Òðóä íî ïî ìî ãàòü ëþ äÿì ïî íÿòü Âñå îá ùåå Áðàò ñò âî,÷òî çíà ÷èò îò íî ñèòü ñÿ ïî-áðàò ñêè äàæå ê íå äðó æå ñò âåí -íûì, ãíå âàþ ùèì ñÿ è ò.ï. Ýòî ïî òðå áó åò âðå ìå íè, íî ÷å -ëî âå ÷å ñò âî äîëæ íî ïî íÿòü ïî òðåá íîñòü â í¸ì óæå ñåé ÷àñ. Ôàê òè ÷å ñêè, ïîêà ìèð íå ñòà íåò åäè íûì, äëÿ íàñ áó äåòâàæ íî ïîä÷¸ðêè âàòü ýòîò àñ ïåêò, ïî ñêîëü êó ýòî áó äåòâëè ÿòü íà âñå íàøè îò íî øå íèÿ. Ìû íå ñîç íà¸ì, ÷òîáðàò ñò âî — íå âî ïðîñ òîãî, êà êèì èìåí íî ìå òî äîì ìûäåé ñò âó åì, à òîãî, êà êî âû ìû âíóò ðåí íå è êàê äåé ñò âó åìïî îò íî øå íèþ êî âñåì âå ùàì, êàê áî ëåå, òàê è ìå íååâàæ íûì.

— Êà êèì îñ íîâ íûì âè äàì äåÿ òåëü íî ñòè äîëæ íîïî ñâå òèòü ñåáÿ Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âî, ÷òî áû áûòüâåð íûì ñâî èì öå ëÿì â íàøå âðå ìÿ?

Ãëàâ íàÿ äåÿ òåëü íîñòü Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà —ñîç äà âàòü òî ñà ìîå áðàò ñêîå ÷óâ ñò âî ìå æ äó ëþäü ìè, ïðè -äåð æè âàþ ùèõ ñÿ ðàç íûõ âçãëÿ äîâ, öå ëåé, èìåþ ùèõ ðàç -íûå èí òå ðå ñû è ò.ä. Ýòî äîëæ íî áûòü íà øåé öå ëüþ âîâñå âðå ìå íà, ïîêà ìû íå ñìî æåì âî âñåõ îá ëàñ òÿõ æèç íèïðî ÿâ ëÿòü áëà ãî ñêëîí íîñòü, äî á ðóþ âîëþ è ëþ áîâü. Òî -ãäà äåÿ òåëü íîñòü Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà åñ òå ñò âåí íîáó äåò ñî îò âåò ñò âî âàòü åãî öåëÿì.

Íî ó íàñ åñòü è äâå äî ïîë íè òåëü íûõ öåëè, è îäíà èçíèõ â òîì, ÷òî áû îñ âî áî äèòü ñÿ îò ñóå âå ðèé èëè íå âåð íûõ èäåé, êî òî ðûå âêðà ëèñü èëè áûëè âíå äðå íû çà ïðî øåä -øèå âåêà âî âñå ðå ëè ãèè. Äî á ðàâ øèñü äî ñåðä öà êà æ äîéðå ëè ãèè, ìû îá íà ðó æè âà åì, ÷òî â îñ íî âå âñå îíè ó÷àò îä -íî ìó — êàê îñ âî áî äèòü ñÿ îò òà êèõ æè âîò íûõ ÷óâñòâ êàêñòðàõ, ïî äîç ðè òåëü íîñòü, æå ëà íèå ïîä íÿòü ñÿ è ðó êî âî -äèòü âñåì è ò.ï. Êî ãäà îíè áó äóò èñ êî ðå íå íû, ÷å ëî âå ÷å -ñêàÿ íà òó ðà ñìî æåò ïîä íÿòü ñÿ íà áî ëåå âû ñî êèå óðîâ íè,ïðè ìåð êî òî ðûõ ÿâ ëÿ þò Èè ñóñ Õðè ñòîñ, ãîñ ïîäü Áóä äà èäðóãèå.

Òðå òüÿ öåëü íà øå ãî Îá ùå ñò âà óêà çû âà åò íà òî, ÷òîìè ðî çäà íèå ôóíê öèî íè ðó åò íà ðàç íûõ óðîâ íÿõ. Íå êî òî -ðûå ó÷¸íûå, êàê íà ïðè ìåð Äý âèä Áîì, áîëü øå ïî íè ìà ëè ýòî è ïè ñà ëè îá ýòîì. Ëþäè, ïîä íÿâ øèå ñÿ íà ýòîò óðî -âåíü, âå äóò ñåáÿ ïî îò íî øå íèþ êî âñå ìó èíà ÷å, ÷åì òå,÷ü¸ ïî âå äå íèå ñ÷è òà åò ñÿ ñåé ÷àñ «íîð ìàëü íûì». Ýòà íî -âàÿ æèçíü äëÿ ÷å ëî âå êà è åñòü òî, ðàäè ÷åãî ìû äîëæ íûðà áî òàòü.

— Âàæ íî ëè åù¸ äëÿ òåî ñî ôîâ èçó ÷àòü òðó äûÅ.Ï. Áëà âàò ñêîé è «Ïèñü ìà ìà õàòì»?

ß áû íå ñêà çà ëà, ÷òî äëÿ òåî ñî ôîâ âàæ íî èçó ÷àòüòðó äû Å.Ï. Áëà âàò ñêîé è «Ïèñü ìà ìà õàòì». Ýòî ìî æåòáûòü õî ðî øî. Âå ëè êèå âû ñêà çû âà íèÿ ïå ðå ìå øà íû â íèõ ñî ìíî ãè ìè çà óðÿä íû ìè âå ùà ìè. Ïî òî ìó óì äîë æåíáûòü ðàç áîð ÷è âûì è ñïî ñîá íûì ê ðàñ ïî çíà âà íèþ. Îíäîë æåí áûòü òàê æå îò êðûò ê âå ëè êèì ó÷å íè ÿì, öå ëüþêî òî ðûõ áûëà ïî ìîùü ÷å ëî âå ÷å ñò âó, ïðè øåä øèì èç äðó -ãèõ èñ òî÷ íè êîâ. Êî ãäà óì îò êðûò êî âñå ìó èñ òèí íî ìó, òî -

ãäà îí ñìî æåò ïî ëó ÷èòü ïî ìîùü è îò òðó äîâ Áëà âàò ñêîé,è îò «Ïè ñåì ìà õàòì», è îò ìíî ãèõ äðó ãèõ ïðî èç âå äå íèé,òà êèõ êàê Áõà ãà âàä-ãè òà.

— Ìîæ íî ëè ñ÷è òàòü ïî ñëà íèå è ðà áî òó Äæèä äóÊðèø íà ìóð òè âïîë íå òåî ñî ôè ÷å ñêè ìè?

Âåñòü è ðà áî òà Êðèø íà ìóð òè ïî ñóòè ñâî åé òåî ñî -ôè÷ íû. Åñëè æèòü ïî íèì, ìîæ íî ïî íÿòü ìíî ãèå äðó ãèåó÷å íèÿ, âêëþ ÷àÿ ñà ìûå ãëó áî êèå. Íî åñ òå ñò âåí íî, ÷å ëî -âå ÷å ñêî ìó òåëó, ÷òî áû áûòü â íàè ëó÷ øåì âîç ìîæ íîì ñî -ñòîÿ íèè, òðå áó þò ñÿ îï ðå äåë¸ííûå óñ ëî âèÿ, íà ïðè ìåð,åìó áû âà åò íóæ íî ðàñ ñëàá ëèòü ñÿ. Îíî íå ìî æåò âñ¸ âðå -ìÿ áûòü èí ñò ðó ìåí òîì äëÿ ïå ðå äà ÷è âîç âû øåí íûõ ó÷å -íèé. Êðèø íà ìóð òè êàê ðàç ìîæ íî íà çâàòü ïðè ìå ðîìòîãî, êòî ìîã èíî ãäà îá ñó æ äàòü îäå æ äó, åäó èëè êà êèå-òîäðó ãèå ïî äîá íûå ìå ëî ÷è, è ê ýòî ìó íå ñëå äó åò îò íî ñèòü -ñÿ êàê ê ÷å ìó-òî ïîë íî ñòüþ òåî ñî ôè ÷å ñêî ìó.

— Ðàñ ñêà æè òå íàì ÷òî-íè áóäü î ñâî èõ ëè÷ íûõ îò -íî øå íè ÿõ ñ Äæèä äó Êðèø íà ìóð òè.

ß ëè÷ íî áûëà ê íåìó î÷åíü ïðè âÿ çà íà, ÿ íà áëþ äà ëàè ñëó øà ëà åãî êàê ÷å ëî âå êà, îá ëà äàþ ùå ãî áîëü øèì ïî -íè ìà íè åì. Ýòî íå ñëå äó åò ñ÷è òàòü ÷åì-òî îñî áåí íûì. Îíáûë íà ñòîëü êî íå ïî õîæ íà áîëü øèí ñò âî ëþ äåé, ÷òî âñÿ -êèé, ó êîãî áûëà âîç ìîæ íîñòü ïðè áëè çèòü ñÿ ê íåìó, äîë -æåí áûë ïðè îá ðå ñòè ê íåìó îò íî øå íèå íå îáû÷ íîå è êî -òî ðîå ñëó æè ëî áû ïðè ìå ðîì äëÿ îáû÷ íî ãî ÷å ëî âå êà.

— ×òî ìî æåò ñäå ëàòü Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âîâ íà ñòîÿ ùåå âðå ìÿ äëÿ ïî îù ðå íèÿ äèà ëî ãà ìå æ äó ðàç -íû ìè ðå ëè ãèÿ ìè?

Äèà ëîã ìå æ äó ðå ëè ãèÿ ìè äîë æåí áûòü ðå àëü íûì.Ó ðàç íûõ ðå ëè ãèé åñòü ÷òî ñêà çàòü ìóä ðî ãî, áîëü øå èëèìåíü øå, è ïî òî ìó, åñëè îò áðîñòü äó ðàö êèå äî ïîë íå íèÿ èîá ðà òèòü ñÿ ê íà ñòîÿ ùå ìó ó÷å íèþ, ÷å ëî âåê ìî æåò ó÷èòü -ñÿ. Èíà ÷å äèà ëîã ñòà íî âèò ñÿ ëèøü âîç ìîæ íî ñòüþ ïî êà -çàòü ñåáÿ.  íàøå âðå ìÿ íå ïðî ñòî íà ëà æè âàòü äèà ëîãîñî áåí íî ìå æ äó ðàç íû ìè ðå ëè ãèÿ ìè.  õóä øåì ñâî¸ì âà -ðè àí òå ðå ëè ãèè èìå þò ôèê ñè ðî âàí íûå èäåè, ïðà âèëü -íûå è íå ïðà âèëü íûå, êî òî ðûå íå ìî ãóò áûòü îñ íî âîéäëÿ äèàëîãà.

— À ÷òî íàñ÷¸ò äèà ëî ãà ìå æ äó ôè ëî ñî ôè åé, òåî -ñî ôè åé è íàó êîé?

Êî ãäà öå ëüþ ñòà íî âèò ñÿ èñ òè íà, îíà âêëþ ÷à åò â ñåáÿ ìíî ãî âå ùåé. Ôè ëî ñî ôèÿ, ðå ëè ãèÿ è íàó êà ìî ãóò ñòàòüïó òÿ ìè, ÷òî áû èäòè ê èñ òè íå, íî íå îáÿ çà òåëü íî åäèí -ñòâåí íûì ñðåä ñò âîì. ×å ëî âåê ìî æåò áûòü íà ñòîëü êî÷èñò ñåðä öåì, îá ëà äàòü ÿñ íûì âîñ ïðè ÿòè åì è ïðà âèëü íîäåé ñò âî âàòü, ÷òî åìó íå ïî íà äî áèò ñÿ äèà ëîã ìå æ äó íà -óêîé è ðå ëè ãè åé è ò.ï., íî èõ ìîæ íî èñ ïîëü çî âàòü, ÷òî áûïî ìî÷ü ïðî ÿñ íèòü ñåáå ñâîè ñîá ñò âåí íûå ìûñ ëè, è ýòîî÷åíü âàæ íî.

— Åñòü ëè ÷òî-òî îñî áåí íîå, ÷òî âû õî òå ëè áûñêà çàòü ó÷à ñò íè êàì X âñå ìèð íî ãî êîí ãðåñ ñà Òåî ñôè ÷å -ñêî ãî Îá ùå ñò âà?

Òî îñî áåí íîå, ÷òî âñåì ÷ëå íàì Òåî ñôè ÷å ñêî ãî Îá ùå -ñò âà, âêëþ ÷àÿ ïðè áûâ øèõ íà ýòîò êîí ãðåññ, íóæ íî îñîç -íàòü, ýòî ÷òî ìèð ìîæ íî óëó÷ øèòü íå ÷å ðåç äîã ìà òèçìèëè êà êîé-íè áóäü äðó ãîé «èçì», à ÷å ðåç áîëü øóþ óíè -âåð ñàëü íîñòü, ëþ áîâü, ïðÿ ìî òó è ïðàâ äè âîñòü è äðó ãèåòà êî ãî ðîäà êà ÷å ñò âà. Íà ñî á ðà íèè ïî äîá íîì ýòî ìó, ÷òîáû ìû íè îá ñó æ äà ëè, ýòî äîëæ íî äå ëàòü íàñ ëó÷ øè ìè÷å ëî âå ÷å ñêè ìè ñó ùå ñò âà ìè â òîì ñìûñ ëå, ÷òî áû ìû íåïî çâî ëÿ ëè ñòðà ñòÿì óïðàâ ëÿòü íàìè. ×å ëî âåê äîë æåíñòàòü äðó ãèì, íàó ÷èòü ñÿ íå ðàñ ñòàâ ëÿòü ëþ äåé ïî ïî ëî÷ -êàì, ïî ìå ùàÿ â ðàç íûå îò äå ëå íèÿ, íå îò äå ëÿòü ñåáÿ îòïðå êðàñ íî ãî è ÷ó äåñ íî ãî ìè ðî çäà íèÿ, êî òî ðîå ïî âñþ äóâî êðóã íàñ. Ñî ãëàñ íî èí äóñ ñêîé ìûñ ëè, êî ãäà óì èç ìå -íèò ñÿ, èç ìå íèò ñÿ è ìèð, à ïî òî ìó ìû äîëæ íû ñäå ëàòüñâîè óìû ÷èñ òû ìè, ïðàâ äè âû ìè, ëþ áÿ ùè ìè è îá ðà -ù¸ííû ìè ê âûñ øåé æèçíè.

Rivista Italiana di Teosofia, èþëü 2010

2 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

 2008 ãîäó èñ ïîë íè ëîñü ñòî ëåò ñ íà ÷à ëà äåÿ òåëü íî ñòè Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãîÎá ùå ñò âà â Ðîñ ñèè, è â ñâÿ çè ñ ýòèì â ÑØÀ â àíã ëèé ñêîì ïå ðå âî äå áûëà âïåð âûåîïóá ëè êî âà íà èñ òî ðèÿ ðóñ ñêî ãî òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî äâè æå íèÿ, íà ïè ñàí íàÿ Åëå íîéÔ¸äî ðîâ íîé Ïè ñà ðå âîé (1853–1944). Ýòîò òåêñò äîëãî ñ÷è òàë ñÿ óòå ðÿí íûì, íî áûë íå äàâ íî íàé äåí â àð õè âàõ Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà â ÑØÀ (Óè òîí,Èë ëè íîéñ). Ðóñ ñêàÿ ïóá ëè êà öèÿ â âèäå îò äåëü íîé êíè ãè, ñî ïðî âîæä¸ííîéôî òî ãðà ôèÿ ìè è äî ïîë íè òåëü íû ìè èñ òî ðè ÷å ñêè ìè ìà òå ðèà ëà ìè, óæåïîë íî ñòüþ ïîä ãî òîâ ëåí íàÿ ê ïå ÷à òè, òî ãäà íå ñî ñòîÿ ëàñü ïî ïðè ÷è íå êðè çè ñàè îò ìå íû èç äà òåëü ñò âà ìè âñåõ ïðî åê òîâ, íå ñó ëèâ øèõ áîëü øîé ïðè áû ëè.Ñåé ÷àñ òåêñò âïåð âûå ïóá ëè êó åò ñÿ â íà øåì æóð íà ëå ïî ðóñ ñêî ìó îðèãèíàëó,äîøåäøåìó äî íàñ â ðóêîïèñíîé êîïèè, ñäåëàííîé, ïî âñåé âåðîÿòíîñòè, æèâøèì â ýìèãðàöèè â ÑØÀ òåîñîôîì Íèêîëàåì Ðåéíêå.

Å.Ô. Ïè ñà ðå âà

ÈÑ ÒÎ ÐÈßÐÓÑ ÑÊÎ ÃÎ ÒÅÎ ÑÎ ÔÈ ×Å ÑÊÎ ÃÎ ÄÂÈ ÆÅ ÍÈß

Âîç íèê íî âå íèå

òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî äâè æå íèÿ â Ðîñ ñèè

Äî íà ÷à ëà XX âåêà òåî ñî ôèÿ áûëà ñî âåð øåí íî íå èç -âåñò íà â Ðîñ ñèè, íå ñìîò ðÿ íà òî, ÷òî å¸ ó÷å íèÿ áûëè ïðè -íå ñå íû â çà ïàä íûé ìèð ðóñ ñêîé æåí ùè íîé. Ýòî ñòðàí -íîå ÿâ ëå íèå îáú ÿñ íÿ åò ñÿ äâó ìÿ ïðè ÷è íà ìè.  Ðîñ ñèè âãëà âå âñåõ öåð êîâ íûõ äåë, â ÷èñ ëå êî òî ðûõ íà õî äè ëàñü èöåí çó ðà ðóñ ñêèõ è èíî ñòðàí íûõ èç äà íèé, êà ñàþ ùèõ ñÿðå ëè ãè îç íûõ âî ïðî ñîâ, ñòî ÿë îáåð-ïðî êó ðîð ñâ. ñè íî äàÏî áå äî íîñ öåâ, íà ëî æèâ øèé çà ïðåò íà âñ¸ íå ñî ãëàñ íîå ñäîã ìà òà ìè Ïðà âî ñëàâ íîé Öåðê âè. Åãî âëèÿ íèå âî âðå ìÿöàð ñò âî âà íèÿ Àëåê ñàí ä ðà III áûëî ðî êî âûì äëÿ Ðîñ ñèè;îí áûë íå ïðè ìè ðè ìûì ôà íà òè êîì ïðà âî ñëà âèÿ è ñà ìî -äåð æà âèÿ è ñîç íà òåëü íî ñòðî èë ñòå íó ìå æ äó öàð¸ì è ïå -ðå äî âûì ðóñ ñêèì îá ùå ñò âîì. Åãî ïà ãóá íîå âëèÿ íèå ïðî -äîë æà ëî ïî ñëå ñìåð òè Àëåê ñàí ä ðà III íà ïðàâ ëÿòü è ïî -ëè òè êó ìî ëî äî ãî öàðÿ, Íè êî ëàÿ II, ÷òî âû çâà ëî çà òà -¸ííîå íå äî âîëü ñò âî è ïðè ÷è íè ëî ãîðü êîå ðàç î÷à ðî âà íèåïå ðå äî âîé Ðîñ ñèè.

Âòî ðîé ïðè ÷è íîé, ïî ÷å ìó òåî ñî ôèÿ îñ òà âà ëîñü íå èç -âåñò íîé â Ðîñ ñèè, ïî ñëó æè ëî òî îá ñòîÿ òåëü ñò âî, ÷òî Å.Ï.Áëà âàò ñêàÿ, ðî äèâ øàÿ ñÿ è âîñ ïè òàí íàÿ íà þãå Ðîñ ñèè,íî ïðî âåä øàÿ ïî÷ òè âñþ îñ òàëü íóþ æèçíü âíå Ðîñ ñèè,áûëà ñî âåð øåí íî íå èç âåñò íà â ðóñ ñêèõ êóëü òóð íûõ ñëî -ÿõ. Åäèí ñò âåí íûì èñ òî÷ íè êîì ñâå äå íèé î íåé è î å¸ äåÿ -òåëü íî ñòè ñëó æè ëà èç äàí íàÿ â Ðîñ ñèè êíè ãà «Ñî âðå ìåí -íàÿ æðè öà Èçè äû» Âñå âî ëî äà Ñî ëîâü¸âà, å¸ ëè÷ íî ãî âðà -ãà, êî òî ðûé èçî áðà çèë å¸ â ðîëè îá ìàí ùè öû è àâàí òþ -ðè ñò êè, ïðè÷¸ì ñäå ëàë ýòî ïî ñëå å¸ ñìåð òè. Áëà ãî äà ðÿýòîé êíè ãå íè îäèí ãî ëîñ â Ðîñ ñèè íå ïîä íÿë ñÿ íà å¸ çà -ùè òó äî 1906 ãîäà, êî ãäà ïîÿ âè ëàñü â ïå ðå âî äå íà ðóñ -ñêèé ÿçûê ïåð âàÿ å¸ òåî ñî ôè ÷å ñêàÿ êíè ãà «Ãî ëîñ Áåç -ìîë âèÿ» ñ ïðå äè ñëî âè åì ïå ðå âî ä÷è öû, ñòà ðàâ øåé ñÿ âû -ÿñ íèòü ðóñ ñêîé ïóá ëè êå èñ òèí íîå çíà ÷å íèå è âå ëè êóþöåí íîñòü Å.Ï. Áëà âàò ñêîé.

Ïåð âûì ïèî íå ðîì òåî ñî ôèè â Ðîñ ñèè ñëå äó åò ñ÷è -òàòü Í.Ê. Ãåð íåò. Îíà åæå ãîä íî åç äè ëà çà ãðà íè öó, áû âà -ëà íà áîëü øèí ñò âå åâ ðî ïåé ñêèõ òåî ñî ôè ÷å ñêèõ ñúåç äîâ,ïî çíà êî ìè ëàñü ñ Àííè Áåç àíò è ñ áîëü øèì ðèñ êîì äëÿñåáÿ ïðî âî çè ëà çà ïðåù¸ííóþ â Ðîñ ñèè òåî ñî ôè ÷å ñêóþëè òå ðà òó ðó. Ãëàâ íûé ñêëàä ýòîé ëè òå ðà òó ðû ñî õðà íÿë ñÿ

â Ïå òåð áóð ãå, â ïî ìå ùå íèè äðó ãà å¸ äåò ñò âà Àííû Àëåê -ñå åâ íû Êà ìåí ñêîé, ñ êî òî ðîé îíè âìå ñòå ïðî õî äè ëè êóðññðåä íåé øêî ëû â Æå íå âå. Ïî îêîí ÷à íèè èìè êóð ñà îáåñå ìüè, Êà ìåí ñêîé è Ãåð íåò, âåð íó ëèñü â Ðîñ ñèþ, è À.À.Êà ìåí ñêàÿ ïî ñå ëè ëàñü â Ïå òåð áóð ãå, à Í.Ê. Ãåð íåò —â Ðå âå ëå1.

 ýòó ýïî õó À.À.Ê. áûëà ñèëü íî çà õâà ÷å íà ïðî ñâå òè -òåëü íûì äâè æå íè åì, íà ÷àâ øèì ñÿ â Ðîñ ñèè ïî èíè öèà -òè âå ïå ðå äî âûõ ãðóïï, êî òî ðûì, ïî ñëå ñìåð òè Ïî áå äî -íîñ öå âà, óäà ëîñü ñäå ëàòü ìíî ãîå â ñìûñ ëå ïðî ñâå ùå íèÿðóñ ñêî ãî íà ðî äà. Íå ïî ñðåä ñò âåí íîå âëèÿ íèå Ïî áå äî íîñ -öå âà ïðå êðà òè ëîñü, íî óáå æ äå íèå, ÷òî ñïà ñå íèå Ðîñ ñèèñî ñòî èò â ñòðî æàé øåì îõ ðà íå íèè ñà ìî äåð æà âèÿ è ïðà -âî ñëà âèÿ, ïðî äîë æà ëî æèòü â ñîç íà íèè ìî ëî äî ãî öàðÿ, èâñå ïî ïûò êè ëó÷ øèõ ðóñ ñêèõ ëþ äåé ñáëè çèòü ñÿ ñ íèì èñ èç áðàí íûì èì ïðà âè òåëü ñò âîì îñ òà âà ëèñü òùåòíûìè.

Ðîñ ñèÿ ðàñ êî ëî ëàñü íà äâå ÷àñ òè: ñ îä íîé ñòî ðî íû —îï ïî çè öèÿ âñåõ ëó÷ øèõ ýëå ìåí òîâ Ðîñ ñèè, ñòî ÿâ øèõ çàïðî ñâå ùå íèå íà ðî äà è çà óëó÷ øå íèå åãî áûòà, çà ñâî áî äó ìûñ ëè è ïå ÷à òè è çà ââå äå íèå êîí ñòè òó öèè; ñ äðó ãîé ñòî -ðî íû — íà ñòðîå íèå öàðÿ è äâî ðà è âñåõ íà çíà ÷àå ìûõñâû øå ÷è íîâ íè êîâ ñ ðå àê öè îí íûì íà ïðàâ ëå íè åì. Ýòîòâíóò ðåí íèé ðàñ êîë ïî ñëó æèë ïðè ÷è íîé âñåõ äàëü íåé -øèõ áåä ñò âèé Ðîñ ñèè.

———————

Ïåð âûì òîë÷ êîì ê âîç íèê íî âå íèþ òåî ñî ôè ÷å ñêî ãîäâè æå íèÿ â Ðîñ ñèè ïî ñëó æè ëî íå ïðåä âè äåí íîå ñî áû òèåâ ëè÷ íîé æèç íè À.À. Êà ìåí ñêîé. Ñêëàä òåî ñî ôè ÷å ñêîéëè òå ðà òó ðû, êàê óæå áûëî óïî ìÿ íó òî, Í.Ê. Ãåð íåò äåð -æà ëà â ïî ìå ùå íèè À.À.Ê. è ãî ðÿ ÷î óãî âà ðè âà ëà å¸ ïî çíà -êî ìèòü ñÿ ñ òåî ñî ôè ÷å ñêîé ëè òå ðà òó ðîé, ïðè áàâ ëÿÿ êà æ -äûé ðàç: «c’est justement pour vous»2.

Íî À.À.Ê. ïðè íó æ äå íà áûëà âåñü äåíü äà âàòü óðî êèôðàí öóç ñêî ãî ÿçû êà, ÷òî áû ñî äåð æàòü ñâîþ ñå ìüþ: ìàòü, íÿíþ è äâóõ ìëàä øèõ ñåñò¸ð; âñå æå ïðî ìå æóò êè ìå æ äóóðî êà ìè, âêëþ ÷àÿ è âîñ êðå ñå íüÿ, îíà îò äà âà ëà ñâî åé îá -ùå ñò âåí íî-ïðî ñâå òè òåëü ñêîé äåÿ òåëü íî ñòè. Áëà ãî äà ðÿýòîé íå ïðå ðûâ íîé ðà áî òå îíà íå ìîã ëà èñ ïîë íèòü æå ëà -íèå ñâî åé ïîä ðó ãè äî òåõ ïîð, ïîêà íå ñ÷à ñò íûé ñëó ÷àé íå ïðèí¸ñ åé íå âîëü íûé äî ñóã. Ýòî ïðî èçîø ëî â 1899 ãîäó;ñïå øà íà óðîê, À.À.Ê. ïî ñêîëüç íó ëàñü íà óëè öå, è ïà äàÿ,ñëî ìà ëà íîãó. Ýòî ïðè êî âà ëî å¸ ê ïî ñòå ëè íà öå ëûé ìå -ñÿö. Îíà âñïîì íè ëà î ñî õðà íÿâ øåé ñÿ ó íå¸ òåî ñî ôè ÷å -ñêîé ëè òå ðà òó ðå è ïî ïðî ñè ëà äîñ òàòü äëÿ íå¸ ïåð âóþ ïî -ïàâ øóþ ñÿ êíè ãó èç ñóí äó êà, ãäå ñî õðà íÿ ëèñü òåî ñî ôè ÷å -ñêèå êíè ãè Í.Ê. Ãåð íåò. Êíè ãà, êî òî ðóþ âû íó ëè äëÿ íå¸, îêà çà ëàñü «In the Outer Court» ( ïðåä äâå ðèè Õðà ìà)Àííè Áåç àíò. Ñ ïåð âîé ñòðà íè öû îíà áûëà òàê çà õâà ÷å -íà, ÷òî ïðî ÷è òà ëà âñþ íî÷ü íà ïðîë¸ò, è êî ãäà êîí ÷è ëà,åé ïî êà çà ëîñü, ÷òî «ïå ðåä íåé ðà çî ðâà ëàñü çà âå ñà, è îíàóâè äà ëà âåñü ïóòü ÷å ëî âå ÷å ñò âà è âåñü ñìûñë ñòðà äà -íèÿ». Íå ìåä ëåí íî ïî ñëå âû çäî ðîâ ëå íèÿ À.À.Ê. âñòó ïè ëà â ÷ëå íû Àíã ëèé ñêîé Ñåê öèè Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà,à â 1902 ã. ïî åõà ëà â Ëîí äîí, ÷òî áû ëè÷ íî ïî çíà êî ìèòü -ñÿ ñ Àííè Áåç àíò.

Çäåñü óìå ñò íî äàòü êðàò êóþ áèî ãðà ôèþ À.À.Ê. è å¸õà ðàê òå ðè ñòè êó, îêà çàâ øóþ ñâî¸ âëèÿ íèå íà íà ïðàâ ëå -íèå, ïðè íÿ òîå òåî ñî ôè ÷å ñêèì äâè æå íè åì â Ðîñ ñèè.

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 3

1 Íûíå Òàë ëèíí. Çäåñü è äà ëåå, åñëè íå óêà çà íî èíà ÷å, — ïðèì. ðåä.2 Ýòî êàê ðàç äëÿ âàñ.

4 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

À.À.Ê. ðî äè ëàñü 25 àâ ãó ñòà 1867 ã. â ã. Ïàâ ëîâ ñêåâáëè çè Ïå òåð áóð ãà. Äî 15 ëåò îíà ïðî âå ëà î÷åíü ñ÷à ñò ëè -âîå äåò ñò âî ñïåð âà â Ãåð ìà íèè (â Áà âà ðèè è Âþð òåì áåð -ãå), çà òåì â Æå íå âå, ãäå îêîí ÷è ëà ñðåä íåå îá ðà çî âà íèå.Ÿ ìå÷ òîé áûëî ïî ñòó ïèòü â óíè âåð ñè òåò, íî â ýòî âðå ìÿïðî èçîø ëî ðà çî ðå íèå å¸ ìà òå ðè, è ÿâè ëàñü íå îá õî äè -ìîñòü âåð íóòü ñÿ íà ðî äè íó. Ïî îêîí ÷à íèè Âûñ øèõ Æåí -ñêèõ Êóð ñîâ åé ïðè øëîñü çà ðà áà òû âàòü óðî êà ìè ôðàí -öóç ñêî ãî ÿçû êà ñðåä ñò âà íà ñî äåð æà íèå ñå ìüè. Îíà ñòà ëà chef de famille (ãëà âîé ñå ìüè), è âñå ñó ðî âûå óñ ëî âèÿ å¸ðàí íåé ìî ëî äî ñòè, óã ëóá ëÿÿ å¸ ñîç íà íèå è óê ðå ï ëÿÿ å¸ èáåç òîãî ñèëü íóþ âîëþ, áûëè êàê áû ïîä ãî òî âè òåëü íîéøêî ëîé äëÿ å¸ áó äó ùåé ðîëè âîæäÿ.

 17 ëåò îíà ïî ëó ÷è ëà ìå ñòî ïðå ïî äà âà òåëü íè öûôðàí öóç ñêî ãî ÿçû êà â ïå ðå äî âîé ãèì íà çèè Ñòî þíè íîé, à ñ 18 ëåò åé ïðè õî äè ëîñü áðàòü è íà ëåò íèå âà êà öèè1, êî -òî ðûå â Ðîñ ñèè ïðî äîë æà ëèñü 3 ìå ñÿ öà, çà íÿ òèÿ ãó âåð -íàíò êè â ïî ìå ùè÷ü èõ óñàäü áàõ ðàç ëè÷ íûõ ãó áåð íèé.

Î÷åíü õà ðàê òåð íî äëÿ îï ðå äå ëå íèÿ å¸ ñâîéñòâ òî, ÷òî â òà êèå ìî ëî äûå ãîäû, ïðå æ äå ÷åì åõàòü íà ëåò íþþ êîí -äè öèþ, îíà âñå ãäà ñòà âè ëà ðî äè òå ëÿì ñâî èõ áó äó ùèõó÷å íè êîâ óñ ëî âèå — äàòü åé carte blanche (ïîë íóþ ñâî áî -äó) âî âñ¸ì, ÷òî êà ñà åò ñÿ îá ðàçà æèç íè, ïî âå äå íèÿ è çà -íÿ òèé ââå ðåí íûõ åé äå òåé. Ïî áîëü øåé ÷àñ òè åé ïî ïà äà -ëèñü ðàñ ïó ùåí íûå è èç áà ëî âàí íûå äåòè, íî îíà óìå ëàïðè âÿ çàòü èõ ê ñåáå; çàòî ñ ðî äè òå ëÿ ìè ïðè õî äè ëîñü ïî -ñòî ÿí íî âñòó ïàòü â òÿæ¸ëóþ áîðü áó, îò ñòàè âàÿ ñâîé ïëàí âîñ ïè òà íèÿ è ñâî áî äó äåé ñò âèÿ, è êà æ äûé ðàç ïî áå äà îñ -òà âà ëàñü çà íåé. Ýòî òåì áî ëåå óäè âè òåëü íî, ÷òî â å¸ íà -òó ðå íå áûëî íè êà êèõ àã ðåñ ñèâ íûõ ñâîéñòâ. Øëà îíà íàýòè òÿæ¸ëûå ïå ðå ãî âî ðû ñ ðî äè òå ëÿ ìè âñå ãäà ñ áüþ ùèì -ñÿ îò ñòðà õà ñåðä öåì, çíàÿ, ÷òî â ñëó ÷àå íå óäà ÷è îíàäîëæ íà áó äåò íå ìåä ëåí íî óå õàòü, ïî òå ðÿâ è ñâî¸ ïî ëî æå -íèå, è çà ðà áî òîê, è âñå óñè ëèÿ, âëî æåí íûå â ðà áî òóñ äåòü ìè, êî òî ðûå óæå îáåùàëè óñïåõ.

Ýòà ëåò íÿÿ ðà áî òà è ìíî ãî îá ðàç íûé îïûò íå òîëü êîðàç âè ëè å¸ ïå äà ãî ãè ÷å ñêèé òà ëàíò è âðîæä¸ííûé ãå ðî -èçì, íî è ïî çíà êî ìè ëè å¸ ñ áû òîì è óñ ëî âèÿ ìè æèç íèðàç ëè÷ íûõ ñëî¸â Ðîñ ñèè.

 íà ÷à ëå ìîå ãî ñáëè æå íèÿ ñ Àí íîé Àëåê ñå åâ íîé ìå -íÿ ïî ðà æà ëè ìíî ãèå å¸ ÷åð òû, ðåç êî îò ëè ÷àâ øèå å¸ îòâñåõ èç âåñò íûõ ìíå ëþ äåé. ß èñ êà ëà îáú ÿñ íå íèÿ ó å¸ ìà -òå ðè, íî îíà ïðè çíà ëàñü ìíå, ÷òî è îíà ñàìà íå ïî íè ìà åò, îò êó äà ó å¸ äî ÷å ðè òà êèå ñâîé ñò âà. Êî ãäà îíà áûëà ñî -âñåì ìà ëþò êîé, ìàòü óâè äà ëà ÿñíî çâåç äó íàä å¸ êî ëû áå -ëüþ. À êî ãäà åé áûëî âñå ãî äâà ãîäà, îíà ÷à ñà ìè äî áè âà -ëàñü, ñ ñî ñðå äî òî ÷åí íûì óïîð ñò âîì, äî òåõ ïîð, ïîêà åéíå óäà âà ëîñü ñëî æèòü ðàç íî öâåò íûå ìî çàè êè â äàí íûéðè ñó íîê. Ïîçä íåå, êî ãäà íà ÷à ëîñü óæå ó÷å íèå, îíà äîòîãî óã ëóá ëÿ ëàñü â ñâîè çà äà ÷è, ÷òî íå âè äå ëà è íå ñëû -øà ëà íè ÷å ãî âî êðóã. Ïðè ýòîì îíà îñ òà âà ëàñü ðåç âûì èâåñ¸ëûì ðåá¸íêîì, è êî ãäà êîí ÷à ëà ñâîè óðî êè, ëþ áè ëàðåç âèòü ñÿ è èã ðàòü ñ äåòü ìè è áûëà âñå ãäà âî ãëà âå èõèãð è çà òåé. Ÿ ïî òðÿ ñà ëà âñÿ êàÿ ëîæü êàê ÷òî-òî íå ïî -íÿò íîå äëÿ íå¸, è îíà íå âû íî ñè ëà ãðó áî ñòè è æåñ òî êî ñòè â ëþä ñêèõ îò íî øå íè ÿõ, è â îñî áåí íî ñòè ïî îò íî øå íèþ êæè âîò íûì. Îñî áåí íî ïî ðà æà ëî å¸ ìàòü ñî åäè íå íèå â íåé íåæ íî ñòè è óñ òóï ÷è âî ñòè âî âñåõ ìå ëî ÷àõ, êà ñàâ øèõ ñÿå¸, ñ ïî ðû âà ìè ïî÷ òè áå çóì íî ãî ãíå âà, êî ãäà îíà âè äå ëà,êàê äåòè ìó ÷à þò êà êîå-íè áóäü æè âîå ñó ùå ñò âî. Áû âà ëî,÷òî îíà ñ òà êîé ÿðî ñòüþ áðî ñà ëàñü íà öå ëóþ òîë ïó äå òåé,çà ùè ùàÿ èõ æåðò âó, ÷òî ïî÷ òè êà æ äûé ðàç îá ðà ùà ëà èõâ áåã ñò âî. Ÿ øêîëü íàÿ ïîä ðó ãà, Íèíà Ãåð íåò, ïîä òâåð -æäà ëà íà áëþ äå íèÿ ìà òå ðè À.À. Îáå ðàñ ñêà çû âà ëè ìíå,÷òî íå îáûê íî âåí íîé ÷åð òîé â å¸ äåò ñò âå áûëî òî, ÷òî îíàâñå ãäà óñ òà íàâ ëè âà ëà ñòðî ãèé ïëàí êà æ äî ãî äíÿ è íå óê -ëîí íî âûïîëíÿëà åãî.

Êî ãäà ÿ áëèç êî ñî øëàñü ñ íåé — åé áûëî òî ãäà 34ãîäà — îíà ïðåä ñòàâ ëÿ ëà äëÿ ìåíÿ æè âóþ çà ãàä êó. Ïîïðî èñ õî æ äå íèþ è âîñ ïè òà íèþ îíà ïðè íàä ëå æà ëà ê òîìóæå êóëü òóð íî ìó êëàñ ñó, êàê è âñå ìîè çíà êî ìûå è äðó çüÿ,

íî îò êó äà â íåé ïîÿ âè ëàñü ýòà âíóò ðåí íÿÿ óòîí÷¸ííîñòüâî âñåõ îá ëàñ òÿõ å¸ ìûñ ëè, ÷óâ ñò âà è ïî âå äå íèÿ; è êà êèìîá ðà çîì ìîã ëè ñî ÷å òàòü ñÿ â íåé ðåä êàÿ êðî òîñòü è íå çëî -áè âîñòü ñ ïëà ìåí íûì òåì ïå ðà ìåí òîì, íå ïðå îäî ëè ìîéâî ëåé è âñå ìè ÷åð òà ìè áåñ ñòðàø íî ãî âîè íà? Êëþ÷ ê ýòîé çà ãàä êå ÿ íà øëà ìíî ãî ïîç æå, êî ãäà èçó ÷å íèå òåî ñî ôèèïî çíà êî ìè ëî ìåíÿ ñ âîñ òî÷ íîé ïñè õî ëî ãè åé. ß ïî íÿ ëà,÷òî À.À.Ê. âìå ùà åò â ñâî¸ì çà ïàä íîì òåëå âîñ òî÷ íóþäóøó, âå ðî ÿò íî, óæå âñòó ïèâ øóþ íà Ïóòü è ïðî øåä øóþ÷å ðåç ñòðî ãóþ äó õîâ íóþ äèñ öè ï ëè íó, ïîä ãî òîâ ëÿþ ùóþ ê íåìó. Êî ãäà æå ìû íà ÷à ëè ñî âìå ñò íî ðà áî òàòü äëÿ òåî ñî -ôèè, ÿ óáå äè ëàñü, ÷òî â íåé, êðî ìå òîãî, âìå ùà åò ñÿ è îã -ðîì íàÿ ðà áî òî ñïî ñîá íîñòü, è ðåä êèé îð ãà íè çà òîð ñêèéòàëàíò.

———————

ß íà ÷à ëà ñâîé î÷åðê ðóñ ñêî ãî òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî äâè æå -íèÿ ñ õà ðàê òå ðè ñòè êè Àííû Àëåê ñå åâ íû Êà ìåí ñêîé ïî -òî ìó, ÷òî çà ìå ÷à òåëü íûé óñ ïåõ è áû ñò ðî òà, ñ êî òî ðîé íà -÷à ëà ðàñ ïðî ñòðà íÿòü ñÿ òåî ñî ôèÿ â Ðîñ ñèè, çà âè ñå ëà îòäâóõ ïðè ÷èí: îò ëè÷ íûõ ñâîéñòâ òîé, êî òî ðàÿ, ñòàâ èíè -öèà òî ðîì, à çà òåì è âîæä¸ì ðóñ ñêî ãî òåî ñî ôè ÷å ñêî ãîäâè æå íèÿ, âíå ñëà â íåãî âñþ ñèëó, öåëü íîñòü è ýí òó çè -àçì ñâî åé äóøè. Ýòî áûëà îäíà ïðè ÷è íà.

Äðó ãóþ íóæ íî èñ êàòü â ïñè õî ëî ãè ÷å ñêèõ îñî áåí íî -ñòÿõ ðóñ ñêîé äóøè. Ýòè îñî áåí íî ñòè îò ëè ÷à þò å¸ îò çà -ïàä íî åâ ðî ïåé ñêîé äóøè, è ñáëè æà þò ñ Âîñ òî êîì, îñî áåí -íî ñ Èí äè åé, â òîì îò íî øå íèè, ÷òî îñ íî âîé å¸ âíóò ðåí -íå ãî ìèðà ÿâ ëÿ åò ñÿ ðå ëè ãè îç íîå íà ÷à ëî. Äëÿ íå¸ îíî —ãëàâ íîå, âñ¸ îñ òàëü íîå — âòî ðî ñòå ïåí íîå, ëèøü âðå ìåí -íàÿ íàä ñòðîé êà. Ïðè ñðàâ íå íèè íà ñòðîå íèé êóëü òóð íî ãî ñëîÿ Çà ïàä íîé Åâ ðî ïû è Ðîñ ñèè ðàç íè öà ñêà æåò ñÿ â òîì, ÷òî çåì íîå òâîð ÷å ñò âî è çåì íîå áëà ãî ïî ëó ÷èå è èí òå ðå -ñû ëè÷ íûå è ñå ìåé íûå ÿâ ëÿ þò ñÿ ãëàâ íîé äâè ãà òåëü íîéñè ëîé äëÿ çà ïàä íî ãî åâ ðî ïåé öà, òî ãäà êàê äëÿ ðóñ ñêîéäóøè âïå ðå äè âñå ãî ñòî ÿò âî ïðî ñû âå÷ íûå è ãî ëîñ ñî âåñ -òè. Îò ñþ äà — áåñ êî ðû ñò íûé èäåà ëèçì å¸ èí òåë ëè ãåí -öèè, à òàê æå è áî́ëüøàÿ ÷àñòü äó øåâ íûõ òðà ãå äèé ðóñ -ñêî ãî ÷å ëî âå êà. Îí ãðå øèò, êàê è âñå, íî îí ãëó áî êî ñòðà -äà åò îò ñâî åé íå ÷èñ òî òû. Åñëè óã ëó áèòü ñÿ âî âíóò ðåí íèé ñìûñë ðóñ ñêîé èñ òî ðèè, îêà æåò ñÿ, ÷òî ðå ëè ãè îç íîå íà ÷à -ëî áûëî ãëàâ íîé äâè ãà òåëü íîé ñè ëîé âî âñåõ å¸ ñî áû òè -ÿõ. Êî ãäà âî ëåþ Ïåò ðà Âå ëè êî ãî áûëî óíè÷ òî æå íî ïàò -ðè àð øå ñò âî, è Öåð êîâü — ñè ëîþ âå ùåé — îêà çà ëàñüîðó äè åì ãî ñó äàð ñò âà è âìå ñòå ñ òåì îïî ðîé äè íà ñòèè èïðè âè ëå ãè ðî âàí íî ãî ñî ñëî âèÿ, ñ òåõ ïîð íà ÷à ëîñü ïî ñòå -ïåí íîå îò ïà äå íèå ïå ðå äî âî ãî ñëîÿ Ðîñ ñèè îò «âè äè ìîé»Öåðê âè è èñ êà íèÿ èíî ãî ðîäà äëÿ ðå ëè ãè îç íûõ èñ òî êîâñâî åé äóøè. Âîç íèê ëî æåðò âåí íîå ñëó æå íèå îáåç äî ëåí -íî ìó íà ðî äó. Âñÿ áîðü áà ïå ðå äî âîé Ðîñ ñèè ñ ðå àê öè îí -íûì ïðà âè òåëü ñò âîì, âñå íàøè ðå âî ëþ öè îí íûå äâè æå -íèÿ äî ïî ñëåä íåé áîëü øå âè ñò ñêîé ðå âî ëþ öèè èìå ëè âñâî åé îñ íî âå ðå ëè ãè îç íûé õà ðàê òåð. Îá ðà ùà ÿñü ê íî âåé -øåé èñ òî ðèè, ñëå äó åò îò ìå òèòü, ÷òî ñà ìàÿ çíà ÷è òåëü íàÿïî ëè òè ÷å ñêàÿ ïàð òèÿ â Ðîñ ñèè, Êîí ñòè òó öè îí íî-Äå ìî -êðà òè ÷å ñêàÿ (êà äå òû), èìå ëà â âèäó âïå ðå äè âñå ãî íà äå -ëå íèå êðå ñòü ÿí èç áû òî÷ íû ìè ÷à ñò íî âëà äåëü ÷å ñêè ìèçåì ëÿ ìè è óðàâ íå íèå â ïî ëè òè ÷å ñêèõ è èíûõ ïðà âàõâñåõ ñî ñëî âèé; à ìå æ äó òåì, áîëü øèí ñò âî ÷ëå íîâ ýòîéïàð òèè ïðè íàä ëå æà ëî ê ïðè âè ëå ãè ðî âàí íî ìó ñî ñëî âèþ«ïî ìå ùè êîâ». Îê òÿáðü ñêàÿ ðå âî ëþ öèÿ, îñ íî âàí íàÿ íàêëàñ ñî âîé íå íà âèñ òè è ðàçú å äè íå íèè, ëè øå íà ýòî ãî ðå -ëè ãè îç íî ãî íà ÷à ëà, è ïî òî ìó îíà íå ïðè íÿ ëàñü ðóñ ñêèìíà ðî äîì. Îíà äåð æèò ñÿ òîëü êî áëà ãî äà ðÿ íà ñè ëèþ.

Ýòî æå ðå ëè ãè îç íîå ñâîé ñò âî ðóñ ñêîé äóøè ÿâíî ïðî -ÿâè ëîñü è â íà øåì òåî ñî ôè ÷å ñêîì äâè æå íèè. Ó÷å íèÿòåî ñî ôèè îò âå ÷à þò íà ãëàâ íîå, íà âî ïðî ñû âå÷ íûå, è ïî -òî ìó òåî ñî ôèÿ ñòà ëà äëÿ âñòó ïèâ øèõ â å¸ Îá ùå ñò âîãëàâ íûì èí òå ðå ñîì æèç íè, âïå ðå äè âñåõ ëè÷ íûõ, ñå ìåé -íûõ è ïàð òèé íûõ èí òå ðå ñîâ. Ïðè âå äó íå ñêîëü êî ïðè ìå -ðîâ. Ðîñ ñèÿ î÷åíü âå ëè êà, ðàñ ñòîÿ íèÿ å¸ íå ñðàâ íè ìû

1 Êà íè êó ëû.

ñ çà ïàä íû ìè, è ïî ýòî ìó ñî áè ðàòü ñÿ íà îá ùóþ ðà áî òó ÿâ -ëÿ ëîñü äëÿ âñåõ ïðåä ñòà âè òå ëåé, ðàç áðî ñàí íûõ ïî å¸áîëü øî ìó ïðî ñòî ðó ãðóïï, áîëü øèì çà òðóä íå íè åì è òðå -áî âà ëî áîëü øèõ æåðòâ. À ìå æ äó òåì, íå áûëî ñëó ÷àÿ,÷òî áû êòî-ëè áî èç ïðåä ñòà âè òå ëåé ïðî âèí öè àëü íûõãðóïï îò êà çàë ñÿ îò ïðè ñóò ñò âèÿ íà åæå ãîä íûõ ñî á ðà íè ÿõ 17 íî ÿá ðÿ â Ãëàâ íîé Êâàð òè ðå, íà õî äèâ øåé ñÿ â Ïå òåð -áóð ãå, ïî÷ òè íà îêðàèíå Ðîññèè.

Àííà Àëåê ñå åâ íà Êà ìåí ñêàÿ, âû áðàí íàÿ ãå íå ðàëü -íûì ñåê ðå òàð¸ì (ïðåä ñå äà òå ëåì) âîç íèê øåé Ðóñ ñêîéÑåê öèè Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà, ââå ëà ñ ñà ìî ãî íà ÷à -ëà øè ðî êîå äå ìî êðà òè ÷å ñêîå íà ÷à ëî â íàøó ðà áî òó; îíàíè ÷å ãî íå ðå øà ëà åäè íî ëè÷ íî è ñòà ðà ëàñü âñå ìè ñïî ñî -áà ìè âû çû âàòü ëè÷ íóþ èíè öèà òè âó è ñà ìî äåÿ òåëü íîñòüâî âñåõ, êîìó áûëî ïî ðó ÷å íî âåñ òè ìå ñò íûå îò äå ëû Òåî -ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà. Ñ ýòîé öå ëüþ, íà ÷è íàÿ ñ 1909 ã.,âñêî ðå ïî ñëå ëå ãà ëè çà öèè Ðóñ ñêî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá -ùå ñò âà, îíà ïðåä ëî æè ëà âñåì ïðåä ñòà âè òå ëÿì îò äå ëîâêðî ìå ñúåç äà íà ãî äî âûõ ñî á ðà íè ÿõ â Ïå òåð áóð ãå ñî áè -ðàòü ñÿ åù¸ ðàç íà ëåò íþþ ðà áî òó âî âðå ìÿ êà íè êóë âÏîä áîð êàõ (ðî äî âàÿ óñàäü áà ñå ìüè Ïè ñà ðå âûõ) Êà ëóæ -ñêîé ãó áåð íèè, ãäå îíà ãîñ òè ëà ó ìåíÿ âî âðå ìÿ ëåò íèõâà êà öèé êà æ äûé ãîä äî 1918 ã., êî ãäà âìå ñòå ñ äðó ãè ìèóñàäü áà ìè áûëà óíè÷ òî æå íà è íàøà. Íå ñìîò ðÿ íà òî, ÷òî ïðåä ñòà âè òå ëè íà øèõ îò äå ëîâ íå áûëè â áîëü øèí ñò âå íè áî ãà òû ìè, íè ñâî áîä íû ìè ëþäü ìè, âñå íå òîëü êî îõîò íî,íî è ðà äî ñò íî îòî çâà ëèñü íà ýòîò ïðè çûâ, è ñ ðàç ëè÷ íûõêîí öîâ ñòðà íû — èç Êèå âà, ßëòû, Ðîñ òî âà, Õàðü êî âà,Ïîë òà âû, Ìî ñê âû è Ïå òåð áóð ãà, — ñúåç æà ëèñü âî âòî -ðîé ðàç â ãîäó íà ëåò íþþ ñå ìè äíåâ íóþ ðà áî òó. Äëèí íîåïó òå øå ñò âèå, ðàñ õî äû, ëè÷ íûå äåëà, — íè ÷òî íå îñ òà -íàâ ëè âà ëî èõ, ïî òî ìó ÷òî òåî ñî ôèÿ ñòà ëà äëÿ íèõ ãëàâ -íûì äå ëîì æèç íè, îíè äåé ñò âè òåëü íî «meant business»1,êàê îï ðå äå ëèë Ëåä áè òåð ïðà âèëü íîå îò íî øå íèå ê òåî ñî -ôèè. Äðó ãîé ïðè ìåð. Ñ ñà ìî ãî îñ íî âà íèÿ Ðóñ ñêîé Ñåê -öèè ãî ðÿ ÷åé ìå÷ òîé âñåõ å¸ ÷ëå íîâ áûëî ïî áû âàòü íà åâ -ðî ïåé ñêèõ òåî ñî ôè ÷å ñêèõ êîí ãðåñ ñàõ, ëè÷ íî óâè äåòü À. Áå çàíò è äðó ãèõ ëè äå ðîâ, è ñ êà æ äûì ðà çîì ÷èñ ëî ðóñ -ñêèõ ó÷à ñò íè êîâ òåî ñî ôè ÷å ñêèõ êîí ãðåñ ñîâ óâå ëè ÷è âà -ëîñü íå ñìîò ðÿ íà òî, ÷òî áîëü øèí ñò âî ÷ëå íîâ Ðóñ ñêîéÑåê öèè áûëè ëþäè íå áî ãà òûå è òðó äÿ ùèå ñÿ. Îíè îò êà -çû âà ëè ñåáå âî ìíî ãîì, ÷òî áû ñêî ïèòü äå íåã íà ýòó ïî -åçä êó, è íà ïî ñëåä íåì äî âî åí íîì êîí ãðåñ ñå â Ñòîê ãîëü ìåâ 1913 ã. ÷èñ ëî åãî ðóñ ñêèõ ó÷à ñò íè êîâ äîñ òèã ëî íå áû âà -ëîé â ëå òî ïè ñÿõ Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà öèô ðû — èõáûëî 65 ÷å ëî âåê. Ïðè âå äó åù¸ îäèí ïðè ìåð: íå ñìîò ðÿ íà òî, ÷òî íàøà òåî ñî ôè ÷å ñêàÿ ñåê öèÿ íå èìå ëà ñî ñòî ðî íûíè êà êîé ìà òå ðè àëü íîé ïîä äåðæ êè, è ìû íå èìå ëè íè îñ -íîâ íî ãî ôîí äà, íè ñóá ñè äèé, ïî÷ òè îä íî âðå ìåí íî ñ å¸âîç íèê íî âå íè åì ðå øå íî áûëî èç äà âàòü ñâîé ñîá ñò âåí -íûé åæå ìå ñÿ÷ íûé æóð íàë «Âåñò íèê Òåî ñî ôèè», ïðî ñó -ùå ñò âî âàâ øèé áåç ïå ðå ðû âà 10 ëåò â ôîð ìà òå è ðàç ìå ðå(110 ñ.), ñõîäíîì ñ àäü ÿð ñêèì «The Theosophist».

———————

Ïå ðå õî æó òå ïåðü ê ïî ñëå äî âà òåëü íî ìó èç ëî æå íèþèñ òî ðèè òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî äâè æå íèÿ â Ðîñ ñèè äî íà ÷à ëà1918 ã., êî ãäà ñî âåò ñêèå âëà ñòè íå òîëü êî çà ïðå òè ëè íà -øè ñî á ðà íèÿ, ðå ê âè çè ðî âà ëè íà øó òè ïî ãðà ôèþ è îá ðåê -ëè íà óíè÷ òî æå íèå âåñü çà ïàñ íà øåé òåî ñî ôè ÷å ñêîé ëèòåðàòóðû, íî è ðå øè ëè ïî ñà äèòü â òþðü ìó íà øó ïðåä -ñå äà òåëü íè öó À.À. Êà ìåí ñêóþ. Ýòîò àðåñò íå ñî ñòî ÿë -ñÿ òîëü êî áëà ãî äà ðÿ å¸ ñëó ÷àé íî ìó îò ñóò ñò âèþ â Ïåòåð -áóðãå.

Ïî ñëå ïðî ÷òå íèÿ â 1900 ãîäó êíè ãè «Â ïðåä äâå ðèèõðà ìà» Àííà Àëåê ñå åâ íà íå ìåä ëåí íî âñòó ïè ëà â ÷ëå -íû Àíã ëèé ñêîé Ñåê öèè Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà, àâ 1902 ã. îò ïðà âè ëàñü â Ëîí äîí, ãäå áûëà ïðåä ñòàâ ëå íàÀ. Áå çàíò, ïðèå õàâ øåé òóäà äëÿ ïðåä ñå äà òåëü ñò âà íà

êîí âåí öèè2. Âñëåä çà òåì À.À. ïå ðå äà ëà åé ïèñü ìî, â êî -òî ðîì èç ëî æè ëà ñî ñòîÿ íèå ñâî åé äóøè è æå ëà íèå ïî ñâÿ -òèòü ñåáÿ òåî ñî ôè ÷å ñêîé ðà áî òå.  îò âåò íà ýòî ïèñü ìîÀííè Áåç àíò ïðè ãëà ñè ëà å¸ ê ñåáå, è ïî ñëå ïðî äîë æè -òåëü íîé áå ñå äû îáú ÿ âè ëà, ÷òî ïðè íè ìà åò å¸ êàê ñâîþëè÷ íóþ ó÷å íè öó.

Ïî÷ òè îä íî âðå ìåí íî è ïè øó ùàÿ ýòè ñòðî êè áûëàïðè âå äå íà ê òåî ñî ôèè.  ìîåé âíóò ðåí íåé æèç íè ïðî -èçîø¸ë òÿæ¸ëûé êðè çèñ: ÿ óòå ðÿ ëà âåðó â Áîãà, è âñÿæèçíü ïå ðå ñòà ëà èìåòü äëÿ ìåíÿ ñìûñë. Ìîÿ âíåø íÿÿæèçíü áûëà âïîë íå áëà ãî ïî ëó÷ íà: ÿ èìå ëà ñå ìüþ, äîñ òà -òîê, õî ðî øåå ïî ëî æå íèå â îá ùå ñò âå, âñ¸, ÷òî äå ëà åò çåì -íóþ æèçíü öåí íîé, íî ÿ óò ðà òè ëà ãëàâ íîå, è îíà ñòà ëàäëÿ ìåíÿ íå âû íî ñè ìîé. ß óïî ìè íàþ îá ýòîì ëè÷ íîì ïå -ðå æè âà íèè, ÷òî áû äàòü èë ëþ ñò ðà öèþ ê ìîåé õà ðàê òå ðè -ñòè êå ðóñ ñêîé äóøè. ß ñòà ëà ìî ëèòü «íå âå äî ìûé ìèð» — åñëè îí ñó ùå ñò âó åò — äàòü ìíå çíàê. Îò âå òîì íà ýòó ìî -ëèò âó áûëî ìî¸ çíà êîì ñò âî ñ òåî ñî ôè åé è Äðåâ íåé Ìóä -ðî ñòüþ.

 1901 ãîäó ÿ ïî ïà ëà, âåð íåå — áûëà ïðè âå äå íà —â Âåëü äåê (æè âî ïèñ íîå ìåñ òå÷ êî áëèç Ëàé áà õà3 â òî -ãäàø íåé Àâ ñò ðèè),4 ãäå íà áå ðå ãó ìà ëåíü êî ãî àëü ïèé ñêî -ãî îçå ðà áûëà Naturheilaustalt5 ä-ðà Ðèê ëè. Òàì, êðî ìåìåíÿ, îêà çà ëîñü íå ñêîëü êî òåî ñî ôîâ è ãå íå ðàëü íûé ñåê -ðå òàðü Ãîë ëàíä ñêîé Ñåê öèè Ôðè êå. Ìåíÿ ïî çíà êî ìè ëèñ íèì, è îí ïåð âûé ââ¸ë ìåíÿ â îá ëàñòü òåî ñî ôèè è ñíàá -äèë îñ íîâ íîé òåî ñî ôè ÷å ñêîé ëè òå ðà òó ðîé. Îíà îò âå ÷à ëàíà âî ïðî ñû âå÷ íûå, è ïî òî ìó ÿ ðå øè ëà íå ìåä ëåí íî âñòó -ïèòü â Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îáùåñòâî.

Ïî ñëå âîç âðà ùå íèÿ â Ðîñ ñèþ ÿ ïî ëó ÷è ëà ïèñü ìî îòòî ãäà ìíå íå èç âåñò íîé Íèíû Ãåð íåò, â êî òî ðîì îíà âû -ðà æà ëà æå ëà íèå ëè÷ íî ïî çíà êî ìèòü ñÿ ñî ìíîé. Æèëàîíà òî ãäà â Ðå âå ëå, à ÿ — â öåí òðå Ðîñ ñèè, íå ìíî ãî þæ -íåå Ìî ñê âû. Óïî ìè íàþ îá ýòîì, ÷òî áû îõà ðàê òå ðè çî -âàòü, íà ñêîëü êî îíà àê òèâ íî è ñà ìî îò âåð æåí íî âû ïîë íÿ -ëà ñâîþ ðîëü «âû ëàâ ëè âà íèÿ äóø» äëÿ òåî ñî ôèè è «òåî -ñî ôè ÷å ñêî ãî ïî÷ òàëü î íà», êàê ìû øóòÿ íà çû âà ëè å¸.

Îíà ïè ñà ëà, ÷òî â Ëîí äî íå îíà ñëû øà ëà î ìî¸ì èí -òå ðå ñå ê äó õîâ íûì âî ïðî ñàì, íà çû âàÿ ïðè ýòîì ñî âåð -øåí íî íå çíà êî ìîå ìíå èìÿ, è ÷òî ãî òî âà ïðèå õàòü êîìíå, åñëè ÿ ïî æå ëàþ. Ìåíÿ ýòî ïî ðà çè ëî, òàê êàê ïó òå -øå ñò âèå îò Ðå âå ëÿ äî Êà ëó ãè òðå áî âà ëî íå ìå íåå äâóõ ñó -òîê, ñòîè ëî äî ðî ãî, è ïðè òîì ìåíÿ îíà ñî âñåì íå çíà ëà! ß îò âå òè ëà, ÷òî ðàäà áóäó ïî çíà êî ìèòü ñÿ ñ íåþ; îíà ïðèå -õà ëà è î÷åíü ñòà ðà ëàñü óáå äèòü ìåíÿ â íå îá õî äè ìî ñòèòåî ñî ôè ÷å ñêîé ïðî ïà ãàí äû â Ðîñ ñèè, ñíàá äè ëà ìåíÿ òåî -ñî ôè ÷å ñêîé ëè òå ðà òó ðîé â ïîä ëèí íè êå è óãî âî ðè ëà ïî -åõàòü ñ íåþ â ñåí òÿá ðå â Áåð ëèí, êóäà äîëæ íà áûëà ïðè -å õàòü Àííè Áåçàíò.

Ó ìåíÿ áûëî íå ïðå îäî ëè ìîå ïðå ïÿò ñò âèå äëÿ òà êîéïî åçä êè, íî ñî âåð øåí íî íå îæè äàí íî îíî óñò ðà íè ëîñü, èÿ ñìîã ëà ïî åõàòü ñ íåé.

Àííè Áåç àíò îñ òà íî âè ëàñü â ïî ìå ùå íèè Íå ìåö êîéÒåî ñî ôè ÷å ñêîé Ñåê öèè.  òî âðå ìÿ ãå íå ðàëü íûì ñåê ðå -òàð¸ì å¸ áûë ä-ð Ðó äîëüô Øòàé íåð, à åãî äåÿ òåëü íîé ïî -ìîù íè öåé — Ìà ðèÿ ßêîâ ëåâ íà Ñè âåðñ, äî÷ü çà ñëó æåí -íî ãî ðóñ ñêî ãî ãå íå ðà ëà, î÷åíü èí òå ðåñ íàÿ è òà ëàíò ëè âàÿäå âóø êà. (È å¸ çà âåð áî âà ëà Íèíà Ãåð íåò, è îíà æå ïî -çíà êî ìè ëà å¸ ñ ä-ðîì Øòàé íå ðîì, à ñà ìî ãî äîê òî ðà —ñ òå î ñî ôè åé.)

×òî áû íà ãëÿä íî ïî êà çàòü, êà êî âî áûëî â òî âðå ìÿ îòíîøåíèå ä-ðà Øòàé íå ðà è âñåé Íå ìåö êîé Ñåê öèèê Àí íè Áåç àíò, óïî ìÿ íó î òîì, ÷òî ïðî èçîø ëî, êî ãäà îíà, çà êîí ÷èâ ñî á ðà íèå òåî ñî ôè ÷å ñêîé ëîæè, óäà ëè ëàñü. Äîê -òîð, êî òî ðî ãî ïðî ñè ëè ïå ðå âåñ òè å¸ ðå÷ü íà íå ìåö êèéÿçûê, íå îã ðà íè ÷èë ñÿ ïå ðå äà ÷åé ëåê öèè, à ïðè áà âèëäëèí íîå ðàñ ñó æ äå íèå îò ñåáÿ. Âñå ñòàð øèå ÷ëå íû Ñåêöèè ñ Ì.ß. Ñè âåðñ âî ãëà âå íà áðî ñè ëèñü íà íåãîñ óïð¸êàìè è ïî ðè öà íèÿ ìè çà òî, ÷òî îí ïî ñìåë ïî ñëå

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 5

1 Îò íî ñè ëèñü ñåðü¸çíî, äó ìà ëè î äåëå.2 Ò.å. ñúåç äå.3 Íûíå Ëþá ëÿ íà.4 Íûíå ã. Áëåä, Ñëî âå íèÿ.5 Ïðè ðî äî ëå ÷åá íè öà.

å¸ ãå íè àëü íîé ðå÷è èç ëà ãàòü ñâîè ñîá ñò âåí íûå ìûñ ëè.Îí áûë ÷ðåç âû ÷àé íî ñìóù¸í è áîð ìî òàë ÷òî-òî â ñâî¸ îïðàâäàíèå.

 ýòîò æå äåíü ÿ áûëà ïðåä ñòàâ ëå íà Àííè Áåç àíò èñ ïåð âîé æå ìè íó òû òàê ñèëü íî ïî ÷óâ ñò âî âà ëà å¸ âå ëè -÷èå, ÷òî íà âñþ îñ òàëü íóþ æèçíü îêà çà ëàñü å¸ ïðå äàí íîé ñëó ãîé.

 ýòî æå ïðå áû âà íèå â Áåð ëè íå ÿ, áëà ãî äà ðÿ Ì.ß.Ñè âåðñ, ïî çíà êî ìè ëàñü ñî âñåé Íå ìåö êîé Ñåê öè åé èñáëè çè ëàñü ñ ä-ðîì Øòàé íå ðîì, êî òî ðûé î÷åíü èí òå ðå ñî -âàë ñÿ Ðîñ ñè åé è î÷åíü öå íèë ðóñ ñêèõ ÷ëå íîâ ñâî åé Ñåê -öèè.

Íà îá ðàò íîì ïóòè, ïðî åç äîì ÷å ðåç Ïå òåð áóðã, ÿ ïî -çíà êî ìè ëàñü ñ Àí íîé Àëåê ñå åâ íîé Êà ìåí ñêîé, ê êî òî ðîéó ìåíÿ áûëî ïî ðó ÷å íèå îò Íèíû Ãåð íåò. Ñ ïåð âî ãî æåäíÿ çíà êîì ñò âà ìû ïî ðå øè ëè, ÷òî íóæ íî êàê ìîæ íî ñêî -ðåå íà ÷àòü ïðî ïà ãàí äó òåî ñî ôèè â Ðîñ ñèè, è òî ãäà æå ÿñî ñòà âè ëà íå áîëü øóþ ñòà òüþ î ïóá ëè÷ íîé ëåê öèè À.Áåç àíò, à òàê æå è î ïðî èñ õî æ äå íèè Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá -ùå ñò âà. À.À. ïî ìåñ òè ëà ìîþ ñòà òüþ â îä íîé èç áîëü øèõïå òåð áóðã ñêèõ ãà çåò, è ìû òî ãäà æå óñ ëî âè ëèñü ðà áî òàòüñî îá ùà. ß ïðè ãëà ñè ëà å¸ íà ëåò íèå êà íè êó ëû â íàøó äå -ðå âåí ñêóþ óñàäü áó.  ñëå äóþ ùåå ëåòî 1903 ãîäà îíàïðèå õà ëà êî ìíå, è íà ÷è íàÿ ñ ýòî ãî âðå ìå íè âîç íèê ëàíàøà òåñ íàÿ äðóæ áà; âñå ñâîè ëåò íèå âà êà öèè, à òàê æåðî æ äå ñò âåí ñêèå è ïàñ õàëü íûå ïðàçä íè êè îíà ïðî âî äè ëàó ìåíÿ. Ìû âìå ñòå ñî ñòàâ ëÿ ëè ïëàí íà øåé îá ùåé ðà áî òû äëÿ òåî ñî ôèè, âû áè ðà ëè òåî ñî ôè ÷å ñêèå êíè ãè äëÿ ïå ðå -âî äà è èç äà íèÿ, ñî ñòàâ ëÿ ëè ëåê öèè äëÿ ïåð âî ãî îç íà êîì -ëå íèÿ ðóñ ñêîé ïóá ëè êè ñ òåîñîôèåé è ò.ä.

 òîì æå 1903 ãîäó îíà íà ÷à ëà â Ïå òåð áóð ãå, à ÿâ Ìî ñê âå çíà êî ìèòü ðóñ ñêóþ ïóá ëè êó ñ òåî ñî ôè åé.

Äî ëå ãà ëè çà öèè íåëü çÿ áûëî âû ñòó ïàòü ïóá ëè÷ íî, èíàøè ñî îá ùå íèÿ ïðè õî äè ëîñü äå ëàòü â ðàç ëè÷ íûõ ñà ëî -íàõ, õî çÿå âà êî òî ðûõ èí òå ðå ñî âà ëèñü äó õîâ íû ìè âî ïðî -ñà ìè è ïðè ãëà øà ëè íàñ ñ ýòîé öå ëüþ. Îäèí èç ýòèõ ñà ëî -íîâ â Ïå òåð áóð ãå ïðè íàä ëå æàë Àííå Ïàâ ëîâ íå Ôè ëî ñî -ôî âîé, êî òî ðóþ çíà ëà è ÷òè ëà âñÿ ïðî ñâåù¸ííàÿ ÷àñòüÐîñ ñèè. Ÿ äåÿ òåëü íàÿ ðîëü âî âñåõ ëè áå ðàëü íûõ íà ÷è -íà íè ÿõ ïðî ñâå òè òåëü íîé ýïî õè Àëåê ñàí ä ðà II áûëà òàêâå ëè êà è òàê íå ðàç ðûâ íî ñâÿ çà íà ñî âñåì îñ âî áî äè òåëü -íûì äâè æå íè åì ðóñ ñêîé æåí ùè íû, ÷òî å¸ èìÿ ïå ðåéä¸òâ ðóñ ñêóþ èñ òî ðèþ, êàê îäíî èç å¸ ñâåò ëûõ ÿâ ëå íèé. Áëà -ãî äà ðÿ âû ñî êî ìó ïî ëî æå íèþ å¸ ìóæà, îä íî ãî èç ëþ áè -ìûõ ïðè áëèæ¸ííûõ ãî ñó äà ðÿ, è áëà ãî äà ðÿ îáàÿ íèþ å¸ñâåò ëîé ëè÷ íî ñòè, å¸ âíåø íåé è âíóò ðåí íåé êðà ñî òå, åéóäà âà ëîñü äî áè âàòü ñÿ äàæå îò íàè áî ëåå ðåò ðî ãðàä íûõìè íè ñò ðîâ è ñà íîâ íè êîâ ðàç ðå øå íèÿ íà ñà ìûå ïå ðå äî -âûå íà÷èíàíèÿ.

Êî ãäà À.À. Êà ìåí ñêàÿ äî áè ëàñü ëå ãà ëè çà öèè Îá ùå -ñò âà â 1908 ãîäó, Àííà Ïàâ ëîâ íà íå ìåä ëåí íî ïî æå ëà ëàñòàòü åãî ÷ëå íîì, è À.À. ïðåä ëî æè ëà åé ïðè íÿòü ïîñò âè -öå-ïðåä ñå äà òåëü íè öû Ðóñ ñêî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò -âà. Õîòÿ À.Ï. â ýòî âðå ìÿ ôè çè ÷å ñêè íà ñòîëü êî îñ ëà áå ëàè îò êà çû âà ëàñü îò âñåõ ïóá ëè÷ íûõ âû ñòó ï ëå íèé, íàïðîñü áó À.À. îõîò íî ñî ãëà ñè ëàñü, ãî âî ðÿ, ÷òî òåî ñî ôèÿäàëà åé ñòîëü êî ñâå òà, ÷òî îíà õî ÷åò ïî ñëó æèòü åé, íà -ñêîëü êî õâà òèò ñèë.

 ýòîò æå ïå ðè îä íà øèõ ÷à ñò íûõ âû ñòó ï ëå íèé â1905 ãîäó ìíå óäà ëîñü â Ìî ñê âå ïðî íèê íóòü íà ñïè ðè òè -÷å ñêèå ñî á ðà íèÿ è ïî çíà êî ìèòü ñïè ðè òîâ ñ òåî ñî ôè åé.Èõ èí òå ðåñ áûë î÷åíü âå ëèê, íî ýòîò óñ ïåõ èñ ïó ãàë ×èñ -òÿ êî âà, ðå äàê òî ðà ñïè ðè òè ÷å ñêî ãî æóð íà ëà «Ðå áóñ» è òî -ãäàø íå ãî ãëà âó ñïè ðè òè ÷å ñêî ãî äâè æå íèÿ â Ìî ñê âå, è îí çà êðûë äëÿ ìåíÿ äîñ òóï íà ñïè ðè òè ÷å ñêèå ñî á ðà íèÿ.

Çà ãîä äî ýòî ãî, â 1904 ãîäó, ìû ñ À.À. ïî åõà ëè â Ëîí -äîí íà òåî ñî ôè ÷å ñêóþ êîí âåí öèþ, ïðè ñóò ñò âî âà ëè íàïóá ëè÷ íûõ âû ñòó ï ëå íè ÿõ À.Áåç àíò è ïðî ñëó øà ëè ñå ðèþ å¸ ëåê öèé «The Science of Peace»1, à çà òåì îò ïðà âè ëèñüíà ïåð âûé ìå æ äó íà ðîä íûé êîí ãðåññ â Àì ñòåð äàì.

Îò òó äà Àííà Àëåê ñå åâ íà ïî åõà ëà â Âåëü äåê íà êó -ðîðò ä-ðà Ðèê ëè, ãäå ÿ âïåð âûå ñî ïðè êîñ íó ëàñü ñ òåî ñî -

ôè åé. Öå ëüþ å¸ ïðå áû âà íèÿ â Âåëü äå êå áûëî óê ðå ïèòüçäî ðî âüå äëÿ ïðåä ñòîÿ ùåé óñè ëåí íîé ðà áî òû. Îò òó äàîíà ïðèå õà ëà êî ìíå â Ïîä áîð êè è ïî÷ òè íå ìåä ëåí íî çà -áî ëå ëà áðþø íûì òè ôîì â òà êîé òÿæ¸ëîé ôîð ìå, ÷òîäîê òî ðà íå íà äåÿ ëèñü íà å¸ âû çäî ðîâ ëå íèå. È ÿ áûëàóâå ðå íà, ÷òî îíà íå ïå ðå æèâ¸ò ýòîé áî ëåç íè è â äåíüêðè çè ñà óâè äå ëà òåíü ñìåð òè íà å¸ ëèöå. Íî íî ÷üþ÷òî-òî ñî âåð øè ëîñü, è óò ðîì ÿ óâè äå ëà ñî âñåì äðó ãîåëèöî. Îíà óç íà ëà ìåíÿ, óëûá íó ëàñü è ïðî ñè ëà äàòü åéïî åñòü. ß áûëà íå îò ëó÷ íî îêî ëî íå¸, êàê è ïðèå õàâ øàÿÖ.Ë. Ãåëüì áîëüäò, è çà ïè ñà ëà å¸ áðåä, òàê êàê îí ñèì âî -ëè ÷å ñêè ïå ðå äà¸ò ñà ìóþ ñóòü å¸ äóøè. Îíà âñ¸ âðå ìÿ âî -îá ðà æà ëà, ÷òî åäåò ñ À. Áåç àíò â Èí äèþ, è ÷àñ òî ïî ñû ëà -ëà ìåíÿ â å¸ êàþ òó ñ ïî ðó ÷å íèÿ ìè, òðå áî âà ëà áó ìà ãó èïåðî, è ë¸æà ïè ñà ëà åé ïèñü ìà íå ïî íÿò íû ìè èå ðîã ëè ôà -ìè.  áðå äó îíà âè äå ëà ìî ëî äî ãî êà òî ëè ÷å ñêî ãî ìî íà õàèëè ñâÿ ùåí íè êà â ëåñó ó èñ òî÷ íè êà ïðî çðà÷ íî ãî ðó ÷üÿ,êî òî ðûé îí âñ¸ âðå ìÿ ïðè êðû âàë ñî ñíî âû ìè âåò êà ìè; âðó êàõ ó íåãî áûëà ÷àøà, îí å¸ íà ïîë íÿë èç èñ òî÷ íè êà èîò íî ñèë ïðî õî äÿ ùèì è ïðî åç æàâ øèì ìèìî ëåñà, è îíèæàä íî ïèëè ñâå æóþ âîäó.  ýòî âðå ìÿ ñâÿ ùåí íèê ìî ëèë -ñÿ, è îíà ÷óâ ñò âî âà ëà, ÷òî îí — ýòî îíà, ÷òî å¸ äóøà ñëè -âà åò ñÿ ñ åãî äó øîé, è îíà âñïî ìè íà åò ñåáÿ â í¸ì â êà -êîé-òî èíîé, äàë¸êîé æèç íè. Ýòî âè äå íèå âîç âðà ùà ëîñüê íåé ñíîâà è ñíîâà.

Äðó ãîå âè äå íèå îíà ïî ìîåé ïðîñü áå çà ïè ñà ëà, êî ãäàïðè øëà â ñîç íà íèå. «Îïÿòü ãîð íûé ïðî çðà÷ íûé ðó ÷åé,íàä íèì ìðà ìîð íàÿ ñòà òóÿ â íà êëîí¸ííîé ïîçå ñ êóâ øè -íîì, ïîë íûì âîäû. Âîäà ëü¸òñÿ ÷å ðåç êðàé è ê ñòà òóå ïî -õî äÿò ëþäè è ïüþò. ß ñìîò ðþ íà íå¸ è ñëè âà þñü ñ íåé, ÿçíàþ, ÷òî îíà — ýòî ÿ, ÷òî òà êîé ÿ äîëæ íà áûòü, ÿ ÷óâ ñò -âóþ ñåáÿ ñòðàí íî ñêî âàí íîé, è â òî æå âðå ìÿ ñòðå ëû ïðî -íè çû âà þò ìî¸ ñåðä öå. Ñëû øó òè õèé ãî ëîñ íàä ñî áîé:„Mater dolorosa“, è ÿ çíàþ, ÷òî íå äîëæ íà øå âå ëèòü ñÿ,äîëæ íà äåð æàòü ñî ñóä ñ âî äîé, õîòÿ ñòðå ëû ïî ïà äà þòâ ìî¸ ñåðä öå, è èç íåãî ñòðó èò ñÿ êðîâü. Áåñ ïðå äåëü íàÿíåæ íîñòü íà ïîë íÿ åò ìåíÿ, ñêîðáü è ðà äîñòü ñëè âà þò ñÿâ îä íî.»

Âåñü ýòîò ãîä îíà áûëà î÷åíü ñëà áà, íî óæå â ñëå äóþ -ùåì, 1905 ãîäó, îíà ñìîã ëà ïî åõàòü íà âòî ðîé ìå æ äó íà -ðîä íûé êîí ãðåññ â Ëîí äî íå, êóäà ÿ íå èìå ëà âîç ìîæ íî -ñòè ñî ïóò ñò âî âàòü åé.

———————

Ðå çóëü òà òîì íà øåé íå ãëàñ íîé ïîä ãî òî âè òåëü íîé ðà -áî òû è íà øèõ âû ñòó ï ëå íèé â ÷à ñò íûõ äî ìàõ ñëå äó åòñ÷è òàòü òîò ôàêò, ÷òî êî ãäà íàì â 1906 ãîäó óäà ëîñü èç -äàòü «Ñâåò íà Ïóòè» ñ ïðè ëî æå íè åì ñòà òüè î êàð ìå, èç -äà íèå ýòî áûëî íå ìåä ëåí íî ïå ðå ïå ÷à òà íî «Ïî ñðåä íè -êîì», ñà ìîé ïî ïó ëÿð íîé èç äà òåëü ñêîé ôèð ìîé òîãî âðå -ìå íè. Ýòî äî êà çû âà åò, ÷òî èí òå ðåñ ê òåî ñî ôèè ñðå äè èí -òåë ëè ãåíò íî ãî ðóñ ñêî ãî îá ùå ñò âà áûë óæå ïðî áóæä¸íñ ïåð âûõ äíåé íà øåé íå ãëàñ íîé ïîä ãî òî âè òåëü íîé ðà -áîòû.

Ê ÷èñ ëó òà êîé ðà áî òû ñëå äó åò îò íå ñòè è íàøè ëåò -íèå ñúåç äû â Ïîä áîð êàõ, ðî äî âîé óñàäü áå Ïè ñà ðå âûõ.Âíà ÷à ëå ìû äå ëà ëè ýòó ïîä ãî òî âè òåëü íóþ ðà áî òó âäâî¸ì ñ À.À. âî âðå ìÿ å¸ ëåò íèõ êà íè êóë, à çà òåì ê íàì ñòà ëèïðè ñîå äè íÿòü ñÿ íàè áî ëåå ñåðü¸çíî çà èí òå ðå ñî âàí íûåó÷å íèÿ ìè òåî ñî ôèè, à ïîçä íåå, ïî ñëå ëå ãà ëè çà öèè, è âñåïðåä ñòà âè òå ëè âîç íè êàâ øèõ â ðàç ëè÷ íûõ ãî ðî äàõ îò äå -ëîâ.

Íà ýòèõ ñúåç äàõ ñëå äó åò îñ òà íî âèòü ñÿ ïîä ðîá íî, ïî -òî ìó ÷òî â íèõ çà êëþ ÷à åò ñÿ ãëàâ íûé êëþ÷ ê îñî áåí íî -ñòÿì ðóñ ñêî ãî òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî äâè æå íèÿ. Ìîæ íî ýòè îñî -áåí íî ñòè âû ðà çèòü òàê: Àííà Àëåê ñå åâ íà íà ÷à ëà ñâîþòâîð ÷å ñêóþ ðà áî òó íå ñ ïå ðè ôå ðèè, à èç öåí òðà, èç ñåðä -öà òåî ñî ôè ÷å ñêîé îð ãà íè çà öèè. Âñå ñòî ÿâ øèå âî ãëà âåîò äå ëîâ ïî íè ìà ëè îê êóëüò íóþ îñ íî âó òåî ñî ôè ÷å ñêèõó÷å íèé è çíà ëè, ÷òî ëó÷ øàÿ ïðî ïà ãàí äà òåî ñî ôèè ñî ñòî -èò â òîì, ÷òî áû âíî ñèòü å¸ äóõ â æèçíü. Îíè ïî äà âà ëèæè âîé ïðè ìåð ñâî èì ñî òðóä íè êàì è ÷ëå íàì ñâî åãî îò äå -

6 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

1 Íàó êà ìèðà.

ëà, áëà ãî äà ðÿ ÷åìó íàøà ðà áî òà ñ ñà ìî ãî íà ÷à ëà ïðî ÿâ -ëÿ ëà òà êîé îäó õî òâîð¸ííûé õàðàêòåð.

Íà ïåð âîì ñúåç äå â Ïîä áîð êàõ Àííà Àëåê ñå åâ íàïðåä ëî æè ëà ñâîé ïëàí îá ùåé ðà áî òû. Ýòîò ïëàí ñî åäè -íÿë ñâî áî äó è ñà ìî äåÿ òåëü íîñòü îò äåëü íûõ ÷ëå íîâ ñäðóæ íîé, ãàð ìî íè ÷å ñêè íà ñòðî åí íîé, ñî âìå ñò íîé ðà áî -òîé. À.À. áûëà ïðî òèâ âñÿ êî ãî äàâ ëå íèÿ ñâåð õó, ïðî òèâäîê òðèí¸ðñòâà è íå ðå øà ëà íè îä íî ãî âî ïðî ñà åäèíî -ëè÷íî.

Ïîçä íåå, êî ãäà âîç íèê ëà ðà áî òà â ïå òåð áóðã ñêîìöåí òðå, âñå âî ïðî ñû îá ñó æ äà ëèñü è ðå øà ëèñü Ñî âå òîì,à ëè òå ðà òóð íàÿ ÷àñòü ñî ñòàâ ëÿ ëàñü Ðå äàê öè îí íûì Êî ìè -òå òîì, êî òî ðûé ñî áè ðàë ñÿ äâà ðàçà â ìå ñÿö è ñî âìå ñò íîñ À.À ðàç ðå øàë âñå âî ïðî ñû, êà ñàþ ùèå ñÿ «Âåñò íè êà»,âû áî ðà ìà òå ðèà ëà è ïîä áî ðà íî âûõ èç äà íèé.

Ëå òîì, íà âðå ìÿ Ïîä áîð ñêèõ ñúåç äîâ, âñå ñòî ÿâ øèåâî ãëà âå îò äå ëîâ ïðè åç æà ëè ê íàì èç Êèå âà, Ðîñ òî âà,Õàðü êî âà, ßëòû, Ïîë òà âû, Ïå òåð áóð ãà, Ìî ñê âû è Êà ëó -ãè, è ìû ïîä ïðåä ñå äà òåëü ñò âîì À.À. âû ðà áà òû âà ëè ñîâìåñòíî ïëàí îá ùåé ðà áî òû íà ñëå äóþ ùèé ãîä.

Ýòà îá ùàÿ ðà áî òà ðó êî âî äè òå ëåé îò äå ëîâ îêà çà ëàñüî÷åíü ïëî äî òâîð íîé: ñ îä íîé ñòî ðî íû, âñå ïðî áëå ìû —ïå äà ãî ãè ÷å ñêèå, ñî öè àëü íûå è ýòè ÷å ñêèå, — ìû ñòà ðà -ëèñü ðàç ðà áà òû âàòü â äóõå òåî ñî ôèè, îñ âå ùàòü èõ å¸ ñâå -òîì; à ñ äðó ãîé ñòî ðî íû, êà æ äûé ïðåä ñòà âè òåëü îò äå ëîââíî ñèë â íàøå ñî âå ùà íèå íå ÷òî ñâî¸, îðè ãè íàëü íîå, ñâîè îñî áåí íî ñòè â ïî ñòà íîâ êå ìå òî äîâ ðà áî òû. Ýòî îá ùå íèåãëàâ íûõ, òåñ íî ñïëî÷¸ííûõ ðà áîò íè êîâ îáî ãà ùà ëî îá ùåå äåëî, äà âà ëî åìó âäîõ íî âå íèå, è â òî æå âðå ìÿ âíóò ðåí íå îáú å äè íÿ ëî âñå âîç íè êàâ øèå îò äå ëû, ïðè äà âà ëî îá ùåéðà áî òå äðóæ íûé è ñî ãëà ñî âàí íûé õà ðàê òåð. Íå óãà ñè ìûé ýí òó çè àçì À.À. çà æè ãàë è íàñ.

Äëÿ ïî äîá íî ãî óã ëóáë¸ííî ãî îá ùå íèÿ âû áîð ìåñ òà — Ïîä áîð ñêàÿ óñàäü áà — ïðåä ñòàâ ëÿë èäå àëü íûå óñ ëî âèÿ.Áîëü øîé äîì, ïî ñòðî åí íûé â íà ÷à ëå ïðî øëî ãî [XIX] ñòî -ëå òèÿ äå äîì ìîå ãî ìóæà, ñ âû ñî êè ìè, ñâåò ëû ìè êîì íà òà -ìè, ñòî ÿë ñî âåð øåí íî îñîá íÿ êîì îò âñÿ êî ãî äðó ãî ãî æè -ëüÿ — äå ðåâ íÿ áûëà ðàñ ïî ëî æå íà â ñòî ðî íå. Çà ïàä íûìôà ñà äîì äîì âû õî äèë â ñàä ñî ñòî ëåò íè ìè äå ðåâü ÿ ìè, àâîñ òî÷ íûé áûë îá ðàù¸í íà ëóãà, çà êàí ÷è âàþ ùèå ñÿ êðà -ñè âûì ëå ñîì, ïðè íàä ëå æà ùèì íà øå ìó èìå íèþ, çà êî òî -ðûì ïðî òå êà ëà áû ñò ðàÿ ðåêà Æèç ä ðà. Ïî òó ñòî ðî íóðåêè âèä íå ëèñü îïÿòü ëóãà, à âåñü ãî ðè çîíò îêàéì ëÿë ñÿêàç¸ííû ìè ñî ñíî âû ìè ëå ñà ìè, òÿ íóâ øè ìè ñÿ áåç ïå ðå ðû -âà íà ìíî ãèå ñîò íè â¸ðñò. Ïðè áàâ ëþ ê ýòî ìó, ÷òî ÿ çà ñòà -ëà â Ïîä áîð ñêîé óñàäü áå íå ñêîëü êî ñòà ðèí íûõ ñëóã, ïîì -íèâ øèõ åù¸ êðå ïî ñò íîé áûò, è îíè ðàñ ñêà çû âà ëè ìíå,÷òî Ïîä áîð ñêèé äîì áûë âñå ãäà «âåñ¸ëûé äîì, ÷òî â í¸ìâñåì ñëó ãàì æè ëîñü õî ðî øî, ãîñ ïî äà áûëè äî á ðûå èñïðà âåä ëè âûå è íè êî ãî íå îáè æà ëè». Ýòèì ìîæ íî îáú ÿñ -íèòü ñâåò ëóþ àòìîñôåðó äîìà.

Ïî áëè çî ñòè îò óñàäü áû áûëî òðè ìî íà ñòû ðÿ, îäèí èç êî òî ðûõ, Îï òè íà Ïóñ òûíü, ñëà âèë ñÿ íà âñþ Ðîñ ñèþñâîè ìè ñòàð öà ìè (îäèí èç ýòèõ ñòàð öåâ, Ìèâ ðî ñèé, ïîäèìå íåì Çî ñè ìû áûë îïè ñàí Äîñ òî åâ ñêèì â åãî ðî ìà íå«Áðà òüÿ Êà ðà ìà çî âû»).  ýòîò ìî íà ñòûðü âåëà øè ðî êàÿãðóí òî âàÿ äî ðî ãà, îá ñà æåí íàÿ ñòî ëåò íè ìè áåð¸çàìè, ïîêî òî ðîé — â ïå ðå ðûâ ñåëü ñêèõ ðà áîò — ìèìî Ïîä áî ðîêøëè ïà ëîì íè êè, íà ïðàâ ëÿâ øèå ñÿ â Îï òè íó Ïóñ òûíü.Áëè æàé øàÿ æå ëåç íî äî ðîæ íàÿ ñòàí öèÿ áûëà îò Ïîä áî -ðîê â 18 âåð ñòàõ; íà áîëü øîå ïðî ñòðàí ñò âî óñàäü áó îê ðó -æà ëè ïîëÿ, ëóãà è ÷óä íàÿ òè øè íà íå çà òîï òàí íîé ïðè -ðîäû.

Äíè íà ýòèõ íà øèõ ëåò íèõ ñúåç äàõ ðàñ ïðå äå ëÿ ëèñüòàê: íà ÷è íà ëàñü íàøà ðà áî òà ñ ìî ëèò âû Ãîñ ïîä íåé, ïî -ëî æåí íîé íà ìó çû êó À.Â. Óí êîâ ñêîé è ïðî ïå òîé õî ðîìèëè Ñî ôè åé Íè êî ëà åâ íîé Òîë ñòîé, îá ëà äàâ øåé ÷ó äåñ -íûì ìÿã êèì ãî ëî ñîì.

Çà òåì âñ¸ óòðî äî îáå äà äëè ëàñü îá ùàÿ ðà áî òà, âîâðå ìÿ êî òî ðîé ðàç ðå øà ëèñü ðàç ëè÷ íûå âî ïðî ñû òàê òè -êè, îð ãà íè çà öèè è íàè ëó÷ øèõ ìå òî äîâ ðàñ ïðî ñòðà íå íèÿòåî ñî ôèè. Ïî ñëå îáå äà — îá ùàÿ ïðî ãóë êà ÷å ðåç ëóãà âíàø ëåñ è íà áå ðåã ðåêè, à ê êîí öó äíÿ, ïî ñëå óæè íà, âñå -ãäà âå ÷åð êîí ÷àë ñÿ êîí öåð òîì (ñðå äè ñî áðàâ øèõ ñÿ îêà çà -

ëèñü ìó çû êàëü íûå òà ëàí òû), ïî ñëå êî òî ðî ãî ìû ðàñ õî -äè ëèñü ìîë ÷à â ñ÷à ñò ëè âîì è ïðî ñâåòë¸ííîì íà ñòðîå íèè.

Íà ïîçä íåé øèõ ñúåç äàõ ïðè íè ìà ëè ó÷à ñòèå íå îäíèïðåä ñòà âè òå ëè îò äå ëîâ, íî òàê æå è äðó ãèå ÷ëå íû, îä íà êî õà ðàê òåð ñî á ðà íèé ïðî äîë æàë áûòü òà êèì æå, âû äåð -æàí íûì â òîì æå äóõå. Ñî á ðà íèÿ ýòè ñáëè æà ëè âñåõãëàâ íûõ ðà áîò íè êîâ, äà âà ëè èì íî âîå âäîõ íî âå íèå èïîä äåð æè âà ëè ýí òó çè àçì, êî òî ðûì À.À. çà ðà æà ëà âñåõñâî èõ ñî òðóä íè êîâ.

Äî îáú ÿâ ëå íèÿ âîé íû ýòè ñî á ðà íèÿ ïðî èñ õî äè ëè ÷å -ðåç ãîä — êî ãäà íå áûëî åâ ðî ïåé ñêî ãî òåî ñî ôè ÷å ñêî ãîêîí ãðåñ ñà, à âî âðå ìÿ è ïî ñëå âîé íû îíè ïî âòî ðÿ ëèñü êà -æ äîå ëåòî, âïëîòü äî Îê òÿáðü ñêîé ðå âî ëþ öèè, êî òî ðàÿóíè÷ òî æè ëà âìå ñòå ñ äðó ãè ìè è Ïîä áîð ñêóþ óñàäü áó.

 íèæ íåì ýòà æå äîìà ìû îò äå ëè ëè óã ëî âóþ êîì íà -òó, íå æè ëóþ ñ äàâ íèõ ïîð, äëÿ íà øåé óã ëóáë¸ííîé ðà áî -òû, êóäà íè êòî íå âõî äèë, êðî ìå ó÷à ñò íè êîâ ýòîé ðà áî -òû. Ïîä êî íåö âèá ðà öèè â ýòîì íà øåì ñâÿ òè ëè ùå ñòà ëèäî òîãî ñèëü íû, ÷òî íà îä íîì èç ïî ñëåä íèõ ñî á ðà íèé ìíå óäà ëîñü íà áëþ äàòü ÿâ ëå íèå, êî òî ðîå ñ òî÷ êè çðå íèÿ ìà -òå ðèà ëè ñòîâ ñëå äî âà ëî áû íà çâàòü ÷ó äîì. Íà ãðó äè óÀ.À., êî òî ðàÿ âåëà ñî á ðà íèå, áûë ïðè êî ëîò çà êðû òûé áó -òîí áå ëî ãî ïèî íà.  òå ÷å íèå 40–50 ìè íóò, ïîêà äëè ëîñüñî á ðà íèå, áó òîí íà ìîèõ ãëà çàõ íà ÷àë ðàñ êðû âàòü ñÿ, èêî ãäà ìû âû õî äè ëè èç êîì íà òû, íà å¸ ãðó äè áûë ðàñ -êðûâ øèé ñÿ öâå òîê. ß òî ãäà æå ïðî âå ðè ëà âðå ìÿ åãî ñîá -ñò âåí íî ãî ðàñ êðû òèÿ — ÿ âû áðà ëà ñ òîãî æå êóñ òà òà êîéæå çà êðû òûé áó òîí è íà áëþ äà ëà çà íèì. Îí ñðàâ íÿë ñÿïî ðàç ìå ðó ñ òåì öâåò êîì, êî òî ðûé áûë íà ãðó äè À.À.,òîëü êî ÷å ðåç 24 ÷àñà.

Óæå çäåñü, íà ÷óæ áè íå, ìû óç íà ëè, ÷òî Ïîä áîð ñêî ãîäîìà áîëü øå íå ñó ùå ñò âó åò. Îí áûë ðà çî áðàí íà êèð -ïè÷è.

———————

 ñâÿ çè ñ íà øåé ðà áî òîé â Ïîä áîð êàõ âñïî ìè íà þò ñÿäâà ýïè çî äà, êî òî ðûå ðè ñó þò íàøè îò íî øå íèÿ ñ ïîä áîð -ñêè ìè êðå ñòü ÿ íà ìè.

Íà ïÿ òîì Ïîä áîð ñêîì ñúåç äå, â 1915 ãîäó, ìû ñäå ëà -ëè èí òå ðåñ íûé îïûò: óñò ðîè ëè êîí öåðò äëÿ êðå ñòü ÿí.Áûëî ðå øå íî ñäå ëàòü åãî ïëàò íûì â ïîëü çó ëà çà ðå òà äëÿ ðà íå íûõ, êî òî ðûé áûë óñò ðî åí â «Íà ðîä íîì äîìå» âÏîä áîð êàõ. Ïðè ýòîì âîç íèê ëî äâà ñî ìíå íèÿ: ïîé äóò ëèêðå ñòü ÿ íå íà ïëàò íûé êîí öåðò è ïîé ìóò ëè îíè òó ìó çû -êó, êî òî ðóþ ìû èì äà äèì.

Îáà ñî ìíå íèÿ îêà çà ëèñü íà ïðàñ íû ìè. Áîëü øàÿ çàëàÏîä áîð ñêî ãî äîìà áûëà ñî âñåì ïîë íà, è ñëó øà ëè êðå ñòü -ÿ íå íàøó ìó çû êó ñ òà êèì âíè ìà íè åì è îäó øåâ ëå íè åì,êî òî ðûå ïðå âçîø ëè âñå íàøè îæè äà íèÿ. Ýòîò îïûò ïîêàçàë, êà êîå îã ðîì íîå çíà ÷å íèå èìå åò íà ñòðîå íèå èñ -ïîëíèòåëåé êîí öåð òà; ìû ãî òî âè ëèñü ê íåìó äîë ãî èñåðü¸çíî, îá äó ìû âàÿ êà æ äóþ ïîä ðîá íîñòü, ïîä ãî òîâ ëÿÿàò ìî ñôå ðó êîí öåðò íî ãî çàëà è âíóò ðåí íå íà ñòðàè âàÿñåáÿ. ×òî êà ñà åò ñÿ âû áî ðà âå ùåé, òî ñî âñåì íå íàäî ïðè -ñïî ñîá ëÿòü ñÿ ê âêó ñàì êðå ñòü ÿí, íóæ íî äà âàòü èì òó æåìó çû êó, êî òî ðàÿ ðà äó åò è ïîä íè ìà åò íà ñòðîå íèå è ó íàñ;íî íå èíà ÷å, êàê â î÷åíü õî ðî øåì èñ ïîë íå íèè, âñòó ïèâïðåä âà ðè òåëü íî âî âíóò ðåí íèé êîí òàêò ñî ñëóøàòåëÿìè.

Ââè äó ýòî ãî ìû íà ÷à ëè íàø êîí öåðò ñ êðàò êî ãî îáú -ÿñ íå íèÿ òîãî, ÷òî ìó çû êà äà¸ò äóøå ÷å ëî âå êà, è ïå ðåäêà æ äîé íî âîé âå ùüþ ãî âî ðè ëè î òîì, ÷òî îíà âû ðà æà åò.Îñî áåí íûé âîñ òîðã âû çâà ëè ïðå ëå ñò íûå âå ùè öû Óí -êîâñêîé, îò ðà æàþ ùèå ÿâ ëå íèÿ ïðè ðî äû — «Âå òåð» è«Ïòè÷ êè». Êî ãäà èñ ïîë íÿ ëè «Âå òåð», êòî-òî èç êðå ñòü ÿííå âû äåð æàë è êðèê íóë: «Ó...ó...ó...ó... — êàê ãó äèò!» Àêî ãäà î÷å ðåäü äîø ëà äî «Ïòè ÷åê», îäèí ïî æè ëîé ìó -æè÷îê äàæå âñêî ÷èë ñ ìåñ òà, âîñ òîð æåí íî âñêðèê íóâ:«Ïòè÷ êè! Âçà ïðàâ äó ïòè÷ êè!».

È åù¸ ðàç ìû èìå ëè âîç ìîæ íîñòü óáå äèòü ñÿ, êàêñèëü íî äåé ñò âó åò íà êðå ñòü ÿí õó äî æå ñò âåí íî è âäîõ íî -âåí íî èñ ïîë íåí íàÿ ìó çû êà.

Ýòî ñëó ÷è ëîñü â 1917 ãîäó, âî âðå ìÿ ïåð âî ãî ýòà ïàðå âî ëþ öèè. Íàì õî òå ëîñü ïî ìî÷ü êðå ñòü ÿ íàì ðà çî áðàòü -ñÿ â ðàç ëè÷ íûõ ïî ëè òè ÷å ñêèõ ïàð òè ÿõ, è ìû ïðè ãëà ñè ëè

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 7

æå ëàþ ùèõ ïðèé òè ê íàì íà áå ñå äó. Ïî ñòà âè ëè íà ñêî ðîñêî ëî ÷åí íûå ñêà ìüè âáëè çè äîìà ïîä òå íüþ ñòà ðûõ ëèï,è òàì ïðî èçîø¸ë ýòîò íå îáûê íî âåí íûé ìè òèíã.

Êðå ñòü ÿ íå â òî âðå ìÿ áûëè íà ñòðîå íû âïîë íå ìè ðî -ëþ áè âî è áûëè äà ëå êè îò âñÿ êîé êëàñ ñî âîé íå íà âèñ òè;îíè èí òå ðå ñî âà ëèñü èñ êëþ ÷è òåëü íî çå ìåëü íûì âî ïðî -ñîì: áó äóò ëè ðàñ øè ðå íû èõ ïðà âà íà çåì ëþ.

Êî ãäà íàø ìè òèíã ïîä ëè ïà ìè ïîä õî äèë ê êîí öó,äâîå èç ó÷à ñò âóþ ùèõ, À.Â. Óí êîâ ñêàÿ è Â.Í. Ïóø êè íà,øåï íó ëè, ÷òî îíè õî òÿò ñûã ðàòü äëÿ êðå ñòü ÿí; è êî ãäàíàøè ãîñ òè ðå øè ëè ðàñ õî äèòü ñÿ, ìû èõ çà äåð æà ëè ïîäîò êðû òû ìè îê íà ìè äîìà, îò êó äà ïî íåñ ëèñü ïðå êðàñ íûåçâó êè ñå ðå íà äû Áðà ãà è àðèè Áàõà. Îíè ñòîÿ ëè ïîä îê íà -ìè áåç ìîëâ íîé òîë ïîé è, óõî äÿ, ãî ðÿ ÷î ïî áëà ãî äà ðè ëèíàñ, à îäèí èç íèõ ïðî èçí¸ñ ñëî âà, êî òî ðûå ÿ íå ìîãó çà -áûòü: «ñïà ñè áî âàì, ÷òî âû äóøó íàøó îñ âå òè ëè».

———————

Âîç âðà ùà þñü ê îïè ñà íèþ ñî áû òèé â õðî íî ëî ãè ÷å -ñêîì ïî ðÿä êå.  êîí öå 1906 ãîäà ìîé ìóæ Í.Â. Ïè ñà ðåâ,âñòó ïèâ øèé â Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âî, îñ íî âàë â Êà ëó -ãå èç äà òåëü ñêóþ ôèð ìó «Ëî òîñ» è íà ÷àë ïå ÷à òàòü ðóñ -ñêóþ òåî ñî ôè ÷å ñêóþ ëè òå ðà òó ðó. Ïåð âîé êíè ãîé, êî òî -ðóþ îí èç äàë, áûëà «Ñî êðî âåí íàÿ ðå ëè ãè îç íàÿ ôè ëî ñî -ôèÿ Èí äèè» áðà ìà íà ×àò òåðä æè. Èç äà òåëü ñò âî «Ëî òîñ»ðàç âè âà ëîñü ñ áîëü øèì óñ ïå õîì. Ìîé ìóæ âëî æèë ñâîèñðåä ñò âà, ñâîé òðóä è ñâîþ ëþ áîâü â ýòî äåëî. Îí âñòó ïèë â ñíî øå íèÿ ñ ãëàâ íû ìè êíèæ íû ìè ìà ãà çè íà ìè áîëü øèõ ãî ðî äîâ, íà çíà ÷èâ äëÿ áîëü øå ãî ðàñ ïðî ñòðà íå íèÿ íèç êèå öåíû íà êíè ãè, è âñêî ðå íà ÷àë ïî ëó ÷àòü îòî âñþ äó çà êà -çû íà òåî ñî ôè ÷å ñêóþ ëè òå ðà òó ðó. Äî Îê òÿáðü ñêîé ðå âî -ëþ öèè ôèð ìà «Ëî òîñ» âû ïóñ òè ëà 21 èç äà íèå, íî ïî òîìâåñü ñêëàä íà øèõ êíèã áûë êîí ôè ñêî âàí.

 ñëå äóþ ùåì 1907 ãîäó ìû ñ Àí íîé Àëåê ñå åâ íîé èãðóï ïîé ðóñ ñêèõ òåî ñî ôîâ îò ïðà âè ëèñü íà ÷åòâ¸ðòûéòåî ñî ôè ÷å ñêèé åâ ðî ïåé ñêèé êîí ãðåññ â Ìþí õå íå. Ýòîòêîí ãðåññ îñ òà âèë ó íàñ ñà ìîå òÿæ¸ëîå âïå ÷àò ëå íèå. ÂñÿÍå ìåö êàÿ Ñåê öèÿ ñ ä-ðîì Øòàé íå ðîì âî ãëà âå ñî âåð -øåí íî èç ìå íè ëà ñâî¸ îò íî øå íèå ê À. Áåç àíò. Ì. Ñè âåðñ,à çà íåé è âñå îñ òàëü íûå ñäå ëà ëèñü ôà íà òè ÷å ñêè ìè ïî -êëîí íè êà ìè äîê òî ðà è ñ÷è òà ëè, ÷òî îí äîë æåí ñòàòü âîãëà âå âñå ãî òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî äâè æå íèÿ, óñò ðà íèâ ÀííèÁåç àíò. Ñî ìíîé, îñ òà âàâ øåé ñÿ âåð íîé Àííè Áåç àíò, îíè ðåç êî ïî ðâà ëè âñå äðó æå ñêèå îò íî øå íèÿ.

 òîì æå 1907 ãîäó À.À. ðå øè ëà èç äà âàòü ñâîé ñîá ñò -âåí íûé òåî ñî ôè ÷å ñêèé æóð íàë «Âåñò íèê Òåî ñî ôèè». Ðå -øå íèå ýòî áûëî âû çâà íî òåì, ÷òî ñî âåð øåí íî íå èç âåñò -íîå íàì ëèöî íà ÷à ëî èç äà âàòü æóð íàë ïîä íà çâà íè åì«Òåî ñî ôè ÷å ñêîå îáî çðå íèå». À.À. îò ïðà âè ëàñü ê íåìó èóáå äè ëàñü, ÷òî èç äà òåëü ýòî ãî æóð íà ëà íå èìå åò íè êà êî -ãî îò íî øå íèÿ ê Òåî ñî ôè ÷å ñêî ìó Îá ùå ñò âó è çà äó ìàë èç -äà âàòü åãî â âèäó âîç íèê øå ãî â îá ùå ñò âå èí òå ðå ñà ê òåî -ñî ôèè. Ðå øå íèå Àííû Àëåê ñå åâ íû áûëî î÷åíü ñìå ëîå,òàê êàê äå íåã íà èç äà íèå ó íàñ íå áûëî, à ìà òå ðèà ëà íà -êî ïè ëîñü ñòîëü êî, ÷òî ìû ðå øè ëè èç äà âàòü åãî â ðàç ìå ðå àäü ÿð ñêî ãî «Òåî ñî ôè ñòà». Íà ïåð âûé íî ìåð óäà ëîñü ñî -áðàòü äå íåã ìå æ äó ñî áîé, è òî ãäà íàì î÷åíü ïî ìîã áûâ -øèé ñïè ðèò Ê.Ä. Êóä ðÿâ öåâ, âñòó ïèâ øèé â Òåî ñî ôè ÷å -ñêîå Îá ùå ñò âî (âïî ñëåä ñò âèè îí âû øåë èç Îá ùå ñò âà èêîí ÷èë ñâîþ æèçíü ïå ÷àëü íî: áûë ðàñ ñòðå ëÿí). Îí çà âå -äî âàë Ïå òåð áóðã ñêîé Ãî ðîä ñêîé Òè ïî ãðà ôè åé è ñíàá æàë íàñ íà âû ãîä íûõ óñ ëî âè ÿõ â ðàñ ñðî÷ êó áó ìà ãîé. Âñå ñî -òðóä íè êè áûëè äà ðî âûå, è êà æ äûé ðàç, êî ãäà áû âà ëè äåíåæíûå çà òðóä íå íèÿ, îò êó äà-íè áóäü ïî ÿâ ëÿ ëàñü ïî -ìîùü, è íàø «Âåñò íèê» áëà ãî ïî ëó÷ íî ïðî ñó ùå ñò âî âàëáîëüøå äåñÿòè ëåò.

Ýòîò 1907 ãîä âî îá ùå áûë ïî ëîí ñî áû òèé äëÿ òåî ñî -ôè ÷å ñêî ãî äâè æå íèÿ. Îíî óæå íà ñòîëü êî ðàç ðîñ ëîñü, ÷òîíå îá õî äè ìî áûëî äó ìàòü î åãî ëå ãà ëè çà öèè. Ñ ýòîé öå -ëüþ Àííà Àëåê ñå åâ íà ðå øè ëà ñî áðàòü ñúåç äû â íàè áî ëåå çíà ÷è òåëü íûõ öåí òðàõ Ðîñ ñèè — â Ïå òåð áóð ãå, Ìî ñê âå è Êèå âå. Ïåð âûé ñúåçä áûë íà çíà ÷åí â Ìî ñê âå.

Ðà áî òà â Ðîñ ñèè ïðåä ñòàâ ëÿ ëà òðóä íî ñòè, íå èç âåñò -íûå íà Çà ïà äå. Î÷åíü òðóä íî áûëî äî áèòü ñÿ ëå ãà ëè çà -

öèè, è õîòÿ Ïî áå äî íîñ öåâ óìåð, è ðå âî ëþ öè îí íîå äâè æå -íèå 1905 ãîäà âû çâà ëî íå êî òî ðûå ïå ðå ìå íû è ëüãî òû,âñ¸ æå ïðà âè òåëü ñò âî êîñî ñìîò ðå ëî íà âñå îá ùå ñò âåí -íûå è ÷à ñò íûå èíè öèà òè âû, èäó ùèå íå ñâåð õó. Ýòî áûëî îäíî èç ïðå ïÿò ñò âèé, ñ êî òî ðûì À.À. ïðè øëîñü áî ðîòü ñÿ. Íî è â ñà ìîì èí òåë ëè ãåíò íîì îá ùå ñò âå áûëè ïñè õî ëî ãè -÷å ñêèå òå ÷å íèÿ, ïðåä ñòàâ ëÿâ øèå áîëü øèå çà òðóä íå íèÿäëÿ îð ãà íè çî âàí íîé òåî ñî ôè ÷å ñêîé ðàáîòû.

Òàê â Ìî ñê âå, ñðå äè òîãî êðóæ êà, ãäå ÿ äå ëà ëà äîê ëà -äû î Òåî ñî ôèè, â ñà ëî íå Íèíû Âàë. Ïøå íåö êîé (îä íîéèç ïåð âûõ ðóñ ñêèõ òåî ñî ôîê, âñòó ïèâ øèõ â ÷ëå íû âîÔðàí öóç ñêóþ Ñåê öèþ, è ê êî òî ðîé ïîëê. Îëü êîòò îò íî -ñèë ñÿ ñ áîëü øèì äðó æå ëþ áè åì) áûëè î÷åíü öåí íûå ÷ëå -íû: îäèí — ïîýò, äðó ãîé — áó äó ùèé ïè ñà òåëü, Àí ä ðåéÁå ëûé, ÿñ íî âè äÿ ùàÿ Ìèíö ëî âà, èìåâ øàÿ áîëü øîå âëè -ÿ íèå íà ìî ëîä¸æü, ó÷¸íûé ëèí ãâèñò Áà òþø êîâ, ÷ëåíÔðàí öóç ñêîé Òåî ñî ôè ÷å ñêîé Ñåê öèè. Íî âñå îíè áûëèî÷åíü òðóä íûå äëÿ ñî âìå ñò íîé ðà áî òû.

Áëà ãî äà ðÿ ýòî ìó ìî ñ êîâ ñêèé ñúåçä îêà çàë ñÿ äëÿ íàñ,âìå ñòî îæè äàå ìîé ïî ìî ùè, íå îæè äàí íûì ïðå ïÿò ñò âè -åì. À.À. ïðè øëîñü ñèëü íî áî ðîòü ñÿ ñ àíàð õè ÷å ñêè ìè òåí -äåí öèÿ ìè ìî ñê âè ÷åé. Îíè áûëè ïðî òèâ âñÿ êîé îð ãà íè -çà öèè, òðå áî âà ëè îäè íà êî âî ãî ãî ëî ñà äëÿ âñåõ è «ñî áîð -íî ãî» ðå øå íèÿ âñåõ âî ïðî ñîâ. Ìå æ äó äðó ãè ìè íà ïàä êà -ìè îíè óï ðå êà ëè À.À., ÷òî îíà ðå øè ëà èç äà âàòü «Âåñò -íèê Òåî ñî ôèè», íå çà ïðî ñèâ èõ ñî ãëà ñèÿ è âñåõ ïðèìê -íóâ øèõ ê òåî ñî ôèè íà òåð ðè òî ðèè âñåé Ðîñ ñèè. Ñðå äèàíàð õè ÷å ñêè íà ñòðî åí íûõ áûëè ñòîëü âëà ñòî ëþ áè âûåãî ëî ñà, ÷òî îíè ñìó òè ëè äàæå íå êî òî ðûõ èç áëè æàé øèõïî ìîù íè êîâ À.À., è âìå ñòî ñïî êîé íî ãî îá ñó æ äå íèÿ ãëàâ -íî ãî âî ïðî ñà — îð ãà íè çà öèè Ðóñ ñêî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãîÎá ùå ñò âà, — îêà çà ëèñü íà ñòîÿ ùåé áèò âîé è ðàñ ïà äå íè -åì íà äâà ëà ãå ðÿ. Òîëü êî îã ðîì íîå ñà ìî îá ëà äà íèå èáîëü øîé òàêò À.À. âçÿ ëè âåðõ, è áó øóþ ùèå ýëå ìåí òû óñïîêîèëèñü. ×òî áû èõ óäîâ ëå òâî ðèòü, áûëà ïðè íÿ òà äî -âîëü íî ñòðàí íàÿ ôîð ìó ëà, ïðåä ëî æåí íàÿ èìè: «îáú å äè -íèòü ñÿ âî êðóã „Âåñò íè êà Òåî ñî ôèè“. Êî ãäà æå êåì-òîáûëî ñäå ëà íî ðå çîí íîå âîç ðà æå íèå, ÷òî îáú å äè íèòü ñÿâî êðóã íå îäó øåâë¸ííî ãî ïðåä ìå òà íå èìå åò ÿñ íî ãî ñìûñ -ëà, òî ãäà ìî ñê âè ÷è èç ìå íè ëè ôîð ìó ëó òàê: «îáú å äè íèòü -ñÿ âî êðóã „Âåñò íè êà Òåî ñî ôèè“ è À.À. Êà ìåí ñêîé». Ýòàôîð ìó ëà áûëà âñå ìè ïðè íÿ òà. À.À. îäåð æà ëà ïî áå äó, íîýòî ñòîè ëî åé äî ðî ãî: îíà çà áî ëå ëà è âåñü ñëå äóþ ùèéäåíü ïðî ëå æà ëà ñ æåñ òî êîé ìèã ðå íüþ.

Âòî ðîé îð ãà íè çà öè îí íûé ñúåçä ïðîø¸ë â Êèå âå ïîäïðåä ñå äà òåëü ñò âîì Í.Â. Ïè ñà ðå âà. Çäåñü À.À. âñòðå òè ëàíî âîå ïðå ïÿò ñò âèå â ôîð ìå ïðà âî ñëàâ íî ãî ôà íà òèç ìà,íî è òàì åé óäà ëîñü óáå äèòü è óñ ïî êî èòü âñåõ è âîñ ñòà íî -âèòü íóæ íóþ ãàð ìî íèþ.  ðå çóëü òà òå êè åâ ñêèé ñúåçäåäè íî ãëàñ íî çàÿ âèë î íå îá õî äè ìî ñòè ëå ãà ëè çà öèè è ïðî -ñèë À.À. óñò ðî èòü 3-é ñúåçä è âîé òè ñíî øå íèå ñ âëà -ñòÿìè.

 ñà ìîì Ïå òåð áóð ãå, â öåí òðå äâè æå íèÿ, ðà áî òà øëàóñ ïåø íî è ãàð ìî íè÷ íî, è íà òðåòü åì ïå òåð áóðã ñêîì îð -ãà íè çà öè îí íîì ñúåç äå íå áûëî íè êà êèõ òðå íèé. Áûëîâû ðà æå íî îá ùåå æå ëà íèå íå ìåä ëåí íî äî áè âàòü ñÿ ëå ãà -ëè çà öèè, è ãå íå ðàëü íûì ñåê ðå òàð¸ì Ðîñ ñèé ñêî ãî Òåî ñî -ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà áûëà åäè íî ãëàñ íî âû áðà íà À.À. Êà -ìåí ñêàÿ.

———————

Âñëåä çà ýòè ìè ðå øàþ ùè ìè ñúåç äà ìè, â òîì æå 1907 ãîäó îñå íüþ, À.À. ïî äà ëà ïðî øå íèå î ëå ãà ëè çà öèè Ðîñ -ñèé ñêî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà. Îíà âîñ ïîëü çî âà -ëàñü âðå ìåí íî íà ñòó ïèâ øèì íî âûì âåÿ íè åì, êî ãäàâñëåä çà íå óäà÷ íîé ÿïîí ñêîé âîé íîé áûëà ñâû øå îáú ÿâ -ëå íà «Ñâî áî äà ñëî âà, âå ðî èñ ïî âå äà íèÿ, îá ùå ñò âåí íûõñî á ðà íèé è ñîþ çîâ, íå çà íè ìàþ ùèõ ñÿ ïî ëè òè ÷å ñêîé äåÿ -òåëü íî ñòüþ». Íàøå Îá ùå ñò âî îêà çà ëîñü ïåð âûì, ïðî -ñèâ øèì ïðè íî âîì ïî ëî æå íèè âå ùåé î ëå ãà ëè çà öèè.Ïðåä ñòà âè òå ëè Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà, â ëèöå ïðåä -ñå äà òåëü íè öû À.À. Êà ìåí ñêîé è ñåê ðå òà ðÿ Ä.Ê. Êóä ðÿâ -öå âà, áûëè ïðè çâà íû â Ãðà äî íà ÷àëü ñò âî, ãäå çà ñå äà ëàêî ìèñ ñèÿ, ðàñ ñìàò ðè âàâ øàÿ ïðî øå íèÿ è ïðî åê òû óñ òà -

8 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

âîâ. Çà ñå äà íèå ïðî èñ õî äè ëî ïîä ïðåä ñå äà òåëü ñò âîì ñà -ìî ãî ãðà äî íà ÷àëü íè êà, ãå íå ðàë-ìàé î ðà Êëåé ãåëü ñà.

Àííå Àëåê ñå åâ íå áûë ïî ñòàâ ëåí ðÿä âî ïðî ñîâ î öå -ëÿõ Ðîñ ñèé ñêî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà, óñ òàâ æå åãîáûë ïîä âåðã íóò æ¸ñòêîé êðè òè êå. Îñî áåí íî ÿðî ñò íî íà -ïà äà ëè ÷ëå íû êî ìèñ ñèè íà ñëî âî â ïåð âîì ïà ðà ãðà ôå óñ -òà âà: «îá ðà çî âàòü ÿäðî âñå ìèð íî ãî áðàò ñò âà» è ñïðà øè -âà ëè, ÷òî ìû ïîä ðà çó ìå âà åì ïîä ñëî âîì «ÿäðî». Áûëîî÷å âèä íî, ÷òî ýòî ñëî âî î÷åíü áåñ ïî êîè ëî íà ÷àëü ñò âî, èÀ.À. ïðåä ëî æè ëà çà ìå íèòü åãî ñëî âîì «ñîþç». Ýòà çà ìå íà âíå ñëà óñ ïî êîå íèå è «ñîþç» áûë ïðè íÿò. Äðó ãîé ïà ðà -ãðàô, âû çâàâ øèé ïî äîç ðå íèå, êà ñàë ñÿ ñî çû âà íà ãî äî âûå ñî á ðà íèÿ äå ëå ãà òîâ îò âñåõ îò äå ëîâ Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îáùåñòâà. Ñëî âî «äå ëå ãà òû» áûëî íå â ôà âî ðå, òàê êàêîíî ñî åäè íÿ ëîñü ñ ïðåä ñòàâ ëå íèÿ ìè î ðåñ ïóá ëè êàí ñêîìñòðîå; ïî ñëå äîë ãèõ ïðå íèé À.À. ïðåä ëî æè ëà çà ìå íèòüåãî áî ëåå íå âèí íûì — «ïðåä ñòà âè òå ëåé îòäåëîâ».

À.À. è Êóä ðÿâ öåâ äó ìà ëè óæå, ÷òî íàøå äåëî âû èã ðà -íî, íî ãðà äî íà ÷àëü íèê íå îæè äàí íî è î÷åíü ñòðî ãî ïî ñòà -âèë íî âûé âî ïðîñ: «Ïî ÷å ìó æå âû èìåí íî òå ïåðü õî òè òåîò êðû âàòü òà êîå îá ùå ñò âî? Åñëè âàøè öåëè äåé ñò âè -òåëü íî ñîâ ïà äà þò ñ çà äà ÷à ìè ðå ëè ãèè, òî ðàç âå íå äîñ òà -òî÷ íî öåðê âè äëÿ äó õîâ íî ãî ðó êî âî äñòâà ãðà æ äàí?». Òî -ãäà À.À. ïðî èç íåñ ëà ãî ðÿ ÷óþ ðå÷ü, óêà çà ëà íà èñ êà íèÿìî ëîä¸æè, íà ðÿä ñà ìî óáèéñòâ âñëåä ñò âèå ïî òå ðè âåðû èâû ðà çè ëà óâå ðåí íîñòü, ÷òî ñ ïî ìî ùüþ òåî ñî ôèè ðå ëè ãèÿ çàéì¸ò íå òîëü êî ìî ðàëü íóþ, íî è íà ó÷ íóþ ïî çè öèþ èäàñò âîç ìîæ íîñòü äó õîâ íî èùó ùèì íàé òè ïîä äåðæ êó èîáîñ íî âà íèå äëÿ èõ äó õîâ íûõ èäåà ëîâ. Ýòà ðå÷ü óâ ëåê ëàêî ìèñ ñèþ, è ðàç ðå øå íèå áûëî äàíî.

Ïî ñëå ëå ãà ëè çà öèè, ñî ñòî ÿâ øåé ñÿ 30 ñåí òÿá ðÿ 1908ãîäà, ìû íà çíà ÷è ëè äí¸ì ðî æ äå íèÿ Ðóñ ñêî ãî Òåî ñî ôè ÷å -ñêî ãî Îá ùå ñò âà 17 íî ÿá ðÿ è ðà äî ñò íî è òîð æå ñò âåí íî îò -ïðàçä íî âà ëè ýòîò äåíü â Ïå òåð áóð ãå â êðà ñè âîì ïî ìå ùå -íèè Æåí ñêî ãî Îá ùå ñò âà, âè öå-ïðåä ñå äà òåëü íè öåé êî òî -ðî ãî áûëà À.Ï. Ôè ëî ñî ôî âà.

Çäåñü óìå ñò íî óïî ìÿ íóòü, ÷òî â ÷èñ ëî âû äàþ ùèõ ñÿ÷åðò îð ãà íè çà öè îí íîé òàê òè êè À.À. âõî äè ëà áîëü øàÿ çà -áî òà â âíåø íåì âèäå è êðà ñî òå íà øèõ òåî ñî ôè ÷å ñêèõ ñî -á ðà íèé. Îíà ñó ìå ëà âíó øèòü íàì áîëü øóþ ëþ áîâü ê îá -ùå ìó äåëó, è âñå ÷ëå íû ñî áðà ëèñü ó÷à ñò âî âàòü â óê ðà øå -íèè íà øå ãî ãëàâ íî ãî öåí òðà. Ìíî ãî õî ðî øèõ êàð òèí íàñòå íàõ, ìíî ãî öâå òîâ è ìíî ãî ñâå òà ïðè äà âà ëè òîð æå ñò -âåí íûé è ïðàçä íè÷ íûé âèä íà øèì ñî á ðà íè ÿì. «Êàê óâàñ õî ðî øî! Òî÷ íî â õðà ìå!» — ýòî áûëî îá ùåå âïå ÷àò ëå -íèå âñåõ âõî äèâ øèõ â ïî ìå ùå íèå öåí òðà.  äíè ðå âî ëþ -öèè, êî ãäà âñå ïî òå ðÿ ëè ãî ëî âó è æèëè êàê áû âî ñíå, âïî ìå ùå íèå Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà çà õî äè ëè íå òîëü -êî òåî ñî ôû, íî è ïî ñòî ðîí íèå ëþäè, ÷òî áû îò äîõ íóòü äó -øîé è óñ ïî êî èòü ñÿ. Ïðî áûâ íå êî òî ðîå âðå ìÿ, îíè óõî äè -ëè óìè ðî òâîð¸ííûå ñ íî âû ìè ñè ëà ìè. Äðó ãîé ÷åð òîé å¸îð ãà íè çà öè îí íîé ïðàê òè êè áûë ñòðî ãèé âû áîð âñòó ïàþ -ùèõ â ÷èñ ëî ÷ëå íîâ Îá ùå ñò âà. Îíà âè äå ëà óñ ïåõ äâè æå -íèÿ íå â êî ëè ÷å ñò âå, à â êà ÷å ñò âå âñòó ïàþ ùèõ. Ïðà âè ëîïðè íÿ òèÿ òðå áî âà ëî ðå êî ìåí äà öèé îò äâóõ òåî ñî ôîâ, îò -âåò ñò âåí íûõ çà ñâîþ ðå êî ìåí äà öèþ. Êðî ìå òîãî, âñòó -ïàþ ùå ìó ïðåä ëà ãà ëîñü íå ÷òî âðî äå ýê çà ìå íà. Åìó ñòà âè -ëèñü ÷å òû ðå âî ïðî ñà: 1. Ïðè çíà¸ò ëè îí áðàò ñò âî ëþ äåé?2. Ïðè çíà¸ò ëè íå îá õî äè ìîñòü òåð ïè ìî ñòè? 3. ×òî îíîæè äà åò îò òåî ñî ôèè? 4. ×òî îí ìî æåò âíå ñòè â Òåî ñî ôè -÷å ñêîå Îá ùå ñò âî? Èç ýòî ãî ïðà âè ëà íå äå ëà ëîñü íè êà êèõèñ êëþ ÷å íèé. Êî ãäà ïî æå ëà ëà âñòó ïèòü â íàøå Îá ùå ñò âî Ñ.Ý. Åâ äî êè ìî âà, îäíà èç èç âåñò íûõ grandes dames1 èôè ëàí òðî ïîê Ïå òåð áóð ãà, ñî áðàâ øàÿ â ñâî¸ì ñà ëî íå ìè -íè ñò ðîâ, äå ïó òà òîâ è äðó ãèõ âëèÿ òåëü íûõ ëèö, îá ëà äàâ -øàÿ áîëü øè ìè ñðåä ñò âà ìè, è îíà áûëà ïîä âåðã íó òà òà -êî ìó æå ýê çà ìå íó. Îíà ñìè ðåí íî ïîä ÷è íè ëàñü åìó, àÖ.Ë. Ãåëüì áîëüäò, êî òî ðîé áûëî ïî ëó ÷å íî äå ëàòü ýòè ýê -çà ìå íû, èñ ïû òà ëà â ýòîì ñëó ÷àå áîëü øîå ñìó ùå íèå, óáå -äèâ øèñü, äî êà êîé âû ñî êîé ñòå ïå íè äó õîâ íî ãî ðàçâèòèÿïîäíÿëàñü ïîäâåðãíóòàÿ ýêçàìåíó.

———————

Ïî ñëå ëå ãà ëè çà öèè òåî ñî ôè ÷å ñêàÿ ðà áî òà ïðè íÿ ëàòà êèå ðàç ìå ðû, ÷òî íå ñìîò ðÿ íà èñ êëþ ÷è òåëü íóþ ðà áî -òî ñïî ñîá íîñòü Àííû Àëåê ñå åâ íû, îíà íå ñìîã ëà áû ñïðà -âèòü ñÿ ñ íåé, åñëè ïðî äîë æà ëà áû ñâîè çà íÿ òèÿ â äâóõãèì íà çè ÿõ, êî òî ðûå îò íè ìà ëè ó íå¸ âåñü äåíü. Óç íàâ îòîì, ÷òî îíà ðà áî òà åò ïî íî ÷àì, Àííà Ïàâ ëîâ íà Ôè ëî ñî -ôî âà ñî áðà ëà íå êî òî ðûõ ïå òåð áóðã ñêèõ ÷ëå íîâ îá ùå ñò âà è ñî îá ùè ëà èì î íî÷ íîé ðà áî òå ïðåä ñå äà òåëü íè öû. Òî -ãäà, óñ òà íî âèâ ðàç ìåð çà ðà áîò êà À.À. â îä íîé èç ãèì íà -çèé, ñî áðàâ øèå ñÿ ÷ëå íû ðå øè ëè âíî ñèòü ñî îá ùà ñî îò -âåò ñò âóþ ùóþ ñóì ìó â êàñ ñó Îá ùå ñò âà äëÿ îñ âî áî æ äå íèÿ åãî ïðåä ñå äà òåëü íè öû îò íå ïî ñèëü íî ãî òðó äà. Áëà ãî äà ðÿ ýòîé ñòè ïåí äèè À.À. ïî ëó ÷è ëà âîç ìîæ íîñòü áî́ëüøóþ÷àñòü ñâî èõ ñèë îò äà âàòü òåî ñî ôè ÷å ñêîé ðà áî òå.

Êî ãäà ìû ïî ëó ÷è ëè âîç ìîæ íîñòü ðà áî òàòü îò êðû òî,òî âî âñåõ îò äå ëàõ íà ÷à ëè åæå ìå ñÿ÷ íî óñò ðàè âàòü îò êðû -òûå ñî á ðà íèÿ. Âî âñåõ îò äå ëàõ ðà áî òà ïðî èñ õî äè ëà ïðè -áëè çè òåëü íî ïî îä íèì è òåì æå ëè íè ÿì.  åæå íå äåëü -íûõ çà êðû òûõ ñî á ðà íè ÿõ ïðî âî äè ëîñü êîë ëåê òèâ íîåèçó ÷å íèå òåî ñî ôè ÷å ñêèõ ó÷å íèé ñ î÷å ðåä íû ìè äîê ëà äà -ìè ñî òðóä íè êîâ, à â îò êðû òûõ ñî á ðà íè ÿõ äå ëà ëèñü ïóá -ëè÷ íûå ëåê öèè íàè áî ëåå îïûò íû ìè è çíàþ ùè ìè ÷ëå íà -ìè; ëåê öèè ýòè êà æ äûé ðàç ñî ïðî âî æ äà ëèñü îá ñó æ äå íèÿ -ìè ñ ó÷à ñòè åì àóäèòîðèè.

Êàê æè âîé ïðè ìåð íà øåé ðà áî òû, ðàñ ñêà æó, êàê îíàïðî õî äè ëà â íà øåì Êà ëóæ ñêîì Îò äå ëå, ðó êî âî äèòü êî òî -ðûì áûëî ïî ðó ÷å íî ìíå. Ýòîò ïðè ìåð îñî áåí íî èí òå ðå -ñåí ïî òî ìó, ÷òî åãî ðà áî òà ïðî èñ õî äè ëà â òà êîì íå çíà ÷è -òåëü íîì è äî âîëü íî ãëó õîì ãî ðî äå êàê Êà ëó ãà (60000 æè -òå ëåé).

Ðà áî òàë Îò äåë â íà øåì ãî ðîä ñêîì äîìå, è åãî áèá -ëèî òå êà, îò êðû òàÿ â îï ðå äåë¸ííûå äíè äëÿ âñåõ èí òå ðå -ñóþ ùèõ ñÿ òåî ñî ôè åé, íà õî äè ëàñü òàì æå. Îò êðû òûå ñî á -ðà íèÿ óñò ðàè âà ëèñü â áîëü øîì çàëå ìå ñò íî ãî ðå àëü íî ãîó÷è ëè ùà, äè ðåê òîð êî òî ðî ãî îò íî ñèë ñÿ î÷åíü ñî ÷óâ ñò -âåí íî ê íà øåé òåî ñî ôè ÷å ñêîé äåÿ òåëü íî ñòè. Íà ýòèõ ñî -á ðà íè ÿõ ïðè ñóò ñò âî âà ëî îò 200 äî 250 ÷å ëî âåê. Óñ ïåõýòèõ ñî á ðà íèé ïðå âçîø¸ë âñå íàøè îæè äà íèÿ.  ñî ñòàâïî ñòî ðîí íåé ïóá ëè êè (÷ëå íîâ Ò.Î. áûëî òî ãäà 8 èëè 9 ÷å -ëî âåê) âõî äè ëè ëþäè âñåõ ñî ñëî âèé è íà ïðàâ ëå íèé; ïðè -õî äè ëè è ïî çè òè âè ñòû ñ ìà òå ðèà ëè ñòè ÷å ñêèì ìè ðî âîç -çðå íè åì, òàê æå è öåð êîâ íè êè ñ íà ìå ðå íè åì âî âðå ìÿïðå íèé óëè ÷àòü íàñ — ïåð âûå â íå íà ó÷ íî ñòè, à âòî ðûå— â åðå ñè. Íî áûëè ëþäè è ñ íå ðàç ðåø¸ííû ìè äó õîâ íû -ìè âî ïðî ñà ìè è ñî ìíå íèÿ ìè, èñ êàâ øèå ïî ìî ùè. Èç èõ÷èñ ëà ÿ çà ìå òè ëà äâî èõ, îêà çàâ øèõ ñÿ ìó æåì è æå íîé,êî òî ðûå íå ïðî ïóñ êà ëè íè îä íî ãî ñî á ðà íèÿ è îá ðà ùà ëèíà ñåáÿ âíè ìà íèå ñâî åé ñî ñðå äî òî ÷åí íî ñòüþ è ãëó áî êèìâíè ìà íè åì.  êîí öå ãîäà îíè îáà ïðè øëè êî ìíå è ñêà -çà ëè: «Ìû ïðè øëè ïî áëà ãî äà ðèòü âàñ è ñêà çàòü âàì, ÷òîâû ñïàñ ëè ÷å òû ðå ÷å ëî âå ÷å ñêèå æèç íè. Ìû íå ïî íè ìà -ëè, çà ÷åì ìû æèâ¸ì, êà êîé ñìûñë â íà øåì áåñ ñìûñ ëåí -íîì ñó ùå ñò âî âà íèè, îíî ñòà ëî íàì â òÿ æåñòü è ìû óæåðå øè ëè ïî êîí ÷èòü ñ íèì âìå ñòå ñ íà øè ìè äâó ìÿ ìà -ëåíü êè ìè äåòü ìè. Ïî ñëå âñå ãî, ÷òî ìû óç íà ëè áëà ãî äà ðÿâàì, ìû ïî íÿ ëè, çà ÷åì íàì äàíà æèçíü, è ìû áó äåìæèòü, ñîç íà âàÿ ñâîé äîëã». Îòåö ñå ìåé ñò âà, ñêà çàâ øèéýòè çà ïîì íèâ øèå ñÿ ìíå ñëî âà, áûë èç ñðå äû ìåë êèõ ÷è -íîâ íè êîâ, æåíà åãî ïðè íàä ëå æà ëà ê òîé æå ñðå äå, íî èõìà òå ðè àëü íîå ïî ëî æå íèå áûëî âïîë íå óäîâ ëå òâî ðè òåëü -íûì. Îíè æà ëî âà ëèñü íå íà íó æ äó, à íà «áåñ ñìûñ ëåí -íîñòü» æèçíè.

Íà ýòèõ îò êðû òûõ ñî á ðà íè ÿõ îáûê íî âåí íî âû ñòó ïà -ëè ðó êî âî äè òå ëè îò äå ëîâ, íî ìû ñòà ðà ëèñü îá ìå íè âàòü ñÿ äîê ëàä ÷è êà ìè; òàê, êî ìíå íà ïî ìîùü ïðè åç æàë À. Ìî -ëî êèí èç Õàðü êî âà, èç Êèå âà — Åâ ãå íèé Ìè õàé ëî âè÷Êóçü ìèí, áîëü øîé çíà òîê íà öèî íàëü íî ãî èñ êóñ ñò âà,Ï.Ä. Óñ ïåí ñêèé, àâ òîð çà ìå ÷à òåëü íîé êíè ãè «TertiumOrganum», íà ïè ñàí íîé ïîä âäîõ íî âå íè åì òåî ñî ôèè, ðàçäàæå ÷ëåí Ïà ðèæ ñêîé òåî ñî ôè ÷å ñêîé ëîæè È.Ñ. Ìàí öè -àð ëè, ïðî ÷è òàâ øàÿ ñ áîëü øèì óñ ïå õîì ëåê öèþ î ñòðîå -íèè êîñìîñà.

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 9

1 Âå ëè êî ñâåò ñêèõ äàì.

Êðî ìå îò êðû òûõ ñî á ðà íèé â Êà ëóæ ñêîì Îò äå ëå èìåë áîëü øîé óñ ïåõ ñå ìè äíåâ íûé êóðñ òåî ñî ôè ÷å ñêèõ ó÷å íèé äëÿ èí òå ðå ñóþ ùèõ ñÿ äó õîâ íû ìè âî ïðî ñà ìè. Òà êèõ èí òå -ðå ñóþ ùèõ îêà çà ëîñü òàê ìíî ãî, ÷òî ìíå ïðè øëîñü ïî âòî -ðèòü ýòîò êóðñ íå ñêîëü êî ðàç â ïî ìå ùå íèè Êà ëóæ ñêî ãîÎò äå ëà. Íà ïåð âîì ìåíÿ ñëó øà ëî 7–8 ÷å ëî âåê, à íà òðå -òèé çà ïè ñà ëîñü áî ëåå 40, òàê ÷òî ïðè øëîñü äó ìàòü îáèíîì ïî ìå ùå íèè.

Íàè áî ëåå ëþ áè ìîé ìîåé ðà áî òîé áûëà «Çî ëî òàÿÖåïü». ß ñî áè ðà ëà äå òåé â âîñ êðåñ íûå è ïðàçä íè÷ íûåäíè è óáå äè ëàñü, êàê ïðå êðàñ íî ìî æåò áûòü îá ùå íèå ñäåòü ìè íà âûñ øèõ ïëà íàõ. Ðóñ ñêèå äåòè — äàæå èç íå -êóëü òóð íîé ñðå äû — îêà çà ëèñü çà ìå ÷à òåëü íî âîñ ïðè èì -÷è âû ìè äëÿ äó õîâ íî ãî âîç äåé ñò âèÿ, è èõ ðî äè òå ëè ñî îá -ùà ëè ìíå ñâî¸ óäèâ ëå íèå, äî ÷åãî äåòè èç ìå íè ëèñü êëó÷ øå ìó ñ òåõ ïîð, êàê ïî áû âà ëè íà ýòèõ ñî á ðà íè ÿõ.Îäèí èç ìàëü ÷è êîâ, ó÷à ñò íèê Çî ëî òîé Öåïè, áûë ïî -ìåù¸í â Ìî ñ êîâ ñêèé Êà äåò ñêèé Êîð ïóñ, è îò òó äà ïðè ñû -ëàë ïèñü ìà ê îñ òàëü íûì äå òÿì, íà ÷è íàÿ èõ òàê: «Äî ðî -ãàÿ Çî ëî òàÿ Öåïü». Îí ðàñ ñêà çû âàë â íèõ, ÷òî ñòà ðà åò ñÿâû ïîë íÿòü çà âå òû Çî ëî òîé Öåïè â Êîð ïó ñå, è ÷òî åìóóäà ëîñü ñ íå ñêîëü êè ìè òî âà ðè ùà ìè óñò ðî èòü â ñâî¸ìêëàñ ñå îò äåë Çî ëî òîé Öåïè äëÿ îõ ðà íû ïòèö è íà ñå êî -ìûõ îò æåñ òî êî ãî îá ðà ùå íèÿ ñ íèìè êà äå òîâ. Ýòîò ìàëü -÷èê áûë Âî ëî äÿ Òîë ñòîé, âíóê Ëüâà Íè êî ëàå âè ÷à Òîë -ñòî ãî.

Ê ìî åìó áîëü øî ìó ãîðþ, ýòà ðà áî òà äîëæ íà áûëà ïî -ñëå äâóõ ëåò ïðå êðà òèòü ñÿ.  ãî ðî äå î íåé ìíî ãî ãî âî ðè -ëè, ñëó õè äîø ëè äî äè ðåê òî ðà êàç¸ííîé ãèì íà çèè, áîëü -øî ãî ïå äàí òà è ôîð ìà ëè ñòà, è îí ïî ñòà âèë ìíå êàê óñ ëî -âèå äëÿ ïðî äîë æå íèÿ ðà áî òû ñ ó÷å íè êà ìè è ó÷å íè öà ìèñðåä íèõ øêîë è ãèì íà çèé, ÷òî áû ÿ èñ ïðî ñè ëà ðàç ðå øå -íèå ó ìè íè ñò ðà íà ðîä íî ãî ïðî ñâå ùå íèÿ ñî áè ðàòü ó ñåáÿäå òåé, èç ëî æèâ ïðè ýòîì ñóòü ìîèõ çà íÿ òèé ñ íèìè. ÂñÿÐîñ ñèÿ çíà ëà òî ãäàø íå ãî ìè íè ñò ðà íà ðîä íî ãî ïðîñâå -ùåíèÿ êàê ïðå ñëå äî âà òå ëÿ âñÿ êîé ÷à ñò íîé èíè öèà òè âûâ ïå äà ãî ãè ÷å ñêîé îá ëàñ òè, è ìíå íå îñ òà âà ëîñü íè ÷å ãîèíî ãî, êàê ïðå êðà òèòü ñâîþ «Çî ëî òóþ Öåïü».

Äî íå âîëü íî ãî çíà êîì ñò âà ñ äè ðåê òî ðîì êàç¸ííîéãèì íà çèè íàì âñ¸ æå óäà ëîñü áëà ãî äà ðÿ ñî ÷óâ ñò âèþ äè -ðåê òî ðà ÷à ñò íî ãî ðå àëü íî ãî ó÷è ëè ùà Øàõ ìàî íî âà âû -çâàòü èí òå ðåñ ê òåî ñî ôèè ñðå äè ìî ëîä¸æè ñòàð øå ãî âîç -ðàñ òà. Îí ïðå äîñ òà âèë íàì ñâîþ çàëó äëÿ êóð ñà ýòè êè,êî òî ðûé ïðî ÷è òà ëà À.À. äëÿ êà ëóæ ñêîé ìî ëîä¸æè âî âðå -ìÿ ñâî èõ ðî æ äå ñò âåí ñêèõ êà íè êóë, êî òî ðûå îíà îáûê íî -âåí íî ïðî âî äè ëà ó íàñ â Êà ëó ãå. Îíà íè êî ãäà íå ïðî ïóñ -êà ëà ñëó ÷àÿ è âíå óñ òà íîâ ëåí íîé ïðî ãðàì ìû ïî ðà áî òàòüäëÿ ðàñ ïðî ñòðà íå íèÿ òåî ñî ôèè, è ìû ñòà ðà ëèñü ñëå äî -âàòü å¸ ïðèìåðó.

 îñ òàëü íûõ îò äå ëàõ ðà áî òà øëà ïðè áëè çè òåëü íîòàê æå, êàê è â Êà ëó ãå. Ñëå äó åò îò ìå òèòü îñî áåí íî óäà÷ -íóþ äåÿ òåëü íîñòü Ì.Ã. Ô¸äî ðî âîé ñ ðîñ òîâ ñêîé ìî ëî -ä¸æüþ, à òàê æå â áî ëåå ïîçä íèé ïå ðè îä çà ìå ÷à òåëü íûéóñ ïåõ, ñ êî òî ðûì Ñî ôüÿ Âëà äè ìè ðîâ íà Ãå ðüå âåëà ñâîèðà áî òû â Ìî ñê âå ñ ìî ëî äû ìè òåî ñî ôà ìè ïî ãëó áî êî ïðî -äó ìàí íî ìó ìå òî äó, ïðè ñïî ñîá ëåí íî ìó ê ðóñ ñêîé ïñè õî -ëî ãèè.  Ïå òåð áóð ãå òàê æå ðà áî òà ñ ìî ëîä¸æüþ ïðè íÿ ëàøè ðî êèé ðàç ìåð. Îá ðà çî âàë ñÿ «Ñîþç âîñ ïè òà íèÿ íî âî -ãî ÷å ëî âå êà», ê êî òî ðî ìó ïðèìê íó ëè ó÷à ùèå ñÿ â äâóõ ãèìíàçèÿõ è ãðóï ïà ñòó äåí òîâ. Îò äå ëîì ìî ëîä¸æè óñò -ðàè âà ëèñü ëè òå ðà òóð íûå âå ÷å ðà, äèñ ïó òû è äàæå êîí -öåð òû. Âñ¸ ýòî ïðî èñ õî äè ëî äî çà êðû òèÿ Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îáùåñòâà.

 Õàðü êî âå, ðÿ äîì ñ ÷èñ òî òåî ñî ôè ÷å ñêîé ðà áî òîé,øëè î÷åíü óñ ïåø íî ýòè ÷å ñêèå êóð ñû ñ ìî ëîä¸æüþ, êî òî -ðûå â¸ë Àëåê ñåé Ãå îð ãèå âè÷ Ìî ëî êèí.

 Êèå âå òó æå ðà áî òó ñ ìî ëîä¸æüþ âçÿë íà ñåáÿ Åâ ãå -íèé Ìè õàé ëî âè÷ Êóçü ìèí (çíà òîê äðåâ íå ðóñ ñêîé ñòà ðè -íû è áû ëèí), îí ïðèâë¸ê ìíî ãî ìî ëîä¸æè è îð ãà íè çî âàë«Ðóñ ñêèé êðóã ëûé ñòîë» (îð ãà íè çà öèÿ ðû öà ðåé), à â Ðîñ -òî âå-íà-Äî íó Ì.Ã. Ô¸äî ðîâ ñäå ëàë òî æå ñà ìîå.

Âîñ ñòà íàâ ëè âàÿ â ïà ìÿ òè íàøó òåî ñî ôè ÷å ñêóþ ðà áî -òó â Êà ëó ãå, ÿ âñïîì íè ëà îäèí ýïè çîä, êî òî ðûé, õîòÿ è íå êà ñà åò ñÿ íå ïî ñðåä ñò âåí íî èñ òî ðèè òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî äâè -

æå íèÿ â Ðîñ ñèè, äó ìàþ, áó äåò èí òå ðå ñåí äëÿ ðóñ ñêèõ òåîñîôîâ, òàê êàê ïî êà çû âà åò îò íî øå íèå Ë.Í. Òîë ñòî ãîê òåî ñî ôèè.

Ëå òîì 1908 ãîäà À.À., À.Â. Óí êîâ ñêàÿ è ÿ áûëè â ãîñ -òÿõ ó íåãî â ßñ íîé Ïî ëÿ íå (Êà ëóæ ñêàÿ ãó áåð íèÿ ñî ïðè -êà ñà åò ñÿ ñ Òóëü ñêîé, ãäå è íà õî äè ëàñü óñàäü áà Ë.Í. Òîë -ñòî ãî). Ëåâ Íè êî ëàå âè÷ áûë â êóð ñå íà øåé òåî ñî ôè ÷å -ñêîé ðà áî òû è ÷è òàë íàø «Âåñò íèê Òåî ñî ôèè» áëà ãî äà ðÿ ïî ñòî ÿí íî ìó îá ùå íèþ ñî ñâî åé íå âåñò êîé Ñ.Í. Òîë ñòîé,êî òî ðàÿ îäíà èç ïåð âûõ âñòó ïè ëà â Ðóñ ñêîå Òåî ñî ôè ÷å -ñêîå Îá ùå ñò âî è áûëà äåÿ òåëü íûì ÷ëå íîì Êà ëóæ ñêî ãîÎò äå ëà. Íàñ ñâÿ çû âà ëà ñ íåé è îá ùàÿ ðà áî òà, è ëè÷ íàÿäðóæ áà. Îíà èìå ëà îáûê íî âå íèå îò âî çèòü â ßñ íóþ Ïî -ëÿ íó ïî ñëåä íþþ êîð ðåê òó ðó ìîèõ ñòà òåé äëÿ «Âåñò íè êàÒåî ñî ôèè», êî òî ðûå Ë.Í. ÷è òàë ñ âíè ìà íè åì; íà îä íîéèç íèõ åãî ðó êîé áûëè ñäå ëà íû òà êèå ïî ìåò êè: «Âåð íî»,«õî ðî øî», «î÷åíü õî ðî øî». Èç ýòèõ îò ìå òîê áûëî ÿñíî,÷òî îí ïðè íè ìà åò âñþ ýòè êó òåî ñî ôè ÷å ñêèõ ó÷å íèé èðàç äå ëÿ åò å¸.

Âåñü äåíü, ïðî âåä¸ííûé íàìè â ßñ íîé Ïî ëÿ íå, ËåâÍè êî ëàå âè÷ íå óõî äèë, êàê îáû÷ íî, ê ñåáå, è ïðîâ¸ë åãî â áå ñå äå ñ íàìè, âíè ìà òåëü íî âû ñëó øè âàÿ âñ¸, ÷òî êà ñà -ëîñü òåî ñî ôèè. Îñî áåí íî çà èí òå ðå ñî âàë åãî ìîé ðàñ ñêàçî òîì, êàê ÿ ïî äî øëà ê òåî ñî ôèè. ß ñî îá ùè ëà åìó ìîþïåð âóþ âñòðå ÷ó ñ òåî ñî ôà ìè â ïàð êå ñà íà òî ðèè Ðèê ëè,ãäå åãî ïà öè åíò êè ïðî âî äè ëè âñ¸ óòðî äî îáå äà â íå ïî -ñðåä ñò âåí íîì ñî ïðè êîñ íî âå íèè ñ ïðè ðî äîé — áî ñè êîì, â îä íèõ ðó áàø êàõ. Ñðå äè âñåõ äàì — èõ áûëî îêî ëî òðè -äöà òè, — ïðî âî äèâ øèõ óò ðåí íèå ÷àñû â ýòîì ïàð êå, ìíåáðî ñè ëàñü â ãëà çà íå áîëü øàÿ ãðóï ïà, ðåç êî îò ëè ÷àâ øàÿ -ñÿ îò îñ òàëü íûõ. Îíà ñî ñòîÿ ëà èç øåñ òè ëèö, è âñå îíèîò íî ñè ëèñü ñ òà êèì äîá ðî æå ëà òåëü ñò âîì è âíè ìà íè åì êäðó ãèì, â íèõ ïðî ÿâ ëÿ ëèñü òà êèå ÿñ íûå ïðè çíà êè òîí êîé äó õîâ íîé êóëü òó ðû, ÷òî ÿ ðå øè ëà: íà âåð íî âñå îíè ïðè -íàä ëå æàò ê îä íîé è òîé æå äó õîâ íîé îá ùè íå. Êî ãäà æå ÿïî çíà êî ìè ëàñü ñ íèìè, ÿ óç íà ëà ê ìî åìó áîëü øî ìó óäèâ -ëå íèþ, ÷òî âñå îíè èç ðàç íûõ ñòðàí è âïåð âûå ïî çíà êî -ìè ëèñü çäåñü, â ñà íà òî ðèè Ðèê ëè. Çà ìå òèâ ìî¸ óäèâ ëå -íèå, îäíà èç íèõ — àíã ëè ÷àí êà ìèññ Õà ìèëü òîí — îò âå -òè ëà, óëû áà ÿñü: «ýòî ñõîä ñò âî åñ òå ñò âåí íî, ìû âñå ÷ëå íû Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà». Ýòà ïå ÷àòü áëà ãî ðîä ñò âà íà÷å ëî âå ÷å ñêîé äóøå è áûëà òîë÷ êîì, êî òî ðûé ïðèâ¸ëìåíÿ ê òåî ñî ôèè. Ë.Í. ïî âòî ðÿë íå ñêîëü êî ðàç ñ áîëü -øèì îäó øåâ ëå íè åì: «Âîò ýòî ÿ ïî íè ìàþ! Ýòî — íà ñòîÿ -ùåå! Íå îäíè ñëî âà, ñàì ÷å ëî âåê èç ìå íèë ñÿ — âîò ÷òîãëàâíîå!»

Ïîçä íåå Ñ.Í. Òîë ñòàÿ ïå ðå äà âà ëà ìíå, ÷òî ïî ñëå íà -øå ãî îòú åç äà Ë.Í. â òå ÷å íèå íå ñêîëü êèõ äíåé ïî âòî ðÿëìîé ðàñ ñêàç íî âûì ãîñ òÿì è êà æ äûé ðàç êîí ÷àë: «Âîò÷òî íà ñòîÿ ùåå! Ýòî — ãëàâ íîå!».

Ìû âñå ëþ áè ëè åãî, îí áó äèë íàøó ñî âåñòü, à ê êîí öó æèç íè åãî èí òå ðå ñî âà ëî òîëü êî îäíî, è òîëü êî îä íî ìó îíïðè äà âàë çíà ÷å íèå: äó õîâ íî ìó íà ÷à ëó â ÷å ëî âå êå è åãîñâÿ çè ñ Áî ãîì. Êàð ìó è ïå ðå âî ïëî ùå íèå îí ïðè çíà âàë,íî íà âñå àð ãó ìåí òû â ïîëü çó òåî ñî ôèè âîç ðà æàë: «âñ¸ýòî íå âàæ íî, îäíî òîëü êî âàæ íî — ëþ áèòü äðóã äðó ãà;âñ¸ îñ òàëü íîå ïðèä¸ò ñàìî ñî áîé.»

———————

Ñî îá ùàÿ î íà ÷à ëå íà øåé óçà êî íåí íîé òåî ñî ôè ÷å -ñêîé äåÿ òåëü íî ñòè, íå îá õî äè ìî óïî ìÿ íóòü î áëè æàé øèõïî ìîù íè êàõ Àííû Àëåê ñå åâ íû, ðà áî òàâ øèõ ñ íåé â Ïå -òåð áóðã ñêîì öåí òðå â êà ÷å ñò âå ÷ëå íîâ Ñî âå òà, èç áè ðàå -ìûõ êà æ äûé òðè ãîäà íà îá ùåì ñî á ðà íèè Îá ùå ñò âà. Îä -íèì èç ñà ìûõ äåÿ òåëü íûõ ó÷à ñò íè êîâ ýòî ãî ñî âå òà áûëâè öå-ïðåä ñå äà òåëü Ð.Ò.Î. Ïà âåë Èëü è÷ Òè ìî ôå åâ ñêèé,íà çíà ÷åí íûé íà ýòîò ïîñò íà øåé ïðåä ñå äà òåëü íè öåéâ 1910 ãîäó, ïî ñëå êîí ÷è íû À.Ï. Ôè ëî ñî ôî âîé.

Ï.È. Òè ìî ôå åâ ñêèé, äîê òîð ìå äè öè íû, îäèí èç ïåð -âûõ ïå òåð áóðã ñêèõ âðà ÷åé, ïðè ìå íÿâ øèõ ýëåê òðè ÷å ñêîåëå ÷å íèå â ñâî åé ìå äè öèí ñêîé ïðàê òè êå, áûë íå çà ìå íèìêàê ïðåä ñòà âè òåëü íà øå ãî Ò.Î. Ìî ëî äîé, ýíåð ãè÷ íûéïðåä ñòà âè òåëü àêà äå ìè ÷å ñêîé íàó êè è ïðè ýòîì ïðå êðàñ -íûé îðà òîð, îí èì ïî íè ðî âàë ïóá ëè êå è óìåë óäà÷ íî è

10 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

îñò ðî óì íî îò ïà ðè ðî âàòü íà ïàä êè íà òåî ñî ôèþ. Çàé äÿñëó ÷àé íî íà îäíî èç íà øèõ îò êðû òûõ ñî á ðà íèé, îí ñðà çó çà èí òå ðå ñî âàë ñÿ íî âûì äëÿ íåãî ó÷å íè åì è ïðî äîë æàëèõ ïî ñå ùàòü, è õîòÿ ñëó øàë âíè ìà òåëü íî íî âûå äëÿ íåãî ó÷å íèÿ, íî âî âðå ìÿ ïðå íèé âû ðà æàë ñÿ íå ðåä êî ñêåï òè -÷å ñêè è ïî âðå ìå íàì äàæå èðî íè çè ðî âàë íàä íà øè ìè ïî -ëî æå íèÿ ìè. Òåî ñî ôè ÷å ñêîå ó÷å íèå îá ýâî ëþ öèè îí ñðà çó ïðè íÿë, íî áîëü øå âñå ãî åãî ïðè âëå êà ëà èäåÿ ñó ùå ñò âî -âà íèÿ Ñòàð øèõ Áðàòü åâ — Ó÷è òå ëåé, è ñâåðõ ÷å ëî âå ÷å -ñêîé ýâîëþöèè.

Îí âñòó ïèë â íàøå Îá ùå ñò âî, è À.À. ñðà çó îò íå ñëàñüê íåìó ñ áîëü øèì èí òå ðå ñîì, ïî ÷óâ ñò âî âàâ âñþ ñåðü -¸çíîñòü è ãëó áè íó åãî äó õîâ íûõ èñ êà íèé, à êî ãäà îñ âî áî -äèë ñÿ ïîñò âè öå-ïðåä ñå äà òå ëÿ, îíà ñî âåð øåí íî íå îæè -äàí íî äëÿ íåãî ïðåä ëî æè ëà åìó çà íÿòü åãî.

Àííà Àëåê ñå åâ íà îá ëà äà ëà äðà ãî öåí íûì äëÿ âî æ äÿäà ðîì óãà äû âàòü è áåç îøè áî÷ íî îöå íè âàòü èñ òèí íûåñâîé ñò âà òåõ, ñ êåì åé ïðè õî äè ëîñü ðà áî òàòü. Ñðå äèïðèìê íóâ øèõ ê Òåî ñî ôè ÷å ñêî ìó Îá ùå ñò âó áûëè ëþäèñ áëå ñòÿ ùè ìè äà ðî âà íèÿ ìè, è èíî ãäà ïðè õî äè ëîñü óäèâ -ëÿòü ñÿ, ïî ÷å ìó îíà íå èç áè ðà åò èõ íà îò âåò ñò âåí íûå ïî -ñòû êàê ñâî èõ áëè æàé øèõ ïî ìîù íè êîâ. È êà æ äûé ðàçîêà çû âà ëîñü, ÷òî òà êîé âû äàþ ùèé ñÿ ÷ëåí èëè ðàñ õî äèë -ñÿ ñ èäåà ëà ìè òåî ñî ôèè è óõî äèë èç Îá ùå ñò âà, èëè äàæå, áëà ãî äà ðÿ íå óäîâ ëå òâîð¸ííî ìó ñà ìî ëþ áèþ, ïå ðå õî äèëâ ðÿ äû åãî âðàãîâ.

Êî ãäà À.À. ïðåä ëî æè ëà Ïàâ ëó Èëü è ÷ó çà íÿòü ïîñòâè öå-ïðåä ñå äà òå ëÿ, îí áûë î÷åíü ïî ðàæ¸í è ñòàë óêà çû -âàòü íà ñâîè íå äîñ òàò êè. Îíà îò âå òè ëà íà åãî ñî ìíå íèÿ,÷òî íå äîñ òàò êè åãî ïðîé äóò, à òî ñó ùå ñò âåí íîå íå ïðå õî -äÿ ùåå, ÷òî îíà âè äèò â í¸ì, ìî æåò ïðè íåñ òè áîëü øóþïîëü çó äëÿ äåëà äó õîâ íî ãî ïðî áó æ äå íèÿ ñî âðå ìåí íî ãîîá ùå ñò âà è áó äåò áîëü øîé ïî ìî ùüþ äëÿ íåãî.

Ýòî «íå çà ñëó æåí íîå» äî âå ðèå, êàê îí âïî ñëåä ñò âèèïî âå äàë ìíå, ïî áå äè ëî âñå åãî êî ëå áà íèÿ è òàê ïî òðÿñ ëîåãî, ÷òî îí ðå øèë «çà ñëó æèòü åãî». È îí äåé ñò âè òåëü íîçà ñëó æèë, ïî òî ìó ÷òî êàê ÷å ëî âåê ñèëü íîé âîëè ñðà çó èç -ìå íèë âåñü ñòðîé ñâî åé æèç íè, ñòàë ñòðî ãèì âå ãå òà ðè àí -öåì è äî êîí öà îñ òà âàë ñÿ ãëó áî êî óáåæä¸ííûì, àê òèâ -íûì è ïðå äàí íûì ñëó ãîé Ñòàð øèõ Áðàòü åâ.

×ëå íà ìè Ñî âå òà â ïå òåð áóðã ñêîì öåí òðå áûëè, êðî ìå Ïàâ ëà Èëü è ÷à, Öå öè ëèÿ Ëþä âè ãîâ íà Ãåëüì áîëüäò, îò -ëè ÷àâ øàÿ ñÿ íå óòî ìè ìîé ðà áî òî ñïî ñîá íî ñòüþ è èñ êëþ ÷è -òåëü íîé ïðå äàí íî ñòüþ ê À.À., ñ êî òî ðîé ó íå¸ áûëà äàâ -íÿÿ äðó æå ñêàÿ ñâÿçü. Ó íå¸ áûë çà ìå ÷à òåëü íûé äàð â îá -ùå íèè ñ ëþäü ìè âû çû âàòü ê ñåáå äî âå ðèå è òà êîé çà ðà -çè òåëü íûé þìîð, êî òî ðûé âíî ñèë æè âóþ ñòðóþ â îá ùååíà ñòðîå íèå è íå ðåä êî ïî ìî ãàë â çà òðóä íè òåëü íûõ ñëó ÷à -ÿõ. Íå ñìîò ðÿ íà ñâî¸ èíî ñòðàí íîå èìÿ (å¸ ïðåä êè ïî îòöó áûëè øâå äû), îíà áîëü øå âñåõ íàñ çíà ëà è ëþ áè ëà ðóñ -ñêèé íà ðîä, åãî ÿçûê, ïåñ íè è ïðè áà óò êè. Îíà ïðè íàä ëå -æà ëà ê ãðóï ïå íà ðîä íè êîâ è â òå ÷å íèå òð¸õ ëåò íèõ ðà áî -÷èõ ñå çî íîâ èñ ïîë íÿ ëà âñå äå ðå âåí ñêèå ïî ëå âûå ðà áî òûâ êî ëî íèè ïðî ôåñ ñî ðà Ýí ãåëü ãàðä òà. Êî ãäà À.À., çà õâà -÷åí íàÿ ó÷å íèÿ ìè òåî ñî ôèè, âñòó ïè ëà â Òåî ñî ôè ÷å ñêîåÎá ùå ñò âî è ðå øè ëà îò äàòü åìó âñå ñâîè ñèëû, Ö.Ë. ñòà ëà å¸ ïðå äàí íîé ñî òðóä íè öåé, íå óòî ìè ìî ïî ìî ãà ëà åé âîâñåõ å¸ íà ÷è íà íè ÿõ, à êî ãäà äëÿ À.À. îñ òà âàòü ñÿ â Ðîñ ñèè ñòà ëî îïàñ íî, Ö.Ë. íå êî ëåá ëÿñü ðå øè ëà ñî ïðî âî æ äàòü å¸ è äå ëèòü ñ íåé âñå îïàñ íî ñòè è íå âçãî äû áåæåíñêîéó÷àñòè.

Íè êî ëàé Èâà íî âè÷ Ýðàñ ñè, ãîð íûé èí æå íåð, ïðî -ôåñ ñîð Ìîð ñêî ãî Êîð ïó ñà. Îí âíî ñèë â òåî ñî ôè ÷å ñêóþðà áî òó ìíî ãî ýí òó çè àç ìà è â òðóä íûå ìè íó òû çà æè ãàëîñ òàëü íûõ ñâî èì ñâåò ëûì îï òè ìèç ìîì. Âî âðå ìÿ íà ó÷ -íûõ ðà áîò (ïî ñú¸ìêàì) â Ïñêîâ ñêîé ãó áåð íèè, â ýïî õóðå âî ëþ öèè, âîç ìîæ íîñòü âîç âðà ùå íèÿ íà ðî äè íó áûëàäëÿ íåãî îò ðå çà íà. Òà êèì îá ðà çîì Í.È. ïî ïàë çà ãðà íè -öó, ãäå îí îð ãà íè çî âàë òåî ñî ôè ÷å ñêèå ëîæè â Ðå âå ëå,Áåð ëè íå è Áðþñ ñå ëå è ïðî äîë æàë ðà áî òàòü äëÿ òåî ñî ôèè äî ñâî åé êîí ÷è íû â Òó íè ñå â 1930 ãîäó.

Âàð âà ðà Íè êî ëà åâ íà Ïóø êè íà, âñå ãäà ãî òî âàÿ ñëó -æèòü Òåî ñî ôè ÷å ñêî ìó Îá ùå ñò âó ñâî èì ìó çû êàëü íûì òà -ëàí òîì è ïðå äàí íî ñòüþ íà ïîëü çó Ò.Î.

Ìàð ãà ðè òà Àëåê ñå åâ íà Êà ìåí ñêàÿ. Îíà ïåð âàÿ èçâñåõ íàñ ïî ïà ëà â Àäü ÿð è áûëà èç ÷èñ ëà ïðå äàí íûõ ñëóã À. Áåç àíò. Âåð íóâ øèñü èç Àäü ÿ ðà â Ïå òåð áóðã, îíà äàëàðÿä ïóá ëè÷ íûõ ëåê öèé ñî ñâå òî âû ìè êàð òè íà ìè, èë ëþ -ñò ðè ðóþ ùè ìè ïðè ðî äó, áûò è õðà ìû Èí äèè.

Ïî ñëå óõî äà ä-ðà Øòàé íå ðà èç Íå ìåö êîé Òåî ñî ôè -÷å ñêîé Ñåê öèè è îá ðà çî âà íèÿ íî âîé Íå ìåö êîé Ñåê öèè,âåð íîé Àäü ÿ ðó, Ìàð ãà ðè òà Àëåê ñå åâ íà îäíî âðå ìÿ áûëàãå íå ðàëü íûì ñåê ðå òàð¸ì ýòîé ñåê öèè.

Ë.Ï. Ñòðàñ áà äåð. Êàê ÷ëåí Ñî âå òà îêà çà ëà Òåî ñî ôè -÷å ñêî ìó Îá ùå ñò âó ìíî ãî óñ ëóã, è áëà ãî äà ðÿ åé Îá ùå ñò âî ïî ëó ÷è ëî ïðà âî óñò ðàè âàòü ñâîè ïóá ëè÷ íûå ëåê öèè âáîëü øîì çàëå Òå íè øåâ ñêî ãî Ó÷è ëè ùà. À êî ãäà À.À. èÖ.Ë. áå æà ëè èç Ðîñ ñèè, îíè íà øëè Ë.Ï. Ñòðàñ áà äåð âÁðþñ ñå ëå, è îíà, ïðè ó÷à ñòèè Áåëü ãèé ñêîé Ñåê öèè Ò.Î.,âî ìíî ãîì ïî ìîã ëà èì.

Ýììà Äìèò ðè åâ íà Ïàí òå íè óñ áûëà îä íèì èç ñà ìûõïðå äàí íûõ ÷ëå íîâ Ò.Î. è îêà çà ëà åìó ìíî ãî ïî ëåç íûõóñ ëóã.

 Ïå òåð áóð ãå, ãäå ïîä âëèÿ íè åì À.À. ðà áî òà øëàíàè áî ëåå ýíåð ãè÷ íî, ïîä êî íåö îá ðà çî âà ëîñü ñåìü êðóæ -êîâ — ïÿòü ðóñ ñêèõ, îäèí ôðàí öóç ñêèé è îäèí íå ìåö -êèé. Êðó æîê èìå íè Å.Ï. Áëà âàò ñêîé â¸ë Ï.È. Òè ìî ôå åâ -ñêèé; êðó æîê «Ñðàâ íè òåëü íî ãî èçó ÷å íèÿ ðå ëè ãèé» âåëàÀ.À.; êðó æîê «À. Áåç àíò» — Ö.Ë. Ãåëüì áîëüäò; êðó æîê«Îð ôåé» — Àëåê ñàí ä ðà Âà ñèëü åâ íà Óí êîâ ñêàÿ; ýòè ÷å -ñêèé êðó æîê — Àííà Âèê òî ðî âà; ôðàí öóç ñêèé êðó æîê«Hypatia» âåëà Ë.Ï. Ñòðàñ áà äåð, íå ìåö êèé, èìå íè «Ma -ria Strauch» — Ý.Ä. Ïàí òå íè óñ.

 îñ òàëü íûõ îò äå ëàõ áûëî ïî äâà è ïî òðè êðóæ êà.Ïðåä ñå äà òå ëÿ ìè îò äå ëîâ áûëè: Ìî ñê âå: Þ.Í. Êèð ïè÷ íè êî âà, ïîçä íåå êíÿ ãè íÿ

Ñ.Â. Óðó ñî âà, à ñ 1913 ã. Ñî ôüÿ Âëà äè ìè ðîâ íà Ãå ðüå. Êèå âå: Åëè çà âå òà Âèëü ãåëü ìîâ íà Ðîä çå âè÷, à ïî -

òîì Åâ ãå íèé Ìè õàé ëî âè÷ Êóçü ìèí. Õàðü êî âå: Âåðà Àëåê ñå åâ íà Ìî ëî êè íà. Êà ëó ãå: Åëå íà Ô¸äî ðîâ íà Ïè ñà ðå âà. ßëòå: Ñ.Â. Òà òà ðè íî âà. Ðîñ òî âå-íà-Äî íó: Ì.Ã. Ô¸äî ðî âà.Ïîç æå, â 1921 ãîäó, îá ðà çî âàë ñÿ Æè òî ìèð ñêèé Îò -

äåë Ð.Ò.Î., è ïðåä ñå äà òå ëåì áûë ä-ð Âèê òîð Âèê òî ðî âè÷Ãèí öå.1

———————

Ïðå æ äå ÷åì ïå ðå õî äèòü ê âíåø íèì ñî áû òè ÿì è ê èñ -ïû òà íè ÿì, ÷å ðåç êî òî ðûå ïðè øëîñü ïðîé òè íî âî -ðîæä¸ííî ìó Ðóñ ñêî ìó Òåî ñî ôè ÷å ñêî ìó Îá ùå ñò âó, ðàñ -ñêà æó ñðà çó î ïî ñëåä íèõ òð¸õ (ïå ðåä âîé íîé) åâ ðî ïåé -ñêèõ òåî ñî ôè ÷å ñêèõ êîí ãðåñ ñàõ, â êî òî ðûõ ó÷à ñò âî âà ëèïðåä ñòà âè òå ëè Ðóñ ñêîé Ñåê öèè.

 1909 ãîäó ãðóï ïà ðóñ ñêèõ òåî ñî ôîâ ñ À.À. âî ãëà âåîò ïðà âè ëàñü íà Ïÿ òûé Ìå æ äó íà ðîä íûé Êîí ãðåññ â Áó -äà ïåø òå. Ìû ïðî åç æà ëè ÷å ðåç Âàð øà âó, è çäåñü ïðî -èçîø ëî ñî áû òèå, ãëó áî êî ïî ðà äî âàâ øåå íàñ. Âàð øà âàâû çû âà ëà âñå ãäà ìó ÷è òåëü íûå ïå ðå æè âà íèÿ äëÿ ðóñ ñêîé äóøè. Æåñ òî êèå ðå ïðåñ ñèè ðóñ ñêî ãî ïðà âè òåëü ñò âà, çàêî òî ðûå ðóñ ñêèé íà ðîä íå ìî æåò îò âå ÷àòü, — à åãî èí -òåë ëè ãåí öèÿ, ñî ÷óâ ñò âî âàâ øàÿ ïî ëÿ êàì, áûëà â íèõ ñî -âåð øåí íî íå ïî âèí íà — âû çû âà ëè â ïîëü ñêîé èí òåë ëè -ãåí öèè íå íà âèñòü êî âñåì ðóñ ñêèì, è ýòó íå íà âèñòü ìûáî ëåç íåí íî ÷óâ ñò âî âà ëè êà æ äûé ðàç, ïðî åç æàÿ ÷å ðåçÂàðøàâó.

 Âàð øà âå åù¸ íå áûëî íà ñòîÿ ùå ãî òåî ñî ôè ÷å ñêî ãîäâè æå íèÿ, íî âîç íèê óæå èí òå ðåñ ê òåî ñî ôèè, è íàñ îæè -äà ëà íà ýòîò ðàç äðó æå ñò âåí íàÿ âñòðå ÷à è ïðè ãëà øå íèåîñ òà íî âèòü ñÿ ó õó äîæ íè êà Ñòàá ðîâ ñêî ãî, áûâ øå ãî òî ãäàäè ðåê òî ðîì ìå ñò íîé Àêà äå ìèè Õó äî æåñòâ. Íàñ ïðè ãëà -ñè ëè ñäå ëàòü äîê ëà äû ïî òåî ñî ôèè â íå ñêîëü êèõ ÷à ñò -íûõ ñà ëî íàõ, è ìû ïî ÷óâ ñò âî âà ëè, ÷òî òåî ñî ôèÿ îêà çà -

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 11

1 Ïîä ðîá íî ñòè îá ýòîì îò äå ëå ïî ìå ùå íû â æóð íà ëå «Alba» ¹ 3 è 4. — Ïðèì. Í. Ðåéí êå.Ñ 1920 ïî 1922 ã. ðà áî òà ëî Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âî âî Âëà äè âî ñòî êå. Åãî ñåê ðå òàð¸ì áûë Å.Ô. Ìàñ ëåí íè êîâ. — Ïðèì. ðåä.

ëàñü òîé ñâÿ çóþ ùåé ñè ëîé, êî òî ðàÿ ðàç áè ëà ë¸ä è ñäå ëà -ëà â÷å ðàø íèõ âðà ãîâ íà øè ìè äðóçü ÿ ìè. Íàñ ïðî âî æà ëàíà âàð øàâ ñêèé âî êçàë òîë ïà äðó çåé ñ öâå òà ìè è ñåð äå÷ -íû ìè ïî æå ëà íèÿ ìè íî âûõ âñòðå÷. Ñ íàìè ïî åõàë íà êîí -ãðåññ èç âåñò íûé ïîëü ñêèé ïîýò è ðî ìà íèñò Òà äå óø Ìè -öèí ñêèé. Çà âðå ìÿ êîí ãðåñ ñà îí òàê ïîä ðó æèë ñÿ ñ íàìè,÷òî âïî ñëåä ñò âèè ïðè åç æàë èç Âàð øà âû â íàø ãî ðîä Êà -ëó ãó, ÷òî áû ïî âè äàòü ñÿ ñî ñêðè ïà÷ êîé À.Â. Óí êîâ ñêîé èñî ìíîé. Ê ñî æà ëå íèþ, îí ïî ãèá â 1918 ãîäó â Ìî ñê âå âîâðå ìÿ óëè÷ íîé ñòðåëüáû.

 êîí öå Áó äà ïåøò ñêî ãî êîí ãðåñ ñà À.À. îð ãà íè çî âà ëàáðàò ñêîå îá ùå íèå áûâ øèõ íà êîí ãðåñ ñå ñëà âÿí. Ìû ñî -áðà ëèñü íà äó íàé ñêîì îñò ðî âå Margareten Insel1 â ÷èñ ëå14 ÷å ëî âåê, èç êî òî ðûõ íå ñêîëü êî áîë ãàð ñ Íè êî âûì âîãëà âå è äâà ïðåä ñòà âè òå ëÿ Ñåð áèè è Ïîëü øè. Âðå ìÿ ïðî -õî äè ëî â äðó æå ñêîé áå ñå äå î åäè íå íèè ñëà âÿí íà ïî÷ âåòåî ñî ôèè, ïî ìè ìî âñåõ èñ òî ðè ÷å ñêèõ è ïî ëè òè ÷å ñêèõñðå äî ñòå íèé, è ìû ðå øè ëè âî çîá íîâ ëÿòü ïî äîá íûå äðó -æå ñêèå ñî á ðà íèÿ íà âñåõ ïî ñëå äóþ ùèõ êîí ãðåñ ñàõ.

Ñ êîí ãðåñ ñà ÿ âîç âðà ùà ëàñü â Ðîñ ñèþ âìå ñòå ñ À.Â.Óí êîâ ñêîé ìî ðåì. Íà ïà ðî õî äå, âî âðå ìÿ ïëà âà íèÿ, íàìóäà ëîñü âû çâàòü ñðå äè åãî ïàñ ñà æè ðîâ áîëü øîé èí òå ðåñê òåî ñî ôèè.  Òðèå ñòå ìû ïî ïà ëè íà ðîñ êîø íûé ïà ðî -õîä «Triestiner Lloyd», ãäå íàì ïðè øëîñü íà áëþ äàòü, êàêáî ãà òàÿ ïó òå øå ñò âóþ ùàÿ ïóá ëè êà ïðî âî äèò ñâîé äî ñóã.Áî́ëüøàÿ ÷àñòü äíÿ áûëà çà íÿ òà åäîé; â ïðî ìå æóò êàõ, íàïà ëó áå ïåð âî ãî êëàñ ñà, ìîæ íî áûëî âè äåòü ñêó ÷àþ ùèåôè ãó ðû, ëå æà ùèå â ðàñ êèä íûõ êðåñ ëàõ è ëå íè âî ïå ðå -áðà ñû âàþ ùèå ñÿ íå çíà ÷è òåëü íû ìè ôðà çà ìè.  êîí öåýòî ãî äíÿ, êî ãäà ìû îñ òà ëèñü îäíè â íà øåé êàþ òå, ïå ðåäíàìè âîç íèê âî ïðîñ: èìå åì ëè ìû, êàê òåî ñî ôû, ïðà âîïàñ ñèâ íî ó÷à ñò âî âàòü â òà êîì âðå ìÿ ïðå ïðî âî æ äå íèè? Èðå øè ëè, ÷òî íå èìå åì. Íà ñëå äóþ ùåå óòðî âî âðå ìÿ ïåð -âî ãî çàâ òðà êà â îá ùåé ñòî ëî âîé ÿ ïðåä ëî æè ëà ñî áðàâ -øèì ñÿ âî ïðîñ: íåò ëè ñðå äè ïàñ ñà æè ðîâ ïèà íè ñòà, êî òî -ðûé ïî æå ëàë áû àê êîì ïà íè ðî âàòü ñêðè ïà÷ êå, åäó ùåéñ íà ìè íà ïà ðî õî äå. Êî ãäà îäíà èç ïàñ ñà æè ðîê ïðåä ëî -æè ëà ñâîè óñ ëó ãè, ÿ ïî ïðî ñè ëà æå ëàþ ùèõ ïî ñëó øàòüêîí öåðò ñî áðàòü ñÿ â ñà ëî íå çà ÷àñ äî çàâ òðà êà. Âñå çà èí -òå ðå ñî âà ëèñü, îæè âè ëèñü, è â íà çíà ÷åí íûé ÷àñ ñà ëîíáûë ïî ëîí, è äàæå ïóá ëè êà âòî ðî ãî êëàñ ñà ñî áðà ëàñü ïî -áëè æå ê åãî îê íàì. Êîí öåðò âû øåë íà ñëà âó. Êî ãäà ÿïðè îòâî ðè ëà äâåðü íà øè ðî êóþ ëå ñò íè öó, âå äó ùóþ â îò -äå ëå íèå ïåð âî ãî êëàñ ñà, ÿ óâè äå ëà — ñî âñåì êàê íà êàð -òèí êå â ñêàç êå «Ñïÿ ùàÿ öà ðåâ íà» — îñ òà íî âèâ øèõ ñÿ íàå¸ ñòó ïåíü êàõ ëþ äåé, çà õâà ÷åí íûõ âðàñ ïëîõ äî íî ñèâ -øåé ñÿ ñâåð õó ÷ó äåñ íîé ìó çû êîé. Îíè ñòîÿ ëè íå ïîä âèæ -íî, ñëîâ íî çà êîë äî âàí íûå. À.Â. Óí êîâ ñêàÿ óìå ëà èç âëå -êàòü èç ñâî åé ìà ëåíü êîé ñêðèï êè Ãâàð íå ðè òà êèå íåæ -íûå, îäó õî òâîð¸ííûå çâó êè, êî òî ðûå ìíî ãèå ñðàâ íè âà ëè ñ ïå íè åì àí ãå ëîâ.

 îñ òàëü íîå âðå ìÿ, ïîêà ìû åõà ëè âìå ñòå, ïàñ ñà æè -ðû ñòà ëè íå óç íà âàå ìû; îæè âè ëèñü è çà áðà ñû âà ëè íàñâî ïðî ñà ìè. Ïðè øëîñü ïðî ÷è òàòü öå ëóþ ëåê öèþ î íå âè -äè ìûõ ìè ðàõ, êàð ìå è ïå ðå âî ïëî ùå íèè, è êîí ÷è ëèñüíàøè îæèâë¸ííûå áå ñå äû ñ ïàñ ñà æè ðà ìè òåì, ÷òî îäèíèç íèõ, ìî ëî äîé æóð íà ëèñò (òó ðîê), ñòàë ïå ðåä À.Â. Óí -êîâ ñêîé íà êî ëå íè, óìî ëÿÿ å¸ äàòü åìó äëÿ åãî æóð íàëü -íîé ñòà òüè ðå çþ ìå å¸ öâå òîç âó êî âîé ìå òî äû, å¸ ôî òî ãðà -ôèþ è ãëàâ íûå ñâå äå íèÿ î å¸ æèç íè.

Âû ñà äèâ øèñü â Àôè íàõ, ìû ïî ñå òè ëè Ýëåâ ñèñ. ßâ ýòî âðå ìÿ ïå ðå âî äè ëà êíè ãó Øþðå «Âå ëè êèå ïî ñâÿ -ù¸ííûå», è õî òå ëîñü âî î÷èþ óâè äåòü îñ òàò êè ýëåâ ñèí -ñêèõ õðà ìîâ. Ïðî áûâ çà òåì êî ðîò êîå âðå ìÿ â Êîí ñòàí òè -íî ïî ëå2, ìû âåð íó ëèñü íà ðî äè íó ÷å ðåç Îäåñ ñó. ß âçÿ ëàýòî íà ïðàâ ëå íèå, ÷òî áû ïî çíà êî ìèòü ñÿ ñ æèâ øè ìè âÎäåñ ñå ïëå ìÿí íè öà ìè Å.Ï. Áëà âàò ñêîé, íà äå ÿñü ïî ëó -÷èòü îò íèõ íóæ íûå äëÿ ìåíÿ ñâå äå íèÿ äëÿ å¸ áèî ãðà -ôèè. ß íå çíà ëà èõ ëè÷ íî, íî ïî ëó ÷è ëà îò íèõ ïèñü ìî, âêî òî ðîì îíè ãî ðÿ ÷î ïî áëà ãî äà ðè ëè ìåíÿ çà ïðå äè ñëî âèåê ïå ðå âî äó «Ãî ëî ñà Áåç ìîë âèÿ», èç äàí íî ãî ìîèì ìó æåì.Îíè òðî ãà òåëü íî îïè ñû âà ëè ñâîþ ðà äîñòü è ñâî¸ âîë íå -

íèå, êî ãäà ÷è òà ëè ýòî ïðå äè ñëî âèå, êàê îíè ïëà êà ëè íàäíèì, ðà äó ÿñü, ÷òî íà êî íåö ïîÿ âè ëîñü â ðóñ ñêîé ïå ÷à òèäðó æå ñêîå ñëî âî â çà ùè òó äîá ðî ãî èìå íè èõ ëþ áè ìîéò¸òè, òàê áåñ ñî âå ñò íî îê ëå âå òàí íîé â êíè ãå Âñå âî ëî äàÑî ëîâü¸âà «Ñî âðå ìåí íàÿ æðè öà Èçè äû». Îíè ïî äà ðè ëèìíå öå ëîå ñî êðî âè ùå, ñî ñòî ÿâ øåå èç ïè ñåì Åëå íû Ïåò -ðîâ íû, ñíèì êîâ è ïîðò ðå òîâ, ÷ðåç âû ÷àé íî öåí íûõ äëÿÒåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà. ß îò äà ëà èõ â ïå òåð áóðã ñêèéöåíòð, ãäå èç íèõ áûë ñî ñòàâ ëåí öå ëûé áîëü øîé àëü áîì.Âïî ñëåä ñò âèè îí áûë êîí ôè ñêî âàí âìå ñòå ñ äðó ãèì èìó -ùå ñò âîì Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà. Âåð íóòü åãî íåò íè -êà êîé íàäåæäû.

×òî áû íå âîç âðà ùàòü ñÿ áîëü øå ê îïè ñà íèþ ìå æ äó -íà ðîä íûõ òåî ñî ôè ÷å ñêèõ êîí ãðåñ ñîâ, ðàñ ñêà æó âíå õðî -íî ëî ãè ÷å ñêî ãî ïî ðÿä êà è î äâóõ åâ ðî ïåé ñêèõ êîí ãðåñ ñàõ,ñî ñòî ÿâ øèõ ñÿ â 1911 ãîäó â Ãå íóå è â 1913 ãîäó â Ñòîê -ãîëü ìå.

Ó÷à ñòèå ðóñ ñêîé ãðóï ïû â 1911 ãîäó â åâ ðî ïåé ñêîìêîí ãðåñ ñå â Ãå íóå îêà çà ëîñü î÷åíü óäà÷ íûì è âû âå ëî ãåíåðàëüíîãî ñåê ðå òà ðÿ ïðîô. Ïåí öè ãà èç êðàé íå çà -òðóä íè òåëü íî ãî ïî ëî æå íèÿ. Ïðî ôåñ ñîð Ïåí öèã ïî ëó ÷èëñëèø êîì ïîçä íî òå ëå ãðàì ìû ïðå çè äåí òà Àííè Áåç àíò îòîì, ÷òî áû êîí ãðåññ ñî ñòî ÿë ñÿ áåç íå¸. Áëè æàé øèì ÷ëå -íàì ïðî ôåñ ñî ðó óäà ëîñü ñî îá ùèòü îá îò ìå íå êîí ãðåñ ñà,íî èç äðó ãèõ ñòðàí è èç äàë¸êèõ êîí öîâ Èòà ëèè ñî áðà -ëîñü óæå îêî ëî ñòà ÷å ëî âåê. Óâè äàâ åãî îãîð ÷å íèå è ñìÿ -òå íèå âñåõ ñî áðàâ øèõ ñÿ, Àííà Àëåê ñå åâ íà ïðåä ëî æè ëàïðîô. Ïåí öè ãó èñ ïîëü çî âàòü ýòè äíè, ÷òî áû óñò ðî èòüäëÿ ñúå õàâ øèõ ñÿ ðÿä áå ñåä è êîí öåð òîâ. Ïî ñëåä íåå áûëî âïîë íå âîç ìîæ íî, òàê êàê ñðå äè ñî áðàâ øèõ ñÿ ðóñ ñêèõáûëè è ïèà íè ñò êà, è ñêðè ïà÷ êà Óí êîâ ñêàÿ, à òàê æå áûëè è êðà ñè âûå ãîëîñà.

Ïðîô. Ïåí öèã áûë î÷åíü îá ðà äî âàí, óñ ëû õàâ òà êîåïðåä ëî æå íèå. Ýòà èì ïðî âè çè ðî âàí íàÿ òåî ñî ôè ÷å ñêàÿðà áî òà ïðî èñ õî äè ëà â çà ëàõ óíè âåð ñè òå òà, ðàñ ïî ëî æåí -íî ãî íà õîë ìå è îê ðóæ¸ííî ãî ÷óä íûì áî òà íè ÷å ñêèì ñà -äîì. Ïî ìå ùå íèå óíè âåð ñè òå òà áûëî îò äà íî íà âðå ìÿêîí ãðåñ ñà â ïîë íîå ðàñ ïî ðÿ æå íèå òåî ñî ôîâ. Ïðîô. Ïåí -öèã ïðî ñèë À.À. âçÿòü íà ñåáÿ èíè öèà òè âó è âåñ òè ñî á ðà -íèÿ ñúå õàâ øèõ ñÿ. Íà äðó ãîé äåíü, ñî çâàâ âñåõ ïðè åç æèõè ïðî ÷è òàâ èì òå ëå ãðàì ìó ïðå çè äåí òà, îí ïðåä ëî æèë èñ -ïîëü çî âàòü ýòè äíè äëÿ òåî ñî ôè ÷å ñêîé ðà áî òû è ïðåä ëî -æèë èç áðàòü ïðåä ñå äà òåëü íè öåé êîí ãðåñ ñà À.À. Êà ìåí -ñêóþ, êî òî ðàÿ è áûëà åäè íî ãëàñ íî èçáðàíà.

Îò êðûâ ñî á ðà íèå, îíà ïðåä ëî æè ëà ïðî ãðàì ìó òð¸õ -äíåâ íîé ñî âìå ñò íîé ðà áî òû.

Êà æ äîå óòðî ïîä ïðåä ñå äà òåëü ñò âîì À.À. îò 10 äî12.30 ÷. ïðî õî äè ëè ñî á ðà íèÿ, ñî ñòî ÿâ øèå èç äîê ëà äîâ èëåê öèé íà òåî ñî ôè ÷å ñêèå òåìû. Âèä íóþ ðîëü çà íè ìàëäîê ëàä À.Â. Óí êîâ ñêîé, èç ëà ãàâ øåé ñî âåð øåí íî íî âóþïî ñòà íîâ êó ìó çû êàëü íî ãî ïðå ïî äà âà íèÿ íà îñ íî âå öâå -òîç âó êîâ. Ñâîþ ìå òî äó îíà ñî ïðî âî æ äà ëà ìó çû êàëü íû ìè èë ëþ ñò ðà öèÿ ìè. Çà âåð øà ëèñü ýòè ñî á ðà íèÿ êðàò êèìêîí öåð òîì è Ìî ëèò âîé Ãîñ ïîä íåé, êîì ïî çè öèè Óí êîâ -ñêîé, ïðî ïå òîé ðóñ ñêèì õîðîì.

Ïî ñëå îáå äà òåî ñî ôû ñî áè ðà ëèñü íà äà÷å ó ã-íà Êèð -áè, ãäå â äðó æå ñêîì îá ùå íèè øëà îæèâë¸ííàÿ áå ñå äà íàòåî ñî ôè ÷å ñêèå òåìû.

 ïî ñëåä íèé äåíü âå ÷å ðîì ïðîô. Ïåí öèã óñò ðî èëêðà ñè âî èë ëþ ìè íè ðî âàí íóþ ïðî ùàëü íóþ «garden- par -ty» â áî òà íè ÷å ñêîì ñàäó, ñ òåð ðà ñû êî òî ðî ãî ðàñ êðû âàë ñÿ ÷óä íûé âèä íà ìîðå. Ýòîò íå îæè äàí íûé óñ ïåõ ïðå êðàñ -íî óäàâ øå ãî ñÿ òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî ñúåç äà ñáëè çèë èòàëü ÿí -ñêóþ è ðóñ ñêóþ ñåê öèè. Ïðîô. Ïåí öèã ãî ðÿ ÷î áëà ãî äà -ðèë À.À. è âñþ ðóñ ñêóþ ãðóï ïó çà îêà çàí íóþ åìó ïî -ìîùü. Íà ýòîì æå ñúåç äå ïðè ñóò ñò âî âà ëà Ñî ôüÿ Âëà äè -ìè ðîâ íà Ãå ðüå, áûâ øàÿ â òî âðå ìÿ ñòó äåíò êîé Ãå íó ýç -ñêî ãî Óíè âåð ñè òå òà, êî òî ðîé âïî ñëåä ñò âèè áûëî ñó æ äå íî ñûã ðàòü âû äàþ ùóþ ñÿ ðîëü â ðóñ ñêîì òåî ñî ôè ÷å ñêîìäâè æå íèè. Ïî âîç âðà ùå íèè íà ðî äè íó îíà áûëà ïî ñòàâ -ëå íà âî ãëà âå Ìî ñ êîâ ñêî ãî Îò äå ëà, êî òî ðûé îíà âåëàñ áîëü øèì óñ ïå õîì äî çà êðû òèÿ Îáùåñòâà.

12 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

1 Îñò ðîâ Ìàð ãà ðè òû (íåì.)2 Íûíå Ñòàì áóë. — Ïðèì. ðåä.

Íà ÷åòâ¸ðòûé äåíü ïå ðåä îòú åç äîì ðóñ ñêàÿ ãðóï ïàóñò ðîè ëà — êàê è â Áó äà ïåø òå — äåíü ñëà âÿí ñêî ãî îáú å -äè íå íèÿ.

 îê ðå ñò íî ñòÿõ Ãå íóè, â î÷à ðî âà òåëü íîì ïàð êå, ñî -ñòîÿ ëîñü ñëà âÿí ñêîå ñî á ðà íèå, çà êîí ÷èâ øåå ñÿ ïðå êðàñ -íûì îáå äîì, êî òî ðûé áûë óñò ðî åí äëÿ íàñ íà øèì âå ëè -êî äóø íûì ÷ëå íîì Ñ.Ý. Åâ äî êè ìî âîé. Ñî áðàâ øèå ñÿ äîë -ãî íà ñëà æ äà ëèñü êðà ñî òîé çíà ìå íè òî ãî ïàð êà Ïà ëà âè ÷è -íè, ñáëè æà ÿñü â äðó æå ñêîé áå ñå äå ñî ñëà âÿ íà ìè. Íà ýòîìçà êëþ ÷è òåëü íîì ïðàçä íè êå áûëî 19 ÷å ëî âåê, èç êî òî ðûõ14 ðóñ ñêèõ, îñ òàëü íûå ïî ëÿ êè, áîë ãà ðû è îäíà ñåðáêà.

Ãå íó ýç ñêèé ñúåçä îñ òà âèë ÿð êóþ è èí òå ðåñ íóþ ñòðà -íè öó â èñ òî ðèè ðóñ ñêî ãî òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî äâè æå íèÿ, òàêêàê ôàê òè ÷å ñêè åãî âåëà À.À. (íàø ãå íå ðàëü íûé ñåê ðå -òàðü) ñ ïî ìî ùüþ ðóñ ñêîé ãðóï ïû.

 ïî ñëåä íèé äåíü Ãå íó ýç ñêî ãî êîí ãðåñ ñà ïðèå õàë âå -òå ðàí ãåð ìàí ñêèõ òåî ñî ôîâ Õþá áå-Øëÿé äåí, êî òî ðûéáûë ìíî ãî ëåò ïðå äàí íûì ðà áîò íè êîì Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãîÎá ùå ñò âà, íî óñò ðà íèë ñÿ îò ó÷à ñòèÿ â Íå ìåö êîé Ñåê öèè, íå æå ëàÿ ïðè ìû êàòü ê òå ÷å íèþ, ñîç äàí íî ìó ä-ðîì Øòàé -íå ðîì. Çäåñü êñòà òè ñëå äó åò óïî ìÿ íóòü, ÷òî îò ìå íà Ãå íó -ýç ñêî ãî êîí ãðåñ ñà ïî ìå øà ëà äîê òî ðó âû ïîë íèòü ñâî¸ íà -ìå ðå íèå. Îí õî òåë âîñ ïîëü çî âàòü ñÿ ýòèì êîí ãðåñ ñîì,÷òî áû çàÿ âèòü î ñâî¸ì âû õî äå, âìå ñòå ñ áîëü øåé ÷à ñòüþíå ìåö êèõ òåî ñî ôîâ, èç Ìå æ äó íà ðîä íî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà è ýòèì çà ÿâ ëå íè åì ïðî èç âå ñòè ìè ðî âîé ñêàí -äàë. Îò ìå íà îôè öè àëü íî ãî êîí ãðåñ ñà ïî ìå øà ëà âû ïîë -íèòü åãî íà ìå ðå íèå.1

Ïîä ðîá íî ñòè ïî ñëåä íå ãî Ñòîê ãîëüì ñêî ãî êîí ãðåñ ñà,ñî ñòî ÿâ øå ãî ñÿ â 1913 ã., îñ òà ëèñü îñî áåí íî ÿð êè ìè âìîåé ïà ìÿ òè — ìî æåò áûòü ïî òî ìó, ÷òî äëÿ íàñ, ðóñ ñêèõ, ýòîò êîí ãðåññ áûë î÷åíü çíà ÷è òå ëåí. Ìû îá ðà çî âà ëè íàí¸ì öå ëóþ êî ëî íèþ â 65 ÷å ëî âåê, è ïå ðå æè âà ëè íå çà áû -âàå ìûå âïå ÷àò ëå íèÿ. Âñ¸ âðå ìÿ ñòîÿ ëà ïðå êðàñ íàÿ ïî ãî -äà, ñå âåð íàÿ ïðè ðî äà ñ å¸ øõå ðà ìè è îñò ðî âà ìè ïðåä -ñòàâ ëÿ ëà ñî âåð øåí íî íî âîå îê ðó æå íèå äëÿ íà øåé òåî ñî -ôè ÷å ñêîé ðà áî òû, à áî ëåå áëèç êîå çíà êîì ñò âî ñ íà øè ìèñî ñå äÿ ìè øâå äà ìè, ñ èõ íà öèî íàëü íîé êóëü òó ðîé è ïñè -õî ëî ãè åé, êî òî ðàÿ ñèëü íî îò ëè ÷à åò ñÿ îò çà ïàä íî åâ ðî ïåé -ñêîé, ïðè äà âà ëî îñî áûé èí òå ðåñ ýòîìó êîíãðåññó.

 íà øåì îá ùå íèè ñî øâå äà ìè ìû âñòðå òè ëè ñòîëü êî âíè ìà íèÿ è ñåð äå÷ íî ãî ðà äó øèÿ, òà êîå óòîí÷¸ííîå ãîñ -òå ïðè èì ñò âî, ñî åäèí¸ííîå ñ íå ïî ñðåä ñò âåí íî ñòüþ èáîëü øîé ïðî ñòî òîé, êà êèå íåëü çÿ âñòðå òèòü â ëè õî ðà äî÷ -íî æè âó ùèõ çà ïàä íî åâ ðî ïåé ñêèõ öåí òðàõ.

Ñàìî ïðè áû òèå â Ñòîê ãîëüì, êî ãäà ìû ñïóñ òè ëèñü ñïà ðî õî äà íà åãî êðà ñè âóþ òèõóþ íà áå ðåæ íóþ, íà ïî ìè íà -ëî ñêî ðåå òîë ïó ïà ëîì íè êîâ èëè ïå ðå ñå ëåí öåâ, ÷åì ãðóï -ïó êîí ãðåñ ñè ñòîâ. Ìè ëåé øèé ã-í Õè ï ëèíã, ÷ëåí êî ìè òå -òà ïî óñò ðîé ñò âó ïðè åç æèõ íà êîí ãðåññ, êî òî ðî ìó áûëàïî ðó ÷å íà çà áî òà î ðóñ ñêîé êî ëî íèè, âñòðå òèë íàñ òàê, êàê âñòðå ÷à þò ñòà ðûõ äðó çåé, çà òåì íå ìåä ëåí íî ïî áå æàë âû -ðó ÷àòü èç òà ìîæ íè êàð òè íû õó äîæ íè êà Ñòàá ðîâ ñêî ãî,êî òî ðûé ïðèå õàë âìå ñòå ñ íàìè.  òà ìîæ íå åãî çà äåð æà -ëè òàê äîë ãî, ÷òî íàì ïðè øëîñü ïðî ñè äåòü íà íà áå ðåæ -íîé, íà íà øèõ ÷å ìî äà íàõ è ñà ê âîÿ æàõ, îò 9 óòðà äî 12 ÷à -ñîâ äíÿ. Ñíà ÷à ëà îæè äà íèå áûëî î÷åíü âåñ¸ëîå, íàñ çà -áàâ ëÿ ëî íàøå íå îæè äàí íîå ïðè êëþ ÷å íèå; ìû áûëè ñî -âåð øåí íî îäíè íà íà áå ðåæ íîé, ëþ áî âà ëèñü ÿðêî îñ -âåù¸ííîé êðà ñî òîé ñå âåð íîé ïðè ðî äû, íî ê ïî ëóä íþ íàñ îäî ëåë òà êîé ãî ëîä, ÷òî ìû áó ê âàëü íî íà áðî ñè ëèñü íà îñ -òàâ øèå ñÿ ó äâóõ ìóä ðûõ ÷ëå íîâ çà ïà ñû ïðî âè çèè — êðó -òûå ÿéöà è îãóðöû.

 12 ÷à ñîâ ïîÿ âèë ñÿ íà êî íåö íàø âî æà òûé ã-í Õè ï -ëèíã, â ñî ïðî âî æ äå íèè íå îáûê íî âåí íî ãðî ìàä íîé ëî øà -äè, çà ïðÿæ¸ííîé â òà êóþ æå îã ðîì íóþ ïëàò ôîð ìó, íàêî òî ðóþ ïî ìåñ òè ëèñü âñå íàøè ÷å ìî äà íû, è ìû — áîëü -øîé òîë ïîé — äâè íó ëèñü âñëåä çà Õè ï ëèí ãîì, êî òî ðûéíå ïðå ìåí íî õî òåë ïî êà çàòü íàì ñïåð âà ïî ìå ùå íèå Òåî -ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà, è òîëü êî çà òåì ïîâ¸ë íàñ ê òðàì -âàþ, êî òî ðûé äîë æåí áûë äîñ òà âèòü íàñ â Ñòî êçóíä.

Àííà Àëåê ñå åâ íà çà ðà íåå ñïè ñà ëàñü ñ êî ìè òå òîì, èíàì îò âå ëè â îê ðå ñò íî ñòÿõ Ñòîê ãîëü ìà íå ñêîëü êî ñìåæ -íûõ äà÷ íûõ âèëë ñ óäîá íûì òðàì âàé íûì ñî îá ùå íè åì.Êî ãäà ìû ïðèå õà ëè â Ñòî êçóíä, ñîëí öå ÿðêî ñâå òè ëî, ìå -ñòî ïî ëî æå íèå áûëî î÷à ðî âà òåëü íîå íà âû ñî êîì õîë ìå ñïðå êðàñ íûì âè äîì. Ìû ïðèå õà ëè çà äâà äíÿ äî îò êðû -òèÿ êîí ãðåñ ñà, è áëà ãî äà ðÿ ðàñ ïî ðÿ äè òåëü íî ñòè íà øå ãîìè ëî ãî âè öå-ïðåä ñå äà òå ëÿ äîê òî ðà Òè ìî ôå åâ ñêî ãî, êî òî -ðûé âçÿë íà ñåáÿ âñå õëî ïî òû ïî íà øå ìó ðàç ìå ùå íèþ,âñ¸ íàøå óñò ðîé ñò âî ïðî øëî â ïîë íîì ñïî êîé ñò âèè è ïî -ðÿä êå. Âñå ãëàâ íûå ðà áîò íè êè (îêî ëî 30 ÷å ëî âåê) ïî ìåñ -òè ëèñü â áîëü øîì äîìå íà âèë ëå Áåðã, îñ òàëü íûå áûëàðàñ ïðå äå ëå íû â ìà ëåíü êèõ ñî ñåä íèõ âèë ëàõ. Íà äðó ãîéäåíü ïðèå õà ëà èç Ëîí äî íà ìèñ ñèñ Áåç àíò è âìå ñòå ñ íåéÀííà Àëåê ñå åâ íà è ñêðè ïà÷ êà Óí êîâ ñêàÿ, ïðè íè ìàâ øèåó÷à ñòèå íà àíã ëèé ñêîé êîí âåí öèè. Âñÿ ðóñ ñêàÿ êî ëî íèÿâñòðå ÷à ëà ïðå çè äåí òà ñ áó êå òà ìè öâå òîâ, à Â.Â. Ïî ãîñ -ñêàÿ ïðî èç íåñ ëà êðàò êóþ ïðè âåò ñò âåí íóþ ðå÷ü. Íàøàâñòðå ÷à ñî ñòîÿ ëàñü îò äåëü íî îò îñ òàëü íûõ ñåê öèé, è îã -ðîì íàÿ ðóñ ñêàÿ òîë ïà äîëæ íà áûëà ïðî èç âå ñòè ñèëü íîåâïå ÷àò ëå íèå íà íà øå ãî äîðîãîãî ïðåçèäåíòà.

Õîòÿ ìû æèëè âíå Ñòîê ãîëü ìà, íî áëà ãî äà ðÿ óäîá íî -ìó ñî îá ùå íèþ ìîã ëè ïðè íè ìàòü ó÷à ñòèå â ïðî ãðàì ìåêîí ãðåñ ñà, íå ïðî ïóñ êàÿ íè ÷å ãî âàæ íî ãî, è â òî æå âðå ìÿæèòü â óå äèí¸ííîì ìåñ òå, ïå ðå æè âàÿ â ñïî êîé íîé òè øè -íå ñðå äè ÷óä íîé ïðè ðî äû âñ¸ òî íå âè äè ìîå äó õîâ íîå, ÷òî ïðî èñ õî äè ëî âî âðå ìÿ ñî á ðà íèé êîí ãðåñ ñà.

Ïåð âûé äåíü, 1 èþíÿ, ïðîø¸ë êàê îáû÷ íî íà òåî ñî -ôè ÷å ñêèõ êîí ãðåñ ñàõ, ñ òîé ðàç íè öåé, ÷òî íà ïðè¸ìåÀííè Áåç àíò — âìå ñòå ñ ïðè âå òîì — ðàç äà âà ëè êà æ äî ìó ïðè õî äèâ øå ìó ê íåé ïî öâåò êó.  òîò æå âå ÷åð îíà ïðî -èç íåñ ëà ÷ó äåñ íóþ ðå÷ü î ìèñ òå ðè ÿõ.

Íà âòî ðîé äåíü áûëî òîð æå ñò âåí íîå îò êðû òèå êîí -ãðåñ ñà â ïðå êðàñ íîì àê òî âîì çàëå Êî ðî ëåâ ñêîé Ìó çû -êàëü íîé Àêà äå ìèè. Ìî ãó ÷èé ìóæ ñêîé õîð ïðè âåò ñò âî âàë ñî áðàâ øèõ ñÿ äó õîâ íîé êàí òà òîé. Ïî ñëå îáå äà áûëà äâàäîê ëà äà, îäèí èç íèõ À.À. «Ìèñ ñèÿ êðà ñî òû â ñâå òå òåî -ñî ôèè», à âå ÷å ðîì ñî ñòîÿ ëàñü ïóá ëè÷ íàÿ ëåê öèÿ ïðå çè -äåí òà «Ñïà ñè òå ëè ìèðà».

Ñëå äó åò îò ìå òèòü, ÷òî â ýòîò æå äåíü, íà äå ëî âîì çà -ñå äà íèè, áûëî ðå øå íî ñî áè ðàòü ìå æ äó íà ðîä íûå òåî ñî -ôè ÷å ñêèå êîí ãðåñ ñû íå ÷å ðåç ãîä, à ÷å ðåç äâà ãîäà, è ïî -ñû ëàòü ïðè ãëà øå íèÿ êàê ä-ðó Øòàé íå ðó, òàê è ã-æåÒèíã ëè.2

Ñòîê ãîëüì ñêèé êîí ãðåññ îêà çàë ñÿ èí òå ðåñ íûì âîâñåõ îò íî øå íè ÿõ; íå ãî âî ðÿ óæå î òð¸õ ïóá ëè÷ íûõ ëåê -öè ÿõ Àííè Áåç àíò («Ñïà ñè òå ëè ìèðà», «Èñ òî ðè ÷å ñêèéÕðè ñòîñ» è «Õðè ñòîñ â ÷å ëî âå êå») è î äîê ëà äå À.À.(«Ìèñ ñèÿ êðà ñî òû â ñâå òå òåî ñî ôèè»), áûëè èí òå ðåñ íûåäîê ëà äû î «Øâåä ñêîé ìèñ òè êå», î «Òåî ñî ôè ÷å ñêîé ðà áî -òå â òþðü ìàõ» Â.Í. Ïóø êè íîé; èñ êëþ ÷è òåëü íî èí òå ðåñ -íûé äîê ëàä ñäå ëà ëà ã-æà Ðóñ ñàê «Î öå ëå íèè è öå ëè òå -ëÿõ». Êðî ìå òîãî áûëè äîê ëà äû ã-æè Áëèò «Î çâ¸çäíûõñèì âî ëàõ», ëåê öèÿ À.Â. Óí êîâ ñêîé «Î öâå òî-çâó êàõ» èäîê ëàä Ïåêà Ýð âàñò «Î äý âàõ», êî òî ðûé ê ñî æà ëå íèþ

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 13

1 Ïðè ìå ÷à íèå.  Ãåð ìà íèè, åù¸ â íà ÷à ëå äå âÿ òè ñî òûõ ãî äîâ, ãå íå ðàëü íûé ñåê ðå òàðü Íå ìåö êîé Ñåê öèè âðà æ äåá íî âû ñêà çû âàë ñÿïðî òèâ Àííè Áåç àíò è Ìå æ äó íà ðîä íî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà.  1913 ãîäó îí «îò êà çàë ñÿ ïðè çíà âàòü ÷ëå íîâ è ëîæè, íå ðà áî -òàþ ùèå ïî åãî ìå òî äàì, êî òî ðûå îí ñ÷è òàë ëó÷ øè ìè äëÿ Íå ìåö êîé Ñåê öèè. Âìå ñòå ñ Ñî âå òîì Íå ìåö êîé Ñåê öèè îí èñ êëþ ÷èë èçíà öèî íàëü íî ãî Îá ùå ñò âà ÷ëå íîâ, ïðè íàä ëå æàâ øèõ ê Îð äå íó Çâåç äû íà Âîñ òî êå. Òà êîå èñ êëþ ÷å íèå íå èìå ëî çà êîí íîé ñèëû, òàêêàê íè êòî èç ÷ëå íîâ íå ìî æåò áûòü èñ êëþ÷¸í çà ñâîè âçãëÿ äû. Ïî ýòî ìó Àííè Áåç àíò, êàê ïðå çè äåíò è ïî ïðîñü áå Ãå íå ðàëü íî ãî Ñî -âå òà, íà øëà, ÷òî ó íå¸ íåò äðó ãî ãî âû áî ðà, êàê àí íó ëè ðî âàòü õàð òèþ ñåê öèè. Çà òåì îíà âîñ ñòà íî âè ëà ñåì íà äöàòü ëîæ, æå ëàâ øèõðà áî òàòü ñî ãëàñ íî óñ òà âó Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà ñ ä-ðîì Õþá áå-Øëÿé äå íîì êàê ãå íå ðàëü íûì ñåê ðå òàð¸ì Íå ìåö êîé Ñåê öèè.»(«Êðàò êàÿ èñ òî ðèÿ Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà», ñî ñòàâ ëåí íàÿ Äæî çå ôèí Ðýí ñîì / Josephine Ransom, «A short history of the Theo -sophical Society», ñ. 397). — Ïðèì. Í. Ðåéí êå.

2 Êýò ðèí Òèíã ëè — â 1897–1929 ã. ïðå çè äåíò Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà ñ øòàá-êâàð òè ðîé â Ïà ñà äè íå (ÑØÀ, øòàò Êà ëè ôîð íèÿ), â1896 ã. îò êî ëîâ øå ãî ñÿ îò ìå æ äó íà ðîä íî ãî Ò.Î. — Ïðèì. ðåä.

äëÿ íàñ áûë íå äîñ òó ïåí, òàê êàê áûë ñäå ëàí íà ôèí ñêîìÿçûêå.

Íàøà ðóñ ñêàÿ ãðóï ïà âíå ñëà ìíî ãî îæèâ ëå íèÿ â ýòîò êîí ãðåññ. Çà ìå òèâ ñðå äè ñî áðàâ øèõ ñÿ, îñî áåí íî øâå äîâ,èí òå ðåñ ê ðóñ ñêîé ìó çû êå, Àííà Àëåê ñå åâ íà íå ìåä ëåí íîîð ãà íè çî âà ëà ðóñ ñêèå êîí öåð òû, êî òî ðûå è ïî âòî ðÿ ëèñüåæå äíåâ íî ñ 4 äî 6 ÷à ñîâ âå ÷å ðà â Hotel Royal, ãäå ïðî èñ -õî äè ëè òåî ñî ôè ÷å ñêèå ñî á ðà íèÿ. Êðî ìå èñ ïîë íå íèÿ ðóñ -ñêîé ìó çû êè íà ðîÿ ëå, áûëè èñ ïîë íå íû ñêðè ïè÷ íûåâåùè, à òàê æå âî êàëü íûå íî ìå ðà è õî ðî âîå ïå íèå. Ëüâî -âà äå ìîí ñò ðè ðî âà ëà ñâîè êîì ïî çè öèè, èç êî òî ðûõ îñî -áåí íî ïî íðà âè ëàñü ïå ðå ëî æåí íàÿ åþ íà ìó çû êó Áõà ãà -âàä-ãè òà.

Èç ïî åç äîê, îð ãà íè çî âàí íûõ êî ìè òå òîì äëÿ îç íà êîì -ëå íèÿ ñî Øâå öè åé, ìíå îñî áåí íî ïî íðà âè ëàñü â Skanzenìó çåé. Ýòî ÷òî-òî âðî äå ïî ñòî ÿí íîé ýò íî ãðà ôè ÷å ñêîé âû -ñòàâ êè, îðè ãè íàëü íàÿ ïî ïûò êà äàòü ìî äå ëè íà öèî íàëü -íûõ ïðî èç âå äå íèé ñâîé ñòðà íû, ðàç áðî ñàí íûõ ñðå äè äå -ðåâü åâ áîëü øî ãî ïàð êà. Òàì áûëè è ïî ñòðîé êè ðàç ëè÷ -íûõ âå êîâ, è îñî áûé âèä ñêàí äè íàâ ñêèõ ìåëü íèö, è çåì -ëå äåëü ÷å ñêèå îðó äèÿ — âñå ãî íå ïðè ïîì íþ.  ýòîé ïî -åçä êå ó÷à ñò âî âà ëà è Àííè Áåç àíò, äîë ãî ñìîò ðåâ øàÿ íàóñò ðî åí íûå â å¸ ÷åñòü íà áîëü øîé äå ðå âÿí íîé ýñ ò ðà äåíà öèî íàëü íûå òàí öû. Ÿ ïðè ñóò ñò âèå âû çâà ëî áîëü øîåîäó øåâ ëå íèå è â òàí öî ðàõ, è â çðè òå ëÿõ. Ïî ñëå òàí öåâåé è âñåì íàì ïðåä ëî æè ëè íà öèî íàëü íîå óãî ùå íèå â äå -ðå âÿí íîì äî ìå-ìî äå ëè, íå îáûê íî âåí íî æè âî ïèñ íîì áëà -ãî äà ðÿ çåì ëÿ íîé êðû øå, ïî êðû òîé åñ òå ñò âåí íî âû ðîñ -øè ìè ïîëåâûìè öâåòàìè.

4 èþëÿ âå ÷å ðîì, ïî ñëå ïî ñëåä íåé ïóá ëè÷ íîé ëåê öèè«Õðè ñòîñ â ÷å ëî âå êå», ñî ñòîÿ ëèñü ïðî âî äû ïðå çè äåí òà.Ðóñ ñêàÿ ãðóï ïà ïîä íåñ ëà åé íà äî ðî ãó êîð çè íó ñ ôðóê -òàìè.

Ïî ñëå å¸ îòú åç äà ìû îñ òà âà ëèñü åù¸ òðè äíÿ. 5 èþëÿìû ïðè ãëà ñè ëè âñåõ íà øèõ øâåä ñêèõ äðó çåé íà ðóñ ñêóþ÷àø êó ÷àÿ â Hotel Royal. À.À. îð ãà íè çî âà ëà ýòîò íàøïðàçä íèê ÷ðåç âû ÷àé íî óäà÷ íî. Âñåõ âõî äèâ øèõ ìûâñòðå ÷à ëè ñ ïðè âå òîì, âðó ÷àÿ êà æ äî ìó ïî ïî ëå âî ìóöâåò êó, è âñÿ àò ìî ñôå ðà, äðó æå ñêàÿ è îäó õî òâîð¸ííàÿ,ïðè äà âà ëà íå îáûê íî âåí íóþ ïðå ëåñòü íà øå ìó îá ùå íèþ.Âåä æâóä (âïî ñëåä ñò âèè åïè ñêîï Ñâî áîä íî-Êà òî ëè ÷å ñêîéÖåðê âè), òî ãäà åù¸ ìî ëî äîé ÷ëåí Àíã ëèé ñêîé Ñåê öèèÒ.Î., ñêà çàë, îá ðà ùà ÿñü êî ìíå: «Êàê âû ðóñ ñêèå óìåå òåðàñ ïî ëà ãàòü ê ñåáå è îò êðû âàòü äóøè äðó ãèõ! Ìíå â ïåð -âûé ðàç ñî âå ñò íî çà íàñ, àíã ëè ÷àí — ìû ýòî ãî íå óìå åì».

Ñðå äè ïðè ñóò ñò âî âàâ øèõ áûë ìî ëî äîé õó äîæ íèê äåÁèëüä; îí ïðî èçí¸ñ âäîõ íî âåí íóþ ðå÷ü â êî òî ðîé ãî âî -ðèë, ÷òî íà ýòîì êîí ãðåñ ñå ïå ðåä íèìè øâå äà ìè ðàñ êðû -ëàñü ðóñ ñêàÿ äóøà — «Vous connaitre, c’est — vous aim -er!»1 — âîñ êëèê íóë îí, øè ðî êî ðàñ êðûâ îáú ÿ òèÿ; ïðî -èçîø ëà íå îæè äàí íàÿ çà áàâ íàÿ è âìå ñòå ñ òåì òðî ãà òåëü -íàÿ ñöå íà: äå Áèëüä, âû ñî êèé è ñòðîé íûé, ñòî ÿë ñ ïðî òÿ -íó òû ìè ðó êà ìè, à À.Â. Óí êîâ ñêàÿ, ìà ëåíü êàÿ è êðóã -ëåíü êàÿ, áðî ñè ëàñü â åãî îáú ÿ òèÿ, è âñå ïðè ñóò ñò âî âàâ -øèå, ãëÿ äÿ íà íèõ, âû ðà çè ëè ñâîé âîñ òîðã ðó êî ïëå ñêà -íèÿ ìè.  ýòîò æå äåíü â 2 ÷àñà áûëî çà êðû òèå êîí ãðåñ ñà,ñî ïðî âî æ äàâ øåå ñÿ õî ðî âûì ïå íè åì òîé æå òîð æå ñò âåí -íîé êàíòàòû.

Ïî ñëå îòú åç äà Àííè Áåç àíò êî ìè òåò êîí ãðåñ ñà ïðî -ñèë âåñ òè ñî á ðà íèÿ íàøó ïðåä ñå äà òåëü íè öó À.À. Êà ìåí -ñêóþ.

6 èþëÿ À.À. ñî áðà ëà âñåõ ðóñ ñêèõ äëÿ áå ñå äû î ïå ðå -æè òûõ âïå ÷àò ëå íè ÿõ. Íà ýòîì êîí ãðåñ ñå áûëî ïå ðå æè òîìíî ãî ãëó áî êî ãî è çíà ìå íà òåëü íî ãî, íî áûëè è çà áàâ íûåèí öè äåí òû. Ã-í Õè ï ëèíã, êî òî ðî ìó áûëà ïî ðó ÷å íà çà áî -òà î ðóñ ñêèõ, âû ïîë íÿë ñâîþ ðîëü ñ òðî ãà òåëü íûì óñåð -äè åì. Êà æ äûé äåíü ðàíî óò ðîì íà ÷è íàë çâî íèòü òå ëå -ôîí íûé çâî íîê, ïðè çû âàâ øèé Ö.Ë. Ãåëüì áîëüäò, êî òî -ðàÿ ïðåä ñòàâ ëÿ ëà ñî áîé íà øå ãî «ñòà ðîñ òó», ðàç äà âàë ñÿåãî îçà áî ÷åí íûé ãî ëîñ: «Wie geht’s?»2 è çà òåì ðÿä âî ïðî -ñîâ î çäî ðî âüå å¸, À.À. è âñåõ îñ òàëü íûõ, õî ðî øî ëè íàì,

è ò.ä.  ïî ñëåä íèé äåíü îí ïðèø¸ë, ÷òî áû ëè÷ íî óáå -äèòü ñÿ, âñ¸ ëè ó íàñ áëà ãî ïî ëó÷ íî, è óâè äàâ Ö.Ë., òàêðàñ ÷óâ ñò âî âàë ñÿ, ÷òî ïû òàë ñÿ çà êëþ ÷èòü å¸ â ñâîè îáú ÿ -òèÿ. Ö.Ë., íå îæè äàâ øàÿ òà êî ãî ïî ðû âà, ñìó òè ëàñü è, îò -ñòðà íÿ ÿñü îò íåãî, ïðî ãî âî ðè ëà: «Aber.... Herr Stok -holm!»3 Äó ìàþ, ÷òî îí, ïðå âðà òèâ øèñü â «Stok holm»,ñìó òèë ñÿ íå ìå íåå å¸.

7 èþëÿ ìû ðàñ ñòà ëèñü ñ ãîñ òå ïðè èì íûì Ñòîê ãîëü -ìîì, è øâå äû, æå ëàÿ åù¸ ðàç âû ðà çèòü ñâîè äðó æå ñêèå÷óâ ñò âà ê ðóñ ñêîé ãðóï ïå, óñò ðîè ëè äëÿ íàñ ïðî ùàëü íûé çàâ òðàê íà êðû øå «Opera Terrase».

———————

Ñà ìîå ãëó áî êîå è çíà ÷è òåëü íîå, ÷òî ìû ïå ðå æè ëè âîâðå ìÿ êîí ãðåñ ñà, ïðî èçîø ëî 4 èþëÿ íà óò ðåí íåì ñî á ðà -íèè ñòàð øèõ ðà áîò íè êîâ, ïðî èñ õî äèâ øåì íà âèë ëå Áåðã. À.À. îð ãà íè çî âà ëà íàøó æèçíü íà ýòîé âèë ëå òà êèì îá -ðà çîì, ÷òî áû ìîã ëà ñîç äàòü ñÿ àò ìî ñôå ðà ãëó áî êî ãî äó -õîâ íî ãî íà ñòðîå íèÿ. Ìû ñî áè ðà ëèñü êà æ äîå óòðî íà îá -ùóþ ìå äè òà öèþ, èç áå ãà ëè âñÿ êîé ñóå òû è ðàñ ñåÿ íèÿ, ñî -ñðå äî òî ÷è âà ëèñü âíóò ðåí íî íà ãëó áî êîì îê êóëüò íîì çíà -÷å íèè òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî êîí ãðåñ ñà.

Âî âðå ìÿ áå ñå äû, êî òî ðóþ âåëà À.À., ÿ, à âå ðî ÿò íî èäðó ãèå, èñ ïû òà ëà ãëó áî êîå ïå ðå æè âà íèå, êî òî ðîå íå áå -ðóñü îïè ñû âàòü, — òàê îíî áûëî íå îáû÷ íî è íå ïî íÿò íîäëÿ ìåíÿ, íî îíî îñ òà âè ëî ñëåä íà âñþ æèçíü.

———————

Òå ïåðü ÿ ïå ðåé äó ê âíåø íèì ñî áû òè ÿì â Ð.Ò.Î. äîïîë íî ãî ïðå êðà ùå íèÿ òåî ñî ôè ÷å ñêîé ðà áî òû íà ôè çè ÷å -ñêîì ïëà íå ñî âðå ìå íåì ðå âî ëþ öèè. Ïî÷ òè âñå ýòè ñî áû -òèÿ áûëè âðà æ äåá íû ìè íà ïà äå íèÿ ìè íà òåî ñî ôèþ, íå -îæè äàí íû ìè àòà êà ìè íà ñàìî ñó ùå ñò âî âà íèå Îá ùå ñò âà; è îíè ìîã ëè áû íà âðå ìÿ óíè÷ òî æèòü åãî, åëè áû ó íàñ íå áûëî òà êî ãî âî æ äÿ êàê Àííà Àëåê ñå åâ íà. Îíà îêà çà ëàñüïðè ðîä íûì âîè íîì, îíà íè êî ãäà íå îò ñòó ïà ëà ïå ðåäòðóä íî ñòÿ ìè è ëè÷ íû ìè îïàñ íî ñòÿ ìè, à êî ãäà îíè âîç íè -êà ëè, îíà çà ùè ùà ëà ïî ðó ÷åí íîå åé äåëî ñ òà êîé ñè ëîé èíå ïðå êëîí íî ñòüþ, ÷òî ïî áå äà îêà çû âà ëàñü âñå ãäà çà íåé.

Êðî ìå ñòîëê íî âå íèé ñ âëà ñòÿ ìè ïðè õî äè ëîñü âñòó -ïàòü â áîðü áó è ñ äó õîâ íû ìè òå ÷å íèÿ ìè, âðà æ äåá íî íà -ñòðî åí íû ìè ê íà ðî äèâ øå ìó ñÿ Òåî ñî ôè ÷å ñêî ìó Îá ùå ñò -âó.  òå äíè áîëü øîå âëèÿ íèå èìå ëè äâà òå ÷å íèÿ: îäíî,âî ãëà âå êî òî ðî ãî ñòîÿ ëî Ïå òåð áóðã ñêîå Ðå ëè ãè îç íî-Ôè -ëî ñîô ñêîå Îá ùå ñò âî. Ê íåìó ïðè ìû êà ëè ìíî ãèå ïè ñà òå -ëè è ïðåä ñòà âè òå ëè íàó êè. Äðó ãîå, ìèñ òè ÷å ñêîå, íî ñèâ -øåå íà çâà íèå «íå îõ ðè ñòè àí». Ïðè ìû êàâ øèå ê ïåð âî ìóòå ÷å íèþ ñ÷è òà ëè òåî ñî ôèþ íå ïðè åì ëå ìîé äëÿ ðóñ ñêîéäóøè, à íå îõ ðè ñòèà íå âè äå ëè â íåé ýëå ìåí òû, âðà æ äåá -íûå äëÿ õðè ñòè àí ñò âà.

 îê òÿá ðå 1909 ãîäà â ïî ìå ùå íèè Ðå ëè ãè îç íî-Ôè ëî -ñîô ñêî ãî Îá ùå ñò âà ñî ñòî ÿë ñÿ äîê ëàä À.À. î çà äà ÷àõ òåî -ñî ôèè, â êîí öå êî òî ðî ãî ïðî èñ õî äè ëè ïðå íèÿ; â íèõ ó÷à -ñò âî âà ëè êðî ìå À.À. è å¸ áëè æàé øèå ñî òðóä íè êè, à ñîñòî ðî íû Ð.Ô.Î. ïðåä ñå äà òåëü ñò âî âàâ øèé â ýòîò äåíü Âÿ -÷å ñëàâ Èâà íîâ, Ä. Ôè ëî ñî ôîâ è Ä. Ìå ðåæ êîâ ñêèé.

Íóæ íî äó ìàòü, ÷òî ÷ëå íû Ð.Ô.Î. èìå ëè íà ìå ðå íèåñðà çèòü ñÿ ñ íàìè â òåñ íîì êðó ãó ñâî èõ ñî òðóä íè êîâ, èíà -÷å íåëü çÿ îáú ÿñ íèòü âû áðàí íûé èìè äåíü — 17 ñåí òÿá -ðÿ, — êî ãäà ïðàçä íó åò ñÿ ïà ìÿòü ñâÿ òûõ Âåðû, Íà äå æ äû, Ëþá âè è Ñî ôèè; ýòè èìå íà — ñà ìûå ðàñ ïðî ñòðàí¸ííûåâ íà øåé ñòðà íå, è ýòîò äåíü — ñà ìûé íå áëà ãî ïðè ÿò íûéäëÿ ïóá ëè÷ íûõ âû ñòó ï ëå íèé, òàê êàê âñå çà íÿ òû ÷å ñò âî -âà íè åì áåñ ÷èñ ëåí íûõ èìå íèí íèö. Êðî ìå òîãî, äîê ëàäáûë íà çíà ÷åí íà 9 ÷., à ñî ñòî ÿë ñÿ òîëü êî â 10.30. Ìû ÿâè -ëèñü âî âðå ìÿ, íî ïðåä ñå äà òåëü, óâè äåâ, ÷òî íå ñìîò ðÿ íàèìå íèí íèö, ïóá ëè êè ñî áðà ëîñü ìíî ãî — âå ðî ÿò íî, å¸ïðè âëåê ëî ñòî ÿâ øåå íà ïî âå ñò êå âû ñòó ï ëå íèå òåî ñî -ôîâ, — ðàñ ïî ðÿ äèë ñÿ, ÷òî áû ñïåð âà áûë ïðî ÷è òàí äëèí -íåé øèé äîê ëàä î âíóò ðåí íèõ äå ëàõ Ð.Ô.Î. Èí òå ðåñ íî,÷òî ïóá ëè êà íå ðà çî øëàñü, îæè äàÿ äîê ëà äà À.À. è ïî ñëå -äóþ ùèõ ïðå íèé.

14 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

1 Óç íàòü âàñ — çíà ÷èò âàñ ïî ëþ áèòü.2 Êàê äåëà?3 Íî... ãîñ ïî äèí Ñòîê ãîëüì!

Äîê ëàä áûë ñî ñòàâ ëåí òàê óäà÷ íî, ÷òî çà ðà íåå ëè -øàë ñåðü¸çíî ãî çíà ÷å íèÿ âñå îæè äàâ øèå ñÿ íàìè íà ïà äå -íèÿ, à äî êîí öà âû äåð æàí íîå ñïî êîé ñò âèå è ñà ìî îá ëà äà -íèå äîê ëàä ÷è öû, êàê ðåç êèé êîí òðàñò ðàç äðàæ¸ííûì èâðà æ äåá íûì ïðî ÿâ ëå íè ÿì Ð.Ô.Î. ïî ñëó æè ëè íàì íàïîëü çó. Îñî áåí íî ðåç êî íà ïà äàë íà òåî ñî ôèþ Ä.Ñ. Ìå -ðåæ êîâ ñêèé; ñ îáû÷ íîé åìó ãî ðÿ÷ íî ñòüþ îí îá âè íÿë òåî -ñî ôîâ â òîì, ÷òî îíè âñåõ ëþ áÿò è «ãî òî âû ñî âñå ìè îá íè -ìàòü ñÿ, äàæå ñ ïðå äà òå ëåì Àçå ôîì» (â òå äíè îá ùå ñò âåí -íîå ìíå íèå áûëî ñèëü íî âîç ìó ùå íî ïðî öåñ ñîì, ðàñ êðûâ -øèì ïðå ñòóï íóþ äåÿ òåëü íîñòü øïèî íà è ïðå äà òå ëÿ Àçå -ôà). Êîí ÷è ëèñü ýòè ïðå íèÿ òåì, ÷òî èç ïðè ñóò ñò âî âàâ -øåé àó äè òî ðèè, îäèí çà äðó ãèì, ñòà ëè ïîä íè ìàòü ñÿ ãî ëî -ñà â çà ùè òó òåî ñî ôèè, è ïî ñëåä íåå ñëî âî îñ òà ëîñü çà îä -íèì èç íå èç âåñò íûõ ìíå íà øèõ çà ùèò íè êîâ, êî òî ðûéâû ðà çèë èçóì ëå íèå, íà êà êîì îñ íî âà íèè ÷ëå íû òà êî ãîïðî ñâåù¸ííî ãî îá ùå ñò âà, êàê Ðå ëè ãè îç íî-Ôè ëî ñîô ñêîå,òàê ðåç êî íà ïà äà þò íà ó÷å íèÿ, îñ íî âàí íûå íà òà êîé âû -ñî êî äó õîâ íîé ýòèêå.

Ìû ïî êè íó ëè Ð.Ô.Î. ñ ñîç íà íè åì, ÷òî ïðè îá ðå ëè íî -âûõ äðó çåé äëÿ òåî ñî ôèè.

 Ìî ñê âå ñî ñòî ÿâ øèé ñÿ â 1910 ãîäó äèñ ïóò ñ íå îõ ðè -ñòèà íà ìè íî ñèë èíîé õà ðàê òåð. Îí áûë óñò ðî åí â àì ôè -òå àò ðå Íà ðîä íî ãî Óíè âåð ñè òå òà ïðè áîëü øîì ñòå ÷å íèèïóá ëè êè. Ïðåä ñå äà òåëü ñò âî âà ëà À.À., è ïðå íèÿ íà ÷à ëèñüâ íà çíà ÷åí íûé ÷àñ. Íî ïåð âûé æå ïðåä ñòà âè òåëü íåî -õðèñòèàí, ïî ïðî ñèâ øèé ñëî âà, íà ÷àë òà êóþ áåñ êî íå÷ íóþ ðå÷ü, ïî ïîë íÿÿ å¸ ññûë êà ìè íà äîã ìà òû õðè ñòè àí ñêîéöåðê âè, ÷òî ïðåä ñå äà òåëü íè öà áûëà âû íó æ äå íà îñ òà íî -âèòü åãî, ïðî ñÿ äàòü âðå ìÿ è äëÿ äðó ãèõ ó÷à ñò íè êîâ ïðå -íèé. Îñ òà íî âèâ åãî, îíà íà çíà ÷è ëà äëÿ âñåõ îñ òàëü íûõçà ïè ñàâ øèõ ñÿ îðà òî ðîâ íå áî ëåå 5 ìè íóò. Ðàç äà ëèñü ïðî -òåñ òû, íå äà ëå êî îò ýñ ò ðà äû ñëû øà ëèñü èðî íè ÷å ñêèå ãî -ëî ñà, ãî âî ðèâ øèå: «óâè äèì, ñêîëü êî âðå ìå íè ïðåä ñå äà -òåëü íè öà áó äåò äà âàòü ñâî èì». Íî èì ïðè øëîñü ðàç î÷à -ðî âàòü ñÿ: íà øèõ çà ùèò íè êîâ òåî ñî ôèè îíà òàê æå áåñ ïî -ùàä íî îñ òà íàâ ëè âà ëà, ëèøü òîëü êî ñòðåë êà ÷à ñîâ ïî êà -çû âà ëà, ÷òî ïðî øëî 5 ìè íóò. Íå çíàþ, êà êîå âïå ÷àò ëå -íèå âû íå ñëè ïðè ñóò ñò âî âàâ øèå íà ýòèõ ïðå íè ÿõ, íîâñïî ìè íàþ ñëî âà îä íî ãî èç ñà ìûõ âû äàþ ùèõ ñÿ ïðåä -ñòàâèòåëåé ñî âðå ìåí íî ãî ïðà âî ñëàâ íî ãî õðè ñòè àí ñò âàÑ. Áóë ãà êî âà.  ðàç ãî âî ðå ñî ìíîé, ïðî èñ õî äèâ øåì â ñà -ìîì íà ÷à ëå ïî ÿâ ëå íèÿ â Ðîñ ñèè òåî ñî ôèè, îí ñêà çàë, ÷òîèìåë ñëó ÷àé áå ñå äî âàòü ñ òðå ìÿ ïðåä ñòà âè òåëü íè öà ìèòåî ñî ôèè è ïðè áà âèë: «îäíî ìîãó ñêà çàòü, ÷òî íè ó êîãîíå âñòðå ÷àë òà êîé íå çûá ëå ìîé âåðû, êàê ó âàñ, òåî -ñîôîâ».

Íî ñà ìîå èí òå ðåñ íîå èç âñåõ íà øèõ ñòîëê íî âå íèéñ âðà æ äåá íû ìè òå ÷å íèÿ ìè ïðî èçîø ëî íà êîí ãðåñ ñå Æåí -ñêî ãî Îá ùå ñò âà â Ïå òåð áóð ãå â äå êàá ðå 1910 ãîäà. Åãîñëå äó åò îò ìå òèòü ïîä ðîá íåå, ïî òî ìó ÷òî îí ñî ñòî ÿë èçíàè áî ëåå ïå ðå äî âî ãî ñëîÿ èí òåë ëè ãåíò íûõ æåí ùèí,èìåâ øèõ áîëü øîå âëèÿ íèå íà îá ùå ñò âåí íîå ìíå íèå. îç íà ÷åí íîì ãîäó âñå æåí ñêèå ñîþ çû, äî áè âàâ øèå ñÿðàñ øè ðå íèÿ ïðà âà æåí ùèí íà âûñ øåå îá ðà çî âà íèå, îáú -å äè íè ëèñü âî êðóã Æåí ñêî ãî Áëà ãî òâî ðè òåëü íî ãî Îá ùå -ñò âà è ðå øè ëè îð ãà íè çî âàòü âñå ðîñ ñèé ñêèé æåí ñêèéñúåçä. Ðàç ðå øå íèå áûëî äàíî ïî ñëå áîëü øèõ çà òðóä íå -íèé è óñè ëèé óñò ðîè òå ëåé. À.Ï. Ôè ëî ñî ôî âà1, êî òî ðîéïðè íàä ëå æà ëà èíè öèà òè âà êîí ãðåñ ñà, ïðî âå ëà øè ðî êóþïðî ãðàì ìó ñ äå âÿ òüþ îò äå ëà ìè, èç êî òî ðûõ îäèí áûë ïî -ñâÿù¸í äó õîâ íûì âîïðîñàì.

Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âî âîñ ïîëü çî âà ëîñü øè ðî òîéïðî ãðàì ìû è ïðåä ñòà âè ëî øåñòü äîê ëà äîâ:

«Íà ðîä íûå äîìà» Å. Ïè ñà ðå âîé;«Íà ðîä íûå óíè âåð ñè òå òû» À. Êà ìåí ñêîé;«Àí êå òà ïî ðå ëè ãè îç íûì âî ïðî ñàì ñðå äè ó÷à ùèõ ñÿ»

À. Êà ìåí ñêîé;«Ìå òî äà ìó çû êàëü íî ãî ïðå ïî äà âà íèÿ» À. Óí êîâ ñêîé;«Ýòè ÷å ñêèå ñîþ çû ìî ëîä¸æè» À. Ìî ëî êè íà;«Äî ìàø íåå âîñ ïè òà íèå ðåá¸íêà» Î. Ôè ëèí öè íîé.

Âñå ýòè äîê ëà äû áûëè ïðî ÷è òà íû è âû çâà ëè áîëü -øîé èí òå ðåñ, íå ñìîò ðÿ íà ÿâíî îò ðè öà òåëü íîå îò íî øå -íèå íå êî òî ðûõ ïî çè òè âè ñò ñêè íà ñòðî åí íûõ ãðóïï. Îñî -áåí íûé èí òå ðåñ ñúåç äà âû çâà ëà ðå ëè ãè îç íàÿ àí êå òà, îá -ðàù¸ííàÿ ê ó÷à ùèì ñÿ, à òàê æå ðà áî òû À.Â. Óí êîâ ñêîé,êî òî ðàÿ èë ëþ ñò ðè ðî âà ëà ñâîþ ìå òî äó (öâåò–çâóê–÷èñ ëî)ïðå ëå ñò íû ìè ìó çû êàëü íû ìè âå ùà ìè. Êîí ãðåññ ïðè ñó -äèë åé ïî÷¸òíûé îò çûâ, íî ïîç æå ìû óç íà ëè, ÷òî å¸ ðà áî -òû áûëè ïðè çíà íû äîñ òîé íû ìè çî ëî òîé ìå äà ëè, êî òî -ðóþ îíà íå ïî ëó ÷è ëà òîëü êî ïî òî ìó, ÷òî áûëà ÷ëå íîìÒåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îáùåñòâà.

Çàòî äîê ëàä À.Êà ìåí ñêîé, äî êà çû âàâ øèé, ÷òî ðå ëè -ãè îç íûå âî ïðî ñû äîëæ íû èìåòü ñâî¸ ìå ñòî âî âñåõ íà -ðîä íûõ óíè âåð ñè òå òàõ, âû çâàë íà ñòîÿ ùóþ áóðþ. Ñî á ðà -íèå âåëà êðàé íÿÿ ñî öèà ëè ñò êà Ìè ëþ êî âà, è îíà óâè äå ëà â ýòîì äîê ëà äå îïàñ íóþ äëÿ ñî öèà ëèç ìà äó õîâ íóþ íîòó,ïðè çû âàþ ùóþ ê áðàò ñò âó è òåð ïè ìî ñòè. Ïî ñëå ïðî ÷òå -íèÿ ýòî ãî äîê ëà äà, êî ãäà îò êðû ëèñü ïðå íèÿ, ÷àñòü àó äè -òî ðèè ñòà ëà áó øå âàòü è ðàç äà ëèñü âîç ìóù¸ííûå ðå÷èïðî òèâ «öåð êîâ íî ñòè è ñåí òè ìåí òàëü íî ñòè» äîã ìà òè êîâ,à îäèí èç îðà òî ðîâ ïðî ñèë àó äè òî ðèþ îá ðà òèòü âíè ìà -íèå íà «ìóí äèð ñâÿ òåé øå ãî ñè íî äà», êî òî ðûé â äåé ñò âè -òåëü íî ñòè îêà çàë ñÿ ôîð ìîé ãîð íî ãî èí æå íå ðà íà øå ãî÷ëå íà, ïðî ôåñ ñî ðà Ýðàññè.

Âìå ñòî îò âå òà íà âñå óêî ðû è íà ïàä êè À.À. ñêà çà ëà,÷òî íà êëå âå òó è âðà æ äåá íûå âû ñòó ï ëå íèÿ åé íå õî ÷åò ñÿîò âå ÷àòü, íî îíà âû ðà æà åò ãëó áî êîå ñî æà ëå íèå, ÷òî ïå -ðå äî âàÿ æåí ñêàÿ àó äè òî ðèÿ îêà çà ëàñü òà êîé íå òåð ïè ìîé â òî âðå ìÿ, êî ãäà îá ñó æ äå íèå ðå ëè ãè îç íûõ âî ïðî ñîâ áû -ëî áû â âûñ øåé ñòå ïå íè ñâîå âðå ìåí íî è ïî ëåç íî.

Êî ãäà îíà ñî øëà ñ ýñ ò ðà äû, ïðåä ñå äà òåëü íè öà ïî ñïå -øè ëà âû çâàòü ñëå äóþ ùå ãî äîê ëàä ÷è êà, íî âíè ìà íèåâñåé àó äè òî ðèè áûëî íà ïðàâ ëå íî íà ãðóï ïó âû õî äèâ øèõ èç çàëà òåî ñî ôîâ; íà âñåõ ëè öàõ áûëî âû ðà æå íèå ãëó áî -êî ãî èçóì ëå íèÿ, ñëîâ íî îíè ñïðà øè âà ëè: ÷òî ýòî çà ëþ -äè? îò êó äà è êòî îíè?

Ïî ðà çè ëî âñåõ òî, ÷òî ìû îò êà çû âà ëèñü îò âðà æ äåá -íîé ïî ëå ìè êè è âû ñëó øàâ êëå âå òó, ïðî äîë æà ëè ñïî êîé -íî óò âåð æäàòü ñâî¸ ïðà âî íà ñâî áî äó ìûñ ëè è ñî âåñ òè.

 ÷èñ ëå îð ãà íè çà òî ðîâ êîí ãðåñ ñà áûëà íàø ÷ëåí Ñ.Ý. Åâ äî êè ìî âà, ïîëü çî âàâ øàÿ ñÿ áîëü øèì óâà æå íè åì ñðå äè âñåõ îá ùå ñò âåí íûõ ãðóïï Ïå òåð áóð ãà. Ãëó áî êî âîç -ìóù¸ííàÿ íå êîð ðåêò íî ñòüþ ñî á ðà íèÿ, îíà âî âðå ìÿ ïå -ðå ðû âà ïî äî øëà ê îðà òî ðó, óêà çû âàâ øå ìó íà ìóí äèðñâÿ òåé øå ãî ñè íî äà, è ñïðî ñè ëà åãî: «Ñêà æè òå, âû çíàå -òå, êòî òà êàÿ ã-æà Êà ìåí ñêàÿ?» «Çíàþ», — îò âå òèë îðà -òîð, — «èç âåñò íàÿ ñî öèà ëè ñò êà íà ðîä íîé ïàð òèè». —«Âû çíàå òå, ÷òî îíà òåî ñîô êà è íè ÷å ãî îá ùå ãî ñî ñâ. ñè -íî äîì íå èìå åò?» — «Çíàþ». — «Ïî ÷å ìó æå âû áðî ñè ëèýòó ôðà çó?» — «Òàê áûëî íàäî», — ðåç êî ñêà çàë îðà òîð.Èç ýòî ãî îò âå òà ÿñíî, ÷òî âðà æ äåá íîå íà ïà äå íèå íà òåî -ñî ôîâ áûëî â ïðî ãðàì ìå òàê òè êè êðàé íèõ ïðî ãðåñ ñèâ -íûõ òå÷åíèé.

———————

Íî êðî ìå ýòèõ íà ïà äå íèé ñî ñòî ðî íû íå òåð ïè ìî íà -ñòðî åí íîé èí òåë ëè ãåí öèè, À.À. ïðè øëîñü âû äåð æàòü ãî -ðàç äî áî ëåå îïàñ íîå èñ ïû òà íèå, êî òî ðîå íà ýòîò ðàç øëîîò ñè íî äàëü íî ãî öåí çî ðà, íà ëî æèâ øå ãî çà ïðåò íà «Âåñò -íèê Òåî ñî ôèè» è âîç áó äèâ øå ãî ñó äåá íûé ïðî öåññ ïðî -òèâ À.À. êàê åãî îò âåò ñò âåí íî ãî ðå äàê òî ðà.

Ïî íå äîñ ìîò ðó ñåê ðå òà ðÿ ðå äàê öèè â ñòà òüå Êà ðàä æà íå áûëà âû ÷åðê íó òà ðåç êàÿ ôðà çà, îá âè íÿâ øàÿ Õðè ñòè -àí ñêóþ Öåð êîâü â òîì, ÷òî îíà ñëèø êîì ëåã êî ïðè îá ùà -ëà ê ëèêó ñâÿ òûõ, ïðè÷¸ì áûëè ïå ðå ÷èñ ëå íû ïðå ñòó ï ëå -íèÿ âè çàí òèé ñêî ãî èì ïå ðà òî ðà Êîí ñòàí òè íà.

Çà ýòî öåí çó ðà íà ëî æè ëà àðåñò íà «Âåñò íèê», à À.À.áûëà ïðå äà íà ñóäó.

Ñóä ñî ñòî ÿë ñÿ â ìàå 1912 ãîäà. Ïðî êó ðîð îá âè íÿëÀ.À. â «áî ãî õóëü ñò âå, ñâÿ òî òàò ñò âå è îñ êîðá ëå íèè ñâÿ -òûõ», çà ÷òî ïî ëà ãà ëîñü çà êëþ ÷å íèå â Ïå òðî ïàâ ëîâ ñêóþêðå ïîñòü (ñà ìóþ ñòðàø íóþ èç âñåõ òþ ðåì òîãî âðå ìå íè)íà îäèí ãîä. Ïðî êó ðîð íà ñòàè âàë íà òîì, ÷òî ïî äîá íàÿ

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 15

1 Ñà ìîé À.Ï.Ô. íå óäà ëîñü áûòü íà ýòîì êîí ãðåñ ñå. Îíà ñêîí ÷à ëàñü â òîì æå ãîäó âåñ íîé 17 ìàð òà. — Ïðèì. àâò.

ñòà òüÿ ÿâ ëÿ åò ñÿ ïî ëè òè ÷å ñêèì ïðå ñòó ï ëå íè åì, ïî òðÿ -ñàþ ùèì îñ íî âû Öåðê âè è ãî ñó äàð ñò âà. Ñâè äå òå ëè, ÷ëå -íû ðå äàê öèè «Âåñò íè êà Òåî ñî ôèè», äî êà çû âà ëè, ÷òî òóòáûë íå äîñ ìîòð, è ïðî ñè ëè ïðî ÷è òàòü âåñü íî ìåð «Âåñò -íè êà», êî òî ðûé ìî æåò ÿñíî äî êà çàòü, êà êî âî åãî èñ òèí -íîå îò íî øå íèå ê ðå ëè ãèè. Íî ïðî êó ðîð íå ðàç ðå øèë ïðî -÷è òàòü õîòÿ áû íå ñêîëü êî âû äåð æåê èç æóð íà ëà. Îí äå -ëàë ñâîè âû âî äû, îïè ðà ÿñü òîëü êî íà äàí íóþ ñòà òüþ, èäàæå íå íà âñþ, à òîëü êî íà å¸ ïî ñëåä íþþ ôðàçó.

Çà ùè ùàâ øèé À.À. àä âî êàò Ãîëüì ïðå äó ïðå äèë, ÷òî -áû îíà çà õâà òè ëà ñ ñî áîé íå îá õî äè ìûå òóà ëåò íûå ïðè -íàä ëåæ íî ñòè, òàê êàê â ñëó ÷àå îá âè íå íèÿ å¸ ìî ãóò îò ïðà -âèòü èç çàëà ñóäà ïðÿ ìî â êðå ïîñòü. Îí ãî ðÿ ÷î äî êà çû âàë íà ñóäå, ÷òî îá âè íå íèå ñî ñòàâ ëå íî íå ïðà âèëü íî, è ÷òî âýòîì íå äîñ ìîò ðå íåò ñî ñòà âà ïðå ñòó ï ëå íèÿ. Íî ïðî êó ðîðïðî äîë æèë íà ñòàè âàòü íà ãî ñó äàð ñò âåí íîì ïðå ñòó ï ëå -íèè è òðå áî âàòü, ÷òî áû ê îá âè íÿå ìîé áûëà ïðè ìå íå íàñà ìàÿ âûñ øàÿ ìåðà íà êà çà íèÿ.

Ïîä êî íåö ñó äåá íûõ ïðå íèé áûëî ïðå äîñ òàâ ëå íî ïî -ñëåä íåå ñëî âî À.À.  òå øåñòü ìè íóò, êî òî ðû ìè îíà ðàñ -ïî ëà ãà ëà, åé óäà ëîñü ñæà òî, íî íå îáûê íî âåí íî óäà÷ íîèç ëî æèòü çà äà ÷è òåî ñî ôèè è íà ïðàâ ëå íèå æóð íà ëà. Âîèìÿ ñâû øå ïðî âîç ãëàø¸ííîé ñâî áî äû ñëî âà è âå ðî èñ ïî -âå äà íèÿ îíà âû ðà æà ëà óâå ðåí íîñòü, ÷òî ñ «Âåñò íè êàÒåî ñî ôèè» áó äåò ñíÿ òî òÿæ¸ëîå è íå ñïðà âåä ëè âîå îá âè -íå íèå.

 ïî ñëå äóþ ùåì ðàç ãî âî ðå ñ íàìè å¸ àä âî êàò Ãîëüìâû ðà çèë óäèâ ëå íèå, ñ êà êèì èñ êóñ ñò âîì îíà çà ùè ùà ëàñâî¸ äåëî, è ïðè áà âèë, ÷òî «àä âî êà òû äîëæ íû áû ïî -ó÷èòü ñÿ ó íå¸, êàê íóæ íî âåñ òè çà ùè òó».

Ïî ñëå ïî ëó ÷à ñî âî ãî îá ñó æ äå íèÿ ñóä ïðè ñÿæ íûõ åäè -íî ãëàñ íî îï ðàâ äàë å¸.

Ïðè áàâ ëþ, ÷òî îá âè íÿå ìàÿ è ÷ëå íû ðå äàê öèè ïðî -áû ëè â çäà íèè ñóäà, îæè äàÿ ñâî åé î÷å ðå äè, ñ 9 ÷à ñîâ óòðà äî 8 ñ ïî ëî âè íîé ÷à ñîâ âå ÷å ðà.

Âòî ðàÿ îïàñ íîñòü äëÿ ñà ìî ãî Ðóñ ñêî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî -ãî Îá ùå ñò âà ïðî èçîø ëà ïîçä íåå, óæå âî âðå ìÿ âîé íû,âåñ íîé 1915 ãîäà.

Êî ãäà ðàç ðà çè ëàñü âîé íà, íà ÷à ëà õî äèòü ïî ðó êàìäåê ëà ðà öèÿ, ñî ñòàâ ëåí íàÿ ïà öè ôè ñòà ìè, â ÷èñ ëå êî òî -ðûõ áûëè è òîë ñòîâ öû, ñòðå ìèâ øèå ñÿ âû çâàòü â íà ñå ëå -íèè ðå øå íèå îò êà çû âàòü ñÿ îò âî èí ñêîé ïî âèí íî ñòè. Êàê òåî ñî ôû, íè êòî èç íàñ íå ìîã ñî ÷óâ ñò âî âàòü òà êî ìó íå ëî -ÿëü íî ìó ïðî ÿâ ëå íèþ âî âðå ìÿ âîé íû, íî â íà øåì Îá ùå -ñò âå îêà çà ëîñü äâà òîë ñòîâ öà, ïîä ïè ñàâ øèõ ñÿ ïîä äåê ëà -ðà öè åé ïà öè ôè ñòîâ. Ïî íå ïî íÿò íî ìó ëåã êî ìûñ ëèþ îäèí èç íèõ â ïèñü ìå ïðè ÿòå ëþ íà çíà ÷èë åìó ñâè äà íèå â ðå -äàê öèè «Âåñò íè êà Òåî ñî ôèè».

 ïî ëè öèè ýòî âû çâà ëî ïî äîç ðå íèå, ÷òî Òåî ñî ôè ÷å -ñêîå Îá ùå ñò âî äåé ñò âó åò âðà æ äåá íî ïðî òèâ ïðà âè òåëü -ñò âà. È òî ãäà, âåñ íîé 1915 ãîäà, À.À. áûëà íå îæè äàí íîâû çâà íà â III îò äå ëå íèå Æàí äàðì ñêî ãî Óïðàâ ëå íèÿ, êî -òî ðîå ïðåä ñòàâ ëÿ ëî ñî áîé òàé íóþ ïî ëè öèþ ïî ïî ëè òè ÷å -ñêèì äå ëàì. Ýòî áûëî îäíî èç ñà ìûõ íå íà âè ñò íûõ ó÷ ðå -æ äå íèé ñòà ðî ãî ðå æè ìà, è íè êòî íå âõî äèë â åãî äâå ðèèíà ÷å, êàê ñî ñòðà õîì è òðå ïå òîì çà ñâîþ ñóäü áó. Çíàÿýòî, âåð íûé äðóã è ñî òðóä íè öà Àííû Àëåê ñå åâ íû Ö.Ë.Ãåëüì áîëüäò, ñî ñòî ÿâ øàÿ ñåê ðå òàð¸ì Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãîÎá ùå ñò âà, ðå øè ëà — õîòÿ îíà è íå áûëà âû çâà íà — âñ¸æå ñî ïðî âî æ äàòü À.À.

Ïî ëó ÷èâ ïðè ãëà øå íèå, îíè îáå íå ìåä ëåí íî îò ïðà âè -ëèñü â III Îò äå ëå íèå. À.À. áûëà ïðî âå äå íà â êà áè íåò ñëå -äî âà òå ëÿ (æàí äàðì ñêî ãî ïîë êîâ íè êà), à Ö.Ë. îñ òà âè ëèîæè äàòü â äðó ãîé êîì íà òå. Íà âî ïðîñ À.À., ïî êà êî ìóäåëó å¸ âû çâà ëè, ñëå äî âà òåëü íè ÷å ãî íå îò âå òèë, à ïðè -ãëà ñèë å¸ ñåñòü ó å¸ ñòî ëà è, äå ëàÿ âèä, ÷òî íå çà ìå ÷à åòå¸, ïðî äîë æàë ïè ñàòü. Òî ãäà À.À. âû íó ëà èç êàð ìà íàÁõà ãà âàä-ãè òó, âñå ãäà áûâ øóþ ïðè íåé, è ñòà ëà ñïî êîé íî ÷è òàòü.

Òàê êàê III Îò äå ëå íèå ñðå äè èí òåë ëè ãåí öèè ñ÷è òà -ëîñü òà êèì îïàñ íûì ìå ñòîì, îò êó äà ìíî ãèå íå âîç âðà ùà -ëèñü, áûëî ñî âåð øåí íî åñ òå ñò âåí íî, ÷òî âû çû âàå ìûåòóäà íà õî äè ëèñü â òðå âîæ íîì ñî ñòîÿ íèè, è íåð âû èõáûëè íà ïðÿ æå íû äî ïî ñëåä íåé ñòå ïå íè. Æàí äàðì ñêèé

ñëå äî âà òåëü óìåë èñ êóñ íî ïîëü çî âàòü ñÿ ýòèì, è îä íèì èç åãî ïðè¸ìîâ áûëî — óòî ìèòü ñâîþ æåðò âó, à çà òåì èñ ïó -ãàòü å¸ íå îæè äàí íî ïî ñòàâ ëåí íûì êî âàð íûì âî ïðî ñîì.

È â ýòîò ðàç æàí äàðì ñêèé ñëå äî âà òåëü äîë ãî ïè ñàë,íå çà ìåò íî íà áëþ äàÿ çà À.À., à îíà ïðî äîë æà ëà ñïî êîé íî÷è òàòü Áõà ãà âàä-ãè òó. Íà êî íåö îí çà ãî âî ðèë. Ïî ñëå ôîð -ìàëü íûõ âî ïðî ñîâ î äíå ðî æ äå íèÿ, ïðî ôåñ ñèè è ò.ä. îíâíå çàï íî ïðî èçí¸ñ íå çíà êî ìóþ äëÿ À.À ôà ìè ëèþ èñïðî ñèë, çíà åò ëè îíà òà êî ãî ÷ëå íà Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá -ùå ñò âà ëè÷ íî. À.À. åãî íå çíà ëà; òî ãäà îí íà çâàë âòî ðîåèìÿ, è ýòî ãî À.À. íå çíà ëà, íî ïðè áà âè ëà, ÷òî ìî æåò áûòü ýòè èìå íà è ñòî ÿò â ñïè ñêå ÷ëå íîâ; îá ýòîì íóæ íî ñïðà -âèòü ñÿ ó ñåê ðå òà ðÿ, êî òî ðàÿ íà õî äèò ñÿ â ñî ñåä íåé êîì íà -òå. Òî ãäà ïî çâà ëè Ö.Ë., è îíà ïîä òâåð äè ëà, ÷òî òà êèå÷ëå íû áûëè â Êè åâ ñêîì Îò äå ëå, íî îíè âû øëè èç Òåî ñî -ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà. Ïî ñëå ýòî ãî æàí äàðì ñêèé ïîë êîâ -íèê ïî òðå áî âàë ñïè ñîê ÷ëå íîâ, ñòàë èõ ñâå ðÿòü ñî ñâî èìñïè ñêîì, è íå íàé äÿ â í¸ì ïî äîç ðè òåëü íûõ èì¸í, ñî âåð -øåí íî íå îæè äàí íî ñïðî ñèë À.À., íå çíà åò ëè îíà Òðå ãó -áî âà, èç âåñò íî ãî ñåê òàí òà è ïà öè ôè ñòà, ñ÷è òàâ øå ãî ñÿâ III Îò äå ëå íèè îïàñ íûì ïðî ïà ãàí äè ñòîì. «Äà, ÿ åãîçíàþ», — îò âå òè ëà îíà ñïî êîé íî. Ñëå äî âà òåëü äàæå ïîä -ñêî ÷èë íà ñòó ëå è íà ÷àë ïîä ðîá íî ðàñ ñïðà øè âàòü, êàê èïî ÷å ìó îíà åãî çíà åò. À.À. îò âå òè ëà, ÷òî Òðå ãó áîâ, êàêñïå öèà ëèñò ïî ðå ëè ãè îç íûì ñåê òàì, ïðè íî ñèë â ðå äàê -öèþ èí òå ðåñ íûé ìà òå ðè àë, êà ñàþ ùèé ñÿ ðàç ëè÷ íûõ ñåê -òàíò ñêèõ òå ÷å íèé, è äâà åãî î÷åð êà áûëè íàïå÷àòàíûâ «Âåñòíèêå».

Ñëå äî âà òåëü áûë âè äè ìî ïî ðàæ¸í, ÷òî À.À. òàê ñïî -êîé íî ñîç íà¸òñÿ î ñâî¸ì îá ùå íèè ñ òà êèì îïàñ íûì âðà -ãîì ïðà âè òåëü ñò âà.  äðó ãîé ðàç îí òàê æå ïîä ñêî ÷èë, êî -ãäà íà çà äàí íûé èì ôîð ìàëü íûé âî ïðîñ, íå áûëà ëè îíà êî ãäà-íè áóäü ïîä ñó äîì, îíà òàê æå ñïî êîé íî îò âå òè ëà:«äà, áûëà» è ñòà ëà ðàñ ñêà çû âàòü, ÷òî ïðî èçîø ëî íà ñó -äåá íîì çà ñå äà íèè è î ñâî¸ì îï ðàâ äà íèè ñó äîì ïðè ñÿæ -íûõ. Íà âî ïðîñ, íå ñêðû âà åò ëè îíà ÷òî-íè áóäü, îíà îò -âå òè ëà: «Åñëè âû ïî çíà êî ìè òåñü ñ íà øèì ó÷å íè åì, âûóâè äè òå, ÷òî ìû ïî ñòà âè ëè ñåáå çà ïðà âè ëî âñå ãäà è âåç -äå ãî âî ðèòü îäíó ïðàâ äó, õîòÿ áû ýòî áûëî íå âû ãîä íî èîïàñ íî äëÿ íàñ». — «Äà, ÿ ýòî óæå çà ìå òèë», — ñêà çàëñëå äî âà òåëü.

Ïî ñëå ýòî ãî åãî èí òå ðåñ ê íå îáûê íî âåí íîé ñâè äå -òåëü íè öå (À.À. áûëà âû çâà íà êàê ñâè äå òåëü íè öà) âè äè -ìî âîç ðàñ òàë, è îí ñòàë ðàñ ñïðà øè âàòü å¸, êàê îò íî ñèò ñÿÒåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âî ê âîé íå. À.À. îò âå òè ëà, ÷òî âìèð íîå âðå ìÿ òåî ñî ôû ñòðå ìÿò ñÿ ê âî äâî ðå íèþ ìèðà íàÇåì ëå è ðà áî òà þò â ýòîì íà ïðàâ ëå íèè, íî êî ãäà ðî äè íà â îïàñ íî ñòè, îíè ñ÷è òà þò ñâî èì äîë ãîì çà ùè ùàòü å¸; â äî -êà çà òåëü ñò âî ñâî èõ ñëîâ îíà ñî ñëà ëàñü íà Áõà ãà âàä-ãè òó,áûâ øóþ ó íå¸ â ðó êàõ, è îáú ÿñ íè ëà æàí äàð ìó, ÷òî ýòî —îäíà èç ðó êî âî äÿ ùèõ êíèã òåî ñî ôîâ, è ñòà ëà èç ëà ãàòü,÷òî òà êîå Êó ðóê øåò ðà. Ïîë êîâ íèê áûë âè äè ìî çà èí òå ðå -ñî âàí; îí ïðî ÷è òàë åé òåêñò äåê ëà ðà öèè ïðî òèâ âîé íû,ïîä ïè ñàí íûé òîë ñòîâ öà ìè, è ñïðî ñèë: êàê æå ìîã ëè òà -êèå ëþäè, êàê ïîä ïè ñàâ øèå ñÿ, áûòü ÷ëå íà ìè Òåî ñî ôè ÷å -ñêî ãî Îá ùå ñò âà?  îò âåò íà ýòî À.À. ïðî ñè ëà ïðî âå ðèòüýòîò ôàêò ó ñåê ðå òà ðÿ Îá ùå ñò âà. Îí âû çâàë èç ñî ñåä íåéêîì íà òû Ö.Ë., êî òî ðàÿ ðàñ ñêà çà ëà åìó íå äàâ íèé èí öè -äåíò â Êè åâ ñêîì îò äå ëå Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà. Òàìáûëè äâîå ÷ëå íîâ òîë ñòîâ öåâ, êî òî ðûå ïðåä ëà ãà ëè òåî ñî -ôàì ïðèìê íóòü ê ïðî òåñ òó. ×ëå íû Êè åâ ñêî ãî îò äå ëà îò -êà çà ëèñü, è îáà òîë ñòîâ öà âû øëè èç Îá ùå ñò âà. Çà ìå òèâ,÷òî ñëå äî âà òåëü áûë óäîâ ëå òâîð¸í ýòèì îáú ÿñ íå íè åì,À.À. ïî ñî âå òî âà ëà ïî çíà êî ìèòü ñÿ ñ «Âåñò íè êîì Òåî ñî -ôèè» è ñà ìî ìó óáå äèòü ñÿ, ÷òî òåî ñî ôû íå çà íè ìà þò ñÿïî ëè òè êîé, à ñòà ðà þò ñÿ îäó õî òâî ðèòü çåì íóþ æèçíü èâíå ñòè â íå¸ áîëåå áëàãîðîäíîå íàñòðîåíèå.

Êîí ÷èë ñÿ ýòîò ÷å òûð¸õ÷à ñî âîé äî ïðîñ òåì, ÷òî æàí -äàðì âû ðà çèë áîëü øîé èí òå ðåñ ê òåî ñî ôèè, ïî ïðî ñèëïðè ñëàòü åìó «Âåñò íèê òåî ñî ôèè» è ëþ áåç íî âû ðà çèâóäî âîëü ñò âèå, ÷òî ïî çíà êî ìèë ñÿ ñ ïðåä ñòà âè òåëü íè öåéÎá ùå ñò âà, îò ïóñ òèë À.À. è Ö.Ë. ñ ãëó áî êè ìè ïî êëî íîì.

———————

16 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

 1920 ãîäó, êî ãäà áûëà ïðå êðà ùå íà äåÿ òåëü íîñòüâñåõ îá ùåñòâ, â òîì ÷èñ ëå è Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà,íî ÷üþ áûë ñäå ëàí îáûñê â åãî Öåí òðå, íà Èâà íîâ ñêîéóëè öå, è â êîì íà òå åãî ïðåä ñå äà òåëü íè öû. Ó ÿâèâ øå ãî ñÿñó äåá íî ãî ñëå äî âà òå ëÿ è åãî ïî ìîù íè êà áûë îð äåð íààðåñò À.À., íî îíà â ýòî âðå ìÿ íà õî äè ëàñü çà ãî ðî äîì, âñà íà òî ðèè Ëåñ íî ãî, ãäå òîëü êî ÷òî ïî õî ðî íè ëà ñâîþ ìàòü è ñàìà ëå æà ëà áîëü íàÿ.

Âî âðå ìÿ îáû ñêà ñåê ðå òàðü ðå äàê öèè Ö.Ë. Ãåëüì -áîëüäò ïðî ÿâè ëà íå îáûê íî âåí íîå ñà ìî îá ëà äà íèå è ïðè -ñóò ñò âèå äóõà, áëà ãî äà ðÿ êî òî ðî ìó åé óäà ëîñü ñïà ñòèïèñü ìà Àííè Áåç àíò ê À.À.; ïîðò ðå òû Ó÷è òå ëåé îñ òà ëèñü êà êèì-òî ÷ó äîì íå âçÿ òûå. Íå çíàþ, êàê â äðó ãèõ îò äå ëàõ Îá ùå ñò âà, íî ó íàñ â Êà ëó ãå áûëî òî æå ñà ìîå. Îáûñê óìåíÿ ïðî èç âå ëè ñî âåð øåí íî íå îæè äàí íî, è êî ãäà î÷å -ðåäü äîø ëà äî çà ïåð òî ãî ÿùè êà, ãäå ÿ õðà íè ëà âàæ íûåáó ìà ãè è ïîðò ðå òû Ó÷è òå ëåé, âñå áó ìà ãè è âñ¸ ñî äåð æè -ìîå ÿùè êà áûëî âçÿ òî, èñ êëþ ÷àÿ ïîðò ðå òîâ, êî òî ðûå òàêè îñ òà ëèñü íå òðî íó òû ìè íà ñà ìîì âèäó. Áûëî âïå ÷àò ëå -íèå, ÷òî îíè èõ íå âè äå ëè.1

Îáûñê íà Èâà íîâ ñêîé íå îá íà ðó æèë íè ÷å ãî îïàñ íî -ãî; òåì íå ìå íåå àãåí òû ÃÏÓ çà áðà ëè ìíî ãî áó ìàã, ðó êî -ïè ñåé è ïè ñåì, êî òî ðûå áûëè óâå çå íû â åãî ñêëà äû.

Íà äðó ãîé äåíü ïî ñëå îáû ñêà â ïî ìå ùå íèå Òåî ñî ôè -÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà ÿâèë ñÿ ñîë äàò ñ ìàí äà òîì àðå ñòî âàòüÀ.À. è ïðè âåñ òè å¸ â ÃÏÓ. Ö.Ë. íà ÷à ëà îáú ÿñ íÿòü ñîë äà -òó, ÷òî À.À. âíå ãî ðî äà, ëå æèò áîëü íàÿ è ÿâèòü ñÿ íå ìî -æåò. Ñîë äàò îêà çàë ñÿ äîá ðî äóø íûì è ïî ñî âå òî âàë åéïîé òè ñà ìîé è ëè÷ íî îáú ÿñ íèòü ïðè ÷è íó íå ÿâ êè ïðè çû -âàå ìîé. Ö.Ë. íå ìåä ëåí íî îò ïðà âè ëàñü â ÃÏÓ, è íå óñ ïå -ëà åù¸ äî êîí ÷èòü ñâî èõ îáú ÿñ íå íèé, êàê ÷å êèñò íà ÷àëêðè ÷àòü íà íå¸ è ãðî çèòü, ÷òî åñëè îíè áó äóò ñêðû âàòü ñÿ, «îáå èõ èõ îò ïðà âÿò â Òìó òà ðà êàíü!». Íà ýòî Ö.Ë. îò âå òè -ëà, ÷òî îíè è íå äó ìà þò ñêðû âàòü ñÿ, è ÷òî À.À. ëå æèòáîëü íàÿ â Ëåñ íîì. — «Áîëü íàÿ?! Òàê ìû å¸ ïå ðå âåç¸ì âòþ ðåì íóþ áîëü íè öó!» — «Íî âû å¸ ïî ýòî ìó õî ëî äó ïðî -ñòó äè òå, à ÿ äàþ âàì ñëî âî, ÷òî ÷å ðåç íå äå ëþ, êî ãäà îíàïî ïðà âèò ñÿ, îíà ñàìà ÿâèò ñÿ ê âàì».  îò âåò íà ýòî ÷å -êèñò íà ÷àë êðè ÷àòü, ÷òî òà êè ìè îáå ùà íèÿ ìè åãî íå ïðî -âåä¸øü, ÷òî áû À.À. ñåé ÷àñ ÿâè ëàñü, èíà ÷å — «îáå èõ âÒìó òà ðà êàíü!» Íà ÷òî Ö.Ë. ñïî êîé íî îò âå òè ëà: «Íó ÷òîæ! È â Òìó òà ðà êà íè ìî æåò áûòü õî ðî øî, åñëè ÷å ëî âåê íå äå ëàë çëà. ×å ëî âåê íåñ¸ò â ñà ìîì ñåáå ñâåò, è îí ñâå òèòåìó ïî âñþ äó». ×å êèñò âû òà ðà ùèë íà íå¸ ãëà çà, à îíàïðî äîë æà ëà: «Ìû íå äó ìà åì ñêðû âàòü ñÿ; âû ìî æå òå ïî -ëî æèòü ñÿ íà íàøå îáå ùà íèå. Åñëè áû âû ïî çíà êî ìè ëèñü ñ íà øèì ó÷å íè åì, âû áû çíà ëè, ÷òî ìû íå ìî æåì ëãàòü.È çà ÷åì âû òàê êðè ÷è òå? Ìíå òðóä íî âàñ ñëó øàòü, à âûòðà òè òå ìíî ãî ñèë; ÷òî áû ïî íÿòü äðóã äðó ãà, ãî ðàç äî ëó÷ -øå ãî âî ðèòü îáûê íî âåí íûì ãî ëî ñîì, íå íàä ðû âà ÿñü».Ïî ñëå ýòèõ å¸ ñëîâ ÷å êèñò ïî ÷å ñàë çà òû ëîê è ñêà çàë óæåñî âñåì äðó ãèì ãî ëî ñîì: «Ýòî ïðàâ äà, ýòî ó íàñ òà êàÿ óæåïðè âû÷ êà... Ìî æå òå èäòè, è ÷òî áû ÷å ðåç íå äå ëþ À.À. Êà -ìåí ñêàÿ íå ïðå ìåí íî ÿâè ëàñü!» Êî ãäà Ö.Ë. óæå óõî äè ëà,îí ñïî õâà òèë ñÿ è îñ òà íî âèë å¸: «Ñòîé òå! ß äàì âàì ïðî -ïóñê!». Ïîç æå îíà óç íà ëà, ÷òî áåç ýòîé áó ìàæ êè å¸ íåâûïóñòèëè áû.

Ïî ñëå ýòî ãî ïðî øëà íå äå ëÿ, è òîëü êî À.À. óñ ïå ëàâåð íóòü ñÿ èç ñà íà òî ðèè, êàê åé áûëà ïðè ñëà íà ïî âå ñò êàÿâèòü ñÿ â ÃÏÓ ñà ìî ëè÷ íî. Îíà íå ìåä ëåí íî îò ïðà âè ëàñü, è å¸ ïðå äàí íûé äðóã Ö.Ë. ðå øè ëà òàê æå èäòè ñ íåé. Ýòîáûëî î÷åíü ðèñ êî âàí íî, òàê êàê âõî äèâ øèå â äâå ðè ÃÏÓáîëü øåé ÷à ñòüþ óæå íå âû õî äè ëè îò òó äà. Ïðè âõî äå âïî ìå ùå íèå ÃÏÓ, â áûâ øåì Ãðà äî íà ÷àëü ñò âå íà Ãî ðî õî -âîé, ñòî ÿë ñîë äàò ñ ïóø êîé, äóëî êî òî ðîé áûëî íà ïðàâ ëå -íî íà âõî äÿ ùèõ.

Èõ ïðî âå ëè â êà áè íåò ñëå äî âà òå ëÿ, à ïî òîì ðàç äå ëè -ëè. Ö.Ë. áûëà óâå äå íà â ñî ñåä íþþ êîì íà òó è êà æ äîé èçíèõ áûëà äàíà ïå ÷à òàí íàÿ àí êå òà, íà êî òî ðóþ íàäî áûëî îò âå ÷àòü ïîä ðîá íî. Îäèí èç âî ïðî ñîâ áûë: êàê âû ñìîò -ðè òå íà êîì ìó íó? Îáå äîï ðà øè âàå ìûå, õîòÿ íà õî äè ëèñü

â ðàç íûõ êîì íà òàõ, îò âå òè ëè ïî÷ òè ñëî âî â ñëî âî îäíî èòî æå: ÷òî äó õîâ íàÿ îá ùè íà ÿâ ëÿ åò ñÿ äëÿ òåî ñî ôîâ îä -íèì èç èäåà ëîâ áó äó ùå ãî. Êî ãäà îíè çà êîí ÷è ëè ñ àí êå -òîé, èõ îïÿòü ñòà ëè äîï ðà øè âàòü, ñïåð âà ïî ðîçíü, à ïî -òîì âìå ñòå, ñòà ðà ÿñü ëî âèòü íà êà æ äîì ñëî âå è çà ïó ãè -âàòü êðè êà ìè è ãðó áû ìè îñ êîðá ëå íèÿ ìè. Èõ íà çû âà ëè«âðà ãà ìè íà ðî äà», îá âè íÿ ëè â ïîä ïîëü íûõ èí òðè ãàõ,ãðî çè ëè òþðü ìîé è ññûë êîé, åñëè îíè ÷èñ òî ñåð äå÷ íî íåñîç íà þò ñÿ âî âñåõ ñâî èõ ïðå ñòó ï ëå íè ÿõ. Ïî ïóò íî ñïðà -øè âà ëè èõ î äðóçü ÿõ è ñî òðóä íè êàõ, ñòà ðà ÿñü äî áûòü èõèìå íà è àä ðå ñà, à òàê êàê îíè íà ýòè âî ïðî ñû íå îò âå ÷à -ëè, ðàç äðà æå íèå ñëå äî âà òå ëÿ ðîñ ëî âñ¸ áîëü øå. Îí íà -÷àë îá âè íÿòü èõ â ñà áî òà æå è òó íå ÿä ñò âå, íà ÷òî îíè âîç -ðà çè ëè, ÷òî õî òÿò ðà áî òàòü, íî èõ îòî âñþ äó ãî íÿò è âñå ìè ñïî ñî áà ìè ìå øà þò èì òðó äèòü ñÿ íà ïîëü çó íà ðî äà. Âû -ñëó øàâ âñ¸ ýòî, ñëå äî âà òåëü îøå ëî ìèë èõ. Îí ñäå ëàëïðåä ëî æå íèå À.À. ñòàòü âî ãëà âå Íî âîé Äó õîâ íîé Àêà äå -ìèè, ãäå îíà ñìî æåò ñâî áîä íî ïðî ïà ãàí äè ðî âàòü ñâîþòåî ñî ôèþ, íî ïðè îä íîì óñ ëî âèè: îíà äîëæ íà äî êà çû -âàòü, ÷òî Áîãà íåò è ÷òî âñÿ êàÿ ðå ëè ãèÿ åñòü ëæåó÷åíèå.

×òî êà ñà åò ñÿ Öå öè ëèè Ëþä âè ãîâ íû, òî åé áûë ïðåä -ëî æåí, íå áîëü øå è íå ìåíü øå, êàê ïîñò êî ìèñ ñà ðà íà -ðîä íî ãî ïðî ñâå ùå íèÿ. Êî ãäà æå îíà îò êà çà ëàñü, ñëå äî âà -òåëü ïî ñìîò ðåë íà íå¸ ïî äîç ðè òåëü íî è ñïðî ñèë, ïî ÷å ìóîíà îò êà çû âà åò ñÿ. — «Ïî òî ìó», — îò âå òè ëà îíà, — ÷òî ÿíå ñ÷è òàþ ñåáÿ ïîä ãî òîâ ëåí íîé ê òà êî ìó âàæ íî ìó è îò -âåò ñò âåí íî ìó äåëó, ó ìåíÿ íåò äëÿ ýòî ãî äîñ òà òî÷ íûõçíà íèé. — «Ãëó ïî ñòè!» — êðèê íóë ñëå äî âà òåëü. — «Ìûáåð¸ì êðå ñòü ÿ íè íà îò ñîõè è ñòà âèì åãî íà îò âåò ñò âåí -íûé ïîñò, è îí íå îò êà çû âà åò ñÿ!» — «Ïî òî ìó-òî îí è íåîò êà çû âà åò ñÿ», — âîç ðà çè ëà Ö.Ë., — «÷òî ó íåãî íåò çíà -íèÿ è íåò ÷óâ ñò âà îò âåò ñò âåí íî ñòè, à ó ìåíÿ èõ äîñ òà òî÷ -íî, ÷òî áû ïî íè ìàòü, êàê ìíî ãî íàäî çíàòü, ÷òî áû ãî äèòü -ñÿ â êî ìèñ ñà ðû íà ðîä íî ãî ïðîñâåùåíèÿ».

À.À. òîæå îò êà çà ëàñü îò ïðåä ëî æåí íîé åé ÷åñ òè è èõïðî äîë æà ëè äîï ðà øè âàòü â ïðî äîë æå íèè ïÿòè ÷à ñîâ.Íà êî íåö À.À èç ìå íè ëà òîí è ðåç êî è ýíåð ãè÷ íî âû ðà çè -ëà ñâî¸ âîç ìó ùå íèå çà òî, ÷òî íå âèí íûõ ãðà æ äàí ïîä -âåð ãà þò òà êî ìó äî ïðî ñó. Ïî ñëå ýòî ãî ñëå äî âà òåëü ñìå -íèë òîí, ïå ðå ñòàë êðè ÷àòü è íå òîëü êî îò ïóñ òèë èõ, íîäàæå îáå ùàë âåð íóòü èì âçÿ òûå ïðè îáû ñêå äî êó ìåí òû.Ïî ëó ÷èâ îò íåãî ïðî ïóñê, À.À. è Ö.Ë. áëà ãî ïî ëó÷ íî âû -øëè èç ÃÏÓ, è èç ïóø êè â íèõ íå ñòðå ëÿ ëè.

Äîìà èõ æäà ëè ïå ðå ïó ãàí íûå è âçâîë íî âàí íûå äðó -çüÿ. Ðà äîñòü èõ áûëà âå ëè êà, êî ãäà îíè óâè äå ëè îáå èõ,õîòÿ è èç ìó ÷åí íûõ, íî æè âû ìè. Ïðè áàâ ëþ, ÷òî îáå ùà -íèå âåð íóòü áó ìà ãè íå áûëî èñ ïîë íå íî, è âñ¸ âçÿ òîå èìèòàê è ïî ãèá ëî äëÿ Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà.

×å ðåç îä íî ãî èç äðó çåé, èìåâ øå ãî äîñ òóï â ñî îò âåò -ñò âóþ ùèå ñôå ðû, ìû óç íà ëè, ÷òî õîòÿ ýòîò äî ïðîñ è âû -çâàë âïå ÷àò ëå íèå, ÷òî «òåî ñî ôû êà êèå-òî áî æüè êî ðîâ êè, êî òî ðûå âðå äà íå ïðè íå ñóò», íî òåì íå ìå íåå åìó äàëèñî âåò, ÷òî áû «êî ðîâ êè» ïî ñïå øè ëè ñêðûòü ñÿ, ïî òî ìó ÷òîìî æåò ëåã êî ñëó ÷èòü ñÿ, ÷òî èõ âû çî âóò âòî ðîé ðàç è òî -ãäà óæå íå âû ïóñ òÿò.

Ïî ñëå îáû ñêà ïî ìå ùå íèå Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âàáûëî çà ïå ÷à òà íî, à òàê æå è êîì íà òà ïðåä ñå äà òåëü íè öû,òàê ÷òî ôàê òè ÷å ñêè À.À. îñ òà ëàñü áåç êâàð òè ðû. Òî ãäàîíà è Ö.Ë. ñòà ëè èñ êàòü âû õî äà, íà äó ìà ëè óå õàòü â äå -ðåâ íþ è óñò ðî èòü ìå ëåíü êóþ îá ùè íó â ãëó øè. Òà êèå îá -ùè íû óæå áûëè îá ðà çî âà íû òåî ñî ôà ìè â ðàç íûõ ìåñ òàõ— ïîä Ìî ñê âîé, â Ëåñ íîì è âî Âëà äè ìèð ñêîé ãó áåð íèè.

Ñà ìàÿ èí òå ðåñ íàÿ ïî ïûò êà áûëà âî Âëà äè ìèð ñêîéãó áåð íèè â ñåëå Êà ðà âà åâ êå, è íà íåé ñòî èò îñ òà íî âèòü -ñÿ. Õî çÿé êà, ñî õðà íèâ øàÿ óñàäü áó — ãîñ ïî æà Çè ìè íà —ïðè ãëà ñè ëà À.À. è å¸ ñî òðóä íè êîâ ïå ðå ñå ëèòü ñÿ ê íåé,â å¸ èìå íèå «Êà ðà âà åâ êó», êî òî ðàÿ íà õî äè ëàñü â òðè äöà -òè âåð ñòàõ îò Òðîè öå-Ñåð ãè åâ ñêîé Ëàâ ðû, çíà ìå íè òî ãîìî íà ñòû ðÿ, ñûã ðàâ øå ãî òà êóþ âàæ íóþ ðîëü â èñ òî ðèèÐîññèè.

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 17

1 Ïðè ìå ÷à íèå. Íà Óê ðàè íå îá ùå ñò âà ðà áî òà ëè äî âåñ íû 1923 ãîäà, êî ãäà áûëà îáú ÿâ ëå íà ïå ðå ðå ãè ñò ðà öèÿ âñåõ îá ùåñòâ.  Æè òî ìè -ðå è Êèå âå áûëî îò êà çà íî â ðå ãè ñò ðà öèè Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî è Âå ãå òà ðè àí ñêî ãî îá ùåñòâ, òàê êàê îíè íî ñÿò «áóð æó àç íûé» õà ðàê òåð.Ïî ñëå îò êà çà â ðå ãè ñò ðà öèè ïðè øëîñü ýòèì îá ùå ñò âàì ïðå êðà òèòü ñâîþ äåÿ òåëü íîñòü. — Ïðèì. Í. Ðåéí êå.

À.À. ïðè íÿ ëà ïðè ãëà øå íèå, è âìå ñòå ñ Ö.Ë. è Â.Í.Ïóø êè íîé äîå õà ëà, õîòÿ è ñ áîëü øèì òðó äîì, äî Òðî èö -êîé Ëàâ ðû. Îò òó äà èì ïðè øëîñü åõàòü íà êðå ñòü ÿí ñêîéòå ëå ãå, è êî ãäà îíè äî á ðà ëèñü äî óñàäü áû Çè ìè íîé, ðàñ -ïî ëî æåí íîé ñðå äè ëå ñîâ è ïî ëåé, õî çÿé êà âñòðå òè ëà èõðà äóø íî è îò äà ëà â èõ ïîë íîå ðàñ ïî ðÿ æå íèå ÷å òû ðåêîì íà òû. Îêíà îä íîé èç íèõ âû õî äè ëè â ñàä, áûëà âåñ íà, öâå ëà ñè ðåíü è ïåëè ñî ëî âüè. Õî ðî øèé óæèí îæè äàë ãîñ -òåé, äàâ íî íå âè äàâ øèõ ìî ëî êà, ìàñ ëà è áå ëî ãî õëå áà.Âñå ìè ýòè ìè çåì íû ìè áëà ãà ìè õî çÿé êà óñàäü áû, íåèìåâ øàÿ ðà áîò íè êîâ, îá ëà äà ëà ïî òî ìó, ÷òî êðå ñòü ÿ íåî÷åíü öå íè ëè å¸ êàê âðà ÷à è àêó øåð êó (îíà ïðàê òè êî âà -ëà â äâà äöà òè äå ðåâ íÿõ äàí íî ãî îê ðó ãà), è â áëà ãî äàð -íîñòü çà å¸ ìíî ãî ëåò íèå ñà ìî îò âåð æåí íûå òðó äû ïðè âî -çè ëè åé ìóêó, êàð òî ôåëü, ÿéöà, ìàñ ëî, ãðè áû è äðó ãèåïðî äóê òû. Ïî òî ìó ó íå¸ áûëè áîëü øèå çà ïà ñû ïðî äóê -òîâ, è îíà ïî äå ëè ëàñü èìè ñ ïðèåõàâøèìè.

Îíà ìå÷ òà ëà îá óñò ðîé ñò âå òåî ñî ôè ÷å ñêîé îá ùè íû, à å¸ ìóæ, ñî ñâî åé ñòî ðî íû, ïðåä ëî æèë äëÿ èõ òåî ñî ôè ÷å -ñêîé ðà áî òû «Íà ðîä íûé äîì», êî òî ðûé îí îñ íî âàë â Êà -ðà âà åâ êå è êî òî ðûì çà âå äî âàë. Îí ñòî ÿë âî ãëà âå ìå ñò íî -ãî êîî ïå ðà òèâ íî ãî äâè æå íèÿ è ïî ìîã êðå ñòü ÿ íàì ñîç äàòü ðÿä êîî ïå ðà òèâ íûõ ïðåä ïðè ÿòèé: ìåëü íè öó, ìàñ ëî áîé -íþ è ñà ïîæ íóþ ìàñ òåð ñêóþ; âñå ýòè ïðåä ïðè ÿòèÿ èìå ëèáîëü øîé óñïåõ.

À.À. è å¸ äðó çüÿ ñ áëà ãî äàð íî ñòüþ ïðè íÿ ëè îáà ïðåä -ëî æå íèÿ è îñ íî âà ëè ìà ëåíü êóþ àð òåëü, ê êî òî ðîé âñêî ðå ïðè ñîå äè íè ëèñü åù¸ ïÿòü ÷ëå íîâ Ò.Î., ÷åò âå ðî èç Ìî ñê -âû è îäíà, ïè øó ùàÿ ýòîò î÷åðê, èç Êà ëó ãè.

Ìà ëåíü êàÿ îá ùè íà çà ðà áî òà ëà àê òèâ íî è ðàç íî îá -ðàç íî. Ðà áî òû â äîìå, â ñàäó è îãî ðî äå áûëè ðàñ ïðå äå ëå -íû ìå æ äó å¸ ÷ëå íà ìè. Ïî âîñ êðå ñåíü ÿì óñò ðàè âà ëèñü áå -ñå äû, ëåê öèè è êîí öåð òû äëÿ íà ðî äà. Áûëà äàæå óñò ðîå -íà âû ñòàâ êà êóñ òàð íî-õó äî æå ñò âåí íûõ èç äå ëèé áëà ãî äà -ðÿ òîìó, ÷òî ê îá ùè íå ïðè ñîå äè íèë ñÿ çíà òîê ýòîé îò ðàñ -ëè íà ðîä íî ãî òðó äà À.Ë. Ïî ãîñ êàÿ.

 òå ÷å íèå âñåé çèìû è äî ãëó áî êîé îñå íè ïðî äîë æà -ëàñü ýòà ìíî ãî ñòî ðîí íÿÿ äåÿ òåëü íîñòü. Ïî âå ÷å ðàì îá -ùè íà, ïîä ïðåä ñå äà òåëü ñò âîì À.À., æèëà ãëó áî êîé äó õîâ -íîé æèç íüþ, ðàç ðà áà òû âàÿ ñî âìå ñò íî ðÿä äó õîâ íûõ ïðî -áëåì.

Çäåñü ïå ðåä çà êðû òè åì îá ùè íû çà êîí ÷è ëà ñâîþ ïðå -êðàñ íóþ æèçíü À.Ë. Ïî ãîñ êàÿ, è ìû ïî õî ðî íè ëè å¸ òåëîíà êëàä áè ùå ìà ëåíü êîé äå ðå âåí ñêîé öåðê âè â äâóõ âåð -ñòàõ îò óñàäü áû Çè ìè íûõ.

Âåñ íîé â Íà ðîä íîì Äîìå Êà ðà âàå âûõ áûë îáûñê, íà -øëè íå ñêîëü êî òîë ñòîâ ñêèõ èç äà íèé è ìå æ äó íèìè áðî -øþ ðó ïðî òèâ ñìåðò íîé êàç íè, êî òî ðàÿ ïðè çíà íà áûëàãëàâ íûì ïî âî äîì äëÿ îá âè íå íèÿ äðó ãà íà ðî äà Çè ìè íàâ åãî ÿêî áû «ïðå ñòóï íîé äåÿ òåëü íî ñòè». Åãî æåíà ïî åõà -ëà õëî ïî òàòü î åãî îñ âî áî æ äå íèè è ñî âå òî âà ëà äðóçü ÿìðàçú å õàòü ñÿ. Îá ùè íà ðàñ ñåÿ ëàñü â àï ðå ëå 1921 ãîäà, ïðî -ðà áî òàâ ðîâ íî ãîä.

——————— íà ÷à ëå 1917 ãîäà, êî ãäà áûëè ñíÿ òû âñå çà ïðå ùå -

íèÿ ñ ÷à ñò íîé è îá ùå ñò âåí íîé èíè öèà òè âû, Ð.Ò.Î. ðàç -âè ëî áîëü øóþ äåÿ òåëü íîñòü. Óñò ðàè âà ëèñü ïóá ëè÷ íûåñî á ðà íèÿ, ëåê öèè è ñî áå ñå äî âà íèÿ êàê â Ïå òåð áóð ãå, òàêè â äðó ãèõ îò äå ëàõ Îá ùå ñò âà.  íî ÿá ðå 1918 ãîäà åù¸ ñî -ñòîÿ ëîñü ïî ñëåä íåå ãî äî âîå ñî á ðà íèå, íà êî òî ðîì ïðè ñóò -ñò âî âà ëè ïðåä ñòà âè òå ëè âñåõ îò äå ëîâ.

Íî óæå â íà ÷à ëå 1919 ãîäà âñÿ êàÿ îá ùå ñò âåí íàÿ èíè -öèà òè âà áûëà çà ïðå ùå íà, è Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âîäîëæ íî áûëî ïðå êðà òèòü ñâîþ ðà áî òó. Õîòÿ îôè öè àëü íîîíî áûëî çà ïðå ùå íî ëèøü â 1922 ãîäó, íî óæå â 1919ãîäó áûëè ñòðî ãî çà ïðå ùå íû îò êðû òèå è çà êðû òûå ñî á -ðà íèÿ, ÷òî ïðè âå ëî ê ïðå êðà ùå íèþ äåÿ òåëü íî ñòè Îá ùå -ñò âà.

 ïåð âîå âðå ìÿ ÷ëå íû ñî áè ðà ëèñü ìà ëåíü êè ìè ãðóï -ïà ìè è ïðî äîë æà ëè ðà áî òàòü, íî â 1920 ãîäó è ýòè ñêðîì -íûå ïî ïûò êè îá ùå íèÿ äîëæ íû áûëè ïðå êðà òèòü ñÿ.

 ñåí òÿá ðå 1918 ãîäà áûë âû ïó ùåí ïî ñëåä íèé íî ìåð «Âåñò íè êà Òåî ñî ôèè», â êî òî ðîì áûëî íà ÷à ëî «Ýçî òå ðè -÷å ñêî ãî õðè ñòè àí ñò âà» À. Áåç àíò.  òîì æå ãîäó äîëæ íà

áûëà âûé òè íî âûì èç äà íè åì êíèæ êà «Ó íîã Ó÷è òå ëÿ»,íî íà íå¸ áûë íà ëî æåí çà ïðåò.

 1920 ãîäó áûë çà êðûò íàø êîî ïå ðà òèâ íûé ìà ãà -çèí, â êî òî ðîì ïðî äà âà ëèñü òåî ñî ôè ÷å ñêèå êíè ãè, õó äî -æå ñò âåí íûå êàð òè íû è êðå ñòü ÿí ñêèå êóñ òàð íûå èç äå -ëèÿ.  ñëå äóþ ùåì ãîäó áûëà çà êðû òà íàøà òè ïî ãðà ôèÿ. ýòî âðå ìÿ â òè ïî ãðà ôèè óæå íå áûëî ðà áî ÷èõ, è ðà áî -òà ëè òîëü êî ÷ëå íû Ò.Î. Èì óäà ëîñü åù¸ íà ïå ÷à òàòü ìè -íèà òþð íîå èç äà íèå «Ñâå òà íà Ïóòè» è íå ñêîëü êî áðî -øþð Ñîþ çà Âîñ ïè òà íèÿ. Îíè ïå ÷à òà ëè òàê æå âè çèò íûåêàð òî÷ êè, îáú ÿâ ëå íèÿ è ò.ï., ýòî äà âà ëî Ò.Î. íå êî òî ðûéäîõîä.

Êî ãäà çà êðû âà ëè íàøó òè ïî ãðà ôèþ, òàì ðà áî òà ëîïÿòü ÷ëå íîâ. Èõ àðå ñòî âà ëè è ïî âå ëè â Íà ðîä íûé Ñóä.Ïóòü îêà çàë ñÿ äàëü íèé. Ñíà ÷à ëà ñîë äà òû áûëè ãðó áû èíà ñòðîå íû âðà æ äåá íî, íî ïî ìåðå òîãî, êàê îíè âåëè àðå -ñòî âàí íûõ, òåð ïå ëè âîå è äîá ðî æå ëà òåëü íîå îò íî øå íèå ê íèì òåî ñî ôîâ èç ìå íè ëî èõ íà ñòðîå íèå, ñîë äà òû ñòà íî âè -ëèñü âñ¸ äðó æå ëþá íåå, ñòà ëè ðàñ ñïðà øè âàòü òåî ñî ôîâ îèõ äåÿ òåëü íî ñòè è êîí ÷è ëè òåì, ÷òî ïî äå ëè ëèñü ñ íèìèñâî èì õëå áîì è äàëè èì ðÿä ñî âå òîâ, êàê îò âå ÷àòü íàñóäå, ÷òî ãî âî ðèòü, è ÷åãî íå êà ñàòü ñÿ. Ñóä, íà ÷àâ øèé ñÿãðîç íû ìè êðè êà ìè è îñ êîðá ëå íèÿ ìè ïî àä ðå ñó àðå ñòî -âàí íûõ, çà êîí ÷èë ñÿ èõ îï ðàâ äà íè åì. ×ëå íû ñóäà áûëèïî ðà æå íû èõ ñïî êîé ñò âè åì è íå òîëü êî îò ïóñ òè ëè èõíà âî ëþ, íî ïðè ñó äè ëè îò äàòü èì îá ðàò íî òè ïî ãðà ôèþè êîí ôè ñêî âàí íûå êíè ãè. Íå ñìîò ðÿ íà ýòîò ïðè ãî âîð òèïîãðàôèÿ îñ òà ëàñü çà ïå ÷à òàí íîé è êîí ôè ñêî âàí íûåêíè ãè íå áûëè âîçâðàùåíû.

Òà êèì îá ðà çîì, âñå äâå ðè äëÿ àê òèâ íîé ðà áî òû áûëè çà êðû òû äëÿ òåî ñî ôîâ. Îíè ïû òà ëèñü ðà áî òàòü â ñî âåò -ñêèõ ó÷ ðå æ äå íè ÿõ: â øêî ëàõ, ïðè þòàõ è ÿñ ëÿõ, íî íà -ñòîëü êî íå ïîä õî äè ëè ïî ñâî åìó ïîä õî äó ê ðà áî òå, ÷òî èì íå èç ìåí íî îò êà çû âà ëè. Êàê ïðè ìåð ðàñ ñêà æó óñè ëèÿ îä -íî ãî èç ÷ëå íîâ Êà ëóæ ñêî ãî Îò äå ëà À.À. Ôî ìè íîé ðà áî -òàòü â ÿñ ëÿõ, óñò ðî åí íûõ äëÿ ïðî ëå òàð ñêèõ ìëà äåí öåâ.

Õîòÿ â òî âðå ìÿ ãëàâ íûì êîí òèí ãåí òîì ñëó æà ùèõáûëè ëþäè íå îá ðà çî âàí íûå èëè ìà ëî ãðà ìîò íûå (áûâ -øèå äâîð íè êè, êó õàð êè, ïðà÷ êè, ìåë êèå òîð ãîâ êè), íîòàê êàê ó÷ ðå æ äå íèÿ ñèëü íî óâå ëè ÷è âà ëèñü â ÷èñ ëå, òîèíî ãäà ïî ëó ÷à ëè ðà áî òó ëþäè, ïðè íàä ëå æàâ øèå ê êóëü -òóð íî ìó êëàñ ñó. Òàê ïî ïà ëà À.À.Ô. â ÷èñ ëî çà âå äóþ ùèõäåò ñêè ìè ÿñ ëÿ ìè. ß ÷àñ òî çà õî äè ëà ê íåé, è íà ìîèõ ãëà -çàõ íà ÷à ëàñü è êîí ÷è ëàñü ïå ÷àëü íàÿ ïî âåñòü îáå ùàí íî ãî «äåò ñêî ãî ðàÿ».

 òåî ðèè áûëà áîëü øàÿ çà áî òà î äå òÿõ. Íî íà ïðàê -òè êå èç ýòî ãî íè ÷å ãî íå âû õî äè ëî. Áåñ ÷èñ ëåí íûå ïðè -þòû, ÿñëè, äåò ñêèå äîìà óñò ðàè âà ëèñü î÷åíü ïðî ñòî. Âû -áè ðà ëè íàè áî ëåå áëà ãî óñ ò ðî åí íûå îñîá íÿ êè, çà áè ðà ëè ñî ñâî èõ ñêëà äîâ êîí ôè ñêî âàí íûå â ìà ãà çè íàõ è ÷à ñò íûõäî ìàõ äåò ñêèå êðî âàò êè è êî ëÿ ñêè, äî ðî ãèå êîâ ðû, èã -ðóø êè è äðó ãèå äåò ñêèå ïðè íàä ëåæ íî ñòè. Äå ëà ëè îáú ÿâ -ëå íèå îá îò êðû òèè ÿñ ëåé è ïðè þòîâ.

Âîé äÿ â ïåð âûé ðàç â ïî ìå ùå íèå ÿñ ëåé, êî òî ðûì çà -âå äî âà ëà À.À.Ô., ÿ áûëà ïðè ÿò íî ïî ðà æå íà. Ñòîÿ ëà ëåò -íÿÿ ïîðà, è â îò êðû òûå âû ñî êèå îêíà âëè âàë ñÿ ÿð êèéñâåò, âå ñå ëî îñ âå ùàÿ íà ðÿä íûå êîì íà òû ñ áå ëû ìè êðî -âàò êà ìè è äî ðî ãè ìè êîâ ðà ìè íà áëå ñòÿ ùåì ïàð êå òå; èíå ìà ëî êðî âà òîê áûëî óæå çà íÿ òî ïðè íåñ¸ííû ìè ìëà -äåí öà ìè. Ìû ñ À.À.Ô., êî òî ðàÿ îáî æà ëà äå òåé, ðà äî âà -ëèñü, ãëÿ äÿ íà íèõ. Íî íå äîë ãî ïðî äîë æà ëàñü íàøà ðà -äîñòü. Ïðî øëî íå ñêîëü êî äíåé, è ïðå êðà òèë ñÿ ïðè âîçìî ëî êà. À.À.Ô. ïî áå æà ëà â ñî îò âåò ñò âóþ ùåå ó÷ ðå æ äå -íèå, òàì åé äàëè ìàí äàò íà ïî ëó ÷å íèå ìî ëî êà è ïî ñëà ëèâ äðó ãîå ó÷ ðå æ äå íèå â äðó ãîì êîí öå ãî ðî äà; çäåñü åé îáú -ÿ âè ëè, ÷òî îíè ìî ëî êîì íå çà âå äó þò è ïî ñëà ëè â òðåòüåó÷ ðå æ äå íèå, îò êó äà ñíî âà íà ïðà âè ëè â ïåð âîå, à òàìòîëü êî áåñ ïî ìîù íî ðàç âå ëè ðó êà ìè — «íåò ìî ëî êà», «äî -ðî ãîé ðàç ëè ëîñü», «êî ðî âû çà áî ëå ëè» — áûë îáûê íî âåí -íûé îò âåò. Èç ìó ÷åí íàÿ ýòîé áåñ òîë êî âîé áå ãîòí¸é, áåä -íàÿ À.À.Ô., âåð íóâ øèñü äî ìîé, ïîè ëà ìëà äåí öåâ ðî ìàø -êîé èëè æèä êèì ÷àåì. Èíî ãäà ïî ñëå íà ñòîé ÷è âûõ óï ðà -øè âà íèé åé ïðè ñû ëà ëè ÿùè êè ñ ïðî âè çè åé; îíà áðî ñà -ëàñü îò êðû âàòü èõ è âìå ñòî çà òðå áî âàí íîé ìàí íîé êðó -

18 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

ïû íà õî äè ëà ïëèò êè øî êî ëà äà, èëè âìå ñòî ñãóù¸ííî ãîìî ëî êà — áàí êè ñ âà ðåíü åì.  òà êèõ óñ ëî âè ÿõ ïðî äîë æà -ëàñü å¸ ðà áî òà, à áåä íûå ìà ëþò êè õè ðå ëè è óìè ðà ëè.Êîí ÷è ëîñü òåì, ÷òî ìà òå ðè ïå ðå ñòà ëè ïðè íî ñèòü ñâî èõìëà äåí öåâ è ÿñëè ïðèøëîñü çàêðûòü.

Âñïî ìè íàþ òàê æå ïî ïûò êó óñò ðî èòü òåî ñî ôè ÷å ñêóþñà íà òî ðèþ äëÿ âû çäî ðàâ ëè âàþ ùèõ ðà íå íûõ è áîëü íûõ.Îíà óäà ëàñü áëà ãî äà ðÿ ýíåð ãèè íà øå ãî âè öå-ïðåä ñå äà òå -ëÿ äîê òî ðà Ï.È. Òè ìî ôå åâ ñêî ãî, êî òî ðî ìó ïî ñ÷à ñò ëè âè -ëîñü ñî õðà íèòü íå êî òî ðîå âðå ìÿ âèä íûé ïîñò â Êî ìèñ ñà -ðèà òå Çäî ðî âüÿ. Ñà íà òî ðèÿ âû øëà îá ðàç öî âàÿ; âåñü ïåð -ñî íàë ñî ñòî ÿë èç òåî ñî ôîâ, è àò ìî ñôå ðà ó÷ ðå æ äå íèÿ ñîç -äà ëàñü ÷ó äåñ íàÿ. Áîëü íûå, êî òî ðûì óäà ëîñü ïî ïàñòü òó -äà, áû ñò ðî ïî ïðàâ ëÿ ëèñü è ãî âî ðè ëè ñ âîñ òîð ãîì î ïðî -âåä¸ííîì òàì âðå ìå íè. Äîê òîð Òè ìî ôå åâ ñêèé ñ ïî ìî -ùüþ ñêðè ïà÷ êè Óí êîâ ñêîé ââ¸ë â ýòîé ñà íà òî ðèè ëå ÷å -íèå ìó çû êîé è ïðèø¸ë ê î÷åíü èí òå ðåñ íûì âû âî äàì, êî -òî ðûå îáå ùà ëè îò êðûòü íî âóþ ýðó â îá ëàñ òè òå ðà ïèè.Íî ÷å ðåç øåñòü ìå ñÿ öåâ òà êîé óäà÷ íîé ðà áî òû ñà íà òî ðèÿ áûëà çàêðûòà.

Áûëà åù¸ ïî ïûò êà òåî ñî ôîâ óñò ðî èòü õó äî æå ñò âåí -íûå ìàñ òåð ñêèå, íî íà íèõ áûë íà ëî æåí çà ïðåò. Òî ãäàîíè ïî ïðî áî âà ëè îð ãà íè çî âàòü ìà ëåíü êèå îá ùè íû â äå -ðåâ íÿõ ïî Ìî ñê âîé, â Ëåñ íîì è âî Âëà äè ìèð ñêîé ãó áåð -íèè. Îá ýòîé ïî ñëåä íåé ïî ïûò êå ÿ óæå ñî îá ùè ëà.

Òð¸ì ÷ëå íàì Êà ðà âà åâ ñêîé îá ùè íû — À.À. Êà ìåí -ñêîé, Ö.Ë. Ãåëüì áîëüäò è Â.Í. Ïóø êè íîé — óäà ëîñü áåæàòü çà ãðà íè öó. Ïè øó ùàÿ ýòè ñòðî êè èìå ëà âîç ìîæ -íîñòü äîñ òàòü çà ãðà íè÷ íûé ïàñ ïîðò è ïî ñå ëèòü ñÿ ó äðó -çåé â Èòà ëèè, ãäå îíà ïðî äîë æà ëà òåî ñî ôè ÷å ñêóþ ðà -áîòó.

À.À. è Ö.Ë. óäà ëîñü áå æàòü â íà ÷à ëå èþíÿ 1921 ãîäà÷å ðåç ëåñà è áî ëî òà Ôèí ëÿí äèè. Èõ áåã ñò âî íà ñòîëü êîèí òå ðåñ íî, ÷òî ÿ ïî ñòà ðà þñü ïå ðå äàòü êàê ìîæ íî òî÷ íååèõ ðàñ ñêàç îá ýòîì íå îáû ÷àé íîì ïå ðå æè âà íèè.

 òî âðå ìÿ â Ïå òåð áóð ãå ñó ùå ñò âî âà ëî íå ñêîëü êîòàé íûõ îð ãà íè çà öèé, ïå ðå âî äèâ øèõ áåã ëå öîâ ÷å ðåç ãðà -íè öó. À.À. è Ö.Ë. óäà ëîñü âîé òè â ñíî øå íèå ñ îä íîé èçíèõ (Â.Í. Ïóø êè íà áå æà ëà ïîç æå). 1 èþíÿ îíè áëà ãî ïî -ëó÷ íî ïå ðå øëè ôèí ñêóþ ãðà íè öó. Ïëàí áåã ñò âà áûë ñî -ñòàâ ëåí òà êîé: îäíà èç ôèí ñêèõ ìî ëî÷ íèö, ïðè âî çèâ øèõ ìî ëî êî â Ïå òåð áóðã èç ïî ãðà íè÷ íîé äå ðåâ íè, âçÿ ëàñü ñî -ïðî âî æ äàòü À.À. è Ö.Ë. äî îä íîé èç áëè æàé øèõ [ê ãðà íè -öå] æå ëåç íî äî ðîæ íûõ ñòàí öèé è çà òåì ïðî âåñ òè èõ ÷å ðåç ëåñ ê ñåáå â äå ðåâ íþ. Òàì îíè äîëæ íû áûëè îò äîõ íóòü, àíà çàðå äâîå ôèí ñêèõ êîí òðà áàí äè ñòîâ îáÿ çà ëèñü ïðèé -òè çà íèìè, ÷òî áû ïðî âåñ òè èõ ÷å ðåç ïðî òå êàâ øóþ íå ïî -äàë¸êó ðå÷ êó, êî òî ðàÿ îò äå ëÿ åò Ôèí ëÿí äèþ îò Ðîññèè.

Áûëî ðå øå íî ïóñ òèòü ñÿ â ïóòü 1 èþíÿ. À.À. è Ö.Ë.îäå ëèñü ïî-ïðî ëå òàð ñêè, ãî ëî âó ïî âÿ çà ëè ïëàò êà ìè, êàêèõ íî ñÿò êðå ñòü ÿí êè, è ñ êî òîì êà ìè ÷å ðåç ïëå ÷î, â êî òî -ðûõ íà õî äè ëèñü ñà ìûå íå îá õî äè ìûå òóà ëåò íûå ïðè íàä -ëåæ íî ñòè, îäíà ïå ðå ìå íà áå ëüÿ, Åâàí ãå ëèå è Áõà ãà -âàä-ãè òà, òðî íó ëèñü â îïàñ íûé ïóòü.

Âñ¸ øëî õî ðî øî, ïîêà áå æåí êè åõà ëè ïî æå ëåç íîéäî ðî ãå è çà òåì øëè ÷å ðåç ëåñ, ñëå äóÿ çà ìî ëî÷ íè öåé è äå -ëàÿ ïðè ýòîì âèä, ÷òî îíà — ñàìà ïî ñåáå è îíè å¸ íå çíà -þò. Íî êî ãäà îíè áûëè óæå ñî âñåì áëèç êî îò å¸ äå ðåâ íè,ìî ëî÷ íè öà âäðóã çà ìå òè ëà íà äå ðå âå êà êèå-òî çíà êè,óêà çàâ øèå åé, ÷òî ïî áëè çî ñòè íà õî äèò ñÿ êðàñ íûé ïàò -ðóëü.

Îíà îñ òà âè ëà áå æå íîê â ëåñó, à ñàìà ïî áå æà ëà â äå -ðåâ íþ. Ýòî ñëó ÷è ëîñü, êî ãäà óæå íà ÷à ëî òåì íåòü, à âñêî -ðå íà ñòó ïè ëà è íî÷ü. Êî ãäà ìî ëî÷ íè öà âåð íó ëàñü, îíè óç -íà ëè îò íå¸, ÷òî êðàñ íî àð ìåé öû äåé ñò âè òåëü íî âî øëè âäå ðåâ íþ è èäòè òóäà áûëî îïàñ íî. Íàäî áûëî âçÿòü íî -âûé ìàð øðóò ÷å ðåç ëåñà è áî ëî òà è îáî ãíóòü äî ðî ãó íà 10 â¸ðñò ê ñå âå ðó. Ìî ëî÷ íè öà ïðî âå ëà èõ â îâ ðàã, ãäå èõæäà ëè êîí òðà áàí äè ñòû, äâà çäî ðî âûõ ôèí ñêèõ ìî ëîä öà,à ñàìà óøëà ê ñåáå â äå ðåâ íþ. Âñþ íî÷ü äî ðàñ ñâå òà áåã -ëÿí êè øëè ëå ñà ìè è áî ëî òà ìè, íî íè ðàçó íå ïî÷óâ -ñòâîâàëè ñòðà õà èëè ñî ìíå íèÿ. Ò¸ïëàÿ èþíü ñêàÿ íî÷ü,

çâ¸çäíîå íåáî, ðàñ ñòè ëàâ øåå ñÿ íàä íèìè è ÷àùà ëå ñîâïðåä ñòàâ ëÿ ëèñü êà êèì-òî âîë øåá íûì öàð ñò âîì. Èì êà -çà ëîñü, ÷òî èõ âåä¸ò àí ãåë, è ÷òî íå ñî ìíåí íî âñ¸ êîí ÷èò -ñÿ õî ðî øî. Îáå èñ ïû òû âà ëè ãëó áî êèé ìèð.

Äåé ñò âè òåëü íî, âñ¸ øëî õî ðî øî äî êîí öà, è òîëü êîâ äâóõ ñëó ÷à ÿõ áûëî íà ðó øå íî íà êî ðîò êîå âðå ìÿ èõ ñïî -êîé íîå íà ñòðîå íèå. Ïå ðåä âû õî äîì èç ëåñà êîíòðàáàí -äèñòû âû íó ëè ðå âîëü âå ðû è ïî òðå áî âà ëè íå ìåä ëåí íîéóï ëà òû, îáú ÿñ íÿÿ ñâî¸ òðå áî âà íèå òåì, ÷òî âîç ìîæ íàâñòðå ÷à ñ ïàò ðóë¸ì, êî òî ðàÿ ãðî çèò âñåì èì ñìåð òüþ, èîíè íà âñÿ êèé ñëó ÷àé õî òÿò îáåñ ïå ÷èòü ñåáÿ. Íî À.À., îá -äó ìàâ ïî ëî æå íèå, ñïî êîé íî è òâ¸ðäî íà ïîì íè ëà èì, ÷òîïî äîá ðî âîëü íî ìó äî ãî âî ðó óï ëà òà äîëæ íà áûòü ïî ñëåïå ðå õî äà ãðà íè öû, à íå ðàíü øå, è âî æà êè ïîä ÷è íè ëèñü.Âòî ðîé òðå âîæ íûé ìî ìåíò îíè ïå ðå æè ëè òî ãäà, êî ãäàñòà ëè ñïóñ êàòü ñÿ ê ðå÷ êå. Íè êî ãî íå áûëî âèä íî, áûëàïîë íàÿ òè øè íà, íî íà íåáå óæå çà æè ãà ëàñü çàðÿ. Ñïóñ -òèâ øèñü ê ñà ìî ìó áå ðå ãó ðåêè è ñ÷è òàÿ ñåáÿ â áåçî ïàñ íî -ñòè, êîí òðà áàí äè ñòû ñòà ëè ðà çó âàòü ñÿ, ÷òî áû áî ñè êîìïå ðåé òè ÷å ðåç áðîä.  ýòó ìè íó òó Ö.Ë. èñ ïó ãà ëàñü, åé ïî -êà çà ëîñü áåç ðàñ ñóä íûì âñÿ êîå ïðî ìåä ëå íèå, îíà ïî äó ìà -ëà, ÷òî íå îæè äàí íî — â ïî ñëåä íèé ìèã — ìî ãóò ÿâèòü ñÿêðàñ íî àð ìåé öû, è áðî ñè ëàñü â ðå÷ êó, íå îæè äàÿ, ïîêàêîí òðà áàí äè ñòû ðà çó þò ñÿ è ïî êà æóò èì áðîä. À.À. ïî -ñëå äî âà ëà çà íåé, è îáå âçî áðà ëèñü íà òîò áå ðåã ñî âåð -øåí íî èç ìîê øèå, à âî æà êè ïðîøëè ñóõèì ïóò¸ì.

Êî ãäà îíè ïå ðå ñòó ïè ëè íà ôèí ëÿíä ñêóþ çåì ëþ, À.À. ïå ðå êðå ñòè ëàñü è ñêà çà ëà: «Ñëà âà Áîãó! Ìû íà ñâî áîä -íîé çåì ëå!» À Ö.Ë. ïðî òÿ íó ëà ðóêè ê ïî êè íó òî ìó áå ðå ãóè ñî ñëå çà ìè ïðî èç íåñ ëà: «Âñå íàøè áðà òüÿ îñ òà ëèñüòàì!».

×å ðåç ÷àñ õîäü áû â ìîê ðîé îäå æ äå îíè âî øëè â ôèí -ñêóþ èçáó, ðàñ ïëà òè ëèñü ñ êîí òðà áàí äè ñòà ìè è ñåëè îò -äîõ íóòü. Ñòà ðàÿ ôèí êà ñòà ëà âà ðèòü äëÿ íèõ êîôå, à å¸ìóæ, ïðåä ëà ãàÿ èì óìûòü ñÿ, ïðèí¸ñ êóâ øèí ñ âî äîé, ÷èñ -òîå ïî ëî òåí öå è êó ñîê ìûëà — ðîñ êîøü, äàâ íî óæå íåâè äàí íàÿ èìè. Îíè ðàñ ñêà çû âà ëè, êàê òðóä íî áûëî îòî -ðâàòü ñÿ îò æáà íà ñ ìî ëî êîì, ïî êà çàâ øèì ñÿ èì íå áåñ íûì íåê òà ðîì, è êàê âêó ñåí áûë êîôå ñ áå ëûì õëå áîì.

Ïî ñëå ýòî ãî õî çÿ èí ïî äàë çà ïðÿæ¸ííóþ ôèí ñêóþ òà -ðà òàé êó è ïîâ¸ç èõ â Òå ðèî êè â êà ðàí òèí, êî òî ðûé íà õî -äèë ñÿ â 15 âåð ñòàõ ê þãó îò ýòîé ôèí ñêîé äå ðåâ íè. Âîâðå ìÿ ïóòè âñ¸ ðà äî âà ëî âçî ðû áåã ëÿ íîê: è õî ðî øî îá ðà -áî òàí íàÿ çåì ëÿ, è ÷èñ òûå äî ìè êè ôèí íîâ, è ñû òàÿ ëî -øàä êà, è ñòî ÿâ øèå íà ëó ãàõ ñòî ãà ñåíà... Âñ¸ áûëî â òà -êîì ïî ðÿä êå, ÷èñ òî òå è èçî áè ëèè, âñ¸ ãî âî ðè ëî î çäî ðî -âîé íîð ìàëü íîé æèçíè.

Ê äå âÿ òè ÷à ñàì óòðà îíè ïðè áû ëè â êà ðàí òèí, ãäåïðî æè ëè â òå ÷å íèå äâóõ íå äåëü íà äà÷å, ïðè ñïî ñîá ëåí -íîé äëÿ ïðè¸ìà áå æåí öåâ. Èõ õî ðî øî êîð ìè ëè è çà áî òè -ëèñü îáî âñåõ èõ íó æ äàõ.

Íà äðó ãîé äåíü ïðèå õàë â êà ðàí òèí ãå íå ðàëü íûéñåê ðå òàðü Ôèí ëÿíä ñêîé Òåî ñî ôè ÷å ñêîé Ñåê öèè äîê òîðÑîíã. Îí ïðèâ¸ç äëÿ íèõ ñúå ñò íûå ïðè ïà ñû, äåíü ãè èñåð äå÷ íîå ïðåä ëî æå íèå ïðèå õàòü â Ãåëü ñèíã ôîðñ1. Êî -ãäà îíè, áëà ãî äà ðÿ åãî õëî ïî òàì, ïî ëó ÷è ëè ðàç ðå øå íèåâúå õàòü â Ãåëü ñèíã ôîðñ, èõ âñòðå ÷à ëè íà æå ëåç íî äî ðîæ -íîé ñòàí öèè ôèí ñêèå òåî ñî ôû; óâè äåâ èõ â èçî äðàí íûõïëàòü ÿõ è ðàñ ïà äàþ ùåé ñÿ îáó âè, ìíî ãèå èç íèõ âçâîë íî -âà ëèñü äî ñë¸ç.

Èõ óñò ðîè ëè â õî ðî øåé êîì íà òå ñ ÷èñ òûì áåëü¸ì èâàí íîé, è îíè ïî ÷óâ ñò âî âà ëè ñåáÿ, êàê â ðàþ. Âîç ìîæ -íîñòü ýòî ãî ðàÿ áûëà èì äàíà áëà ãî äà ðÿ ó÷à ñòèþ ôèí -ñêèõ òåî ñî ôîâ; îñ òàëü íûå áå æåí öû ïðî øëè ÷å ðåç òÿ -æ¸ëûå èñ ïû òà íèÿ.

 Ãåëü ñèíã ôîð ñå îíè ïðî áû ëè øåñòü íå äåëü è ïðè -ñóò ñò âî âà ëè íà ñúåç äå Ôèí ñêîé Ñåê öèè. À çà òåì ïî åõà ëè äà ëåå íà çà ïàä, â Áåëü ãèþ, íà äå ÿñü ïî ïàñòü íà ìå æ äó íà -ðîä íûé òåî ñî ôè ÷å ñêèé êîí ãðåññ, êî òî ðûé â òîì ãîäó ñî -ñòî ÿë ñÿ â Ïà ðè æå. Ïðè áàâ ëþ îò ñåáÿ, ÷òî èñ ïû òàòü ýòóðà äîñòü èì íå áûëî ñó æ äå íî — îíè íå äî áè ëèñü âî âðå ìÿôðàí öóç ñêîé âèçû.

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 19

1 Õåëü ñèí êè.

———————

×òî áû çà êîí ÷èòü ñâîé î÷åðê î äåÿ òåëü íî ñòè Ðóñ ñêîéÒåî ñî ôè ÷å ñêîé Ñåê öèè äî å¸ çà êðû òèÿ, óïî ìÿ íó â íå -ñêîëü êèõ ñëî âàõ, êà êóþ ðà áî òó íàì óäà ëîñü ñäå ëàòü âíåñà ìî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà.

Âñêî ðå ïî ñëå åãî îñ íî âà íèÿ áûë îð ãà íè çî âàí «Îð äåí Ñëó æå íèÿ», êî òî ðûé ïðî ÿâèë îñî áåí íî ýíåð ãè÷ íóþ äåÿ -òåëü íîñòü âî âðå ìÿ âîé íû. Âî âñåõ ïðî âèí öè àëü íûõ îò -äå ëàõ Ò.Î. áûëè óñò ðîå íû äå æóð ñò âà â âî åí íûõ ãîñ ïè òà -ëÿõ, ÷òå íèå âñëóõ äëÿ ðà íå íûõ è áå ñå äû ñ íèìè.  ñà ìîìÏå òåð áóð ãå Îð äåí Ñëó æå íèÿ èìåë äå âÿòü îò äå ëîâ:

1) Ìàñ òåð ñêóþ äëÿ øè òüÿ áå ëüÿ è âÿ çà íüÿ ò¸ïëûõ âå -ùåé.

2) Ñáîð ïî æåðò âî âà íèé äëÿ ðà íå íûõ âå ùà ìè. Ñ ýòîéöå ëüþ â ïî ìå ùå íèè Ò.Î. îò êðûë ñÿ ïóíêò ñáî ðà.

3) Áûëà óñò ðîå íà ñâîÿ êðî âàòü â Öàð ñêî ñåëü ñêîì ãîñ -ïè òà ëå; áûëè äå æóð ñò âà â ãîñ ïè òà ëÿõ. Íå ñêîëü êî ÷ëå íîâïî ñâÿ òè ëè ñåáÿ ðà áî òå â Êðàñ íîì Êðå ñòå.

4) ×òå íèå âñëóõ äëÿ ðà íå íûõ.5) Ëå òó ÷èå áèá ëèî òå êè, êî òî ðûå ðàç äà âà ëèñü è ðàñ -

ñû ëà ëèñü ïî ãîñ ïè òà ëÿì — ñ ðàñ ñêà çà ìè èäåà ëè ñòè ÷å -ñêî ãî íà ïðàâ ëå íèÿ, à òàê æå è òåî ñî ôè ÷å ñêèå áðî øþ ðû.

6) Ãðóï ïà ñêî ðîé ïî ìî ùè. Ÿ ÷ëå íû øëè íà âñÿ êóþíóæ íóþ ñïåø íóþ ðà áî òó.

7) Ñòà òè ñòè ÷å ñêàÿ ãðóï ïà: å¸ ÷ëå íû ðà áî òà ëè ïðè îò -êðûâ øèõ ñÿ áþðî äëÿ ïî ñî áèé âäî âàì, æ¸íàì è äå òÿì ðà -íå íûõ è óáè òûõ.

8) «Ñîþç Ðà äî ñòè è Êðà ñî òû». ×ëå íû ýòî ãî ñîþ çà ïî -ñå ùà ëè ãîñ ïè òà ëÿ, áå ñå äî âà ëè ñ ðà íå íû ìè è ðàç äà âà ëèèì öâå òû.

9) Ãðóï ïà «Òðó áà äó ðîâ» îá õî äè ëà ãîñ ïè òà ëÿ è ïðè -þòû äëÿ âû çäî ðàâ ëè âàþ ùèõ ðà íå íûõ è óñò ðàè âà ëà êîí -öåð òû, âî âðå ìÿ êî òî ðûõ ïî êà çû âà ëèñü ñâå òî âûå êàð òè -íû, ñî ïðî âî æ äàå ìûå ïîä õî äÿ ùåé ìó çû êîé ïîä ðó êî âî -äñòâîì À.À. è ñêðè ïà÷ êè Óí êîâ ñêîé.

Äâà ïî ñëåä íèõ âèäà ïî ìî ùè áûëè îñî áåí íî îöå íå íû ðà íå íû ìè è ïåð ñî íà ëîì áîëü íèö. Öâå òû, ðàç äà âàå ìûåðà íå íûì è ëàñ êî âûå ñ íèìè áå ñå äû âû çû âà ëè áîëü øóþðà äîñòü, à ïî ñëå êîí öåð òà îíè ñòà íî âè ëèñü ñïî êîé íåå èïðî ñû ïà ëèñü áî ëåå áîä ðû ìè.

Òîò æå Îð äåí Ñëó æå íèÿ èìåë ñâî åé çà äà ÷åé ðàñ ïðî -ñòðà íå íèå âå ãå òà ðè àí ñò âà.

Îð äåí ýòîò îò êðûë â 1910 ãîäó íà Âà ñèëü åâ ñêîì Îñò -ðî âå âå ãå òà ðè àí ñêóþ ñòî ëî âóþ ïîä ðó êî âî äñòâîì Á.Þ.Êà ëÿð. Ýòà ñòî ëî âàÿ ïðî ñó ùå ñò âî âà ëà äî 1921 ãîäà, âíî -ñÿ ñâîè äî õî äû â êàñ ñó Îá ùå ñò âà. Îíà îêà çà ëà ìíî ãî óñ -ëóã ó÷à ùåé ñÿ ìî ëîä¸æè, à òàê æå è ÷ëå íàì Ò.Î., êî ãäà íà -ñòó ïèë ãî ëîä. Óñò ðîè òåëü íè öà ñòî ëî âîé Á.Þ. Êà ëÿð äîë -ãî áî ðî ëàñü, ìó æå ñò âåí íî îò ñòàè âàÿ íàøó ñòî ëî âóþ, íîäà ëåå 1921 ãîäà âåñ òè å¸ óæå îêà çà ëîñü íå âîç ìîæ íî.

 1917 ãîäó Ð.Ò.Î. óñò ðîè ëî ïîä Ïå òåð áóð ãîì «Äîìîò äû õà» íà äà÷å, ïî äà ðåí íîé Îá ùå ñò âó îä íèì èç åãî÷ëå íîâ. Öå ëüþ ýòî ãî äîìà áûëî äàòü âîç ìîæ íîñòü æå -ëàþ ùèì ïðî âåñ òè íå ñêîëü êî äíåé â òè øè íå è îäè íî ÷å ñò -âå. Ýòî ìó äîìó áûëî äàíî èìÿ «Âà ñàí òà». (Ê ñî æà ëå íèþ,îí ñãî ðåë ïî ñëå íå äîë ãî ãî ñó ùå ñò âî âà íèÿ).

 1918 ãîäó áûëî îñ íî âà íî êîî ïå ðà òèâ íîå îá ùå ñò âî«Âåñò íèê», èìåâ øåå íà Ëè òåé íîì ïðî ñïåê òå ñâîè ìàñ -òåð ñêèå, ñâîþ òè ïî ãðà ôèþ è ñâîé ìà ãà çèí òåî ñî ôè ÷å -ñêèõ êíèã è êàð òèí, à òàê æå êóñ òàð íûõ õó äî æå ñò âåí íûõèç äå ëèé. Äå âè çîì êîî ïå ðà òèâ íî ãî îá ùå ñò âà áûëî: «Ðû -öàð ñò âî â òîð ãîâ ëå».

Íà âñ¸ ýòî ïî òðå áî âà ëèñü çíà ÷è òåëü íûå ñðåä ñò âà, êî -òî ðûå Îá ùå ñò âî ïî ëó ÷è ëî îò ñâî åãî ÷ëå íà È.À. Àíó÷ êè -íà. Èñ òî ðèÿ åãî ïî æåðò âî âà íèÿ íà ñòîëü êî èí òå ðåñ íà, ÷òî å¸ ñòî èò ðàñ ñêà çàòü. Ñî âåð øåí íî íå èç âåñò íûé íàì èí æå -íåð Àíó÷ êèí, ïî áû âàâ íà îò êðû òîì òåî ñî ôè ÷å ñêîì ñî á -ðà íèè, ñòàë î÷åíü èí òå ðå ñî âàòü ñÿ íà øè ìè ó÷å íèÿ ìè. Îí áûë â òî âðå ìÿ â ïî ëî ñå íå óäà÷, íå íà õî äÿ ðà áî òû, èñèëü íî òîñ êî âàë, îñ òà âà ÿñü áåç äåëà. Ïðè ñóò ñò âóÿ íà îäíîì èç òåî ñî ôè ÷å ñêèõ ñî á ðà íèé, îí äàë ìîë ÷à ëè âûéîáåò, ÷òî åñëè åìó óäà ñò ñÿ ïî ëó ÷èòü âû ãîä íóþ ðà áî òó, îíáó äåò ïî ìî ãàòü Òåî ñî ôè ÷å ñêî ìó Îá ùå ñò âó. Ïî ñëå ýòî ãî

äíÿ ïðî èçîø ëà ðåç êàÿ ïå ðå ìå íà â åãî ñóäü áå. Ñî âñåõñòî ðîí ïîÿ âè ëèñü âû ãîä íûå ïðåä ëî æå íèÿ, è îí â ñà ìîåêî ðîò êîå âðå ìÿ ðàç áî ãà òåë íà ñòîëü êî, ÷òî ìîã ïî ìî ãàòüÒåî ñî ôè ÷å ñêî ìó Îá ùå ñò âó êðóï íû ìè ñóì ìà ìè. Äà÷à«Âà ñàí òà» è òè ïî ãðà ôèÿ áûëè òàê æå åãî ïîäàðêàìèÎáùåñòâó.

Êðî ìå Îð äå íà Ñëó æå íèÿ âíóò ðè Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá -ùå ñò âà âîç íèê ëè îäíî çà äðó ãèì íå ñêîëü êî òåñ íî ñâÿ çàí -íûõ ñ íèì äó õîâ íûõ íà ÷è íà íèé: «Ðå ëè ãè îç íî-ôè ëî ñîô -ñêîå Îáú å äè íå íèå» ïðåä ñòà âè òå ëåé ðàç ëè÷ íûõ ðå ëè ãè -îç íî-ôè ëî ñîô ñêèõ òå ÷å íèé. À.À. óäà ëîñü çà èí òå ðå ñî âàòüíå ñêîëü êèõ ïðåä ñòà âè òå ëåé äó õî âåí ñò âà è ôè ëî ñî ôèè, èïåð âîå ñî á ðà íèå ýòî ãî îáú å äè íå íèÿ ñî ñòîÿ ëîñü âî êðóãôîð ìó ëû «Åäèí ñò âî Áîãà, Áðàò ñò âî ×å ëî âå ÷å ñò âà, Ñëó -æå íèå ìèðó âî èìÿ Áîãà».

Çà ãîä äî ýòî ãî îá ðà çî âàë ñÿ «Ñîþç Âîñ ïè òà íèÿ Ñâî -áîä íî ãî ×å ëî âå êà». Äå âè çîì ýòî ãî ñîþ çà áûëî: «Ñ÷à ñòüåè ñâî áî äà íà ðî äà çà âè ñÿò îò âíóò ðåí íåé êóëü òó ðû åãîãðà æ äàí». Ñîþç óñò ðàè âàë âîñ êðåñ íûå êëàñ ñû, âå ÷åð íèåêóð ñû, ëåê öèè, áå ñå äû è ýòè ÷å ñêèå êóð ñû. Êðî ìå òîãî, îí îñ íî âàë «Îò äåë ìî ëîä¸æè», êî òî ðûé óñ ïåø íî ðà áî òàëïðè ìíî ãèõ ãèì íà çè ÿõ.

Âíå ñà ìî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà À.À. ñ ãðóï ïîé òåî ñî ôîâ ïðè íè ìà ëà ó÷à ñòèå â ðàç ëè÷ íûõ îá ùå ñò âåí -íûõ íà ÷è íà íè ÿõ è ñòà ðà ëàñü îá ðà çî âàòü ñâÿçü ñ ïå ðå äî -âû ìè äó õîâ íû ìè òå ÷å íèÿ ìè.

———————

Åñëè áû ðå âî ëþ öèÿ íå óíè÷ òî æè ëà âñþ ðóñ ñêóþ äó -õîâ íóþ êóëü òó ðó, ìîæ íî ñ óâå ðåí íî ñòüþ ñêà çàòü, ÷òîâ Ðîñ ñèè íà ñòàë áû íà ñòîÿ ùèé ðàñ öâåò òåî ñî ôèè. Î íàñçà ãî âî ðè ëè, íà ÷à ëè èí òå ðå ñî âàòü ñÿ íà øè ìè ó÷å íèÿ ìè,ñ íà ìè ñòà ëè ñ÷è òàòü ñÿ ïðåä ñòà âè òå ëè ïå ðå äî âî ãî ñëîÿðóñ ñêî ãî îá ùå ñò âà, íàøà ëè òå ðà òó ðà ñòà ðà áû ñò ðî ðàñ -ïðî ñòðà íÿòü ñÿ, íàøè êíè ãè ïîÿ âè ëèñü â âèò ðè íàõ âñåõáîëü øèõ êíèæ íûõ ìà ãà çè íîâ. È íà íà øèõ ïóá ëè÷ íûõâå ÷å ðàõ è âû ñòó ï ëå íè ÿõ ìû èìå ëè âñ¸ áîëü øèé óñ ïåõ.Òàé íà ýòî ãî óñ ïå õà çà êëþ ÷à ëàñü íå òîëü êî â íî âèç íåó÷å íèé è âû ñî òå òåî ñî ôè ÷å ñêèõ èäåà ëîâ, íî è â öåëü íî -ñòè íà ñòðîå íèÿ ïåð âûõ ïèî íå ðîâ òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî äâè æå -íèÿ, â èõ ñòðåì ëå íèè îäó õî òâî ðèòü âñ¸, ñ ÷åì ñî ïðè êà ñà -ëàñü èõ äåÿ òåëü íîñòü.

Êàê ïðè ìåð âñïî ìè íà åò ñÿ ìíå âå ÷åð, çà äó ìàí íûé èóñò ðî åí íûé À.À. â ïà ìÿòü íà øåé óìåð øåé âè öå-ïðåä ñå -äà òåëü íè öû À.Ï. Ôè ëî ñî ôî âîé. Ìû çíà ëè, ÷òî å¸ èìÿïðè âëå÷¸ò ñà ìóþ èç áðàí íóþ ïóá ëè êó Ïå òåð áóð ãà, è äåé -ñò âè òåëü íî, íà ýòîì âå ÷å ðå ñî áðàë ñÿ öâåò ïå òåð áóðã ñêî ãî âûñ øå ãî îá ùå ñò âà. Íàñ ïðè øëè ñëó øàòü ëþäè ìíî ãîçíàþ ùèå è ìíî ãî âè äåâ øèå, ïðå ñû ùåí íûå âïå ÷àò ëå -íèÿ ìè, è èõ íåëü çÿ áûëî óäîâ ëå òâî ðèòü ÷åì-íè áóäü îáû -äåí íûì èëè ïî ñðåä ñò âåí íûì.

Ìíå ëè÷ íî áûëî áî ÿç íî çà òó ïðî ãðàì ìó âå ÷å ðà, êî -òî ðóþ âû ðà áî òà ëà À.À. Ïî å¸ óêà çà íèþ ìû íà ÷à ëè èñ -êàòü âñþ äó — è ó ñåáÿ, è â õó äî æå ñò âåí íûõ ìà ãà çè íàõ,êàð òèí êè è îò êðûò êè, èñ ïîë íåí íûå â êðàñ êàõ, ïå ðå äà -âàâ øèå ðàç ëè÷ íûå ìî ìåí òû èç æèç íè ïðè ðî äû è îò ðà -æàþ ùèå ïå ðå æè âà íèÿ äó õîâ íî ïðî áóæä¸ííîé ÷å ëî âå ÷å -ñêîé äóøè. Ìî òè âû áûëè âçÿ òû èç âñåõ âå êîâ è ðå ëè ãè -îç íûõ âå ðî âà íèé ðàç ëè÷ íûõ íà ðî äîâ. Ñî áðà ëàñü áîëü -øàÿ êîë ëåê öèÿ, èç êî òî ðîé áûëè âû áðà íû íàè áî ëåå çíà -÷è òåëü íûå õó äî æå ñò âåí íî èñ ïîë íåí íûå ìî òè âû; ê ýòèìèç áðàí íûì êàð òè íàì íàø ìó çû êàëü íûé îò äåë ïî äîá ðàëñî îò âåò ñò âåí íóþ ìó çû êó, ÷à ñòüþ êëàñ ñè ÷å ñêóþ, ÷à ñòüþñîá ñò âåí íî ãî ìó çû êàëü íî ãî âäîõíîâåíèÿ.

Çàëà îñ òà âà ëàñü â òåì íî òå, à èñ ïîë íè òå ëè ìó çû êàëü -íî ãî ñî ïðî âî æ äå íèÿ îñ òà âà ëèñü ñêðû òû ìè îò ïóá ëè êè çà äðà ïè ðîâ êà ìè è âû ñî êè ìè ðàñ òå íèÿ ìè. Êî ãäà íà ýê ðà íåâîë øåá íî ãî ôî íà ðÿ ïî ÿâ ëÿ ëàñü êàð òè íà, èç ãëó áè íû çà -ëû ðàç äà âà ëàñü ìó çû êà, êî òî ðàÿ ãî âî ðè ëà î å¸ âíóò ðåí -íåì ñìûñëå.

Âïå ÷àò ëå íèå îò ýòî ãî âå ÷å ðà ïðå âçîø ëî âñå íàøèîæè äà íèÿ. Âû áîð êàð òèí è ñî îò âåò ñò âóþ ùàÿ ìó çû êà, áó -äèâ øàÿ â äóøå çðè òå ëÿ æå ëàå ìûå âïå ÷àò ëå íèÿ è òåìûñ ëè è ÷óâ ñò âà â ïîë íîé ãàð ìî íèè ñ ìó çû êàëü íû ìè

20 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

ìî òè âà ìè, êî òî ðû ìè — êàê îäèí ÷å ëî âåê — áûëè îäó -øåâ ëå íû âñå èñ ïîë íè òå ëè êîí öåð òà, ïðî èç âå ëè íå îáûê -íî âåí íî ñèëü íîå âïå ÷àò ëå íèå íà ïðè ñóò ñò âóþ ùèõ.

Ïî îêîí ÷à íèè âå ÷å ðà ìíî ãèå ïî æå ëà ëè ïî çíà êî ìèòü -ñÿ ñ åãî âäîõ íî âè òåëü íè öåé, ïðåä ñå äà òåëü íè öåé Òåî ñî -ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà.

Ïðî áè ðà ÿñü ñðå äè óõî äÿ ùåé òîë ïû, ÿ âíè ìà òåëü íîïðè ñëó øè âà ëàñü ê òîìó, ÷òî ãî âî ðè ëè, è ñëû øà ëà òà êèåôðà çû: «Íóæ íî îò äàòü ñïðà âåä ëè âîñòü òåî ñî ôàì, îíèóìå þò ñîç äà âàòü íà ñòðîå íèå» ... «Ýòî êà êèå-òî íå îáûê íî -âåí íûå ëþäè» ... «Ýòî âîç ðîæä¸ííûå ïè ôà ãî ðåé öû» ...«Íóæ íî ó íèõ ïî ó÷èòü ñÿ âûñ øå ìó èñ êóñ ñò âó, êàê ñëå äó åò îäó õî òâî ðÿòü èñ êóñ ñò âî»...

Ïî âòî ðÿþ, ïóá ëè êà áûëà èç òîé ñðå äû, êî òî ðóþòðóä íî óäîâ ëå òâî ðèòü, è óñ ïåõ ýòî ãî âå ÷å ðà çà ñòàâ ëÿ åòäó ìàòü, ÷òî åñëè áû âñå äó õîâ íûå íà ÷è íà íèÿ íå ïðå êðà -òè ëèñü âî âðå ìÿ ðå âî ëþ öèè, êàê ðàç â òî âðå ìÿ, êî ãäàó÷å íèÿ òåî ñî ôèè òîëü êî ÷òî íà ÷è íà ëè ïðî íè êàòü â îá -ùå ñò âåí íîå ñîç íà íèå, îíè ìîã ëè áû îêà çàòü áîëü øîåâëèÿ íèå íà äó õîâ íóþ êóëü òó ðó Ðîñ ñèè.

Çíàÿ ýòî, ìîæ íî ïî äó ìàòü, ÷òî èñ òî ðèÿ Ð.Ò.Î. çà êîí -÷è ëàñü.

Íî íå äà ðîì åãî îñ íî âà òåëü íè öà À.À. Êà ìåí ñêàÿ îäà -ðå íà ñâîé ñò âà ìè «íå ïðå îäî ëè ìî ãî âîè íà», êî òî ðûé íè -êî ãäà íå ñäà¸òñÿ è, ïîêà â í¸ì åù¸ ñî õðà íè ëàñü èñ êðàæèç íè, ñíî âà è ñíî âà áðî ñà åò ñÿ â áîðü áó. Íå ìåä ëåí íî,êàê òîëü êî îíà ñïàñ ëàñü áåã ñò âîì îò ïðå ñëå äî âà íèé èîáîñ íî âà ëàñü, ïî óêà çà íèþ ïðå çè äåí òà Àííè Áåç àíò, âØâåé öà ðèè, îíà ñòà ëà äó ìàòü î âîñ ñòà íîâ ëå íèè Ðóñ ñêî -ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà çà ãðà íè öåé. Îíà âî øëà âñíî øå íèå ñ ðàñ ñå ÿí íû ìè ïî âñå ìó ñâå òó ðóñ ñêè ìè òåî ñî -ôà ìè è ñòà ëà èç äà âàòü ìà ëåíü êèé ïå ðèî äè ÷å ñêèé æóð -íàë «Âåñò íèê», êî òî ðûé äîë æåí áûë ñëó æèòü çâå íîì äëÿ èõ ñî åäè íå íèÿ â îäíó ñïëî÷¸ííóþ òåî ñî ôè ÷å ñêóþ ñå ìüþ; çà òåì îíà äî áè ëàñü òîãî, ÷òî âîç íèê ëè â Øâåé öà ðèè,Àíã ëèè, Ôðàí öèè, Áåëü ãèè è Ãåð ìà íèè ñåìü ðà áî òàþ -ùèõ òåî ñî ôè ÷å ñêèõ öåí òðîâ, íå îá õî äè ìûõ äëÿ ïî ëó ÷å -íèÿ õàð òèè, è â 1925 ãîäó, â äíè çî ëî òî ãî þáè ëåÿ â Àäü ÿ -ðå, îíà ïî ëó ÷è ëà õàð òèþ, ïðè çíàþ ùóþ «Ðóñ ñêóþ Ñåê -öèþ Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà âíå Ðîñ ñèè» çà ñà ìî ñòîÿ -òåëü íóþ ÷àñòü ìè ðî âî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà; áëà -ãî äà ðÿ ýòî ìó À.À ìîã ëà âî çîá íî âèòü ñâîþ äåÿ òåëü íîñòüãå íå ðàëü íî ãî ñåê ðå òà ðÿ âîç ðîæä¸ííîé íà ÷óæ áè íå Ðóñ -ñêîé Ñåê öèè.  1935 ãîäó â íåé óæå èìå ëîñü 13 ëîæ èìíî ãî îò äåëü íûõ êðóæ êîâ â ðàç ëè÷ íûõ ÷àñ òÿõ ñâå òà. Äå -ñÿ òè ëå òèå ýòîé âîç ðîæä¸ííîé Ðóñ ñêîé Ñåê öèè áûëî îò -ïðàçä íî âà íî â Ïàðèæå â 1933 ãîäó.

À.À. ñäå ëà ëà âñ¸, ÷òî âîç ìîæ íî áûëî ñäå ëàòü äëÿ âîç -ðî æ äå íèÿ òåî ñî ôè ÷å ñêîé ðà áî òû â óñ ëî âè ÿõ áåñ ïðà âèÿ èòÿæ¸ëîé íó æ äû ýìèã ðàíò ñêî ãî ñó ùå ñò âî âà íèÿ. ×òî áûäàòü âîç ìîæ íîñòü ñî åäè íèòü ñÿ äëÿ îá ùåé ðà áî òû ïðåä -ñòà âè òå ëÿì ðàç áðî ñàí íûõ ïî Åâ ðî ïå òåî ñî ôè ÷å ñêèõ öåí -òðîâ, åé óäà ëîñü îð ãà íè çî âàòü åæå ãîä íóþ «Ðóñ ñêóþ òåî -ñî ôè ÷å ñêóþ íå äå ëþ». Íå îá ëà äàÿ íè êà êè ìè ëè÷ íû ìèñðåä ñò âà ìè, À.À. èìå ëà çàòî â ðàç ëè÷ íûõ åâ ðî ïåé ñêèõöåí òðàõ ìíî ãî ÷èñ ëåí íûõ äðó çåé, êî òî ðûå ïðåä ëà ãà ëèïðè þòèòü ïðè åç æàâ øèõ äå ëå ãà òîâ è äîñ òàâ ëÿòü íà âðå -ìÿ ðóñ ñêî ãî ñúåç äà ïîä õî äÿ ùåå äëÿ èõ ñî á ðà íèé ïî ìå -ùåíèå.

Íà ýòèõ ñúåç äàõ ðàç ðà áà òû âà ëè ñî îá ùà, êàê êî ãäà-òîâ Ïîä áîð êàõ, îá ùèé ïëàí ïðåä ñòîÿ ùåé ãî äî âîé ðà áî òû.Ýòè ñî âìå ñò íûå ñî âå ùà íèÿ äà âà ëè âñå ìó çà ðó áåæ íî ìóòåî ñî ôè ÷å ñêî ìó äâè æå íèþ íî âûå ñèëû è âäîõ íî âå íèå.Êðî ìå îá ùåé òåî ñî ôè ÷å ñêîé ðà áî òû íà îä íîì èç ýòèõåæå ãîä íûõ ñî á ðà íèé âîç íèê ëà ìûñëü ñîç äàòü «Îð äåíÑëó æå íèÿ Ðîñ ñèè», öå ëüþ êî òî ðî ãî áûëî èçó ÷å íèå Ðîñ -ñèè è äóøè å¸ íà ðî äà. Íàè áî ëåå àê òèâ íûå ÷ëå íû âçÿ -ëèñü óã ëó áèòü ñâîþ çíà íèå äðåâ íåé å¸ è íî âîé èñ òî ðèè,å¸ ýïî ñà, ëå ãåíä è ñêà çîê, çíà ÷å íèå å¸ äðåâ íèõ ìî íà ñòû -ðåé â ðàç âè òèè êóëü òó ðû è íà öèî íàëü íûõ ÷åðò å¸ ëè òå -ðà òó ðû è èñêóññòâà.

Ðå çóëü òà òîì òà êî ãî èçó ÷å íèÿ áûë ðÿä äîê ëà äîâ, êî -òî ðûé ðàñ ñû ëàë ñÿ âî âñå òåî ñî ôè ÷å ñêèå îò äå ëû.

Êðî ìå ðà áî òû ñ ðóñ ñêè ìè òåî ñî ôà ìè è ïî ðó ÷åí íîéåé À. Áåç àíò ñïå öè àëü íîé çà äà ÷è â Øâåé öàð ñêîé Ñåê -öèè, À.À. ñó ìå ëà ïðè ëî æèòü ñâîè ñèëû â îá ëàñ òè ìå æ äó -íà ðîä íûõ îá ùå ñò âåí íûõ çà äà÷, ñî ïðè êà ñàþ ùèõ ñÿ ñ çà -äà ÷à ìè òåî ñî ôèè.

Îä íèì èç å¸ ïåð âûõ äîñ òè æå íèé áûë áëå ñòÿ ùå âû -äåð æàí íûé ýê çà ìåí íà äîê òî ðà des lettres1 ïðè Æå íåâ -ñêîì Óíè âåð ñè òå òå. Íà áëþ äàÿ çà òåì, êà êîå áîëü øîåçíà ÷å íèå åâ ðî ïåé ñêàÿ ïóá ëè êà ïðè äà¸ò íà ó÷ íî ìó öåí çó,îíà ðå øè ëà äëÿ ïîä íÿ òèÿ öåí íî ñòè ñâî åé òåî ñî ôè ÷å ñêîé ðà áî òû äî áûòü ýòîò öåíç. Âåñ íîé 1926 ãîäà, ïî ñëå âû äåð -æàí íî ãî óíè âåð ñè òåò ñêî ãî ýê çà ìå íà, åé ïðåä ñòîÿ ëî çà -ùè ùàòü ñâîþ äîê òîð ñêóþ äèñ ñåð òà öèþ. Ñâî åé òå ìîé îíà âçÿ ëà «La Bhagavad-Gita et son role dans le mouvementre ligieux de l’Inde»2. Äèñ ñåð òà öèÿ îêà çà ëàñü òà êîé èí òå -ðåñ íîé, ÷òî ïðè âëåê ëà ìàñ ñó ñëó øà òå ëåé — íå òîëü êî èçñà ìî ãî óíè âåð ñè òå òà, íî è èç ãîðîäà.

Áîëü øàÿ óíè âåð ñè òåò ñêàÿ àó äè òî ðèÿ áûëà ïå ðå ïîë -íå íà, è åé ïðè øëîñü â òå ÷å íèå öå ëûõ ÷å òûð¸õ ÷à ñîâ çà -ùè ùàòü ñÿ îò íà ïà äå íèé ñâî èõ îï ïî íåí òîâ. Ïî îêîí ÷à -íèè ýòîé áèò âû ïðåä ñå äà òåëü æþðè îáú ÿ âèë, ÷òî ïî åäè -íî ãëàñ íî ìó ðå øå íèþ æþðè îí âûäà¸ò åé ñ ïî õâà ëîé èïî çäðàâ ëå íè åì äîê òîð ñêèé äè ïëîì, è ïðè ýòîì äî áà âèë,÷òî ýê çà ìå íà òî ðû âîñ õè ùà ëèñü íå òîëü êî ñåðü¸çíî ñòüþè ãëó áè íîé å¸ îò âå òîâ, íî è òåì, ñ êà êèì ñïî êîé ñò âè åì èäðó æå ëþ áè åì îíà îò âå ÷à ëà íà âñå íà ïàä êè îïïîíåíòîâ.

 ñëå äóþ ùåì 1927 ãîäó åé áûëî ðàç ðå øå íî îò êðûòüâ êà ÷å ñò âå ïðè âàò-äî öåí òà Æå íåâ ñêî ãî Óíè âåð ñè òå òà êà -ôåä ðó Ñðàâ íè òåëü íî ãî Èçó ÷å íèÿ Ðå ëè ãèé.  1935 ãîäóîíà óæå ÷è òà ëà òðè êóð ñà: «Ñðàâ íè òåëü íîå èçó ÷å íèå ðå -ëè ãèé», «Âå äèçì è Áõà ãà âàä-ãè òà» è «Ôè ëî ñî ôèÿ ïðå -êðàñ íî ãî». Îñî áåí íûé èí òå ðåñ âû çû âàë ïî ñëåä íèé, áî -ëåå äîñ òóï íûé êóðñ, êî òî ðûé îíà îò âðå ìå íè äî âðå ìå íèèë ëþ ñò ðè ðî âà ëà ñâå òî âû ìè êàð òè íà ìè. Ãëàâ íàÿ öåëüýòî ãî êóð ñà áûëà âû ÿñ íèòü ñó ùå ñò âî âà íèå ðèò ìà è ãàð -ìî íèè â Ïðè ðî äå, â èñ êóñ ñò âå è â íà ñòðîå íèè ÷å ëî âå ÷å -ñêîé äóøè, à òàê æå âñ¸ çíà ÷å íèå êðà ñî òû äëÿ êóëü òó ðûè äëÿ ðàç âè òèÿ âåð íî ãî ýñ òå òè ÷å ñêî ãî ÷óâñòâà.

 1925 ãîäó ã-æà Ñàí äåðñ, áûâ øàÿ â Ëîí äî íå ãëà âîé«World Peace Union» (Ìè ðî âîé Ëèãè Ìèðà) ïðåä ëî æè ëàÀ.À. îð ãà íè çî âàòü â Æå íå âå «Íå äå ëþ ìèðà», êàê ïîä -ãîòîâèòåëüíóþ ìåðó ê ìî ìåí òó «Âå ëè êî ãî Ìîë ÷à íèÿ»â óò ðî 11 íî ÿá ðÿ.

Íà ÷è íàÿ ñ ýòî ãî ãîäà À.À. óäà ëîñü âû çâàòü ê æèç íè è óï ðî ÷èòü â Æå íå âå ÷ðåç âû ÷àé íî ñî äåð æà òåëü íóþ è ïî -ïó ëÿð íóþ «Íå äå ëþ ìèðà». Íî ýòî òðå áî âà ëî áîëü øî ãîíà ïðÿ æå íèÿ, à òàê æå è áîëü øî ãî îð ãà íè çà òîð ñêî ãî îïû -òà. Åé ïðè õî äè ëîñü êà æ äûé ðàç ëè÷ íî îá õî äèòü âñåõïðåä ñòà âè òå ëåé öåðê âåé è ìíî ãî ÷èñ ëåí íûå â Æå íå âåñîþ çû è îá ùå ñò âà, îáú ÿñ íÿÿ èì çíà ÷å íèå òà êîé «Íå äå -ëè», à òàê æå ïðè âëå êàòü ê ñî òðóä íè ÷å ñò âó âû äàþ ùèõ ñÿïðî ôåñ ñî ðîâ è îá ùå ñò âåí íûõ äåÿ òå ëåé. Íå îá õî äè ìîáûëî òàê æå ëè÷ íî îá ðà ùàòü ñÿ ê ìè íè ñò ðó íà ðîä íî ãîïðî ñâå ùå íèÿ äëÿ ðàç ðå øå íèÿ âñåì øêî ëàì è ó÷åá íûìçà âå äå íè ÿì ó÷à ñò âî âàòü â «Âå ëè êîì Ìîë ÷à íèè», à òàê æå ê ãî ðîä ñêèì è öåð êîâ íûì âëà ñòÿì, ïðî ñÿ ó ïåð âûõ ñî -äåé ñò âèÿ â ïðå êðà ùå íèè óëè÷ íî ãî äâè æå íèÿ â íà çíà -÷åí íûé ìî ìåíò 11 íî ÿá ðÿ, à ó âòî ðûõ — ðàç ðå øå íèÿ êî -ëî êîëü íî ãî çâî íà âî âñåõ ãî ðîä ñêèõ öåðê âÿõ. (Ñèã íàëäîë æåí áûë ïî äà âàòü èñ òî ðè ÷å ñêèé êî ëî êîë ñî áî ðà ñâ.Ïåò ðà, íà çû âàå ìûé «Clemence», òàê êàê â ñðåä íèå âåêàåãî çâîí âîç âå ùàë àìíèñòèþ).

Âíà ÷à ëå ê ïîä íÿ òî ìó À.À. äâè æå íèþ ïðèìê íó ëîïÿòü èëè øåñòü ìå æ äó íà ðîä íûõ êóëü òóð íûõ îá ùåñòâ, àâ 1935 ãîäó â í¸ì ó÷à ñò âî âà ëî 19 îá ùåñòâ è ñîþ çîâ. Ïîä -ãî òî âè òåëü íàÿ ðà áî òà À.À. äëÿ îð ãà íè çà öèè «Íå äå ëèìèðà» íà ÷è íà ëàñü ñ òîãî, ÷òî îíà ñî çû âà ëà ïðåä ñòà âè òå -ëåé ïðèìê íóâ øèõ îá ùåñòâ è ñî îá ùà ñ íèìè ñî ñòàâ ëÿ ëàïðî ãðàì ìó, êî òî ðóþ îíè è ðàñ ïðå äå ëÿ ëè ìå æ äó ñî áîé.Òà êèì îá ðà çîì îäíî îá ùå ñò âî áðà ëî íà ñåáÿ äåíü «Âîñ -

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 21

1 Ëè òå ðà òó ðû.2 Áõà ãà âàä-ãè òà è å¸ ðîëü â ðå ëè ãè îç íîì äâè æå íèè Èí äèè.

ïè òà íèå è ìèð», äðó ãîå — äåíü «Íàó êà è ìèð», òðåòüå —«Ðå ëè ãèÿ è ìèð», è ò.ä. Ïðî ãðàì ìû ýòè ðàç âå øè âà ëèñüïî âñå ìó ãî ðî äó, à ñàìà À.À. ñ áëè æàé øè ìè ñî òðóä íè êà -ìè óñè ëåí íî ïðî ïà ãàí äè ðî âà ëà ñìûñë âñå îá ùå ãî ìîë ÷à -íèÿ â òå ÷å íèå äâóõ ìè íóò â øêî ëàõ, íà ôàá ðè êàõ, â ìà ãà -çè íàõ, êîí òî ðàõ è ìàñ òåð ñêèõ.

Îä íîé èç ãëàâ íûõ çà äà÷ äëÿ óñ ïå õà «Íå äå ëè ìèðà»áûëî ïðè âëå÷ü èç âåñò íûõ òà ëàíò ëè âûõ îðà òî ðîâ äëÿ îñ -âå ùå íèÿ ñî âñåõ ñòî ðîí âàæ íî ñòè ìèðà è âîç ìîæ íî ñòèïîä äåð æè âàòü åãî â ìå æ äó íà ðîä íîì ìàñ øòà áå. Ýòà çà äà -÷à âïîë íå óäà ëàñü, è íà ïðè ãëà øå íèå À.À. îòî çâà ëèñü òà -êèå âû äàþ ùèå ñÿ îðà òî ðû êàê ïðîô. Îëü òåð ìàð, ä-ð Ëàí -ãå, èñ òî ðèê Æå íåâ ñêî ãî Óíè âåð ñè òå òà ïðîô. Ðå âåð äýí,ôè ëî ñî ôèè è ýòè êè ïðîô. Øîäà, çíà ìå íè òûé áî òà íèêïðîô. Ìîíñ-Ãåð öåí, ôè çèê Ìàëüò, ïðî ôåñ ñîð ïñè õî ëî -ãèè, áûâ øèé ìè íèñòð ïðî ñâå ùå íèÿ è äðó ãèå.

 1933 ãîäó ã-æà Ñàí äåðñ îò êà çà ëàñü îò ñâî åãî ïî ñòàãëà âû «Ìè ðî âîé Ëèãè Ìèðà», ïðåä ëî æèâ ïå ðå äàòü ýòîòïîñò À.À., êî òî ðàÿ è ñî ãëà ñè ëàñü çà íÿòü åãî. Íî êî âðå ìå -íè 1935 ãîäà «Íå äå ëÿ ìèðà» ñòà ëà óæå íà ñòîëü êî çíà ÷è -òåëü íûì è ïî ïó ëÿð íûì ÿâ ëå íè åì æèç íè Æå íå âû, ÷òîâ êðó ãó åãî âûñ øèõ ïðåä ñòà âè òå ëåé ÿâè ëîñü æå ëà íèåâçÿòü åãî èíè öèà òè âó â ñâîè ðóêè. À.À óç íà ëà îá ýòîì îòîä íî ãî èç âû äàþ ùèõ ñÿ æå íåâ ñêèõ äåÿ òå ëåé è ïî øëà íà -âñòðå ÷ó ýòî ìó æå ëà íèþ, äó ìàÿ, ÷òî òà êàÿ ïå ðå ìå íà áó äåò ïî ëåç íà äëÿ äåëà, è ïðåä ëî æè ëà ñâî¸ ìå ñòî âñå ìè óâà -æàå ìî ìó ïðîô. Ï. Áîâý, îáå ùàÿ ïðè ýòîì è â áó äó ùåìïî ìî ãàòü â îð ãà íè çà öèè «Íå äå ëè ìèðà».

Äðó ãèì âè äîì ìå æ äó íà ðîä íîé äåÿ òåëü íî ñòè À.À.ÿâè ëàñü å¸ ðà áî òà â âîç íèê øåì Ìå æ äó íà ðîä íîì Öåí òðåÅâ ðî ïåé ñêîé Òåî ñî ôè ÷å ñêîé Ôå äå ðà öèè.

Èäåÿ òà êî ãî öåí òðà ïðè íàä ëå æèò ã-æå Êà çåíñ, èç -âåñò íîé â Èí äèè îá ùå ñò âåí íîé äåÿ òåëü íè öå, æåíå äè -ðåê òî ðà Ìà äà íà ïàëü ñêî ãî Êîë ëåä æà — Äæåéì ñà Êà çåí -ñà (Dr. James H. Cousins). Îíà ñäå ëà ëà äîê ëàä íà êîí -ãðåñ ñå Åâ ðî ïåé ñêîé Òåî ñî ôè ÷å ñêîé Ôå äå ðà öèè â Áðþñ -ñå ëå â 1928 ã. î âàæ íî ñòè ñîç äà íèÿ ìå æ äó íà ðîä íî ãî òåî -ñî ôè ÷å ñêî ãî öåí òðà â Æå íå âå, ãäå êðî ìå Ëèãè Íà öèé ñó -ùå ñò âó åò òàê ìíî ãî íà ó÷ íûõ è êóëü òóð íûõ îá ùåñòâ è àñ -ñî öèà öèé (÷èñ ëî èõ äî õî äè ëî äî 77). Ñî âåò Ôå äå ðà öèèðå øèë îò êðûòü òà êîé öåíòð â Æå íå âå. Äëÿ îñó ùå ñò â ëå -íèÿ ýòîé ïî ïûò êè áûë èç áðàí êî ìè òåò èç ñåìè ÷å ëî âåê,â êî òî ðûé âî øëè À.À. è ãå íå ðàëü íûé ñåê ðå òàðü Øâåé -öàð ñêîé Ñåê öèè ã-æà Ðî ëüå. Êî ãäà æå Êà çåíñ óå õà ëàâ Èí äèþ, âñ¸ áðå ìÿ óñò ðîé ñò âà è âå äå íèÿ Öåí òðà óïà ëîíà À.À.

Ãëàâ íîé çà äà ÷åé âîç íèê øå ãî Öåí òðà áûëî, âî-ïåð -âûõ, äàòü áëà ãî ïðè ÿò íûå óñ ëî âèÿ äëÿ âñòðå ÷è îá ùå ñò -âåí íûõ äåÿ òå ëåé Çà ïà äà è âîñ òî êà, è âî-âòî ðûõ — ñîç -äàòü íåé òðàëü íóþ ïëàò ôîð ìó äëÿ îñ âå ùå íèÿ ìè ðî âûõâî ïðî ñîâ â ñâå òå òåî ñî ôèè. Ñ ýòîé öå ëüþ ïðè ãëà øà ëèñüèç ðàç ëè÷ íûõ åâ ðî ïåé ñêèõ öåí òðîâ ëó÷ øèå îðà òî ðû, èèì ïðåä ëà ãà ëîñü íà âðå ìÿ èõ ïðå áû âà íèÿ â Æå íå âå ãîñ -òå ïðè èì ñò âî â Öåí òðå, êî òî ðûé îò êðûë ñâîþ äåÿ òåëü -íîñòü â ïî ìå ùå íèè, íà íÿ òîì ñî îá ùà ñî Øâåé öàð ñêîéÒåî ñî ôè ÷å ñêîé Ñåê öè åé. Íà ðÿ äó ñ ïðè åç æè ìè îðà òî ðà -ìè âû ñòó ïà ëè ñ äîê ëà äà ìè è ëåê öèÿ ìè è øâåé öàð ñêèåîá ùå ñò âåí íûå äåÿ òå ëè è ó÷¸íûå.

Äðó ãèì îá ùå ñò âåí íûì äâè æå íè åì, ñîç äàí íûì À.À. â Æå íå âå, áûëî îá ðà çî âà íèå ãðóï ïû «Ìå äè òà öèè î ìè ðå».Âñå å¸ íà ÷è íà íèÿ îñó ùå ñò â ëÿ ëèñü íå âíåø íè ìè ñðåä ñò -âà ìè, íå ñ ïî ìî ùüþ äå íåæ íûõ âçíî ñîâ, à ñè ëîé å¸ ëè÷ íî -ãî âëèÿ íèÿ è íå èñ òî ùè ìîé ýíåð ãèè. Çíàÿ, êà êóþ ðîëüìîã ëî áû èìåòü äðó æå ñêîå ñáëè æå íèå ñëó æè òå ëåé ðàç -ëè÷ íûõ öåðê âåé íà âî äâî ðå íèå ìå æ äó íà ðîä íî ãî ìèðà,îíà çà äó ìà ëà ïðè ãëà ñèòü íå ñêîëü êèõ ïðåä ñòà âè òå ëåéðàç ëè÷ íûõ âå ðî èñ ïî âå äà íèé äëÿ ñî âìå ñò íîé ìå äè òà öèèî «Ìèðå âñå ãî ìèðà». Âíà ÷à ëå ó÷à ñò íè êîâ áûëî òîëü êîïÿòü, è îíè ñî áðà ëèñü â ìà ëåíü êîé êà ïåë ëå Ñóôè; èç ýòî -ãî ñêðîì íî ãî íà ÷à ëà ñîç äà ëîñü óæå íå ÷òî çíà ÷è òåëü íîå,âîç íèê ñîþç ïðåä ñòà âè òå ëåé ðàç ëè÷ íûõ ðå ëè ãèé ïîä íà -

çâà íè åì: «Union Interconfessionelle des Forces Reli gieu -ses»1. Öå ëüþ ýòî ãî ñîþ çà ÿâ ëÿ ëîñü, âî-ïåð âûõ, áðàò ñêîåñáëè æå íèå ìå æ äó ðàç ëè÷ íû ìè ðå ëè ãè îç íû ìè äâè æå íèÿ -ìè â Æå íå âå, êî òî ðîå ìîã ëî áû íà ãëÿä íî ïðåä ñòà âèòü ñî -áîé åäè íûé äóõ, æè âó ùèé â ðàç íî îá ðà çèè ðå ëè ãè îç íûõôîðì; âî-âòî ðûõ, èçó ÷å íèå ðàç ëè÷ íûõ ðå ëè ãèé â èõ åäè -íîé ñóòè — îäè íà êî âî ãî ñòðåì ëå íèÿ ê æèç íè â äóõå;â-òðåòü èõ, ïîä ãî òîâ ëå íèå ê åäèí ñò âó äåé ñò âèÿ âî âðå ìÿ«Íå äå ëè ìèðà», íà êîí ãðåñ ñàõ è ñî á ðà íè ÿõ ðàç ëè÷ íûõðåëèãèîçíûõ àññîöèàöèé.

 1935 ãîäó ÷ëå íà ìè ýòî ãî ñîþ çà ñî ñòîÿ ëè óæå 14ïðåä ñòà âè òå ëåé ðàç ëè÷ íûõ âå ðî èñ ïî âå äà íèé; îíè ñî áè -ðà ëèñü â Öåí òðå Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà åæå íå äåëü íî äëÿ îá ùåé ìå äè òà öèè è åæå ìå ñÿ÷ íî — äëÿ ñî âìå ñò íî ãîîá ñó æ äå íèÿ ðàç ëè÷ íûõ äó õîâ íûõ ïðî áëåì, ãëàâ íûì îá -ðà çîì äëÿ óÿñ íå íèÿ èñ òèí íîé «Æèç íè â Äóõå».

 1934 ãîäó À.À. ñäå ëà ëà äîê ëàä íà Êîí ãðåñ ñå Ìèðàâ Ëî êàð íî, äî êà çû âàÿ âàæ íîñòü îò êðû òèÿ êà ôåä ðû ìèðà â óíè âåð ñè òå òàõ íàè áî ëåå çíà ÷è òåëü íûõ åâ ðî ïåé ñêèõöåí òðîâ.

Ïåð âûì øà ãîì äëÿ îñó ùå ñò â ëå íèÿ ýòîé èäåè ìîæ íîñ÷è òàòü íà ìå ÷åí íóþ ïî å¸ èíè öèà òè âå ñå ðèþ ëåê öèé âÆå íåâ ñêîì Öåí òðå Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà. Åé óäà -ëîñü çà èí òå ðå ñî âàòü òð¸õ âû äàþ ùèõ ñÿ ïðî ôåñ ñî ðîâ,ìíî ãî ðà áî òàâ øèõ ïî âî ïðî ñó î ìèðå — ïðîô. Ï. Áîâý,äè ðåê òî ðà Èí ñòè òó òà Ðóñ ñî, ïðîô. Ðþé äýíñ, ãå íå ðàëü íî -ãî ñåê ðå òà ðÿ «Ìå æ äó íà ðîä íî ãî ñîþ çà àñ ñî öèà öèé, ðà áî -òàþ ùèõ äëÿ Ëèãè Íà öèé», è ïðîô. Ýð íå ñòà Áîâý, ñòîÿ -ùå ãî âî ãëà âå Ñîþ çà Øâåé öàð ñêèõ Àñ ñî öèà öèé, èìåþ -ùèõ òó æå öåëü. Îíè îáå ùà ëè ñâî¸ ñî äåé ñò âèå, è â ÿí âà -ðå 1936 ãîäà ñî ñòîÿ ëàñü ñå ðèÿ èõ ëåê öèé â çà ùè òó èäåèêà ôåä ðû ìèðà ñ òî÷ êè çðå íèÿ ïðà âà, ñ òî÷ êè çðå íèÿ âîñ -ïè òà íèÿ ìî ëî äî ãî ïî êî ëå íèÿ è ñ òî÷ êè çðå íèÿ ñî öèî ëî -ãè ÷å ñêèõ îñíîâ ìèðà.

 êîí öå 1935 ãîäà À.À. óäà ëîñü îñó ùå ñò âèòü ñâîþäàâ íþþ ìå÷ òó — ñî åäè íèòü ïðî ïà ãàí äó òåî ñî ôè ÷å ñêèõèäåé, îäó õî òâî ðÿþ ùèõ çåì íóþ æèçíü, ñ îá ëà ñòüþ èñ êóñ -ñò âà. Êàê óæå ðà íåå áûëî óïî ìÿ íó òî, À.À. ñäå ëà ëà íå -ñêîëü êî ïî ïû òîê â ýòîì íà ïðàâ ëå íèè.  Ïå òåð áóðã ñêîìÎò äå ëå îá ðà çî âàë ñÿ êðó æîê «Îð ôåé», â êî òî ðîì òåî ñî -ôû-ìó çû êàí òû ãî òî âè ëè ðÿä êîí öåð òîâ, èñ ïîë íÿå ìûõ âÒå íè øåâ ñêîì Ó÷è ëè ùå, à çà òåì â øêî ëàõ, ïðè þòàõ èãîñ ïè òà ëÿõ. Íà êî íåö, «æè âî ïèñ íûé» êîí öåðò ïà ìÿ òèÀ.Ï. Ôè ëî ñî ôî âîé, î êî òî ðîì ãî âî ðè ëîñü ðàíåå.

Åù¸ â 1921 ãîäó À.À. îñ íî âà ëà ïðè Øâåé öàð ñêîéÒåî ñî ôè ÷å ñêîé Ñåê öèè ìó çû êàëü íûé êðó æîê, êî òî -ðûé ãî òî âèë êîí öåð òû äëÿ òåî ñî ôè ÷å ñêèõ ïðàçä íè êîâè ó ñò ðàè âàë ìó çû êàëü íûå âå ÷å ðà â áîëü íè öàõ, ïðè þòàõè ó ñëåïûõ.

 1935 ãîäó À.À. ñäå ëà ëà ïî ïûò êó âíå ñòè â ñâîè äâåëåê öèè «Ðèòì âûñ øåé æèç íè» è «Èñ êóñ ñò âî æèç íè» ñî -îò âåò ñò âóþ ùóþ ìó çû êó è îò ðûâ êè ïî ýçèè.  êîí öå ýòî ãî ãîäà, âî âðå ìÿ ñâî åãî òóð íå ïî Øâåé öà ðèè, À.À. âñòðå òè -ëà âû äàþ ùóþ ñÿ ïèà íè ñò êó Ìà ãäó Ñèì ìåíñ, îäó õî -òâîð¸ííàÿ èãðà êî òî ðîé, ïîë íàÿ îãíÿ, ïðî èç âå ëà íà íå¸ñèëü íîå âïå ÷àò ëå íèå. Îíà ïðè ãëà ñè ëà àð òè ñò êó â Æå íå -âó è ñ å¸ ïî ìî ùüþ ïî ïðî áî âà ëà äàòü ñå ðèþ âå ÷å ðîâ, ïî -ñâÿù¸ííûõ âûñ øåé ìèñ ñèè ìó çû êè. Íà ïåð âîì âå ÷å ðåáûëà âñòó ïè òåëü íàÿ ëåê öèÿ À.À. «Ìèñ ñèÿ êðà ñî òû è èñ -êóñ ñò âà â ñâå òå òåî ñî ôèè», èë ëþ ñò ðè ðî âàí íàÿ êîí öåð -òîì, èñ ïîë íåí íûì Ìà ãäîé Ñèì ìåíñ. Âòî ðîé êîí öåðò «Le Message de List»2, íà ÷àë ñÿ âñòó ïè òåëü íîé ðå ÷üþ À.À. îæèç íè è äó õîâ íîì ïîä âè ãå Ëèñ òà, êî òî ðóþ Ñèì ìåíñ ïî -ÿñ íÿ ëà, èñ ïîë íÿÿ ðÿä åãî âå ùåé. Çà êîí ÷èë ñÿ êîí öåðò åãî äâó ìÿ ëå ãåí äà ìè: «Ñâÿ òîé Ôðàí öèñê è ïòè öû» è «Ñâÿ -òîé Ôðàí öèñê, èäó ùèé ïî âî äàì». Òðå òèé âå ÷åð, â êî òî -ðîì ó÷à ñò âî âà ëà ïå âè öà Í., áûë ïî ñâÿù¸í Øó ìà íó èâû ïîë íåí ïî òîé æå ïðî ãðàì ìå; ñïåð âà ðå÷ü À.À. î ëè÷ -íî ñòè è òâîð ÷å ñò âå Øó ìà íà, à çà òåì ëó÷ øèå îá ðàç öû åãî ìó çû êè ñ êîì ìåí òà ðèÿ ìè À.À. Åãî «Âçë¸ò äóøè» ñî ñòà -âèë êàê áû òîð æå ñò âåí íûé àê êîðä ïðå êðàñ íî ãî âå ÷å ðà.Ñî åäè íå íèå ÷ó äåñ íî ãî îäó õî òâîð¸ííî ãî èñ ïîë íå íèÿ è

22 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

1 Ìåæ êîí ôåñ ñèî íàëü íûé ñîþç ðå ëè ãè îç íûõ ñèë.2 Ïî ñëà íèå Ëèñ òà.

ãëó áî êî ïðî ÷óâ ñò âî âàí íî ãî ïå íèÿ Í. ñ áå ñå äîé À.À. óâåí -÷à ëîñü áëåñòÿùèì óñïåõîì.

Ðÿ äîì ñ ýòîé òâîð ÷å ñêîé ðà áî òîé À.À. íà ÷à ëà ïðè îá -ðå òàòü âñ¸ áîëü øóþ èç âåñò íîñòü êàê îðà òîð. Îíà äîñ òèã -ëà â ýòîé îá ëàñ òè òîé ñòó ïå íè, êî ãäà îðà òîð îâ ëà äå âà åòíå òîëü êî âíè ìà íè åì, íî è äó øîé ñâî åé àó äè òî ðèè. Ìíî -ãèå, ñëó øàâ øèå À. Áåç àíò, óò âåð æäà þò, ÷òî â ïóá ëè÷ íûõ âû ñòó ï ëå íè ÿõ À.À. ñèëü íî íà ïî ìè íà ëà èì À. Áåç àíò. Òàæå ÿñ íîñòü èç ëî æå íèÿ, òà æå ãëó áî êàÿ ïðî äó ìàí íîñòü,òîò æå îãîíü è âäîõ íî âå íèå. Íî ó À.À. ýòîò äàð íå áûëâðîæä¸ííûì, êàê ó Áåç àíò, îí ÿâèë ñÿ ðå çóëü òà òîì óïîð -íî ãî òðó äà, äîñ òóï íî ãî òîëü êî äëÿ íå îñ ëàá íî è ñî ñðå äî òî -÷åí íî óñò ðåìë¸ííîé âîëè.

ß ñëå äè ëà çà å¸ ïåð âû ìè ïóá ëè÷ íû ìè âû ñòó ï ëå íèÿ -ìè â Ðîñ ñèè è çíàþ, êà êèõ óñè ëèé îíè òðå áî âà ëè îò íå¸.Âíà ÷à ëå îíà íå ðå øà ëàñü ãî âî ðèòü, à ÷è òà ëà ñâîþ ðå÷üïî òåò ðàä êå, íå óâå ðåí íàÿ â óñ ïå õå. Òàê ïðî äîë æà ëîñü äî òåõ ïîð, ïîêà îíà íå çà áû ëà ñâî¸ ïåíñ íå äîìà è áûëà ïî -íå âî ëå ïðè íó æ äå íà íå ÷è òàòü, à ãî âî ðèòü. Ëåê öèÿ îêà çà -ëàñü óäà÷ íîé, è îíà áîëü øå íå ïðè áå ãà ëà ê çà ïè ñè, íî çà -ó÷è âà ëà ñâîè ëåê öèè íàè çóñòü. Ïî òîì îíà äîñ òèã ëà òà êî -ãî ñî âåð øåí ñò âà, ÷òî îäè íà êî âî ëåã êî è ñâî áîä íî âëà äå -ëà ðå ÷üþ íà ÷å òûð¸õ åâ ðî ïåé ñêèõ ÿçû êàõ è, êðî ìå ñòðîé -íîñ òè ïî ñòðîå íèÿ è çíà ÷è òåëü íî ñòè ñî äåð æà íèÿ å¸ ëåê -öèé, îíà óìå ëà îâ ëà äåòü íå òîëü êî âíè ìà íè åì ñâî èõ ñëó -øà òå ëåé, íî è âäîõ íîâ ëÿòü èõ, ïîä íè ìàòü èõ äóøó íàâûñ øèé ïëàí.

Êðî ìå âû ñòó ï ëå íèé âî ìíî ãèõ åâ ðî ïåé ñêèõ ñòî ëè öàõ åé ïðè õî äè ëîñü åæå ãîä íî äå ëàòü ëåê öè îí íûå òóð íå ïîâñåé Øâåé öà ðèè, à èíî ãäà è â äðó ãèõ åâ ðî ïåé ñêèõ ñòðà -íàõ. Íà ñêîëü êî îíà îâ ëà äå ëà îðà òîð ñêèì èñ êóñ ñò âîì,ìîæ íî ñó äèòü ïî òîìó, ÷òî åé ïðè õî äè ëîñü ïî ïðîñü áåóñò ðîè òå ëåé ëåê öèè ïå ðåä ñà ìûì âû ñòó ï ëå íè åì ìå íÿòüíà çíà ÷åí íóþ òåìó íà äðó ãóþ, èëè âìå ñòî ôðàí öóç ñêî ãîÿçû êà èç ëà ãàòü å¸ ïî-íå ìåö êè, èëè âìå ñòî àíã ëèé ñêî ãîãî âî ðèòü ïî-ôðàí öóç ñêè.

———————

Ê ìî åìó ðàñ ñêà çó î ìíî ãî ÷èñ ëåí íûõ çà äà ÷àõ, èñ ïîë -íåí íûõ Àí íîé Àëåê ñå åâ íîé â å¸ çà ðó áåæ íîé æèç íè, ñëå -äó åò äî áà âèòü, ÷òî îíà ìîã ëà èõ âû ïîë íèòü òîëü êî áëà ãî -äà ðÿ íå óòî ìè ìîé ïî ìî ùè ñâî åãî ïðå äàí íî ãî äðó ãà, Öå -öè ëèè Ëþä âè ãîâ íû Ãåëüì áîëüäò.

ß óæå óïî ìè íà ëà â ïåð âîé ÷àñ òè ìîå ãî î÷åð êà î ðà áî -òå Ö.Ë. ñ ñà ìî ãî íà ÷à ëà òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî äâè æå íèÿ â Ðîñ -ñèè. Îíà âçÿ ëà íà ñåáÿ äîëæ íîñòü êà çíà ÷åÿ è ñåê ðå òà ðÿðå äàê öèè, à êî ãäà À.À. ïî ïà ëà ïîä ñóä áëà ãî äà ðÿ íåäî -ñìîòðó íå îäîá ðè òåëü íîé õà ðàê òå ðè ñòè êè âè çàí òèé ñêî ãîèì ïå ðà òî ðà Êîí ñòàí òè íà, îíà íà ñòîÿ ëà, ÷òî áû å¸ ñäå -ëàëè îò âåò ñò âåí íûì ðå äàê òî ðîì «Âåñò íè êà Òåî ñî ôèè».Îíà èñ ïîë íÿ ëà âñþ äå ëî âóþ ïå ðå ïèñ êó è âåëà êîð ðåê òó -ðó; åé æå ïðè õî äè ëîñü âåñ òè, è âñå ãäà óäà÷ íî, ïå ðå ãî âî -ðû ñ öåí çî ðîì è ïî ëè öè åé. Íà ðÿ äó ñ ýòèì îíà ïðè íè ìà -ëà äåÿ òåëü íîå ó÷à ñòèå â òåî ñî ôè ÷å ñêîé ðà áî òå ñà ìî ãîÎá ùå ñò âà. Áûëà ÷ëå íîì ñî âå òà è ðå äàê öè îí íî ãî êî ìè òå -òà, ïðè íè ìà ëà ïî ñå òè òå ëåé òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî öåí òðà, âåëàïîä ãî òî âè òåëü íûå êóð ñû äëÿ âñòó ïàþ ùèõ â Òåî ñî ôè ÷å -ñêîå Îá ùå ñò âî, áûëà âî ãëà âå êðóæ êà Ïå òåð áóðã ñêî ãîÎò äå ëà, êî òî ðûé èçó ÷àë îñ íîâ íûå ïî ëî æå íèÿ òåî ñî ôèè,è áûëà ãëà âîé «Îð äå íà ñëó æå íèÿ» ñ ñà ìî ãî åãî îñ íî âà -íèÿ. Íå îäèí òåî ñî ôè ÷å ñêèé ñúåçä íå îá õî äèë ñÿ áåç å¸ïî ìî ùè. Áëà ãî äà ðÿ ñâî åìó òàê òó è âåñ¸ëîìó þìî ðó îíàóìå ëà ñãëà æè âàòü âîç íè êàâ øèå íå äî ðà çó ìå íèÿ è óäà÷ íîîð ãà íè çî âû âàòü ñúåç äû íà ôèçè÷åñêîì ïëàíå.

Êî ãäà À.À. çà äó ìà ëà áå æàòü èç Ðîñ ñèè, Ö.Ë. ðå øè -ëàñü áåç êî ëå áà íèÿ ñî ïðî âî æ äàòü å¸, è êàê òîëü êî òåî ñî -ôè ÷å ñêàÿ ðà áî òà âî çîá íî âè ëàñü çà ãðà íè öåé, îíà ïðî äîë -æà ëà ñ íå óòî ìè ìîé ðåâ íî ñòüþ ïî ìî ãàòü À.À. Îíà âåëàäå ëî âóþ ïå ðå ïèñ êó, ïå ÷à òà ëà íà ìà øèí êå, à êî ãäà ñòàëèç äà âàòü ñÿ «Âåñò íèê», âåñü ãëàâ íûé ïîä ãî òî âè òåëü íûéòðóä îíà âçÿ ëà íà ñåáÿ. Îíà æå ïî ìî ãà ëà À.À. â îð ãà íè çà -öèè âñåõ ðóñ ñêèõ çà ðó áåæ íûõ òåî ñî ôè ÷å ñêèõ ñúåç äîâ,÷è òà ëà ëåê öèè â ðóñ ñêèõ îò äå ëàõ â Ïðà ãå, Áðþñ ñå ëå, Ïà -ðè æå, Ëîí äî íå è Æå íå âå.  Æå íå âå, ãäå îñ íî âà ëàñü ãëàâ -

íàÿ êâàð òè ðà Ðóñ ñêî ãî Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà âíåÐîñ ñèè, îíà ñòà ëà âî ãëà âå ðóñ ñêîé ëîæè «Äæîð äà íî Áðó -íî», êî òî ðóþ è âåëà äî êîí öà ñâî èõ äíåé.

Ö.Ë. ïðè íè ìà ëà òàê æå ó÷à ñòèå â ìå æ äó íà ðîä íîé ðà -áî òå. Êî ãäà À.À. è îíà ïî ñå ëè ëèñü â Æå íå âå, îíè çà ñòà ëèØâåé öàð ñêóþ Ñåê öèþ Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà â ñà -ìîì ïå ÷àëü íîì è äåç îð ãà íè çî âàí íîì âèäå; Ö.Ë. îñ íî âà -ëà â íåé ïå äà ãî ãè ÷å ñêèé êðó æîê è ñòà ëà âî ãëà âå øâåé -öàð ñêî ãî òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îð äå íà Ñëó æå íèÿ, ïðè íè ìà ëààê òèâ íîå ó÷à ñòèå â ðà áî òå «Êðóã ëî ãî ñòî ëà», à â 1933 ãî -äó îñ íî âà ëà «òþ ðåì íóþ ãðóï ïó», èìåâ øóþ öå ëüþ äó õîâ -íóþ ïî ìîùü çà êëþ÷¸ííûì. Ïî ìè ìî âñåé ýòîé ðà áî òû,êî òî ðóþ Ö.Ë. èñ ïîë íÿ ëà íà ôè çè ÷å ñêîì ïëà íå, îíà, áëà -ãî äà ðÿ ñâî åé áîä ðî ñòè è áåç ãðà íè÷ íîé ïðå äàí íî ñòè äåëóòåî ñî ôèè, è îñî áåí íî áëà ãî äà ðÿ ñâî åìó ñâåò ëî ìó þìî ðó,âíî ñè ëà â àò ìî ñôå ðó ñêðîì íî ãî öåí òðà Çà ðó áåæ íîé Ðóñ -ñêîé Ñåê öèè Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà ñà ìûå áëà ãî ïðè -ÿò íûå óñ ëî âèÿ äëÿ óñ ïåø íîé äóõîâíîé ðàáîòû.

———————

×è òà òå ëÿì ìîå ãî î÷åð êà æèç íè è äåÿ òåëü íî ñòèÀííû Àëåê ñå åâ íû áó äåò, âå ðî ÿò íî, èí òå ðåñ íî óç íàòü,êàê îò ðà æà ëèñü íà íåé áåä ñò âèÿ, êî òî ðûå âû ïà ëè íàäîëþ ðóñ ñêèõ ýìèã ðàí òîâ. Îíà è Öå öè ëèÿ Ëþä âè ãîâ íàáå æà ëè ñ êî òîì êà ìè íà ïëå ÷àõ, íå èìåÿ íè êà êèõ ñðåäñòâäëÿ äàëü íåé øå ãî ñó ùå ñò âî âà íèÿ. Ìå æ äó òåì, èì ïðè -øëîñü æèòü è ðà áî òàòü äëÿ òåî ñî ôèè â 20-õ è 30-õ ãî äàõòå êó ùå ãî ñòî ëå òèÿ, êàê ðàç, êî ãäà óæå íà ÷à ëè ïðî ÿâ ëÿòü -ñÿ â åâ ðî ïåé ñêèõ ñòðà íàõ — è ïðè òîì âñ¸ óñè ëè âà ÿñü —òÿæ¸ëûå ïî ñëåä ñò âèÿ ìè ðî âîé âîé íû è ðóñ ñêîé ðå âî ëþ -öèè.

×å ðåç íå êî òî ðîå âðå ìÿ ïî ñëå òîãî, êàê îíè ïî ñå ëè -ëèñü â Øâåé öà ðèè, âîç íèê ëî òî óã íåò¸ííîå íà ñòðîå íèå è âñå îá ùåå îáåä íå íèå, êî òî ðîå ïî ëó ÷è ëî íà çâà íèå ìè ðî âî -ãî êðè çè ñà. Æèçíü ñòà ëà òðóä íåå äëÿ âñåõ, íî ñà ìûåòÿæ¸ëûå èñ ïû òà íèÿ âû ïà ëè íà äîëþ òåõ ðóñ ñêèõ ýìèã -ðàí òîâ, êî òî ðûå íå èìå ëè â Çà ïàä íîé Åâ ðî ïå ðîä íûõ èíå îáåñ ïå ÷è ëè ñåáÿ äå íåæ íû ìè âçíî ñà ìè â èíî ñòðàí íûåáàí êè, à òà êèõ áûëî îã ðîì íîå áîëü øèí ñò âî.

Êî ãäà â ïðè þòèâ øèõ ýìèã ðàí òîâ ñòðà íàõ íà ÷à ëè çà -êðû âàòü ñÿ ôàá ðè êè è ó÷ ðå æ äå íèÿ, ïðå æ äå âñåõ òå ðÿ ëèçà ðà áî òîê ðóñ ñêèå ýìèã ðàí òû. Ëèø¸ííûå âñåõ ãðà æ äàí -ñêèõ ïðàâ, à ñëå äî âà òåëü íî è ïîä äåðæ êè ãî ñó äàð ñò âà,îíè îêà çà ëèñü â ñà ìîì áåç âû õîä íîì ïî ëî æå íèè; äàæåïå ðå äâè æå íèå, íå îá õî äè ìîå äëÿ ïî äûñ êà íèÿ ðà áî òû,áûëî äëÿ íèõ ïî÷ òè íå äîñ òóï íî áëà ãî äà ðÿ èõ «âîë ÷ü èì»ïàñ ïîð òàì, êî òî ðûå òðå áî âà ëè êà æ äûé ðàç äî áû âà íèÿäî ðî ãî ñòîÿ ùåé âèçû.

Ê ýòèì îáåç äî ëåí íûì ïðè íàä ëå æà ëà áîëü øàÿ ÷àñòüè ðóñ ñêèõ òåî ñî ôîâ.

Òà æå ó÷àñòü ïðåä ñòîÿ ëà è À.À. è Ö.Ë. Ó ïî ñëåä íåéíå áûëî ñî âñåì çà ðà áîò êà, à çà ðà áî òîê À.À. êàê ïðè âàò- äî öåí òà, áëà ãî äà ðÿ òîìó, ÷òî ïðå ïî äà âàå ìûé åþ ïðåä ìåò áûë äîñ òó ïåí òîëü êî íå ìíî ãèì, è åù¸ ïî òî ìó, ÷òî ïîïðà âè ëàì Æå íåâ ñêî ãî Óíè âåð ñè òå òà ïî ëî âè íà çà ðà áîò êà ïðè âàò-äî öåí òà âíî ñèò ñÿ â óíè âåð ñè òåò ñêóþ êàñ ñó, —áûë íà ñòîëü êî íè ÷òî æåí, ÷òî åãî õâà òà ëî òîëü êî íà ïî -êðû òèå ìå ñÿ÷ íîé ïëà òû çà êâàð òè ðó.

Îò êó äà æå ÿâ ëÿ ëèñü íå îá õî äè ìûå ñðåä ñò âà äëÿ èõñó ùå ñò âî âà íèÿ? Ýòà ñòî ðî íà æèç íè À.À. ãðà íè ÷èò ñ ÷ó -äîì. Êà æ äûé ðàç, êî ãäà âîç íè êà ëà íó æ äà, îò êó äà-íè áóäüïî ÿâ ëÿ ëàñü è ïî ìîùü. Èíî ãäà â ñà ìóþ ïî ñëåä íþþ ìè íó -òó. Íóæ íî äó ìàòü, ÷òî êà êàÿ-òî íå çðè ìàÿ ñèëà íà ïðàâ ëÿ -ëà ýòó ïî ìîùü, êî ãäà â íåé áûëà íó æ äà.

Òåî ñî ôè ÷å ñêàÿ ðà áî òà À.À. âû çû âà ëà íå îá õî äè ìîñòü ïå ðå äâè æå íèÿ íå òîëü êî ïî Øâåé öà ðèè, íî è â äðó ãèåñòðà íû — â Àíã ëèþ, Ôðàí öèþ, Áåëü ãèþ, ×å õî ñëî âà êèþ; â ýòèõ ñëó ÷à ÿõ ðàñ õî äû íà å¸ äî ðî ãó è ãîñ òå ïðè èì ñò âîáðà ëè íà ñåáÿ òå ñåê öèè, êî òî ðûå ïðè ãëà øà ëè å¸ äëÿ÷òå íèÿ ïóá ëè÷ íûõ ëåê öèé èëè äëÿ âíóò ðåí íåé òåî ñî ôè -÷å ñêîé ðà áî òû.

Íà ìè ðî âîì òåî ñî ôè ÷å ñêîì êîí ãðåñ ñå, áûâ øåì â1929 ãîäó â ×è êà ãî, â êî òî ðîì ó÷à ñò âî âà ëà è îíà, å¸ ïðè -ãëà ñè ëà Àìå ðè êàí ñêàÿ Ñåê öèÿ, âçÿâ âñå ðàñ õî äû íà ñåáÿ.

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 23

×òî êà ñà åò ñÿ ïó òå øå ñò âèÿ å¸ è Ö.Ë. â Àäü ÿð íà þáè -ëåé íûé êîí ãðåññ Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà â 1925 ãîäó,òî åãî íóæ íî îò íå ñòè ê òîé æå îá ëàñ òè «÷óäà», î êî òî ðîéÿ óïî ìè íà ëà. Òà êèì æå ÷ó äîì ìîæ íî ñ÷è òàòü è ìîè ïî -ñòî ÿí íûå ñâè äà íèÿ ñ íåþ â Èòà ëèè.

Ñëó ÷è ëîñü ýòî áëà ãî äà ðÿ òîìó, ÷òî â ñà ìîì íà ÷à ëåçà ðó áåæ íîé æèç íè À.À. â 1922 ãîäó ìîÿ äî÷ü, âû øåä øàÿçà ìóæ çà èòàëü ÿí öà, ïî çíà êî ìè ëà å¸ ñî ñâî èì äðó ãîì,÷ëå íîì Èòàëü ÿí ñêîé Òåî ñî ôè ÷å ñêîé Ñåê öèè, Äè íîé Êî -ìåñ ñàò òè, ñ êî òî ðîé ìîÿ äî÷ü æèëà ïî ñëå ñìåð òè ñâî åãîìóæà.

Ïðè ïåð âîé æå âñòðå ÷å ñ Äè íîé Êî ìåñ ñàò òè À.À. ïðî -èç âå ëà íà íå¸ òà êîå ñèëü íîå âïå ÷àò ëå íèå, òàê ïî ðà çè ëàå¸ ñî âåð øåí ñò âîì, ÷òî äëÿ Ä.Ê. áûëî ñ÷à ñòü åì, êî ãäà À.À. ñî ãëà ñè ëàñü ïðî âî äèòü âñ¸ ñâî¸ ñâî áîä íîå âðå ìÿ ó íå¸ âÈòà ëèè. Áëà ãî äà ðÿ òîìó, ÷òî ÿ æèëà â äîìå Ä.Ê., âñå ðî -æ äå ñò âåí ñêèå, ïàñ õàëü íûå è ëåò íèå âà êà öèè ìû ïðî âî -äè ëè âìå ñòå òàê æå, êàê ýòî áûëî â Ðîñ ñèè, êî ãäà À.À.æèëà â Ïå òåð áóð ãå, à ÿ â Ïîä áîð êàõ (Êà ëóæ ñêîé ãó áåð -íèè).

Ìî¸ ïå ðå ñå ëå íèå â äîì Äèíû Êî ìåñ ñàò òè ïðî èçîø ëî ïî òî ìó, ÷òî îíà çíà ëà îò ìîåé äî ÷å ðè, êàê òðóä íà ñòà íî -âè ëàñü äëÿ ìåíÿ æèçíü íà ðî äè íå; çíàÿ ýòî, Ä.Ê. ñòà ëàïðè ãëà øàòü ìåíÿ ïå ðå ñå ëèòü ñÿ ê íåé â Èòà ëèþ, è å¸ âå -ëè êî äóø íàÿ äðóæ áà äàëà ìíå âî âñåõ îò íî øå íè ÿõ ïðå -êðàñ íûé ïðè þò íà âñå ïî ñëå äóþ ùèå äíè ìîåé æèç íè; è â òî æå âðå ìÿ îíà ñäå ëà ëà âîç ìîæ íûì âî çîá íî âèòü îá ùå -íèå ñ ìîèì äðó ãîì À.À.

Íî íå ñìîò ðÿ íà òî, ÷òî îá ñòîÿ òåëü ñò âà À.À. ñëî æè -ëèñü òàê áëà ãî ïðè ÿò íî, âñ¸ æå òà êîå íå îáåñ ïå ÷åí íîå ñó -ùå ñò âî âà íèå, êà êîå âû ïà ëî íà å¸ äîëþ, äîëæ íî áûëî áûâû çâàòü â íåé òðå âî ãó çà áó äó ùåå. Çäåñü ÿ ïîä õî æó êòîìó å¸ ñâîé ñò âó, êî òî ðîå âñå ãäà âû çû âà ëî ìî¸ óäèâ ëå -íèå. Ïî äîá íî ãî ðàâ íî äó øèÿ ê ìà òå ðè àëü íîé ñòî ðî íå ñâî -åé ëè÷ íîé æèç íè, òà êî ãî ïîë íî ãî îñ âî áî æ äå íèÿ îò âñåõëè÷ íûõ çåì íûõ ïî ìû ñëîâ è òðå âîã ÿ íå âñòðå ÷à ëà íè êî -ãäà. Åñ òå ñò âåí íàÿ çà áî òà ÷å ëî âå êà, íå çíàþ ùå ãî, ÷òî åãîîæè äà åò çàâ òðà, ìûñëü î âîç ìîæ íî ñòè îñ òàòü ñÿ áåç êðî -âà, íè êî ãäà íå íà ðó øà ëà ìèðà å¸ äóøè. Îíà ïî-âè äè ìî -ìó óæå ïå ðå øëà òó ñòó ïåíü, íà êî òî ðîé çåì íûå ïî òðÿ ñå -íèÿ è áåä ñò âèÿ, òàê ÿðêî âû ðà æåí íûå â «êðè çè ñå» òîãîâðå ìå íè, ó÷àò è óìóä ðÿ þò ëþ äåé. Ïå ðåä íåé ñòîÿ ëèèíûå çà äà ÷è è äðó ãèå èñ ïû òà íèÿ, êî òî ðûå òðå áî âà ëèâñå ãî å¸ âíè ìà íèÿ. Ñîç íà íèå èñ òèí íî ãî ñìûñ ëà âñåõ çåì -íûõ ïå ðå æè âà íèé è ãëó áî êàÿ âåðà â ïî áå æ äàþ ùóþ ñèëóñâå òà, âîò ÷òî — äó ìà åò ñÿ ìíå — ïî ìî ãà ëî åé ñìîò ðåòüíà ãðî çî âóþ òó÷ó, ñïóñ òèâ øóþ ñÿ íàä ìè ðîì, ñî õðà íÿÿñâîé ñâåò ëûé îï òè ìèçì, äà âàâ øèé òàê ìíî ãî ïîìîùèäðóãèì.

———————

×òî êà ñà åò ñÿ ìåíÿ, òî ïðè íè ìàòü íå ïî ñðåä ñò âåí íîåó÷à ñòèå â ðóñ ñêèõ òåî ñî ôè ÷å ñêèõ ñúåç äàõ ìíå íå ïðè -øëîñü; îð ãà íè çî âàòü íî âûé êðó æîê â Èòà ëèè òîæå íåáûëî âîç ìîæ íî ñòè: â Óäè íå, ãäå ÿ íà øëà ïðè þò, îêà çà -ëàñü òîëü êî îäíà ðóñ ñêàÿ ñå ìüÿ, ñî âåð øåí íî íå èí òå ðå ñî -âàâ øàÿ ñÿ òåî ñî ôè åé. Íà ìîþ äîëþ îñ òà âà ëàñü îäíà ëè -òå ðà òóð íàÿ ðà áî òà. Áëà ãî äà ðÿ ïî ìî ùè Ä.Ê., äà âàâ øåéíóæ íûå ñðåä ñò âà, è ó÷à ñòèþ Ï.È. Ðåã ãè ñà, çà âå äóþ ùå ãîòè ïî ãðà ôè åé â Ðå âå ëå, êî òî ðûé ïðåä ëî æèë áåç âîç ìåçä íî ñâîé òðóä, óäà ëîñü íà ïå ÷à òàòü ìîé ïå ðå âîä êíè ãè À. Áå -çàíò «Ýçî òå ðè ÷å ñêîå õðè ñòè àí ñò âî» è ìîþ êíè ãó «Îñêðû òîì ñìûñ ëå æèç íè». Ìîé ïå ðå âîä êíè ãè À. Áå ç àíò«Ââå äå íèå â éîãó» áûë èç äàí ôèð ìîé «Ïå òðî ïî ëèñ»â Áåð ëè íå.

Ìàéêë Ãî ìåñ

ÍÅÎÏÓÁËÈÊÎÂÀÍÍÛÅÏÐÎÒÎÊÎËÛ ËÎÆÈ ÁËÀÂÀÒÑÊÎÉ

èç ïðåäèñëîâèÿ ê êíèãå

Ïðè áû òèå Å.Ï. Áëà âàò ñêîé â Ëîí äîí 1 ìàÿ 1887 ã.îò êðû ëî íî âûé ïå ðè îä äåÿ òåëü íî ñòè â èñ òî ðèè òåî ñî ôè -÷å ñêî ãî äâè æå íèÿ. Ïðå äû äó ùèå äâà ãî äà îíà æè ëà èçî -ëè ðî âàí íî â Ãåð ìà íèè è Áåëü ãèè, ðà áî òàÿ íàä «Òàé íîéäîê òðè íîé». Ëîí äîí ñêèå ÷ëå íû Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå -ñò âà î÷åíü ïðî ñè ëè å¸ ïî ñå ëèòü ñÿ â Ëîí äî íå, íà ïðà âèâê íåé â Îñ òåí äå (Áåëü ãèÿ) äå ëå ãà öèþ, âîç ãëàâ ëÿâ øóþ -ñÿ 27-ëåò íèì ñåê ðå òàð¸ì Ëîí äîí ñêîé Ëî æè Áåð òðà ìîìÊèéò ëè. Îíè óïà êî âà ëè å¸ âå ùè è ñî ïðî âî æ äà ëè å¸ ïîïó òè ÷å ðåç Ëà-ìàíø â Äóâð. Îíà îñ òà íî âè ëàñü ó ÌýéáëÊîë ëèíç, êî òî ðàÿ áû ëà ÷ëå íîì Ëîí äîí ñêîé ëî æè.

Ïî ñëå ýòî ãî äîì Êîë ëèíç â þæ íîì Ëîí äî íå ñòàë ìàã -íè òîì äëÿ òåî ñî ôîâ. 19 ìàÿ ñî áðàâ øàÿ ñÿ òàì ãðóï ïà ðå -øè ëà îá ðà çî âàòü íî âóþ ëî æó Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âàñ öå ëüþ âåñ òè áî ëåå àê òèâ íóþ ðà áî òó, ÷åì èìå ëà ìå ñòîðà íåå — Ëî æó Áëà âàò ñêîé. Íà ïå ÷à òàí íûå ïðà âè ëà ëî -æè îáú ÿâ ëÿ ëè «îñî áîé öå ëüþ ëî æè ðàñ ïðî ñòðà íÿòü òåî -ñî ôè ÷å ñêîå ó÷å íèå è Áðàò ñò âî èí äè âè äó àëü íîé è êîë -ëåê òèâ íîé ðà áî òîé å¸ ÷ëå íîâ».

Ó æå ëàâ øèõ âñòó ïèòü â ýòó ãðóï ïó èìå ëîñü íå ñêîëü -êî âîç ìîæ íî ñòåé. Áû ëè àñ ñî öèè ðî âàí íûå, èëè ïðîá íûå÷ëå íû, êî òî ðûå îáå ùà ëè «èçó ÷àòü òåî ñî ôèþ, çà ùè ùàòüå¸ è ðàñ ïðî ñòðà íÿòü, ïîëü çó ÿñü âñÿ êèì ñëó ÷à åì è èçîâñåõ ñâî èõ ñèë». Äëÿ ýòîé òðåòü åé ñòå ïå íè äà æå íå íóæ íî áû ëî áûòü ÷ëå íîì Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãî Îá ùå ñò âà. ×ëå íû,æå ëàâ øèå áûòü âîç âåä¸ííû ìè âî âòî ðóþ è ïåð âóþ ñòå -ïå íè, äîëæ íû áû ëè ïðè íåñ òè áî ëåå òðå áî âà òåëü íûéîáåò, ñòà ðà ÿñü ñäå ëàòü òåî ñî ôèþ äåé ñò âåí íîé ñè ëîé âñâî åé æèç íè, ïîä äåð æè âàòü òåî ñî ôè ÷å ñêîå äâè æå íèå èåãî ëè äå ðîâ, âîç äåð æè âàòü ñÿ îò òî ãî, ÷òî áû ïëî õî ãî âî -ðèòü î äðó ãèõ, áî ðîòü ñÿ ñî ñâî åé íèç øåé ïðè ðî äîé, áûòüìè ëî ñåðä íû ìè ê ñëà áî ñòÿì äðó ãèõ, ó÷èòü ñÿ è ó÷èòü äðó -ãèõ, îò äà âàÿ äâè æå íèþ «âðå ìÿ, äåíü ãè è òðóä».

Ïî ìè ìî ýòèõ äåë, Áëà âàò ñêàÿ áû ëà çà íÿ òà ïîä ãî òîâ -êîé «Òàé íîé äîê òðè íû» ê èç äà íèþ.  ñåí òÿá ðå 1887 ã.îíà íà ÷à ëà èç äà âàòü åæå ìå ñÿ÷ íûé òåî ñî ôè ÷å ñêèé æóð -íàë «Ëþ öè ôåð» (Ñâå òî íî ñåö), ðå äàê òè ðóÿ åãî ñî âìå ñò íîñ Ìýéáë Êîë ëèíç. Ñêî ðî ñòà ëî ÿñ íî, ÷òî äîì Ìýéáë Êîë -ëèíç íå ìî æåò âìå ñòèòü âñþ ýòó äåÿ òåëü íîñòü, è áûë ñíÿò äîì 17 íà Ëýí ñäà óí Ðî óä, â ëîí äîí ñêîì ðàé îíå Íîò òèíãÕèëë. Òàì ó Áëà âàò ñêîé óæå áû ëà ñâîÿ êîì íà òà.  ãîñ òè -íîé ïî ÷åò âåð ãàì ïðî õî äè ëè âñòðå ÷è Ëî æè Áëà âàò ñêîé.

Ïî ñëå âû õî äà â ñâåò «Òàé íîé äîê òðè íû» â êîí öå1888 ã. ðå øè ëè íà íÿòü ñòå íî ãðà ôè ñòà, ÷òî áû çà ïè ñû -âàòü âñ¸ ñêà çàí íîå â äèñ êóñ ñè ÿõ ïî ýòîé êíè ãå íà âå ÷åð -íèõ âñòðå ÷àõ ïî ÷åò âåð ãàì, è âñå ñî á ðà íèÿ íà ÷è íàÿ ñ 10ÿí âà ðÿ ïî 20 èþ íÿ 1889 ã. çà ïè ñû âà ëèñü.  1890 è 1891 ã. ïîä íà çâà íè åì «Ïðî òî êî ëû ëî æè Áëà âàò ñêîé» áû ëè âû -ïó ùå íû îò ðå äàê òè ðî âàí íûå âåð ñèè ïåð âûõ 12 âñòðå÷.Áëà âàò ñêàÿ òàê îïè ñû âà ëà ïîä ãî òîâ êó ê ýòèì âñòðå ÷àì âïèñü ìå ê ñâî åé ñå ñò ðå:

«Äà ïðè¸ìû ïî ñóá áî òàì, äà ìè òèí ãè êà æ äûé ÷åò -âåðã, ñ ó÷¸íû ìè ðàñ ñïðî ñà ìè, ñî ñòå íî ãðà ôîì çà ñïè íîé,äà äâó ìÿ-òðå ìÿ ðå ïîð òå ðà ìè ïî óã ëàì, òî æå âðå ìÿ-òî áå -ðóò?.. Ê êà æ äî ìó ÷åò âåð ãó âåäü è ïðè ãî òî âèòü ñÿ íà äî, ïî -òî ìó ÷òî íå ñ óëè öû ëþ äè ïðè õî äÿò, íå íå ó÷è, à òà êèåãîñ ïî äà êàê ýëåê òðèê Êèí ãñ ëàíä, êàê äîê òîð Âèëü ÿì Áå -íåò, êàê íà òó ðà ëèñò Êàð òåð Áëýê. ß äîëæ íà áûòü ãî òî âàçà ùè ùàòü òåî ðèþ îê êóëü òèç ìà ïðî òèâ ïðè êëàä íûõ íà -óê òàê, ÷òî áû ïî îò ÷å òó ñòå íî ãðà ôà ïðÿ ìî ìîæ íî áû ëî

24 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

ïå ÷à òàòü â íà øåì íî âîì ñïå öè àëü íîì åæå ìå ñÿ÷ íîì æóð -íà ëå ïîä çà ãëà âè åì „Transactions of the Blavatsky Lo dge“ (Ïðî òî êî ëû ëî æè Áëà âàò ñêîé)».

Îä íî âðå ìåí íî ñî âñåì ýòèì Áëà âàò ñêàÿ àê òèâ íî çà -íè ìà ëàñü ñâî åé ýçî òå ðè ÷å ñêîé øêî ëîé, îôè öè àëü íî íà -÷à òîé â îê òÿá ðå 1888 ã. Çà òî âðå ìÿ, êî ãäà îíà îò âå ÷à ëàíà âî ïðî ñû íà ñî á ðà íè ÿõ ëî æè, îíà òàê æå âû ïóñ êà ëà èí -ñò ðóê öèè äëÿ ñâî åé øêî ëû. Êðî ìå òî ãî, îíà ðà áî òà ëà íàä íî âîé êíè ãîé «Êëþ÷ ê òåî ñî ôèè». Ëå òîì 1889 ã. Å.Ï.Áëà âàò ñêàÿ îò ïðà âè ëàñü âî Ôðàí öèþ, ãäå íà ïè ñà ëà «Ãî -ëîñ Áåç ìîë âèÿ». Êî ãäà ëî æà ñíî âà âñòðå òè ëàñü â ñåí òÿá -ðå, îá ñó æ äå íèÿ áû ëè íà ïðàâ ëå íû íà ýçî òå ðè ÷å ñêèéñìûñë Åâàí ãå ëèÿ îò Èî àí íà.  1890 ã. ïðå çè äåí òîì Ëî -æè Áëà âàò ñêîé áû ëà èç áðà íà Àí íè Áåç àíò, è ëî æà ïå ðå -ìåñ òè ëàñü â å¸ äîì íà Àâå íþ ðî óä, 19. Ñòà ëî ïðè õî äèòüñòîëü êî íà ðî äó, ÷òî ïðè øëîñü ïî ñòðî èòü ñïå öè àëü íûéçàë. Äà æå ïî ñëå ñìåð òè Áëà âàò ñêîé â 1891 ã. Ëî æà Áëà -âàò ñêîé ïðî äîë æà ëà áûòü âå äó ùèì öåí òðîì òåî ñî ôèèâ Àíã ëèè è ñó ùå ñò âó åò â Ëîí äî íå ïî ñåé äåíü.

Íà ïðî òÿ æå íèè ìíî ãèõ ëåò îïóá ëè êî âàí íûå «Ïðî òî -êî ëû ëî æè Áëà âàò ñêîé» áû ëè åäèí ñò âåí íîé äîñ òóï íîéçà ïè ñüþ ðå ÷è Áëà âàò ñêîé â äèñ êóñ ñè ÿõ. Íî áëà ãî äà ðÿïðå äó ñìîò ðè òåëü íî ñòè òåõ, êòî áûë ñ íåþ ðÿ äîì òî ãäà,îðè ãè íà ëû çà ïè ñåé ñî õðà íè ëèñü è ñòà ëè äîñ òóï íû òå -ïåðü. Ñî õðà íå íèå 21 ðó êî ïèñ íûõ òåò ðà äåé, äà åù¸ â ïðå -êðàñ íîì äëÿ èõ âîç ðàñ òà ñî ñòîÿ íèè — ñà ìî ïî ñå áå ôå íî -ìå íàëü íî. Îíè áû ëè îá íà ðó æå íû ñðå äè áó ìàã ïî êîé íî ãîÁ.Ï. Âà äüè è ïå ðå âå çå íû â 1992 ã. â Ëîñ-Àíä æå ëåñ. Ïî ñëå áåç óñ ïåø íûõ ïî ïû òîê ðàñ øèô ðî âàòü è ïå ðå ïå ÷à òàòüèõ,1 õðà íè òå ëè ìà òå ðèà ëîâ îá ðà òè ëèñü êî ìíå, ÷òî áû ÿâîç ãëà âèë ýòîò ïðî åêò.

Ïåð âîå, ÷òî îá íà ðó æè ëîñü ïðè ñðàâ íå íèè èç äàí íîéâåð ñèè ñ îðè ãè íà ëà ìè, ýòî íà ñêîëü êî ñèëü íî áû ëè îò ðå -äàê òè ðî âà íû èç äàí íûå ïðî òî êî ëû. Âî ïðî ñû èíî ãäà áû -ëè ñëè òû ñ îò âå òà ìè. Ñðàâ íè òå çà ìå ÷à íèå Áëà âàò ñêîé íà âñòðå ÷å 31 ÿí âà ðÿ: «Íåò íè îä íîé âå ùè, êî òî ðàÿ ñó ùå ñò -âó åò, êî òî ðàÿ ìîã ëà áû óé òè èç âñå ëåí íîé» ñ îïóá ëè êî -âàí íîé âåð ñè åé: «íè ÷òî èç òî ãî, ÷òî åñòü âî Âñå ëåí íîé,íå ìî æåò èñ ÷åç íóòü èç í帻. Èç âû ðà çè òåëü íî ãî «íè ÷òîíå ýìà íè ðó åò èç àá ñî ëþ òà» ïî ëó ÷è ëîñü «Èç Àá ñî ëþ òà ìî -æåò èñ õî äèòü èç ëó ÷å íèå, à ýìà íà öèÿ íå ìî æåò» (çà ïèñüîò 14 ôåâ ðà ëÿ). Äðó ãîå — ýòî ñïî ñîá íîñòü Áëà âàò ñêîéðàç áè ðàòü ñÿ â ñà ìûõ ñëîæ íûõ âî ïðî ñàõ, òà êèõ êàê ïðè -ðî äà ðå àëü íî ñòè, ñóá ñòàí öèÿ âñå ëåí íîé, îñ íî âà ñîç íà íèÿ è äà æå ïðî èñ õî æ äå íèå êî ìåò.

Ñíî âà è ñíî âà ïî âòî ðÿ åò Áëà âàò ñêàÿ ñâîþ ïî çè öèþ:«ß âî âñå íå ó÷¸íàÿ, ÿ íè êî ãäà íå ó÷è ëàñü; òî, ÷òî ÿ çíàþ— ýòî ïðî ñòî òî, ÷òî ìíå ïðè øëîñü ïðî ÷è òàòü â ñâÿ çè ñêíè ãîé, êî òî ðóþ ìíå íóæ íî áû ëî ïè ñàòü... ß î÷åíü ïðî -ñòî äóø íàÿ ñòà ðàÿ æåí ùè íà. ß ïðè õî æó ñþ äà è ïðåä ëà -ãàþ ó÷èòü âàñ òî ìó, ÷å ìó ìî ãó. Âû ïðè íè ìàå òå, î÷åíü õî -ðî øî, íî ÿ íå ìî ãó íàó ÷èòü âàñ áîëü øå ìó, ÷åì ìî ãó, âûçíàå òå... Âî-ïåð âûõ, âû èíî ãäà çà äà¸òå âî ïðî ñû, êî òî ðûå âòîð ãà þò ñÿ â îá ëàñòü çà ïðåò íî ãî. ×òî òîë êó ìíå ãî âî ðèòü âàì ÷òî-òî, à ïî òîì çà õëî ïû âàòü äâåðü ó âàñ ïå ðåä íî ñîì? Ýòî áó äåò òîëü êî ðàç äðà æå íè åì äó õà è íå ìíî ãî ìó âàñíàó ÷èò. À ÿ íå ìî ãó ãî âî ðèòü íå êî òî ðûå âå ùè. ß ãî âî ðþâñ¸, ÷òî ìíå ðàç ðå øå íî äà âàòü. Ýòî ìî æåò âû ãëÿ äåòüñëèø êîì ãëó ïî, ñëèø êîì çà êðû òî, ñëèø êîì ýãîè ñòè÷ íî.Ìî æå òå äó ìàòü, ÷òî õî òè òå — íå ÿ óñ òà íàâ ëè âà ëà ïðà âè -ëà. Íå òàê ÿ ïî ëó ÷è ëà ýòî, íå òàê è áó äó ïå ðå äà âàòü. Òî,÷å ãî ÿ îáå ùà ëà íå îò êðû âàòü, ÿ íå îò êðîþ, ýòî íå âîç ìîæ -íî» (âñòðå ÷à 12 îò 28 ìàð òà).

«„Òàé íàÿ äîê òðè íà“, êàê ÿ ñêà çà ëà âàì, íå îê êóëüò -íàÿ êíè ãà, à ïå ÷àò íûé òðóä äëÿ øè ðî êîé ïóá ëè êè»(âñòðå ÷à 14 îò 11 àï ðå ëÿ). Íî òàì ñî äåð æèò ñÿ âíå âðå ìåí -íîå âè äå íèå ñòàíö, î êî òî ðûõ îíà îáú ÿñ íÿ åò: «Ïî íè ìàå -òå, åñ ëè áû àâ òî ðû ñòàíö íå ðî äè ëèñü âíå âðå ìå íè, îíèìîã ëè áû íàó ÷èòü ñÿ âû ðà æàòü ñÿ ëó÷ øå; íî íà ñà ìîì äå -ëå, ÿ äó ìàþ, ÷òî íå âîç ìîæ íî óäîâ ëå òâî ðèòü âàñ è äàòüâñå ýòè îáú ÿñ íå íèÿ. Âåäü òå, êòî ïè ñà ëè ñòàí öû, íà ïè ñà -ëè èõ òàê, êàê ïè ñà ëè â òå âðå ìå íà; îíè ÷èñ òî ôè ëî ñîô -ñêèå, íî åñ ëè âû ïðèä¸òå è ïî ïðî ñè òå äàòü êà æ äóþ ìå -

ëî÷ü è ÷òî áû ýòî áû ëî âû ðà æå íî íà Ìà êàó ëýå âîì2 àíã -ëèé ñêîì, ýòî ãî íåëü çÿ ñäå ëàòü» (¹11 îò 21 ìàð òà).

Î ñà ìîé «Òàé íîé äîê òðè íå» îíà çà ìå òè ëà: «ß äîëæ -íà ñêà çàòü, ÷òî ó íå¸ áû ëî ñëèø êîì ìíî ãî ðå äàê òî ðîâ»(¹14 îò 11 àï ðå ëÿ). «Òå ïåðü ìíî ãî êðè òè êîâ, íî êî ãäàÿ ïè ñà ëà, ïî ìîù íè êîâ áû ëî ìà ëî» (¹9 îò 7 ìàð òà). Íå -ñìîò ðÿ íà ýòè íå äîñ òàò êè îíà âñ¸ æå ìîã ëà ñêà çàòü: «Ìî -ãó óâå ðèòü âàñ, ÷òî åñ ëè áû âû òîëü êî âçÿ ëè íà ñå áÿ òðóäïðî ÷è òàòü ýòè âå ùè è ñðà çó æå ñôîð ìè ðî âàòü ó ñå áÿ â ãî -ëî âå ïðåä ñòàâ ëå íèå, ýòî ïðè âå ëî áû âàñ ê ñî îò âåò ñò âè ÿìè àíà ëî ãè ÿì, è âû áû ïî íÿ ëè, íå çà äà âàÿ íè îä íî ãî èçýòèõ âî ïðî ñîâ. Ïî òî ìó ÷òî, êàê ÿ ãî âî ðþ, ýòî àê ñèî ìà èïðà âè ëî, îò êî òî ðî ãî âû íå äîëæ íû îò õî äèòü: êàê âíè çó,òàê è íà âåð õó, êàê íà âåð õó, òàê è âíè çó. Òîëü êî ïî ìåñ òè -òå ýòî íà äðó ãîé ïëàí, è ïî ëó ÷èò ñÿ òî æå ñà ìîå» (¹7 îò 21 ôåâ ðà ëÿ).

«Òå ïåðü âû äîëæ íû èçó ÷àòü ñà ìè. Åäèí ñò âåí íîå,÷òî ÿ ìî ãó âàì äàòü — ýòî ïî ëî æèòü âàì â ðó êè „êëþ÷“ èñêà çàòü: „ýòî îò êðû âà åò ñÿ òàê, à òî ýòàê“, è òàê äà ëåå.Ãäå îäèí ÷å ëî âåê ïîéì¸ò õî ðî øî, äðó ãîé ïîéì¸ò ìåíü -øå. Èí òåë ëåê òó òóò íå ÷å ãî äå ëàòü, âû äîëæ íû èñ ïîëü çî -âàòü áî ëåå âû ñî êóþ ñïî ñîá íîñòü. Ìà òå ðèà ëè ñòè ÷å ñêàÿíàó êà õî òå ëà áû âîé òè... âû äîëæ íû âçÿòü âñ¸, à çà òåìïå ðå õî äèòü îá îá ùå ãî ê ÷à ñò íî ñòÿì. Èíà ÷å âû íå óõ âà òè -òå ïðåä ìåò. Ýòî íå âîç ìîæ íî. Âàì ïðèä¸òñÿ ïðî ïóñ êàòüìíî ãî âå ùåé, èëè îõ âà òû âàòü îá ùèé ñìûñë, à çà òåì íà -÷è íàòü â ïåð âîì ïðî ÿâ ëå íèè, â êî òî ðîì ìî æå òå, à èíà ÷åâû íå ñî ñòà âè òå äëÿ ñå áÿ ÿñ íî ãî ïðåä ñòàâ ëå íèÿ. Ìíå ýòîÿñ íî è ïî íÿò íî, êàê òîëü êî ìî æåò áûòü. Ìî æåò áûòü ýòîïî òî ìó ÷òî ÿ íå âèí íàÿ äó ðî÷ êà, íî äëÿ ìå íÿ ýòî íè êî ãäàíå ïðåä ñòàâ ëÿ ëî íè êà êîé òðóä íî ñòè» (¹22 îò 20 èþ íÿ).

Õî òÿ âåñü ìà òå ðè àë ïðåä ñòàâ ëÿ åò ñî áîé çà õâà òû âàþ -ùåå ÷òå íèå, åñòü äâå îá ëàñ òè, êî òî ðûå çà ñëó æè âà þò îñî -áî ãî âíè ìà íèÿ ïî ñðàâ íå íèþ ñ îñ òàëü íû ìè îïóá ëè êî -âàí íû ìè òðó äà ìè — ýòî òî, ÷òî êà ñà åò ñÿ Àá ñî ëþ òà èïðè ðî äû ÷å ëî âå ÷å ñêî ãî ñîç íà íèÿ. Áëà âàò ñêàÿ óò âåð æäà -åò, ÷òî «èç Àá ñî ëþ òà íè ÷å ãî íå ýìà íè ðó åò», èáî «â áî æå -ñò âåí íîé ìûñ ëè âñ¸ ñó ùå ñò âó åò, è íå áû ëî âðå ìå íè, êî -ãäà áû ýòî ãî íå ñó ùå ñò âî âà ëî, òàê ÷òî íåëü çÿ ãî âî ðèòü,÷òî ÷òî-òî âîç íèê ëî, âåäü ýòîò áî æå ñò âåí íûé ðà çóì —Àá ñî ëþò íîñòü, è âñ¸ áû ëî, åñòü è áó äåò â í¸ì» (¹6 îò14 ôåâðàëÿ).

«Êî ãäà ìå íÿ ñïðà øè âà þò, êàê ýòî òàê, ÷òî îíî ýìà íè -ðó åò, ÿ ãî âî ðþ, ÷òî îíî íå ýìà íè ðó åò âî âñå. Ïî òî ìó ÷òîåñ ëè âûñ øåå èëè Îòåö Íå áåñ íûé õî ÷åò ýìà íè ðî âàòü, ýòî ïðî ñòî ïî òî ìó ÷òî ýòî Âå÷ íûé Çà êîí, çà êîí íî ÷åé èäíåé, êàê ãî âî ðÿò î Áðàõ ìå. Åñòü äû õà íèå, ýòîò ïðèí öèï, ýòîò çà êîí, è åñòü íå ÷òî, ÷òî êà æåò ñÿ, âñå ëåí íàÿ êà æåò ñÿ. ß ãî âî ðþ, ÷òî ýòî ñà ìîå âå ëè ÷å ñò âåí íîå è âîç âû øåí íîåïðåä ñòàâ ëå íèå î Áî æå ñò âå» (¹13 îò 4 àï ðå ëÿ).

«Íå ïî çíà âàå ìîå, àá ñî ëþò íîñòü, — âå÷ íî, íå èç ìåí -íî; íå èìåÿ íà ÷à ëà, íå áó äåò èìåòü è êîí öà. Íå ïî çíà âàå -ìîå êàê ïðî ÿâ ëå íèå — ïå ðèî äè÷ íî. Îä íî íå èç ìåí íî, âíå ïðî ñòðàí ñò âà è âðå ìå íè; äðó ãîå — êî íå÷ íî, ïî òî ìó ÷òîïå ðèî äè÷ íî — âîò ïî ÷å ìó ïà ðà áðàõ ìà íè ÷å ñêèé (èëèìàí âàí òà ðè ÷å ñêèé) ïå ðè îä ðàç äå ëÿ åò ñÿ íà äíè è íî ÷èÁðàõ ìû. Äíè — ïå ðèî äû äåÿ òåëü íî ñòè, â êî òî ðûå ýòîïå ðèî äè ÷å ñêîå ïðî ÿâ ëå íèå, èëè Íå ïî çíà âàå ìîå, ïðî ÿâ -ëå íî, ïðè îá ðå òà åò âè äè ìîñòü, à íî ÷è Áðàõ ìû — ïå ðèî -äû, êî ãäà âñ¸ ïî ãðó æà åò ñÿ â ýòó åäè íóþ íå-ñóù íîñòü. Êîãäà æå îêîí ÷åí âåê Áðàõ ìû, ñî ñòàâ ëÿþ ùèé ñòî ëåò —íå ÷å ëî âå ÷å ñêèå ñòî ëåò, à ïå ðè îä, äëÿ âû ðà æå íèÿ êî òî -ðî ãî ïî òðå áó åò ñÿ 17 èëè 18 öèôð — äó ìàþ, îêî ëî 17 ìèë -ëè àð äîâ — òî ãäà íà ñòó ïèò ïå ðè îä, êî òî ðûé ïî òðå áó åòñòîëü êî æå ëåò, ñêîëü êî è ïå ðè îä äåÿ òåëü íî ñòè» (¹20 îò30 ìàÿ).

Äðó ãàÿ èäåÿ, îá ñó æ äàå ìàÿ â ïîä ðîá íî ñòÿõ — ýòî ÷å -ëî âå ÷å ñêîå ñî ñòîÿ íèå. Áëà âàò ñêàÿ ãî âî ðèò: «Íå óíè÷ òî -æè ìûå äæè âû — ýòî âî ïëî ùàþ ùèå ñÿ èí äè âè äó àëü íî -ñòè, íå ëè÷ íî ñòè, è îíè — íå ìî íà äû. Ìî íà äû áå ðóò â íå -ïî ñðåä ñò âåí íîå âëà äå íèå àñ ò ðàëü íûå îá ðà çû, ÷õàéèëóí íûõ ïèò ðè, äæè âû èëè ìà íàñ ïóò ðû, òîëü êî â êîí öåòðåòü åé ðà ñû. Ó ðåá¸íêà ýòî òî÷ íî êàê áû ëî â ïåð âîé ðà -

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 25

1 Îäèí ïðî òî êîë, îò 25 àï ðå ëÿ, áûë îä íà êî âû ëî æåí â èí òåð íå òå â 2001 ã.; åãî ðóñ ñêèé ïå ðå âîä â âèäå ïðè ëî æå íèÿ II áûë âêëþ÷¸í âèç äà íèÿ «Ïðî òî êî ëîâ» 2004 è 2008 ã. — Ïðèì. ïåð.

2 Òî ìàñ Áý áèíã òîí Ìà êàó ëýé (1800–1859), àíã ëèé ñêèé ïè ñà òåëü è ïî ëè òèê, ÷üè òðó äû ñ÷è òà ëèñü îá ðàç öîì àíã ëèé ñêî ãî ëè òå ðà òóð -íî ãî ÿçû êà.

ñå. Ñêà çà íî, ÷òî ìî íà äû, àò ìà, áóää õè, ïîë íî ñòüþ âî ïëî -òè ëèñü òîëü êî êî ãäà â äåò ñêîì ÷å ëî âå ÷å ñò âå ðàç âè ëîñüïîë íîå ñîç íà íèå — òî åñòü â òðåòü åé ðà ñå — è òàê ñ äåò -ñêîé åäè íè öåé, èëè ÷å ëî âå êîì. Âñå ãäà ïðî âî äè òå àíà ëî -ãèþ, è òî ãäà âû íå èç ìåí íî áó äå òå íà õî äèòü êëþ÷ ê îê -êóëüò íî ìó îáú ÿñ íå íèþ. Êàê ñ ïåð âîé ðà ñû äî òðåòü åé ðà -ñû, òàê è ñ ðåá¸íêîì, ïî òî ìó ÷òî îí ìèê ðî êîñì ìàê ðî êîñ -ìà è ïî âòî ðÿ åò, ýòàï çà ýòà ïîì, âñ¸.  ýâî ëþ öèè ýì áðèî -íà ñî äåð æèò ñÿ öå ëàÿ ýâî ëþ öèÿ âñå ëåí íîé. Ýòî õî ðî øîèç âåñò íûé ôàêò, êî òî ðûé îê êóëü òè ñòû äîëæ íû çíàòü,áî ëåå èëè ìå íåå» (¹20 îò 30 ìàÿ).

«Ìà íàñ íå ïðè õî äèò áûòü ñ÷à ñò ëè âûì è ðàç âè âàòü -ñÿ. Ìà íàñ ïðè õî äèò, ïî òî ìó ÷òî îí ñëèø êîì ÷èñò, à áó äó -÷è ñëèø êîì ÷èñò, îí íå èìå åò íè çà ñëóã, íè ïðî ñòóï êîâ.Ïî òî ìó îí äîë æåí ïðèé òè è íå ìíîæ êî ïî ñòðà äàòü, è ïî -ëó ÷èòü îïûò âñå ãî, ÷òî ìîæ íî ïî ëó ÷èòü â ýòîì öèê ëå âî -îá ðà æå íèÿ. È ïî òî ìó òå æå îïû òû ñäå ëà þò åãî ãîä íûìäëÿ ïî ãðó æå íèÿ â Àá ñî ëþò. Îí ñî äåð æèò âñå îïû òû ýòî ãî áëà ãî ñëî âåí íî ãî ìè ðà è ìè ðîâ, êî òî ðûå áû ëè è áó äóò»(¹20 îò 30 ìàÿ).

«Åñ ëè âû ïðî÷ò¸òå „Òàé íóþ äîê òðè íó», òî óâè äè òå,÷òî â ëþ äÿõ íå áû ëî íè ÷å ãî ÷å ëî âå ÷å ñêî ãî, ïî êà â ôîð -ìàõ, âû äå ëåí íûõ ëóí íû ìè ïèò ðè, íå âî ïëî òè ëèñü ìà íà -ñà ïóò ðû (ñû íû óìà). Íå áû ëî íè ÷å ãî, êðî ìå ìà òå ðèè, èíå âå ùå ñò âåí íî ñòè áóää õè è àò ìû, ïî òî ìó íóæ íî áû ëîòàê ñêà çàòü, çà öå ìåí òè ðî âàòü [ðàç ðûâ] ìå æ äó áóää õè èèìè. Èì íóæ íî áû ëî ïî ëó ÷èòü ýòîò ìà íàñ, êî òî ðûé åñòüîã ðà íè ÷åí íîå ñîç íà íèå íà øå ãî ïëà íà ñó ùå ñò âî âà íèÿ èèõ âî ïëî ùàþ ùåå ñÿ „ÿ“. Ýòî âî ïëî ùàþ ùåå ñÿ „ÿ“, èäó -ùåå îò îä íîé ëè÷ íî ñòè ê äðó ãîé, ñî áè ðà åò îïû òû êà æ äîéæèç íè. Ñî áðàâ âåñü îïûò ìèë ëèî íîâ è ìèë ëèî íîâ âî ïëî -ùå íèé, ýòî „ÿ“, êî ãäà ïå ðè îä ìàí âàí òà ðû çà âåð øà åò ñÿ èýòîò ìèð ðàñ òâî ðÿ åò ñÿ, èìåÿ âåñü ýòîò îïûò, âñ¸ áîëü øåïðè áëè æà åò ñÿ ê àá ñî ëþ òó, è ê êîí öó ÿ íå çíàþ êà êîé ìàí -âàí òà ðû, êàê ìíî ãî èõ ïðîéä¸ò, îíà ïî ãðó çèò ñÿ â åäè íîå,íî ïðå æ äå îíà äîëæ íà ïî ëó ÷èòü ýòîò îïûò. Îíà âñ¸ áîëü -øå è áîëü øå ïðè áëè æà åò ñÿ ê òî ìó, ÷òî åñòü âñ¸ è íè ÷òî.Íà êî íåö îíà ïî ãðó æà åò ñÿ. Êî ãäà ìû ãî âî ðèì îá ýòîì, ìû ãî âî ðèì î ñî ñòîÿ íèè íèð âà íû, ýòî íè ÷òî. Èìåí íî î ïà ðà -íèð âà íå ìû ãî âî ðèì. Íèð âà íà — ýòî ïðî ñòî âû ñî êèé äý -âà ÷àí» (¹21 îò 6 èþ íÿ).

«Âû íè êî ãäà íå äîëæ íû ãî âî ðèòü „ìîÿ àò ìà“ — ó âàñ íåò àò ìû. Ýòà èäåÿ — ïðî êëÿ òèå ìè ðà. Îíà ïðî èç âå ëàñèëü íåé øèé ýãî èçì, ýòîò ýãî öåí òðèçì ... Ìû ãî âî ðèì:„ìû åñòü, ìîÿ àò ìà, ìî¸ áóää õè“. Íî êòî âû? Âû íè êòî;âû ÿâ ëÿå òåñü ÷åì-òî ñåé ÷àñ, à çàâ òðà óæå íåò. Äà æå ýòî âêîí öå ìàí âàí òà ðû èñ ÷åç íåò â åäè íîì (¹22 îò 20 èþ íÿ).

«Âàì, åâ ðî ïåé öåì, íè êî ãäà íåëü çÿ áû ëî äà âàòü ñåìüïðèí öè ïîâ. Ïî æà ëóé, çà ñòî ëåò âû èõ è ïîéì¸òå.  òû ñÿ -÷ó ðàç ëó÷ øå áû ëî áû äåð æàòü ñÿ ñòà ðûõ ìå òî äîâ, êî òî -ðûì ÿ ñëå äî âà ëà â „Ðà çî áëà÷¸ííîé Èçè äå“, è ãî âî ðèòü îòðîé ñò âåí íîì ÷å ëî âå êå: äóõ, äó øà è ìà òå ðèÿ — òî ãäà áûâû íå âïà ëè â åðå ñè, â òà êèå åðå ñè, êàê âû âïà äàå òå. Çà -÷åì ìû äå ëèì ýòî íà ñåìü ÷àñ òåé èëè àñ ïåê òîâ? Ïî òî ìó÷òî íà øà — âûñ øàÿ ôè ëî ñî ôèÿ. Íî îáû÷ íî ìó ñìåðò íî -ìó êî íå÷ íî æå áó äåò ãî ðàç äî ïî íÿò íåå, åñ ëè ñêà çàòü åìó,÷òî ÷å ëî âåê òðîè ÷åí — ó íå ãî åñòü äóõ, äó øà è ìà òå ðèÿ.×òî òà êîå äóõ? Äóõ òî ãäà ñòà íåò „ÿ“, äó øà — ïðî ñòî íý -ôýø, æè âàÿ äó øà âñÿ êî ãî æè âîò íî ãî, òàê ñêà çàòü, íèç -øàÿ äæè âà, à ìà òå ðèÿ — åãî ôè çè ÷å ñêîå òå ëî. Ìû æå,ðàç äå ëèâ åãî, êàê äå ëÿò âñå ýçî òå ðè ÷å ñêèå ôè ëî ñî ôèè,ïðî ñòî ñìó òè ëè åâ ðî ïåé ñêèé óì, ïî òî ìó ÷òî îí íå áûëòðå íè ðî âàí â ýòîì íà ïðàâ ëå íèè. Äëÿ íèõ ýòî ñëèø êîìðà íî, è åñòü ëèøü íå ñêîëü êî ÷å ëî âåê, êî òî ðûå äåé ñò âè -òåëü íî ïîé ìóò ñå ìå ðè÷ íîå äå ëå íèå. À ïî òî ìó íàñ íà çû -âà þò ñó ìà ñøåä øè ìè èëè îá ìàí ùè êà ìè — îä íî èç äâóõ— è íè êòî íå ïîéì¸ò, ÷òî ìû èìå åì â âè äó. ß ãî âî ðþ, ÷òîáû ëî áû â òû ñÿ ÷ó ðàç ëó÷ øå íå [ïû òàòü ñÿ] ïî íè ìàòü ýòî,è íå ãî âî ðèòü îá ýòîé ñå ìå ðè÷ íî ñòè, à ïðî ñòî âçÿòü ñòà -ðóþ îñ íî âó èç äó õà, äó øè è ìà òå ðèè. Òî ãäà åðå ñè áû íåáû ëî» (¹22 îò 20 èþ íÿ).

Ñþð ïðè çîì ñòà ëî òî, ÷òî íå âñå îá ñó æ äå íèÿ áû ëè ñî -ñðå äî òî ÷å íû íà «Òàé íîé äîê òðè íå». Íà ñî á ðà íèè 16 ìàÿáå ñå äà îá ðà òè ëàñü ê íî âî ìó ïðî åê òó Áëà âàò ñêîé: «ß çà -êîí ÷ó åãî ÷å ðåç äåíü èëè äâà. Î í¸ì áû ëî â÷å ðà îáú ÿâ ëå -íî — „Êëþ÷ ê òåî ñî ôèè“. Âñå æà ëó þò ñÿ, ÷òî „Òàé íàÿäîê òðè íà“ òàê òðóä íà è ñëîæ íà, òàê ÷òî ìû äà äèì èì ýòî,

è âîç ìîæ íî, îíè ñêà æóò, ÷òî ýòî òî æå òðóä íî. ß íå çíàþ,÷òî è ãî âî ðèòü. ß ñî áðà ëà âñå âî ïðî ñû, êî òî ðûå ìíå çà äà -þò ñíî âà è ñíî âà, ïî òî ìó ÿ íà íèõ îò âå ÷àþ» (¹19). Îõ âà -÷åí íûå òå ìû âêëþ ÷à ëè â ñå áÿ êàð ìó, ïå ðå âî ïëî ùå íèå èïî ñìåðò íûå ñî ñòîÿ íèÿ.

Õî òÿ îíà ìîã ëà ãî âî ðèòü èì: «Ïî äó ìàòü òîëü êî, ìûáû ëè àí ãå ëà ìè è ñòà ëè ÷åì? — òà êè ìè âîò òû ê âà ìè, íåçíàþ ùè ìè âî îá ùå íè ÷å ãî! Ïî äó ìàòü òîëü êî, ìû áû ëèóê ðà øå íû êðû ëûø êà ìè è ï¸ðûø êà ìè. È ãäå îíè òå -ïåðü? Äæåíò ëü ìå íû, âû ñëèø êîì ïðè ñòðà ñòè ëèñü ê ðàñ -ñïðî ñàì, à âàì íå ñëå äó åò ñî âàòü íîñ â áî æå ñò âåí íûå òàé -íû!» (¹16 îò 25 àï ðå ëÿ). Íî îíè íà ñòàè âà ëè. Çà äàþ ùèõâî ïðî ñû íà âñòðå ÷àõ áû ëî îò 6 äî 9 ÷å ëî âåê, è êàê ìîæ íîâè äåòü èç ïðè ëî æå íèÿ 2, îíè áû ëè èç âå äó ùèõ òåî ñî ôîâòî ãî âðå ìå íè.

Åäèí ñò âåí íûé ÷å ëî âåê, êî òî ðî ãî ìîæ íî âñòðå òèòüíà âñåõ çà ïè ñàí íûõ âñòðå ÷àõ, ýòî Óèëü ÿì Êèí ãñ ëýíä,33-ëåò íèé èí æå íåð-ýëåê òðèê, èç áðàí íûé ïðå çè äåí òîìãðóï ïû â ìàð òå 1889 ã. Òî ìàñ Á. Õàð áîòòë, ïðåä ñå äà òåëü -ñò âî âàâ øèé íà ïðå äû äó ùèõ ñî á ðà íè ÿõ, áûë ïðå çè äåí -òîì ëî æè ñ 1887 ã. Õî òÿ â íà ïå ÷à òàí íîé âåð ñèè «Ïðî òî -êî ëîâ» Êèí ãñ ëýíä çíà ÷èò ñÿ êàê ïðåä ñå äà òåëü ñ 7 ôåâ ðà -ëÿ, ýòî íå òàê — ïðåä ñå äà òåëü ñò âî âàòü íà âñòðå ÷àõ ðå ãó -ëÿð íî îí ñòàë ëèøü ñ 28 ìàð òà. Ñåê ðå òàð¸ì ëî æè áûë Àð -÷è áàëä Êèéò ëè, íî âî ïðî ñû îáû÷ íî çà äà âàë åãî äÿ äÿ,Áåð òðàì. 25-ëåò íèé Äæ. Ð. Ñ. Ìèä ïî ÿâ ëÿ åò ñÿ íà âòî ðîéâñòðå ÷å 17 ÿí âà ðÿ, à çà òåì íå âñòðå ÷à åò ñÿ äî àï ðå ëÿ. Íàñëå äóþ ùèé ãîä îí ñòàë ãå íå ðàëü íûì ñåê ðå òàð¸ì Åâ ðî -ïåé ñêîé Ñåê öèè è Áðè òàí ñêîé Ñåê öèè. Óîë òåð Äæ. Îëäòî æå ïî ÿâ ëÿ åò ñÿ â êîí öå àï ðå ëÿ è ñòà íî âèò ñÿ àê òèâ íûìó÷à ñò íè êîì. Àí íè Áåç àíò ïðè áû âà åò 6 èþ íÿ, âñêî ðå ïî -ñëå ñâî åãî âñòó ï ëå íèÿ â Òåî ñî ôè ÷å ñêîå Îá ùå ñò âî. Ÿâû áå ðóò ïðå çè äåí òîì Ëî æè Áëà âàò ñêîé â ñëå äóþ ùåì ãî -äó, è îíà áó äåò çà íè ìàòü ýòîò ïîñò äî 1904 ã. À.Ï. Ñèí -íåòò ïîÿ âèë ñÿ íà âñòðå ÷å 18 àï ðå ëÿ. Äæîí Ñòî ðåð Êîáá,îäèí èç ïåð âî íà ÷àëü íûõ ÷ëå íîâ ñî âå òà Òåî ñî ôè ÷å ñêî ãîÎá ùå ñò âà â 1875 ã., ïðè ñóò ñò âî âàë 2 ìàÿ. Àëåê ñàíäðÔóë ëåð òîí, ïî ìîù íèê Äæàä æà èç Íüþ-Éîð êà, ïðè ñóò -ñò âî âàë 28 ôåâ ðà ëÿ. Ãðà ôè íÿ Âàõò ìàé ñòåð, ïîä ðó ãà Å.Ï. Áëà âàò ñêîé, áû ëà òàì 16 ìàÿ. Õåð áåðò Á¸ððî óç, ñâÿ çàí -íûé ñ Áåç àíò ïî å¸ îá ùå ñò âåí íîé ðà áî òå è âñòó ïèâ øèéâìå ñòå ñ íåþ â Ëî æó Áëà âàò ñêîé, ïî ÿâ ëÿ åò ñÿ 30 ìàÿ è âèþ íå. Ïîë êîâ íèê ×à óí è ã-æà Ýëèñ Ãîð äîí çíà ëè Áëà -âàò ñêóþ ïî Èí äèè.

Ñðå äè íå ñòîëü èç âåñò íûõ ëè÷ íî ñòåé òàì ïðè ñóò ñò -âî âà ëè Óèëü ÿì Ýø òîí Ýë ëèñ, äîê òîð ìå äè öè íû, ïî ñâÿ -òèâ øèé ñâîè ñè ëû òî ìó, ÷òî áû äî íå ñòè ñî ÷è íå íèÿ Ðè -õàð äà Âàã íå ðà äî àíã ëèé ñêîé ÷è òàþ ùåé ïóá ëè êà, Ôðå -äå ðèê Ëåé Ãàðä íåð (íå ïó òàòü ñ Ý.Ë. Ãàðä íå ðîì), êî òî -ðûé ïî ñëå ñìåð òè Áëà âàò ñêîé ïå ðå íà ïðà âèë ñâîè èí òå -ðå ñû íà Ãåð ìå òè ÷å ñêèé Îð äåí Çî ëî òîé Çà ðè, à â êîí öåæèç íè áûë êà çíà ÷å åì Àñ ñî öèà öèè Áëà âàò ñêîé â Ëîí äî -íå; Ýäó àð Êó ëîí èç Ôðàí öèè, ïè ñàâ øèé ïîä ïñåâ äî íè -ìîì Àìà ðà âåë ëà, Ó. Ñêîòò-Ýë ëè îòò, ÷ëåí Ëîí äîí ñêîéËî æè (ïðå çè äåí òîì êî òî ðîé áûë Ñèí íåòò), ïîç æå íà ïè -ñàâ øèé êíè ãè îá Àò ëàí òè äå è Ëå ìó ðèè, è ìèññ Êè íå ëè,âîç ìîæ íî îä íà èç äî ÷å ðåé Ýä âàð äà Êè íå ëè (1819–1880),âå ðî ÿò íî, Àðà áåë ëà.

Îïóá ëè êî âàí íûé òå ïåðü ìà òå ðè àë âçÿò èç 21 ñî õðà -íèâ øèõ ñÿ òåò ðà äåé ñ ïðî òî êî ëà ìè ëîí äîí ñêèõ âñòðå÷, ñ10 ÿí âà ðÿ ïî 20 èþ íÿ 1889 ã. Ýòî âîñ ïðî èç âå äå íèå ðó êî -ïèñ íûõ ïðî òî êî ëîâ, ñäå ëàí íîå ñëî âî â ñëî âî. Ðå äàê òè ðî -âà íèå êà ñà ëîñü òîëü êî ïóíê òóà öèè è åäè íî îá ðà çèÿ ïðà -âî ïè ñà íèÿ ñëîâ. Âñå ñàí ñê ðèò ñêèå ñëî âà äà íû ñ äè àê ðè -òè ÷å ñêè ìè çíà êà ìè. ...

Ñòå íî ãðà ôè ñòó ñà ìî ìó ïðè õî äè ëîñü ðå øàòü, ãäå íà -÷è íà ëèñü è êîí ÷à ëèñü ïðåä ëî æå íèÿ. Ýòî íå âñå ãäà åìóóäà âà ëîñü, òåì áî ëåå ÷òî ðàñ øèô ðîâ êà âå ëàñü íå ñêîëü -êè ìè ëþäü ìè, êàê ïî êà çû âà åò ðàç íûé ïî ÷åðê â êà æ äîìèç ïðî òî êî ëîâ. Ïî òî ìó ìû ðà äû, ÷òî íà çà ïè ñÿõ âñòðå ÷èîò 10 ÿí âà ðÿ âèä íû ïî ïûò êè Áëà âàò ñêîé îò ðå äàê òè ðî -âàòü êî ïèþ, è âíåñ¸ííûå åþ èñ ïðàâ ëå íèÿ èñ ïîëü çî âà -ëèñü íà ìè êàê ðó êî âî äñòâî äëÿ îá ðà áîò êè îñ òàëü íî ãî ìà -òå ðèà ëà. Ýòè ðå äàê òîð ñêèå ïðàâ êè ñó ùå ñò âåí íî îò ëè ÷à -þò ñÿ îò îïóá ëè êî âàí íîé âåð ñèè. Òå ïåðü ÷è òà òåëü âïåð -âûå ïî ëó ÷à åò çà ïè ñè âî âñåé ïîë íî òå è ìî æåò ïî ÷óâ ñò âî -âàòü ïîä ëèí íóþ ðå÷ü Áëà âàò ñêîé è ìà íå ðó, â êî òî ðîé

26 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

îíà èç ëà ãà ëà ìà òå ðè àë è îò âå ÷à ëà íà âî ïðî ñû. À ïî -ñêîëü êó â æóð íà ëå Ëî æè Áëà âàò ñêîé ñ èþ ëÿ 1888 ã. ïîñåí òÿáðü 1889 ã. èìå åò ñÿ ïðî ïóñê, ýòè çà ïè ñè âäâîé íåöåí íû, ïî çâî ëÿÿ ïðî ñëå äèòü ñî áû òèÿ òî ãî âðå ìå íè.

 ïðè ëî æå íèè ê èç äà íèþ ÿ äî áà âèë ðå÷ü Óèëü ÿ ìàÊèí ãñ ëýí äà, ïðî ÷è òàí íóþ â ïå ðè îä ðà áî òû ëî æè. Âîç -ìîæ íî, ýòî òîò ñà ìûé äî êó ìåíò, êî òî ðûé îò êðûë ñî á ðà -íèå 20 èþ íÿ. Îí äà¸ò õî ðî øèé îá çîð òå ìû îò ÷å ëî âå êà,ïðè ñóò ñò âî âàâ øå ãî íà âñòðå ÷àõ, è ïî ìå ùà åò ïî ëó ÷åí -íóþ èí ôîð ìà öèþ â êîí òåêñò «Òàé íîé äîê òðè íû». Êèí ã -ñ ëýíä íà ïî ìè íà åò ÷è òà òå ëþ, ÷òî «ìå òîä „Òàé íîé äîê -òðè íû“ — äå äóê òèâ íûé, èäó ùèé îò îá ùå ãî ê ÷à ñò íî -ñòÿì... Ïóñòü èçó ÷àþ ùèé „Òàé íóþ äîê òðè íó“ íå ïðè íè -ìà åò ôîð ìó, â êî òî ðîé îíà ïðåä ñòàâ ëå íà, çà ïðèí öè ïû,ñòîÿ ùèå çà ôîð ìîé, è íå ìà òå ðèà ëè çó åò äî äîã ìû áåñ -öåí íûå ñî êðî âè ùà ìóä ðî ñòè, ñî äåð æà ùèå ñÿ â íåé. ...

 „Òàé íîé äîê òðè íå“ àíà ëî ãèÿ — âå ëè êèé çà êîí.Êàê íà âåð õó, òàê è âíè çó. Ìèê ðî êîñì — îò ðà æå íèå ìàê -ðî êîñ ìà. Ýòè îê êóëüò íûå àê ñèî ìû ìîæ íî íàé òè è â äðó -ãèõ òðó äàõ, íî íè â îä íîé äðó ãîé êíè ãå îíè íå ñíàá æå íûòà êè ìè ïðè ìå ðà ìè, íå ïðî ðà áî òà íû â òà êèõ ïîä ðîá íî -ñòÿõ è íå îõ âà òû âà þò òà êóþ øè ðî êóþ îá ëàñòü, êàê â„Òàé íîé äîê òðè íå“. Ïî èñ òè íå ýòî êëþ÷, êî òî ðûé ñòî èòèìåòü, óíè âåð ñàëü íûé êëþ÷, êî òî ðûì ìû ñìî æåì îä íóçà äðó ãîé îò êðûòü âñå çà ãàä êè íà øå ãî áû òèÿ. Ïðå æ äåâñå ãî âñå ìû äîëæ íû òâ¸ðäî óñ âî èòü ýòîò ïðèí öèï àíà -ëî ãèè, è åñ ëè ìû ñäå ëà åì ýòî, ÿ ïî ëà ãàþ, ìû ñêî ðî îò êðî -åì å¸ öåí íîñòü âî âñåõ òåõ îá ëàñ òÿõ, â êî òî ðûå ìû ïû òà -åì ñÿ ïðî íèê íóòü. ...

Ìû ñòî èì ïå ðåä çà ãàä êîé Æèç íè; ìû ëî âèì îò áëå ñêè ïî òðÿ ñàþ ùèõ ãëó áèí íà øå ãî ñîá ñò âåí íî ãî ñó ùå ñò âà èòåõ âû ñîò, âçî áðàâ øèñü íà êî òî ðûå ìû äîëæ íû ñòàòü áî -ãà ìè. Ìû íà ìãíî âå íèå îñ òà íàâ ëè âà åì ñÿ íà ãðà íè òî ãîáåñ êî íå÷ íî ãî ñîç íà íèÿ, êî òî ðîå íè âå ëè êî, íè ìà ëî, íåÿâ ëÿ åò ñÿ áû òè¸ì èëè íå áû òè¸ì, âðå ìå íåì èëè ïðî ñòðàí -ñò âîì, ñâå òîì èëè òåì íî òîé, çâó êîì èëè áåç ìîë âè åì...Äà âàé òå îñ òà íî âèì ñÿ è ïî ñëó øà åì, è ìî æåò áûòü íàìóäà ñò ñÿ íà ñòðî èòü ñâîè óìû íà áî æå ñò âåí íóþ ãàð ìî íèþè ïðî íåñ òè êà êóþ-òî å¸ ÷àñòü â íà øó ïî âñå äíåâ íóþæèçíü. Ïî èñ òè íå, íà øà çà äà ÷à áû ëà äî ñå ëå íå ëåã êà, íîñ ñè ëîé, êî òî ðóþ ìû ïðè îá ðå ëè, ìû áó äåì ïðî äîë æàòüñòðå ìèòü ñÿ âïåð¸ä è îâ ëà äå âàòü òå ìè áî ëåå ãëó áî êè ìèòàé íà ìè æèç íè, ñ ïî ìî ùüþ êî òî ðûõ ìû òîëü êî è ìî æåìíà äå ÿòü ñÿ îñ âî áî äèòü ñÿ îò âå ëè êîé èë ëþ çèè.»

ÈÇ ÐÀ ÍÅÅ ÍÅ ÎÏÓÁ ËÈ ÊÎ ÂÀÍ ÍÛÕÏÐÎ ÒÎ ÊÎ ËÎÂ ËÎÆÈ ÁËÀÂÀÒÑÊÎÉ

Âñòðå ÷à ëî æè Áëà âàò ñêîé 21 ìàð òà 1889 ã.

Ïðåä ñå äà òåëü ñò âó åò ì-ð Ò. Á. Õàð áîòòë

[Ïåð âûå òðè âî ïðî ñà ýòîé âñòðå ÷è Áëà âàò ñêàÿ îò ðå äàê -òè ðî âà ëà è ïðè ñîå äè íè ëà ê îïóá ëè êî âàí íî ìó ïðî òî êî -ëó âñòðå ÷è 10, ñî ñòî ÿâ øåé ñÿ 14 ìàð òà.  äàí íîì ïå ðå âî -äå îá ñó æ äå íèå ýòèõ âî ïðî ñîâ îïó ùå íî]

Øëî êà 6, ïðî äîë æå íèå: Îò âåðã íó òûé Ñûí — Îäèí,«Ñû íû-Ñîëí öà» — áåñ ÷èñ ëåí íû.

Âî ïðîñ 4. Íàäî ëè ïî íè ìàòü ýòî ïðåä ëî æå íèå â ñâå òåîáú ÿñ íå íèé, äàí íûõ íà ñ. 99 (c)? È åñëè òàê, òî ïî ÷å ìó«îò âåð æåí íûé» óïî ìè íà åò ñÿ çäåñü ñíî âà â ñî ïîñ òàâ ëå -íèè ñ «Âòî ðû ìè Ñå ìüþ»?

Áëà âàò ñêàÿ: ß ïðî ÷è òà ëà âñþ ñòðà íè öó è íå çíàþ, ÷òîâû èìåå òå â âèäó. Ãäå ÿ ãî âî ðþ î âòî ðûõ ñåìè? Åñëè ýòî íå ïëà íå òû âû èìåå òå â âèäó, â êà êî âîì ñëó ÷àå ýòî íåìî ãóò áûòü âòî ðûå ñåìü, à ìîã ëè áû áûòü 77-å ñåìü, ïî -òî ìó ÷òî îíè íà ìà òå ðè àëü íîì ïëà íå.

Á. Êèéò ëè: Ýòî â ýòîé ñòàí öå. Ñòàí öà ãî âî ðèò î âòî ðûõ ñåìè, à çà òåì â ñëå äóþ ùåì ïðåä ëî æå íèè — îá «îò âåðã -íó òîì», à âû ãî âî ðè ëè îá «îò âåðã íó òîì» â íà ÷àëü íîé÷àñ òè ñòàí öû.

Áëà âàò ñêàÿ: Íî âû çà áû âàå òå, ÷òî ÿ áåñ ÷èñ ëåí íîå êî -ëè ÷å ñò âî ðàç ïðî ïóñ êà ëà íå òîëü êî ñòðî êè, íî è öå ëûåñòàí öû. Âû îò ëè÷ íî çíàå òå, ÷òî ÿ äàëà âàì ëèøü îêî ëî12 â ïåð âîì è îêî ëî 42 âî âòî ðîì [òîìå].

Á. Êèéò ëè: ×òî ìû õî òèì âû ÿñ íèòü — òàê ýòî áûë ëèòàì ïðî ïóñê.

Áëà âàò ñêàÿ: Êî íå÷ íî âû áó äå òå íà õî äèòü ïðî ïóñ êè.ß ëèøü ïû òà þñü îáú ÿñ íèòü ñòîëü êî, ñêîëü êî ìîãó. Òàìãî âî ðèò ñÿ, ÷òî Ñûí îäèí, à «Ñû íîâ-Ñîëíö» ìíî ãî.Çäåñü íå èìå åò ñÿ â âèäó íàøå Ñîëí öå, à ãî âî ðèò ñÿ î äó -õîâ íîì ñîëí öå. Âû ïðî ÷è òàå òå ýòî çäåñü.

À. Êèéò ëè: Äó õîâ íîå ñîëí öå — òîæå «Îò âåðã íó òîå»?

Áëà âàò ñêàÿ. Íåò, íåò, íåò. ß ñêà çà ëà, ÷òî ýòî ãî âî ðèò ñÿãäå-òî òàì, ãäå Ñûí è «Ñû íû-Ñîëí öà» áåñ ÷èñ ëåí íû.

À. Êèéò ëè: Ýòî «Îò âåðã íó òûé».

Áëà âàò ñêàÿ. Íî ýòî ýòîò «Îò âåðã íó òûé», à îíè — íå«Ñû íû-Ñîëí öà». ß íå íà çû âàþ ïëà íå òû «ñû íà ìè-ñîëí -öà ìè». ß ãî âî ðþ â îá ùåì. Äó õîâ íîå ñîëí öå îäíî, íî«ñû íû-ñîëí öà» áåñ ÷èñ ëåí íû, è ýòî âî âñå íå èìå åò îò íî -øå íèÿ ê ïëà íå òàì.

À. Êèéò ëè: Íå ïðè ëî æè ìî ëè ýòî ðàâ íûì îá ðà çîì èê ïëà íå òàì?

Áëà âàò ñêàÿ: ×òî-òî ïî äîá íîå ìî æåò áûòü, íî îíè áîëü -øå óæå íå ñîëí öà. Îíè áûëè ñîëí öà ìè. ß ãî âî ðþ îáýòîì â äðó ãèõ ìåñ òàõ. ß ïðî ÷è òà ëà ýòî î÷åíü õî ðî øî.

Á. Êèéò ëè: Ýòî â ñòàí öå áûëà ýòà öè òà òà, âîò ÷òî ìåíÿîçà äà ÷è ëî.

Áëà âàò ñêàÿ: Î äà. Âû áó äå òå îçà äà ÷å íû åù¸ íå ðàç.

Ñòàí öà V, øëîêà 1. Èç íà ÷àëü íûå Ñåìü, ïåð âûåñåìü äû õà íèé Äðà êî íà Ìóä ðî ñòè, â ñâîþ î÷å -ðåäü ïðî èç âî äÿò èç ñâî èõ ñâÿ òûõ êðó ãî âðà ùà -òåëü íûõ äû õà íèé Îã íåí íûé Âèõðü.

Âî ïðîñ 5. Ìî æå òå ëè âû êàê-ëè áî îáú ÿñ íèòü íå îá õî äè -ìîñòü êà æ äî ìó ñó ùå ñò âó, ÷òî áû ñòàòü áî æå ñò âåí íûì,ïðî õî äèòü ÷å ðåç ìà òå ðèþ äëÿ ïî ëó ÷å íèÿ ñîá ñò âåí íî ãîîïû òà?

Áëà âàò ñêàÿ: Ïî æà ëóé, äîñ òà òî÷ íîå îñ íî âà íèå äëÿ ýòî -ãî ìîæ íî íàé òè â ñà ìîì õà ðàê òå ðå âà øå ãî âî ïðî ñà.Ïðî ãðåññ ê áî æå ñò âåí íî ìó ñî ñòîÿ íèþ — ýòî ëèøü ïåðâûé øàã îò íà øåé çåì ëè, ïî êðàé íåé ìåðå, ê áî -æåñòâåííîìó ïî ãëî ùå íèþ. À ïî ñëåä íåå îç íà ÷à åò, ÷òî êàæäîå ñó ùå ñò âî, äîñ òèã íóâ ýòî ãî, ñòà íåò Àá ñî ëþò íî -ñòüþ — òî åñòü òåì, ÷òî ñî äåð æèò âñ¸, à ïî òî ìó è êà æ -äûé çåì íîé îïûò, âêëþ ÷àÿ ýòîò î÷åíü ñòðàí íûé âî ïðîñ, êî òî ðûé âû çà äà ëè (ïî òî ìó ÷òî íà ñà ìîì äåëå ýòî î÷åíü ñòðàí íûé âî ïðîñ). Êàê ìî æåò ýòà Àá ñî ëþò íîñòü ñòàòüåäè íîé, åñëè íå áó äåò ñî äåð æàòü êà æ äûé îïûò — òîåñòü êà æ äóþ ñòà äèþ è êà æ äîå ñî ñòîÿ íèå óìà íà øêà ëå,èëè ëå ñò íè öå, ñî âî êóï íûõ îïû òîâ ñó ùåñòâ? Êî ãäà âûîò âå òè òå íà ýòî, òî ãäà ÿ ñìî ãó ïðî äîë æàòü. À òå ïåðü îò -âåòü òå ìíå, êàê ýòî âîç ìîæ íî, ÷òî áû Àá ñî ëþò íîñòü, êî -ãäà âû å¸ äîñ òèã íå òå, íå ñî äåð æà ëà õîòÿ áû êà êî ãî-òîîä íî ãî îïû òà, âêëþ ÷àÿ äàæå âî ïðîñ, êî òî ðûé âû ìíåçà äà ëè? Îí äîë æåí áûòü òàì.

À. Êèéò ëè: Íî îí áûë òàì ðàíü øå.

Áëà âàò ñêàÿ: Îí áûë òàì â [ñî êðû òèè]1, êàê âû ðà çèë ñÿáû Ñè ìîí Ìàã. Îí áûë â áî æå ñò âåí íîì çà ìûñ ëå. Áó äó -÷è â áî æå ñò âåí íîì çà ìûñ ëå, îí èä¸ò â àá ñî ëþò íîñòü.Áî æå ñò âåí íûé çà ìû ñåë — íå Àñ áî ëþò íîñòü, ýòî ïåð âîåïðî ÿâ ëå íèå Àá ñî ëþò íî ñòè è åñòü Àá ñî ëþò. Ýòî íå àá ñî -ëþò íîñòü.

À. Êèéò ëè: Òî ãäà âåñü ïðî öåññ îä íîé ìà õà ìàí âàí òà ðû, òîò áî æå ñò âåí íûé çà ìû ñåë ïî ñëå ïðå äû äó ùåé ìà õàï ðà -ëàéè, ñòà íåò Àá ñî ëþò íî ñòüþ, ÷òî áû ñíî âà ýìà íè ðî âàòüäðó ãîé áî æå ñò âåí íûé çà ìû ñåë?

Áëà âàò ñêàÿ: Êî íå÷ íî æå. Ïî òî ìó ÷òî âñå ìû ìå íÿ åì ñÿ. Ñ êà æ äîé ìà õà ìàí âàí òà ðîé ìû ñòà íî âèì ñÿ ñî âåð øåí íî

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 27

1 Ñëî âî ïðî ïó ùå íî. — Ïðèì. ïåð.

äðó ãè ìè, è âñ¸ ñòà íî âèò ñÿ èíûì. Íåëü çÿ ñêà çàòü, ÷òîìû áó äåì íå ìíî ãî ëó÷ øå, èëè ó íàñ áó äóò áî ëåå ðî çî âûå ù¸êè èëè áî ëåå äëèí íûå íîñû. Ìû áó äåì ñî âåð øåí íî÷åì-òî òà êèì, ÷åãî ìû è íå ìî æåì ïðåä ñòà âèòü. Òà êè ìè, êàê ìû åñòü, ìû ÿâ ëÿ åì ñÿ ëèøü â ýòîé ìàí âàí òà ðå, êî -òî ðàÿ äëèò ñÿ òðèë ëèî íû è òðèë ëèî íû ëåò. Ïî êðàé íåéìåðå, òà êî âî ó÷å íèå. ß íè ÷å ãî íå çíàþ î òîì, ÷åì ìûñòà íåì. Òàê ÷òî ÿ çíàþ òîëü êî ÷åì ìû ÿâ ëÿ åì ñÿ ñåé ÷àñ.

À. Êèéò ëè: Ýòî íà âî äèò íà êóðü¸çíóþ èäåþ, ÷òî àá ñî -ëþò îä íîé ìà õà ìàí âàí òà ðû îò ëè ÷åí îò òîãî àá ñî ëþ òà,êî òî ðûé çà íèì ïî ñëå äó åò.

Áëà âàò ñêàÿ: Âî âñå íåò. Ýòî òîò æå Àá ñî ëþò, òîëü êî èçýòîé Àá ñî ëþò íî ñòè — âåùè, êî òî ðûå áûëè, è âåùè, êî -òî ðûå åñòü, íî åù¸ íå áûëè, âû ïî íè ìàå òå, ÷òî òî, ÷òîáûëî, â ýòîì åñòü; à ÷òî òî, ÷òî áó äåò, åãî åù¸ òàì íåò,íî îíî âñ¸ æå åñòü, îíî ñó ùå ñò âó åò, íî åù¸ íå âåð íó ëîñü â Àá ñî ëþò íîñòü. Êàê âû íå ìî æå òå ýòî ãî ïî íÿòü?

À. Êèéò ëè: Ýòî âû ãëÿ äèò òàê, êàê åñëè áû â Àá ñî ëþ òåáûë ðÿä ïà ðà äèãì.

Áëà âàò ñêàÿ: Ýòî íà íà øåì ïðî ÿâ ëåí íîì ïëà íå ÿ âàìãî âî ðþ î ìà õà òå, êî òî ðûé ðîæä¸í. Ó ìà õà òà åñòü íà ÷à ëî â íà ÷à ëå ìàí âàí òà ðû, à ïî òî ìó ó íåãî äîë æåí áûòü èêî íåö. ß ãî âî ðþ î áî æå ñò âåí íîì çà ìûñ ëå — íå â åãî àá -ñî ëþò íî ñòè ïå ðåä ïðî ÿâ ëå íè åì, à ïðè ïåð âîì òðå ïå òåïðî ÿâ ëå íèÿ, ïåð âîé äèô ôå ðåí öèà öèè, êî ãäà ýòîò ìà õàò ðî æ äà åò ñÿ îò Áðàõ ìû, êàê ãî âî ðèò ñÿ â Âèø íó-ïó ðà íå.À ýòî ñî âñåì äðó ãîå. Àá ñî ëþò íîñòü íå äèô ôå ðåí öè ðó åòåäè íûé, íè êî ãäà íå ïî çíà âàå ìûé çà ìû ñåë. Ñåé ÷àñ ìûãî âî ðèì òîëü êî î ïëà íå ïðî ÿâ ëå íèÿ â êà æ äóþ ìàí âàí -òà ðó.

Êèí ãñ ëýíä: Òî ãäà ìà õàò âå÷ íî ñòà íî âèò ñÿ, íî íè êî ãäàíå ÿâ ëÿ åò ñÿ Àá ñî ëþ òîì.

Áëà âàò ñêàÿ: Ìà õàò — Àá ñî ëþò íà øåé ìàí âàí òà ðû,åñëè âàì òàê íðà âèò ñÿ ãî âî ðèòü. Âîç ìîæ íî, âû íàéä¸òåëó÷ øåå âû ðà æå íèå. ß íå ãî âî ðþ, ÷òî ÿ Ãåð áåðò Ñïåí -ñåð, ïðè øåä øèé èçî áðå òàòü íî âûå ñëî âà. ß ïðî ñòî ïû -òà þñü âàì ñêà çàòü òàê, êàê ÿ ýòî ïî íè ìàþ.

Ïðå çè äåíò: Ýòî àá ñî ëþò, êî òî ðûé íå Àá ñî ëþò. Ýòî Àá -ñî ëþò, êî òî ðûé îã ðà íè ÷åí.

Áëà âàò ñêàÿ: Àá ñî ëþò íå ìî æåò áûòü îã ðà íè ÷åí.

Ïðå çè äåíò: ß çíàþ, ÷òî íå ìî æåò, íî â òî æå âðå ìÿ ýòîíå àá ñî ëþò íûé àá ñî ëþò — çà íèì åñòü òî, ÷òî ñî äåð æèòïðî øëîå, íà ñòîÿ ùåå è áó äó ùåå.

Áëà âàò ñêàÿ: Òî, ÷òî îíè, îò Ñè ìî íà Ìàãà äî ïî ñëåä íå -ãî, íà çû âà ëè îãí¸ì, êî òî ðûé áî æå ñò âî, è ìû â íà øåéôè ëî ñî ôèè ãî âî ðèì, ÷òî ýòî è åñòü òî, ÷òî áûëî, åñòü èáó äåò, è âñ¸ æå ó ýòî ãî åñòü íà ÷à ëî â êà æ äîé ìàí âàí òà -ðå, ïðå æ äå ÷åì íà ÷è íà åò ñÿ ýìà íà öèÿ. È êà æ äûé ýîíïðî õî äèò òà êîå ñòà íîâ ëå íèå è â ñâîþ î÷å ðåäü íà çû âà åò -ñÿ òåì, ÷òî áûëî, åñòü è áó äåò. Òàê ÷òî âîçü ìè òå «Ôè ëî -ñî ôó ìå íó» è ïðî ÷è òàé òå îï ðå äå ëå íèå, äàí íîå Ñè ìî íîìÌà ãîì. Çà òåì âîçü ìè òå âåùü ïî ëó ÷øå, âîçü ìè òå Âà ëåí -òè íà, êî òî ðûé áûë îä íèì èç âûñ øèõ ôè ëî ñî ôîâ è îáú -ÿñ íèë ýòî ëó÷ øå âñå ãî. Âû óâè äè òå, ÷òî îí íà çû âà åò ýòî òåì, ÷òî åñòü, áûëî è áó äåò. Òà êèì îá ðà çîì ó êà æ äî ãîýîíà åñòü íà ÷à ëî è êî íåö. Ïî òî ìó âñå îíè — ýìà íà öèèÀá ñî ëþ òà, ñàìè æå îíè íå Àáñîëþò.

Êèí ãñ ëýíä: Òî ãäà â êà êîì ñìûñ ëå îíè ñòà íî âÿò ñÿ Àá ñî -ëþ òîì?

Áëà âàò ñêàÿ: Ìû òîæå Àá ñî ëþò. Äóõ â íàñ ñòà íî âèò ñÿÀá ñî ëþ òîì, íî îí â ñâî¸ì ïó òå øå ñò âèè, ýòî êðó ãî âðà ùå -íèå.

Êèí ãñ ëýíä: Òàê â êà êîì æå ñìûñ ëå îíè ñòà íî âÿò ñÿ Àá -ñî ëþ òîì? Âåäü, êà çà ëîñü áû, ÷òî îíè äîëæ íû ïîÿ âèòü ñÿîò òó äà â ñëå äóþ ùåé ìàí âàí òà ðå, îíè äîëæ íû ïå ðåé òèê î ïû òó.

Áëà âàò ñêàÿ: Ïî òî ìó ÷òî ó âàñ íå ìî æåò áûòü íè ÷å ãî,â ÷¸ì íå áûëî áû Àá ñî ëþ òà. Åñëè áû â í¸ì íå ñî äåð æà -ëîñü Àá ñî ëþ òà, îíî íå ìîã ëî áû ÷åì-ëè áî áûòü è íå ñó -

ùå ñò âî âà ëî áû. Â ýòîì ìèðå íåò íè îä íî ãî àòî ìà, â êî -òî ðîì íå áûëî áû Àá ñî ëþ òà.

Êèí ãñ ëýíä: Ãî âî ðÿ îá Àá ñî ëþ òå â ýòîì ñìûñ ëå, âû íåèìåå òå â âèäó áåñ êî ðåí íîé êî ðåíü?

Áëà âàò ñêàÿ. ß èìåþ åãî â âèäó.

Êèí ãñ ëýíä: Íî ýòîò ìà õàò ñòà íî âèò ñÿ êîð íåì áåç êîð íÿ?

Áëà âàò ñêàÿ: Ìà õàò — ëèøü íà çâà íèå, êî òî ðîå ïðè äó -ìà ëè ëþäè, ÷òî áû ïî êà çàòü ýìà íà öèþ îï ðå äåë¸ííîéìàí âàí òà ðû â áî æå ñò âåí íîì çà ìûñ ëå. Ìû äîëæ íû íà -çâàòü åãî àá ñî ëþò íî ñòüþ, ìû íå ìî æåì íà çâàòü åãî÷åì-ëè áî åù¸, ïî òî ìó ÷òî ôè ëî ñî ôèÿ òà êèõ òåð ìè íîâíå î÷åíü ëåã êà.

Êèí ãñ ëýíä: ×òî æå òî, ÷òî äîëæ íî ðàç âè âàòü ñÿ?

Áëà âàò ñêàÿ: Èë ëþ çèÿ, è íè ÷å ãî áîëü øå, è ýòà èë ëþ çèÿ áî ëåå èëè ìå íåå èë ëþ çîð íà.

Êèí ãñ ëýíä: Òî ãäà ýòî íå èìå åò îò íî øå íèÿ ê Àá ñî ëþ òó.

Áëà âàò ñêàÿ: Ïðî øó ïðî ùå íèÿ, èìå åò. Ïî òî ìó ÷òî Àá -ñî ëþò ðàç âè âà åò îäíó âåùü, à ìû ñ íà øè ìè îã ðà íè ÷åí -íû ìè è ìà ëåíü êè ìè ìîç ãà ìè âè äèì äðó ãóþ âåùü. Ìûíå òîëü êî íå ðàç ëè ÷à åì öâå òîâ, íî ñëå ïû è ê èñ òè íå, èêî âñå ìó, è íàì ïðè õî äèò ñÿ ïðè íè ìàòü ýòè âåùè òàê,êàê îíè ïðåä ñòàâ ëÿ þò ñÿ, íî ýòî íå Àá ñî ëþò.

Á. Êèéò ëè: Äó ìà ëè ëè âû êî ãäà-íè áóäü, Êèí ãñ ëýíä,î ìà òå ìà òè ÷å ñêîé òî÷ êå ïðå äå ëà?

Áëà âàò ñêàÿ: ×òî òà êîå ìà òå ìà òè ÷å ñêàÿ òî÷ êà? Îíà ñó -ùå ñò âó åò? Åñòü ëè â ïðè ðî äå òà êîé çâåðü êàê ìà òå ìà òè -÷å ñêàÿ òî÷ êà? Âè äè òå, âû âû íó æ äå íû èñ ïîëü çî âàòü òà -êèå âû ðà æå íèÿ. Êàê ìîæ íî ïðèé òè — ëàä íî, ÿ íå ìîãóèçî áðå òàòü ôðà çåî ëî ãèþ, — êàê âû ìîæ íî âû ðà çèòü òî,÷òî íå âû ðà çè ìî?

Êèí ãñ ëýíä: Êî íå÷ íî, äëÿ íà øèõ îã ðà íè ÷åí íûõ óìîâ ýòî òàê, ìû ïðè çíà¸ì ýòî, íî ìû ñòà ðà åì ñÿ îñ âå òèòü âîòýòîò îäèí ìî ìåíò. ×òî æå ýòî — òî, ÷òî ýâîëþöèîíè -ðóåò?

Áëà âàò ñêàÿ: Âå äàí òèñò ñêà çàë áû âàì, ÷òî ýòî èë ëþ -çèÿ, ìà õà-ìàéà. Îíè ïî òî ìó íà çû âà þò ýòî èë ëþ çè åé,÷òî äëèò ñÿ îíî ëèøü ìãíî âå íèå, õîòÿ äëÿ íàñ ìî æåòïðî äîë æàòü ñÿ ìèë ëèî íû ëåò. ×òî åñòü â Âå÷ íî ñòè òî,ó ÷å ãî åñòü íà ÷à ëî è êî íåö è ÷òî ñòî èò â ïî ñëå äî âà òåëü -íî ñòè?  Áèá ëèè ýòî âû ðà æå íî òàê, ÷òî äëÿ Ãîñ ïî äà òû -ñÿ ÷à ëåò — ýòî ìãíî âå íèå, íî ÿ çà ÿâ ëÿþ, ÷òî ãî âî ðèòü îòû ñÿ ÷å ëåò — ïîë íàÿ ÷óøü. Âû ìî æå òå ãî âî ðèòü î òðèë -ëèî íàõ è äàæå áî́ëüøèõ ïðî äîë æè òåëü íî ñòÿõ, è âñ¸ æåíå ïðè áëè çè òåñü ê èñ òè íå. Âå÷ íîñòü åñòü âå÷ íîñòü, å¸íåëü çÿ ðàç äå ëèòü, ÷òî áû ñêà çàòü: ïîë âå÷ íî ñòè ñ ÷åò âåð -òüþ, èáî òî ãäà ýòî óæå íå ìî æåò áûòü âå÷ íî ñòüþ.

Âî ïðîñ 6. Àòî ìû (â îê êóëüò íîì ñìûñ ëå ýòî ãî òåð ìè -íà) — âå÷ íû è íå ðàç ðó øè ìû, ïî äîá íî ìî íà äàì Ëåéá -íè öà, èëè æå îíè ðàñ òâî ðÿ þò ñÿ âî âðå ìÿ ïðà ëàéè?

Áëà âàò ñêàÿ: Ïî ñìîò ðè òå íà ýòîò âî ïðîñ, áóäü òå äî á ðû.Îí äî êà çû âà åò, ÷òî àòî ìû ïî âà øèì ïðåä ñòàâ ëå íè ÿìåñòü íå êèå âåùè, òî ãäà êàê â ýòîì ìèðå íåò òà êèõ âå ùåé êàê àòî ìû, êðî ìå êàê òà êèõ, êàê ìà òå ìà òè ÷å ñêèå òî÷ êè,êàê ÿ ãî âî ðþ. Àòî ìû, ïðåä ñòàâ ëÿ þò ëè îíè ìî íà äûËåéá íè öà èëè âå÷ íûå è íå ðàç ðó øè ìûå ìà òå ìà òè ÷å -ñêèå òî÷ êè ñóá ñòàí öèè, î êî òî ðûõ ó÷èò íàøà îê êóëüò -íàÿ äîê òðè íà, íå ìî ãóò áûòü íè ðàñ òâî ðå íû âî âðå ìÿïðà ëàéè íè âíîâü îá ðà çî âà íû âî âðå ìÿ ìàí âàí òà ðû.Àòî ìû íå ñó ùå ñò âó þò êàê ïîä äàþ ùèå ñÿ îöåí êå êî ëè ÷å -ñò âà ìà òå ðèè íà ëþ áîì ïëà íå. Çäåñü îíè — ìà òå ìà òè -÷å ñêèå òî÷ êè íå èç âåñò íî ãî êî ëè ÷å ñò âà. È ÷åì áû îíè íè áûëè èëè ìîã ëè áûòü íà ñåäü ìîì ïëà íå, êà æ äûé èç íèõ ÿâ ëÿ åò ñÿ è ëî ãè ÷å ñêè äîë æåí áûòü àá ñî ëþò íîé âñå ëåí -íîé â ñåáå, îò ðà æàþ ùåé äðó ãèå âñå ëåí íûå, è âñ¸ æå íåáûòü íè ìà òå ðè åé, íè äó õîì. Òå ïåðü âû ïîéì¸òå ýòî. Òî åñòü ìà õàò, èëè áî æå ñò âåí íûé çà ìû ñåë, ýòî îá ùàÿ ñóì -ìà, à åñòü è ïðåä ñòà âè ìàÿ ôðàê öèÿ. È êî ãäà ÿ ãî âî ðþ îôðàê öèè, ïî æà ëóé ñòà íå ïî çâî ëÿé òå ñâî èì ìà òå ðèà ëè -ñòè ÷å ñêèì ïðåä ñòàâ ëå íè ÿì âî îá ðà æàòü, ÷òî Àá ñî ëþòìî æåò áûòü ðàç äåë¸í íà ÷àñ òè èëè êóñ êè. Àá ñî ëþò —

28 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

âåç äå, äàæå â ìåëü ÷àé øèõ ìî ëå êó ëàõ ìà òå ðèè. Åãî íå -ëü çÿ íè ñæàòü â áåñ êî íå÷ íî ìà ëóþ ÷àñòü, íè ðàñ òÿ íóòüâ áåñ ïðå äåëü íûé êîñ ìîñ; îí åñòü è òî, è äðó ãîå. È òåìõóæå äëÿ íàñ, ó êî òî ðûõ íå äîñ òà òî÷ íî ìå òà ôè çè ÷å ñêî ãîýëå ìåí òà, ÷òî áû ïî íÿòü îáú ÿñ íå íèå. Êàê ìîã Áðàõ ìàáûòü íà çâàí, íà ïðè ìåð, àíó — àòî ìîì, åñëè áû îí íåáûë ÷åì-òî ñðîä íè òîìó, ÷òî ÿ ïû òà ëàñü îáú ÿñ íèòü âàì?È íå ìîã áûòü îáó ñëîâ ëåí èëè îã ðà íè ÷åí ïðî ñòðàí ñò -âîì, âðå ìå íåì èëè ÷åì-ëè áî åù¸? Àòîì åñòü è åãî íåò.Àòîì — ìà òå ðè àëü íàÿ òî÷ êà, ïî òåí öè àë â ïðî ñòðàí ñò âå, è ÿ ïî ëà ãàþ, íåò â ýòîì ìèðå òî÷ êè, êî òî ðàÿ íå áûëà áûàòî ìîì. Åñëè âû íà çîâ¸òå ýòî ìî ëå êó ëîé, òî ýòî äðó ãîå.Íî åñëè âû ãî âî ðè òå îá àòî ìàõ Äå ìîê ðè òà, ýòî äðó ãîå.Âîç ìîæ íî, îí ïî äà âàë ýòî î÷åíü ìà òå ðèà ëè ñòè ÷å ñêè, íîåñëè âû ãî âî ðè òå îá àòî ìàõ, êî òî ðûå ìû íà çû âà åì àíó,òî ãäà ó íèõ êî íå÷ íî æå íåò ñóáñòàíöèè, î êîòîðîé ìûçíàåì.

Óèëü ÿìñ: Òî ãäà ÷òî áû âû ñêà çà ëè î ïðå äåëü íûõ ñî -ñòàâ íûõ ÷àñ òÿõ îáûê íî âåí íûõ ãà çîâ, âðî äå âî äî ðî äà èêè ñëî ðî äà?

Áëà âàò ñêàÿ: Âñ¸ åñòü àòîì, íî ÷òî òà êîå ýòè àòî ìû?Ìû íå ìî æåì èõ âè äåòü, ìû íå ìî æåì èõ ïî íþ õàòü èëèðàç äå ëèòü; àòî ìû åñòü íå ÷òî ïðè íÿ òîå íàó êîé ïðî ñòîêàê ãè ïî òå çà.

Óèëü ÿìñ: Áîëü øèí ñò âî èõ íèõ îá íà ðó æè âà þò ñÿ òåìèëè èíûì èç ÷óâñòâ, åñëè âû äî ïóñ êàå òå, ÷òî ãàçû ñó ùå -ñò âó þò â àòî ìàð íîé ôîð ìå.

Áëà âàò ñêàÿ: Äà, åñëè âû íà çîâ¸òå èõ ìî ëå êó ëà ìè —òåìè ìî ëå êó ëà ìè, äî êî òî ðûõ âû ïîêà ÷òî íå äî á ðà ëèñü. Êðóêñ ïû òàë ñÿ äå ëèòü è âíîâü äå ëèòü è íå ñìîã ïîé ìàòü èõ, ïî òî ìó ÷òî êà æ äóþ èç íèõ ìîæ íî äå ëèòü äî áåñ êî -íå÷ íî ñòè — íî êî ãäà áó äåò äîñ òèã íó òà îä íî ðîä íîñòü, òî -ãäà âû îá íà ðó æè òå, ÷òî ýòè ìî ëå êó ëû ñòà ëè àòî ìà ìè.Îíè ìî ãóò áûòü àòî ìà ìè Äå ìîê ðè òà èëè êî ãî-íè áóäüäðó ãî ãî, íî îíè — íå àòî ìû ýçî òå ðè ÷å ñêîé íàó êè. Ýòîñî âñåì äðó ãîå.

Âî ïðîñ 7.  îê êóëü òèç ìå èñ òèí íûå àòî ìû ïî íè ìà þò ñÿêàê «÷àñ òè öû» èëè êàê íå ÷òî áî ëåå áëèç êîå ê òîìó, ÷òîìîæ íî íà çâàòü «âèõ ðå âû ìè àòî ìà ìè»?

Áëà âàò ñêàÿ: ß íè ÷å ãî íå çíàþ î «âèõ ðå âûõ àòî ìàõ»,íàä êî òî ðû ìè íàó êà ñíà ÷à ëà ñìåÿ ëàñü, êî ãäà î íèõ ãî âî -ðèë [ ]1, à òå ïåðü, ïî õî æå, ñýð Ó. Òîì ñîí èõ ïðè çíà¸ò.Åñëè âû èìåå òå â âèäó àòî ìû Òîì ñî íà, òî ÿ âî îá ùå íè -÷å ãî î íèõ íå çíàþ. Ïå ðå õî äè òå ê âîñü ìî ìó.

Øëî êà 2. Îíè äå ëà þò åãî ïî ñëàí öåì ñâî åé âîëè.Äçüþ ñòà íî âèò ñÿ ôî õà òîì, áû ñò ðûì ñû íîì Áî -æå ñò âåí íûõ ñû íîâ, ÷üè ñûíû — ëè ïè êè, è áå -æèò êðó ãî âû ìè ïåò ëÿ ìè. Ôî õàò — êîíü, à ìûñëü— íà åçä íèê. Êàê ìîë íèÿ îí ïðî íî ñèò ñÿ ÷å ðåç îã -íåí íûå îá ëà êà; äå ëà åò òðè, ïÿòü è ñåìü øè ðî êèõ øà ãîâ ÷å ðåç ñåìü îá ëàñ òåé íà âåð õó è ñåìü îá ëàñ -òåé âíè çó. Îí ïîä íè ìà åò ãî ëîñ, ïðè çû âà åò áåñ -÷èñ ëåí íûå èñ êðû è ïðè ñîå äè íÿ åò ñÿ ê íèì.

Âî ïðîñ 8. Çíà ÷èò ëè ýòî, ÷òî ëè ïè êè — ñûíû ôî õà òà,èëè æå îíè ñûíû Èç íà ÷àëü íûõ Ñåìè?

Áëà âàò ñêàÿ: Ýòî çíà ÷èò, ÷òî îíè ñûíû ôî õà òà êàê îëè -öå òâî ðå íèÿ ìà õà òà, ìà íà ñà ïóò ðû, èëè «ñûíû âñå ëåí -ñêèõ ðà çó ìîâ», à ýòî çíà ÷èò, ÷òî ëè ïè êè — ñûíû Èç íà -÷àëü íûõ Ñåìè. ß ïî ëà ãàþ, ñåé ÷àñ ñïðî ñÿò, íå ÿâ ëÿ åò ñÿëè èõ ñâè äå òåëü ñò âî î áðà êå íå çà êîí íûì. ß íå óäèâ -ëþñü, ïî òî ìó ÷òî, íà ïðè ìåð, ÷òî ÿ ìîãó îò âå òèòü âàì íàýòî? Îíè ñûíû; îíè íå ìî ãóò áûòü ñû íà ìè, ýòî ïðî ñòîèñ ïîëü çî âà íî òà êîå âû ðà æå íèå. «Ñûíû ôî õà òà» èìå åòòà êîé æå ñìûñë, êàê «ñûíû ëè ïèê» — ýòî ïðî ñòî ñõî äÿ -ùèå ñâåð õó âíèç, âîò è âñ¸.

Øëî êà 3. Îí — èõ âå äó ùèé äóõ è ëè äåð. Íà ÷è íàÿðà áî òó, îí îò äå ëÿ åò èñ êðû Íèæ íå ãî Öàð ñò âà (ìè -íå ðàëü íûå àòî ìû), êî òî ðûå ïëà âà þò è òðå ïå ùóò

ðà äî ñòüþ â ñâî èõ ñèÿþ ùèõ îáè òå ëÿõ (ãà çî âûõîá ëà êàõ), è òóò æå îá ðà çó åò çà ðî äû øè êîë¸ñ. Îíðàç ìå ùà åò èõ â øåñ òè íà ïðàâ ëå íè ÿõ ïðî ñòðàí -ñò âà, à îäíî â ñå ðå äè íå — öåí òðàëü íîå êî ëå ñî.

Âî ïðîñ 9. ×òî òóò èìå åò ñÿ â âèäó ïîä ìè íå ðàëü íû ìèàòî ìà ìè? Âåäü ñòàí öà ïî-âè äè ìî ìó êà ñà åò ñÿ ïå ðèî äà,êî ãäà äàæå ñàìè «êîë¸ñà» íå îá ðà çî âà ëèñü è íå áûëèðàç ìå ùå íû.

Áëà âàò ñêàÿ: Ýòî îç íà ÷à åò òî, ÷òî äîëæ íî ïîÿ âèòü ñÿâ ý òîé ìàí âàí òà ðå, è «ìè íå ðàëü íûå àòî ìû», êî òî ðûåáûëè îò äå ëå íû äëÿ íå¸ â âå÷ íî ñòè; âîò ÷òî ýòî çíà ÷èò è íè ÷å ãî áîëü øå. Ïî íè ìàå òå, åñëè áû àâ òî ðû ñòàíö íåáûëè ðî æ äå íû âíå âðå ìå íè, îíè ìîã ëè áû íàó ÷èòü ñÿâû ðà æàòü ñÿ ëó÷ øå; íî íà ñà ìîì äåëå, ÿ äó ìàþ, ÷òî íå -âîç ìîæ íî óäîâ ëå òâî ðèòü âàñ è äàòü âñå ýòè îáú ÿñ íå íèÿ.Âåäü ïè ñàâ øèå ýòè ñòàí öû íà ïè ñà ëè èõ òàê, êàê ïè ñà ëè â òå âðå ìå íà, îíè ÷èñ òî ôè ëî ñîô ñêèå, íî åñëè âûïðèä¸òå è ïî ïðî ñè òå äàòü êà æ äóþ ìå ëî÷ü è ÷òî áû ýòîáûëî âû ðà æå íî íà Ìà êàó ëýå âîì àíã ëèé ñêîì, ýòî ãî ñäå -ëàòü íåëüçÿ.

Êèí ãñ ëýíä: Íå áû âà ëè ëè ýòè «ìè íå ðàëü íûå àòî ìû» âïðå äû äó ùåé ñòà äèè ýâî ëþ öèè â ïðî øëîé ìàí âàí òà ðå?

Áëà âàò ñêàÿ: Îï ðå äåë¸ííî áûëè. Íè ÷òî íå òå ðÿ åò ñÿ, èîíè ïî áû âà ëè â òû ñÿ ÷àõ è ìèë ëèî íàõ ôîðì.

Êèí ãñ ëýíä: À â ýòîé ìàí âàí òà ðå îíè äîñ òèã ëè ìè íå -ðàëü íî ãî öàð ñò âà.

Áëà âàò ñêàÿ: Äà, è îíè ïå ðå äå ëû âà ëèñü âíîâü è âíîâüâ ãîð íè ëå ïðè ðî äû íà ïðî òÿ æå íèè ìèë ëèî íîâ è ìèë -ëèî íîâ ëåò.

Êèí ãñ ëýíä: Ìî æå òå ëè âû íàì ñêà çàòü, êà êî âîé áó äåòñëå äóþ ùàÿ ñòà äèÿ [ðàç âè òèÿ] ýòèõ «ìè íå ðàëü íûõ àòî -ìîâ» â ñëå äóþ ùåé ìàí âàí òà ðå?

Áëà âàò ñêàÿ: Íåò. ß âî îá ùå íè ÷å ãî î íèõ íå çíàþ.

Êèí ãñ ëýíä: Áó äóò ëè îíè îñ òà âàòü ñÿ «ìè íå ðàëü íû ìèàòî ìà ìè» íà ïðî òÿ æå íèè âñåé ìàí âàí òà ðû?

Áëà âàò ñêàÿ: Íå çíàþ. Èì íóæ íî, êàê è âñå ìó ïðî ÷å ìó,ýâî ëþ öèî íè ðî âàòü âî ÷òî-íè áóäü åù¸.

Á. Êèéò ëè: Õî òå ëîñü áû ìíå, ÷òî áû ìû ïî ëó ÷è ëè÷òî-òî âðî äå ÷¸òêî ãî ïðåä ñòàâ ëå íèÿ î òîì, ÷òî æå èìå åò -ñÿ â âè äó â îê êóëü òèç ìå ïîä ñëî âîì àòîì.

Âî ïðîñ 10. Êîì ìåí òà ðèé (à). Óêà çû âà þò ëè óïî ìÿ íó -òûå çäåñü øåñòü ñòà äèé óï ëîò íå íèÿ íà øåñòü ñòå ïå íåéìà òå ðèè íà êà æ äîì ïëà íå?

Áëà âàò ñêàÿ: Äà, óêà çû âà þò — êàê ÿ ïî ëà ãàþ. Ìíå áûõî òå ëîñü, ÷òî áû âû âñòðå ÷à ëèñü ïî âòîð íè êàì è ïû òà -ëèñü çà äà âàòü âî ïðî ñû, êî òî ðûå áû íå âñå ãäà õî äè ëèâî êðóã îä íî ãî è òîãî æå. Ïî-ìî åìó íà âñå ýòè âî ïðî ñû ÿîò âå ÷à ëà äþ æè íû è äþ æè íû ðàç. Âû ïðåä ñòàâ ëÿå òå âñ¸ òå æå âî ïðî ñû â äðó ãèõ ôîð ìàõ, è ýòî âå÷ íûé áåã â áå -ëè÷ü åì êî ëå ñå. Åñëè âû ïðî ñìîò ðè òå òî, ÷òî áûëî çà ïè -ñà íî, âû óâè äè òå, ÷òî ýòî òàê. Ýòî íå âîç ìîæ íî — åñëèìû õî òèì ïî ëó ÷èòü ýòî âî âñåõ àñ ïåê òàõ, íàì ïî íà äî -áÿò ñÿ ñîò íè è ñîò íè òîìîâ.

Á. Êèéò ëè: Ýòî òîò âî ïðîñ, êî òî ðûé ìû ïîä íè ìà ëè íå -ñêîëü êî ðàç — îá èñ òèí íîì ïðåä ñòàâ ëå íèè îá àòî ìàõñ òî÷ êè çðå íèÿ ýçî òå ðè ÷å ñêîé ôè ëî ñî ôèè. Ôàê òè ÷å ñêèîí ëå æèò â êîð íå çíà ÷è òåëü íî ãî êî ëè ÷å ñò âà òðóä íî ñòåé. Âîò íà ÷òî, êàê ÿ äó ìàë, ìû äîëæ íû ïî òðà òèòü áî́ëü -øóþ ÷àñòü âðå ìå íè, ïî òî ìó ÷òî ýòî î÷åíü îá øèð íûéïðåä ìåò.

Êèí ãñ ëýíä: Êà êàÿ ðàç íè öà ñ îê êóëüò íîé òî÷ êè çðå íèÿìå æ äó àòî ìîì è ìî ëå êó ëîé?

Áëà âàò ñêàÿ: ß óæå ñêà çà ëà âàì, è ÿ íå ìîãó ñêà çàòüáîëü øå. Ìî ëå êó ëó âû çíàå òå, à àòî ìà âû íå çíàå òå. ß íå ìîãó ñêà çàòü íè ÷å ãî áîëü øå òîãî, ÷åì ÿ óæå ñêà çà ëà.

Ïðî äîë æå íèå ñëå äó åò

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 29

1 Çäåñü ïðî ïóñê â òåê ñòå; âîç ìîæ íî, Áýá áèò. — Ïðèì. ïåð.

Ëþ áîâü Êðè âè÷

ÒÅÎÑÎÔÈß È ÀÃÍÈ-ÉÎÃÀÎÁ Ó×ÈÒÅËÅ ÈÈÑÓÑÅ ÕÐÈÑÒÅ

1. Ïðåäïîñûëêè íàïèñàíèÿ ñòàòüè

Òåìà äàí íîé ñòà òüè áûëà âû áðà íà àâ òî ðîì â ñâÿ çèñ âî ïðî ñîì îá îò íî øå íèè ñî âðå ìåí íûõ ïî ñëå äî âà òå ëåéÅ.Ï. Áëà âàò ñêîé ê ëè÷ íî ñòè Ó÷è òå ëÿ Èè ñó ñà. Àâ òîðïðè çíà åò ñóáú åê òèâ íîñòü ñâî åãî ìè ðî âîç çðå íèÿ è ïðî -ñèò íå ñ÷è òàòü åãî ñòà òüþ ïî ïûò êîé íà âÿ çàòü êî ìó-ëè -áî ñâîþ òî÷ êó çðå íèÿ. Òåì íå ìå íåå, ó÷è òû âàÿ äà ëå êîíå îä íî çíà÷ íîå îò íî øå íèå ñî âðå ìåí íè êîâ áëèç êèõ åìóâçãëÿ äîâ ê äàí íîé òåìå, àâ òîð ñ÷è òà åò íóæ íûì íà ïîì -íèòü ïî çè öèþ ñà ìîé Å.Ï. Áëà âàò ñêîé, à òàê æå ôè ëî ñî -ôèþ, âû ðà æåí íóþ Âå ëè êè ìè Ó÷è òå ëÿ ìè â òåê ñòàõ Ó÷å -íèÿ Æè âîé Ýòè êè, èëè Àã íè-Éî ãè, çà ïè ñàí íîé Å.È. Ðå -ðèõ. Àâ òîð ñ÷è òà åò äëÿ ñåáÿ íå îñ ïî ðè ìûì ôàêò, ÷òîÓ÷å íèå Æè âîé Ýòè êè áûëî äàíî â îñ íîâ íîì Âå ëè êèìÓ÷è òå ëåì Ì., ÷òî Âå ëè êèå Ó÷è òå ëÿ Ì. è Ê.Õ. ïå ðå äà âà -ëè Âû ñî êîå Çíà íèå ñíà ÷à ëà ÷å ðåç Å.Ï. Áëà âàò ñêóþ, àçà òåì ÷å ðåç ñå ìüþ Ðå ðè õîâ, è ýòîò ôàêò íå ïðî òè âî ðå -÷èò ïå ðå äà ÷å Çíà íèé Ó÷è òå ëÿ ìè Ìóä ðî ñòè ÷å ðåç ðàç -ëè÷ íûõ ëþ äåé è â ðàç íûå ýïî õè. Òåì ÷è òà òå ëÿì, êî òî -ðûå ïî ñâî èì ñî îá ðà æå íè ÿì íå ïðè íè ìà þò äàí íóþ òî÷ -êó çðå íèÿ, àâ òîð õî òåë áû àä ðå ñî âàòü ïðîñü áó î ïî ïûò -êå âìå ñòèòü âû ðà æåí íîå â ýòèõ Èñ òî÷ íè êàõ îò íî øå íèå ê ëè÷ íî ñòè Ó÷è òå ëÿ Èè ñó ñà, äàæå åñëè îíè íå ñ÷è òà þòÓ÷å íèå Æè âîé Ýòè êè ïðî äîë æå íè åì Òåî ñî ôèè èëèåñëè ïåð âàÿ èì íå áëèç êà. Õî òå ëîñü áû íà ïîì íèòü âýòîé ñâÿ çè, ÷òî ñðàâ íå íèå ôè ëî ñî ôèé è ðå ëè ãèé ÿâ ëÿ -åò ñÿ îä íîé èç òðåõ öå ëåé, ïî ñòàâ ëåí íûõ ïå ðåä Òåî ñîô -ñêèì Îá ùå ñò âîì ñà ìîé Åëå íîé Ïåòðîâíîé Áëàâàòñêîé.

 ñâÿ çè ñ óêà çàí íîé òå ìîé ïðåä ñòàâ ëÿ åò ñÿ íå ëèø -íèì ðàç äå ëèòü îò íî øå íèå ñî âðå ìåí íûõ òåî ñî ôîâ êÓ÷è òå ëþ Èè ñó ñó è îò íî øå íèå ê ñî âðå ìåí íîé Ïðà âî -ñëàâ íîé Öåðê âè. Äó ìà åò ñÿ, ìàëî êòî èç íàñ áó äåò îò ðè -öàòü, ÷òî, æèâÿ â Ðîñ ñèè è íà õî äÿñü äî íå êî òî ðîé ñòå -ïå íè ïîä âëèÿ íè åì ýã ðå ãî ðà Ïðà âî ñëàâ íî ãî Õðè ñòè àí -ñò âà, ìíî ãèå òåî ñî ôû ïå ðèî äè ÷å ñêè çà õî äÿò â õðà ìû,ìî ëÿò ñÿ, ñòà âÿò ñâå ÷è, ãî âî ðÿò î ìîù íîé ñâåò ëîé ýíåð -ãå òè êå õðà ìîâ. Îä íà êî, è ýòî òðóä íî îò ðè öàòü, ïî ñëåèç âåñò íûõ ñî áû òèé 1994 ãîäà, êî ãäà ïî ëè òè êà îôè -öèàëüíîé ÐÏÖ ïðî âîç ãëà ñè ëà ëþ äåé ýçî òå ðè ÷å ñêèõâçãëÿ äîâ «îò ëó ÷èâ øè ìè ñà ìèõ ñåáÿ îò Öåðê âè», äëÿ íå -êî òî ðûõ òåî ñî ôîâ è ëþ äåé ïî äîá íûõ âçãëÿ äîâ ýòè ñëî -âà ïðî çâó ÷à ëè êàê ãðîì ñðå äè ÿñ íî ãî íåáà, è òî ãäà æåíà ìå òè ëàñü áðåøü ìå æ äó ãðà æ äà íà ìè îä íîé ñòðà íû,ïî-ðàç íî ìó ïî íè ìàþ ùè ìè ñâîé Ïóòü. Íóæ íî ëè ïû -òàòü ñÿ ïðå îäî ëåòü ýòîò âî äî ðàç äåë? Íàì äó ìà åò ñÿ, ýòîñäå ëàòü íå îá õî äè ìî. Òîëü êî ñòðåì ëå íèå ïî êà çàòü ñâîþòåð ïè ìîñòü è ëþ áîâü, íå çà âè ñè ìî îò ÷ó æîé íå òåð ïè ìî -ñòè è îò ðè öà íèÿ, ìî æåò äàòü õî ðî øèå ïëî äû. Òîëü êîâìå ùå íèå òåî ñî ôà ìè âñåõ ðå ëè ãèé Ñâå òà, âñåõ ìè ðî -âûõ ðå ëè ãèé, âêëþ ÷àÿ Ïðà âî ñëàâ íîå Õðè ñòè àí ñò âî, ìî -æåò ñî âðå ìå íåì ïî ìî÷ü äèà ëî ãó íî ñè òå ëåé ðàç íûõâçãëÿ äîâ. Íàì äó ìà åò ñÿ, ÷òî ýòî ñäå ëàòü íå ñëîæ íåå èíå ïðî ùå, ÷åì ïðè âåñ òè ê äèà ëî ãó ðàç âî äÿ ùèõ ñÿ ñóï ðó -

ãîâ, æè âó ùèõ â îä íîé êâàð òè ðå, íî â íå êî òî ðûõ ñëó ÷à -ÿõ â ñåìü ÿõ íà ñòó ïà åò ìèð. Åñëè æå äèà ëî ãà è íå ïî ëó -÷èò ñÿ, óðîê ñà ìî ìó ñåáå íà áî́ëüøóþ òåð ïè ìîñòü, ñ íà -øåé òî÷ êè çðå íèÿ, åñòü íå ïëî õàÿ ïðàê òè êà Ðàä æà- Éî ãè â îáû äåí íîé æèç íè, è òà êèå íà âû êè ìî ãóò áûòü ïî ëåç -íû â äàëü íåé øåì.

Ðàñ ñìîò ðèì äà ëåå âî ïðîñ îò íî øå íèÿ òåî ñî ôîâ êëè÷ íî ñòè Ñà ìî ãî Èè ñó ñà Õðè ñòà. È çäåñü ìû óâè äèìðàç íî ãëà ñèÿ. Êòî-òî, ïðî ÷è òàâ âîç ìó ùå íèÿ Å.Ï. Áëà -âàò ñêîé ïî ïî âî äó ëæè âûõ ìèñ ñèî íå ðîâ è ò.ï., èñ êðåí -íå ñ÷è òà åò, ÷òî Åëå íà Ïåò ðîâ íà íå ëþ áè ëà Õðèñ òè àí -ñòâî, è ñëå äó åò ïî äîá íûì óáå æ äå íè ÿì. Êòî-òî, ñäå ëàââû âîä, ÷òî Õðè ñòè àí ñò âî íå åãî ïóòü, ñ÷è òà åò íå íóæ -íûì îá ðà ùàòü ñÿ âî îá ùå ê ýòîé ðå ëè ãèè, ñ÷è òàÿ ñåáÿïî çíàâ øèì íå ÷òî áî ëåå âàæ íîå. Êòî-òî ñ÷è òà åò Èè ñó ñàïðî ñòî êà êèì-òî åâ ðåé ñêèì ÷å ëî âå êîì, êî ãäà-òî ÷òî-òîñêà çàâ øèì ëþ äÿì… Îä íà êî æå, äó ìà åò ñÿ íàì, Âå ëè êèå Ó÷è òå ëÿ îò íî ñè ëèñü è îò íî ñÿò ñÿ ê Íåìó èíà ÷å. Ìî æåòáûòü, ñòî èò çà äó ìàòü ñÿ, âî âñåì ëè ìû ïðà âû? Äà ëååáó äóò ïðåä ñòàâ ëå íû öè òà òû, ïî êà çû âàþ ùèå îò íî øå -íèå Ó÷è òå ëåé è Å.Ï. Áëà âàò ñêîé ê ëè÷ íî ñòè ÈèñóñàÕðèñòà.

2. Å.Ï. Áëàâàòñêàÿ îá Èèñóñå Õðèñòå

Èç ïèñü ìà Å.Ï. Áëà âàò ñêîé Íà äå æ äå Àí ä ðå åâ íåÔà äåå âîé îò 21 ôåâ ðà ëÿ 1880 ã.:

«1. Òåî ñîô ñêîå Îá ùå ñò âî íå ÿâ ëÿ åò ñÿ àí òè õðè ñòè -àí ñêèì.

2. Åãî ÷ëå íû ïðè íàä ëå æàò êî âñåì âîç ìîæ íûì âå -ðî èñ ïî âå äà íè ÿì è íà öèî íàëü íî ñòÿì; âñå îíè íå ìî ãóòáûòü õðè ñòèà íà ìè, îä íà êî îò ÷ëå íîâ-õðè ñòè àí îò íþäü íå òðå áó åò ñÿ îò êà çà îò âåðû â Õðè ñòà, ïóñòü äàæå êàê âÁîãà.

3. Ãëàâ íàÿ öåëü Îá ùå ñò âà — âñå ìèð íîå áðàò ñò âîè ñïðà âåä ëè âîñòü ïî îò íî øå íèþ ê ëþ áîé ðå ëè ãèè, ëþ -áîé âåðå — êà êîé óãîä íî, ëèøü áû áûëà èñ êðåí íåé, èáîðü áà íå íà æèçíü, à íà ñìåðòü ñ ëþ áûì ëè öå ìå ðè -åì. Âåäü Õðè ñòîñ ïî øåë íà ñìåðòü, ñðà æà ÿñü èìåí íîñ íèì, è Åãî ó÷å íèå áûëî íà ïðàâ ëå íî â îñ íîâ íîì èìåí -íî ïðî òèâ ëè öå ìå ðèÿ.(…)

Ê òîìó æå â «[Ðà çî áëà ÷åí íîé] Èçè äå» íåò íè ñëî âàïðî òèâ Õðè ñòà, íåò íè ÷å ãî êðî ìå âå ëè ÷àé øå ãî óâà æå -íèÿ, ïî÷ òå íèÿ è ïðå êëî íå íèÿ ïå ðåä Íèì. ß âû ïè ñà ëàîò òó äà íå êî òî ðûå ôðà çû, (…), ãäå ãî âî ðèò ñÿ: «Ïî ÷å ìóæå òî ãäà Èè ñó ñà èç Íà çà ðå òà, êî òî ðûé â òû ñÿ ÷ó ðàçâûøå, áëà ãî ðîä íåå è íðàâ ñò âåí íî âå ëè ÷å ñò âåí íåå Ìà -ãî ìå òà, õðè ñòèà íå íå ÷òóò òàê æå è íå ñëå äó þò åìó íàïðàê òè êå, âìå ñòî òîãî ÷òî áû ñëå ïî åãî îáî æàòü â áåñ -ïëîä íîé âåðå êàê áîãà è â òî æå âðå ìÿ ïî êëî íÿòü ñÿ åìóâ ìà íå ðå íå êî òî ðûõ áóä äè ñòîâ, êî òî ðûå âåð òÿò ñâîèìî ëèò âåí íûå êî ëå ñà?» (…)

ß íå âû ñòó ïàþ ïðî òèâ Õðè ñòà, ïðî òèâ Èè ñó ñà (êàê,ñîá ñò âåí íî, è íè êòî èç íà øèõ áðàòü åâ). ß íå ïðî òèâõðè ñòè àí ñò âà èñ òèí íî ãî — ÿ ïðî òèâ çà ïàä íî ãî, ëîæ -íî ãî õðè ñòè àí ñò âà, êî òî ðîå îäèí èç ÷ëå íîâ âûñ øåéëîæè Òåî ñîô ñêî ãî Îá ùå ñò âà â ñòà òüå, îïóá ëè êî âàí íîéâ «Blackwood Magazine»(…), íà çâàë «àí òè õðè ñòè àí -ñêèì». Àâ òîð âû ñòó ïà åò òàì ïîä ïñåâ äî íè ìîì «Òó ðåö -êèé ýôåí äè».  ýòîé ñòà òüå îí òàê æå íà çû âà åò ó÷å íèåÕðè ñòà ñà ìûì âå ëè êèì, ÷èñ òûì è áëà ãî ðîä íûì, à íàïñåâ äî õðè ñòè àí ñò âî Çà ïà äà (…) îí îá ðó øè âà åò ñÿ òàêæå ÿðî ñò íî, êàê è ÿ â ñâî åé «Ðà çî áëà ÷åí íîé Èçèäå».

À åñëè ÿ íå âå ðóþ â Õðè ñòà êàê â îä íî ãî- åäèí -ñòâåííîãî òî æ äå ñò âåí íî ãî Áîãó, òî ýòî (…) íå ìîÿ âè -íà. (…)

Íå êî òî ðîå âðå ìÿ íà çàä ÿ, âîç ìîæ íî, è âå ðè ëà â Èè -ñó ñà, íî íå âå ðè ëà â Áîãà; òå ïåðü æå, ïå ðå ñòàâ âå ðî âàòü

30 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

â Õðè ñòà, ÿ íà ÷è íàþ âå ðèòü â Áîãà, ÷òî, íà ìîé âçãëÿä, íè ÷óòü íå õóæå. Åñëè ÿ íå ñêîëü êî áîëü øå, ÷åì ïðå æ äå,âåðþ â âûñ øåå ñî âåð øåí ñò âî åãî ó÷å íèÿ è åãî ëè÷ íóþñâÿ òîñòü, äà åùå ïû òà þñü â ìåðó ñâî èõ ñêðîì íûõ âîç -ìîæ íî ñòåé ñëå äî âàòü åìó âî èìÿ Íå çðè ìî ãî Âå ëè êî ãîÁîãà, êî òî ðî ãî îí íà çû âàë Îò öîì íàñ âñåõ, è âñå ãî-íà -âñå ãî íå ìîãó ïî âå ðèòü â åãî Áî æå ñò âåí íîñòü è òî æ äå ñò -âåí íîñòü Áîãó, ÿ íè ÷åì íå ðèñ êóþ, êî ãäà íà âå êè ïî êè íó íå âå æå ñò âåí íûé ñóä ýòî ãî ìèðà, äàáû ïðåä ñòàòü ïå ðåäâå ëè êèì ñó äîì çà êî íà èñ ïðàâ ëå íèÿ, êî òî ðûì âå äà åòÎí — òîò, êîãî íè êî ãäà íå ìîã ëè ïî ñòè÷ü äàæå ñà ìûåâå ëè êèå èç åãî ïðè âåð æåí öåâ è íè êî ãäà íå ïî ñòèã íóòíà ýòîé çåì ëå.

Åñëè æå Õðè ñòîñ äåé ñò âè òåëü íî Áîã, òî îí âè äèò,÷òî ÿ íè êî èì îá ðà çîì íå ñ÷è òàþ ñåáÿ áåç ãðåø íîé, òàê÷òî îí íå ñòà íåò íà êà çû âàòü ìåíÿ, è äàæå íà îáî ðîò,ñêî ðåå îäîá ðèò çà èñ êðåí íîñòü è ïðÿ ìî òó, èáî âñå âè äÿ -ùåå Îêî íå ìî æåò íå âè äåòü, ÷òî ìîÿ åäèí ñò âåí íàÿâèíà ëèøü â òîì, ÷òî ÿ íå ñïî ñîá íà áûòü ëè öå ìåð íîé. À åñëè Èè ñóñ íå Áîã, êàê ñàì æå îí è ó÷èë íàñ, êî ãäà ãî âî -ðèë: «×òî òû íà çû âà åøü ìåíÿ áëà ãèì? Íè êòî íå áëàã,êàê òîëü êî îäèí Áîã» (ïðî ñòè òå, åñëè ÿ öè òè ðóþ íå ñî -âñåì òî÷ íî), — ýòîé ôðà çîé ÿñíî äà âàÿ ïî íÿòü, ÷òî íè -êî ãäà íå ñ÷è òàë ñåáÿ Áî ãîì, — ÷òî æ, òî ãäà ÿ è ïî äàâ íîíè ÷å ãî äóð íî ãî íå ñäå ëà ëà. (…)

Íà äå þñü, âû (…) áîëü øå íå ñòà íå òå ìåíÿ îá âè íÿòüâ îñ êîðá ëå íèè Õðè ñòà, ÷åãî ÿ íè êî ãäà íå äå ëà ëà è íåäå ëàþ. Íî âîò ïðî òèâ ïîä ëûõ, êðî âî æàä íûõ ëæå öîâ èëè öå ìå ðîâ — ïðî òåñ òàí òîâ è êà òî ëè êîâ — ÿ áóäó áèòü -ñÿ äî ïî ñëåä íå ãî âçäî õà. Èè ñó ñà — áëà ãî ðîä íåé øå ãî èçëþ äåé, èäå àëü íî ãî ÷å ëî âå êà — îíè ïðå âðà òè ëè â êðî -âî æàä íî ãî, íå èñ òî âî ãî, ïî ëî óì íî ãî Èå ãî âó, êî òî ðûéíå äîñ òî èí ñòî ÿòü ðÿ äîì äàæå ñ îò âðà òè òåëü íûì Áðàõ -ìîé». (Ïî äðó ãèì èñ òî÷ íè êàì: «…ñ âû çû âàþ ùèì ó íèõîò âðà ùå íèå Áðàõ ìîé», — Ïðèì. Àâò.)1

 êîì ìåí òà ðèè ê âû øå èç ëî æåí íî ìó õî òå ëîñü áûîá ðà òèòü âíè ìà íèå, ÷òî çà ïàä íîå Õðè ñòè àí ñò âî âî ìíî -ãîì èç ìå íè ëîñü ñî âðå ìåí 1880 ãîäà, â ÷à ñò íî ñòè Êà òî -ëè ÷å ñò âî ïðè Ïàïå Èî àí íå Ïàâ ëå Âòî ðîì, ñ òî÷ êè çðå -íèÿ àâ òî ðà äàí íîé ñòà òüè, ïî ýòî ìó ñå ãî äíÿø íèì òåî ñî -ôàì-êà òî ëè êàì Çà ïà äà, âå ðî ÿò íî, íå ñëå äó åò îáè æàòü ñÿ íà îöåí êè, äàí íûå Å.Ï. Áëà âàò ñêîé åå ñî âðå ìåí íè êàì.

È åùå îäíà öè òà òà î âåðå Å.Ï.Á.: «…âåðà ìîèõ ðóñ -ñêèõ ïðåä êîâ äëÿ ìåíÿ ñâÿ ùåí íà, (…) ÿ âñå ãäà âñòà íóíà çà ùè òó ýòîé âåðû è Ðîñ ñèè».2

3. Îòñòóïëåíèå. Òåîñîôèÿ è Èñëàì

â ñâåòå ïîñëåäíèõ ñîáûòèé

Õî òå ëîñü áû ñäå ëàòü îäíî «ëè ðè ÷å ñêîå» îò ñòó ï ëå -íèå, êîñ âåí íî ñâÿ çàí íîå ñ òå ìîé äàí íîé ñòà òüè è íà -ïðÿ ìóþ — ñ íå äàâ íè ìè ñî áû òèÿ ìè â Ìî ñê âå (òå ðàê òà -ìè â ìåò ðî). Âïîë íå âîç ìîæ íî, ÷òî âû øå ïðè âå äåí íàÿöè òà òà î ñðàâ íå íèè Ó÷è òå ëÿ Èè ñó ñà è Ïðî ðî êà Ìî õàì -ìå äà ìîã ëà çà äåòü êî ãî-ëè áî. Åñëè äàí íóþ ñòà òüþ ÷è òà -þò òåî ñî ôû, ñâÿ çàí íûå ñ ýã ðå ãî ðîì Èñ ëà ìà, õî òå ëîñüáû, ÷òî áû ñëî âà, ñêà çàí íûå Å.Ï. Áëà âàò ñêîé î Ïðî ðî êå Ìî õàì ìå äå, ïîä äåð æà ëè èõ â óáå æ äå íèè, ÷òî, ñ òî÷ êèçðå íèÿ Òåî ñî ôèè, Èñ ëàì òàê æå ÿâ ëÿ åò ñÿ îä íîé èç ðå -ëè ãèé Ñâå òà. Äó ìà åò ñÿ, ñëå äó åò ñïî êîé íî âîñ ïðè íè -ìàòü, ÷òî Å.Ï. Áëà âàò ñêàÿ ìîã ëà áûòü äîñ òà òî÷ íî êà òå -ãî ðè÷ íîé âî ìíî ãèõ âû ñêà çû âà íè ÿõ. Âå ðî ÿò íî, êàê è

ëþ áîé ÷å ëî âåê, îíà ìîã ëà èç ìå íÿòü òî÷ êó çðå íèÿ íà êà -êèå-òî àñ ïåê òû çíà íèé. Âî âñÿ êîì ñëó ÷àå, ñëå äóþ ùàÿöè òà òà, êàê ìû íà äå åì ñÿ, ïðè ìè ðèò ïî ñëå äî âà òå ëåéÈñ ëà ìà ñ Òåî ñî ôè åé, à òåì, êòî íå òåð ïèì ê Êî ðà íó,ëèø íèé ðàç íà ïîì íèò, ÷òî ñå ãî äíÿø íèé òåð ðî ðèçì íåèìå åò íè ÷å ãî îá ùå ãî ñ çà âå òà ìè Ïðî ðî êà, êàê è èí êâè -çè öèÿ íå èìå ëà íè ÷å ãî îá ùå ãî ñ çà âå òà ìè Èè ñó ñà Õðè -ñòà. Âîò ÷òî ïè ñà ëà Åëå íà Ïåò ðîâ íà Ó.Ê. Äæàä æó 15ñåí òÿá ðÿ 1887 ãîäà: «…Ìà ãî ìåò… îñ íî âàë ðå ëè ãèþ, êî -òî ðàÿ â òû ñÿ ÷ó ðàç ëó÷ øå ëþ áîé äðó ãîé, êðî ìå áóä äèç -ìà».3 Äå ëàÿ îò ñòó ï ëå íèå îò ãëàâ íîé òåìû, àâ òîð åùåðàç õî òåë áû ïîä ÷åðê íóòü, ÷òî åäèí ñò âåí íàÿ öåëü ñòà -òüè — ïðè çâàòü åäè íî ìûø ëåí íè êîâ ê âå ðî òåð ïè ìî ñòèè òî ëå ðàíò íî ñòè â íàøå íå ïðî ñòîå âðå ìÿ, êî ãäà ìíî æå -ñò âî ñèë, íà ïðàâ ëåí íûõ âî çëî, ñòðå ìÿò ñÿ ðàñ êî ëîòü îá -ùå ñò âî â óãî äó â ïåð âóþ î÷å ðåäü ïî ëè òè ÷å ñêèì àì áè -öè ÿì, ïû òà ÿñü äëÿ ýòî ãî ïî ñå ÿòü âðà æ äó ìå æ äó ïðåä -ñòà âè òå ëÿ ìè ðàç íûõ íà öèî íàëü íî ñòåé è âå ðî èñ ïî âå äà -íèé. Öåëü Òåî ñîô ñêî ãî Îá ùå ñò âà, êàê áûëî ñêà çà íîâûøå, — Áðàò ñò âî ÷å ëî âå ÷å ñò âà, èç íåå ëî ãè ÷å ñêè âû -òå êà åò íå îá õî äè ìîñòü ïî êà çû âàòü ïðè ìåð òî ëå ðàíò íî -ñòè, è ýòî, êàê íàì êà æåò ñÿ, — îäíà èç ãëàâ íåé øèõ çà -äà÷ â ñå ãî äíÿø íåé Ðîñ ñèè äëÿ ëþ áî ãî ÷å ñò íî ãî ÷å ëî âå -êà, îñîáåííî âåðóþùåãî.

4. Ó÷åíèå Æèâîé Ýòèêè

îá Ó÷èòåëå Èèñóñå

Ïðå æ äå ÷åì öè òè ðî âàòü ôðàã ìåí òû Ó÷å íèÿ Æè âîé Ýòè êè, õî òå ëîñü áû âêðàò öå íà ïîì íèòü, ïî ÷å ìó èìåí íî åãî ìû ðàñ ñìàò ðè âà åì çäåñü êàê ëî ãè ÷å ñêîå ïðî äîë æå -íèå äåëà Òåî ñî ôèè. Âîò ÷òî ãî âî ðèò Âå ëè êèé Ó÷è òåëüÌ. ñå ìüå Ðå ðè õîâ â 1922 ãîäó: «Ñ÷è òàþ, Ìî ðèà ùèòñâîé ïî ðó ÷èë âàì. (…) Åñëè Áëà âàò ñêàÿ äîëæ íà áûëàÿâèòü «Òàé íóþ Äîê òðè íó», òî âû äîëæ íû ñî îá ùèòüî Íàñ ïðàê òè ÷å ñêèì ïó òåì — ýòî ñëå äóþ ùàÿ ñòó ïåíüÿâ ëå íèÿ Íà øå ãî Áðàò ñò âà. (…) Íå øêî ëà, íå îá ùå íèå,íî îáú ÿâ ëå íèå æå ëà íèÿ Áðàò ñò âà, íî ÿâ ëå íèå íî âîéñòó ïå íè æèç íè, êî ãäà âíå òàé íû ëþäè äîëæ íû íà ÷àòüïðè âû êàòü ê áëà ãî äå òåëü íûì Ñè ëàì».4. È åùå îäíàôðà çà, — êëþ ÷å âàÿ äëÿ äàí íîé ñòà òüè, êàê íàì êà æåò -ñÿ, — ïðî èç íå ñå íà Âå ëè êèì Ó÷è òå ëåì Ì. â 1923 ãîäó:«Ìîé çà âåò ÿâ ëåí ñ Âîëè Õðè ñòà».5 (Ïîä ÷åðê íó òî ìíîþ. — Ë.Ê.)

Òå ïåðü õî òå ëîñü áû âåð íóòü ñÿ ê ãëàâ íîé òåìå ðà áî -òû. Àâ òîð íå ñòà âèò ïå ðåä ñî áîé çà äà ÷ó ïðè âåñ òè çäåñüâñå âû ñêà çû âà íèÿ îá Èè ñó ñå Õðè ñòå, êî òî ðûå òîëü êîìîæ íî íàé òè â íå îáú ÿò íîì ìîðå ñáîð íè êîâ Àã íè-Éî ãè,à òàê æå òðó äàõ ïî ñëå äî âà òå ëåé Ðå ðè õîâ. Ïðè æå ëà íèèýòó ðà áî òó ìî æåò ïðî äå ëàòü äëÿ ñåáÿ êà æ äûé æå ëàþ -ùèé. Ìû îñ òà íî âèì ñÿ ëèøü íà íå ñêîëü êèõ ôðàã ìåí -òàõ, êî òî ðûå ÿðêî ïðî äå ìîí ñò ðè ðó þò îò íî øå íèå Ó÷è -òå ëåé ê ëè÷ íî ñòè Èè ñó ñà. Íàì äó ìà åò ñÿ, ÷òî êîì ìåí òà -ðèè áó äóò èç ëèø íè ìè.

Îá ðà òèì ñÿ ê îá ðà çó Õðè ñòà — Âå ëè êî ãî Ïóò íè êà,Êîñ ìè ÷å ñêî ãî Ó÷è òå ëÿ, è Åãî Ìà òå ðè, êà êè ìè Îíèïðåä ñòà þò â Ó÷å íèè Æè âîé Ýòè êè.  êíè ãå «Íàä çåì -íîå» (147) î Ìà ðèè ãî âî ðèò ñÿ: «Ìàëî çíà åò èñ òî ðèÿî Ìà òå ðè Âå ëè êî ãî Ïóò íè êà, êî òî ðàÿ áûëà íå ìå íåå âå -ëè êîé, íå æå ëè Ñûí. Ìà òåðü áûëà èç âå ëè êî ãî ðîäà èñî áðà ëà â ñåáå óòîí ÷åí íîñòü è âîç âû øåí íîñòü äóõà…Îíà çà ëî æè ëà â Ñûíå ïåð âûå âûñ øèå äóìû è âñå ãäà

XXI Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È 31

1 Öèò. ïî: Áëà âàò ñêàÿ Å.Ï. Ïèñü ìà äðóçü ÿì è ñî òðóä íè êàì. Ñáîð íèê. Ïå ðåâ. Ñ àíãë. — Ì.: Ñôå ðà, 2002. — Ñ. 206-211.2 Öèò. ïî: Áëà âàò ñêàÿ Å.Ï. Ïèñü ìà äðóçü ÿì è ñî òðóä íè êàì. — Ì.: Ñôå ðà, 2002. — Ñ. 605-606). Ñðå äè âû ñêà çû âà íèé Å.Ï.Á. áûëî

è òà êîå, ãäå îíà óò âåð æäà ëà, ÷òî â Ðóñ ñêîì Ïðà âî ñëà âèè åñòü ãëó áî êî çà ðû òîå çåð íî Âû ñî êîé Èñ òè íû, êî òî ðîå íå ñðà çó áðî ñà åò ñÿâ ãëà çà, íî, ê ñî æà ëå íèþ àâ òî ðà äàí íîé ñòà òüè, íàé òè è ïðî öè òè ðî âàòü ôðà çó áåç èñ êà æå íèÿ íå óäà ëîñü.

3 Öèò. ïî: Áëà âàò ñêàÿ Å.Ï. Ïèñü ìà äðóçü ÿì è ñî òðóä íè êàì. — Ì.: Ñôå ðà, 2002. — Ñ. 4984 Öèò. ïî: Àã íè-Éî ãà. Âû ñî êèé Ïóòü. ×àñòü 1. 1920–1928. — Ì.: Ñôå ðà, 2006. — Ñ. 755 Öèò. ïî: Àã íè-Éî ãà. Âû ñî êèé Ïóòü. ×àñòü 1. 1920–1928. — Ì.: Ñôå ðà, 2006. — Ñ. 175

áûëà îï ëî òîì ïîä âè ãà. Îíà çíà ëà íå ñêîëü êî íà ðå ÷èé èòåì îá ëåã ÷è ëà ïóòü Ñûíó… Îíà ïî íÿ ëà âå ëè ÷èå çà âåð -øå íèÿ è îáîä ðÿ ëà äàæå ìó æåé, âïàâ øèõ â ìà ëî äó øèåè îò ðå ÷å íèå. Îíà ãî òî âà áûëà ïå ðå æèòü òîò æå ïîä âèã,è Åé Ñûí ïî âå äàë ðå øå íèå Ñâîå, óê ðå ï ëåí íîå Çà âå òà -ìè Ó÷è òå ëåé… Ãî âî ðÿ î Âå ëè êîì Ïóò íè êå, ïðå æ äå âñå -ãî ñëå äó åò ñêà çàòü î Òîé, êî òî ðàÿ âåëà Åãî ïî âû ñî -òàì».1 È äà ëåå — î Íåì Ñà ìîì: «×àñ òî Îí îñ òà âàë ñÿîäèí. Íå ñëå äó åò äó ìàòü, ÷òî ñòðàí ñò âèÿ Åãî ïðî òå êà ëè âñå ãäà â áî ãà òûõ êà ðà âà íàõ. Íå çà áó äåì, ÷òî, îá ëåê -øèñü â çåì íóþ îáî ëî÷ êó, êà æ äûé ñòà íî âèò ñÿ â óñ ëî âèÿïëîò íî ãî ìèðà. Òà êîå îá ñòîÿ òåëü ñò âî îáû÷ íî óïóñ êà åò -ñÿ èç âèäó è ïðåä ïî ëà ãà åò ñÿ, ÷òî Íàøè Áðà òüÿ, èäó ùèå â ìèð, áó äóò â êà êèõ-òî íå åñ òå ñò âåí íûõ, îñî áûõ óñ ëî âè -ÿõ… Íå äó ìàé òå, ÷òî ñêà çàí íîå î âñòðå ÷å Âå ëè êî ãîÏóò íè êà ñ êíÿ çåì òüìû åñòü âû ìû ñåë èëè ñèì âîë»(«Íàä çåì íîå», 149).2 Î Åãî Ó÷å íèè ñêà çà íî: «Â ñà ìûõïðî ñòûõ ñëî âàõ Îí äà âàë íà ñòàâ ëå íèÿ âñåé ñóù íî ñòèæèç íè. Ýòà ïðî ñòî òà íå áûëà èç ìûø ëå íà äëÿ íà ðî äà, àêðà ñî òà áûëà â òîì, ÷òî Âû ñî ÷àé øåå âû ðà æà ëîñü íàè -ïðî ñòåé øè ìè ñëî âà ìè… È â Òîí êîì Ìèðå âëèÿ íèå Åãî âå ëè êî, è ëþ áèò Îí îïóñ êàòü ñÿ â íèç øèå ñëîè, ÷òî áûïðà íà Åãî àóðû î÷è ùà ëà òåì íûå ñôå ðû. Íå äó ìàé òå,÷òî Åìó — äàæå Åìó! — ëåã êè òà êèå íèñ õî æ äå íèÿ. Òåìáî ëåå ìî æåò ñëó æèòü ïðè ìå ðîì Åãî öå ëè òåëü íîå ïðè -êà ñà íèå ê ÿç âàì ñòðà äà íèé. Ó Íàñ ïðè íÿ òî ïî ñå ùàòüíèç øèå ñëîè Òîí êî ãî Ìèðà». («Íàä çåì íîå», 150).3 Òà -êèì îá ðà çîì, èç òåê ñòîâ Ó÷å íèÿ Æè âîé Ýòè êè ñëå äó -åò, ÷òî Èè ñóñ Õðè ñòîñ ðà áî òà åò âìå ñòå â Áðàòü ÿ ìè Âå ëè êî ãî Áå ëî ãî Áðàò ñò âà (Øàì áà ëû). Î Åãî ëè÷ íûõêà ÷å ñò âàõ ðàñ ñêà çû âà åò ñÿ ñëå äóþ ùåå: «À óëûá êà Åãîáûëà ïðå êðàñ íà. Ýòó çà äó øåâ íîñòü äàæå ó÷å íè êè íåâñå ãäà îöå íè âà ëè. Áû âà ëî, è îñó æ äà ëè, êî ãäà, ïî èõìíå íèþ, Ó÷è òåëü óäå ëÿë ñëèø êîì áîëü øîå âíè ìà íèåíå çíà ÷è òåëü íî ìó ÷å ëî âå êó. Ìå æ äó òåì ïðå êðàñ íûå ñî -ñó äû îò êðû âà ëèñü ïîä òà êè ìè óëûá êà ìè. Òàê æå áû âà -ëè îñó æ äå íèÿ çà áå ñå äû ñ æåí ùè íà ìè. Íî Ó÷å íèå áûëî ñî õðà íå íî èìåí íî æåí ùè íà ìè. Òàê æå îñó æ äà ëè ïðè -ñóò ñò âèå òàê íà çû âàå ìûõ ÿçû÷ íè êîâ, çà áû âàÿ, ÷òî Ó÷è -òåëü ïðè øåë ê ëþ äÿì, à íå ê îä íîé ñåê òå». («Íàä çåì -íîå», 152).4 È åùå: «Îí ìîã ïî çâàòü ïòè öó ñåáå íà ðó êóè ïî ñëàòü åå â îï ðå äå ëåí íîì íà ïðàâ ëå íèè. Îí ìîã óñìèðèòü ëþ áîå æè âîò íîå íå îê ðè êîì, à âíó øå íè åìñïî êîé ñò âèÿ». («Íàä çåì íîå», 154).5 Áëà ãî äà ðÿ ýòèì öè -òà òàì ìû èìå åì âîç ìîæ íîñòü óáå äèòü ñÿ, ÷òî Ó÷å íèåÆè âîé Ýòè êè ïî âå ñò âó åò î Âå ëè êîì Ïóò íè êå ñ ëþ áî -âüþ è ñèì ïà òè åé. Òàê æå äàíû àïîê ðè ôè ÷å ñêèå âû ñêà -çû âà íèÿ, íå âî øåä øèå â êà íî íè ÷å ñêèå Åâàí ãå ëèÿ, íà -ïðè ìåð: «Åùå Ó÷è òåëü ãî âî ðèë: „Óáå ðå ãè òåñü îò äóð -íûõ ìûñ ëåé. Îíè îá ðà òÿò ñÿ íà âàñ è îñÿ äóò íà ïëå ÷èâàøè, êàê îìåð çè òåëü íàÿ ïðî êà çà. Íî äî á ðûå ìûñ ëèâîç íå ñóò ñÿ ââûñü è âàñ ïî íå ñóò. Íóæ íî çíàòü, íà ñêîëü -êî ÷åëîâåê íî ñèò â ñåáå è ñâåò öå ëåá íûé, è ìðàê ñìåðò -íûé“». («Íàä çåì íîå», 160).6

Íà ïîñ ëå äîê ïðè âå äåì åùå îäèí îò ðû âîê, ïî ñâÿ -ùåí íûé Èè ñó ñó Õðè ñòó («Ëèñ òû Ñàäà Ìî ðèè», «Îçà ðå -íèå», 153): «Âçÿâ áàì áó êî âóþ òðîñòü, Îí î÷åð òèë êâàä -ðàò âî êðóã îò ïå ÷àò êà Åãî ñëå äà, ïðè áà âèâ: „Èñ òèí íîãî âî ðþ — íî ãîþ ÷å ëî âå ÷å ñêîþ“. Ïî òîì, îò ïå ÷à òàâ ëà -äîíü, òàê æå çà êëþ ÷èë åå â êâàä ðàò: „Èñ òèí íî ãî âî ðþ —

ðó êîþ ÷å ëî âå ÷å ñêîþ“. Ìå æ äó êâàä ðà òà ìè Îí íà ÷åð òèëïî äî áèå êî ëîí íû è ïî êðûë êàê áû ïî ëó ñôå ðîé. Îí ãî -âî ðèë: „Î, êàê Àóì ïðî íèê íåò â ñîç íà íèå ÷å ëî âå ÷å ñêîå! Âîò ß ñäå ëàë ïåñ òèê è íàä íèì äóãó, è çà ëî æèë îñ íî âà -íèå íà ÷å òû ðå ñòî ðî íû. Êî ãäà íî ãà ìè ÷å ëî âå ÷å ñêè ìèè ðó êà ìè ÷å ëî âå ÷å ñêè ìè áó äåò ïî ñòðî åí Õðàì…, ïóñòüÌîèì ïó òåì ïðîé äóò ñòðîè òå ëè… Êî ãäà Èìÿ Õðà ìàïðî èç íå ñå íî áó äåò, òî ãäà âû ñòó ïèò íà ÷åð òà íèå. Çà ïîì -íèâ Ìîå ñî çâåç äèå, êâàä ðàò è äå âÿòü çâåçä çà ñèÿ þò íàäÕðà ìîì. Çíàê ñòóï íè è ðóêè áó äåò íà ÷åð òàí íàä êàì -íåì êðàå óãîëü íûì“. — Òàê ýòî Ñàì ñêà çàë íà êà íó íåíî âî ëó íèÿ».7

5. Âìåñòî ïîñëåñëîâèÿ

Ïðè âå äåí íûå âûøå âû ñêà çû âà íèÿ ãî âî ðÿò ñàìè çà ñåáÿ. Îä íà êî àâ òîð ïðåä ïî ëà ãà åò, ÷òî íå âñåì ÷è òà òå -ëÿì çà õî ÷åò ñÿ ñî ãëà ñèòü ñÿ ñ âû âî äà ìè, ñëå äóþ ùè ìè èçäàí íîé ñòà òüè. Êà æ äûé èìå åò ïðà âî èäòè ñâî èì Ïó -òåì, è àâ òîð íå ïðå òåí äó åò ëè øèòü êî ãî-ëè áî ñâî áî äûâû áî ðà. Åäèí ñò âåí íîå, î ÷åì õî òå ëîñü áû ïî ïðî ñèòü÷è òà òå ëåé åùå ðàç, — çà äó ìàòü ñÿ î Ìèñ ñèè Âå ëè êî ãîÏóò íè êà Èè ñó ñà Õðè ñòà è ïî ïðî áî âàòü âìå ñòèòü ýòîòîá ðàç áåç ïðî òè âî ðå ÷èé ñî âçãëÿ äà ìè Òåî ñî ôèè. Êàêïè ñà ëà Åëå íà Èâà íîâ íà Ðå ðèõ: «Ìû íè êî ãäà íå îò êà -çû âà åì ñÿ ïðî ÷åñòü íè îä íîé ïðåä ëî æåí íîé íàì êíè ãè,÷òî áû êàê-íè áóäü íå ïðîé òè ìèìî öåí íîé æåì ÷ó æè íû.Íî ðàñ ïî çíà âà íèå âñå ãäà è âî âñåõ Ó÷å íè ÿõ ïî ëà ãà ëîñü â îñ íî âó ó÷å íè ÷å ñò âà. È ó÷å íèå Å.Ï. Áë[àâàò ñêîé] îñî -áåí íî íà ñòàè âà ëî íà òà êîì ðàñ ïî çíà âà íèè, êî òî ðîå çà -êëþ ÷à åò ñÿ â îã íÿõ ñåðä öà. (Âà ðè àíò: Å.Ï. Áëà âàò ñêàÿîñî áåí íî íà ñòàè âà ëà íà ðàñ ïî çíà âà íèè, êî òî ðîå çà -êëþ ÷à åò ñÿ â îã íÿõ ñåðä öà, â ÷óâ ñò âîç íà íèè, ýòîì ãëà -çå Äàí ãìû). Èòàê, åùå ðàç ñêà æó, ÷òî âñå ñâÿ çàí íîå íå -ïî ñðåä ñò âåí íî ñ Å.Ï. Áë[àâàò ñêîé] ãëó áî êî ïî ÷è òà åò ñÿíàìè».8

Ëþ áîâü Êðè âè÷ — êóëü òó ðî ëîã, ÷ëåí Òåîñîôè÷å -ñêîãî Îáùåñ òâà

ÌÎ Ñ ÊΠÑÊÎÅ ÒÅÎ ÑÎ ÔÈ ×Å ÑÊÎÅ ÎÁ ÙÅ ÑÒ ÂÎ

ïðî âî äèò âñòðå ÷è êà æ äûé ïåð âûé è òðå òèé ïî íå -äåëü íèê ìå ñÿ öà â 19.00 â çàëå Òå ï ëî òåõ íè ÷å ñêî ãîÈí ñòè òó òà (óë. Àâ òî çà âîä ñêàÿ, 14).

Ïîä ðîá íî ñòè íà ñàé òå.

Íàø ñàéò — www.theosophy.ru

Âåñ òíèê Òå î ñî ôèè (ýçî òå ðè ÷åñ êèé àëü ìà íàõ). Òè ðàæ 150 ýêç.Àäðåñ ðå äàê öèè:Ìîñ êîâ ñêàÿ îá ëàñòü, 143500, à/ÿ 77. E-mail: mto@theosophy.ru

32 Â Å Ñ Ò Í È Ê Ò Å Î Ñ Î Ô È È ¹8

1 Öèò. ïî: Ìî çàè êà Àãíè Éîãè. Òáè ëè ñè: Õå ëîâ íå áà, 1990, — Ò. 2, ñ. 196–1972 Öèò. ïî: Ìî çàè êà Àãíè Éîãè. Òáè ëè ñè: Õå ëîâ íå áà, 1990. — Ò. 2, ñ. 1973 Öèò. ïî: Ìî çàè êà Àãíè Éîãè. Òáè ëè ñè: Õå ëîâ íå áà, 1990. — Ò. 2. — Ñ. 1984 Öèò. ïî: Ìî çàè êà Àãíè Éîãè. Òáè ëè ñè: Õå ëîâ íå áà, 1990. — Ò. 2, c. 198-2005 Òàì æå, ñ. 201.6 Òàì æå, ñ. 2057 Öèò. ïî: Ðå ðèõ Íè êî ëàé. Ñåìü Âå ëè êèõ Òàéí Êîñ ìî ñà. Ì.: Ýêñ ìî-Ïðåññ, 1999. — Ñ. 1648 Öèò. ïî: Ðå ðèõ Åëå íà Èâà íîâ íà. Ïèñü ìà.— Ì.: Ìå æ äó íà ðîä íûé Öåíòð Ðå ðè õîâ, 2006. — Ò. 6, 1939–1939. — Ñ. 173