zorg magazine editie februari 2012
DESCRIPTION
Zorg Magazine is een vernieuwend maandelijks informatietijdschrift voor de zorgsector met oog voor evidence based werken. De themazender ZorgandersTv staat hierin centraal. Zorgmagazine wenst zich te onderscheiden van reclame en nieuwskranten door kwaliteitsvolle artikels te leveren die gelezen én herlezen worden. Hete hangijzers worden niet uit de weg gegaan. Zorg Magazine wordt gratis via de post bezorgd bij alle key decision makers in de Belgische zorgsector.… Daarnaast wordt het magazine bedeeld bij leveranciers én producenten die actief zijn in de sector alsook in onderwijsinstellingen.TRANSCRIPT
HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZIEKENHUIZEN
DOSSIER: Flexibel werken in de zorg
� ZorgAndersTv, zorg op maat in beeld 22 � Ziekenhuisgordijnen huisvesten bacteriën 24 � Doordacht aankoopbeleid via internet 28 � Beleving van patiënten met een delirium 32
feb
201
2
QR
-co
de
zie pagina 16
Vers
chijn
t 12
x p
er ja
ar -
nr.4
- 1
/ 2
012
(maa
nd fe
bru
ari)
- 18
feb
ruar
i 201
2 -
Ant
wer
pen
X -
P 9
1287
3
ZORGMAGAZINE 3ZORGMAGAZINE2
Michael Van BuggenhoutHoofdredacteur
VOORWOORD
Een nieuwe doelgroep...
Beste zorgprofessional,
Een groene versie van ZORG Magazine? Neen, we gaan niet gewoon voor afwisseling... voor u ligt een volledig nieuw nummer voor een nieuwe doelgroep... Na de lancering van ZORG Magazine voor de zorgsector (ouderenzorg / gehandicaptenzorg), stroomden de inschrijvingen binnen. Het aantal lezers steeg spectaculair evenals de interesse vanuit het onderwijs, zorgorganisaties én bedrijven. Tijd dus om u nog meer op uw wenken te bedienen. Vanaf januari 2012 verschijnt ZORG Magazine maar liefst 12 keer. 4 Keer voor zorgprofessionals uit de ziekenhuizen, 4 keer voor de thuiszorg en 4 keer voor de ouderenzorg / gehandicaptenzorg.
Een andere kleur wil niet zeggen dat we gaan voor een ander concept. ZORG Magazine blijft een vernieuwend onafhankelijk professioneel tijdschrift voor de zorgsector en zal zich blijvend onderscheiden door kwaliteitsvolle artikels te leveren die gelezen én herlezen worden. Onderzoek en evidence based denken, beslissen én werken, zullen de basis blijven vormen van alle publicaties. Neen, nog steeds geen overdaad aan multivariate analyses of Mann–Whitney U testen, maar toegankelijke data met een duidelijk link naar de praktijk. Naast eigen onderzoek zal ZORG Magazine ook in het ziekenhuisnummer relevant wetenschappelijk onderzoek uit Vlaamse Universiteiten en Hogescholen brengen. In dit nummer brengen we een onderzoek van de vakgroep verpleegkunde en vroedkunde van de Universiteit Antwerpen, die een uniek onderzoek deden naar de beleving van patiënten met een delirium op intensieve zorg.
De themazender ZorgandersTv zal ook in elke editie van het ziekenhuisnummer van dit tijdschrift centraal staan. Want anders zorgen is en blijft een streven, ook vandaag.
Verder in dit nummer wordt er uitgebreid aandacht besteed aan uurroosterplanning in ziekenhuizen en het flexibel inzetten van zorgpersoneel. Misschien kan de computer, die niet meer weg te denken is uit de dagelijkse praktijk, wel de balans creëren tussen werk en privé? De vraag naar flexibel werken is niet nieuw en sommige organisaties gaan nog een stap verder. Ook het aankoopbeleid wordt niet uit het oog verloren net zoals hygiëne in de voorziening.
Wenst u nog sneller op de hoogte te zijn van nieuws en evoluties in de ZORG sector? U kan de redactie van ZORG Magazine ook volgen via Twitter (@ZORGMAgazine).
ZORG Magazine, het onafhankelijk
tijdschrift voor de Vlaamse
ziekenhuizen wordt per kwartaal
uitgegeven door:
� Ablecare BVBA
Consultancy, Research & Education
Bossaersstraat 87
2930 Brasschaat
[email protected] of www.ablecare.be
� Jaargang 2 - nummer 2
editie februari 2012
ISSN: 2033-7582
P 912873 PB 779
� Eindredactie: Michael Van Buggenhout
� Aan dit nummer werkten mee:
Michael Van Buggenhout, Dirk Baert, Bart
Dirix, Bart Van den Eynde, Sylvie Cuyt,
Kathleen Van de Vyver, Carine Swiggers,
Prof. dr. Bart Van Rompaey, An Van Hoof,
Kim Staes, Hilde Taillieu en Valérie Duquet.
� Oplage: 2000 exemplaren
� Abonnementen, adreswijzigingen en
annuleringen: ZORG Magazine wordt gratis
bedeeld, bij adreswijziging kunnen oud
én nieuw adres worden doorgegeven via
� Redactie: [email protected]
+32 3 633 18 11 +32 477 41 17 00
� Drukkerij: Dirix-Vanhoof, Ekeren
� Advertenties: Advertentieruimte kan
besproken worden met de redactie (zie
bovenstaande contactgegevens).
� © Schriftelijke toestemming van de
redactie is vereist voor eventuele overname
van tekst en beeldmateriaal uit de publicatie.
� Alle artikels kunnen afzonderlijk en
gratis gedownload worden via de website
van ZorgAndersTv (www.zorganderstv.be)
en deze van Ablecare (www.ablecare.be).
Reflex Interim nv, Frankrijklei 128-130, 2000 Antwerpen, T. 03/213.91.91, F. 03/213.91.99 [email protected]
SNELHEID
Met spoed een oplossing nodig?
Reflex is er altijd voor u, 7 dagen per week van 7 tot 22 u. Een acuut of structureel personeelstekort, i achts of overdag? Reflex stelt u snel de juiste mensen voor.
PROFESSIONALITEIT
Onze zorgmedewerkers versterken uw afdelingen.
Ze maken het werk lichter voor uw vaste equipe. Ze zijn snel inzetbaar en bieden uw patiënten de kwaliteit waar uw instelling voor staat. Ze worden hiervoor speciaal gescreend en geselecteerd door een team dat de sector door en door kent. Heel wat van onze consulentes werkten zelf als verpleegster. Zij weten hoe belangrijk teamwork, zin voor detail, enthousiasme, inzet en vakkennis zijn. Zo bent u altijd zeker van de juiste m/v op de juiste plaats. Regelmatige evaluaties helpen u en onze mensen nóg beter samen te werken.
DE JUISTE VERHOUDING
Met flexibel zorgpersoneel stemt u uw interne vraag perfect af op het externe talentaanbod.
U hoeft zelf geen arbeidsintensieve (en dus dure) selectieprocedures uit te voeren. U beslist op basis van duidelijke offertes en correcte voorstellen. Reflex beperkt uw administratieve rompslomp tot een minimum, onder meer met een eenvoudig maar gedetailleerd facturatiesysteem.
ZORGTALENT GEZOCHT?
ZORGMAGAZINE 5ZORGMAGAZINE4
INHOUD Samenwerken met zelfhulpgroepen loont!
Zelfhulpgroepen en patiënten-verenigingen raken stilaan ingeburgerd in de gezondheids- en welzijnssector. Samenwerking tussen zelfhulpgroepen en professionelen loont immers, dat blijkt uit verschillende studies. Toch is die nog niet vanzelfsprekend. Hulpverleners zijn nog te weinig vertrouwd met zelfhulpgroepen; ze zijn niet altijd even overtuigd van de meerwaarde ervan of missen concrete methodes en voorbeelden van constructief samenwerken.
Het Trefpunt Zelfhulp vzw heeft een aanbod ontwikkeld dat aan deze lacunes tegemoet komt. Het gaat om een handleiding, een digitaal leerplatform en een vormingsaanbod voor de zorgprofessioneel in het veld
of in opleiding. De inhoud is gebaseerd op een drievoudige benadering: informeren, sensibiliseren en vormen.
De handleiding Zelfhulpgroepen. Samen werken aan welzijn en gezondheid werd geschreven door Peter Gielen, Jozefien Godemont, Koen Matthijs, en Annemie Vandermeulen, kost 19,95 euro en is verkrijgbaar via www.lannoocampus.be of de boekhandel.
Het leerplatform bestaat uit drie delen en kan u ontdekken via:samenwerkenmetzelfhulpgroepen.be.
Meer info via: Trefpunt Zelfhulp [email protected], 016/23.65.07 www.zelfhulp.be
Alpha-D3-Fogging tegen verspreiding van resistente kiemenDe CPE – bacterie verspreidt zich verontrustend snel in Belgische ziekenhuizen. Tijdens de eerste tien maanden van 2011 werden in maar liefst drie ziekenhuizen epidemieën en in een twaalftal instellingen sporadische gevallen van CPE vastgesteld. Deze opkomst van bacteriën is verontrustend wetende dat de behandeling voor de patiënt erg beperkt is.
In samenwerking met internationaal gerenommeerde onderzoekers en instituten ontwikkelde Alpheios een geavanceerde desinfectiemethode gebaseerd op het vernevelen van waterstofperoxide. De methode is door het “FOD volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu” gevalideerd en goedgekeurd voor toepassing binnen de gezondheidszorg voor België
inzake bacteriebestrijding. Hiermee kunnen in zorginstellingen, bacteriën waaronder de CPE-bacterie beter, sneller en goedkoper aangepakt worden. Besmette ruimtes zijn binnen enkele uren gedesinfecteerd en direct gebruiksklaar. Daardoor levert dit de zorginstellingen enorme kostenbesparingen op, samen met 100% zekerheid een patiëntenkamer volledig gedesinfecteerd te hebben. Sinds de introductie van Alpha-D3-Fogging, twee jaar geleden, is de apparatuur al bij meer dan 20 verschillende zorginstellingen en ziekenhuizen ingezet in België en Nederland, ter bestrijding van bacteriën (waaronder ook de MRSA bacterie en Clostridium Difficile).
Meer informatie: Bart van Boven, +32 498 88 42 34, www.alpheios.be of [email protected].
3 Voorwoord
4 Samenwerken met zelfhulpgroepen loont!Alpha-D3-Fogging tegen verspreiding van resisente kiemen
5Korte berichten
6 Dossier:Uurroosterplanning
8Meer tijd voor de patiënt:Flexibiliteit, transparantie en overzicht openen deuren
14 Opinie: Zorgen voor de medemens
17ZorgAndersTv: reportages & informatie
22ZorgAndersTv: zorg op maat in beeld
24Traditionele gordijnen huisvesten gevaarlijke bacteriën
28Doordacht aankoopbeleid via internet
32De beleving van patiënten die een delirium doormaken op IZ
ZNA Middelheim opent spoed voor kinderen
Sinds kort beschikt ZNA Middelheim over een aparte infrastructuur en een eigen team dat volledig is toegespitst op de spoedopvang van kinderen van 0 tot 16 jaar en dit de klok rond, 7 dagen op 7. Het concept is uniek in de provincie Antwerpen. Spoedzorg aan kinderen werd voorheen verstrekt in het ZNA Koningin Paola Kinderziekenhuis tussen de geplande afspraken door, tijdens de vrije raadpleging of in de Spoedafdeling voor volwassenen van ZNA Middelheim. Sinds kort is alle ongeplande zorg aan kinderen samengebracht in een eigen kindvriendelijke omgeving waar een gespecialiseerd team van zorgprofessionals klaarstaat voor de jonge patiëntjes.
De Kinderspoed beschikt over een apart team bestaande uit een urgentiearts, een pediater en zes pediatrisch verpleegkundigen die voorheen in het ZNA Koningin Paola Kinderziekenhuis werkten. “Daarnaast beschikt de afdeling ook over een gespecialiseerde mobiele equipe die kan uitrukken en waarbij een pediatrisch verpleegkundige het team vervolledigt”, aldus dr. Bart Devriendt die de kinderspoed onder zijn leiding heeft. “Alles is hier op kindermaat, zo ook bij voorbeeld de pijnbestrijding. We werken met een aangepast programma dat beantwoordt aan de meest recente aanbevelingen. Zo wordt er bij pijnlijke hechtingen gebruik gemaakt van een verdovend gas.”
Dr. Jan Stroobants, al jaren diensthoofd van de spoedafdeling van het ZNA Middelheimziekenhuis: “We beschikken over vier kindvriendelijke boxen en een shock room. Er is een eigen wachtruimte en onthaal.
Korte berichtenDat is een zegen voor kinderen en volwassenen. Kinderen worden er afgeleid door spelletjes en fleurige muurdecoratie, terwijl volwassenen die bij voorbeeld in de wachtruimte zitten met barstende hoofdpijn geen krijsende peuters moeten doorstaan.”
OLV Ziekenhuis Aalst stelt progressief toestel voor om kanker te bestrijden
Het OLV Ziekenhuis Aalst zet een nieuwe stap in de behandeling van kanker en stelt vandaag zijn nieuwste aanwinst Novalis® voor. Deze stereotactische radiochirurgische kankerbehandeling is een primeur voor Vlaanderen.
In België worden meer dan 150 mensen dagelijks gediagnosticeerd met kanker. Dat komt neer op meer dan 50 000 nieuwe patiënten per jaar. Geschat wordt dat 1 man op de 3 en 1 vrouw op de 4 behandeld zullen worden voor kanker voor hun 75, een cijfer dat steeds toeneemt.
Met de Novalis®-radiochirurgie kunnen kwaad- en goedaardige aandoeningen in heel wat
lichaamsdelen worden behandeld dankzij een technologie die de stralingsbundel op een unieke manier vorm geeft. Door de stralingsbundel precies te vormen rond de tumor kan een adequate behandelingsdosis gegeven worden op het doelgebied en kan het omgevende gezonde weefsel worden beschermd.
Volgens dr. Bral, radiotherapeut-oncoloog in het OLV Ziekenhuis Aalst, was de aanschaf van Novalis® noodzakelijk: “Bij de helft van de nieuwe kankerdiagnoses zal er ergens in de loop van het ziekteverhaal sprake zijn van bestraling. Het Novalis®-systeem verenigt een aantal voordelen voor de patiënt die de bestraling efficiënt en doeltreffend laten verlopen. Het maakt dankzij zijn precisie, betrouwbaarheid en snelheid een geïndividualiseerde comfortabele behandeling mogelijk.”
Het gerobotiseerde Novalis®-platform laat een precieze behandeling toe met een superieur comfort voor de patiënten in meerdere indicaties. De grootste stap voorwaarts hierbij is de toepassing van stereotactische bestralingen.
ZORGMAGAZINE 7ZORGMAGAZINE6
Een beweging naar meer flexibiliteit Regelgeving is er om werknemers te beschermen maar, wat als de regelgeving het beheer van een ziekenhuis erg moeilijk maakt?
Een vroege dienst na een late is misschien not done, maar wat doe je als je beste verpleegkundige komt vragen om na een late dienst een vroege te doen omdat ze ’s avonds graag op het oudercontact op de school van haar zoontje aanwezig zou willen zijn? Zeg je dan consequent neen, of zie je het door
Onderzoek toont aan dat we met een goed uitgebalanceerde uurrooster een heel aantal fysieke en psychische klachten bij de werknemers kunnen voorkomen. Boivin et al. (2007) en De Vries – Griever, (1990) omschreven een aantal belangrijke belastende factoren bij het werken in steeds wisselende diensten zoals de continue aanpassing aan een veranderde tijdstructuur, verslechterde slaap, verstoring van het sociaal ritme... Met deze factoren hebben we zeker af te rekenen in de gezondheidssector.
Een slecht uurrooster kan deze factoren laten toenemen en kan vervolgens ook enkele andere creëren zoals bijvoorbeeld de eerder aangehaalde werkstress. Daarom is het belangrijk een zekere regelmaat en voorspelbaarheid aan te houden in de werkplanning waarbij we rekening houden met de noodzakelijke – wettelijk voorziene - rusttijden.
Professioneel plannen van uurroosters in termen van een betere voorspelbaarheid van de uurroosters, kan het aandeel zorgverleners met werkstress aanzienlijk doen verminderen. Ook systematisch overwerk kan een uiting zijn van een minder planmatig dienstroosterbeleid.
Dossier: uurroosterplanningOok in een ziekenhuis heeft arbeid een continu karakter, 24 uur op 24 moeten er zorg en diensten geleverd worden en dit elke dag opnieuw. Daarnaast strijden ook ziekenhuizen om kwalitatief hoogstaande én flexibele zorgverleners, maar hoe flexibel gaan ze zelf om met die equipe? Het maken van een degelijk uurrooster is vandaag dan ook één van de belangrijkste aandachtspunten. Het opmaken van een uurrooster is één van de moeilijkste en meteen ook één van de meest frequente taken die leidinggevenden in ziekenhuizen uitvoeren. Het dienstrooster heeft een bewezen grote impact op het dienstgebeuren, de kwaliteit van zorg en het rekruteren van nieuwe personeelsleden. Dit dossier gaat verder in op deze problematiek.
Dossier uurroosterplanning Dossier uurroosterplanning
“Getver, ik had tot nu een aangenaam uurrooster maar vanaf 2012 gaan
we gezond roosteren. Dan heb ik pas een ongezond werkschema. Laat
werken en dus nog later thuis maar wel weer uit bed om 6u30 om
terug aan de slag te gaan. Allemaal geen probleem zo lang je niet te
veel dagen achter elkaar werkt. Dikke zever, onnozele bureaucraten.”
Citaat: december 2011 (Facebook)
de vingers. Leidinggeven kan op dat moment erg moeilijk worden. En dit praktijkvoorbeeld is zeker geen alleenstaand geval.
De afgelopen jaren ontstonden er zelfs meerdere facebook-groepen, waarbij eentje de welluidende titel meekreeg: “Ongezond Gezond Wettelijk Uurrooster Verpleging???”.Facebook en de sociale media in het algemeen worden tegenwoordig vaker en vaker ingezet om zaken aan te kaarten. Maar de populariteit van deze groepen groeit zeer snel, in september 2011 bezat de groep immers 2555 aanhangers, een korte blik op de ledenlijst laat ons inzien dat dit inderdaad zorgverleners zijn die de boodschap ondersteunen. De gemiddelde leeftijd van de leden zal u misschien ook niet verbazen, voornamelijk jonge, pas afgestudeerde verpleegkundigen steunen deze actie. Naast deze Facebook-pagina, bestaat er intussen
ook al een tweede pagina met als titel ‘neen aan gezond roosteren’.
De leeftijd als cruciale factorVerschillende epidemiologische studies hebben aangetoond dat shiftwerk op een bepaalde leeftijd teveel negatieve invloeden heeft op de werknemer. Costa (2005) geeft aan dat de kritische grens ligt ergens tussen 40 en 50. De redenen om 40+ werknemers te behoeden voor teveel wisselende diensten en vooral nachtwerk zijn erg divers aldus Costa.
Het gaat dan vooral om: psychosociale factoren, chronobiologische en werkomstandigheden. Zoals eerder gemeld hebben vele zorgverleners te kampen met slaapstoornissen, bij oudere werknemers neemt dit ernstig toe en merken onderzoekers ook meer aanpassingsmoeilijkheden bij de start van een reeks nachtdiensten. (Harma et al., 1994) Ook het overschakelen van diensten die acht uur duren naar diensten die 12 uur duren, verlopen veel moeilijker voor 40+ werknemers. (Folkard (2000) in Costa (2005). Meer concreet gaat het in de eerste plaats over het circadiaan systeem, voor de gemakkelijkheid hier genoemd als de ‘biologische klok van onze werknemers’.
Complexiteit troefHoe complex zijn onze uurroosters in de praktijk? Door onze ervaring zijn we vaak blind voor de mankementen van het huidige systeem. Dat niet iedereen tevreden is, lijkt maar normaal te zijn, en dat er hiaten in het systeem zitten, baart weinig mensen zorgen. Maar complexe processen worden pas duidelijk als we systematisch kijken naar de kleinere delen ervan. Zoals eerder aangegeven zijn relatief eenvoudige modellen vaak nauwkeuriger dan complexe modellen (Hogarth, 2010). Oldenkamp gaf hierboven de beïnvloedende factoren reeds weer, maar gaat meteen verder. Er worden immers drie dimensies
“De zorg voor de cliënt, begint met zorgen voor zichzelf. Jezelf in vraag stellen als organisatie
en als planner, verdient de voorkeur.”
beschreven die zorgen voor de complexiteit van onze uurroosters.Het gaat (1) om het soort van te werken dagen, we onderscheiden de gewone weekdagen en de iets problematischere werkdagen zoals weekends, feestdagen… Ten tweede (2) gaat het over het personeel dat we kunnen inplannen, deze kunnen verschillen in functie (zorgkundigen, verpleegkundigen, stagiairs…) of naar contract (fulltime, parttime,…). Tot slot (3) gaat het over de diensten die we kunnen toewijzen, de productieve diensten (avond, dag- en nachtdiensten), maar ook al de uitzonderingen zoals vrije dagen, arbeidsduurverminderingsdagen, bijscholingen (in de voorziening of buiten de voorziening), vergaderingen…
De afgelopen jaren werd een veelheid aan verschillende arbeidscontracten gecreëerd, een zuiver onderscheid maken tussen personeelsleden die 50 en 100% tewerkgesteld zijn is
onmogelijk anno 2011. Tegenwoordig opteren werknemers immers ook voor heel andere werkregimes zoals 35%, 65%, 70% etc… Dit maakt het werk van de planner niet makkelijker. Een softwarepakket kan dan raad brengen.
Referenties• 1. Boivin DB Tremblay GM, James FO.
(2007) Working on atypical schedules Sleep
Medicine 8 578–589
• 2. Costa G. (2005) Some considerations
about aging, shift work and work ability,
International Congress Series 1280, 67-72
• 3. De Vries – Griever. (1992)
Evenwicht tussen werkdruk en herstel bij
afwijkende werktijden: uitgangspunten
voor dienstroosterplanning. W.H.A.W.-
cahier 1. Utrecht-Groningen, Nationaal
ziekenuisinstituut, 1992, 45pp.
• 4. Hogarth RM., Gaba A., Makridakis
S. (2010) Why Forecasts Fail. What To Do
Instead, MIT Sloan Management Review
• 5. SERV (2003) Nulmeting Vlaamse
werkbaarheidsmonitor, SERV-STV-Innovatie
& Arbeid
“Werknemers die werken in afwijkende
arbeidstijden hebben minder
werkstress indien hun dienstrooster voorspelbaar is.”
ZORGMAGAZINE 9ZORGMAGAZINE8 Dossier uurroosterplanning Dossier uurroosterplanning
Meer tijd voor de patiënt?Flexibiliteit, transparantie en
overzicht openen deurenHet is duidelijk dat het opmaken van een uurrooster een erg arbeidsintensieve bezigheid is.
Structuur en herhaling inbrengen, zorgt vanzelfsprekend voor een afname van de tijd die planners
bezig zijn met het ontwikkelen van deze roosters. Vanzelfsprekend hebben een heel aantal
softwareontwikkelaars ingezien dat een computer een heel deel van het werk kan overnemen.
Net zoals medicatie en stockbeheer, het registreren van zorg en nog zoveel meer. ZORG
Magazine sprak met Steven Valkenborgh en Gert-Jan Vos van het van oorsprong Nederlandse
bedrijf ORTEC, gespecialiseerd in personeelsplanning in onder andere de zorgsector.
Het regionale kantoor van ORTEC in België werd in 1997 opgericht. Sindsdien heeft ORTEC België een portefeuille opgebouwd van meer dan 150 klanten. ORTEC optimaliseert onder andere de toeleveringsketen van retailers, helpt transporteurs bij het plannen van hun dagelijkse activiteiten en is actief op het gebied van personeelsplanning in de gezondheidszorg en de professionele en publieke diensten markt, waaronder ook politie en brandweer.
Vanuit deze ruime ervaring, weten de experten van ORTEC dat personeelskosten een belangrijke kostenpost zijn en dat deze ook in de gezondheidszorg steeds toenemen. Efficiënt omspringen met deze omstandigheden is dan ook noodzakelijk. Ook het feit dat ziekenhuizen net als in andere zorgsectoren enorm veel tijd kwijt zijn aan administratieve handelingen, in plaats van de handen aan het bed te hebben, baart zorgen. Zo spenderen dokters en verpleegkundigen 30-50% van hun tijd aan administratie en 25% van
de uitgaven van een ziekenhuis zijn administratieve lasten (bron: Michael E. Porter).
Administratieve druk verlagenZiekenhuizen beseffen steeds vaker dat een optimale afstemming van de inzet van haar belangrijkste resources - namelijk de medewerkers - op de te leveren zorg, grote voordelen oplevert.
Een belangrijke stap richting meer efficiëntie en betere kwaliteit van zorgverlening is om meer vraaggestuurd te gaan plannen vanuit een meer centrale organisatie. ORTEC heeft voor ziekenhuizen een
oplossing ontwikkeld op het gebied van capaciteits- en roosterplanning, waarbij de zorgvraag centraal wordt gesteld.
Met deze oplossing helpen we ziekenhuizen om tot een optimaal basis dienstpatroon te komen en medewerkers en werkruimtes zo efficiënt mogelijk in te zetten. Het resultaat: meer mogelijk maken met minder mensen en een verlaging van de administratieve druk, waardoor er meer tijd vrijkomt voor het leveren van zorg. Steven Valkenborgh van ORTEC België licht toe.
ZORG Magazine: Moet een systeem voor personeelsplanning voor ziekenhuizen aan andere voorwaarden voldoen dan systemen voor andere zorgorganisaties?Steven Valkenborgh: Natuurlijk moet een planningssysteem voor ziekenhuizen kunnen omgaan met de CAO en wetgeving die voor ziekenhuizen van toepassing is bij de inzet/ roostering van personeel. ORTEC’s dienstroostersysteem ORTEC Harmony is echter standaard inzetbaar in zowel
“De zorgsector is aan een groot aantal
veranderingen onderhevig die
zorgorganisaties noodzaken om tot
een efficiëntere en bedrijfsmatige
werkwijze te komen.”
de gezondheidszorg als andere sectoren. De parameters hoeven maar aangepast te worden en het dienstroostersysteem is geschikt voor het roosteren van personeel in – om het even – een ziekenhuis of een gemeentehuis of het bedrijfsleven.
ZORG Magazine: Wat is de kracht van een systeem zoals ORTEC Harmony?Steven Valkenborgh: De kracht van een systeem als ORTEC Harmony is juist dat het standaard is. ORTEC Harmony zorgt onder meer voor een nauwkeurige registratie en verwerking van gewerkte uren, ziekte en verlof, waarbij de klant snel kan inspelen op verstoringen in de planning. Denk aan uitval van een medewerker of aan onverwachte klussen tussendoor.
We kunnen de kracht van ORTEC Harmony in 4 punten samenvatten: (1) Effectieve schaalbaarheid: ORTEC Harmony kan worden ingezet voor het plannen van vijftig medewerkers, maar evengoed voor de inzet van 50.000 personeelsleden. (2) Ultieme flexibiliteit: het geavanceerde systeem ondersteunt diverse roostermethoden, die de planner
naast en door elkaar kan gebruiken. Denk aan traditionele roostervormen als ploegen- en individuele cyclische roosters. Ook voor de nieuwere roostermethoden kan ORTEC ingezet worden, zoals volledig flexibele roosters, wensroosters, zelfroosteren, shift picking en shift bidding. Zo kunt u beginnen met een cyclisch patroon. Is het rooster niet naar wens? Dan is het systeem in staat het dienstrooster acuut en flexibel aan te passen. (3) Geïntegreerde planning: integratie van planning voor de inzet van vast en flexibel personeel voorkomt fouten en werkt sneller.
ORTEC Harmony maakt het mogelijk uw vaste medewerkers in te plannen, maar bij tekort aan mankracht ook direct uw oproep- of uitzendkrachten
mee te plannen. Daardoor hoeft u niet meer verschillende systemen te raadplegen. Tot slot is er ook volledige integratie (4): het flexibele en geavanceerd planningssysteem kunt u perfect invoegen in uw administratieve keten. Dat maakt volledige integratie mogelijk met diverse systemen voor Human Resources, salarisverwerking, tijdregistratie en ERP.
ZORG Magazine: Wat kan een planner verwachten van een planningssysteem zoals Harmony?Steven Valkenborgh: Een planner kan in ieder geval rekenen op gebruiksvriendelijkheid. Daarnaast weet een planner zich dusdanig ondersteund in het maken van een dienstrooster, dat hij/zij zich echt kan gaan focussen op de ware knelpunten in de planning. De planner blijft altijd leading. Zonder een goede planner geen optimale planning!
ZORG Magazine: Werkt Harmony enkel ondersteunend voor de planner of neemt het systeem ook echt taken over?Steven Valkenborgh: ORTEC Harmony is een middel om tot een
Figuur 1: Het personeelsplanningssysteem van ORTEC neemt een centrale plaats in, in het volledige proces van tijdsregistratie, plannen en het doorgeven van gegevens aan het sociaal secretariaat.
“Betere en snellere personeelsplanning,
betere inzet van medewerkers, meer
klanttevredenheid en hogere medewerkers
tevredenheid.”
ZORGMAGAZINE 11ZORGMAGAZINE10 Dossier uurroosterplanning Dossier uurroosterplanning
optimale planning te komen, de planner moet zijn hersenen daarbij nog wel laten werken. Natuurlijk zal ORTEC Harmony een optimaal voorstel voor een rooster doen, waarbij de planner veel puzzelwerk uit handen wordt genomen, maar de planner is uiteindelijk diegene die van bepaalde menselijke factoren op de hoogte is. Ondanks dat de meeste zaken (wensen van medewerkers en restricties) meegenomen kunnen worden in de automatische planning, zullen er wellicht zaken zijn die niet in het systeem staan. Voorbeeld: stel iemand’s partner is net overleden. Dat staat niet in het systeem, maar dat weet de planner wel en die zal de werknemer dan wellicht willen ontzien.
Tenslotte helpt het dat ORTEC Harmony, zoals eerder aangegeven, een gedeelte van het puzzelwerk van de planner overneemt, waardoor hij of zij zich dus kan focussen op de knelpunten en uitdagingen in de planning. Pas dan kan de planning echt geoptimaliseerd worden.
ZORG Magazine: Wordt ook de individuele zorgverlener betrokken bij het opmaken van een rooster?Gert-Jan Vos: Ja zeker, ten eerste kunnen de wensen worden meegenomen in het planningssysteem. Ook kan de individuele zorgverlener middels de module WebAccess vanuit huis uit
toegang krijgen tot het dienstrooster. Vanachter zijn of haar computer kan men vervolgens ook dienstruil- of verlof-aanvragen doen. Ten slotte, ORTEC is voorloper op het gebied van Zelfroosteren en ontwikkelt momenteel in samenwerking met een aantal van haar klanten een oplossing op het gebied van Zelfroosteren. Die oplossing mag zeer zeker revolutionair genoemd worden. Nu laat een groot aantal klanten van ORTEC haar zorgverleners al individueel roosteren, ofwel zelfroosteren en invloed uitoefenen op het rooster middels de modules WebAccess en Shiftbidding.
Bij Zelfroosteren komt de groep in eerste instantie tot een oplossing, niet de planner of het computersysteem. Pas als de werknemers er zelf niet uitkomen, grijpt de planner in.
De werkgever krijgt dus meer een coördinerende taak en de verantwoordelijkheid ligt bij de
individuele zorgverleners. Op de expo Zorg & ICT die gehouden wordt in de Jaarbeurs in Utrecht (27 t/m 29 maart 2012) zal ORTEC de nieuwe zelfroosteroplossing voorstellen.
Deze oplossing is in eerste instantie ontwikkeld in samenwerking met een grote vliegmaatschappij en wordt nu verder ontwikkeld in samenwerking met ORTEC klanten uit de zorg. De reacties op het prototype zijn bijzonder positief. Klanten zouden het systeem allemaal aanschaffen als het op de markt komt. Met de nieuwe Zelfrooster-oplossing luidt ORTEC een nieuwe fase ‘Zelfroosteren’ in.
ZORG Magazine: Op welke wijze wordt een dergelijk systeem geïmplementeerd en hoeveel tijd dient een ziekenhuis daarvoor in te calculeren?Steven Valkenborgh: Dat verschilt van zorgorganisatie tot zorgorganisatie en is afhankelijk van de wensen en grootte van de klant. Sommige klanten hebben de voorkeur om een dergelijk systeem in fases in te voeren. Dan wordt er begonnen met een pilot-afdeling, vanwaar het systeem wordt uitgerold naar andere afdelingen. Wederom is de tijdsduur dan afhankelijk van de grootte van de zorgorganisatie.
ORTEC bekijkt per klant wat de beste implementatiemethode is. De gekozen methode is ook afhankelijk
“Bezuinigingen dwingen
zorgorganisaties ertoe bedrijfsmatiger
te werken en efficiënter met hun
resources om te gaan.”
Figuur 2: Voor veel organisaties is het niet alleen noodzakelijk te weten dat er op enig moment voldoende medewerkers van voldoende kwaliteit aanwezig zijn. Ook de locatie of werkplek waar de medewerker zijn taak volbrengt is van wezenlijk belang.
van de organisatiecultuur en de betrokkenen bij de implementatie. Vaak wordt er ook gefocust op het optimaliseren van de processen en wordt tegelijkertijd met de implementatie van ORTEC Harmony de manier van werken en organisatiestructuur aangepast.
ORTEC Harmony in de praktijkHet Sint-Dimpna ziekenhuis te Geel implementeerde enkele jaren geleden als één van de eerste zorgorganisaties het personeelsplanningsysteem ORTEC Harmony. Dit leverde Sint-Dimpna een tijdswinst van ongeveer 20 tot 25 procent op.
Het ziekenhuis Sint-Dimpna was destijds op zoek naar een systeem, waarbij zowel registratie als planning mogelijk waren. Ook moest er een koppeling mogelijk zijn met het personeelsadministratiesysteem. Het oude planningssysteem werd niet meer ondersteund door de leverancier. Het Sint-Dimpna ziekenhuis stond toen voor de keuze en er werd voor het personeelsplanningsysteem ORTEC Harmony gekozen, vooral ook vanwege het planningsalgoritme en de flexibiliteit. In het oude systeem kon men individuele wensen niet kwijt. Met ORTEC Harmony daarentegen heeft het ziekenhuis nu verschillende planningsmogelijkheden, waardoor ze afhankelijk van de analyse van de planningsproblematiek, gebruik kunnen maken van de planautomaat,cyclisch en handmatig kunnen roosteren, of een combinatie van voorgaande. Dit komt enorm ten goede aan de praktische planning. Met ORTEC Harmony kunnen ze eenvoudig het scherm per gebruiker personaliseren. Het is eenvoudig en volledig afstelbaar op persoonlijke wensen De kracht van ORTEC Harmony is dat ze hiermee het planrooster kunnen optimaliseren.
De 30 planners van Sint-Dimpna houden zich enkel bezig met plannen. De leidinggevenden van
Figuur 3: Human Capital is van grote waarde voor iedere zorgvoorziening.ORTEC ziet voor zichzelf een belangrijke rol weggelegd om zorginstellingen te ondersteunen in hun uitdagingen.
het ziekenhuis wilden het voor de eindgebruikers zo eenvoudig mogelijk houden. Zij hoeven zich dus niet bezig te houden met de configuratie van het systeem, zoals beheer van arbeidsvoorwaarden en dergelijke. Dat doen de twee systeembeheerders.
“Het roostersysteem ORTEC Harmony is duidelijk superieur ten opzichte van de concurrentie”, aldus Walter Claessens van het Sint-Dimpnaziekenhuis. “Daarbij zit er een serieuze organisatie achter. Op het moment dat wij voor ORTEC Harmony kozen, was tijdsregistratie nog niet mogelijk, maar er werd ons verzekerd dat ORTEC dit voor elkaar zou krijgen binnen een jaar. Dat is ORTEC ook gelukt.
ReferentiesMet haar jarenlange ervaring in de ziekenhuissector, heeft ORTEC ruim inzicht verkregen in de thema’s die spelen en de oplossing die vereist is om de uitdagingen van nu en in de toekomst aan te gaan. ORTEC bedient in Nederland meer dan 40 zorgorganisaties, waarvan het overgrote deel tot de grootste in hun
sector behoren zoals het VUMC, Erasmus MC en het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Ook in Vlaanderen werd de visie en de software van ORTEC geïmplementeerd in het A.S.Z. Aalst, A.Z. Turnhout, A.Z. Vesalius te Tongeren, U.Z. Leuven, etc.
Bent u geïnteresseerd en wilt u ORTEC Harmony graag zien en uittesten? Vraag dan een persoonlijke demonstratie aan. Een expert van ORTEC laat u graag kennismaken met de praktische mogelijkheden van deze module. Wilt u meer weten, neem dan contact op met ORTEC.
Meer informatie over ORTEC Harmony kan u bekomen via volgende contactgegevens:
ORTEC BelgiëGrote Baan 306 A3150 HaachtTel. +32 (0)16 244220 Fax +32 (0)16 244226 Email: [email protected]/belgium
ZORGMAGAZINE 13ZORGMAGAZINE12
1. Inleiding 2. Opzet van dit boek 3. Theoretisch kader 3.1. Inleiding 3.2. Plannen 3.3. Historiek van het uurrooster 3.4. Huidige situatie, continue zorg… of toch niet? 3.5. De kwaliteit van zorg vrijwaren
4. Uurroosterplanning in de zorg 4.1. Inleiding 4.2. De complexiteit van uurroosters 4.3. Gevolgen van uurroosters 4.4. De invloed van een roosters op de turnover 4.5. Fysieke en psychische klachten ten gevolge van shiftwerk 4.6. Nachtwerk 4.7. Ploegenstelsel & gezondheidsklachten 4.8. De leeftijd als cruciale factor 4.9. Eenbewegingnaarmeerflexibiliteit
5. Jezelf in vraag stellen als basis voor een kwalitatief uurrooster
5.1. Rol van de planner 5.2. Balans brengen tussen vraag en aanbod
6. Zelfroosteren, droom of werkelijkheid 6.1. Historiek van het zelfroosteren 6.2. Waarom overstappen op zelfroosteren? 6.3. Hoe voer ik zelfroosteren in? 6.4. Een superrooster creëren 6.4.1. Wat met niet populaire diensten? 6.4.2. Greep houden op het rooster 6.4.3. Is ruilen ook een vorm van zelfroosteren? A. Ruilen B. Repeterend rooster C. Voorkeurrooster D. Intekenrooster E. Matching F. Volledig zelfroosteren
7. De theorie omgezet in de praktijk 7.1. ‘Fixed’ of ‘Flexible’? 7.2. Cyclisch of niet-cyclisch roosteren A. Cyclische day-off scheduling B. Niet-cyclisch verroosteren 7.3. Basisvereisten om rekening mee te houden
8. Aan de slag 8.1. Enkele wettelijke bepalingen 8.2. Een cyclisch variabel rooster voorbereiden 8.3. Basisgegevens verzamelen / Oefeningen 8.4. Verpleegkundige permanentie gedurende 24u 8.5. In kaart brengen van de huidige bezetting 8.6. In kaart brengen van de huidige bezetting/ Oefening 8.7. Algemeen overzicht van de bezetting 8.8. Vergelijk huidige bezetting en gewenste bezetting8.9. Het in kaart brengen van de gewenste aanwezig - heid 8.10. Het in kaart brengen van de gewenste aanwezigheid
9. Het effectief opmaken van een basisrooster 9.1. Opmaak van een cyclisch rooster 9.2. Opmaak van een effectief rooster 9.3. Jezelf opnieuw in vraag stellen 9.4. Tips 10. Automatiseren, of niet? 10.1. Inleiding 10.2. Types hulpmiddelen 10.3. Een pakket aanschaffen en implementeren10.4. Enkel een troef voor grote organisaties? 11. Besluit 12. Bibliografie
Een uurrooster in al haar facetten
Bij het op punt stellen van een uurrooster, dient u als planner met veel zaken rekening te houden.
Dit boek geeft een overzicht van de tendensen die zich momenteel afspelen in de zorgsector als
het gaat over het opmaken van een dienstrooster. Vanuit een wetenschappelijke optiek wordt er
stilgestaan bij het waarom een goed uitgebalanceerd rooster belangrijk is voor het individu en de
organisatie. Er worden enkele nieuwe trends beschreven zoals het zelfroosteren in al haar facetten.
In een tweede deel omschrijven de auteurs hoe stap voor stap een uurrooster opgemaakt kan
worden en wordt er stilgestaan bij mogelijke hulpmiddelen bij het opmaken van een rooster. Op de
volgende pagina kan u de inhoud van dit boek in detail bekijken.
Voorbeelden en invulpagina’s
In dit boek vindt u ook voorbeelden en handige invulpagina’s om ook voor uw setting een aantal
berekeningen te maken.
Bestel vandaag een exemplaar voor u en uw collega
planners via www.zorganderstv.be.
Jaar uitgave: 2011
Eerste druk.
Aantal pagina’s: 226
ISBN: 9789081802109
Basisprijs: 35€ (btw & verzending inclusief)
Ontdek op de website van ZorgAndersTv ook de
interessante kortingen als u meerdere exemplaren
wenst te bestellen.
Nieuwe uitgave
Met handige invulpagina’s
Inhoud
Uurroosterplanning in Vlaamse woonzorgcentra:
tussen regelgeving en flexibiliteitvan Hilde Taillieu en Michael Van Buggenhout
Bestel online via www.zorganderstv.be
ZORGMAGAZINE 15ZORGMAGAZINE14
Opinie:
“Zorgen voor de medemens ‘EN’ jezelf heeft de plaats ingenomen van tal van andere motivatiefactoren”In het vorige nummer van ZORG Magazine gaf Brieuc Vandamme van denktank Itinera zijn visie
over het gebruik van privémiddelen in de zorg, dit met het oog op de demografische evolutie en
de toegankelijkheid van de ganse zorgsector, ook in de toekomst. Vanzelfsprekend spitste zijn
opiniestuk zich toe op de financiële aspecten, maar het kapitaal van een zorgorganisatie bestaat
natuurlijk niet enkel uit euro’s en infrastructuur, maar natuurlijk ook uit Human Capital of kortweg
het zorgpersoneel. Bart Van den Eynde van Reflex Interim, een toonaangevend uitzendbureau
gespecialiseerd in het inzetten van kwalitatief hoogstaande zorgverleners, geeft in dit nummer
zijn visie over flexibiliteit in de zorg en de mentaliteitswijziging die nodig is om kandidaten te
vinden én te houden.
Als verantwoordelijke voor zorgpersoneel zal je mij geen cijfers horen noemen. Dat er tekorten zijn en aankomen als we het over zorgpersoneel hebben is niet meer oinbekend. Over het aantal vind je meer dan voldoende bronnen, typ “tekort verpleegkundigen” in een zoekmachine en je bent een dag aan het lezen… We moeten allemaal vechten om die ene verpleegkundige extra en daar gaat het net om. Een mentaliteitswijziging kan helpen om deze ene te vinden, te hebben, maar vooral te houden.
De zorgsector is al langer aan een serieuze ommekeer bezig. De profilering als zorgverstrekker is hierbij primordiaal en vormt een basis voor het aantrekken van zowel
patiënt als medewerker. De zorg is voor mensen vandaag een echte business, dat is geen nieuws meer. Dit mag geen belemmering zijn.
We vissen allemaal in dezelfde vijver, waar vroeger alleen zorgaanbieders actief waren, kom je vandaag het overgrote deel van rekruteringspartners tegen. Met goede voorwaarden en doorgroeimogelijkheden alleen kom
je er niet meer in de schaarse wereld van zorgpersoneel. “Zorgen voor de medemens ‘EN’ jezelf heeft de plaats ingenomen van tal van andere motivatiefactoren.”
Iedereen die actief is in gezondheidszorg dient hiermee rekening te houden. Durven openstaan voor andere contractvormen is hierbij minstens even belangrijk. Argwaan tegenover verpleegkundigen die flexibiliteit en privétijd verkiezen moeten we vermijden. We horen net te luisteren naar wat zorgmedewerkers vandaag willen. Het is onze gezamenlijke uitdaging om hier waar mogelijk antwoord op te geven. Gezond ondernemerschap vormt een belangrijk fundament om de huidige generatie zorgmedewerkers
binnen te halen en blijvend te boeien. De gedachte dat de zogenaamde ‘flexibele verpleeg- en zorgkundigen’ geen weekend- en/of nachtwerk willen verrichten is niet altijd correct.Er zijn immers veel medewerkers die er juist voor kiezen om enkel buiten de ‘normale’ uren te werken. We moeten deze keuzes respecteren en oplossingen aanreiken die personeel en zorgorganisatie ten goede komen.
Als uitzendorganisatie voor zorgpersoneel zetten we bij Reflex Interim zo’n 190 FTE (fulltime-equivalenten) per dag aan de slag. Deze zorgmedewerkers hebben de keuze gemaakt om flexibiliteit, afwisseling, zelfroostering en balans bovenaan in hun motivatiepiramide te plaatsen. Zij vullen tekorten op bij zorginstellingen in de Belgische gezondheidszorg.
Deze tewerkstellingsvorm is niet te vergelijken met reguliere uitzendarbeid. Het zijn allemaal gekwalificeerde verpleeg- en zorgkundigen die een bewuste keuze maken. Waar het voor de ene persoon vooral een antwoord biedt op een goede balans tussen werk en privé is het voor de andere vooral de afwisseling die deze werkvorm aantrekkelijk maakt.
Een mooi voorbeeld is een van onze trouwe medewerksters die ruim 9 jaar via uitzendcontracten werkt, zij wil in de zorg blijven werken maar tegelijkertijd de vrijheid bewaren om 3 maanden per jaar de wereld rond te trekken. Moesten we haar keuze niet respecteren zou deze verpleegkundige mee op de lijst staan van ‘gediplomeerden die niet in de zorg werken’. Op de vraag of we hiermee de tekorten zullen oplossen is mijn antwoord even overtuigend neen. Het is wel een feit dat we er een verpleegkundige mee in de zorg houden en dat is het belangrijkste. We moeten openstaan voor creatieve tewerkstellingsvormen. Zo dragen we
Reflex Interim is gespecialiseerd in het uitzenden van medisch en paramedisch
personeel en is één van de belangrijkste spelers geworden in de zorgsector in
Brussel, Wallonië en Vlaanderen. Haar activiteit is vooral gericht op het dagelijks
ter beschikking stellen van verzorgend personeel voor alle types van diensten.
Reflex Interim Vlaanderen
Frankrijklei 130
2000 Antwerpen
Tel: 03/213.91.91
Fax: 03/213.91.99
Telefoonpermanentie alle dagen van het jaar van 7u00 tot 22u00
www.reflexinterim.be
Reflex Interim nv, Frankrijklei 128-130, 2000 Antwerpen, T. 03/213.91.91, F. 03/213.91.99 [email protected]
SNELHEID
Met spoed een oplossing nodig?
Reflex is er altijd voor u, 7 dagen per week van 7 tot 22 u. Een acuut of structureel personeelstekort, i achts of overdag? Reflex stelt u snel de juiste mensen voor.
PROFESSIONALITEIT
Onze zorgmedewerkers versterken uw afdelingen.
Ze maken het werk lichter voor uw vaste equipe. Ze zijn snel inzetbaar en bieden uw patiënten de kwaliteit waar uw instelling voor staat. Ze worden hiervoor speciaal gescreend en geselecteerd door een team dat de sector door en door kent. Heel wat van onze consulentes werkten zelf als verpleegster. Zij weten hoe belangrijk teamwork, zin voor detail, enthousiasme, inzet en vakkennis zijn. Zo bent u altijd zeker van de juiste m/v op de juiste plaats. Regelmatige evaluaties helpen u en onze mensen nóg beter samen te werken.
DE JUISTE VERHOUDING
Met flexibel zorgpersoneel stemt u uw interne vraag perfect af op het externe talentaanbod.
U hoeft zelf geen arbeidsintensieve (en dus dure) selectieprocedures uit te voeren. U beslist op basis van duidelijke offertes en correcte voorstellen. Reflex beperkt uw administratieve rompslomp tot een minimum, onder meer met een eenvoudig maar gedetailleerd facturatiesysteem.
ZORGTALENT GEZOCHT?
Auteur: Bart Van den Eynde
“Argwaan tegenover verpleegkundigen die flexibiliteit en
privétijd verkiezen moeten we vermijden.”
een ‘handje’ bij en daar doen we het voor, nietwaar? “Er is geen adequate oplossing voor onze uitdaging, maar als we vasthouden aan het ‘EN’ ‘EN’- verhaal kunnen we het onszelf al gemakkelijker maken.”
Dagelijks zien of horen we bij Reflex zorgmedewerkers die snakken naar meer flexibiliteit. Het is aan ons om zoveel mogelijk vrijheid te bieden zonder de continuïteit in het gedrang te brengen. Zij vormen ook potentieel wat kan bijdragen aan de opvulling van de tekorten. Als we ze maar op een juiste manier weten te motiveren met de nodige begeleiding om erin te
stappen. Geld is hierbij niet de juiste motivatie, het vormt geen oplossing om alleen maar met financiële tegemoetkomingen te zwaaien. Dit maakt de zorgaanbieders niet beter, het werkt vaak omgekeerd bij diegenen die een ‘echt’ hart hebben voor zorg. Ik stel me dan ook vragen bij vacatures waarbij de verloning vermeld staat. Welke medewerkers trek je hiermee aan? De korte termijn wint het dan van de lange termijn volgens mijn opinie. De patiënt van de toekomst wil kunnen kiezen, laat de zorgmedewerker van vandaag en morgen dan ook de keuze!
ZORGMAGAZINE 17ZORGMAGAZINE16
Anders vzw brengt zorg in beeld via ZorgAndersTv
De kracht van beelden
Anders vzw gelooft heel sterk in de kracht van beelden. Dat één beeld soms meer zegt dan duizend woorden is voor ons geen cliché. Wij willen vooral zaken uit de zorgsector in beeld brengen die anders onopgemerkt voorbijgaan. Initiatieven en nieuwe werkmethodes die het verdienen om in een positief daglicht gesteld te worden. Met ZorgAndersTv hebben we de ideale tools in handen om beelden naar de mensen toe te brengen.
Communicatie en imago van de sector verbeteren
De ideale zorgorganisatie van tegenwoordig sloopt de muren rond zich en daar wil ZorgAndersTv een steentje toe bijdragen.
Participatie vanuit de zorgsector in de programmatie van ZorgAndersTV
ZorgAndersTv zorgt voor meer zichtbaarheid. Iedere zorgorganisatie kan eigen initiatieven in de kijker stellen. Manieren van werken, innovaties, zorg voor medewerkers, zorg voor vrijwilligers en mantelzorgers, feestelijkheden,…. ZorgAndersTv zorgt dat het algemeen bekend wordt. Op die manier draagt ook de zorgvoorziening een steentje bij tot positieve beeldvorming. ZorgAndersTv maakt zelf reportages maar kan ook aangeleverd beeldmateriaal uitzenden op vraag van organisaties.
Op de website kunnen activiteiten opgenomen worden in onze zorgagenda en ons zorgnieuws. Zorgorganisaties kunnen via ons ook vacatures bekend maken. De vacatures zijn zowel zichtbaar via de website als via televisie op de digitext pagina’s. U kan bij ons ook terecht voor een jobreportage. Zo krijgt de organisatie de kans om op een andere manier in beeld te komen Hierdoor wordt het verhaal, de sfeer en de zorgzaamheid nog meer in de verf gezet bij geïnteresseerde kandidaten.
Een greep uit het aanbod
Vroegtijdige zorgplanning in AZ Maria Middelares, Jobspot in wzc Brembloem te Evergem, Hoe word ik zorgkundige, Mantelluisteren, we volgen studenten, reportage in wzc Hortensia in Menen, Mobiele tandartsenpraktijk, Geriatrisch dagziekenhuis, Werkgelegenheid in de zorgsector, een interview met Minister Jo Vandeurzen, Dag van de Verpleegkunde,…
Contact: I N KO N AU TB E N E L U X
Reduceer uw incontinentieafval met 50%
Hygiënische handling, opslag en transport.
Kiem- en geurvrije isolatie van incontinentieafval.
Tot 50% kostenbesparing op afvalverwerking.
VOOR MEER INFO, DEMO OF TESTMODEL:
voor
na
De Quick reponse barcode is een tweedimensionele datamatrix, die
de “oude” streepjescode overtroeft. De QR-code linkt uw gsm of
smartphone rechtstreeks met een internetlocatie. Hiervoor heeft u uw
gsm camera en internet nodig.
Enkel op gsm’s met Apple software, Android en Windows mobile is
deze applicatie te gebruiken.
Hoe gaat u te werk? Download
eerst de gratis applicatiesoftware
(zoekterm: QR-scan), na activering
hiervan richt u uw camera op de
QR-code (rechts) en uw gsm
opent meteen de gekozen website,
namelijk de online versie van ZORG
Magazine.
Met de QR-code kan je meteen online ZORG Magazine lezen
ZORGMAGAZINE 19ZORGMAGAZINE18
Adviescirkels SD Worx De social profit staat voor grote uitdagingen op het vlak van HR. Om die uitdagingen het hoofd te bieden, organiseert SD Worx adviescirkels voor alle sectoren. Tijdens zo’n adviescirkel komen HR verantwoordelijken en directies uit gelijkaardige organisaties vijf halve dagen per jaar samen om een lerend netwerk te vormen onder begeleiding van een juridisch of HR specialist. ZorgAndersTv nam een kijkje achter de schermen.
1 maart Workshop: ‘doeltreffend onderhandelen’
6 maart Dag van de social profit (Acerta)
10 maart De dag van de startende zorgprofessional
16 maart Congres zorgondersteuning
19-23 maart Week van de verpleegkundigen en vroedvrouwen (NVKVV - Oostende)
10 april Kwaliteitskringen
8 mei 16e Colloquium ICT en Gezondheidszorg (NVKVV - Affligem)
Reportages Toekomst
Aramark, catering & vending
ZorgAndersTv ging op bezoek bij het OCMW woonzorgcentrum De Meers in Waregem om er een kijkje achter de schermen te nemen bij Aramark. Aramark verzorgt al jarenlang de catering en vending in de zorgsector.
Een strikt dieet, wijzigende gezondheidstoestand, persoonlijke voorkeuren, … Gezonde, evenwichtige en lekkere maaltijden zijn heel belangrijk in de ouderenzorg. ZorgAndersTv sprak met enkele bewoners om af te toetsen hoe belangrijk die maaltijden juist zijn en welke maatstaf gehanteerd wordt voor maaltijden op maat.
Om te zorgen voor die maaltijden op maat staat er een volledig team paraat. Elke bewoner heeft andere noden en voorkeuren. Door een combinatie van goede communicatie tussen diëtiste, chef-gerant en het verplegend personeel onderling en het gebruik van de juiste technologie worden
Vroegtijdige zorgplanningZorgAndersTv brengt een reportage over vroegtijdige zorgplanning in het ziekenhuis Maria Middelares te Gent.
In deze reportage volgen we enkele jonge mensen die vroegtijdige zorgplanning belangrijk vinden. Nadenken over het levenseinde is heel confronte-rend en niet iedereen is bereid om die confrontatie aan te gaan. Een gepaste begeleiding is noodzakelijk omdat de denkoefening veelal gepaard gaat met emotionele reacties en soms kan stuiten op onbegrip in de omgeving.
Vroegtijdige zorgplanning streeft naar de bestelevenskwaliteit voor een patiënt door tijdig met hem te communiceren over zorg rond het levens-einde. Op die manier is iedereen op de hoogte van de persoonlijke wensen van de patiënt als deze niet meer wilsbekwaam is.
Vroegtijdige zorgplanning wordt steeds belang-rijker in een tijd waar medische vooruitgang er voor zorgt dat mensen alsmaar ouder worden.
de menu’s juist samengesteld en verwerkt. Door een goede wisselwerking tussen de verschillende zorgverstrekkers en het team van Aramark worden nieuwe evoluties goed opgevolgd en kan het verplegend personeel zich volledig wijden aan de bewoners zelf.
ZorgAndersTv op de week van de verpleegkundigen en vroedvrouwen De 38e week van de verpleegkundigen en vroedvrouwen, georganiseerd door het NVKVV hoeft geen verdere introductie. Ook dit jaar zal traditiegetrouw het Casino Cursaal van Oostende weer vollopen met zorgprofessionals en mag ZorgAndersTv daar niet ontbreken.
ZorgAndersTv: uw organisatie in beeld aan een kleine prijs! Tot eind maart kunnen wij het verhaal van uw zorgorganisatie in beeld brengen vanaf 1500€ ! Met deze tijdelijke voordeelactie willen wij uw organisatie een extra duwtje in de rug geven voor 2012.
Wij brengen uw organisatie op een positief-realistische manier in beeld en denken samen met u na over hoe we uw boodschap het best kunnen visualiseren. Events (opening, info-avond, festiviteiten, uitstap, tentoonstelling, … ) en innovatieve projecten zijn soms een goed hulpmiddel om uw boodschap nog eens in de verf te zetten.
Maandelijkse wedstrijd op ZorgAndersTvMet ZorgAndersTv kan je elke maand mooie prijzen winnen. Zo trakteren ZorgAndersTv en Care Solutions je in februari op een Acer Iconia Tablet PC! Ook jij kan als trouwe bezoeker van ZorgAndersTv.be deze pc winnen. Het enige dat je moet doen is snel naar de website surfen en een eenvoudige vraag beantwoorden over een korte reportage over het woonzorgdossier van Care Solutions. Deze wedstrijd loopt gans de maand februari, maar ook de volgende maanden zal je nog kunnen meedoen met tal van wedstrijden.
Voorjaarsactie & ZorgAndersTv wedstrijd
Natuurlijk brengt ZorgAndersTv deze week uitgebreid in beeld. ZorgAndersTv zal er de ganse week aanwezig zijn als standhouder en met onze cameraploeg op zoek gaan naar innovaties in de zorg. Daarnaast gaan we gesprekken aan met sprekers, bezoekers, standhouders, etc.
ZORGMAGAZINE 21ZORGMAGAZINE20
ZORG Magazine gaat voor nog
meer zorg op maat in 2012!
Na de lancering van ZORG Magazine voor de zorgsector (ouderenzorg / gehandicaptenzorg), stroomden de inschrijvingen binnen. Het aantal lezers steeg spectaculair evenals de interesse vanuit het onderwijs, zorgorganisaties en bedrijven. Tijd dus om u nog meer op uw wenken te bedienen.
Vanaf januari 2012 verschijnt ZORG Magazine maar liefst 12 keer. 4 Keer voor zorgprofessionals uit de ziekenhuizen, 4 keer voor de thuiszorg en 4 keer voor de ouderenzorg.
Tot einde maart kan u als lezer ons online laten weten of u ZORG Magazine voor de ziekenhuizen wenst te blijven ontvangen of u wenst over te schakelen op de thuiszorg of het nummer voor de ouderenzorg.
Wenst u meerdere nummers te ontvangen, ook dat is geen probleem. via dezelfde online tool kan u ook meerdere nummers aanvragen.
HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZORGSECTOR
DOSSIER: Uurroosterplannen in een woonzorgcentrum
� Optimale flexibiliteit met een Flexpool 10 � Geneesmiddeleninformatie in de zorg 20 � ZorgAndersTv: zorg op maat in beeld 24 � De hitte een stap voorblijven 28
HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZIEKENHUIZEN
DOSSIER: Flexibel werken in de zorg
� ZorgAndersTv, zorg op maat in beeld 22 � Ziekenhuisgordijnen huisvesten bacteriën 24 � Doordacht aankoopbeleid via internet 28 � Beleving van patiënten met een delirium 32
feb
201
2
QR
-co
de
zie pagina 16
Vers
chijn
t 12
x p
er ja
ar -
nr.4
- 1
/ 2
012
(maa
nd fe
bru
ari)
- 18
feb
ruar
i 201
2 -
Ant
wer
pen
X -
P 9
1287
3
HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE THUISZORG
DOSSIER: Technologie haalt thuiswonende ouderen uit isolatie
� Optimale flexibiliteit met een Flexpool 8 � Geneesmiddeleninformatie in de zorg 13 � ZorgAndersTv: zorg op maat in beeld 21 � De hitte een stap voorblijven 26
Schrijf nu in via www.zorganderstv.be
ZorgAndersTv is een initiatief van
Bekijk ZorgAndersTv
op de website of via Telenet!
Z
Schrijf je in op onze nieuwsbrief en
maak kans op een welkomstgeschenk
opsurf naar
www.zorganderstv.be
of kijk via telenet digitale televisie
! Druk op “extra”
! Ga naar “diensten”
! Klik op ZorgAndersTv
B
Contact ZorgAndersTvHilde Taillieu
Mail: [email protected]: 0479 625 004
ZorgAndersTv:
▪ Bouwt mee aan het positief imago van de zorgsector. ▪ Informeert iedereen over wat er leeft binnen de zorgwereld. ▪ Bewijst via getuigenissen dat er een alternatief bestaat voor gestandaardiseerde zorg; zorg op maat ▪ Laat zowel zorgprofessionals, als mantelzorgers en vrijwilligers aan het woord. ▪ sensibiliseert zowel jongeren als volwassenen om te kiezen voor de zorgsector. ▪ Functioneert als “brug” tussen enerzijds de verschillende zorginstanties onderling, maar anderzijds ook tussen onderwijs, instellingen en overheid. ▪ Kaart pijnpunten binnen de sector aan en zoekt mee naar een oplossing. ▪ zet innovatieve ideeën of activiteiten extra in de kijker. ▪ Is een aanspreekpunt voor iedereen die met “welzijn, gezondheid en zorg” te maken heeft.
Wij kunnen voor u:
▪ Uw organisatie, activiteiten, producten of diensten in de kijker zetten door middel van een reportage. ▪ Vacatures plaatsen of een jobvideo laten maken. ▪ Nieuws van uw zorgorganisatie in onze zorgagenda opnemen. ▪ Een reportage op dvd aanleveren zodat u ze kan gebruiken als didactisch materiaal. ▪ Uw team ondersteuning bieden door onze vorming en begeleiding.
Volg ZorgAndersTv ook op Twitter:
via @ZorgAndersTv
Schrijf u nu in op onze nieuwsbriefen blijf op de hoogte van de activiteiten van
ZorgAndersTv en nieuws uit de zorgsector.
Andersvzw is een vereniging zonder winstoogmerk. Wij zijn steeds op zoek naar partners om ons communicatieplatform verder uit te bouwen.
ZORGMAGAZINE 23ZORGMAGAZINE22
doelgroep richt ZorgAndersTv zich?Hilde Taillieu: ZorgAndersTv richt zich naar mensen die werken in de zorgsector, mensen die geïnteresseerd zijn in de zorgsector en er een carrière ambiëren en mensen die op de hoogte willen worden gehouden van wat er leeft in de gezondheidssector. Daarnaast richt ZorgAndersTv zich naar de volledige zorgsector, van woonzorgcentra tot kinderdagverblijven, van thuiszorg tot ziekenhuizen.
Zorg Magazine: Wie wil ZorgAndersTv nog bereiken behalve zorgprofessionals?Hilde Taillieu: Eigenlijk iedereen die geïnteresseerd is in welzijn, gezondheid en zorg voor zijn familie en medemens. Het is de bedoeling dat er behalve informatie ook programma’s worden ontwikkeld, documentaires worden gemaakt en ook series een plaats krijgen. Iedereen moet weten welke zorgmogelijkheden er bestaan zodat, de dag dat hij/zij zorg nodig heeft, dat hij/zij zelf kan kiezen uit het ruime aanbod.
ZorgAndersTv gaat ook de knelpunten niet uit de weg en gaat daarom regelmatig aan tafel zitten met beleidsmakers om te praten over wat anders kan en wat anders moet. Bovendien krijgt het onderwijs
Hilde Taillieu: “ZorgAndersTv is een digitaal televisiekanaal
voor iedereen die interesse heeft in
zorg.
een volwaardige plaats, om ook de toekomstige zorgverleners te bereiken en elkaar te inspireren. Tevens komen mantelzorgers en vrijwilligers aan bod zodat ook zij kunnen vertellen wat er bij hen leeft, wat zij nodig en belangrijk vinden. Tot slot besteedt ZorgAndersTv ook
aandacht aan nieuwe ontwikkelingen in de zorgsector zowel op vlak van verzorging als verzorgingsmateriaal en worden vacatures uit de sector belicht.
Zorg Magazine: Op welke wijze kan een ziekenhuis participeren in de programmatie van ZorgAndersTv?Hilde Taillieu: ZorgAndersTv zorgt voor zichtbaarheid. Ieder ziekenhuis kan eigen initiatieven in de kijker stellen. Manieren van werken, zorg voor medewerkers, zorg voor vrijwilligers en mantelzorgers, feestelijkheden,…. ZorgAndersTv kan zelf de reportage draaien, maar ook aangeleverd
beeldmateriaal uitzenden. Op de website kunnen activiteiten zoals studiedagen en events voor beginnende zorgprofessionals in onze zorgagenda opgenomen worden. Persberichten kunnen verschijnen in het zorgnieuws. Tot slot kunnen ziekenhuizen via ons ook vacatures bekend maken. Het ziekenhuis krijgt een volledige A4 pagina ter beschikking om de werking voor te stellen. Bovendien kan ook doorgeklikt worden naar de eigen website. Deze vacature wordt bovendien ook zichtbaar op televisie via onze digitext pagina’s.
Maar voor de creatievere organisaties hebben we de jobreportages. Op die manier komt men op een andere manier in beeld. Door de reportage krijgt men de kans het verhaal, de sfeer en de zorgzaamheid dichter bij geïnteresseerde kandidaten te brengen. Niet alleen jobreportages, maar ook een reportage “ organisatie in de kijker” is een mogelijkheid om naar buiten te komen en zorgprofessionals warm te maken om bij u te komen werken.
Meer informatie via:www.zorganderstv.be of [email protected] via de extra knop van Telenet Digital
ZorgAndersTv: Zorg op maat in beeldOok in de ziekenhuiseditie van ZORG Magazine wordt de programmatie en programma informatie van ZorgAndersTv, een vaste waarde. ZorgAndersTv is een themazender rond zorg op maat die de volledige zorgsector op een eigentijdse en geheel andere, positieve manier in beeld wil brengen. Zorg Magazine sprak met Hilde Taillieu, de stuwende kracht achter ZorgAndersTv. We spraken over het ontstaan, de doelstellingen en de toekomstplannen van een bijzonder Vlaams televisiekanaal dat zorg op maat centraal stelt.Zorg Magazine: ZorgAndersTv bestaat intussen meer dan twee jaar, hoe is ZorgAndersTv ontstaan?Hilde Taillieu: Zorgen voor mensen is heel belangrijk in onze maatschappij. Met de vergrijzing en de snelle evolutie in de sector wordt die zorg ook alsmaar belangrijker. Maar zorg bieden vanuit de wensen en noden van de zorgvrager is niet altijd even evident. Soms vertrekt de zorgplanning nog teveel vanuit het oogpunt van de zorgverlener en de organisatie. Leren van elkaar, zichzelf in vraag durven stellen en goeie ideeën in praktijk omzetten, daar willen wij een steentje toe bijdragen. En zo is ZorgAndersTv ontstaan. Informatie over zorg bij de mensen brengen, informeren en sensibiliseren want beelden en verhalen van mensen blijven langer bij dan woorden alleen.
Zorg Magazine: Mogen we stellen dat ZorgAndersTv de ganse zorgsector in een positief realistisch daglicht wil stellen en
zorg op een andere manier in beeld brengt?Hilde Taillieu: ZorgAndersTv is een digitaal televisiekanaal voor iedereen die interesse heeft in zorg, gemaakt door zowel zorgprofessionals als niet professionals. ZorgAndersTv werd gelanceerd op 24 februari 2010.
Met deze themazender hebben we verschillende doelen vooropgesteld: zo moet ZorgAndersTv gemakkelijk toegankelijk zijn voor iedereen en wil de zender duidelijk maken dat er een alternatief bestaat voor de standaardzorg, namelijk zorg op
maat. Verder is het de bedoeling zowel jongeren als volwassenen te sensibiliseren naar de zorgsector toe. ZorgAndersTv wil een positief steentje bijdragen door de zorgsector in een positief maar realistisch daglicht te stellen. Ook de zorgvragers worden niet vergeten, ZorgAndersTv brengt ook instructievideo’s in beeld over courante behandelingen, onderzoeken,...
Zorg Magazine: ZorgAndersTv wil duidelijk een brug zijn tussen de verschillende zorginstanties, onderwijs en overheid. Hoe kan ik thuis of op het werk ZorgAndersTv bekijken?Hilde Taillieu: ZorgAndersTv kan je gratis bekijken op Telenet Digital Tv. Via de knop ‘extra’ op de afstandsbediening kan je doorklikken naar diensten. Voor mensen die geen Telenet Digital Tv hebben, geen nood, ons televisiekanaal wordt ondersteund door onze website www.zorganderstv.be.
Zorg Magazine: Op welke
Hilde Taillieu: “ZorgAndersTv kan
een belangrijke rol spelen in de positieve
beeldvorming rond werken in een ziekenhuis.”
ZORGMAGAZINE 25ZORGMAGAZINE24
Bhalla et al. (2004) legden in het Journal
voor Infection control and Hospital
Epidemiology de vinger nog eens op de
wonde. Het team stelde dat de gordijnen
in eerste instantie aangeraakt worden
door zowel gezondheidswerkers als door
patiënten, ten tweede worden ze in vele
zorginstellingen onvoldoende gereinigd.
Tot slot stelden Bhalla et al. (2004) vast
dat gezondheidswerkers meer geneigd
zijn om hun handen te ontsmetten na
contact met de patiënt, eerder dan na
een contact met een gecontamineerd
oppervlak zoals een gordijn. Trillis et
al. (2008) verzamelden in januari 2008
samples van 50 afschermingsgordijnen
op 7 verpleegafdelingen, het ging
zowel over geneeskundige als
heelkundige afdelingen, evenals
intensive care units. De onderzoekers
focusten zich op de alom gekende
Meticilline-resistente Staphylococcus
aureus (MRSA), de gram-positieve
anaerobe sporevormende staafbacterie
Clostridium difficile en Vancomycine-
resistente enterococcen (VRE). 25cm2
oppervlakte komende van het midden
van de gordijnen werd onderzocht. De
resultaten waren duidelijk, maar liefst
42% van de afschermingsgordijnen in de
onderzochte verpleegafdelingen waren
gecontamineerd met Vancomycine-
resistente enterococcen, 22% met MRSA
en 4% met Clostridium Difficile.
Nieuwe studies bevestigen
Grotere en recentere onderzoeken
bevestigen slechts de eerder uitgevoerde
studies. De eerder aangehaalde
Michael Ohl herhaalde het onderzoek
van Trillis en nam 180 culturen van 43
afschermingsgordijnen, dit twee keer per
week gedurende drie weken. Ohl vond
vergelijkbare hoeveelheden bacteriën
terug als in voorgaande studies. In één
op vijf gordijnen betrof het MRSA, de
Vancomycine-resistente enterococcen
werden teruggevonden in vier op de tien
gordijnen.
Meer wassen?
Schuilt de oplossing van deze
problematiek dan niet in het frequenter
reinigen van de gordijnen? Michael Ohl is
Foto boven & onder: Voorbeelden van schermen van Silentia© in verschillende settings die de privacy van de patiënten waarborgen, maar de medewerkers niet belemmert in hun overzicht over de ruimte en in het onderlinge oogcontact.
Bron: Silentia©, 2012
hierover duidelijk, de onderzoekers telden
immers significante verontreiniging vast
en dit zeer snel na het opnieuw ophangen
van de gereinigde gordijnen. Van de 13
gereinigde gordijnen, vertoonden 12
opnieuw contaminatie na één week. Het
onderzoeksteam besluit dat er dringend
moet nagedacht worden over strategieën
om de overdracht van bacteriën te
verminderen. Daarnaast is het afhalen,
reinigen en terug ophangen van klassieke
gordijnen een arbeidsintensieve en
tijdrovende bezigheid. Het Zweedse
bedrijf Silentia ontwikkelde met deze
aandachtspunten in het achterhoofd
schermen die én privacy bieden én de
verspreiding van bacteriën beperken.
Innovatieve oplossingen bieden zich
aan
Het Silentia© scherm is een gepatenteerd
systeem dat is ontwikkeld om het werk
in ziekenhuizen en andere zorgsituaties
te vergemakkelijken. Zowel de patiënten
Bron: Silentia©, 2012
Traditionele gordijnen huisvesten gevaarlijke bacteriën
De privacy-gordijnen die afzonderlijke ruimten moeten creëren in ziekenhuizen zijn vaak besmet met potentieel gevaarlijke bacteriën. Om verspreiding van deze bacteriën tegen te gaan, moeten zorgverleners hun handen wassen na contact met de gordijnen en voor het contact met patiënten., dat besluit dr. Michael Ohl van de University of Iowa Carver College of Medicine op de 51e ‘conference on antimicrobial agents and infectious diseases’. Dr. Ohl is niet de eerste wetenschapper die dit nieuws de wereld instuurt. Een team onderzoekers onder leiding van Floyd Trillis publiceerden in 2008 een onderzoek naar het voorkomen van bacteriën in ziekenhuisgordijnen. ZORG Magazine ging ook in dit nummer op zoek naar een haalbare en innovatieve oplossing om deze problematiek aan te pakken, de nieuwe generatie van schermen die speciaal ontwikkeld werden voor de zorgsector combineert hygiëne en gebruiksgemak.
De verspreiding van bacteriën haalt
opnieuw het nieuws. De Hoge
Gezondheidsraad (advies nr. 8791) liet
recent van zich horen naar aanleiding
van de toename van carbapenemase
producerende enterobacteriën (CPE) in
België. Tijdens de eerste tien maanden
van 2011 stelde men in drie Belgische
ziekenhuizen epidemieën vast en in
een twaalftal instellingen sporadische
gevallen van CPE. In de nationale
pers verschenen er onheilsberichten
dat de therapeutische mogelijkheden
bij deze patiënten zeer beperkt zijn
omdat weinig antibiotica actief zijn
tegen CPE. De Hoge Gezondheidsraad
werkte een uitgebreid advies uit voor
instellingen. Het gaat onder andere
over de intensifiëring van de algemene
standaardvoorzorgsmaatregelen. Dit ten
aanzien van alle patiënten in de betrokken
afdelingen met vanzelfsprekend extra
aandacht voor handhygiëne en vaak
aangeraakte oppervlakken in de
patiëntomgeving.
Weber et al. (2010) geven aan dat 20 tot
40% van alle infecties direct gerelateerd
aan de instelling opgelopen worden
door overdracht via de handen van
zorgverleners. Zij werden op hun beurt
gecontamineerd door het aanraken van
een andere patiënt of een oppervlak in
de buurt van de patiënt. Het traditionele
afschermingsgordijn (tussen twee
bedden bijvoorbeeld) in de nabijheid van
de patiënt kan daarom een belangrijke
rol spelen in het beperken van deze en
meer bacteriën. De aandacht voor de
verspreiding van bacteriën is zeker niet
nieuw. Reeds in de jaren vijftig en zestig
waren de methoden om patiënten af
te schermen stof ter discussie. In het
gerespecteerde journal, The Lancet
schreven Thomson & Webb in 1960 dat
de verspreiding van bacteriën via de
gordijnen in ziekenhuizen een potentieel
risico vormden. Er moest dan ook
uitgekeken worden naar materialen die
de verspreiding konden minimaliseren.
Toen reeds scoorden katoenen gordijnen
aanzienlijk slechter dan de andere
materialen die de onderzoekers destijds
ter beschikking hadden.
Hygiëne, flexibiliteit en design kenmerken nieuwe innovaties
22% van de gordijnen
zijn gecontamineerd met
Vancomycine-resistente
enterococcen, 22%
met MRSA en 4%met
Clostridium difficile.
ZORGMAGAZINE 27ZORGMAGAZINE26
19 tot en met 23 maart 2012Kursaal Oostende
Michel Foulon,
Algemeen coördinator
Magda Vermeulen,
Algemeen voorzitster
NVKVV:Vlaamse beroepsorganisatie voor Verpleegkundigen en VroedvrouwenVergote Square 43 • 1030 Brusse l • Te l . : 02/732 10 50 • e -mai l : admin i s t rat [email protected] • www.nvkvv.be • JANUARI 2012
Congreskrant*Programma
38STE WEEK
VAN VERPLEEGKUNDIGEN
EN VROEDVROUWEN
pagina 15
Dé Week, een prima moment om collega’s in een inspirerende omgeving te ontmoeten en nieuwe ideeën op te steken.Elk jaar trekt deze grootste Congresweek duizenden verpleegkundigen en vroedvrouwen naar het Kursaal, een schitterende locatie aan het strand van Oostende. Ook dit jaar biedt onze beroeps-organisatie NVKVV weer een zeer gevarieerd programma van lezingen en workshops, waarin tal van deskundigen samen met u de nieuwste trends en evoluties in uw sector bespreken.Bijzonder is ook de wedstrijd beeldende kunst ‘Talent Aan Bed’ die loopt tijdens de Week; een uiting van het creatieve talent van collega’s. Een unieke tentoonstelling in onze sector!Kom luisteren, kom zien en kom genieten.Flanders Synergy in Ostend, the place to be voor jou als professional en dit van 19 tot en met 23 maart!
Welkom
38ste Week van de Verpleegkundigen en vroedvrouwen
Inhoud:
5, 7, 9, 11Vooruitblik op de lezingen
15 t/m 23Programma
29Praktische informatie
NVKVVkrant_12_01.indd 1 12/27/2011 5:18:56 PM
als de medewerkers hebben er duidelijk
profijt van. Dit Zweedse systeem werd
in 1990 geïntroduceerd en is zeer
succesvol en functioneert inmiddels
overal ter wereld als een snel en effectief
hulpmiddel om zorgsituaties af te
schermen. Silentia© schermen voldoen
aan een reeks verschillende behoeften.
Ze hoeven tilliften of andere apparatuur
niet in de weg te zitten, zijn altijd binnen
handbereik en laten het daglicht binnen.
Daarnaast wordt het systeem gekenmerkt
door eenvoudig gebruik. Eenvoud is een
ander voordeel.
Toepassingsmogelijkheden
Door het slim me design en het uitgebreide
aanbod (qua hoogte, lengte en kleuren)
passen de schermen prima in vrijwel
elke zorgomgeving. Naast verschillende
kleuren, zijn de mogelijkheden qua
design erg ruim. Zo introduceerde
Silentia© een Daylight scherm dat mat
transparant is zodat het nog meer licht
kan binnenlaten. Daarnaast werd recent
een printcollectie op de markt gebracht
met een reeks figuren die de verbeelding
van kinderen stimuleert. De schermen
kunnen in elke setting aangewend
worden, ook op medische beeldvorming.
Het Silentia© X-ray scherm met een
Pb-waarde van 0,4mm werd speciaal
Besluit
Dankzij de veelzijdigheid en de vele
opties die dergelijke schermen bieden,
wordt de zorgorganisatie niet gauw in
de keuze beperkt. De voordelen op het
vlak van hygiëne (beperking verspreiding
bacteriën & makkelijke reiniging &
desinfectie) zijn een troef voor elke
zorgorganisatie. Daarnaast kan door te
opteren voor transparante schermen
een maximale hoeveelheid licht in de
kamer toegelaten worden en hebben
zorgverleners ongehinderd overzicht en
visuele controle over de werkomgeving,
de monitoren en apparatuur. En dat is hele
maal in lijn met de hoofddoelstelling van
de Zweedse producenten: “Afschermen
zonder af te sluiten”.
Meer informatie over de Silentia©
schermen kan u bekomen via volgende
contactgegevens:
SILENTIA-BELUX
www.silentia-belux.be
T: 051 48 43 34 - F: 051 58 25 52
Mobiel: 0475 89 15 98
Referenties • 1. Advies van de hoge gezondheidsraad,
7 december 2011, (nr. 8791), Maatregelen te
nemen naar aanleiding van de toename van
carbapenemase producerende enterobacte-
riën (CPE) in Belgie.
• 2. Bhalla A, Pultz NJ, Gries DM, et al.
(2004) Acquisition of nosocomial pathogens
on hands after contact with environmental
surfaces near hospitalized patients. Infection
Control and Hospital Epidemiology, Vol.25,
n25, pp164-167.
• 3. Thompson K.S., Webb M.J. (1960)
Material for Cubicle Curtains and Ward
Screens, The Lancet, Volume 275, pp285.
• 4. Trillis F, Eckstein E, Budavich R, Donskey
CJ (2008), Contamination of Hospital Curtains
With Healthcare-Associated Pathogens,
Infection Control and Hospital Epidemiology,
Vol.29, n11, pp1074-1076.
• 5. Weber Role of hospital surfaces in
the transmission of emerging health care-
associated pathogens: Norovirus, Clostridium
difficile, and Acinetobacter species, AJIC:
American Journal of Infection Control, Volume
38, n5, pp25-33.
ontwikkeld voor afscherming bij het
maken van röntgenfoto’s, bijvoorbeeld
op de spoedeisende hulp of de
intensive care. Tevens worden brede
eindschermen aangeboden, evenals
een makkelijke trolley voor mobiel
gebruik (zie bovenstaande foto) en vaste
schermdelen waarmee binnen een kamer
een aparte ruimte kan worden gecreëerd
zonder bestaande muren te veranderen.
Duurzaamheid
De schermen zijn vervaardigd uit een
geanodiseerd aluminium frame en veilig
brandvertragend hoogdruklaminaat
klasse D/S2. De schermen, die een
glad oppervlak hebben, zijn getest en
bestand tegen een breed spectrum
aan chemicaliën zoals detergenten
en ontsmettingsmiddelen. Daarnaast
kunnen de wielen makkelijk losgemaakt
worden en in een vaatwasser worden
gereinigd.
Bron: Silentia©, 2012
Foto boven: Het EasyClick systeem betekent dat een aan de muur gemonteerd scherm eenvoudig los te maken is en op een trolley gemonteerd kan worden.
De schermen bezitten een ‘gesloten
scharniersysteem’ en zijn snel én eenvoudig
te reinigen en te
desinfecteren.
ZORGMAGAZINE 29ZORGMAGAZINE28
kwaliteitverhouding vergt veel tijd.
Vandaar dat ZORG Magazine, Mesah
ook vroeg naar het aantal leveranciers
die door het bedrijf wordt aangesproken.
Dat aantal is duidelijk afhankelijk van
het product. Sylvie Cuyt geeft aan dat
bedrijven uit de Belgische markt die het
product kunnen leveren of binnen hun
gamma hebben, worden gecontacteerd.
Indien gewenst wordt dit verruimd naar
de buurlanden (Nederland, Duitsland,
Frankrijk, Engeland,...) Meestal wordt er
geopteerd voor België en Nederland.
Kwaliteitsgarantie
Hoe bewaak je als aankoper de kwaliteit
van de aangeschafte producten? Mesah
staat aankopers bij in het opmaken van
correcte prijsaanvragen die inhoudelijk
goed zijn zodat er geen misverstanden
kunnen bestaan bij leveranciers over het te
leveren product. Er kan vanzelfsprekend
ook altijd een staal worden aangevraagd
bij de leveranciers via de site. Als er een
bepaalde offerte binnenkomt die absoluut
niet correleert met de vraag, dan wordt
deze verwijderd.
Mededinging vergroten
Ook binnen de zorgsector wordt
het aankoopbeleid steeds verder
geprofessionaliseerd en geoptimaliseerd.
ZORG Magazine sprak hierover
met Christophe Snoeks, aankoop-
verantwoordelijke bij het Sint-
Franciskusziekenhuis.
“Door mijn professioneel verleden was
ik reeds vertrouwd met het gebruik
van internationale online biddingtools.
Gemaran heeft nu met Mesah een
systeem ontworpen voor de Belgische
markt dat voldoet aan de specifieke
eisen van de zorgsector. Mesah is een
gesloten internetmarkt. Een transparant
systeem dat werkt volgens het principe
van de omgekeerde veiling. Je definieert
zo gedetailleerd mogelijk een product
of groep van producten en bepaalt de
bijhorende parameters zoals jaarafname,
verpakkingseenheid, enz. Dit laad je
vervolgens op in het systeem. Van zodra
de veiling van start gaat – begin- en
einddatum bepaal je zelf – brengt Mesah
Foto onder: Screenshot van Mesah© met een overzicht van ongepubliceerde en lopende veilingen.
Bron: Mesah©, 2012
alle potentiële leveranciers via een email
en/of telefonisch op de hoogte. Zij
beslissen dan zelf of ze zich registreren
en een bod uitbrengen. De geregistreerde
firma’s krijgen daarbij geen enkele
informatie over de andere inschrijvers,
zij zien enkel de laagst geboden prijs.
Op die manier weten ze op elk moment
hoe ze zich verhouden tot de aanbieder
met de beste prijszetting en kan het
marktmechanisme zijn gang gaan.
“Onze beste resultaten worden
geboekt voor producten waar de
concurrentiestrijd het hevigst woedt.
Tot dusver organiseerden we o.a.
veilingen voor printpapier, toners &
cartridges en onbedrukte enveloppes.
Telkens met het nodige succes. Zo
hebben we ondertussen besparingen
kunnen uitvoeren van 30%, 35% tot
zelfs 45% t.o.v. vorige leveranciers,
zonder te moeten inboeten op kwaliteit.
Momenteel staat er nog een veiling
voor bureaumaterialen in de steigers.
We zijn ervan overtuigd dat we ook in
dit geval een aanzienlijke prijsverlaging
kunnen bedingen. Vreemd genoeg tonen
sommige leveranciers zich niet bereid om
met Mesah te werken. Wellicht omwille
van de toetredingsdrempel want je moet
je eerst registreren vooraleer je een offerte
kan ingeven. Nochtans is dit ook voor hen
een mooie opportuniteit: de registratie is
gratis en de offerteaanvragen worden
hen kostenloos in de schoot geworpen.
Prospecteren is dus niet nodig.”
“Wij zien Mesah als een handige
aanvulling op en een optimalisering van
ons aankoopproces. Met Mesah hebben
we nu een instrument in handen dat
ons werk verlicht : door hun uitgebreid
leveranciersbestand is het verkennen
van de markt overbodig. En de respons
is zodanig groot dat je zeker bent van
een marktconforme prijs. Bovendien
gebeurt de opvolging door Gemaran
van zodra de veiling van start gaat wat
ervoor zorgt dat heel wat bijkomende
Doordacht aankoopbeleid via internetMesah, the MEdical Supplies Auction House, is een innovatieve beveiligde Internetmarkt voor de gezondheidszorg, gebaseerd op het principe van een open omgekeerde veiling. Mesah is een tool, ontstaan vanuit een Europees onderzoeksproject waar Custodix aan deelnam. Mesah dient als ondersteuning voor aankopers binnen de gezondheidszorg. Deze beveiligde internetmarkt, gebaseerd op het principe van een open omgekeerde veiling, zorgt voor de goedkoopste prijzen, vereenvoudigt de aankoopcyclus en werkt marktverruimend zonder in te boeten aan kwaliteit. Laat u niet misleiden door het woord ‘MEdical‘ in de afkorting, het gaat heus niet alleen om medische materialen, ook inktpatronen, papier, drukwerk, drinkbekers,... kunnen via Mesah aan de goedkoopste tarieven worden aangekocht door zorgorganisaties.
Custodix is al meer dan 10 jaar
gespecialiseerd in hoogtechnologische
dataprotectie, security-software,
webapplicaties en- diensten voor de
healthcare sector. De onderneming is
als “trusted third party” voornamelijk
actief in toepassingen voor data collectie
projecten zoals klinische testings of
patiënten- en consumentenonderzoek.
De onderneming beschikt over een
eigen datacenter voor beveiligde data
hosting en heeft een internationale
klantenportefeuille, bestaande uit
zowel private ondernemingen als
overheidsinstellingen (bijvoorbeeld de
Europese Gemeenschap ).
Good practice uit het buitenland
Het lijkt een erg innovatieve wijze van
aankopen, maar in het buitenland
bestaat het systeem al veel langer,
geeft Sylvie Cuyt, verantwoordelijk
voor de customer relations bij Mesah,
mee. Zorgorganisaties uit Schotland
besparen meer dan een miljoen euro
per jaar door gebruik te maken van
reverse e-auctioning. In de Nederlandse
zorgsector wordt eveneens veelvuldig
gebruik gemaakt van internetveilingen.
Aankopen via Mesah?
Hoe ga je als aankoper van een
zorgorganisatie nu praktisch te werk?
Wanneer men marktverruimend wil
werken, dan plaatst de aankoper zijn
offerteaanvraag online op de website.
Medewerkers van Mesah contacteren
Mesah werkt kostenbesparend & marktverruimend
vervolgens leveranciers die geregistreerd
staan op de website, daarnaast gaan
ze ook actief op zoek naar nieuwe
leveranciers. Ook zij worden in de
mogelijkheid gesteld om een offerte te
plaatsen op de site. Leveranciers zien
meteen of ze de laagste prijszetting
hebben of niet aan de hand van een
kleurcode. Staat hun offerte in het groen
dan hebben ze de laagste, staan ze in
het rood dan zien ze de prijszetting van
de laagste offerte maar niet de identiteit
van de andere bieders. Mesah laat het
veilingprincipe dan ook optimaal spelen.
Op het einde van de veiling wordt
alles terug in handen geplaatst van de
aankoper in kwestie. Die beslist volledig
autonoom of hij/zij een contract tekent
met de laagste bieder of niet.
De zoektocht naar leveranciers
Op zoek gaan naar een geschikte
leverancier met een ideale prijs/
“Door het uitgebreid leveranciersbestand is het verkennen van de markt door aankopers overbodig, dat spaart heel wat tijd en geld.”
ZORGMAGAZINE 31ZORGMAGAZINE30
vragen van leveranciers beantwoord
worden door hen. Zij treden dus ook op
als een soort buffer. Pas nadat de veiling
is afgesloten, wordt het dossier als het
ware overgedragen door Gemaran. De
niet weerhouden inschrijvers worden
schriftelijk op de hoogte gebracht en wij
als ziekenhuis zitten enkel nog samen
met de beste aanbieders om naast
de prijs ook andere parameters zoals
kwaliteit, minimale bestelhoeveelheid,
betalingstermijn, enz. te bespreken. Op
basis daarvan beslissen wij met welke
leverancier we in zee gaan. Dus in onze
uiteindelijke keuze laat Gemaran ons
volledig vrij.”
“Ook binnen het kader van de hernieuwde
wetgeving op overheidsopdrachten
kan Mesah een belangrijke rol spelen.
En dan denk ik in de eerste plaats
aan verbruiksartikelen die onder het
drempelbedrag vallen. Want hoe moet
je aantonen dat je er alles aan deed om
aan de wetgeving tegemoet te komen?
Met Mesah wordt de mededinging
vergroot, de leverancierskeuze deels
geobjectiveerd en is er een grotere
transparantie naar de leveranciers
toe. Dat zijn toch enkele belangrijke
elementen die door de wetgeving beoogd
en gevraagd worden. En met Mesah kan
dit zonder te vervallen in overdreven
bureaucratie of een overvloed aan
procedures. De samenwerking met de
mensen van Gemaran loopt bovendien
vlekkeloos”, besluit Christophe Snoeks.
“Naast hun core-business geven ze waar
mogelijk ook het nodige advies op basis
van hun expertise en ervaring met eerdere
veilingen. Dus ook op dat vlak bieden ze
een belangrijke meerwaarde.”
Meer informatie over Mesah kan u
bekomen via volgende contactgegevens:
Mesah, Kortrijksesteenweg 214 b3
9830 Sint-Martens-Latem
T.: +32 9 210 78 90
U.: www.mesah.com
U kreeg Zorg Magazine via een collega of uw directie in handen?
Vraag uw eigen gratis exemplaar aan en ontvang Zorg Magazine voortaan gratis.
Inschrijven kan via www.zorganderstv.be of via
www.ablecare.be.
(doorklikken naar Zorg Magazine)
HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZIEKENHUIZEN
DOSSIER: Flexibel werken in de zorg
� ZorgAndersTv, zorg op maat in beeld 22 � Ziekenhuisgordijnen huisvesten bacteriën 24 � Doordacht aankoopbeleid via internet 28 � Beleving van patiënten met een delirium 32
feb
201
2
QR
-co
de
zie pagina 16
Vers
chijn
t 12
x p
er ja
ar -
nr.4
- 1
/ 2
012
(maa
nd fe
bru
ari)
- 18
feb
ruar
i 201
2 -
Ant
wer
pen
X -
P 9
1287
3
“Ook binnen het kader van de hernieuwde wetgeving op
overheidsopdrachten kan Mesah een belangrijke rol spelen .”
Recente Mesah besparingen
-26% (Verbandmateriaal)
-45% (Enveloppen)
-30% (Papier)
Ontvang offertes en laat leveranciers
hun prijszetting verbeteren tijdens een omgekeerde
veiling
Plaats uw offerte-aanvraag
Mesah is een innovatieve, beveiligde internetmarkt voor de gezondheidszorg gebaseerd op het principe van een open
omgekeerde veiling.
Bespaar!
Gemaran nv - Kortrijksesteenweg 214 b3 - 9830 Sint-Martens-Latemwww.mesah.com - [email protected] - tel: 09 210 78 90
-35% (Toners-Cartridges)
20120210_Ablecare_297x210.indd 1 14/02/12 08:24
ZORGMAGAZINE 33ZORGMAGAZINE32
afwezigheid van bezoek zijn daarvan
enkele voorbeelden [2]. Voorlopig zijn
er weinig artikels over de beleving van
delirium bij patiënten terug te vinden.
In dit onderzoek wordt getracht een
overzicht te geven van wat de patiënten
beleven tijdens een delirium. Er wordt
weergegeven hoe de communicatie
verloopt en welke ervaringen en
gevoelens de patiënten beleven. Verder
wordt het tijdsbesef en het slaappatroon
onder de loep genomen. Tenslotte wordt
er nagegaan hoe er achteraf door de
patiënt wordt omgegaan met het delirium.
Methode
Het was hoofdzakelijk een kwalitatief
onderzoek, waarbij er aan de hand van
semigestructureerde interviews nagegaan
werd hoe patiënten een delirium beleven.
In een erg beperkt kwantitatief luik werd
de duur van het delirium onderzocht en
werden de demografische gegevens
verzameld.
Het onderzoek werd uitgevoerd in
een Algemeen ziekenhuis in de regio
Antwerpen op de afdelingen voor
intensieve zorg. De patiënten die een
delirium hadden doorgemaakt, werden
aangereikt door de verpleegkundigen.
Men gebruikte hiervoor een gevalideerde
meetschaal, namelijk de Neelon and
Champagne Confusion Scale. De
kwalitatieve data werden hermeneutisch
geanalyseerd.
Om de basiskarakteristieken van de
populatie te schetsen, werd beschrijvende
statistiek toegepast.
Kwantitatief luik
Het kwantitatieve deel was een
beschrijvende prospectieve cohort. De
beschrijving van de populatie en van
de lengte van het delirium maakten
onderdeel uit van dit luik. De datacollectie
van het kwantitatieve luik bestond uit
een beperkte vragenlijst, die peilde naar
de demografische gegevens, reden van
opname, duur van delirium, wanneer het
interview afgenomen werd ten opzichte
van het einde van het delirium en dag
van ontstaan. De kwantitatieve gegevens
werden in een vooraf opgemaakte
database in Excel ingevoerd. Voor de
statistische verwerking op beschrijvend
niveau werd gebruik gemaakt van SPSS
18.0©.
Bij de steekproef (n=30) duurde het
delirium gemiddeld 73 uur waarbij de
range liep van 8 tot 288 uur. Zeventig
procent van de onderzoekspopulatie
was afkomstig van de afdeling ITE.
De gemiddelde leeftijd was 65 jaar
(range 18-88) en de verdeling tussen
mannen en vrouwen was gelijklopend.
De dag van ontstaan varieerde van dag
1 van opname tot dag 19, waarbij het
gemiddelde lag op dag 7. Het interview
werd gemiddeld 58 uur na het einde van
het delirium afgenomen.
Kwalitatief luik
De patiënten die positief scoorden op
delirium op minstens één meetmoment
en aan de inclusiecriteria voldeden,
werden, mits toestemming, opgenomen
in het kwalitatieve luik. Er werd gebruik
gemaakt van semigestructureerde
interviews om te peilen naar de beleving.
De semigestructureerde interviews
werden ingevoerd in het kwalitatief
‘statistisch’ programma NVivo 8©.
Er waren patiënten die zonder enige
aarzeling zeiden dat ze zich hun delirium
nog herinnerden. Anderen hadden dan
weer wat vragen nodig om de herinnering
weer naar boven te halen. Enkelen zeiden
dat ze zich helemaal niets herinnerden
van het delirium.
Eén persoon herinnerde zich heel wat
van het delirium en werkte vlot mee aan
het interview. Toch ontkende hij na afloop
dat hij een delirium had doorgemaakt:
“Verwarde periode, verwarde periode,
ik heb helemaal geen verwarde periode
gehad. Ze zeggen dat wel, maar wat
weten die er nu van?”
Niet iedereen wist nog hoe het delirium
gestart was. Bij degenen die het zich wel
herinnerden, was dit plots of geleidelijk.
Het einde van de delirante periode werd
vooral als geleidelijk bestempeld. Er
waren er ook die zeiden dat dit einde
plots was.
De patiënten die zeiden zich niets te
herinneren van hun delirium hebben soms
toch op enkele vragen geantwoord. Zo
ontkende iemand dat hij een delirium had
doorgemaakt, maar zei in de loop van het
gesprek wel “Nu ben ik terug normaal.
Had ik die problemen gehouden, dan
euh, ging het een beetje verder.”
Niet alle patiënten werkten even
‘goed’ mee tijdens het interview. Er
waren patiënten die erg afstandelijk
overkwamen en niet veel vertelden.
Het was zeer moeilijk in te schatten
of dit kwam doordat ze eigenlijk liever
niet wilden praten over het delirium of
dat ze überhaupt geen zin hadden in
praten. Anderen waren dan weer net heel
enthousiast en wilden graag meewerken
aan het onderzoek. Er werd door de
Tabel 1: Overzicht herinnering, begin, einde delirium (n=30)
Aantal
HerinneringJaNeenJa, door vragen
1668
Begin deliriumPlotsGeleidelijkWeet het niet meer / niet aan bod gekomen
7815
Einde DeliriumPlotsGeleidelijkWeet het niet meer / niet aan bod gekomen
31413
De geïnterviewden maakten tijdens
het delirium onrealistische scenes
mee, het leek wel realiteit, maar in
werkelijkheid waren het hallucinaties.
Er bestaan drie subtypes van delirium.
Bij de hyperactieve vorm is de patiënt
heel actief, geagiteerd en rusteloos. De
minder duidelijke vorm is het hypoactieve
delirium; de psychomotorische activiteit
van de patiënt is sterk gedaald. Deze
patiënten worden vaak over het hoofd
gezien. Tenslotte is er de gemengde
vorm. De patiënt fluctueert dan tussen het
hyperactieve en het hypoactieve delirium
DE BELEVING VAN PATIËNTEN DIE EEN DELIRIUM DOORMAKEN OP INTENSIEVE ZORGDit onderzoek van de vakgroep verpleegkunde en vroedkunde van de Universiteit Antwerpen, tracht
de beleving van patiënten die een intensieve zorg delirium hebben doorgemaakt, te beschrijven.
Delirium is een acute psycho-organische stoornis waarbij het denkpatroon gedesorganiseerd is en het
bewustzijn en de alertheid verstoord zijn. De stoornis ontwikkelt zich over een korte tijdsperiode en
fluctueert gedurende de ganse periode [1]. Voor zorgverleners is het van groot belang om deze beleving
te doorgronden teneinde een betere zorg op maat mogelijk te maken.
An Van Hoof, Kim Staes, Prof. Dr. Bart Van RompaeyVakgroep Verpleegkunde en vroedkunde, Universiteit Antwerpen
Kernwoorden:• Delirium• Intensieve zorg• Beleving
Contactinformatie: [email protected]
[2,4]. Delirium is een stoornis die zich
in verschillende settings kan voordoen.
Er is voornamelijk onderzoek gedaan
op intensieve zorg, de algemene en de
postoperatieve afdeling [2]. Afhankelijk
van de ernst van de onderliggende
aandoening en de methode die gebruikt is
om delirium te diagnosticeren, ontwikkelt
11% tot 87% van de opgenomen
patiënten op de afdeling intensieve zorg
een delirium [2]. Dit noemt men dan het
intensieve zorg delirium. De incidentie in
Antwerpse ziekenhuizen bedraagt 20%
tot 30% [2].
Ondertussen bestaan er al vele
meetschalen om delirium te herkennen
en te definiëren, maar niet alle schalen
zijn gevalideerd. De meest bekende/
gebruikte en tevens gevalideerde schalen
voor de afdeling intensieve zorg zijn
de Confusion Assessment Method –
Intensive Care Unit (CAM-ICU) en de
Neelon and Champagne Confusion
Scale (NEECHAM). Beide schalen
zijn gebaseerd op verpleegkundige
observaties en zijn eenvoudig af te
nemen, na eventueel een korte training
[5].
Het is bekend dat het doormaken
van een delirium op korte termijn
negatieve gevolgen kan hebben voor
de patiënt: verlengde hospitalisatieduur,
functioneel verval, stijgende mortaliteit en
verhoogde morbiditeit. Ook de stijgende
gezondheidszorgkosten en de verhoogde
kans op plaatsing zijn gekende gevolgen.
Ook op lange termijn kan een delirium
grote gevolgen hebben; de levenskwaliteit
daalt en er is een stijgende mortaliteit [6].
Er zijn verschillende risicofactoren die de
kans op het ontstaan van een intensieve
zorg delirium verhogen. Het gebruik
van drains en katheters, het gebruik
van psychoactieve medicatie, intensief
roken, afwezigheid van daglicht en de
ZORGMAGAZINE 35ZORGMAGAZINE34
herhaaldelijk schaamte en/of hadden ze
een schuldgevoel. De oorzaak hiervan
werd gezocht in het gedrag dat men
gesteld had, zoals bijvoorbeeld roepen.
Tijd en slapen
Het tijdsbesef was verstoord bij
verschillende patiënten tijdens het
delirium. Bij sommigen betekende dit
dat ze de nacht en dag omwisselden.
Het slaapritme werd vaak gedefinieerd
als ontregeld. Er waren ook patiënten die
meldden dat ze bang waren om in slaap
te vallen.
Betekenis delirium
Er waren patiënten die de periode van het
delirium hebben kunnen afsluiten, maar
er waren er ook die dit nog niet konden.
De gebeurtenissen vragen meer tijd om te
verwerken in dat laatste geval. Er waren
patiënten die nooit nog een delirium
wilden meemaken, maar er waren er net
zo goed die zich de gebeurtenissen niet
echt aantrokken.
Vergelijking met bestaande literatuur
Er is voorlopig weinig literatuur
voorhanden die meer inzicht geeft
in hoe patiënten zich voelen, wat ze
beleven en hoe ze omgaan met het
doormaken van een delirium. Er bestaat
dus te weinig literatuur om de resultaten
van dit onderzoek te trianguleren. De
bevindingen van de bestaande studies
over dit onderwerp zijn vergelijkbaar met
die van dit onderzoek van de vakgroep
verpleegkunde en vroedkunde van de
Universiteit Antwerpen..
Er zijn wel enkele beperkte verschillen.
Het artikel van Duppils et al. [7] geeft aan
dat zowel de aanvang als het einde van
het delirium plots verliep. In dit onderzoek
kon dit zowel geleidelijk als plots zijn.
Het gevoel van paniek komt niet aan
bod bij deze onderzoekspopulatie, in
tegenstelling tot de studie van Duppils et
al. [7].
Bepaalde verschillen tussen dit
onderzoek en de bestaande literatuur
zouden te verklaren kunnen zijn door de
beperkingen van het onderzoek.
Conclusie
Dit onderzoek heeft getracht te
exploreren wat een patiënt op de
afdeling intensieve zorg beleeft tijdens
een delirium. De meeste patiënten
konden zich hun delirium herinneren.
De geïnterviewden maakten tijdens het
delirium onrealistische scènes mee.
Patiënten definieerden het regelmatig
als “levensechte dromen”. Het leek de
realiteit, maar in werkelijkheid waren het
hallucinaties. Het kwam ook voor dat het
misinterpretaties van echte belevenissen
waren. Er komen verschillende gevoelens
naar boven tijdens als na het delirium.
Andere belangrijke thema’s zijn, het
contact en communicatie, tijd en slapen
en tenslotte de betekenis van het delirium.
De bevindingen zijn vergelijkbaar met de
bestaande literatuur.
Referenties• 1. American Psychiatric Association:
Diagnostic and Statistical Manual of Mental
Disorders, Fourth Edition, Text Revision
(DSM-IV-TR). Washington DC: 2000.
• 2. Van Rompaey B: Delirium - Focusing
on intensive care patients. Universiteit
Antwerpen; 2009.
• 3. Maldonado J: Pathoetiological model of
delirium: a comprehensive understanding of
the neurobiology of delirium and an evidence-
based approach to prevention and treatment.
Crit Care Clin 2008, 789-856.
• 4. Schuurmans M, Duursma S, Shortridge-
Baggett L: Early recognition of delirium: review
of the literature. J Clin Nurs 2001, 729.
• 5. Van Rompaey B, Schuurmans M,
Shortridge-Baggett L, Truijen S, Elseviers M,
Bossaert L: A comparison of the CAM-ICU
and the NEECHAM Confusion Scale in
intensive care delirium assessment: an ob-
servational study in non-intubated patients.
Crit Care 2008, 12.
• 6. Van Rompaey B, Schuurmans M,
Shortridge-Baggett L, Truijen S, Elsevier
M, Bossaert L: Long term outcome after
delirium in the intensive care unit. J Clin Nurs
2009, 3349-3357.
• 7. Duppils GS, Wikblad K: Patients’
experiences of being delirious. J Clin Nurs
2007, 16: 810-818.
“Het contact met de verpleegkundigen was doorgaans in
orde. Ze werden nooit als een bedreiging
beschouwd.”
geïnterviewden ook aangegeven dat
ze “blij zijn met de aandacht voor het
fenomeen”. Voor sommigen kon praten
over de belevenissen dus een opluchting
zijn, voor anderen was dit overbodig en
misschien zelfs een last.
De geïnterviewden maakten tijdens het
delirium onrealistische scènes mee.
Patiënten definieerden het regelmatig
als “levensechte dromen”. Het leek de
realiteit, maar in werkelijkheid waren het
hallucinaties. Het kwam ook voor dat het
misinterpretaties van echte belevenissen
waren. Tabel 2 geeft fragmenten weer
die schetsen hoe mensen het delirium
beleefden.
Patiënten waanden zich geregeld op
een andere locatie tijdens het delirium.
Er waren ook geïnterviewden die wel
aangaven dat ze dachten dat ze elders
waren, maar dat ze niet goed wisten waar
dan juist. Ze konden zich niet oriënteren,
wat voor sommigen beangstigend was.
Het grondig analyseren van alle
kwalitatieve gegevens resulteerde in
vier grote thema’s. Deze zijn: contact
en communicatie, gevoelens, tijd en
slapen en tenslotte betekenis van het
delirium. De thema’s worden uitgebreid
besproken.
Discussie
Het doel van deze studie was te
exploreren hoe patiënten een delirium
beleven. In deze studie werd er bij 30
patiënten gepeild naar hun beleving
van het delirium aan de hand van semi-
gestructureerde interviews. Het grootste
aantal ondervraagden herinnerde zich
dat ze een delirium hadden doorgemaakt.
Sommigen konden alle belevenissen en
gevoelens nog exact beschrijven.
Anderen wisten dat ze iets hadden
meegemaakt dat ze vreemd vonden,
maar konden geen specifieke details
vertellen. Er waren ook patiënten die
zich niets herinnerden. Het delirium kon
zowel plots als geleidelijk gestart zijn. Het
einde van het delirium werd voornamelijk
beoordeeld als geleidelijk, maar ook
hierover werd enkele malen gemeld dat
het plots was.
De geïnterviewden maakten tijdens het
delirium onrealistische scènes mee. Het
leek de realiteit, maar in werkelijkheid
waren het hallucinaties. Soms waren
het ook misinterpretaties van echte
belevenissen. Patiënten hadden
herhaaldelijk het gevoel dat ze elders
waren tijdens het delirium. Bij enkelen
creëerde dit een gevoel van desoriëntatie,
wat soms zorgde voor een gevoel van
angst.
Voor bepaalde patiënten leek het nuttig
om te praten over de belevenissen, voor
anderen was dit eerder een opgave. Het
lijkt dat ventileren wel een hulp kan zijn bij
de verwerking van het delirium.
Na analyse van de interviews zijn vier
grote thema’s gedefinieerd:
• contact en communicatie
• gevoelens
• tijd en slapen en tot slot,
• betekenis van het delirium.
Contact en communicatie
Bij veel patiënten verliep de
communicatie zeer moeizaam. Het
contact met de verpleegkundigen was
doorgaans in orde. De verpleegkundige
werd nooit als bedreiging beschouwd.
Als verpleegkundigen de patiënt rustig en
begripvol benaderden tijdens het delirium
zorgde dit voor een positiever contact,
volgens bepaalde patiënten. Het contact
met de bezoekers werd doorgaans als
aangenaam bestempeld, doordat het
zorgde voor geruststelling. Niet iedereen
herinnerde zich zijn bezoek.
Gevoelens
De voornaamste gevoelens waren
angst en frustratie. Hiervoor konden
verscheidene oorzaken aangeduid
worden: men wist niet wat er rond zich
gebeurde, men kon de gebeurtenissen
en gedachten niet plaatsen, men was
bang dat men niet naar ‘het normale
leven’ zou kunnen terugkeren of men
werd angstig van de dingen die men zag
(cfr. hallucinaties). Na het doormaken
van het delirium voelden patiënten
Tabel 2. Illustratieve fragmenten die belevenis delirium schetsen
• “Vooral de beelden. Het zotste eigenlijk dat ik heb meegemaakt, dat was dat ze mij dus zouden hebben afgezet, blijkt nu dat dat niet kan en niet waar is, met de ambulance in dinge, in Zulte, waar ik al eens voorbijrijd met de trein. Bij een boer. En, euh, alé, ik zie zo dat landschap voor mij. En daar moest ik dan van de boerin alle dagen naakt, samen met het kleine kindje van de familie, zitten bidden buiten.”
• “Ik heb ook een paar keer gedroomd over een vrouw met vleugels. Het was nochtans een mooie vrouw. Één met lang blond haar. … Die kwam mij halen voor een andere wereld. Er liep van alles rond.”
• “Een voetbalploeg. Die waren binnen in mijn hoofd.”• “Je denkt van alles raar, hé. Ik zeg, alé, hier ga ik eens. Er zat een gat in. Er was een put. Die zag ik dikwijls. …
Maar ik ben er altijd terug uitgeklommen.”• “Dat ik gevloekt heb! Omdat het niet vooruit ging! … Het eten. ’s Nachts en ’s morgens.”• “Ik ben verschillende keren in situaties geweest die … oriëntale situaties. Ik zal u zeggen, Arabisch, Aziatisch,
… Altijd buiten en geen grote luxe ginder. … Wat wel vervelend was, was de reclame die er passeerde. Dat kwam altijd maar terug zo van ‘made in China’, ‘made in China’.”
• “Ik dacht dat er een huwelijk plaatsvond in de kamer ernaast.”
Tevreden medewerkers dankzij ORTEC planning!
150 zorginstellingen, waarvan 45 ziekenhuizen, in de BeneLux, zijn reeds tevreden gebruikers van de
diverse oplossingen die ORTEC voor de gezondheidszorg levert. Zij hebben reeds ervaren dat de
producten en diensten van ORTEC een belangrijke bijdrage leveren om de efficiëntie en de kwaliteit van
hun personeelsinzet op een slimme manier structureel te verhogen.
Dit doen wij altijd samen met onze klanten en partners en wel op diverse manieren, waarvan “zelfroosteren”
enorm in opkomst is. ORTEC speelt in op de wens van zorginstellingen die “Slimmer- of Anders
Roosteren” steeds belangrijker gaan vinden. Zorginstellingen zien het grote belang ervan in om
medewerkers meer invloed te geven op hun werktijden, wat leidt tot een betere combinatie werk-privé.
Zelfroosteren leidt tot kostenbesparingen door efficiëntere werkplanning, met name door de planning
mee te laten evolueren met het werkaanbod.
Wilt u ook weten hoe wij uw organisatie wellicht kunnen ondersteunen, neem dan contact op via
[email protected] of +32 (0)16 244 220 of kijk op de website www.ortec.be
Van 27 tot en met 29 maart 2012 kunt u weer terecht in de Jaarbeurs in Utrecht
(stand 01.E030). ORTEC deelt ook dit jaar een stand met Zorg Initiatief-partners AFAS,
De Heer Software en Performation. Het Zorg Initiatief presenteert hier de geïntegreerde
totaaloplossing voor het automatiseren en optimaliseren van de administratieve processen rondom patiënten en
medewerkers. Daarnaast zullen de partners van het Zorg Initiatief op een aparte stand 01.E104 - speciaal ingericht
met zitgelegenheid - de gehele dag presentaties houden van een half uur.
EPROFESSIONALS IN PLANNING