zavr[en izve[taj - skopje...fakultet-skopje (tmf) a za potrebite na grad skopje spored programata,...

1

ZAVR[EN IZVE[TAJ

ZA HIDROLO[KO-TRASERSKI ISTRA@UVAWA NA PODZEMNITE VODI VO POLO[KATA KOTLINA SO

POSEBEN OSVRT VRZ @EDENSKIOT MASIV I IZVOROT "RA[^E"

Podgotven od

Prof. d-r in`. TODOR ANOVSKI i

EFTIM MICEVSKI, dipl..in`.hidrogeolog

Skopje, Dekemvri - 2011 god.

2

ZAVR[EN IZVE[TAJ ZA HIDROLO[KO-TRASERSKI ISTRA@UVAWA NA PODZEMNITE VODI VO POLO[KATA KOTLINA SO

POSEBEN OSVRT VRZ @EDENSKIOT MASIV I IZVOROT "RA[^E

Dr. Aleksandar Dimitrov, red.prof

D E K A N

Skopje, Dekemvri - 2011 god.

3

Vo realizacijata na istra`uvawata, predmet na ovoj Izve{taj,

aktivno u~estvo zedoa slednite sorabotnici:

Prof.d-r Todor Anovski, glaven istra`uva~ , TMF-Skopje

Dipl.in`.hidro-geol. Eftim Micevski, GEOHIDROPROEKT -Skopje

D-r in`.geol. Gavril Mirakovski, IZIIS-Skopje

M-r in`. Elena Anovska-Jov~eva, doktorant, TMF- Skopje

Prof. d-r Qubomir Arsov, TMF-Skopje

Prof. d-r Aleksandar Dimitrov, TMF-Skopje

Doc. d-r Irena Mickova, TMF-Skopje

Doc. d-r Dejan Dimitrovski, TMF-Skopje

M-r in`. Martin Arsov, doktorant,TMF-Skopje

M-r in`. Stefan Kuvenxiev, doktorant,TMF-Skopje

Prof. d-r Viktor Popov, konsultant*

-----------------------------

* Wessex Institute of Technology, Southmpton, UK

4

S O D R @ I N A

1. REZIME 5 2. VOVED 7 3. GEOLOGIJA NA @EDENSKIOT MASIV I GRANI^NITE MORFOSTRUKTURNI EDINICI 9

4. HIDROGEOLO[KI KARAKTERISTIKI NA POLO[KATA KOTLINA 21 5. REALIZIRANI AKTIVNOSTI, DOBIENI REZULTATI I DISKUSIJA 23

5.1. HIDROGEOLO[KI AKTIVNOSTI

5.1.1. Rekognoscirawe na terenot (evidencija na postojni, reaktivirawe na stari i locirawe na novi piezometri, instalirawe na visinski do`domer na Pl. @eden) 5.1.1.1. Selekcija na postojni vodni objekti

5.1.1.2. Adaptacija/obnova na stari piezometri 5.1.1.3. Dup~ewe i vgraduvawe na piezometriski konstrukcii i Probno crpewe 5.1.1.4. Instalacija na visinski do`domer

5.1.2. Izgotvuvawe na hidrogeolo{ka karta vo razmer 1:25 000

5.1.3. Korelacija na povr{inski i lokalni podzemni vodi

5.2. KLASIFIKACIJA NA VODITE SPORED NIVNIOT HEMIZAM

5.3. TRASIRAWE NA PODZEMNITE VODI

5.3.1. Trasirawe so pomo{ na Prirodni izotopi

5.3.2. Trasirawe so pomo{ na ve{ta~ki traseri.

5.4. BILANS NA PODZEMNITE VODI VO POLO[KA KOTLINA I NIVNA ZA[TITA

6. ZAKQU^OK I PREPORAKI 147

7. RELEVANTNA LITERATURA 151

5

HIDROLO[KO -TRASERSKI ISTRA@UVAWA NA PODZEMNITE VODI VO POLO[KATA KOTLINA SO POSEBEN OSVRT VRZ @EDENSKIOT

MASIV I IZVOROT RA[Ê

1. REZIME

"Hidrolo{ko-traserski istraùvawa na podzemnite vodi vo polo{kata kotlina so poseben osvrt vrz @edenskiot Masiv i izvorot Ra{~e", vidi Sl.1.1., e Proekt koj e izraboten od strana na Tehnolo{ko-metalur{kiot fakultet-Skopje a za potrebite na Gradot Skopje (finansier na istraùvawata).

Vo ovoj Zavr{en Izve{taj po gorespomenatiot Proekt, prikaàni se realiziranite istraùvawa vo periodot Januari, 2010-Noemvri, 2011 godina.

Vrz osnova na prou~uvawe na geolo{kata i hidrogeolo{ka dokumentacija i rekognoscirawe na terenot od Polo{kata Kotlina/depresija i sosedniot èdenski masiv, realizirani se slednite istraùvawa/aktivnosti:

Hidrogeolo{ki, vklu~uvajki i bu{a~ki raboti. Vgradeni se 5 piezometri vo Polo{kata Depresija so vkupna dolìna od 400m. Obnoveni/rehabilitirani se 4 stari piezometri so vkupna dolìna od 95 m.

Ivr{ena e instalacija na eden visinski do`domer/totalizator na Pl. @eden.

Izvr{ena e analiza na hidrolo{kite observacii (protoci na Rekite i nivoata na okolnite podzemni vodi ).

Izvr{ena e Klasifikacija na vodite od interest spored nivniot hemizam

Realizirani se traserski ispituvawa:

o So primena na prirodni izotopi kako prirodni izotopski traseri preku opredeluvawe na nivnata distribucija vo vodite od interest (vrneì, povr{i- nski i podzemni vodi) od lokalniot hidrolo{ki ciklus.

o So primena na ve{ta~ki traseri (Na-fluorescein i NaCl ).

Vrz osnova na izvedenite istraùvawa, dobienite rezultati i soznanija, ukaàno e na:

6

Zonite na hranewe na povr{inskite i podzemnite vodi kako i nivnata me|usebna korelacija.

Starosta na podzemnite vodi (vreme na zadr`uvawe na atmosferskite vrne`i/ precipitati vo podzemjeto, zna~aen parametar za opredeluvawe na ranlivosta na vodniot resurs).

Filtracioni karakteristiki na podzemniot akvifer vo ispituvanata Polo{ka

Depresija.

Mehanizmot na hranewe i bezbednosta na Izvorot Ra{~e, sega{niot glaven vodosnabditelen objekt na Gradot Skopje.

Sl.1.1. Pogled na Polo{kata Kotlina, @edenskiot Masiv i Izvorot Ra{~e

7

2. VOVED

Proektot: "Hidrolo{ko-traserski istraùvawa na podzemnite vodi vo

polo{kata kotlina so poseben osvrt vrz @edenskiot Masiv i izvorot Ra{~e", e izraboten od strana na sorabotnici od Tehnolo{ko-metalur{kiot fakultet-Skopje (TMF) a za potrebite na Grad Skopje spored Programata, sostaven del na Dogovorot, zaveden pod Br. 08-2712 od 30.12.2009 god.,od strana na fakultetot i Broj 08-5082/1 od 30.12.2009 god.,zaveden od strana na Grad Skopje, kako finansier na istraùvawata, soglasno Odlukata za izbor na najpovolna ponuda br. 08-2715/6 po sprovedena Otvorena postapka za dodeluvawe na dogovor za javna nabavka br.na oglas 105/2009 na Grad Skopje.

Izvorot "Ra{~e" kako osnoven resurs za vodosnabduvawe na Gradot Skopje so prigradskite naselbi koj izvira so protok 2.7-7.7 m3/s (prose~no 5.15 m3/s), koj se hrani od puknatinsko-karstniot izdan formiran vo masivot na @eden, kako denes, taka i vo mnatoto, projavuval golem interest kaj nau~nata javnost. Potvrda za ova se brojnite istraùvawa povrzani vo prv red so negovoto poteklo a potoa i negovite rezervi.

So ogled na faktot {to dosega{nite istraùvawa samo delumno go definiraat vodohraneweto na izdanot vo èdenskiot masiv, kako izdan na izvorot "Ra{~e"( nedovolno se prou~eni i dokumentirani udelite na freatskiot i arteskiot izdan formirani vo dolniot del na polo{kata depresija), potrebata za nivno definirawe se nametnuva{e sama po sebe. Kako poseben problem isto taka se nametna "nedostatokot na dokumetirani soznanija za u~estvo i na tokot na r.Vardar (preku sovremeniot aluvialen nanos) vo vodohraneweto na èdenskiot izdan i izvorot "Ra{~e". @edenskiot izdan modelski e zagrozen od zagaduvawe od izvorite na zagaduvawe vo polo{kata kotlina. Za{tita od zagaduvawe na

èdenskiot izdan so ”rizik=0”, e neophoden uslov za neposrednata okolina na izvorot i za povr{inata na terenot nad izdanot vo èdenskiot masiv.

So instalacijata na eden totalizator za evidencija na vkupnite vrneì koi pa|aat nad Pl. @eden (Otsastvoto na visinska do`domerna stanica nad Pl. @eden, bila pri~ina za nedovolna sigurnost na podatocite so koi se operiralo vo vodnite bilansi na Izvorot Ra{~e). i ovoj problem se nadmina. Za observacioniot period: Juli, 2010-Juni, 2011, izmerena e vkupna koli~ina na vrneì nad @eden vo iznos od 1630 l/m2 .

Hidrogeolo{kiot sklop, vodohraneweto i potencijalot na zagaduvawe na èdenskiot izdan (izvorot "Ra{~e") se obraboteni pokraj drugoto i so koristewe na podatoci od fundamentalnite geolo{ki istraùvawa na RM i od istraùvawa izvedeni od Keki}, A. (1970-1986)1. Nekoi neophodni soznanija za ponatamo{nite

1 Kekic A., Геологија и хидрогеологија на полошката котлина и потеклото на водата од изворот Рашче,1986

8

istraùvawa na vodohraneweto na èdenskiot izdan i izvorot "Ra{~e", so mo`ni vlijanija na Skopskata Kotlina, na potegot od R. Lepenec do Izvorot Ra{~e, do koi nie dojdovme niz realizacijata na predmetniot Proekt, prezentirani se vo ovoj Zvr{en izve{taj.

Realiziranite terenski istraùvawa/rekognoscirawa na terenot (Polo{kata depresija vklu~uvajki go i @edenskiot masiv), kako i raspoloìvata geolo{ka i hidrogeolo{ka dokumentacija, vo mnogu pomognaa pri izgotvuvaweto na :

- "Modelski trasi na podzemnite vodeni tokovi".

- Locirawe i izvedba na novi istra`ni dupnatini vo vkupna dolìna od 400 m

- Izbor na observacioni objekti/to~ki od koi se zemani vodeni primeroci za izotopski analizi

- Hidrolo{ki observacii (sledewe na oscilaciite na protocite na rekite i nivoata na okolnite podzemni vodi).

- Trasirawe na podzemnite vodi so upotreba na prirodni i ve{ta~ki traseri), i dr.

- Definirawe na fizi~kiot model na hraneweto na @edenskiot akvifer koj od svoja strana gi snabduva Izvorite na Ra{~e so mnogu kvalitetna voda za piewe.

Vo tekot na ovoj izve{taen period, isto taka be{e:

Iniciran i prifaten od strana na MAAE (Me|unarodna Agencija za Atomska Energija) me|unaroden nau~no-istraùva~ki proekt, verifikacija na

primenlivosta na izotopsko traserskata T- 3He (Tritium - Helium-3) metoda vo

hidrolo{kite istraùvawa, vo koj pokraj rabotnata grupa/tim od TMF u~estvuvaat u{te i nekolku istaknatai nau~no-istraùva~ki institucii od SAD, Velika Britanija, Germanija i dr, vkupno 10.

Zemeno e aktivno u~estvo na Me|unarodniot Simpozium od oblasta na primenata na izotopite vo hidrologijata, morskite eko-sistemi i klimatskite promeni, koj se odrà vo denovite od 27. Mart do 1. April, 2011 god., vo Monako. Be{e toa edna prilika na koja moèa da se sporedat nau~nite priodi, metodologiite na nau~nite istraùvawa a voedno i da se prodiskutiraat dobienite rezultati od veke izvedeni relevantni istraùvawa. Na na{e zadovolstvo, be{e potvrden na{iot nau~en priod koj e vtemelen vo sevkupnite istraùvawa, opfateni so Programata,predmet na ovoj zavr{en izve{taj.

9

3. GEOLOGIJA NA @EDENSKIOT MASIV I GRANI^NITE MORFOSTRUKTURNI EDINICI

3.1. SKLOP NA @EDENSKIOT MASIV I IZDAN

3.1.1. Strukturno-tektonski sklop na èdenskiot masiv

@edenskiot masiv e relativno izdignata morfostrukturna edinica me|u

polo{kata i skopskata depresija, so maksimalna nadmorska visina od okolu 1250m.

Od zapad, severozapad i istok e obikolen so tokot na r.Vardar (vo isto~niot del e

vse~ena Dervaenska Klisura). Izvorot "Ra{~e" e formiran vo zavr{niot del na

Dervenskata Klisura, na kota 300 mNV.

Spored OGK-1 na RM èdenskiot masiv e izgrdaen od trijaski karbonatni karpi-

T2,3 (spored Arsovski M., 1997, od staropaleozojska- Pz), so debelina nad 900m, Sl.3.1.

Sedimentacijata zapo~nuva so varovnici so ro`naci, preku niv se taloèni

dolomiti, a pomladite okolu 2/3 od kompleksot se izgradeni od masivni mermeresti

varovnici.

Sl.3.1. Litostratigrafski stolb na èdenskiot masiv

10

Primarniot sklop na `edenskiot masiv e deformiran so rasednuvawe i

sledovatelno blokovsko delewe i puknatinsko diskuntinuirawe, verojatno

najintenzivno vo neogen.

Masivnite varovnici se dosta ~isti kalcitski varovnici. Vo vrska so toa se

intenzivno karstificirani i izrazeno pogodna hidrogelo{ka sredina za formirawe

na puknatinsko-karsten izdan so golema izda{nost.

Dolomitite na povr{inata se pojavuvaat samo vo najizdignatiot tektonski blok

vo po~etokot na Dervenskata klisura, a vo ju`niot (izdignat) del na masivot

izostanuvaat, Sl.3.2.

Sl.3.2. @edenski masiv - Geolo{ka karta 1:100.000

11

Dolomitite se pocvrsti i pootporni na karstifikacija i na abrazija od varovnicite. Vo vrska so toa se nepogodna sredina za sprovod i akumulirawe na podzemna voda, i blokot vo po~etokot na Dervenskata Klisura ima (dosega nedefinirana) va`nost za hidrogeolo{kiot sklop na polo{kata depresija, morfologijata na Dervenskata Klisira i za poplavite vo Dolen Polog. Ro`nacite se krti silikatni karpi so slaba vodopropuslivost.

Osnovata na karbonatniot kompleks e izgradena od vodonepropuslivi staropaleozojski filiti, peso~nici i zeleni {krilci so proslojci od mermeresti varovnici. Na povr{inata e izdignata vo ju`niot del na masivot (dolinata na r.Fu{) i isto~no od dolomitskiot blok vo po~etokot na Dervenskata klisura.

Spored sklopot, vo èdenskiot masiv moè da se formira puknatinsko-karsten izdan vo masivnite varovnici so debelina do 900m.

Od dolomitite, ro`nacite i staropaleozojskite karpi e formirana hidrogeolo{kata osnova na karstificiranite varovnici, va`na za reljefot na bazata na karstifikacija i za sklopot na kolektorskata sredina.

3.1.2. Grani~ni morfostrukturni edinici na èdenskiot masiv

@edenskiot masiv se grani~i so slednite strukturni edinici- Sl.3.3.

Polo{kata depresija - od severozapadnata i zapadnata strana;

Radu{kiot blok - od severoisto~nata i isto~nata strana;

Skopskata depresija - od jugoisto~nata strana;

Suvogorskiot blok - od ju`nata strana.

12

Sl.3.3. @edenski masiv i sosednimorfostrukturni edinici 1:250 000

Polo{kata depresija, so dol`ina od okolu 40 km i so prose~na {irina od okolu

6.5km, zazema povr{ina od okolu 260 km2. Slivnoto podra~je na depresijata e

pro{ireno vo masivite na Bistra, [ar Planina, Suva Gora i @eden. Vardar do

izvorot "Ra{~e" ima slivno podra~je od 1547 km2. Visinskata razlika me|u Jegunovce

i Gostivar e nad 100m (nad 2.5 m/km), a me|u Jegunovce i Vratnica nad 200m (nad 30

m/km). Maksimalnata debelina na sedimentite vo depresijata dosega ne e

dokumentirana, a se procenuva deka iznesuva okolu 400m. Osnovata na sedimentite e

izgradena od paleozojski {krilci i karbonatni karpi.

Vo polo{kata depresija e formiran slo`en izdan od freatski izdan vo

povr{inskite sedimenti, pove}e arteski nivoi vo neogenite sedimenti i puknatinsko-

karstni izdani vo osnovata na sedimentite. Kon ovoj izdan gravitiraat i podzemni

vodi od izdani vo grani~nite planinski masivi.

13

Arteskiot izdan vo Dolen Polog e od posebna va`nost za izvorot "Ra{~e". Za

arteskiot izdan od posebna va`nost e negovoto vodoprihranuvawe od qubotenskiot

masi, Sl. 3.4.

Radu{kiot blok vo grani~niot pojas so èdenskiot masiv e izgraden od

paleozojski {krilci i srednojurski peridotiti. Peridotitite se lokalno

serpentinizirani i navle~eni vrz èdenskiot masiv. Litosredinite na radu{kiot

blok se karakteriziraat so mala puknatinska poroznost i vodopropuslivost. Vo vrska

so toa mo`nostite za prihranuvawe na èdenskiot izdan od radu{kiot blok se

zanemaruvaat.

Dolinata na Dervenskata Klisura na r.Vardar e zapolneta so aluvialen nanos,

so NPV vo korelacija so NPV na karstniot izdan vo masivot na @eden.

Suvogorskiot blok spored litosostav i strukturno-tektonskiot sklop e sli~en

so èdenskiot masiv - izdignat blok izgraden od varovnici, dolomiti i ro`naci od

trijaska (ili staropaleozojska) vozrast, so debelina do 2 000 m.. Vo povr{inskata

gradba po~esto se zastapeni dolomiti. Vo varovnicite ima uslovi za formirawe na

puknatinsko-karstni izdani so zna~ajna izda{nost.

Vo grani~niot pojas na suvogorskiot i èdenskiot blok (dolinata na r.Fu{)

karbonatniot kompleks e erodiran i na povr{inata e otkriena vodonepropuslivata

osnova na masivot od filitomika{isti i zeleni {krilci. So toa e onevozmoèna

direktna hidrogeolo{ka vrska na karstniot izdan vo èdenskiot masiv so izdani vo

suvogorskiot masiv, odnosno izdanot vo èdenskiot masiv od suvogorskiot masiv

moè da dobiva voda samo preku izdanot formiran vo polo{kata depresija.

14

Sl

.3.4

. G

eol

o{

ka k

ar

ta n

a p

o{

ir

ok

at

a o

ko

li

na n

a l

ok

al

it

eto

t R

ao

ti

nc

e

15

Skopskata depresija e hipsometriski poniska od izvorot Ra{~e (pod 300 mNV).

Me|u polo{kata i skopskata kotlina e formirana visinska razlika od nad 80m.

@edenskiot masiv i skopskata depresija se razgrani~eni tektonski.

Stranata na skopskata depresija e izgradena od gornomiocenski slabo do

vodonepropuslivi peso~nici, glinci i laporci, za koi se pretpostavuva funkcija na

hidrogeolo{ka bariera na èdenskiot izdan. So dosega{nite istraùvawa ne e

dokumentirana dlabinata na vodonepropuslivata paleozojska osnova na miocenskite

sedimenti. Vo kontaktnata zona na èdenskiot masiv so skopskata depresija e

formirana glinena zavesa od crvenica so drobina. I pokraj toa, nizvodno od

tektonskata granica se pojavuva pogolem broj izvori na podzemna voda od izdanot vo

@eden.

3.1.3. Mestopolo`ba na izvorot "Ra{~e"

Izvorot Ra{~e e formoran na preminot na Dervenskata Klisura preku

tektonskata granica me|u èdenskiot masiv i skopskata depresija, Sl. 3.5.

Sl.3.5. Hidrogeolo{ka lociranost na Izvorot Ra{~e

16

3.1.4. Prihranuvawe na `edenskiot izdan

Spored hidrogeolo{kiot sklop, puknatinsko-karstniot izdan vo `edenskiot

masiv bi trebalo da se hrani so voda od slednite 4 resursi, Sl. 3.6.

Od atmosferski talozi;

Od arteskiot izdan vo polo{kata depresija;

Od sovremeniot aluvialen nanos na r. Vardar vo Dolen Polog.

Od tokot na r. Vardar vo Dervenskata Klisura.

Sl. 3.6. Prikaz na vodosnabduvawe na @edenskiot masiv i Izvorot Ra{~e

Od atmosferski talozi

@edenskiot masiv ima povr{ina od okolu 110 km2 so prose~ni godi{ni talozi

(vo periodot 1959-1969) od okolu 750 mm. Spored analizata na slivaweto, poniraweto

i isparuvaweto, atmosferskite talozi bi trebalo da u~estvuvaat so prose~en protok

17

od 1.7 m3/s - so okolu 30% vo prose~niot eksploatacionen protok (5.15 m3/s) na izvorot

"Ra{~e" (Keki}, A. 1971).

Od arteskiot izdan vo polo{kata depresija

Grani~nata zona na sedimentite od polo{kata depresija so varovnicite od

èdenskiot masiv e izgradena od slednite litosredini:

Sovremen aluvialen nanos na r.Vardar vo Dolen Polog, vo koj e formiran

freatski izdan so aktivna vrska so vodata vo Vardar;

Arteski izdan - so pove}e arteski nivoi na dlabina od okolu 40-300m.

Grani~nata povr{ina me|u varovnicite vo èdenskiot masiv i polo{kata

depresija (nad kotata na izvorot "Ra{~e") moè da se aproksimira so profil so

(dolìna 15km i dlabina 80 m) povr{ina od okolu 1.2-1.5 km2 =1.2-1.5 h106 m2). Po

okolu 1/2 od nea kontaktira so freatskiot i so arteskiot izdan vo Dolen Polog.

Vo kontaktnata zona na sedimentite vo polo{kata depresija so varovnicite od

èdenskiot masiv e deponirana "glinena zavesa" od crvenica so drobina od

povr{inska degradacija na varovnicite. Ovaa zona e vaèn hidrogeolo{ki izolator

me|u freatskiot i arteskiot izdan vo depresijata so karstniot izdan vo èdenskiot

masiv, i "priroden glinen filter" na vodata {to migrira od sloèniot izdan vo

polo{kata depresija kon èdenskiot izdan. Spored Keki}, A. (1971) arteskiot i

freatskiot izdan (povremeno i tokot na Vardar vo Dervenskata Klisura) u~estvuvaat

so okolu 70% vo vodohraneweto na izvorot "Ra{~e".

Od tokot na r.Vardar

Vardar go obikoluva èdenskiot masiv od s. @elino i s.Palatica do izvorot

"Ra{~e". So isklu~uvawe na tokot preku dolomitskiot blok i {krilcite vo po~etokot

na Dervenskata klisura (okolu 2 km), migracijata na voda od r.Vardar vo èdenskiot

izdan moè da se obrabotuva preku slednite dve delnici na tokot:

Od tokot vo Dolen Polog, so dolìna okolu 20km;

Od tokot niz Dervenskata Klisura, so dolìna od okolu 12 km

Vodata od tokot na r.Vardar vo Dolen Polog vo èdenskiot izdan moè da

migrira preku sovremeniot aluvion. So simultani merewa e indicirano deka:

Od Kopanica do Jegunovce (okolu 3 km) od r.Vardar se gubat okolu 0.1 do 0.5

m3/s za razlika na vodostojot od okolu 1.5 m. Za cela delnica od okolu 16 km

zagubite moàt da bidat i pogolemi. No, pri nizok vodostoj na Vardar ne se

registrira povrzanost na izvorot "Ra{~e" so ovoj del od tokot na Vardar;

18

Od Jegunovce do s.Radu{a od tokot na Vardar se gubat okolu 0.21 m3/s;

Od s.Radu{a do izvorot "Ra{~e" od tokot na Vardar e indicirano (na 14

avgust - 1970) gubewe na 2.75 m3/s.

Direkten pritok na voda vo èdenskiot izdan od tokot na r.Vardar vo

Dervenskata Klisura pri izvorska eksploatacija na vodata (bez pompawe) vo osnova e

abnormalna pojava (pri "normalno" odvivawe na karstifikacionite procesi nivoto

na re~noto korito e ednakvao so dlabinata na bazata na karstifikacija, i re~noto

korito funkcionira i kako sobiren kanal na prelivnata voda od karstniot izdan). Ako

bazata na karstifikacija e tektonski spu{tena pod nivoto na re~nata voda i ako

izdanot se prazni so pumpawe, moàt da se sozdadat uslovi za migracija na re~na

voda na odredena dolìna od tokot vo izdanot. Vo prilog na takva mo`nost se

slednite istra`ni podatoci:

Indiciranoto gubewe na voda od tokot na Vardar;

Variraweto na NPV vo istra`ni bunari kaj s.Raotince e vo korelacija so

nivoto na vodata na kaptaàta na izvorot "Ra{~e" i pri neizdignato nivo vo

piezometrite kaj s.Radu{a;

Poka~uvaweto na nivoto na r.Vardar vo Dervenskata Klisura brzo se

manifestira na nivoto na vodata na kaptaàta na izvorot "Ra{~e".

Sepak, dosega ne e dokaàno deka so navedenata zagubena voda se hrani

èdenskiot izdan. Pokraj toa postoi mo`nost i za migracija na vodata od aluvionot na

r.Vardar vo klisurata kon skopskata kotlina. Vo prilog na toa e faktot {to dosega ne

e registrirano zamatuvawe na vodata vo izvorot "Ra{~e", ni pri najvisoki vodostoj na

maten tok na r.Vardar, {to e vo prilog na zaklu~ok deka " nema priliv na voda od

r.Vardar vo èdenskiot izdan".

3.1.5. Karakteristiki na èdenskiot karsten izdan

Spored NPV èdenskiot izdan e podelen vo 3 tektonski bloka, Sl. 3.7.

Severen izdignat blok, so nad 50m povisoko NPV od izvorot "Ra{~e";

Blok na izvorot "Ra{~e" - potonat blok so NPV dirigirano od izviraweto na

"Ra{~e" na kota 300mNV;

Juèn-izdignat blok, so NPV zavisno od NPV vo blokot na izvorot.

19

Sl. 3.7. Horizontalna reonizacija na @edenskiotblok i izdan 1:100.000

3.1.6.. Praznewe na `edenskiot izdan i kapacitet na izvorot "Ra{~e"

@edenskiot izdan, vidi Sl. 3.8, se prazni preku, .

Izvorot "Ra{~e" na kota 300 mNV- glavno praznewe ot so protok 2.7-7.7 m3/s (vo

1971god. so 3.70-6.42 m3/s, 1956-1964 so 3.28-7.58 m3/s);

Izvori kaj s.Radu{a so koti nad 350 mNV - so zanemarliv protok i verojatno

dobivawe na voda od severniot izdignat blok na masivot;

Izvori vo nizvodniot teren od s.Ra{~e kon s.Bojane so koti pod 300 mNV - se

hranat so filtrirana voda niz neogenite sedimenti vo grani~niot pojas so

skopskata kotlina i se so mala i sezonski varijabilna izda{nost.

20

Protokot na izvorot "Ra{~e" e sigurno nad tripati pogolem od potencijalniot

protok za negovo hranewe od `edenskiot masiv. Pogolem e i od potencijalniot zbiren

protok za hranewe na izvorot od ekolo{ki prifatlivite resursi na voda (`edenskiot

masiv i arteskiot izdan vo Dolen Polog). Od toa proizleguva deka:

So zgolemuvawe na eksploatacioniot protok na izvorot se zgolemuva i rizikot

od "povlekuvawe na pritok na zagadena voda vo izdanot od tokot na r.Vardar

niz Dervenskata klisura";

Dodeka ne se prou~at mo`nostite za zgolemuvawe na eksploatacijata,

eksploatacioniot protok na izvorot "Ra{~e" treba da se ograni~i barem na

dosega praktikuvaniot protok od 2.7-7.7 m3/s.

Sl. 3.8. Prikaz na praznewe na @edenskiot izdan

21

Postojnite soznanija za potekloto na vodata vo èdenskiot izdan i izvorot

"Ra{~e" se dobieni so testovi so boewe i radioaktivni traseri. Pozna~ajni

rezultati se dobieni so testirawe so prirodni i ve{ta~ki radioaktivni traseri

realizirano od Anovski, T. (1970-1974), spored koe: okolu 70% od vodata vo izvorot

"Ra{~e" poteknuva od arteskiot izdan vo Dolen Polog i 30% od aluvionot na r.Vardar

vo Dolen Polog i atmosferskite talozi na @eden.

Vo dene{ni uslovi moàt da se realiziraat zna~itelno pokompleksni testovi i

analizi, i izvedat podoverlivi zaklu~oci. Poradi izrazenoto laminarno te~ewe i

gravitaciona diferencijacija na vodata vo izdanot spored temperatura, testovite so

boewe moàt da bidat neuspe{ni. Poefektivni se pokaùvaat testovite so primena

na radioaktivni traseri.

4. HIDROGEOLO[KI KARAKTERISTIKI NA POLO[KATA KOTLINA

Polo{kata depresija e izdolèna morfostruktura vo generalen pravec SI-JZ

so dolìna od okolu 40 km i so prose~na {irina od okolu 6.5km, i zazema povr{ina od

okolu 260 km2.

Slivnoto podra~je na depresijata e pro{ireno vo masivite na Bistra, [ar

Planina, Suva Gora i @eden. Vardar do izvorot "Ra{~e" ima slivno podra~je od 1547

km2. Visinskata razlika me|u Jegunovce i Gostivar e nad 100m (nad 2.5 m/km), a me|u

Jegunovce i Vratnica nad 200m (nad 30 m/km).

Vo polo{kata depresija, Sl. 4.1., deponirani se slednite sedimenti,

Proluvialen nanos- formira kontaktna zona na sedimentite vo depresijata so

grani~nite planinski masivi, izrazeno vodopropusliv nanos od posebna

va`nost za ponirawe na povr{inska voda kon izdanot vo depresijata;

Aluvialen nanos - formiran od tokovite na r.Vardar so pritokite, sostaven

glavno od ~akal i pesok so debelina do 40m i so golema vodopropuslivost;

Neogeni ezerski sedimenti- sostaveni od pesok, para{ina, ~akal i glina-

dominanten lito~len vo sedimentite na depresijata, so verojatna maksimalna

debelina od okolu 300m.

22

Maksimalnata debelina na sedimentite vo depresijata dosega ne e

dokumentirana, a moè da se proceni na okolu 400m. Osnovata na sedimentite vo

polo{kata depresija e izgradena od paleozojski {krilci i karbonatni karpi.

Sl.4.1. Nadolèn hidrogeolo{ki profil na Polo{kata Depresija (Od Gostivar, lociran vo JZ del od Goren Polog do @eden i s. Jegunovce , locirani vo SI del od Dolon Polog)

Vo polo{kata depresija e formiran sloèn izdan od freatski izdan vo

povr{inskite sedimenti, pove}e arteski nivoi vo neogenite sedimenti i puknatinsko-

karstni izdani vo osnovata na sedimentite. Kon ovoj izdan gravitiraat i podzemni

vodi od izdani vo grani~nite planinski masivi.

Odnosot na sedimentacijata vo polo{kata i skopskata depresija (prekinati so

èdenskiot masiv), se prikaàni na Sl. 3.3. Za osnovna razlika se potencira

zna~itelno pomalata debelina na sedimentite vo polo{kata depresija. So

izostanuvaweto na miocenski sedimenti vo polo{kata depresija se dokumentira i

kasneweto na toneweto na polo{kata depresija vo sporedba so skopskata. Zna~ajnata

zastapenost na grubozrn materijal vo sediemntite na polo{kata depresija moè da se

interpretira so intenzivni procesi na tonewe na depresijata i erozija na okolniot

teren.

Arteskiot izdan vo Dolen Polog moè da bide od golema va`nost za izvorot

"Ra{~e". Od posebna va`nost, za arteskiot izdan se smeta negovoto vodohranewe od

qubotenskiot masiv.

23

5. REALIZIRANI AKTIVNOSTI, DOBIENI REZULTATI I DISKUSIJA

5.1. HIDROGEOLO[KI AKTIVNOSTI

5.1.1. Rekognoscirawe na terenot (evidencija na postojni, reaktivirawe na stari i locirawe na novi piezometri, instalirawe na visinski do`domerna Pl. @eden)

Vrz osnova na realiziranite terenski istraùvawa/rekognoscirawa na

terenot od interes koj ja pokriva Polo{kata depresija i @edenskiot masiv, (Sl.

5.1.1. i Sl. 5.1.2, registriraat del od nabquduva~kite piezometri so me|unarodni

oznaki od 63PO001, lociran vo s.Fali{e do 63PO027 , lociran vo Nas. Radu{a,

odnosno so internite oznaki od RR-1 do RR-27, veke izraboteni vo ramkite na

tekovnite, relevantni istraùvawata dovereni na UHMR pri Ministerstvoto za

zemjodelie, {umarstvo i vodostopanstvo na R Makedonija ), kako i raspoloìvata

geolo{ka i hidrogeolo{ka dokumentacija, be{e izvr{ena selekcija na nekoi od

postojnite i locirawe na 5 /pet/ novi piezometri.

Sl. 5.1.1. i Sl. 5.1.2. Od zaedni~kata poseta (so kolegite od UHMR i od Gradot Skopje-

Sektor za za{tita na ìvotnata sredina) na nekoi piezometri vo Polo{kata Kotlina

(Januari-2010)

24

Realiziranite terenski istraùvawa/rekognoscirawa na terenot od interes koi gi pokrivaa Polo{kata depresija vklu~uvajki go i @edenskiot masiv, kako i raspoloìvata geolo{ka i hidrogeolo{ka dokumentacija, vo mnogu pomognaa pri izgotvuvaweto na "Modelski trasi na podzemnite vodeni tokovi", Sl.5.1.3.

Modelski trasi na podzemnoto te~ewe od svoja strana, na izvesen na~in ja naso~ija realizacijata na slednite aktivnosti, predvideni so ovoj Proekt:

- Detalno locirawe i izvedba na novi istra`ni dupnatini vo vkupna dolìna od 400 m

- Izbor na observacioni objekti/to~ki od koi se zemani vodeni primeroci za izotopski analizi

- Hidrolo{ki observacii (sledewe na oscilaciite na protocite na rekite i nivoata na okolnite podzemni vodi).

- Trasirawe na podzemnite vodi so upotreba na prirodni i ve{ta~ki traseri), dopolnitelni rekognoscirawa za opredeluvawe na mo`ni lokacii za inektirawe i nabquduvawe na ve{ta~kite traseri, posebno vo Dolen Polog, kade {to pravcite na dvièwe na podzemnite vodi se naso~eni kon @eden. So ve{ta~kite traseri bea opredeleni horizontalnite filtracioni brzini na podzemnite vodi od ovoj del na Polo{kata Kotlina.

25

Sl

.5.1

.3. M

od

el

ski t

ras

i n

a p

od

zem

no

to

te

~ew

e,

koi

se

pr

ika

`an

i n

a g

eo

lo

{ka

osn

ov

a

1:1

00

00

0 p

re

vze

me

na

od

OG

K-1

na

R.M

ake

doni

ja

26

5.1.1.1. Selekcija na postojni vodni objekti

Od programata na UHMR: за изворот рашче (2009-2010)2,

Vrz osnova na prou~uvawe na geolo{kata i hidrogeolo{ka dokumentacija i

realiziranite rekognoscirawa na terenot od Polo{kata Kotlina, a so cel da se

vostanovat trasite na te~ewe na povr{inskite i podzemni kon @edenskiot Masiv i

Skopskata Kotlina, so poseben osvrt na odnosite na podzemnite vodi vo Dolen Polog i

@edenskiot akvifer, se fokusiravme najprvo na slednite postojni vodni objekti od

Programata na UHMR: за следење на квантитативните и квалитативните карактеристики на

водите што ги хранат жеденската акумулација и изворот Rашче (2009-2010), vidi Tab.5.1.1.,

2 Elaborat za realizirana Programa na UHMR: за следење на квантитативните и квалитативните карактеристики на водите што ги хранат жеденската акумулација и изворот рашче(2009-2010), 2010.

TABELA - 5.1.1. PREGLED NA KORISTENI POSTOJNI VODNI OBJEKTI OD PROGRAMATA

NA UHMR: ЗА СЛЕДЕЊЕ НА КВАНТИТАТИВНИТЕ И КВАЛИТАТИВНИТЕ КАРАКТЕРИСТИКИ НА ВОДИТЕ ШТО ГИ ХРАНАТ ЖЕДЕНСКАТА АКУМУЛАЦИЈА И ИЗВОРОТ РАШЧЕ(2009-2010)

Red. Br.

ME\UNARODEN KOD

KOORDINATI Gaus-Krigerovi koordinati

PRIRODA NA VODATA

ZABELE[KA

1

63PO028

N 420 02’ 27.9’’ E 210 08’ 10.1’’ Z 398 m

N 46 52400 E 75 07600

POVR[INSKA VODA

r. Vardar, s. SIRI^INO

2 63PO014

N 42° 03' 05’’ E 21° 08' 39" Z 397 m

N 46 56374 E 75 11915

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e

dlaboka 19,5 m. i

e vo dvor na ku}a

od Vasko

Filipovski, s..

KOPANCE,

27

3 63PO015

N 42° 04' 00.7" E 21° 08' 23.8" Z 385 m

N 46 57777,32 E 75 11978,42

Z 384,2±0,02m

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e

dlaboka 19,5 m. i

e vo dvor na ku}a

od Qup~o

Jovanovski, s..

RAOTINCE-

desen,

4

63PO016

N 42° 04' 00.7" E 21° 08' 23.8" Z 390 m

N 46 58031

E 75 11172

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e

dlaboka 19,5 m. i

e vo niva na

Kirko Mi{evski,

s.. RAOTINCE-

lev breg na R.

Vardar

5 63PO042

N 42 04 20.0 E 21 07 22.3 Elev. 400 m

N 46 58854

E 75 10460

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e

dlaboka 10m. i e

vo dvorot na

op{tinskata

zgrada na s.

JEGUNOVCE

6 63PO018

N 420 04’ 20.3’’ E 210 07’ 22.0’’ Z 390 m

N 46 59851

E 75 10800

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e

dlaboka ssa 35m.

i e na desniot

breg na Rekata

Vardar, nad patot

, kar{i

deponijata na

JUGOHROM

7 63PO044

N 420 04’ 20.3’’ E 210 07’ 22.0’’ Z 390 m

N 46 59857

E 75 10815

DLABOKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e

dlaboka ssa 60m.

i e na desniot

breg na Rekata

Vardar, pod patot

, kar{i

deponijata na

JUGOHROM

8 63PO045

N 420 04’ 20.3’’ E 210 07’ 22.0’ Z 388 m

N 46 59857

E 75 10815

DLABOKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e

dlaboka ssa 100m.

i e na desniot

breg na Rekata

Vardar, nad patot

(, vedna{ do

28

Dopolnitelno vklu~eni vodni objekti

Poradi svojite karakteristiki i mestopolo`ba vo na{ite povremeni

izotopsko/traserski i hidrolo{ko-hemiski observacii, isto taka bea vklu~eni i drugi

vodni objekti koi bile nadvor od dosega{nite istragi ili istragi realizirani vo

ponovo vreme. Nekoi osnovni karakteristiki na ovie vodni objekti dadeni se vo Tab.

5.1.2.

TABELA-5.1. 2. OSNOVNI KARAKTERISTIKI NA DOPOLNITELNO

VKLUÊNITE VODNI OBJEKTI

Red.

Br.

ME\UNAROD

EN KOD

KOORDINATI GAUS-

KRIGEROVI

koordinati

PRIRODA NA

VODATA

ZABELE[KA

1

63PO036

N 420 02’ 33.9’’ E 210 08’ 10.1’’ Z 403 m

N 46 55 414 E 75 11704

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bunar so dlabo~ina

od 18 m vo dvorot na

Sulejman Sulejman, s

KOPANCE, blisku

do selskiot bunar za

vodosnabduvawe

piezometarot

63PO044, kar{i

deponijata na

JUGOHROM

9 63SK054

N 42 02 33.0 E 21 15 06.0 Elev. 300 m

IZVORSKA

VODA

Kaptaà-

IzvorRa{~e- 1,

Lociran

neposredno vo

podno`jeto na Pl.

@eden

10 63SK055

N 42 02 52.8 E 21 15 13.1 Elev. 300 m

IZVORSKA

VODA

Kaptaà-

IzvorRa{~e- 2,

Lociran na plato,

vo podno`jeto na

Pl. @eden i

pretstavuva zbir

na podzemnite

vodi na eden

po~irok potez.

29

2 63PO037

N 420 02’ 30.7’’ E 210 08’ 07.6’’ Z 396 m

N 46 55316

E 75 11647

ARTESKA

VODA

Bu{otinata e dlaboka 90

m. i e do muslimanskite

grobi{ta vo s..

KOPANCE,

3 63PO038

N 420 02’ 52.8’’ E 210 08’ 13.1’’ Z 397m

N 46 55 998

E 75 11772

ARTESKA

VODA

Bu{otinata e dlaboka 95

m. i e vo dvorot na

Amneti Mehmet s..

KOPANCE, (kaj

xamijata )

4 63PO039

N 420 03’ 49’’ E 210 08’ 40’’ Z 386 m

N 46 57723

E 75 12066

ARTESKA

VODA

Bu{otinata e dlaboka

96m. i e vo dvorot na

pogonot za fla{irawena

vodata -Menada, s.

RAOTINCE.

5 63PO040

N 420 03’ 44.3’’ E 210 08’ 24.7’’ Z 394 m

N 46 57587

E 75 12036

ARTESKA

VODA

Bu{otinata e dlaboka ssa

90m. i e na leviot breg

na Rekata Vardar vo

blizina na mostot vo s.

RAOTINCE (javna

maalska ~e{ma)

6 63PO041

N 420 03’ 49.0’’ E 210 08’ 40.0’’ Z 386 m

N 46 57583

E 75 12117

POVR[INSK

A VODA

(R. VARDAR)

Povr{inska voda (R.

Vardar, s. RAOTINCE,

na desniot breg,

neposredno pred mostot

na Rekata)

7 63PO043 N 420 04’ 20,72’’ E 210 07’ 6,617’’ Z 395 m

N 46 57708

E 75 10239 ARTESKA

VODA

Bu{otinata e dlaboka ssa

85 m. i e vo krugot na

Fabrikata JUGOHROM -

ALOIS, JEGUNOVCE

30

5.1.1.2. Adaptacija/obnova na stari piezometri

Analizirajki gi sostojbite na istraùvanite podra~ja, dopolnitelno, be{e

oceneto deka informaciite koi moè da se dobijat preku sledeweto na kvalitetot i

nivoto na podzemnite vodi vo Piezometarot so dlabo~ina od 65 m, lociran vo dvorot i

svoina na Zvonko Zdravkovski, s.. Kopance a na koj mu treba{e obnova/rehabilitacija,

vidi Sl. 5.1.4. kako i 3-te stari piezometri vo s.Dvorce (koristeni za prethodni

istraùvawa povrzani so vlijanieto na F-kata Jugohrom od Jegunovce vrz vodata od

Izvorot Ra{~e3), vidi Sl. 5.1.5., bi moèle da pridonesat kon utvrduvaweto na

korelacijata pome|u @ednskite podzemni vodi i ostanatite povr{inski i podzemni

vodi od neposrednata okolina, istite bea obnoveni i vklu~eni vo istraùvawata.

Sl. 5.1.4. Piezometarot so dlabo~ina od 65 m, lociran vo dvorot na Zvonko Zdravkovski , s.. Kopance

Sl. 5.1.5. Profil na piezometri vo s.

Dvorce

Karakteristiki na ovie obnoveni/rehabilitirani piezometri, dadeni se

vo Tab.5.1.1.3.,

3 Elaborat za „Vlijanieto na f-kata Jugohrom vrz podzemnite vodi ...., Inst.Jaroslav êrni, Belgrad, 1989.

31

TABELA- 5.1.3. PREGLED NA OBNOVENI KONTROLNI PIEZOMETRI VO

KOPANCE I DVORCE R.

b.

Me|unarodn

a Oznaka

na

piezometar

ot

Lokacija na

Piezometar

Koordinati

F

( mm)

Dlabo~ini (cm)

Y

X

Z(m)

nad

moreto

Bu{e

no

(cm)

Nivo(cm) 26.05.2011

(absolutna

kota vo

metri nad

moreto)

Dno

(cm)

1

63PO035

s. Kopance, (vo dvorot na Z.Zdravkovski

E 21 08 31,6 ( 7512203,20)

N 42 02 49,9 (46 55 917,91)

399,96±0,03m 140

6500

384,16m na

12.10.2011)

6450

2

63SK046

(stara

oznaka: No.

40/1)

Dvorce, Desno

od R.. Vardar (Vo.

niva)

E 42°06'4.66"

(7 514 949,27)

N 21°07'22.0"

(4 662 026,05)

342,41±0,03

100

1000 460

(338,11 ±0,03)

945

3

63SK047

(stara

oznaka: No.

41/1)

Dvorce, Desno

od R.. Vardar (Vo.

niva)

42°06'08.4

9"

(7 514 938)

21°10'30.7"

(4 662

047,59)

342,55±0,0

3

100

1000

522

(338,7±0,03

)

908

4

63SK048

(star.oznak

a: No. 42/1)

Dvorce,

Levo od R.. Vardar

(Vo. niva)

42°06'10,63" (7 514 913,49)

21°10'30.59"

(4 662 097,24)

342,90±0,0

3

100

1000

390

(339,7±0,03

)

800

32

Tehni~ka obrabotka i testirawe na piezometarot 63PO 035

. Osnovnite tехнички карактеристики на piezometarot 63 PO035, dadeni se vo

slednata Tab.5.1.4.

ТАБЕЛА БР.5.1.4. TЕХНИЧКИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА PIEZOMETAROT 63PO 035

Технички параметри на

piezometarot Интервал

(m) Опис

(m, mm)

Пречник на дупчење 0,0-65,0 220 mm

Длабина на бунарот 0,0- 65,0 65,0 m

Пречник на вградена конструкција

0,0- 65,0 140 mm, PVC, 10 Bari

Должина на полни цевки 0.0- 20.0, и60,0- 65,0

25.0 m

Должина на перфорирани цевки

20.0 - 60,0 40.0 m

Должина на таложник 60,0 - .65,0 5 m

Вграден филтерски гранулат

10,0- 65,0 55,0 m

Глинен тампон 0,0 - 10,0 10,0 m

Ниво на подземна вода 14,80 ,0 Слободно НПВ

Литолошки опис на дупнатината 63PO 035

Во текот на дупчењето перманентно е вршеno картирање на извадениот материјал,od

strana na izveduva~ot, ~ij geolo{ki профил е прикажан во Tаб. 5.1.5. i Sl.5.1.6.

ТАБЕЛА 5.1.5. ЛИТОЛОШКO-ХИДРОГЕОЛОШКИ ОПИС НА PIEZOMETAROT

63PO 035 Примерок

Бр. Од

(m)

До

(m)

1 0 20 Површински растресит матереријал:мешавини од

mermerni bre~i,konglomerati i drobina soproslojci na glina

2 20 65 me{avina od crvena glina ,pesok i ~akal i mermerna drobina

33

Sl. 5.1.6.Konstrukcija i geolo{ki profil na piezometarot 63PO035, s. Kopance

34

Пробно тестирање na piezometarot 63PO 035

Testiraweto na piezometarot 63PO035, so НПВ = 15,33 м., извршено е со 3 различни

капацитети и 3 динамички нивоа, во вкупно времетраење од по 24 часа na sekoe dinami~ko nivo ili vkupno vreme traewe od 72 ~asa, vidi Таб. 5.1.6 - 9.

Исто така за дупнатината е работен и тест за повраток на NPV во дупнатината, а добиените резултати се прикажани во табелата 5.1.10. На Sl.5.1 7. се дадени дијаграмите на зависнпста на издашнпста на бунарпт пд снижуваоетп Q = f ( S) ,

kade мпже да се кпнстатира дека кривплинскипт пблик на дијагрампт укажува на збиен тип на издан сп

слпбпднп нивп.

ТАБЕЛА 5.1.6. ТЕСТ НА ЦРПЕЊЕ – I ДИНАМИЧКО НИВО, Q1 = 2,44 l/s

Датум Време

(t) час/мин

НПВ

Динамичко

(m)

Снижување

S1 (m)

25. 05. 2011 7.00 15.33 0,00

25. 05. 2011 7.01 15.50 0.50

25. 05. 2011 7.02 15.65 0.65

25. 05. 2011 7.03 15.70 0.70

25. 05. 2011 7.04 15.85 0.85

25. 05. 2011 7.05 15.95 0.95

25. 05. 2011 7.10 16.10 1.10

25. 05. 2011 7.20 17.80 2.80

25. 05. 2011 7.30 17.95 2.95

25. 05. 2011 8.00 18.10 3.10

25. 05. 2011 8.30 18.10 3.10

25. 05. 2011 9.00 18.10 3.10

25. 05. 2011 11.00 18.10 3.10

25. 05. 2011 14.00 18.10 3.10

25. 05. 2011 16.00 18.10 3.10

25. 05. 2011 17.00 18.10 3.10

25. 05. 2011 18.00 18.10 3.10

26. 05. 2011 6.00 18.10 3.10

26. 05. 2011 6.30 18.10 3.10

26. 05. 2011 7.00 18.10 3.10

35

ТАБЕЛА 5.1.7. ТЕСТ НА ЦРПЕЊЕ - II ДИНАМИЧКО НИВО, Q2 = 3,80L/S

ТАБЕЛА 5.1.8.ТЕСТ НА ЦРПЕЊЕ – III ДИНАМИЧКО НИВО, Q3 = 5,00L/S


(t) час/мин

НПВ

Динамичко

(m)

Снижување

S1 (m)

26. 05. 2011 7.00 18.10 3,10

26. 05. 2011 7.01 18.50 3.50

26. 05. 2011 7.02 18.65 3.65

26. 05. 2011 7.03 18.80 3.80

26. 05. 2011 7.04 19.50 4.50

26. 05. 2011 7.05 19.95 4.95

26. 05. 2011 7.10 20.00 5.00

26. 05. 2011 7.20 20.10 5.10

26. 05. 2011 7.30 20.10 5.10

26. 05. 2011 8.00 20.10 5.10

26. 05. 2011 8.30 20.10 5.10

26. 05. 2011 9.00 20.10 5.10

26. 05. 2011 11.00 20.10 5.10

26. 05. 2011 14.00 20.10 5.10

26. 05. 2011 16.00 20.10 5.10

26. 05. 2011 17.00 20.10 5.10

26. 05. 2011 18.00 20.10 5.10

27. 05. 2011 6.00 20.10 5.10

27. 05. 2011 6.30 20.10 5.10

27. 05. 2011 7.00 20.10 5.10


(t) час/мин

НПВ

Динамичко

(m)

Снижување

S1 (m)

27. 05. 2011 7.00 20.10 5,10

27. 05. 2011 7.01 29.30 5.30

27. 05. 2011 7.02 29.45 5.45

27. 05. 2011 7.03 29.50 5.50

27. 05. 2011 7.04 22.10 7.10

27. 05. 2011 7.05 22.90 7.90

27. 05. 2011 7.10 23.20 8.20

27. 05. 2011 7.20 23.90 8.90

27. 05. 2011 7.30 24.10 9.20

27. 05. 2011 8.00 24.20 9.20

27. 05. 2011 8.30 24.20 9.20

27. 05. 2011 9.00 24.10 9.20

27. 05. 2011 11.00 24.20 9.20

27. 05. 2011 14.00 24.20 9.20

27. 05. 2011 16.00 24.20 9.20

27. 05. 2011 17.00 24.20 9.20

27. 05. 2011 18.00 24.10 9.20

28. 05. 2011 6.00 24.20 9.20

28. 05. 2011 6.30 24.20 9.20

28. 05. 2011 7.00 24.20 9.20

36

ТАБЕЛА 5.1.9. РЕЗУЛТАТИ ОД ТЕСТИРАЊЕ НА PIEZMETAROT 63PO035 НПВ

Статичко

(m)

НПВ Динамичко

(m)

Капацитет Q ( l/s)

Снижување S (m)

Време t(h).

Специфично снижување - q

(l/s/m)

15.33 18.10 Q1= 2,44 S1 =3.10 24 0.79

15.33 20.10 Q2 =3,80 S2 =5.10 24 0.74

15.33 24,20 Q2 = 5,00 S3 =9.20 24 0,54

ТАБЕЛА 5.1.10. ПОВРАТОК НА PIEZOMETAR 63 PO035

Posle povratokot na nivoto vo piezometarot 63PO035, se nabluduva{e i mere{e nivoto

na podzemnata voda u{te vo vreme traewe od 96 h

Пресметка на хидрогеолошките параметри

Врз основа на геолошката градба на теренот, хидрогеолошките карактеристики на

издвоените литолошки членови, како и добиените резулатати од тестирањето на piezometarot,

извршена е пресметка на основните хидрогеолошки параметри на водоносната средина.

Параметрите од тестирањето на дупнатина 63PO035 prethodno veke bea prika`ani во

Таб.5.1.9. Коефициентот на трансмисивноста односно на водопроводноста Т е пресметан за

нестационарни услови на филтрација при што е користен дијаграмот на зависноста на S = f (lg t)

кој е прикажан на Sl.5.1.7-8.

За пресметувавње на коефициентот на трасмисивност е користена следната формула:


T час/мин.

Повраток на ниво

S (m)

28.05. 2011 7.00 9.20

28.05. 2011 7.01 11.10

28.05. 2011 7.02 11.20

28.05. 2011 7.03 12.17

28.05. 2011 7.04 13.90

28.05. 2011 7.05 14.90

28.05. 2011 7.10 15.33

28.05. 2011 7.20 15.33

28.05. 2011 7.30 15.33

28.05. 2011 8.00 15.33

28.05. 2011 9.00 15.33

37

Т = 0.183 Q/ (S2 – S1) x ln t2/t1 (m2/s)

T – коефициент на трансмисивноста

Q – капацитет на istra`no - eksploatacioniot piezometar 63 PO35

S2 и S1 – снижување на нивото во текот на црпењето

t2 и t1 - време кое се очитува од дијаграмот S = f (lg t)

Од дијаграмот S = f (lg t) се добива: S1 = 8.20 m, S2 = 9.25 m, t1 = 10, t2 = 30

За капацитет на piezometarot Q = 5 l/s се добива дека коефициентот на трансмисивноста изнесува

Т = 2,1 x 10-2

m2/s.

Коефициентот на филтрација Kf е добиен од формуlata T = M x Kf

Kf = T/M

M – дебелина на водоносната средина која изнесува 20 m.

Kf = 1,05 x 10-3

m/s.

38

Sl 5.1.7 . Diagram na zavisnost na izda{nosta od vremeto Q=f(t) i Diagram na

zavisnosta na sni`uvaweto S= f(t)

39

Sl.5.1.8. Diagram na zavisnost izda{nosta i specifi:nata izda{nost od sni`uvaweto

na piezometarot 63PO35 ,lokalitet s.Kopance Dolen Polg

40

5.1.1.3. Novoizgradeni piezometriski konstrukcii

So cel, podetalno da se definiraat sostojbite na potegot s.Kopance-s.Raotince, kade

{to najmnogu se o~ekuva{e prodor na podzemnite vodi kon @edenskiot masiv, bea izbrani

poveke lokacii na koi se instaliraa novi piezometri, vidi Tab. 5.1.11.,

TABELA- 5.1.11. OSNOVNI PODATOCI ZA NOVOIZGRADENITE PIEZOMETRI

Red.

Br.

ME\UNAROD

EN KOD

KOORDINATI GAUS-KRIGEROVI

koordinati PRIRODA NA

VODATA

ZABELE[KA

1

63PO029 N 420 02’ 27.9’’ E 210 08’ 25.10’’ Z 410 m

N 46 55 237,95

E 75 12057,26

Z 412,91±0,03m

PODZEMNA

VODA

Probna bu{otina

so dlabo~ina od 17m,

s. Kopance (blizu

Bu{otina Br. 42 od

Keki})

2 63PO030 N 420 02’ 23.2’’ E 210 08’ 23.2’’ Z 420 m

X 46 55 093,90 Y 75 12 010,55

Z 422,32±0,03m

PODZEMNA

VODA

Bu{otina so

dlabo~ina od 110m ,

pod rezervoarot za

vodosnabduvawe vo s.

Kopance

3 63PO031 N 420 02’ 27.9’’ E 210 08’ 25.10’’ Z 410 m

N 46 55 237,95

E 75 12057,26 Z 412,91±0,03m

PODZEMNA

VODA

Bu{otina so

dlabo~ina od 45m, s.

Kopance (blizu do

Bu{otina Br. 42 od

Keki})

4 63PO032

N 420 02’ 26.0’’ E 210 08’ 10.0’’ Z 398 m

N 46 55 176,77

E 75 11707,11

Z 394,89±0,03m

DLABOKA

PODZEMNA

VODA

Vo niva , s.

KOPANCE, so

dlabo~ina od 75m

(NPV: 391,24m na

12.10.2011)

5 63PO033 N 420 03’ 60,5’’ E 210 08’ 96.10’’ Z 410 m

N 46 57349,57

E 75 12816,70

Z 422,25±0,03m

PODZEMNA

VODA

Bu{otina so

dlabo~ina od 100 m,

pozadi {koloto vo s.

Kopance,

6 63PO034 N 42o 02‟ 0,7‟‟ E 210 08‟ 23,8‟‟

Z 383,30±0,02 m

N 4658103,33 E 7512030,11 Z 383,30±0,02 m

PODZEMNA

VODA

Bu{otina so

dlabo~ina od 12 m,

vo dvorot na Bo{ko

Spasovski, s

Raotince

41

Izведба na истражен пиезометар 63PO 029

Vrz osnova na prou~uvawe na postojnata geolo{kata i hidrogeolo{ka

dokumentacija i realiziranite rekognoscirawa na terenot od Polo{kata Kotlina,

a so cel da se vostanovat trasite na te~ewe na povr{inskite i podzemnite vodi kon

@edenskiot Masiv i Skopskata Kotlina, so poseben osvrt na odnosite na

podzemnite vodi vo Dolen Polog i @edenskiot akvifer, najprvin se fokusiravme

podetalno da se definiraat sostojbite na potegot s.Kopance-s.Raotince, kade {to

najmnogu se o~ekuva{e prodor na podzemnite vodi kon @edenskiot masiv. Za taa

namena bea izbrani poveke lokacii na koi se izvedoa novi istra`ni piezometri.

Pred da se izberat novite lokacii na novoizgradenite piezometri se izdup~i edna

probna bu{otina so dlabina od 17 m vo neposredna blizina na izrabotenata

bu{otina B-42 od strana na Keki} (1973)4. Ovaa probna bu{otina se izvede so cel

da se definira geolo{kiot sostav na zastapenite geolo{ki sedimenti vo zonata na

prelevawe na freatskata i arteska izdan vo karstnata izdan,zatvorena so glina i

dosta zaglineta mermerna drobina kako produkt na raspa|awe na zastapenite

mermerni masi od @edenkiot masiv. Po izvr{enoto geolo{ko kartirawe na

izvadeniot materijal vo koj se registriraa mermerni bre~i,konglomerati i

drobina so glina se definiraa zastapenite litololoki ~lenovi. Ova istra`na

bu{otina ja opremivme kako istraèn piezometar so me|unaroden kod 63 PO 029

,~ija konstrukcija i geolo{ki profil e prikaàn na Sl. 5.1.9.

Od Hidrogeolo{ki aspekt moè da se kaè deka istra`niot piezometar ja

postigna svojata cel. Nivoto na podzemnata voda (NPV) e na mnogu podlaboka kota

vo odnos na arteskite i subarteskite izdani registrirani vo Dolen Polgog , kako

{to e slu~ajot so istra`niot piezometar kade e registrirana subarteska izdan na

podzemna voda na dlabina od 3,90 m ispod kotata na terenot.

42


Piezometarot so oznaka 63 PO 030, e izdup~en na samiot obod na @edenskiot karst

ispod rezervoarot za vodosnabduvawe na s.Kopance so ∅ = 140 mm i dlabo~ina od 110

m. Negoviot geolo{ki profil e prika`an na Sl. 5.1.10. Od prika`aniot profil se

gleda deka do krajnata dlabina pominuva preku sivo beli masivni mermerni

varovnici , koi se dosta karstifikuvani i tektonski dosta o{teteni ~ii puknatini

i naprslini se ispolneti so crvena glina. Dupnatinata na piezometarot 63PO030 e

Sl.5.1.9.Konstrukcija i geol. profil na piezometarot 63PO029, s.Kopance

43

izbu{en so ma{ina tip “HANJIN – POWER 6000” , so udarno- rotacionen metod na

dup~ewe so kompprimiran vozduh, Sl.5.1.11. Treba da se napomene deka pri

dup~eweto na ovoj istra`en piezometar vo tekot na dup~eweto e registrirana pojava

na podzemna na 90m . Me|utoa, so cel da se navleze podlaboko, u{te desetina metri

vo mermeriziranite varovni~ki masi propadna celiot bu{a~ki pribor koj ostana

zaroben vo dupnatinata, Sl.5.1.11a. .

Sl. 5.1.10. Konstrukcija i geolo{ki profil na piezometarot 63PO030, s. Kopance

44

Priborot za zemawe na mostra za voda na dlabina od 110 m, propadna vo

otvorena karstificirana kaverna vo vid na podzemna pe{tera dlaboka i preku

200m., Sl. 5.1.12. Propa|aweto na dup~a~kiot pribor vo ovaa istra`na dupnatina vo

tekot na dup~eweto pokaà deka ovie mermeriziran masivni varovnici se

odlikuvaat so kavernozna {uplivost, bidejki vrzivnoto tkivo(koe e so karbonaten

sostav )so sufozija na podzemnite vodi e isprano. Imajki go seto toa vo obzir ovie

karpesti masi na izrabotenata Hidrogeolo{ka karta na Polo{kata kotlina ( vidi

poodle vo tekstot, poglavje 5.1.4.) se staveni vo kategorijata na karstna poroznost

odnosno reonirani kako karsten tip na izdani.


Piezometarot so oznaka 63PO031, e izdup~en so = 240/140 mm i dlabo~ina od

45,0m. Piezometarskata konstrukcija od PVC cevki e so perforacijata od 15 %

koja zapo~nuva od 18.m nadolu pa se do 40.m. Negoviot geolo{ki profil e

prikaàn na Sl. 5.1.13. Od prikaàniot profil se gleda dominacija na mermerni

bre~i,konglomerati i mermerna drobina koja e dosta zaglineta. Pri

Sl. 5.1.11. Dup~ewe na piezometar 63 PO 030 , so ma{ina tip “HANJIN – POWER

6000” vo s.Kopance -Dolen Polog.

Sl. 5.1.11a. Zaglaven pribor vo dupnatinata 63PO030, pri

obid da se zgolemi dlabo~i-natana istata.

Sl.5.1.12. Priborot za zemawe na

mostra za voda propadna vo otvorena karstifici-rana kaverna i preku 200m dlabina.

45

kartiraweto na jadroto, izvadeniot nabu{en material pokaà deka mermernata

drobina e dosta zaglineta i do dlabina od 45 m ne se registrirani podzemni vodi

,{to ne zna~i deka na pogolema dlabina nema da se pojavat. Na osnovu

hidrogelo{kite karakteristiki na zaglinetiot mateijal moè da se kaè deka

ovie sedimenti pretstavuvaat hidrogeolo{ka bariera izme|u freatskite i

arteskite izdani od Polo{kata kotlina od edna strana i @edenskiot karsten

masiv od druga strana, odnosno, registriranite podzemni vodi vo karstnata izdan

se na mnogu podlaboka kota kako {to e registrirano vo zaru{eniot piezometar

63 PO 031, ~ie nivo e ispod 110 m.

Sl. 5.1.13.Konstrukcija i geol. profil na piezometarot 63PO031, s. Kopance

46


Za sogleduvawe na kompletnite hidrogeolo{ki parametri so cel utvrduvawe na

korelacijata pome|u @ednskite podzemni vodi i ostanatite povr{inski i podzemni

vodi od neposrednata okolina vo reonot s Kopance izveden e istra`en piezometar

63PO 032, ~ij geolo{ki profil e prika`an na Sl.5.1.14.

Истражнiot пpiezometar 63 PO 032, vidi Tab.12., e izveden po следниот

redosled :

Дупчеоеto е изведенп сп пречник на дупчеое ф-220 mm дп длабина пд 75m сп

рптаципна метпда на дупчеое и сп примена на сппдветен флуид заради

пдржуваое на стабилнпста на зидпвите на дупнатината вп тек на дупчеоетп;

Зацевуваоетп на пиезометарот е изведенп сп кпнструкција пд (пплиетиленски

PVC цевки), пречник ф-140 mm кпи вп izdanskiot del se perforirani;

Вграден филтерски гранулат вп мегупрпстпрпт меду вградената кпнструкција и зидпт

на бунарпт пд речен сепариран песпк сп пречник (4- 8 mm), сп цел спздаваое на

пбратен филтер вп зпната мегу зидпт на кпнструкцијата и зидпт на дупнатина;

Вградуваое на глинен тамппн вп меду прпстпрпт меду вградената кпнструкција и

зидпт на бунарot вп интервал пд 0,0- 5,0 м.;

Опремуваое на устиетп на бунарпт сп ппклппец и катанец сп цел заштита на истипт

пд загадуваое и уништуваое;

Тестираое на истражнипт бунар направенп е сп цел дефинираое на

хидрпгеплпшките параметри на вппднпсните средини и пдредуваое на капацитет

на истипт и прппишуваое на сппдветен режим на hidrogeolo{ko nabluduvawe. За

пваа намена направенп е ппединечнп црпеое на истражнипт бунар сп 2 различити

капацитети на црпеое вп времетраеое нпд пп 24 часа за 1 црпеое или вкупнп 72

часа црпеое и ппстигнуваое на 2 хидрпдинамички нивпа на снижуваое на

ппдземните впди, и пратеое на дптпкпт на впдата пп прекинпт на црпеоетп вп

времетраеое пд 12 часа;

Litolo{kiot sostav na izdup~eniot material e sledniot:

od 0.00-12,00 m., rastresit povr{inski material,me{avona od mermerni bre~i,konglomerati i drobina malku zaglineti na poedini intervali. od 12-50,00 m. ,crvena glina imermerna drobina dosta zaglineta; od 50-75,00 m. , sivo beli masivni karstificirani varovnici.

47

Sl. 5.1.14. Konstrukcija i geol. profil na piezometarot 63PO032, s. Kopance

48

ТАБЕЛА БР.5.1.12. TЕХНИЧКИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА PIEZOMETAROT 63PO 032

Технички параметри на

piezometarot Интервал

(m) Опис

(m, mm)

Пречник на дупчење 0,0-75,0 220 mm

Длабина на бунарот 0,0- 75,0 65,0 m

Пречник на вградена конструкција

0,0- 65,0 140 mm, PVC, 10 Bari

Должина на полни цевки 0.0- 24.0, и 48,0- 58,0

34.0 m

Должина на перфорирани цевки

24.0 - 48,0 i 58,0- 70,0 36.0 m

Должина на таложник 70,0 - .75,0 5 m

Вграден филтерски гранулат

6,0- 75,0 59,0 m

Глинен тампон 0,0 - 6,0 6,0 m

Ниво на подземна вода 3,90 ,0 Слободно НПВ

ТАБЕЛА БР.5.1.13.TEST NA CRPEWE ZA PRVO, VTORO I TRETO SNI@UVAWE

NA PIEZOMETAROT 63PO 032

TEST NA OPITNO CRPEWE ZA PIEZOMETAR 63 PO 032

Lokalitet s.Kopance-Dolen Polog

PRVO SNI@UVAWE

VREME

PROTOK

Predlo`ena Vodomer

Q

Data Vreme dinamika sni`uva

we ~itanje

(min) (m) (m3) (l/s)

19.05.2011 14:00 0 2,00 1,00

19.05.2011 14:01 1 2,80 1,00

'19.05.2011 14:02 2 3,70 1,00

'19.05.2011 14:03 3 4,30 1,00

'19.05.2011 14:04 4 4,90 1,00

'19.05.2011 14:05 5 5,40 1,00

49

'19.05.2011 14:07 7 5,80 1,00

'19.05.2011 14:09 9 6,20 1,00

'19.05.2011 14:12 12 6,30 1,00

'19.05.2011 14:15 15 6,40 1,00

'19.05.2011 14:20 20 6,45 1,00

'19.05.2011 14:25 25 6,50 1,00

'19.05.2011 14:30 30 6,55 1,00

'19.05.2011 14:40 40 6,61 1,00

'19.05.2011 15:00 60 6,64 1,00

'19.05.2011 15:30 90 6,67 1,00

'19.05.2011 16:00 120 6,70 1,00

'19.05.2011 16:30 150 6,73 1,00

'19.05.2011 17:00 180 6,73 1,00

'19.05.2011 18:00 240 6,75 1,00

'19.05.2011 20:00 360 6,75 1,00

'19.05.2011 22:00 480 6,75 1,00

TEST NA OPITNO CRPEWE za piezometar 63 PO 032


VTORO SNI@UVAWE

VREME

PROTOK

Predlo`ena Vodomer Q

Data Vreme dinamika sni`uvawe ~itanje

(min) (m) (m3) (l/s)

19.05.2011 22:00 0 6,75 1,50

19.05.2011 22:01 1 7,90 1,50

19.05.2011 22:02 2 8,85 1,50

19.05.2011 22:03 3 9,70 1,50

19.05.2011 22:04 4 10,55 1,50

19.05.2011 22:05 5 11,10 1,50

19.05.2011 22:07 7 11,43 1,50

19.05.2011 22:09 9 11,60 1,50

19.05.2011 22:12 12 11,70 1,50

19.05.2011 22:15 15 11,75 1,50

19.05.2011 22:20 20 11,80 1,50

19.05.2011 22:25 25 11,83 1,50

19.05.2011 22:30 30 11,85 1,50

19.05.2011 22:40 40 11,87 1,50

19.05.2011 23:00 60 11,90 1,50

19.05.2011 23:30 90 11,92 1,50

19.05.2011 00:00 120 11,95 1,50

50

19.05.2011 00:30 150 11,97 1,50

19.05.2011 01:00 180 11,99 1,50

19.05.2011 02:00 240 12,00 1,50

19.05.2011 04:00 360 12,00 1,50

40682,00 06:00 480 12,00 1,50

TEST NA OPITNO CRPEWE za piezometar 63 PO 032


TRETO SNI@UVAWE


PROTOK


Data Vreme dinamika Depresija ~itanje

(min) (m) (m3) (l/s)

20.05.2011 06:00 0 12,00 2,00

20.05.2011 06:01 1 14,22 2,00

20.05.2011 06:02 2 15,53 2,00

20.05.2011 06:03 3 16,40 2,00

20.05.2011 06:04 4 17,10 2,00

20.05.2011 06:05 5 17,77 2,00

20.05.2011 06:07 7 17,95 2,00

20.05.2011 06:09 9 18,08 2,00

20.05.2011 06:12 12 18,12 2,00

20.05.2011 06:15 15 18,16 2,00

20.05.2011 06:20 20 18,19 2,00

20.05.2011 06:25 25 18,21 2,00

20.05.2011 06:30 30 18,23 2,00

20.05.2011 06:40 40 18,25 2,00

20.05.2011 07:00 60 18,27 2,00

20.05.2011 07:30 90 18,28 2,00

20.05.2011 08:00 120 18,29 2,00

20.05.2011 08:30 150 18,29 2,00

20.05.2011 09:00 180 18,30 2,00

20.05.2011 10:00 240 18,30 2,00

20.05.2011 12:00 360 18,30 2,00

20.05.2011 14:00 480 18,30 2,00

51

ТАБЕЛА БР.5.1.14. TEST NA OPITNO CRPEWE, VRA]AWE NA NIVOTO NA

VODATA VO PIEZOMETAROT 63PO 032

TEST NA OPITNO CRPEWE

VRA]AWE NA NIVOTO

VREME BUNAR

PROTOK Prilog 4g

PEB-1


Data Vreme dinamika Depresija ~itanje

(min) Sb(m) (m3) (l/s)

'20.05.2011 14:00 0 18,30

'20.05.2011 14:01 1 14,10

20.05.2011 14:02 2 10,60

'20.05.2011 14:03 3 7,70

'20.05.2011 14:04 4 5,40

'20.05.2011 14:05 5 4,50

'20.05.2011 14:07 7 3,70

'20.05.2011 14:09 9 3,15

'20.05.2011 14:12 12 2,96

'20.05.2011 14:15 15 2,54

'20.05.2011 14:20 20 2,40

'20.05.2011 14:25 25 2,31

'20.05.2011 14:30 30 2,21

'20.05.2011 14:40 40 2,13

'20.05.2011 15:00 60 2,07

'20.05.2011 15:30 90 2,04

'20.05.2011 16:00 120 2,04

'20.05.2011 16:30 150 2,02

'20.05.2011 17:00 180 2,00

'20.05.2011 18:00 240 2,00

'20.05.2011 20:00 360 2,00

'20.05.2011 22:00 480 2,00

52

ТАБЕЛА 5.1.15. РЕЗУЛТАТИ ОД ТЕСТИРАЊЕ НА PIEZMETAROT 63PO032

Капацитет

Q ( l/s)

Снижување

S (m)

Време

t(h).

Специфично снижување - q (l/s/m)

Q1= 1,00 S1 =6,75 8 0.79

Q2 =1,50 S2 =12,00 8 0.74

Q2 = 2,00 S3 =18,30 8 0,54

Vrz osnova na parametrite dobieni pri probnoto testirawe se

konstruirani se dijagrami na crpewe, na koi se prika`ani zavisnostite Q = f (S) i q = f (S), Sl. 5.1.16 i S = f (log t), Sl. 5.1.17.

53

Sl 5.1.16 . Diagram na zavisnost izda{nosta i specifi~nata izda{nost od

sni`uvaweto na piezometarot 63PO032 ,lokalitet s.Kopance Dolen Polog

54

Sl 5.1.17 . Diagram na zavisnost na sni`uvaweto od vremeto S=f(t) na

piezometarot 63PO32 ,lokalitet s.Kopance Dolen Polog

55

Пресметка на хидрогеолошките параметри

Presmetuvaweto na hidrogeolo{kite parametri za piezometarot 63PO32 ,lokalitet s.Kopance Dolen Polog e napraveno vrz osnova na dobienite podatoci pri probnoto testirawe.

Koeficient na vodopropusnost

Koeficientot na vodoprovodnosta vo terenski uslovi e presmetan preku dijagramot

S = f (log t) (Sl .5.10) i formulata:

1

2

12 t

tlog

SS

Q183.0T

100

1000log

25.1596.17

002.0183.0

T

smT /000135.0 2

smT /1035.1 24 denmT /664.11 2

Koeficient na filtracija

Koeficientot na filtracija K (m/s) e odreden od odnosot pome|u koeficient na vodoprovodnost i vkupnata mo}nost na vodonosnata sredina koja e zafatena so bunarot:

M

TK

5.11

000135.0K

smK /000011743.0

smK /10174.1 5 denmK /015.1

56


Piezometarot so oznaka 63PO 033, e izdup~en so = 240/140 mm do dlabo~ina od

100,0m. Piezometarskata konstrukcija od PVC cevki e so perforacijata od 15 % ,

koja zapo~nuva od 45.m nadolu pa se do 95.m. Negoviot geolo{ki profil e prika`an

na Sl. 5.1.18. Od prika`aniot profil se gleda deka e izdup~en karstificiran

masiven mermer od @edenskiot masiv vo reonot na s.Kopance-Dolen Polog. Toa se

masivni do bankoviti, pove}e ili pomalku mermerisani varovnici, po nekoi delovi

se dolomiti~ni. Po boja se sivi, sivo-beli do crvenkasti. Karstificirani se i

tektonski pokr{eni. Vo tekot na dup~eweto se registriran pogolem broj na

puknatini so {irina od 3-5 sm ispolneti so glina crvenkasta boja. Na interval od

70-90 m. istotaka se registriran pogolemi {uplini kade vo tekot na dup~eweto

doa|alo do propa|awe na dup~akiot pribor. Posle zavr{uvaweto na dup~eweto do

100m e reguistrirana podzemna voda na 90m odnosno voden stolb od 10 metara ,

me|utoa, posle desetina dena vodata se potpolno gubi po na{e mislewe kako

posledica na pro~istuvawe na zapolnetite karstificirani {uplini ,odnosno ,

puknatini so glina i posle toa ne e pove}e registrirano pojava na podzemna voda

vo piezometarot 63PO 033.

Sl. 5.1.18.Konstrukcija i geol. profil na piezoetarot .63PO033,s.Kopance

57


Istra`niot piezometar 63PO 034 izveden e so dlabina od 12 m, i e lociran vo

dvorot na Bo{ko Spasovski, s. Raotince. Konstrukcijata i geolo{kiot profil na

piezometarot se prikaàni na Sl. 5.1.19.

Na osnova na geolo{koto kartirawe, registrirano e naizmeni~no smenuvawe

na proslojci na srednozrni do krupnozrni pesoci ~akali koji na poedini intervali

se dosta zaglineti so glina crvena boja. Nivoto na podzemnite vodi dosta e

promenlivo vo zavisnost od hidrolo{kite uslovi vo tekot na godinata . Posle

golemi vrneì i do`dovi doa|a do zgolemuvawe na nivoto na povr{inskite vodi na

Vardar i do golemi poplavi. Site ovie pojavi doveduvaat do oscilaci na NPV vo

piezometarot 63PO034, taka da tie se dviàt od 5-10m ispod kotata na terenot a vo

eden period i na 13,5m.

Sl. 5.1.19. Konstrukcija i geolo{ki profil na piezometarot 63PO034,

s. Raotince

Karekteristi~no za ovoj piezometar e toa {to se nao|a vo zona na intenzivno

propa|awe na terenot vo neposredna blizina na ku}ata na Bo{ko Spasovski, kade se

registrirani kontinuirani propa|awa od 1-2m vo dlabina, a vo isto vreme i popolnuvan

odneseniot zemjen material, vidi Sl. 5.1.20. Treba da se napomene deka vo neposredna

blizina se nao|a i najgolemoto propa|awe na terenot vo s. Raotince poznato pod imeto

“propadi{te” ili vo sru~nata literatura poznat kako ponor vo koj e vr{eno i boewe za

doka`uvawe na hidrolo{ka odnosno hidrogeolo{ka vrska pome|u ponorite na

periferniot rab na Polo{kata kotlina i izvorot Ra{~e , Sl. 5.1.21.

5.1.1.4. Instalacija na visinski do`domer

Za dobivawe na ponovi podatoci za atmosferskite talozi vo slivnoto podra~je na

`edenskiot masiv instalirana e edna nova vodomerna stanica na atmosferski talozi, nad

Sl. 5.1.20. Patekata pred vlezot od domot na

Bo{ko Spasovski, s Raotince, postojano

tone, kako rezultat na intenzivnite struewa

na podzemnite vodi od Dolen Polog kon

@eden.

Sl. 5.1.21. Ponorot kaj mesnosta

Propadi{te, s Raotince, vo koj se

vr{eni prethodni inektirawa na

traseri (1959-63god.)

59

Planinata @eden. Instaliranata Stanica e od tipot na Totalizator so kontinuirano

kolektirawe na precipitatite a povremeni (poradi nepristapniot teren) merewa (4-5 pati vo

tekot na godinata) za atmosferskite talozi, instalirana na lokacijata "Ba~ilo", sopstvenost

na [eval Ademi, na nadmorska visina od 1083 m.

Instaliran Do`domer na Planinata @eden na nadmorska viso~ina od 1083

m.(06.07.2010)kom

Kolektiraweto na vrne`ite , vr{eno e kontinuirano dodeka uzorkuvaweto na mostri,

poradi analiza na izotopski sodr`ini i dr. Fizi~ko-hemijski parametri(vidi, podole

vo tekstot, dobieni rezultati vo soodvetni tabelarn prikazi) , be{e povremeno. Za

vreme na periodot na observacija , Juli, 2010-Juni, 2011god., bea izmereni vkupno, 1630 l/m2

.

5.1.2. Izgotvuvawe na hidrogeolo{ka karta na polo{kata depresija 1:25 000

За што поцелосно согледување на хидрогеолошките карактеристики на седиментите со кои е исполнета Полошката котлина, како и меѓусебните односи на истата кон граничните терени, а посебно кон Жеден како карстно подрачје , во понатамошниот текст подетално ке бидат прикажани и хидрогеолошките одлики на периферниот дел од теренот во рамките на изработената хидогеолошка карта на Полошката котлина во размера 1: 25 000. На хидрогеолошка карта (HGK) за прв пат се ставени сите истражни пиезометри со Гаус-кригерови кординати и со меѓународед код, види, Сл 5.1.22. Vedna{ po ova HG Karta, sledat dva hidrogeolo{ki profila: profil A-A karakteristi~en za lokalnosta vo s. Raotince, blizu mesnosta “Propadi{te“, vidi Sl. 5.1.23 i profilot B-B, karakteristi~en za potegot po~nuvajki od S. Jegunovce i

60

proa|ajki vo blizinata na s. Raotince pa se do Izvorot Ra{~e, Sl. 5.1.23a.

5.1.4.1 Reoonizacija na terenot po tipovi na izdani i izda{nost

Pроучуваниот терен како што може да се вiди од Hidrogeolo{kata карта, Сл. 5.1.22., зафаќа доста голема површина во коja што се застапени различити геолошки формации и со различни типови на порозност. Aналогно на тоа, се покажа дека на овој терен се застапени сите типови на издани и тоа :

- Збиен тип на издан,

- Pпукнатинска издан, - Kарстна издан,

Бидејки секој од овие издани се карактеризира со свои посебни специфичности и значај

воопшто, во понатамошниот текст ќе бидат изложени накратко и резултатите добиени во рамките на нашите истражувања кои воглавном се одвиваа во Долен Полог како дел од Полошката котлина прикажана.

Spored хидрогеолошките стандарди, извршена е хидрогеолошка реонизација на теренот по

типови на издани, базирани на врста на порозноста на водоносните седименти и издашноста на

водозахватните објекти или природни извори во нив, На изработената хидрогеолошка карта, извршена е реонизација на на теренот на издани и издашност. Reonizacijata na Полошката kotlina po tipovi na izdani e izvr{ena vrz baza na strukturata na poroznosta na karpestite masi vo koi tie se formirani. Sprema toa, terenot e reoniran na:

61

Sl. 5.1. 22. Hidrogeolo{ka karta na Polo{ka Kotlina 1:25.000

62

Sl.5.1.22a. Geolo{ki profil, A-A, koj go vklu~uva i ponorot “Propadi{te“ vo s. Raotince i e vo neposredna blizina na piezometarot 63PO 034 ,s.Raotince-Dolen Polg

63

ZBI

EN

TIP

NA

IZD

AN

I

Z

bien

iot

tip

na izdani se formirani vo седиментите so intergranularna poroznost od tercierna и

kvarterna starost. Spored izda{nosta moè da se izdvojat slednite под tipovi на издан

izdani:

- Zbien tip na izdani so pogolema izda{nost(Mo{ne izda{ni tereni со издашност

preku 10 l/s. со Kf. ≥10-2 cm/s.))

- Zbien tip na izdani so sredna izda{nost (Dobro izda{ni tereni od 1-10 l/s. со Kf. =10-

2 –10-3 cm/s.

- Zbien tip na izdani so слаба izda{nost (Slabo izda{ni tereni od 0.1-1 l/s.со (Kf. ≤10-3

cm/s.)

Mo{ne izda{ni zbieni izdani

Zbien tip na izdani so pogolema izda{nost(Mo{ne izda{ni tereni) se

foormirani vo kvarternite sedimenti, izgradeni od aluvijalni, proluvijalni и terasni

sedimenti. ne izda{ni zbieni izdani. Mo{ne izda{ni izdani se formirani vo

алувијалните тераси na r. Vardar, potoa vo dolinata na dolniot tek na rеките Пена ,Лесочка

река, Бистрица,Добришка река,Габровска и Беловишка река , кои се влеваат во Vardar, kako i

drugi lokaliteti na Полошката kotlina, koi moàt da se vidat na priloènata

hidrogeolo{ka karta (Сл. 5.1.22). Na site niv, ima golem broj na bunari ~ija voda e od

postojan karakter. So istra`nite raboti koi se izvedeni na Полошката kotlina во рамките

на Проектот vo grupata na mo{ne izda{ni hidrogeolo{ki kolektori-rezervoari se

staveni karpestite masi so izrazita intergranularna poroznost, koi po svojata prostorna

Sl 5.1.22b, Hidrogeolo{ki profil B-B Jegunovce-Raotince-Ra{~e

64

polo`ba imaat uslovi da formiraat (akumuliraat) mo{ne izda{ni izdani so slobodno

nivo .

Zbien tip na izdani so sredna izda{nost

Ovoj tip na izdani se formirani vo Ezerskite terasni naslagi и vo pliocenskite

sedimenti. Nositeli na ovoj izdan od zbien tip se proluvijalnite sedimenti, potoa

~akalesto-pesoklivi sedimenti, so proslojci na glini, suglini i dr. karpesti masi so

zna~itelno zgolemeno u~estvo na sitnozrnesta frakcija, so odraz na smaleni

filtracioni vrednosti. Nivnata izda{nost naj~esto se dviì od 3-5 l/s . Ovie izdani

neposredno gi obikoluvaat predhodno opi{anite i istite gi pretstavuvaat sovremenite

aluvijalni naslagi vo gornite tekovi na rekite vo regionot. Za razlika od predhodno

opi{anata grupa, vo ovaa se zastapeni sedimenti, kako od kvarterna, taka i od neogena

starost, so {to do izvesna mera se uslo`nuvaat i hidrogeolo{kite karakteristiki.

Debelinata na naslagite vo koi tie se formirani, voglavno se dviì od 10-20 m. Овие

издани во рамките на нашите истражувања најчестo ги регистриравме во реоните на с.Копанце,

с.Реотинце како и во реонот на Јегуновце.

Slabo izda{ni tereni

Plitkite aluvijalni, deluvijalni i proluvijalni naslagi, koi se rasprostraneti vo

dolnite padinski delovi na neposrednata periferija na kotlinata, kako i vo pesoklivo-

~akalestite sloevi, vo neogenskiot ezerski kompleks svrsteni se vo ovaa grupa na tereni.

Vo spomenatite naslagi naj~esto se formirani lokalni izdani, vo koi postoi bavno i

periodi~no prihranuvawe so voda, voglavno od atmosferskite vrneì. Vo kvarternite

naslagi se formirani zbieni izdani, so slobodno nivo, a vo neogenite postojat i izdani

pod pritisok.Spomnatite izdani se formirani vo severniot del od kotlinata,

Debelinata na ovie sedimenti e mo{ne promenliva i se dviì od nekolku metri до 20-50м.

Spored hidrodinami~kite karakteristiki na nivoto na izdanite na ovoj prostor vo

ramkite na zbieniot tip na izdani se prisutni izdani so slobono nivo (freatski izdani)

и arteski tip na izdani odnosno izdani pod pritisok.

IЗДАНИ СО СЛОБОДНО НИВО(ФРЕАТСКИ ИЗДАНИ)

Izdanite so slobodno nivo na ovoj prostor se formirani vo rastresitite kvarterni sedimenti od aluvijalno - terasni i proluvijalni naslagi kako i vo ezerskite sedimenti.Najzna~ajni, od aspekt na akumuliraweto na podzemnite vodi, sekako se

65

aluvijalno - terasnite naslagi, prestaveni voglavno od razno granulirani ~akali i pesoci. Vo sostavot na spomenatite naslagi najgolemo u~estvo imaat raznogranulirani ~akali, potoa pesoci, kako i mal procent na glini. Po mineralo{ko - petrografskiot sostav najzastapeni se zrna od karbonatno i kvarcno poteklo, potoa {krilci i dr. Debelinata na ovie naslagi na lokalitetot Raotince se dviì do 11,5 m. Vo delot na koi se izvr{eni konkretnite istraùvawa, a sli~no e i vo ostanatite delovi.Koeficientite

na filtracija vo ovie naslagi se voglavno visoki i se dviàt od Kf 1,0x10-3

cm/sek. do Kf

1,0 x10-1

cm/sek.

Proluvijalnite naslagi, zafa}aat isto taka golemo prostranstvo na povr{inata na terenot i vo odnos na formirawe na izdan i negova izda{nost se pomalku zna~ajni vo odnos na prethodnite naslagi. Pretstaveni se od raznogranulirani ~akali koi na poedini mesta se dosta zaglineti, potoa ~esta pojava na samci krupni blokovi kako i glini. Ovie naslagi se karakteriziraat so slednite hidrogeolo{ki karakteristiki: Vo sostavot voglavno u~estvuva ne sortiran materijal, slabo obraboten, so golem procent na glina a materijalot poteknuva od obodnite delovi na [ara i @eden.

Debelinata na ovie naslagi iznesuva i preku 20 m.,особено, prema zapadniot obod, odnosno, prema podno`jato na [ara.

-Koeficientot na filtracija vrz baza na porane{nite istraùnawa iznesuva od Kf 1,0

h 10-4 sm/sek. do Kf 1,0 h 10-3sm/sek.

Hraneweto, odnosno popolnuvaweto na rezervite so voda vo izdanite so slobodno nivo se

vr{i preku atmosferskite talozi, re~nite tokovi i sosednite izdani. Najzna~ajni za

hranewe na ovoj izdan se vodite od atmosferskite talozi i vodite od povr{inskite

tokovi.

АРТЕСКА ИЗДАН

Во рамките на проучуваниот терен, артеската издан е застапен само во Долен Полог.Ovoj

izdan e formiran vo ezerskite sedimenti koi se javuvaat vo podlabokite delovi na

dlabina pogolema od 40 m. So dosega{nite istraùvawa i analiza na razultatite,

opredeleni se slednite hidrogeolo{ki parametri: Vo sostavot na ezerskite sedimenti vo

koi e formiran arteskiot izdan u~estvuvaat vo najgolem del raznogranulirani peskovi,

zaglineti peskovi i slabo zaglineti ~akali i peskovi, nad koi leàt vodonepropusni

horizonti odnosno glini i glinovito muqevit materijal.

Врз база на истражните дупчења,подоцна извршените наблудувања на дупнатините со кои

артеската вода е констатирана во овој дел од теренот,тоа по многу е специфично. Пред се тоа се

однесува на периферните делови на котлината и механизмот на самата вода. На пример ,при

периферниот дел кон Шара се наоѓа зона на хранење kade arteskita horizonti izleguvaat direktno na povr{inata, а на спротивната страна од котлината Жеденскиот карст, во кој нивото

на издамнот е значително пониско од нивото на подземната вода во периферниот дел на

66

Полошката котлина. Следствено на тоа доаѓа до прелевање на водите од фреатската издан во

соседната карсна издан, а под оваа до неутрализација на на артескиот притисок,односно до

изедначување на артеското пиезометарско ниво со нивото на водата во карстот.

-Dlabina na koja se pojavuvaat arteskite horizonti iznesuva preku 40 m.

-Koeficientite na filtracija se dviàt od Kf 1,0 h 10-4 sm/sek. Do Kf 1,0 h 10-2 sm/sek.

-Izda{nosta vo poedini dupnatini iznesuva i do 10,0 l/s.

ПУКНАТИНСКИ ТИП НА ИЗДАНИ

Ovoj tip na izdani se formirani vo karpestite masi so puknatinska poroznost.

Nositeli na ovie vodi se kristalestite {krilci od visok i nizok kristalinitet, koj se

zastapeni vo perifernite delovi od Полошката kotlina. Tuka se staveni krednite

konglomerati i peso~nici, peridotitite, serpentinitite, piroksenitite i drugi

karpesti masi, ~ija poroznost e slabo izrazena. Rasprostraneti se S-SZ delovi od

terenot. Zaedni~ki karakteristiki na ovie karpesti masi, e nivnata intenzivna

ispukanost-izdelenost so pojava na pravilni puknatinski sistemi, koi vsu{nost

pretstavuvaat pravci i prostori za dvièwe i akumulirawe na podzemni vodi.

Vrz baza na intenzitetot na ispukanosta, pojavata na izvori i ocenkata na

prirodnata ovodnetost, ovie karpi, nositeli na puknatinski tip na izdani (razbieni), se

podeleni na dve podgrupi:

- dobro izda{ni tereni; i

- slabo izda{ni tereni.

Dobro izda{ni tereni

Vo ovaa podra~je se uvrsteni terenite kade se zastapeni serpentinski karpesti

masi (Radu{ki masiv). Lokalno i vo drugite karpesti vrsti postojat zoni so pointenzivna

ovodnenost, posebno vdol` golemite rasedni zoni i puknatini.

Serpentinitot se javuva vo vid na pogolemi tela, mo{ne zdrobeni i u{krileni,

bidej}i se nao|aat na pravcite na najintenzivnite deluvawa na tektonskite pritisoci,

{to pokraj drugoto stvaraat povolni uslovi za dvièwe i akumulacija na podzemnata voda.

Povr{inskata granica na ovie izdani, se poklopuva so litolo{kata, vo reonite

kade {to serpentinitite kontaktiraat so bezvodnite ili slabo izda{nite tereni

(fli{), a na kontaktot so karstifikuvanite mermeri (@eden) i aluvionite na rekite taa

e prividna bidje}i postoi me|usebna vrska na ovie izdani. Vertikalnite granici, se

sovpa|aat so dlabinata na ispukanosta na karpestite masi i odi od nekolku desetici do

pove}e stotici metri.

67

Intenzitetot na ispukanosta e osnova za ocenkata na filtracionite

karakteristiki, pa imame mo{ne {iroki ramki na ovoj parametar, od maksimalnite do

relativno niski vrednosti za koeficientot na filtracijata. Prirodnite izvori vo ovie

tereni naj~esto se so izda{nost od 3-5 l/s.Vrz osnova na nabquduvawata na oscilaciite vo

izda{nosta na izvorite i sporednite nivogrami, pome|u izda{nosta na izvorite i

intenzitetot na vrneìte vo istraùvaniot reon, o~igledna e neposrednata vrska na

reìmot na izdanot i periodite na intenzivnite vrneì.

Vo ramkite na ovaa izdan i toa na kontaktot so karsnata izdan na @eden, kaj

Radu{a, sre}avame i izvori od minealni vodi, koi iako poznati i koristeni od lokalnoto

naselenie seu{te se nedoistraèni . Genezata na ovie izvori so mineralni vodi se

vrzuva za rasednata tektonika a mineralizacijata sekako za poznatoto rudno nao|ali{te

na hrom vo peridotitskiot-dunitski masiv.

Slabo izda{ni tereni

Ovie tereni se izgradeni od najstarite gnajsno-mika{istni karpi, kako i od

razli~ni staropaleozoiski {krilci i pooddelni neogeni sedimenti, imaat zaedni~ka

crta, vo odnos na razvieniot puknatinski sistem, so pomal intenzitet, odnosno

koeficient na ispukanost, na masivite koi se osetno pomali od kolku kaj serpentinitite.

Na mestata na prirodnite istekuvawa, na podzemnite vodi, koi cirkuliraat vo masivite,

se zabeleùvaat izvori so izda{nost koja obi~no e pomala od 1l/s. Opi{anite tereni po

svojot sostav, tektonskite karakteristiki i polo`bata na reljefot, pretstavuvaat

podra~ja na koi e intenzivno povr{inskoto istekuvawe. Infiltracijata e svedena na

rasednite pravci i sistemot na puknatinite, taka {to vo ovie masivi, generalno gledano

postojat razbieni izdani, koi sprema rasprostranetosta na karpite, nositeli na podzemni

vodi, se pomali i sprema koeficientot na poroznosta, rezervite na podzemnite vodi se

ralativno mali. Ova ukaùva deka stanuva zbor za formirani edinstveni izdani, samo vo

ramkite na prostorot na ispukanosta, a vertikalno do dlabo~inta koja e opfatena so

procesot na ispukanosta i rasednatosta.

KARSTEN TIP NA IZDANI

Карстните карпи на проучованиот терен, зафаќаат доста голема површина. Се одликуваат so пукнатинско-кавернозна и сунѓераста порозност или општо земено со карсна порозност. Поради своите специфичности во однос на карпите од пукнатинската шуплвост изданите кои се јавуваат во него се издвоени како посбен тип, карстна издан.

68

Ovoj izdan e formiran vo mermeriziranite varovnici koi go gradat terenot vo ramkite na granicite na rasprostirawe na @edenskiot masiv. Od izvr{enoto terencko rekognoscirawe vo ramkite na programata kako i porane{nnite ispituvawa, konstatirani se slednite karakteristiki na ovie karpi :

- Toa se masivni do bankoviti, pove}e ili pomalku mermerizirani varovnici, vo nekoi delovi se dolomiti~ni, a po boja se sivi, sivo-beli do crvenkasti.

- Tektonski dosta se ispukani i karstificirani, od karstnite oblici, razvieni se pomali, uvali, vrta~i i {krapi.

- Najzna~ajna uloga za kolektorskite svojstva na ovie karpi ima tektonikata koja se manifestira so postoewe na sistemi na rasedi so protegawe SZ-JI i SI-JZ.

- Ispukanosta i rasedite za koi e vrzan i procesot na karstifikacija, doprinesuvaat da ovie karpi pretstavuvaat dobro vodopropusna sredina so uslovi za dvièwe i akumulirawe na podzemnite vodi.

- Prihranuvaweto na ovoj izdan se vr{i kako od povr{inata preku atmosferskite talozi, taka i podzemno od prethodno spomenatite izdani so slobdno nivo i arteskite izdani od Polo{kata kotlina {to e dokaàno so prethodni istraùvawa.

Kako {to se gleda od priloènata hidrogeolo{ka karta na Polo{kata Kotlina (Сл 5.1.22.), karstnite tereni, najgolemo rasprostranuvawe imaat vo isto~niot del od kotlinata, odnosno na terenot koj ja zafa}a planinata @eden.

Vrz osnova na konstatiranite izda{nosti na izvori i vrela kako i vrz baza na

intenzitetot na ispukanosta vo karbonatnite karpesti masina ovoj del od regionot

izdvoeni se dva osnovna podtipa na izdani:

-mo{ne izda{ni tereni so Q > 100 l/s;

- dobro do slabo izda{ni tereni so Q = 1-10 l/s

@edenska karsten izdan

Planinata @eden pretstavuva horst izdignat nad 1200 m, ograni~en so rekata

Vardar, kako epigenetska probojnica i Radu{kiot peridotitski masiv na severnata i

severoisto~nata strana; so neogeni sedimenti na Polo{kata kotlina na zapad; so

neogenite sedimenti na Skopskata kotlina na jugoistok i grani~nata masa (zona) na

metamorfni dijabazi i zeleni {krilci na jug.

69

@edenskite mermeri bile zafateni so procesot na dlaboka karstifikacija mnogu

porano od ezerskata faza na taloèwe na neogenite sedimenti, kako vo Polo{kata, taka i

vo Skopskata kotlina.Dlabokata karstifikacija na @edenskite mermeri i mnogu

povolnite hidrogeolo{ki karakteristiki na ezerskite sedimenti na Polo{kata kotlina

ovozmoùva podzemno pretekuvawe od Polo{kite izdani vo sosednite, hipsometriski

poniski, @edenski karstni izdani.Vo prihranuvaweto na @edenskiot karsten izdan so

podzemna voda od Polo{kata kotlina, pred ve}e utvrdenoto prelivawe na freatskite

izdani, istraùvawata pokaàa aktivno u~estvo na arteskite izdani. Poradi

prelivaweto na ovie vodi arteskiot pritisok vo blizina na @eden pominuva vo

subarteski.

Rezultatite od istraùvawata programirani preku Proektot ukaùvaat deka

istekuvaweto na vodata preku vreloto Ra{~e, vo golem del podzemno istekuva vo

Skopskata kotlina po isto~niot periferen del na @edenskiot karsten masiv. Ovaa voda

perifernite delovi ne moàt da ja prifatat celosno poradi relativno maliot

koeficient na filtracija na neogenite sedimenti na Skopskata kotlina, kako i na

Radu{kiot peridotitski masiv. Istraùvawata vo vrska so potekloto na vodata vo

vreloto Ra{~e pokaà deka @edenskiot karsten izdan e mo{ne karakteristi~en od

pove}e pri~ini. Pred se, po koli~inta na voda koja varira od 2.7-7.7 m3/s (prose~no 5.15

m3/s), kolku {to iznesuva izda{nosta na spomenatoto vrelo vo tekot na godinata. Prema

rezultatite od dosega{nite istraùvawa se konstatira deka @edenskata karsna izdan

treba da se tretira kako kolektor-rezervoar pod kotata 300, {to zna~i do nadmorska

visina koja odgovara na zonata na istekuvaweto preku vreloto Ra{~e. Vo toj slu~aj

osnovnata karakterisitka na izdanot vo èdenskite mermeri e intenzivno me{awe na

vodite, koi se formiraat vo samite karstni izdani od neposrednite vrneì, kako i od

podzemnite vodi vo Polo{kata kotlina, i Vardarskite vodi, koi poniraat, bilo vo

Polo{kata kotlina ili vo Dervenskata klisura.

5.1.3. Korelacija na povr{inski i lokalni podzemni vodi

Analizirajki gi nivoata na povr{inskite i podzemni vodi vo Dolen polog, dobieni se

zavisnosti kako {to se prikaàni na Sl.5.1.24. -29.

Najprvo sledi promenata na protocite na Rekata Vardar, sporedbeno dadena so oscilaciite

na nivoata na podzemnite vodi vo Piezometarot so oznaka 63PO008 lociran vo s. Siriino na 407

m n.v..

70

Sl.5.1.24. Sporedbeni dijagrami na protocite na R. Vardar i NPV vo

Piezometarot 63PO008 lociran vo niva, s. Siriino na 407 m n.v.

Ako se zemat vo predvid oscilaciite na NPV vo ovoj piezometar koi se dviàt vo

ramkite na 1,2-2,0 m, vo tekot na observacioniot period, pri {to absolutnata kota bi

bila ssa 405m, toga{ e evidenten hidrauli~niot gradient prisaten vo pravec na

Piezometarot 63PO032 ( so absolutna kota na NPV od 391,24 , ukaùvajki na nasokata

na dvièweto na Podzemnite vodi kon @edenskiot masiv.

71

Sl.5.1.25. Sporedbeni dijagrami na protocite na R. Vardar i oscilacii na NPV

so opseg od 7,2-8,2m vo Piezometarot 63PO014 lociran vo niva desno od R.Vardar s. Kopance, na 397 m n.v.

72


so opseg od 7,2-8,2m vo Piezometarot 63PO014 lociran vo niva desno od R.Vardar s. Kopance, na 397 m n.v.

73


so opseg od 1,35-3,5m vo Piezometarot 63PO015 lociran vo niva,desno od R. Vardar, s. Raotince na 384,16 m n.v.

74


so opseg od 0,1-1,0m vo Piezometarot 63PO016 lociran vo niva, levo od R.Vardar s. Raotince na 388 m n.v.

Za razlika od registriranite sostojbi kaj dijagramot na oscilacii na NPV kaj

Piezometarot 63PO015, kade {to protocite na R. Vardar fazno gi sledat spomenatite

oscilacii na NPV, ovde kaj Piezometaro, 63PO016, imame predwa~ewe na poratsot na

NPV vo odnos na Protocite na R. Vardar. Ova ne{to govori vo prilog na pobrzata

manifestacija na topeweto na snegovite na {ar Planina kaj podzemnite vodi

(rezultat na hidrauli~nite komunikacii) vo odnos na porastot na protocite na R.

Vardar.

75


so opseg od 4,25-5,05m vo Piezometarot 63PO042 lociran op{tinska zgrada, levo od R.Vardar s. Jegunovce na 395 m n.v.

Kaj ovie dijagramski zavisnosti na protocite na R. Vardar i podzemnite vodi na

lokalnosta (Op{tinska zgrada, s. Jegunovce), mo`e da se zabele`i nivna inverznost, {to

sekako e rezultat na zadadenite pozitivni vrednosti na pomo{nata ordinata, namesto

negativni. Zana~i i ovde, imame sli~na sostojba kako i kaj prethodnite dijagramski

zavisnosti, t.e. sledewe na NPV so promenite na protocite na R. Vardar, odnosno,

ednovremeni promeni.

76

5.2. KLASIFIKACIJA NA VODITE SPORED NIVNIOT HEMIZAM

Klasifikacijata na ispituvanite vodi vr{ena e spored O.A. Aqekin4, soglasno

anjonot koj preovladuva, site prirodni vodi bi moèlo da se podelat vo tri klasi:

hidrokarbonatni (i karbonatni), sulfatni i hloridni. Soglasno katjonot koj

preovladuva ( kalcium, magnezium, natrium/kalium/) vo sekoja voda od edna te ista klasa

mo`na e ponatamo{nata podelba na sekoja od ovie klasi na po tri grupi. Nivnata

ponatamo{na diferencijacija odi soglasno me|usebnite odnosi na prisatnite katjoni i

anjoni.

Vo zavisnost od sodrìnata na {este osnovni komponenti na podzemnite vodi (Na+,

Ca2+, Mg2+, Cl-, SO42-, HCO3

-) istite spored hemiskiot sostav se delat na dvo, tro, ~etiri i

poveke komponentni.

Vo dvokomponentni spa|aat onie vodi kaj {to dva katjona i dva anjona se prisatni

vo koli~ini < od 20 ± 3 mg.ekv.%.

Vo trokomponentni spa|aat onie vodi kaj koi sodrìnata na tri od vkupno {est

osnovni komponenti e < od 20 ± 3 mg.ekv.%., pri {to eden od niv mora da bide katjon ili

anjon a ostanatite dva soodvetni katjoni ili anjoni i t.n.

So cel da se podvle~e dominatnoto prisastvo na eden od katjonite ili anjoni,

samiot naziv na podzemnata voda zapo~nuva so taa komponenta.

Na primer vodata so dolunavedeniot sostav,

3,06,01,99

4

2430

3

46

CaMgNa

SOClHCO

bi go imala sledniot naziv: natriumsko-hidrokarbonatno-hloridno-sulfatna.

Rezultatite od izvr{enite klasifikacii na povr{inskite i podzemni vodi, spored

nivniot hemiski sostav ( del od prikaànite rezultati od izvr{enite fizi~ko-hemiski

analizi vr{eni se na Tehnolo{ko-metalur{kiot fakultet a del vo Republi~kiot

4 Alekin O. A. Osnovi gidrohemii. Gidrometizdat, 1953

77

hidrometeorolo{ki zavod, odnosno vo Republi~kiot zavod za zdravstvena za{tita, site

od Skopje ), dadeni se vo Tab. 5.2.1-5.2.24.

TA

BE

LA

-5.2

.1.F

IZ

I^

KO

-HE

MI

JSK

I A

NA

LI

ZI

NA

NE

KO

I O

D I

SP

IT

UV

AN

IT

E V

OD

I

Me|u

nn

ar

D

ata

N

E

Z

Dl

ab

o~

in

a

NP

V o

d

ust

a

Vi

d

Lo

kac

ija

T

em

t 0C

pH

o

znak

a

n

a c

evk

a

63P

O01

4

24.0

2.2

01

0

42°

03' 05

’’ 21°

08' 39"

39

7

19.2

4

7.2

P

od

z.v

od

a

s.K

op

an

ce

14.4

6.6

63P

O01

5

28.0

5.2

01

0

42°

04' 00

.7’’

21°

08' 23

.8"

38

9

19.2

4

1.3

8

Po

dz.

vo

da

s.R

ao

ti

n (

d)

11.2

7.0

63P

O01

6

01.0

6.2

01

0

42°

04' 00

.7’’

21°

08' 23

.8"

38

9

19.2

4

0.3

7

Po

dz.

vo

da

s.R

ao

ti

n (

l)

13.2

6.8

63P

O02

8

24.0

3.2

01

0

46

52

40

75

07

60

39

8

Po

vr

{.R

.Va

rd

ar

s.

Si

ri

~i

no

7.5

7.7

63P

O03

2

25.0

5.2

01

1

42°

02' 26

.0’’

21°

08' 10

.0"

39

3

75

3.6

P

od

z.v

od

a

s.K

op

an

ce

12.2

6.3

63P

O03

4

25.0

5.2

01

1

42°

02' 0.7

’’ 21°

08' 23

.8"

39

8

12

7.1

P

od

z.v

od

a

s.R

ao

ti

nc

e

10.0

7.2

63P

O03

5

25.0

5.2

01

1

42°

02' 49

.9’’

21°

08' 31

.6"

41

2

65

15.3

3

Po

dz.

vo

da

s.K

op

an

ce

13.8

6.4

63P

O03

6

25.0

5.2

01

1

42°

02' 33

.9’’

21°

08' 10

.1"

40

3

18

3.6

P

od

z.v

od

a

s. K

op

an

ce

13.0

6.8

63P

O03

8

25.0

5.2

01

1

42°

02' 52

.8’’

21°

08' 13

.1"

39

7

95

A

rt

esk

a

s.K

op

an

ce

12.0

6.1

63P

O03

9

26.0

6.2

01

0

42°

03' 49

’’ 21°

08' 40

.8"

39

4

96

A

rt

esk

a-M

en

ada

s.R

ao

ti

nc

e

12.0

6.3

63P

O04

4

25.0

2.2

01

0

42°

04' 20

.3"

21°

07' 22

.0"

39

0

60

Po

dz.

vo

da

s.Je

gun

ov

ce

12.2

6.8

63P

O04

6

26.0

5.2

01

1

42°

04' 27

.8’’

21°

08' 08

.5"

39

0

70

A

rt

esk

a

s.Je

gun

ov

ce

12.2

7.1

63P

O01

8

24.0

2.2

01

0

42°

04' 20

.3"

21°

07' 22

.0"

39

0

22

Po

dz.

vo

da

s.Je

gun

ov

ce

12.5

6.6

63P

O04

5

25.0

2.2

01

0

42°

04' 20

.3"

21°

07' 22

.0"

39

0

10

0

Po

dz.

vo

da

s.Je

gun

ov

ce

13.0

7.6

63P

O03

0

24.0

3.2

01

0

42°

02' 23

.2"

21°

08' 23

.2"

42

0

11

0

P

ov

r{

.R.V

ar

da

r

s.K

op

an

ce

7.5

7.7

63S

K0

54

31.0

3.2

01

0

42°

02' 33

.05"

21°

15' 06

.0"

30

0

30

0

I

zvo

r

Ra

{~

e 0

1

13.3

7.2

63S

K0

54

23.0

7.2

01

0

42°

02' 33

.05"

21°

15' 06

.0"

30

0

30

0

I

zvo

r

Ra

{~

e 0

1

13.2

7.0

63S

K0

55

23.0

7.2

01

0

42°

02' 33

.05"

21°

15' 06

.0"

30

0

30

0

I

zvo

r

Ra

{~

e 0

2

13.2

7.1

63S

K0

55

31.0

3.2

01

0

42°

02' 33

.05"

21°

15' 06

.0"

30

0

30

0

I

zvo

r

Ra

{~

e 0

2

13.3

7.1

63S

K0

66

26.0

3.2

01

0

42°

00' 33

.60"

21°

12' 41

.5"

32

0

Po

vr

{.v

od

a

UH

MR

, H

S,S

K

12.0

7,8

2

79

T

AB

EL

A-5

.2.1

. F

IZ

I^

KO

-HE

MI

JSK

I A

NA

LI

ZI

NA

NE

KO

I

O

D I

SP

IT

UV

AN

IT

E V

OD

I (

PR

OD

OL

@U

VA

)

Me

|un

na

r

Da

ta

El

.sp

ro

vo

d.

Ca

Mg

N

a

K

HC

O3

SO

4

C

l R

-te

n

O2

V

k

Cr

C

r+6

NO

3

NO

2

ozn

ak

a

S

mg/

l m

g/l

m

/l

mg/

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

mg/l

m

g/l

mg

/l

mg/

l

63P

O014

24.0

2.2

010

1136.0

205.0

1.7

1.7

13.9

866.4

56.5

15.0

0.9

63P

O015

28.5

.20

10

220.0

51.1

9.9

1.4

0.2

161.7

28.9

4.6

1

.9

63P

O

16

01.0

6.2

010

326.0

48.1

16.8

22.3

2.8

2

4.9

36.5

6.3

2.0

63P

O028

24.0

3.2

010

245.0

45.5

3.8

6.0

0.9

140.3

30.8

8.0

1.3

0

.2

63P

O032

25.0

5.2

011

660.0

161.8

15.2

23.2

3.7

579.5

30.6

8.7

4.5

<

0.0

1

<0

.01

0.8

0

.0

63P

O034

25.0

5.2

011

351.0

69.9

13.9

6.9

1.9

247.1

33.4

7.2

6.0

<

0.0

1

<0

.01

0.6

0

.0

63P

O035

25.0

5.2

011

802.0

202.5

10.1

21.6

2.2

668.0

33.3

9.9

1.6

<

0.0

1

<0

.01

0.1

0

.0

63P

O036

25.0

5.2

011

435.0

91.8

20.9

13.3

2.3

363.0

34.9

7.6

2.4

<

0.0

1

<0

.01

0.5

0

.0

63P

O038

25.0

5.2

011

709.0

180.6

8.9

27.7

3.2

607.0

34.7

11.4

3.4

<

0.0

1

<0

.01

0.4

0

.0

63P

O039

26.0

6.2

010

476.0

110.0

21.0

10.5

9.5

375.2

21.4

6.0

63P

O044

25.0

2.2

010

393.0

45.0

21.6

1.2

1.0

198.3

50.8

10.6

63P

O046

26.0

5.2

011

274.0

39.7

21.5

8.8

2.2

213.5

21.5

7.0

10.4

63P

O018

24.0

2.2

010

285.0

32.8

15.9

1.1

0.9

152.5

55.7

6.7

<

0.0

1

1.6

5

0.0

01

63P

O045

25.0

2.2

010

316.0

53.4

7.4

1.2

1.1

213.6

38.9

1.5

600

63P

O030

24.0

3.2

010

245.0

45.5

3.8

6.0

0.9

140.3

30.8

8.0

1.3

0.2

63S

K054

31.0

3.2

010

3

26.0

1

09.5

1

2.5

8

.8

0.9

3

87.5

3

5.7

7

.7

0.2

63S

K0

54

23.0

7.2

010

5

18.0

1

00.2

1

2.4

8

.2

1.6

3

69.2

3

1.8

6

.2

63S

K0

55

23.0

7.2

010

5

42.0

1

07.0

1

1.8

8

.5

1.1

3

72.2

3

3.7

6

.2

63S

K0

55

31.0

3.2

010

5

44.0

1

21.9

8

.8

10

.7

0.9

3

90.5

3

6.1

7

.5

63S

K0

66

26.0

3.2

010

2

82.0

4

8.6

7

.5

7.5

2

.1

13

4.2

4

7.2

6

.6

3.3

TA

BE

LA

- 5.2

.2.

F

izi

~k

o-h

em

ijs

ki

kar

ak

ter

ist

ik

i n

a v

odi

te o

d P

ol

o{

ka

ta

Ko

tl

in

a

Vr

sta

na

pr

im

er

. P

ov

r{

.,

R. V

ar

da

r

An

al

izi

ran

pa

ra

met

ar

D

ata n

a

uzo

rk

uvaw

e

NP

V

t

p-H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

- S

O4

--

Cl-

Cr-

vk

up

en

Cr+

6

Ozn

ak

a:

63

PO

02

8

(m)

( o

C)

cm

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

x1

0-3

m

g/l

x1

0-3

Lo

ka

ci

ja: H

S

Si

ri

~i

no

m

ek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a B

u{

ot

in

a vo

(m

):

24

.03

..2

01

0

/ 7

.5

7.6

6

24

5

45

.45

3.7

6

5.9

7

0.9

1

40

.3

30

.79

8.0

1

1.3

4

0.2

4

2

.24

0.3

1

0.2

8

0.0

2

2.3

0

0.6

5

0.2

3

Pr

oto

k

(m3/s

):

78

.53

10

.81

9.8

5

0.8

1

72

.33

20

.47

7.2

0

Ko

or

di

nati

:

N 4

65

24

0

E 7

50

76

0

39

8

m

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odat

a s

po

red O

.A.

Aq

ek

in

e: K

alcijs

ko-

hidr

ok

ar

bon

at

no-s

ul

fa

tn

a

5,78

81,10

84,9

4

5,20

2,7

3

33,72

Ca

Mg

Na

SOC

lH

CO

81

TA

BE

LA

- 5.2

.3.

Fi

zi~

ko

-he

mi

jsk

i k

ar

ak

te

ri

sti

ki

na v

odi

te o

d P

ol

o{

ka

Ko

tl

in

a

Vr

sta

na

pr

im

e-

ro

ko

t n

a v

od

a:

po

dze

mn

a v

oda

An

al

izi

ran

pa

ra

met

ar

D

ata n

a

NP

V

t

p- H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

- S

O4

--

Cl-

Ra

sv

or

en

k

isl

or

od

(mg/

l)

Cr+

6

N O3

--

NO

2--

Ozn

ak

a:

63

PO

032

uzo

rk

uv.

(m)

(

oC

)

cm

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg/

l

mg/

l

Lo

ka

ci

ja:

s. K

op

an

ce

N

ivo

na

po

dze

mn

a

vo

da

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a b

u-

25

.05

.201

1

3,6

12,2

6,3

660

161.7

7

15.2

23.1

6

3.7

4

57

9.5

30

.58

8.6

5

4.5 2

<0

.0 1

0.7 73

0.0

00

6

{o

ti

na: 75 m

7.9

7

1.2

5

1.0

9

0.1

0

9.5

0

0.6

5

0.2

5

76.6

3

11.9

8

10.4

7

0.9

2

91

.40

6.2

2

2.3

8

P

ro

to

k

(m3/s

):

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red O

.A.

Aq

ek

in

e: H

idroka

rb

ona

tn

o-

kal

ci

jska

Ko

or

di

nati

:

N 4

20 0

2‟

26.0

‟‟

(46

55

176,7

7)

E

210

08‟

10.0

‟‟

(75

11

70

7,1

1)

Z

3

91,2

4 ±

0,0

3m

63,76

98,11

47,10

4

22,638,2

3

40,91

Ca

Mg

Na

SOC

lH

CO

82

TA

BE

LA

- 5.2

.4.

Fi

zi~

ko

-he

mi

jsk

i k

ar

ak

te

ri

sti

ki

na v

odi

te o

d P

ol

o{

ka

Ko

tl

in

a

Vr

sta n

a p

ri

me

ro

ko

t:

Po

dze

mn

a v

od

a

An

al

izi

ran

pa

ra

met

ar

D

ata n

a

NP

V

t

p-H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

-

SO

4--

Cl-

Ra

svo

re

n

ki

slo

ro

d

(mg/

l)

Cr+

6

NO

3--

NO

2--

Ozn

ak

a:

63P

O036

uzo

rk

uv.

(m)

(

oC

)

c

m

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg/

l

mg/

l

Lo

kac

ija

:s.

Ko

pa

nc

e

N

ivo

na

po

dze

mn

a

vo

da

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v

/l

mek

v

/l

mek

v

/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

oi

na

na

b

u{

ot.:

18 m

25

.05

.201

1

3,6

13,0

6,8

3

435

91.8

4

20.9

13.3

2.2

5

36

3

34

.85

7.6

2.3

7

<0

.0 1

0.4

5

2

0.0

02

5

Pr

ot

ok

(m

3/s

):

4.5

2

1.7

1

0.6

3

0.0

6

5.9

5

0.7

4

0.2

2

65.3

8

24.7

6

9.0

4

0.8

3

86

.18

10

.67

3.1

4

Ko

or

di

nati

:

N 4

2o 0

2‟

33,9

‟‟

E 2

10 0

8‟

10,1

‟‟

Z 4

03 m

K

lasi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red O

.A.

Aq

ek

in

e: H

idroka

rb

ona

tn

a-

kal

ci

jsko-m

agn

ezium

ska

38,65

76,24

04,9

4

67,10

14,3

3

18,86

Ca

Mg

Na

SOC

lH

CO

83

TA

BE

LA

- 5.2

.5.

Fi

zi~

ko

-hem

ijs

ki

kar

ak

te

ri

sti

ki

na v

odi

te o

d P

ol

o{

ka

Ko

tl

in

a

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot:

Ar

tesk

a v

oda

An

al

izi

ran

pa

ra

met

ar

D

ata n

a

NP

V

t

p-H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

-

SO

4--

Cl-

Ra

svo

re

n

ki

slo

ro

d (

mg/

l)

Cr+

6

NO

3--

N O2

--

Ozn

ak

a:

63P

O038

uzo

rk

uv.

(m)

(

oC

)

c

m

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg/

l

mg/

l

Lo

ka

ci

ja:s

. K

op

an

ce

, k

aj

xa

mi

jat

a

N

ivo

na

po

dze

mn

a

vo

da

mek

v/l

mek

v

/l

mek

v

/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a b

u{

ot

in

a: 9

5 m

25

.05

.201

1

3,6

12,0

0

6,1

3

709

180.5

6

8.8

7

27.7

3.2

60

7

34

.72

11

.39

3.3

8

<0

.01

0.4

14

0.0

00

8

8.8

9

0.7

3

1.3

0

0.0

8

9.9

5

0.7

3

0.3

3

80.8

2

6.6

1

11.8

3

0.7

5

90

.38

6.6

7

2.9

6

P

ro

to

k

(m3

/s):

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red O

.A.

Aq

ek

in

e: H

idroka

rb

ona

tn

o-

kal

ci

jska

Ko

or

di

nati

:

N 4

20 0

2’

52,8

’’

E

210 0

8’

13,1

’’

Z

397 m

82

,80

61

,6

83

,11

4

67

,6

96

,2

3

38

,90

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

84

TA

BE

LA

- 5.2

.6.

Fi

zi~

ko

-hem

ijs

ki

kar

ak

te

ri

sti

ki

na v

odi

te o

d P

ol

o{

ka

ta

Ko

tl

in

a

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot

:P

od

zem

na

vo

da

An

al

izi

ran

pa

ra

met

ar

Ozn

ak

a:6

3P

O014

Data n

a

uzo

rk

uvaw

e

NP

V

t

p-H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3-

SO

4--

Cl-

Cr

-

vk

up

en

Cr+

6

(m)

( o

C)

cm

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/

l x1

0-3

m

g/l

x

10

-3

Lo

kac

ija

:

s.K

op

an

ce

m

ekv/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

D

la

bo

~i

na

na

Bu

{o

ti

na

vo

(m

):1

9,2

4

24

/02

/201

0

7.2

1

4.4

6.5

5

11

36

205.0

4

1.7

1

1.6

9

13.8

8

866.4

56.5

3

14.9

6

0.9

2

/

10.1

0

0.1

4

0.0

8

0.3

6

14.2

0

1.2

0

0.4

3

Pr

oto

k (

m3/s

):

94.6

1

1.3

1

0.7

4

3.3

3

89.7

5

7.5

5

2.7

0

Ko

or

di

nati

: N

42

° 0

3' 0

5’’

E 2

1°

08

' 39

" Z

3

97 m

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red

O.A

. A

qek

in

e: K

alcijs

ko-

hidr

ok

ar

bon

at

na

6,94

31

,1

74

,0

4

55

,7

7,2

3

7,89

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

TA

BE

LA

- 5

.2.6

a.

F

izi

~k

o-h

em

ijs

ki

kar

ak

ter

ist

ik

i n

a v

odi

te o

d P

ol

o{

ka K

otl

in

a

Vr

sta

na

p

ri

me

ro

ko

t n

a:

po

dze

mn

a v

od

a

A

nal

izi

ran

par

am

etar

Ozn

ak

a:

63

PO

014

Da

ta

na

N

PV

t

p

-H

Ca

++

Mg

++

Na

+

K+

HC

O3

- S

O4

--

Cl-

Rasv

or

en

k

isl

or

od

(mg/

l)

Cr+

6

NO

3--

NO

2--

u

zor

ku

v.

(m)

( oC

)

cm

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

mg/

l

mg/

l

Lo

ka

ci

ja:

s.

Ko

pa

nc

e

N

iv

o n

a

po

dze

mn

a

vo

da

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a b

u-

25.0

5.2

011

8,0

13,0

6,4

4

86

8

24

8.4

12

.03

29

.13

7.7

81

4.5

47

.65

15

.61

8,1

7

<0

.01

2,1

88

0.0

03

{o

ti

na

:19

,5 m

12

.24

0.9

9

1.3

7

0.2

0

13

.35

1.0

1

0.4

5

82

.74

6.6

7

9.2

6

1.3

3

90

.18

6.8

0

3.0

1

Pr

ot

ok

(m

3/s

):

Ko

or

di

na

ti

: N

42

° 0

3' 0

5’’

E 2

1°

08

' 39

" Z

3

97 m

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

od

ata s

po

red

O.A

. A

qek

in

e:

Hidrokarbonat

no-

kalcijs

ka

Od

Sl

.5.2

.3. i

Sl

.5.2

.3a.,

Iak

o h

em

ijs

ki

ot s

ost

av n

a P

V v

o P

iezo

metar

ot 6

3P

O014

, s.

Ko

pa

nc

e, b

el

e`

i n

ep

ro

men

eta d

om

in

ac

ija

na h

idr

ok

ar

bo

natn

o -

kal

ci

jsk

ite j

on

i,

sep

ak

, z

a r

azl

ik

a o

d f

eb

ruar

skata v

o m

ajs

kata p

ro

ba s

e g

leda z

gol

em

en

o p

ri

sast

vo

na

sodr

`i

nata n

a n

atr

ium

i M

agn

ezi

um

. O

va n

e{

to

bi

mo

`el

o d

a s

e p

rep

i{

e n

a v

li

jan

ieto

od

vo

di

te n

a R

. V

ar

dar

, k

oe g

o i

ma

vo

ovo

j d

el

od g

odi

nata.

74,82

67,626,9

4

80,601,3

3

18,90

Ca

Mg

Na

SOC

lH

CO

86

TA

BE

LA

- 5

.2.7

.

Fi

zi~

ko

-hem

ijs

ki

kar

ak

te

ri

sti

ki

na v

odi

te o

d P

ol

o{

ka

Ko

tl

in

a

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot:

po

dze

mn

a v

oda

A

nal

izi

ran

pa

ra

met

ar

D

ata n

a

NP

V

t

(0C

)

p- H

Ca+

+

Mg

+

+

Na+

K

+

HC

O3

-

SO

4--

Cl-

Ra

svo

re

n

ki

slo

ro

d

(mg/

l)

Cr+

6

N O3-

-

NO

2--

Ozn

ak

a:

63P

O035

uzo

rk

uv

.

(m)

c

m

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/

l

mg/

l

mg/

l

Lo

ka

ci

ja:

s. K

op

an

ce

N

ivo

na

po

dze

mn

a

vo

da

mek

v/l

mek

v

/l

mek

v

/l

mek

v

/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a

na

bu

{o

ti

na:

25

.05

.201

1

15,3

3

13,8

6,3

6

802

202.4

7

10.1

3

21.6

2.2

66

8

33

.3

9.9

2

1,5

8

<0

.

01

0,1

1

5

0,0

03

6

65

m

Pr

oto

k (

m3/

s):

Ko

or

di

nati

:

N 4

2o 0

2‟

49,9

‟‟

(46 5

591

7,9

1)

E

210

08

‟ 3

1,6

‟‟

(75 1

220

3,2

0)

Z

399,9

6±

0,0

3 m

9.9

7

0.8

3

1.0

2

0.0

6

10.9

5

0.7

0

0.2

8

83.9

8

6.9

9

8.5

5

0.4

7

91.7

3

5.9

0

2.3

7

K

lasi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

re

d O

.A.

Aq

ek

in

e: H

idrokarbonat

no-k

alc

ijs

ka

98,83

99,655,8

4

90,537,2

3

73,91

Ca

Mg

Na

SOC

lH

CO

87

TA

BE

LA

- 5

.2.8

.

Fi

zi~

ko

-he

mi

jsk

i k

ar

ak

ter

ist

ik

i n

a v

odi

te o

d P

ol

o{

ka

ta

K

ot

li

na

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot:

Po

dze

mn

a v

od

a

An

al

izi

ran

pa

ram

eta

r

Ozn

ak

a:

63P

O01

5

Data

na

uzo

rk

uvaw

e

NP

V

t

p-H

Ca+

+

Mg

++

N

a+

K+

H

CO

3-

SO

4--

C

l- C

r -

vk

up

en

Cr+

6

(m)

( o

C)

cm

mg/l

m

g/l

m

g/l

m

g/l

m

g/l

m

g/l

m

g/l

m

g/l

x1

0-3

m

g/l

x 1

0-

3

Lo

kac

ija

: s.

Ra

oti

nc

e,

(de

sen

)

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a B

u{

oti

na

vo

(m

):1

9,5

28

.05

..2

01

0

1.3

8

11

.2

7

22

0

51

.12

9.9

3

1.3

7

0.1

9

16

1.7

2

8.9

4

.6

1.9

2

/

2.5

18

22

6

6

0.8

13

93

44

0.0

64

41

0.0

04

87

18

2.6

50

81

97

0.6

10

99

37

0.1

31

42

86

Pr

oto

k

(m3/s

):

7

4.0

340

7

2

23

.92

90

94

1.8

93

60

72

0.1

43

22

73

78

.12

05

63

18

.00

61

92

3.8

73

24

5

K

lasi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red O

.A.

Aq

ek

in

e:

Hidr

ok

arb

on

at

no

-kal

cijs

ko-

magn

ezijs

ka

Ko

or

di

nati

: N

46

55

89

6

E 7

51

19

88

Z

3

85 m

0,

74

9,2

38

9,

1

4

0,1

88

7,

3

3

1,7

8

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

88

TA

BE

LA

- 5.2

.9.

F

izi

~k

o-h

em

ijs

ki

kar

ak

ter

ist

ik

i n

a v

odi

te o

d P

ol

o{

ka K

ot

li

na

V

rst

a n

a

pr

im

er

ok

ot :

po

dze

mn

a v

oda

NP

V

(m)

Ni

vo

na

po

dze

mn

a

vo

da

An

al

izi

ran

pa

ram

eta

r

D

ata

na

t

p-H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

- S

O4

--

Cl-

Ra

svo

re

n

ki

sl

or

od

(m

g/l

)

Cr+

6

NO

3--

NO

2--

Ozn

ak

a:

63

PO

034

uzo

rk

uv.

( o

C)

c

m

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg/

l

mg/

l

Lo

kac

ija

: s.

Rao

ti

nc

e

m

ekv/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a

bu{

oti

na:1

2 m

25

.05

.201

1

7,1

10,0

7,1

9

351

69.9

3

13.9

3

6.9

1

1.8

9

247.0

5

33

.43

7.1

7

5,9

5

<0

.01

0,6

27

0.0

04

3.4

4

1.1

4

0.3

2

0.0

5

4.0

5

0.7

1

0.2

0

69.4

5

23.0

2

6.5

5

0.9

8

81.6

3

14

.24

4.1

3

P

ro

to

k

(m3/s

):

Ko

or

di

nati

:

N 4

2o 0

2‟

0,7

‟‟

(46

58

10

3,3

3)

E

21

0 0

8‟

23,8

‟‟

(75

12

03

0,1

1)

Z

383

,30

±0,0

2 m

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red

O.A

. A

qek

in

e:

Hi

dr

ok

ar

bo

natn

a-

kal

ci

jsk

o-m

agn

ezi

um

ska

45,69

02,23

55,6

4

24,14

13,4

3

63,81

Ca

Mg

Na

SOC

lH

CO

89

TA

BE

LA

- 5

.2.1

0.

Fi

zi~

ko

-hem

ijs

ki

kar

ak

te

ri

sti

ki

na v

odi

te o

d P

ol

o{

ka

ta

Ko

tl

in

a

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot:

Po

dze

mn

a v

od

a

A

nal

izi

ran

pa

ram

eta

r

Ozn

ak

a:

6

3P

O0

16

Data n

a

uzo

rk

uv

aw

e

NP

V

(m)

t

( o

C)

p-H

Ca+

+

Mg

++

N

a+

K+

H

CO

3-

SO

4--

C

l- C

r -

vk

up

en

Cr+

6

cm

mg/l

m

g/l

m

g/l

m

g/l

m

g/l

m

g/l

m

g/l

m

g/l

x1

0-3

m

g/l

x 1

0-3

Lo

ka

ci

ja:

Ra

ot

in

ce.

Ni

va

, l

ev

br

eg

mek

v/l

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

. n

a

Bu

{o

ti

na

vo

(m

):1

9,5

01

.06

..2

01

0

0.3

7

13

.2

6.8

2

32

6

48

.05

16

.75

22

.3

2.8

4

23

4.9

3

6.5

6

.3

2.0

4

/

2.3

66

99

51

1.3

72

95

08

1.0

48

42

5

0.0

72

82

05

3.8

50

81

97

0.7

71

67

02

0.1

8

Pr

ot

ok

(m

3/s

):

4

8.6

916

66

28

.24

30

93

21

.56

72

44

1.4

97

99

72

80

.18

38

17

16

.06

81

27

3.7

48

05

58

K

lasi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red O

.A.

Aq

ek

in

e:

Hidr

ok

arb

on

at

no-k

al

cijs

ko-m

agn

ezijs

ko

-

nat

ri

jska

Ko

or

di

na

ti

: N

46

58

03

1

E 7

51

11

72

Z

3

81 m

6

9,

48

24

,2

85

6,

21

4

0,1

67

4,

3

3

1,8

0

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

90

TA

BE

LA

- 5.2

.11

.

Fi

zi~

ko

-he

mi

jsk

i k

ar

ak

te

ri

sti

ki

na v

odi

te o

d P

ol

o{

ka

ta

Ko

tl

in

a

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot

: (

Ar

te

ska)

An

al

izi

ran

pa

ram

eta

r

Ozn

ak

a:

63P

O039

Data n

a

uzo

rk

uvaw

e

NP

V

t

p-H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

- S

O4

--

Cl-

Cr

-

vk

up

en

Cr+

6

(m)

( o

C)

cm

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

x1

0-3

mg/

l x 1

0-3

Lo

ka

ci

ja:

s.R

ao

ti

nc

e,

(Ar

te

ska

-Me

na

da

)

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a B

u{

ot

in

a vo

(m

):

96

,0

26

.06

..2

01

0

1

2

6.3

4

76

110

21

10.5

9.5

37

5.1

5

21

.4

6

/ /

5

.42

1.7

2

0.4

9

0.2

4

6.1

5

0.4

5

0.1

7

Pr

oto

k (

m3/s

):

68

.79

21

.85

6.2

7

3.0

9

90

.79

6.6

8

2.5

3

Ko

or

di

nati

: N

42

° 0

3' 4

9’’

E 2

1°

08

' 40

,8"

Z

394 m

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red

O.A

. A

qek

in

e:

Hidr

ok

arb

on

at

no-k

al

cijs

ko-

magn

ezijs

ka

79,68

85,21

27,6

4

68,653,2

3

79,90

Ca

Mg

Na

SOC

lH

CO

91

TA

BE

LA

- 5.2

.12

.

F

izi

~k

o-h

em

ijs

ki

kar

ak

te

ri

sti

ki

na v

odi

te o

d P

ol

o{

ka

Ko

tl

in

a

Vr

sta

na

pr

im

ero

ko

t:

po

dze

mn

a v

oda

An

al

izi

ran

pa

ra

met

ar

D

ata

na

NP

V

t

p- H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O

3-

SO

4--

Cl-

Cr -

Cr+

6

Ozn

ak

a:

63P

O018

uzo

rk

uv.

(m)

(oC

)

cm

mg

/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/

l

x1

0

-3

g/l

Lo

ka

ci

ja:

ka

r{

i d

ep

on

. Ju

goh.n

ad p

at

.

Ni

vo

n

a

po

dze

mn

a v

oda

mek

v/

l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/

l

mek

v/

l

mek

v/

l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a b

u{

ot.: 2

6 m

24

/02

/201

0

/ 12.

5

6.5 9

285

32.7

6

15.9

1

1.1

4

0.8

6

15

2.5

55

.67

6.6

7

Pr

oto

k (

m3/s

):

1.6

1

1.3

0

0.0

5

0.0

2

2.5

0

1.1

8

0.1

9

53.9

1

43.5

6

1.7

9

0.7

4

64

.64

30

.43

4.9

3

Ko

or

di

na

ti

:

N 4

2°

04

' 2

0,3

"

E 2

1°

07

' 2

2,0

"

Z 3

89

m

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red

O.A

. A

qek

in

e:

Hidr

ok

arb

on

at

na

-

kal

ci

jsko-m

agn

ezium

sko

-su

lf

at

na

9,53

6,43

8,1

4

4,30

9,4

3

7,64

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

92

TA

BE

LA

- 5.2

.13.

Fi

zi~

ko

-he

mi

jsk

i k

ar

ak

te

ri

sti

ki

na v

odi

te o

d P

ol

o{

ko

Po

le

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot

na

vo

da

: p

odze

mn

a

vo

da

N

ivo

na

po

dze

mn

a

vo

da

A

nal

izi

ran

pa

ra

met

ar

Ozn

ak

a:

63P

O044

Data n

a

NP

V

t

p-H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

- S

O4

--

Cl-

Cr

- C

r+6

uzo

rk

uv.

(m)

(

oC

)

cm

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

x1

0-3

g/l

L

ok

ac

ija

: d

esn

od

Va

rd

. k

ar

{i

de

p.J

ugo

hr

.

m

ekv/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

D

la

bo

~i

na

na

bu{

oti

na

: 6

0 m

Je

gun

ov

ce

P2

5/2

25

/02

/201

0

/ 12.2

6.7

9

393

21.5

9

1.1

6

1.0

2

19

8.3

50

.8

10

.6

2.2

1

1.7

7

0.0

5

0.0

3

3.2

5

1.0

7

0.3

0

54.4

8

43.5

4

1.3

4

0.6

4

70

.25

23

.21

6.5

4

Pr

oto

k

(m3/s

):

K

lasi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red O

.A.

Aq

ek

in

e: H

idroka

rb

ona

tn

a-

kal

ci

jsko-m

agn

ezium

sko

-

sulf

at

na

Ko

or

di

nati

:

N 4

2°

04'

20,3

"

E 2

1°

07'

22,0

"

Z 3

89 m

5,54

5,43

3,1

4

2,23

5,6

3

2,70

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

93

TA

BE

LA

- 5.2

.14. F

izi

~k

o-h

em

ijs

ki

kar

ak

ter

ist

ik

i n

a v

odi

te o

d P

ol

o{

ko

Po

le

Vr

sta n

a

pr

im

er

ok

ot

na v

oda:p

odz.

vo

da

An

al

izi

ran

pa

ra

met

ar

Ozn

ak

a:

63

PO

045

Da

ta n

a

NP

V

t

p-H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

- S

O4

--

Cl-

Cr -

Cr+

6

uzo

rk

uv.

(m)

( o

C)

cm

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/

l

x1

0

-3

g/l

L

ok

ac

ija

: dese

n b

reg

na

Var

da

r,

kar

{i

dep

on

ija

Jugo

hr

om

N

ivo

na

po

dze

mn

a

vo

da

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v

/l

mek

v

/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a

bu{

oti

na:

100

m

25

/02

/201

0

/ 13

7.6

4

316

53.3

85

7.3

9

1.2

4

1.0

9

21

3.6

38

.93

1.5

2

2.6

3

0.6

1

0.0

6

0.0

3

3.5

0

0.8

2

0.0

4

79.1

7

18.2

4

1.7

6

0.8

4

80

.16

18

.84

0.9

9

Pr

oto

k

(m3/s

):

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red O

.A.

Aq

ek

in

e: H

idrok

arb

on

at

na-k

al

cijs

ko-

magn

ezium

sko

-sulf

at

na

Ko

or

di

nati

:

N 4

2°

04'

20,3

"

E 2

1°

07'

22,0

"

Z 3

89

m

2,79

2,18

8,1

4

9,18

1

3

2,80

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

94

TA

BE

LA

- 5.2

.15

. F

izi

~k

o-h

em

ijs

ki

ka

ra

kter

ist

ik

i n

a v

odi

te o

d P

ol

o{

ka

Ko

tl

in

a

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot

na

v

od

a:

Ar

te

ska

vo

da

(lо

ka

ln

o

vo

do

sna

bd

uv

aw

e)

An

al

izi

ran

pa

ra

met

ar

Ozn

ak

a:

63P

O046

Da

ta

na

NP

V

t

p-H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O

3-

SO

4--

Cl-

Ra

svo

r

en

k

isl

or

od

(mg/

l)

Cr+

6

NO

3--

NO

2--

uzo

rk

uv.

(m)

(

oC

)

cm

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg/

l

mg/

l

Lo

ka

ci

ja:s

. Je

gun

ov

ce, d

o R

. B

ist

ri

ca

, l

ev

br

eg,

50

m p

re

d

vl

iv

vo

R.

Var

da

r

N

ivo

n

a

po

dze

mn

a v

oda

mek

v/

l

mek

v/

l

mek

v

/l

mek

v/

l

mek

v/

l

mek

v/

l

mek

v/

l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a

bu{

oti

na: m

26

.05

.201

1

12,2

7,0

9

274

39.6

6

21.5

3

8.8

3

2.1

6

213.5

21

.53

6.9

6

10

,39

<0

.03

1,6

57

0.0

01

5

1.9

5

1.7

6

0.4

2

0.0

6

3.5

0

0.4

6

0.2

0

46.6

4

42.1

3

9.9

1

1.3

2

84.2

6

10

.96

4.7

9

P

ro

to

k(m

3/s

):

K

oo

rd

in

ati

:

N 4

2o 0

4‟

27,8

‟‟

E 2

1o 0

8‟

08

,5‟‟

Z

3

90 m

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odat

a s

po

red O

.A.

Aq

ek

in

e: H

idroka

rb

ona

tn

a-

kal

ci

jsko-m

agn

ezium

ska

64,46

13,42

91,9

4

96,10

79,4

3

26,84

Ca

Mg

Na

SOC

lH

CO

95

T

AB

EL

A-

5.2

.16.

F

IZ

I^

KO

-HE

MI

JSK

I K

AR

AK

TE

RI

ST

IK

I N

A V

OD

IT

E O

D S

KO

PS

KA

TA

KO

TL

IN

A

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot

: P

od

zem

na

vo

da

Da

ta

na

NP

V

An

al

izi

ra

n p

ar

am

eta

r

t

p- H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

-

SO

4--

Cl-

Ra

svo

re

n

ki

slo

ro

d

(mg/

l)

Cr+

6

NO

3-

-

NO

2--

Ozn

ak

a:

63

SK

047

uzo

rk

uvw

e.

(m)

(oC

)

cm

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg/

l

mg/

l

Lo

ka

ci

ja:s

. D

vo

rc

e d

ese

no

o

d R

. V

ar

da

r

N

ivo

na

po

dze

mn

a v

oda

mek

v/

l

mek

v/

l

mek

v/

l

mek

v/

l

mek

v/l

mek

v/

l

mek

v/

l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

. n

a

bu{

ot.:

10

m

26

.05

.201

1

5,2

2

13

7,4 5

276

64.7

1

9.5

5.0

6

1.4

1

21

6.6

16

.1

11

.82

6,2

9

<0

.02

1,0

56

0.0

00

9

3.1

9

0.7

8

0.2

4

0.0

4

3.5

5

0.3

4

0.3

4

75.1

7

18.3

6

5.6

1

0.8

5

83

.97

8.0

5

7.9

9

Ko

or

di

nati

:

42°0

6'0

8.4

9"

21°1

0'3

0.7

"

(4 6

62 0

47,5

9)

(7 5

14 9

38)

Z 3

42

,55

±0

,03

Kl

asi

fi

ka

ci

ja n

a v

oda

ta

sp

or

ed O

.A. A

qek

in

e:

Hi

dr

oka

rb

on

at

na

-ka

lc

ijs

ko-

ma

gnez

ium

ska

17,75

36,18

61,5

4 05,899,7

3

97,83

Ca

Mg

Na

SOC

lH

CO

96

TA

BE

LA

- 5.2

.17.

F

IZ

I^

KO

-HE

MI

JSK

I K

AR

AK

TE

RI

ST

IK

I N

A V

OD

IT

E O

D S

KO

PS

KA

TA

KO

TL

IN

A

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot

: P

od

zem

na

vo

da

A

nal

izi

ran

pa

ra

met

ar

D

ata n

a

NP

V

t

p- H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

-

SO

4--

Cl-

Ra

svo

re

n

ki

slo

r

od

(m

g/l

)

Cr+

6

NO

3-

-

NO

2-

- O

znak

a:

63S

K048

uzo

rk

uvw

e.

(m)

(

oC )

cm

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg/

l

mg/

l

Lo

ka

ci

ja:s

.

Dvo

rc

e

(St

ar

a

ozn

ak

a -

42

),

lev

br

eg

od

R.

Var

da

r

N

ivo

na

po

dze

mn

a v

oda

mek

v/

l

mek

v/

l

mek

v/

l

mek

v/

l

mek

v/l

mek

v/

l

mek

v/

l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

.na

bu{

ot

.: 10m

26

.05

.201

1

3,9

0

13

7,3 5

285

67.8

4

11.4

5.5

8

1.4

4

228.8

26

.84

8.6

5

9,3

<0

.02

0,5

96

0,0

00

5

3.3

4

0.9

3

0.2

6

0.0

4

3.7

5

0.5

7

0.2

5

73.0

4

20.4

2

5.7

3

0.8

1

82.1

6

12

.43

5.4

1

P

ro

to

k

(m3/s

):

Ko

or

di

n.:

42

°06'1

0,6

3"

21

°10'3

0.5

9"

(4 6

62 0

97,2

4)

(7 5

14 9

13,4

9)

Z

34

2,9

0±

0,0

3

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red

O.A

.

Aq

ek

in

e: H

idr

ok

ar

bo

nat

n-

ka

lc

ijs

ko-m

agn

ezium

ska

04,73

42,20

73,5

4

43,12

41,5

3

16,82

Ca

Mg

Na

SOC

lH

CO

97

TA

BE

LA

- 5.2

.18.

F

IZ

I^

KO

-HE

MI

JSK

I K

AR

AK

TE

RI

ST

IK

I N

A V

OD

IT

E O

D S

KO

PS

KA

TA

KO

TL

IN

A

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot

:P

ov

r{

., R

. V

ar

da

r

A

nal

izi

ran

pa

ram

eta

r

Ozn

ak

a:

63S

K050

Da

ta n

a

uzo

rk

uva

we

NP

V

t

p-H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

- S

O4

--

Cl-

Cr

-

vk

up

en

Cr+

6

(m)

( o

C)

cm

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/

l x1

0-

3

mg/

l

x1

0-3

L

ok

.: H

S R

ad

u{

a

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

. n

a B

u{

t

in

a v

o (

m):

25

.03

..2

010

/ 9

7.7

9

22

1

40

.29

2.5

1

6.3

3

0.6

2

14

5.4

37

.06

4.6

9

3.8

3

2.9

4

Pr

oto

k

(m3/s

):

1.9

8

0.2

1

0.3

0

0.0

2

2.3

8

0.7

8

0.1

3

Ko

or

di

nati

:

N 4

660

24

3

E 7

51

79

33

Z 3

21

m a

.s.l

.

79.2

6

8.2

2

11.8

9

0.6

3

72

.21

23

.73

4.0

6

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red O

.A.

Aq

ek

in

e:

Kal

cijs

ko-h

idr

ok

arb

on

at

no

-sul

fa

tna

26

,79

21

,8

88

,11

4

73

,23

06

,4

3

2,72

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

98

TA

BE

LA

- 5.2

.19.

F

IZ

I^

KO

-HE

MI

JSK

I K

AR

AK

TE

RI

ST

IK

I N

A V

OD

IT

E O

D S

KO

PS

KA

TA

KO

TL

IN

A

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot

:

Po

dze

mn

a

vo

da

A

nal

izi

ran

pa

ram

eta

r

Ozn

ak

a:

63S

K051

Data

n

a

NP

V

t

p- H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

- S

O4

--

Cl-

Ra

svo

re

n

ki

slo

ro

d

(mg/

l)

Cr+

6

NO

3--

NO

2--

uzo

rk

uv.

(m)

(

oC

)

cm

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg/

l

mg/

l

Lo

ka

ci

ja:s

.

Rad

u{

a,

{k

ol

o N

ik

o

Fo

jni

ca

, d

ese

n b

rg

od

R. V

ar

da

r

N

ivo

na

po

dze

mn

a v

oda

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a b

u-

{o

ti

na

: 20,1

1m

27

.05

.201

1

15,6

8

14,

5

7,0 0

432

85.5

8

27.2

3

10.6

1.1

4

360

37

.05

6.7

5

8,5

<0

.01

8,5

15

0,0

01

0

4.2

2

2.2

3

0.5

0

0.0

3

5.9

0

0.7

8

0.1

9

60.4

4

32.0

0

7.1

4

0.4

2

85.8

1

11

.39

2.8

0

P

ro

to

k

(m3/s

):

Ko

or

di

na

ti

:

N

42

o 0

4‟

51‟‟

E

21

o 1

3‟1

9‟‟

Z

32

8 m

Kl

asi

fi

ka

ci

ja n

a v

oda

ta

sp

or

ed

O.A

. A

qek

in

e: H

id

ro

ka

rb

ona

tn

a-k

alcijs

ko

-

ma

gnez

ium

ska

44,60

00,32

14,7

4

39,11

80,2

3

81,85

Ca

Mg

Na

SOC

lH

CO

99

TA

BE

LA

- 5.2

.20.

F

IZ

I^

KO

-HE

MI

JSK

I K

AR

AK

TE

RI

ST

IK

I N

A V

OD

IT

E O

D S

KO

PS

KA

TA

KO

TL

IN

A

Vr

sta

na

pr

im

er

ok

ot

:P

od

zem

na

v

od

a

An

al

izi

ran

pa

ram

eta

r

Ozn

ak

a:

63S

K052

Da

ta n

a

uzo

rk

uvaw

e

NP

V

t

p-H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

- S

O4

--

Cl-

Cr

-

vk

up

en

Cr+

6

Lo

k

ci

ja:

Radu

a, l

ev,

tr

i k

u}

i

(m

) (

oC

)

cm

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/l

mg/

l x1

0-3

m

g/l

x1

0-3

Dl

ab

o~

in

a(m

) 15,9

6

m

ekv/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

2

5.0

2..2

010

13

.92

10.6

7.2

3

397

69.3

9.6

6

1.0

9

1.2

7

27

1.5

34

.85

2.8

6

1.2

7

/

Pr

oto

k

(m3/s

):

3.4

1

0.7

9

0.0

5

0.0

3

4.4

5

0.7

4

0.0

8

Ko

or

di

n.:

N

46

60

45

5

E 7

51

777

4

Z 3

26

m

79.5

9

18.4

6

1.1

9

0.7

6

84

.47

13

.98

1.5

5

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odata s

po

red O

.A.

Aq

ek

in

e:

Hidr

oka

rb

on

at

no

- K

al

cijs

ko-M

agn

ezijs

ka

6,79

5,18

2,1

4 1455,

1

3

5,84

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

100

TA

BE

LA

- 5.2

.21.

F

IZ

I^

KO

-HE

MI

JSK

I K

AR

AK

TE

RI

ST

IK

I N

A V

OD

IT

E O

D S

KO

PS

KA

TA

KO

TL

IN

A

Vr

sta n

a

pr

im

er

ok

ot

na v

oda:

Izv

or

ka v

oda

N

ivo

na

po

dze

mn

a

vo

da

A

nal

izi

ran

pa

ra

met

ar

D

ata n

a

/NP

V/

t

p- H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

- S

O4

--

Cl-

Cr

- C

r+

6

Ozn

ak

a:

63P

O05

4

uzo

rk

uv.

(m)

( o

C)

cm

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

x1

0-3

g/

l

Lo

kac

ija

: S

el

o R

a{

~e,

Kap

ta`

a I

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

D

la

bo

~i

na

na

bu{

oti

na:

31

/03

/201

0

/ 13.3

7.2

1

326

109.5

12.5

4

8.7

8

0.9

1

38

7.5

35

.68

7.7

2

5.3

9

1.0

3

0.4

1

0.0

2

6.3

5

0.7

5

0.2

2

78.6

5

14.9

9

6.0

2

0.3

4

86

.70

10

.29

3.0

1

Pr

oto

k

(m3/s

):

Ko

or

di

nati

:

N 4

2°

02'

33,0

5"

E 2

1°

15'

06,0

"

Z 3

00

m

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odata

sp

or

ed O

.A.

Aq

ek

in

e: H

idroka

rb

ona

tn

a-

kal

ci

jsko

6,78

15

0,6

4

3,10

01

,3

3

7,86

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

101

TA

BE

LA

- 5.2

.22.

F

IZ

I^

KO

-HE

MI

JSK

I K

AR

AK

TE

RI

ST

IK

I N

A V

OD

IT

E O

D S

KO

PS

KA

TA

KO

TL

IN

A

Vr

sta n

a

pr

im

er

ok

ot:

Izv

or

ska

vo

da

An

al

izi

ran

pa

ram

eta

r

Ra{

~e

-1

Da

ta

na

NP

V

t

p- H

Ca+

+

Mg

++

N

a+

K+

H

CO

3-

SO

4--

C

l-

Cr

- C

r+6

Ozn

ak

a:

63

SK

05

4

uzo

rk

uv.

(m)

(

oC

)

cm

mg

l m

g/l

m

g/l

m

g/l

g/l

m

g/l

m

g/l

m

g/l

x1

0-3

g/l

Lo

kac

ija

:

S. R

a{

~e,

Kap

ta`

a I

N

ivo

na

po

dze

mn

a

vo

da

mek

v/l

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

m

ekv/l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a

b

o

ti

na:

23

/07/2

010

/ 13.2

7

5

18

10

0.2

1

2.4

8

.15

.6

1

369.2

31.7

9

6

18

4.9

4

1.0

2

0.3

8

0.0

4

6.0

5

0.6

7

0.1

8

7

7.4

0

15

.94

6.0

1

0.6

5

87.7

0

9.7

4

2.5

6

Ko

or

di

nati

:

N 4

655085

E 7

520723

Z 3

00 m

Kl

asi

fi

ka

ci

ja n

a v

oda

ta

sp

or

ed

O.A

. A

qek

in

e: H

idrokarbonat

no-

kalcijs

ka

4,7

79,

15

6

4

7,9

6,2

3

7,8

7

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

102

TA

BE

LA

- 5.2

.23.

FI

ZI

^K

O-H

EM

IJS

KI

KA

RA

KT

ER

IS

TI

KI

NA

VO

DI

TE

OD

SK

OP

SK

AT

A K

OT

LI

NA

Vr

sta

na

pr

im

e

ro

ko

t:

Izv

or

ka v

oda

Ozn

ak

a:

63

SK05

5

Lo

kac

ija

:

S.

Ra

{~

e,

Kap

ta

`a I

I

Dl

abo

~i

na n

a

bu-{

ot

in

a:

Pr

ot

ok

(m

3/s

):

Ko

or

din

ati

:

N 4

65

45

07

E 7

52

09

54

Z 3

01

m

N

iv

on

a

po

dze

mn

a v

od

a

An

al

izi

ran

pa

ram

eta

r

Dat

a

na

NP

V

t

p-H

Ca++

M

g++

Na+

K+

HC

O3

- SO

4--

Cl-

Cr

-

uzo

rk

u

v.

(m)

(

oC

)

cm

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

mg/

l m

g/l

x10-

3

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/

l

mek

v/l

mek

v/l

%

%

%

%

%

%

%

7/2

3/2

01

0 /

13.2

7.

1 5

42

107.

01

11.8

1

8.5

1.07

3

72

.2

33

.74

6.1

8

5.

27

0.97

0.

40

0.03

6

.10

0.7

1

0.1

8

79

.07

14.5

2

5.99

0.

41

87

.27

10

.20

2.5

3

Kl

asi

fi

ka

ci

ja n

a v

od

at

a s

po

red

O.A

.Aq

ek

in

e: H

id

ok

ar

bo

na

tno

kal

ci

ska

1,

79

5,14

6

4

2,10

5,2

3

3,87

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

103

TA

BE

LA

- 5.2

.24.

F

IZ

I^

KO

-HE

MI

JSK

I K

AR

AK

TE

RI

ST

IK

I N

A V

OD

IT

E O

D S

KO

PS

KA

TA

KO

TL

IN

A

Vr

sta n

a

pr

im

er

ok

ot:

Izv

or

ka v

oda

A

nal

izi

ran

pa

ram

eta

r

D

ata n

a

NP

V

t

p- H

Ca+

+

Mg

++

Na+

K

+

HC

O3

- S

O4

--

Cl-

Cr

- C

r+6

Ozn

ak

a:

63S

K055

uzo

rk

uv.

(m)

(

oC

)

cm

mg/l

mg/l

mg/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

mg

/l

x1

0-3

g/l

Lo

kac

ija

: S

. R

a{

~e,

Kap

ta`

a I

I

N

ivo

na

po

dze

mn

a

vo

da

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/l

mek

v/

l

%

%

%

%

%

%

%

Dl

ab

o~

in

a n

a b

u-

31

/03

/201

0

/ 13.3

7.0

9

544

121.8

9

8.7

8

10.7

2

0.9

4

39

0.5

36

.06

7.5

3

{o

ti

na

:

6.0

0

0.7

2

0.5

0

0.0

2

6.4

0

0.7

6

0.2

2

82.7

9

9.9

2

6.9

5

0.3

3

86

.75

10

.33

2.9

2

Pr

oto

k

(m3/s

):

Kl

asi

fi

kac

ija

na v

odata

sp

or

ed O

.A.

Aq

ek

in

e: H

idroka

rb

ona

tn

a-

kal

ci

jska

Ko

or

di

nati

:

N 4

2°

02'

33,0

5"

E 2

1°

15'

06,0

"

Z 3

00

m

8,82

9,9

9,6

4

3,10

9,2

3

7,86

Ca

Mg

Na

SO

Cl

HC

O

Vrz osnova na izvr{enata klasifikacija, istraùvanite vodi bi moèle da gi

podelime vo 5 grupi i toa:

Grupa-1 , Kalcisko hidrokarbonatno-sulfatni

Vo ova grupa se edinstveno vodite na rekata Vardar, koi od profilot Siri~ino pa se

do Profilot Radu{a imaa nepromenet hemiski sostav.

Grupa-2 , Hidrokarbonatno-kalciski

Vo ova grupa vleguvaat slednite podzemni vodi locirani vo s. Kopance: 63PO032,

63PO038, 63PO014, 63PO035, i Izvorite na Ra{~e1 i 2 so oznakite , 63PO054 i 63PO055

Grupa-3 , Hidrokarbonatno-kalciska-magneziumska

Vo ova grupa se podzemnite vodi so slednite oznaki: od s. Kopance, 63PO036,; od s.

Raotince, 63PO015, 63PO034, 63PO039; od s. Jegunovce, arteska, 63PO046; od s. Dvorce,

63PO047, 63PO048; od s. Radu{a, 63PO051 i 63PO052

Grupa-4 , Hidrokarbonatno-kalciska-magneziumska-sulfatna

Vo ova grupa se vodite od piezometrite kar{i deponijata na f-kata Jugohrom

(Silmak, na desniot breg od R. Vardar: 63PO018, 63PO044, 63PO045

Grupa-4 , Hidrokarbonatno-kalciska-magneziumska-natrijska

Vo ova grupa se izdvojuva vodata vo s. Raotince, na lev breg od R. Vardarso oznaka,

63PO016

Imajki ja predvid goreiznesenata grupacija na ispituvanite vodi, generalno, bi

moèlo da se poso~at slednite sogleduvawa:

Vodite na R. Vardar koi go zapazuvaat svojot entitet, imaat vlijanie osobeno

na vodite od piezometrite kar{i deponijata na f-kata Jugohrom.

Poveketo podzemni vodi od s. Kopance pokaùvaat sli~en hemijski sostav so

onie na Izvorite vo Ra{~e. Odtamu e i opravdanosta za podetalno

hidrogeolo{ko istraùvawe na ovoj lokalitet.

Magneziumskata komponenta koja pokraj kalciumskiot jon pokaùva

dominantnost, najverovatno e pod vlijanie na {arskite stenski masi.Odtamu

ovoj jon se javuva posebno vo vodite od s. Raotince, s. Dvorce pa se do s. Radu{a.

105

Sekako, spored zgolemenata sodrìna na natriumot, se izdvojuva vodata so

oznaka, 63PO016, najverovatno pod vlijanie na {arskite stenski masi.

Za razlika od Povr{inskata voda (R. Vardar), s. Siri~ino, koja pokaùva Kalcisko-

hidrokarbonatno-sulfatna karakteristika, podzemnata voda vo s.Kopance so oznaka 63PO014 e

so izrazena elektri~na sprovodlivost i namaleno prisastvo na sulfaten jon i Tritium, koe

ukaùva na otsastvo od nivna direktna komunikacija. Otsastvo na direktna komunikacija so R.

Vardar pokaùva i dlabokata arterska voda so oznaka 63PO039 koja e od tipot na

hidrokarbonatno-kalcijsko-magnezijska voda, iako ovaa bu{otina e vo nejzina neposredna

blizina (ssa 100 m). Vodata so oznaka 63PO015, locirana na desnata strana nedaleku od R.

Vardar, iako so ne{to namalena elektri~na sprovodlivost, pokaùva, blizok hemizam so

arteskata voda so oznaka 63PO039, koja e locirana nedaleku od istata. Vodata so oznaka

63PO016, locirana na levata obala od R. Vardar, s. Raotince, se razlikuva od prethodnite vodi

po zgolemenata sodrìna na Natrium, {to od svoja strana upatuva na nejzin transport niz

soodvetni geolo{ki odnosi od masivot na [ar Planina, obogateni so ovoj element.

Prisastvoto na Hrom (Cr) vo koncentracii od 0,97 mg/l kako vkupen, od koi 0,7mg/l se

{estvalentni joni (Cr6+) vo vodta od bu{otinata so dabo~ina od 100m i so oznaka 63PO045,

uzorkuvana na 27.05.2010god, vidi Izve{taj za prisastvo na te{ki metali vo podzemni vodi

od ПРОГРАМАTA ЗА ГОДИШЕН МОНИТОРИНГ НА КВАНТИТАТИВНИТЕ И КВАЛИТАТИВНИТЕ КАРАКТЕРИСТИКИ НА ВОДИТЕ ШТО ГО ХРАНАТ ИЗВОРОТ

РАШЧЕ na UHMR (2010), govri za prisatnoto vlijanieto na deponijata na f-kata

Jugohrom(SILMAK) {to go vr{i vrz lokalnite PV, na kontaktot so @edenskiot masiv

(kolektor koj go snabduva i Izvorot Ra{~e). Pojavata na {estvalentniot Hrom e samo

rezultat na aktivnostite od f-kata Jugohrom (SILMAK), odnosno prisatnata fabri~ka

Deponija, od ~ija sprotiva, t.e. od drugata strana na Rekata Vardar) e i spomenatata

dupnatina, 63PO045.

106

5.3. TRASIRAWE NA PODZEMNITE VODI

5.3.1. Trasirawe so pomo{ na Prirodni izotopi

Stabilni izotopi, odnosite na i

Odnosite na pote{kite i polesni Izotopsi na molekulata na vodata kako nejzini

idealni traseri vo nejziniot hidrolo{ki ciklus obi~no se prikaùvaat kako delta vrednosti v) promili ( %0), soglasno sledniot izraz /1 /,

R - RSMOW / RSMOW103 (1)

kade {to, R i RSMOW, se izotopski odnosi ( D/H or 18O/16O )na primerokot i na arbitrarno

izbran standard, V-SMOW, respektivno. Kako rezultat na razlikata vo pritisocite na vodata vo atmosferata koja doa|a od razli~ni specii na vodata, prisatni se frakcionacioni procesi osobeno pri promenata na sostojbata na vodata. Taka vo vo sporedba so te~nata faza, vodenata parea e posiroma{na so pote{kite izotopi. Ova izotopsko osiroma{uvawe, raste geografskata i nadmorska viso~ina. Od tamu, dobienite vrednosti kaj podzemnite vodi od interest bi moèle da ukaàt na zonite na nivnoto hranewe5. Sezonskite varijacii na pote{kite izotopi so zgolemuvawe na nivnite vrednosti, raste so poka~uvawe na temperaturata. Vo ova nasoka, vo letnite meseci beleìme rneì so pogolemi koncentracii na pote{kite izotopi. Vrz osnova na mnogu meteorolo{ki stanici dispergirani nasekade na na{ata planeta od kade se sobiraat

vrneì poradi opredeluvawe na Tritiumot i odnosite na i

dobiena e funkcionalna zavisnost na od spored sledniot izraz /2/,

= 8 *

~ij grafik e prikaàn na Sl. 5.3.1. Sepak, izvesni otstapuvawa od ovaa zavisnost e

registrirana zavisno od geografskata {iro~ina. {irum svetot. Taka da vo

mediteranskiot region, odse~okot na ordinatata poprima vrednosti od ssa 22.

5 T. Anovski, B. Andonovski,Lj. Arsov, N. Jovanovski, “ The Application of Natural Isotopes in Hydrology ”,

Invited paper-Mass Spectrometry 1898-

1998, Journal for Chemistry, Chemical Engineering and Technology, Chemical Industry - HMIDA 8, Vol. 52 (12) 481-554, Beograd, 1998.

107

8*

v-SMOW

Sl5.3.1. Planetarna funkcionalna zavisnost na stabilnite izotopi fvo vrne`ite

108

Radioaktivni izotopi(Tritium -3H)

Radioaktivniot izotop na Vodorodot 3H (Tritium ili T), ima E max=18 kev

i vreme na poluraspa|awe od 12,430 godini(vreme potrebno da negovata aktivnost opadne

na 1/2 od po~etnata) .Tritiumot e izotop na Vodorodot so najgolema masa i razlika

namasi pome|u izotopite na eden te ist hemijski element. Toj se formira preku nuklearna

reakcija /3/ pome|u atmosferskiot Azot i termalnite neutroni 6.

14 N + n -----

12 C +

3 H (3)

Po negovata oksidacija(povrzuvawe so Kislorodot), preku vrne`ite se upatuva kon

Zemjata, za da del od ovie precipitati se infiltriraat vo podzemjeto so {to prestanuva

izmenata so atmosferata i po~nuva opa|awe na negovata koncentracija soglasno zakonot

za radioaktivno raspa|awe/4/,

A= - dN/dt=

At= A0 e -t

(5)

kade {to, dN/dt - broj na raspadnati jadra vo edinica vreme

A0- po~etna aktivnost

At- aktivnost po izminato vreme (t)

radioaktivna konstanta

se’ do nivnata pojava kako podzemni vodi vo nekoj Izvor ili observaciona bu{otina.

So izotopsko-traserskite ispituvawa ( Opredeluvawe na koncentracijata na

radioaktivniot Tritium kako i odnosite na stabilnite izotopi na Kislorodot i

6 Libby, W.F., 1953. The potential usefulness of natural tritium. Proc. Nat. Acad. Sci., 39: 245-247.

109

Vodorodot ) bea opfateni vodite od interes( vrne`i, povr{inski i podzemni ) od

lokalniot hidrolo{ki ciklus, Tab. 5.3.1.

TABELA -5.3.1. PREGLED NA MESTA ZA UZORKUVAWE NA ВРНЕ@И, POVR[INSKI I PODZEMNI VODI PORADI ANALIZI NA SODR@INA NA

PRIRODNI IZOTOPI I IN-SITU OPREDELUVAWANA NEKOI OSNOVNI FIZI^KO-HEMIJSKI PARAMETRI Re

d.

Br

.

ME\UNA

RODEN

KOD

KOORDINATI N

E

Z (Гаус-Кригерови

координати)

PRIRODA

NA VODATA

ZABELE[KA

1

-

N 420 0,0’ 54.7’’

E 200 52’ 25.1’’

Z 1872m

IZVORSKA VODA

(Izvor nad Hotel Slavija, Popova {apka)

2

-

N 420 0,0’ 54.3’’

E 200 52’ 25.0’’

Z 1800m

VRNE@I (precipitati)

(Popova {apka)

3

-

N 420 0,0’ 54.0’’

E 200 52’ 25.0’’

Z 396m

VRNE@I (precipitati)

(s. Kopance)

4

-

N 420 0,20’ 52,8’’

E 210 08’ 13,1’’

Z 1083 m

VRNE@I @eden (Na ovaa Planina za prv pat e

Instalirana visinska do`domerna stanica/

totalizator)

5

-

N 420 0,0’ 33.3’’

E 210 23’ 06.0’’

Z 230

VRNE@I Skopje

6 63PO028 N 420 02’ 27.9’’ E 210 08’ 10.1’’ Z 398 m

POVR[INS

KA VODA

r. Vardar, s. SIRI^INO

110

7 63PO032

N 420 02’ 26.0’’ (7 514 949,27) E 210 08’ 10.0’’ (4 662 026,05) 342,41±0,03

DLABOKA

PODZEMNA

VODA

БуШотина Vo niva , s. KOPANCE, (dlabo~ina

: 75m)

8 63PO036

N 420 02’ 33.9’’ E 210 08’ 10.1’’ Z 403 m

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bunar so dlabo~ina od 18 m vo dvorot na

Sulejman Sulejman, s KOPANCE, blisku do

selskiot bunar za vodosnabduvawe: Mob.tel. :

071 904 123

9 63PO037

N 420 02’ 30.7’’ E 210 08’ 07.6’’ Z 396 m

ARTESKA

VODA

Bu{otinata e dlaboka 90 m. i e do muslimanskite

grobi{ta vo s.. KOPANCE,

10 63PO038

N 420 02’ 52.8’’ E 210 08’ 13.1’’ Z 397m

ARTESKA

VODA

Bu{otinata e dlaboka 95 m. i e vo dvorot na Amneti

Mehmet s.. KOPANCE, (kaj xamijata )

11 63PO014

N 42° 03' 05’’ E 21° 08' 39" Z 397 m

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e dlaboka 19,5 m. i e vo dvorot na Vasko

Filipovski s.. KOPANCE,

12 63PO035

N 42 02 49,9 (4655917,91) E 21 08 31,6 (7512203,20) Z 399,96 ±0,03 m

DLABOKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otina so dlabo~ina od 65 m vo dvorot na

Zvonko Zdravkovski , s. KOPANCE,

13 63PO015

N 42° 04' 00.7" E 21° 08' 23.8" Z 389 m

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e dlaboka 19,5 m. i e vo dvorot na

Qup~o Jovanovski s.. RAOTINCE- desen,

14 63PO016

N 42° 04' 00.7" E 21° 08' 23.8" Z 390 m

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e dlaboka 19,5 m. i e vo niva Kirko

Mi{evski s.. RAOTINCE-lev

15 63PO034

N 42° 04' 00.7" (4658103,33) E 21° 08' 23.8" 7 512030,11

PLITKA

PODZEMНA

Bu{otinata e dlaboka 12,5 m. i e vo dvorot na Bo{ko

Spasovski s.. RAOTINCE.

111

Z 383,30±0,02 m

VODA

16 63PO039 N 420 03’ 49’’ E 210 08’ 40’’ Z 386 m

ARTESKA

VODA

Bu{otinata e dlaboka 96m. i e vo dvorot na pogonot za

fla{irawena vodata -Menada, s. RAOTINCE.

17 63PO040

N 420 03’ 44.3’’ E 210 08’ 24.7’’ Z 394 m

ARTESKA

VODA

Bu{otinata e dlaboka ssa 90m. i e na leviot breg na

Rekata Vardar vo blizina na mostot vo s. RAOTINCE

(javna maalska ~e{ma)

18 63PO041 N 420 03’ 49.0’’ E 210 08’ 40.0’’ Z 386 m

POVR[INS

KA VODA

(R. VARDAR)

Povr{inska voda (R. Vardar, s. RAOTINCE, na leviot

breg, neposredno pred mostot na Rekata)

19 63PO042

N 42 04 20.0 E 21 07 22.3 Elev. 400 m

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e dlaboka 10m. i e vo dvorot na

op{tinskata zgrada na s. JEGUNOVCE

20 63PO043

N 420 03’ 44.3’’ E 210 08’ 24.7’’ Z 394 m

ARTESKA

VODA

Bu{otinata e dlaboka ssa 85 m. i e vo krugot na

Fabrikata JUGOHROM - ALOIS, JEGUNOVCE

21 63PO018

N 420 04’ 20.3’’ E 210 07’ 22.0’’ Z 389 m

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e dlaboka ssa 26m. i e na desniot breg na

Rekata Vardar, nad patot , kar{i deponijata na

JUGOHROM

22 63PO044

N 420 04’ 20.3’’ E 210 07’ 22.0’’ Z 389 m

DLABOKA

PODZEMNA

VODA


Rekata Vardar, pod patot , kar{i deponijata na

JUGOHROM

23 63PO045

N 420 04’ 20.3’’ E 210 07’ 22.0’ Z 389 m

DLABOKA

PODZEMNA

VODA


Rekata Vardar, nad patot (, vedna{ do piezometarot

63PO044 so dlabo~ina od 35 m ), kar{i deponijata na

JUGOHROM

24 63PO046 N 420 04’ 27,8’’ E 210 08’ 8,5’ Z 390 m

ARTESKA

VODA

Lokacijata e na leviot breg od R. Bistrica,50 m pred

vliv vo R. Vardar

25 63SK046

42°06'4.66" (7 514 949,27) 21°07'22.0" (4 662 026,05) 342,41±0,03

PLITKA

PODZEMNA

VODA


Rekata Vardar ,s. DVORCE, vo blizina na mostot na

Rekata, odnosno vo podno`ieto na @edenskiot masiv, vo

niva (Bu{otina br. 40, spored Inst. „ J. ^erni„

1989god.)

26 63SK047 42°06'08.49" 21°10'30.7"

(4 662 047,59)

PLITKA

PODZEMNA


Rekata Vardar ,s. DVORCE, vo blizina na mostot, vo


112

(7 514 938)

Z 342,55±0,03

VODA 1989god.)

27 63SK048

42°06'10,63"

21°10'30.59" (4 662 097,24)

(7 514 913,49)

Z 342,90±0,03

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e dlaboka ssa 10m. i e na leviot breg na

Rekata Vardar ,s. DVORCE, vo blizina na mostot, vo


1989god.)

28 63SK049

N 420 05’ 09.2’’ E 210 12’ 41.1’’ Z 319 m ?

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e dlaboka ssa 20m. i e vo vo dvorot na

ku}ata od Re{at Bexeti, na desniot breg na Rekata

Vardar,s. RADU[A, vo blizina,uzvodno od mostot na

Rekata

29 63SK050

N 420 05’ 10.0’’ E 210 12’ 41.5’’ Z 320 m

POVR[INSKA VODA (R. VARDAR)

R. Vardar, s. RADU[A, vo blizina na

Bu{otinata 63PO049

30 63SK051

N 420 04’ 52.5’’ E 210 13’ 00.0’’ Z 303 m

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e dlaboka ssa 20 m. i evo dvorot na

u~ili{teto FOJKO NICA na desniot breg na Rekata

Vardar ,s. Radu{a

31 63SK052

N 420 05’ 16.9’’ E 210 12’ 34.6’’ Z 326 m

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e dlaboka ssa 15,96 m. i evo dvorot na

Hatip Abaz i sin Sabir, na leviot breg na Rekata

Vardar ,s. RADU[A .

32 63SK053

N 420 04’ 49.3’’ E 210 13’ 20.5’’ Z 325 m

PLITKA

PODZEMNA

VODA

Bu{otinata e dlaboka ssa 17,50 m. i evo dvor od ku}a

na leviot breg na Rekata Vardar ,Naselba -. RADU[A .

33 63SK054

N 42 02 33.0 E 21 15 06.0 Elev. 300 m

IZVORSKA

VODA

Kapta`a-IzvorRa{~e- 1,

34 63SK055

N 42 02 52.8 E 21 15 13.1 Elev. 300 m

IZVORSKA

VODA

Kapta`a-IzvorRa{~e- 2,

35 63SK056

N 420 01’ 31.7’’ E 210 14’ 55.9’’ Z 328 m

IZVORSKA

VODA

Izvor /~e{ma, pod divata deponija vo s.. Ra{~e

36 63SK066

N 42 00 33.6 E 21 23 06 4.0 Elev. 243 m

POVR[INS

KA VODA

(R. VARDAR)

R. Vardar kaj HS UHMR, Skopje

113

Dobienite rezultati od izotopskte analizi, zaedno so rezultatite od in-situ opredeluvaweto na

nekoi osnovni fizi~ko-hemijski parametri, prika`ani se vo Tab. 5.3. 2. i Tab. 5.3.3.

.

114

TA

BE

LA

-5.3

.2.

PR

EG

LE

D N

A D

OB

IE

NI

TE

RE

ZU

LT

AT

I O

D I

ZV

R[

EN

IT

E I

ZO

TO

PS

KO

-TR

AS

ER

SK

I

AN

AL

IZ

I Z

AE

DN

O S

O O

PR

ED

EL

EN

IT

E I

N-S

ITU

O

SN

OV

NI

FI

ZI

^K

O H

EM

IS

KI

PA

RA

ME

TR

I N

A

PR

IM

ER

OC

I

OD

V

RN

E@

I K

OI

GR

AV

IT

IR

AA

T K

ON

P

OL

O[

KA

TA

OD

NO

SN

O S

KO

PS

KA

TA

KO

TL

IN

A

Br

. L

ab

. B

r.

Da

tu

m n

a

zem

aw

e n

a

mo

str

i

Lo

kac

ija

, me|u

nar

oden

ko

d i

dl

ab

.na

pi

ezo

m.

Vr

sta n

a

vo

den

pr

im

er

ok

Ko

or

di

nat

i i

el

evac

ija

N

E Z m

a.s

.l.

Tem

per

a

tur

a

(oC

)

p-H

Sp

ro

vo

dl

i

vo

st

cm

Izo

to

psk

o t

ra

ser

ski

so

dr

`i

ni

N-3

v.V

SMO

W

%o

v.V

SMO

W

%o

TE

± σ

1

MK

-1

19

.06

.20

10

Po

po

va

{

ap

ka

) (I

zvo

r

na

d H

ote

l

Sl

av

ija

,

Izv

or

ska

vo

da

N 4

20 0

0 5

4.7

E

20

0 5

2 2

5.1

Z

18

72

m

7,2

6,4

138

5.5

±0

.4

-11

,43

-75

,3

2

MK

-30

23

.09

.20

10

Po

po

va

[

ap

ka

(I

zvo

r

na

d H

ote

l

Sl

av

ija

,

Izv

or

ska

vo

da

N 4

20 0

0 5

4.7

E

20

0 5

2 2

5.1

Z

18

72

m

7,0

6

,79

18

0

5.2

±0

.4

-11

,16

-75

,5

3

MK

-2

19

.06

.20

10

(Po

po

va

{

ap

ka

)

Vr

ne`

i

(pr

ec

ip

it

ati

)

N 4

20 0

0 5

4.3

E

20

0 5

2 2

5.0

Z

1800

m

-

6,1

2

25

15

.5

±0

.7

-6,9

9

-57

,3

4

MK

-38

25

.09

.20

10

Po

po

va

[

ap

ka

V

rn

e`

i

(pr

ec

ip

it

ati

)

N 4

20 0

0 5

4.3

E

20

0 5

2 2

5.0

Z

1800

m

- 6

,29

42

5

.9

±0

.4

-7,5

3

-45

,7

115

5

MK

-41

22

.12

.20

10

(21

i 2

2

De

ke

mvr

i

)

Po

po

va

[

ap

ka

V

rn

e`

i,

sneg

N 4

20 0

0 5

4.3

E

20

0 5

2 2

5.0

Z

1800

m

- 6

,95

17

4.8

00

±0

.3

-14

,68

-10

3,4

6

MK

-65

21

.03

.20

11

P.[

ap

ka

Vr

ne`

i

(pr

ec

ip

it

ati

)

N

42

00

54

.3

E 2

0 5

2 2

5.0

Z

18

00

m

-

4,9

8

41

14

.4

±0

.7

-9.9

7

-64.7

7

MK

-3

19

.06

.20

10

s.K

op

an

ce

V

rn

e`

i

pr

ec

ip

.

N 4

20 0

0 5

4.0

E

20

0 5

2 2

5.0

Z

396

m

-

6,1

3

96

9.7

±0

.5

-2,7

4

-11

,1

8

MK

-37

25

.09

.20

10

s.K

op

an

ce

V

rn

e`

i

(pr

ec

ip

it

ati

)

N 4

20 0

0 5

4.0

E

20

052

25

.0

Z 39

6

- 6

,15

25

8

7.2

±0

.4

-4,5

9

-27

,2

9

MK

-45

23

.12

.20

10

s.

Ko

pan

ce

Vr

ne`

i

(pr

ec

ip

it

ati

)

N 4

20 0

0 5

4.0

E

20

0 5

2 2

5.0

Z

396

m

- 6

,98

28

4.8

±0

.4

-5,9

6

-29

,

10

M

K-2

9

(8

i

9Ju

li

) @

eden

V

rn

e`

i

(pr

ec

ip

it

ati

)

N 4

20 0

2 5

2.8

E

21

0 0

8 1

3.1

Z

1083

m

- 6

,07

10

8

16

.7

±0

.8

-6,3

9

-40

,7

116

11

M

K-6

3

05

.10

.20

10

@eden

V

rn

e`

i

(pr

ec

ip

it

ati

)

N 4

2 0

2 5

2.8

E

21

08

13

.1

Elev

. 10

83

m

-

6,4

6

55

4.0

±0

.3

-11.8

4

-86.4

12

M

K-5

6

14.

01.

20

11

@eden

Vr

ne`

i

(pr

ec

ip

it

ati

)

N 4

2 0

2 5

2.8

E

21

08

13

.1

Elev

. 10

83

m

- 5

,8

58

4.2

±0

.4

-13.5

2

-90.2

13

M

K-4

19

.06

.20

10

(Sk

op

je)

Vr

ne`

i

(pr

ec

ip

it

ati

)

N 4

20 0

0 3

3.3

E

21

0 2

3 0

6.0

Z

230

m

-

6,4

60

8.6

±0

.5

-3,2

4

-19

,2

14

M

K-3

1

29

.09

.20

10

Sk

op

je

Vr

ne`

i

(pr

ec

ip

it

ati

)

N 4

20 0

0 3

3.3

E

21

0 2

3 0

6.0

Z

230

m

-

6,6

7

53

4.0

±0

.4

-2,8

0

-9,2

15

MK

-59

2

8.0

1.2

01

1

Sk

op

je

(sn

eg)

Vr

ne`

i

(pr

ec

ip

it

ati

N 4

2 0

0 3

3.3

E

21

23

06

.0

Z 2

30

m

-

7,1

2

97

4.9

±0

.4

-1

7.0

5

-123.0

117

TA

BE

LA

5.3

.3.

PR

EG

LE

D N

A D

OB

IE

NI

TE

RE

ZU

LT

AT

I O

D I

ZV

R[

EN

IT

E I

ZO

TO

PS

KO

-TR

AS

ER

SK

I A

NA

LI

ZI

ZA

ED

NO

SO

OP

RE

DE

LE

NI

TE

IN

-SIT

U

OS

NO

VN

I F

IZ

I^

KO

HE

MI

SK

I P

AR

AM

ET

RI

NA

P

RI

ME

RO

CI

O

D

PO

VR

[I

NS

KI

TE

I P

OD

ZE

MN

I V

OD

I V

O S

KO

PS

KA

TA

KO

TL

IN

A

Br

. L

ab

. B

r.

Da

tu

m n

a

zem

aw

e n

a

mo

str

i

Lo

kac

ija

, m

e|u

nar

oden

ko

d

i

dl

ab

.na

pi

ezo

m.

Vr

sta n

a

vo

den

pr

im

er

ok

Ko

or

di

nati

i

el

evac

ija

N

E Z m

a.s

.l.

Tem

per

atur

a

(oC

)

p-H

Sp

ro

vo

dl

ivo

s

t

cm

Izo

to

psk

o t

ra

ser

ski

so

dr

`i

ni

N-3

v.V

SMO

W

%o

v.V

SMO

W

%o

TE

± σ

1 M

K-2

6

27.7

.201

0

s.K

op

an

ce

63P

O03

2

(75

m)

Dl

ab

ok

a

po

dze

mn

a

vo

da

N 4

20 0

2 2

6,0

(7

51

17

07

,11

)

E 2

10

08

10

.0

(4 6

55

17

6,7

7)

Z 39

4,89

±

0,03

m

16

6,3

7

633

1.4

±0

.3

-11

,03

-75

,6

2 M

K-3

4

21

.10

.20

10

s.K

op

an

ce

63P

O03

2

( 7

5m

)

Dl

ab

ok

a

po

dz.

vo

da,

N

42

0 0

2 2

6,0

(7

51

17

07

,11

) E

21

0 0

8 1

0.0

(4

65

51

76

,77

)

Z

394,

89 ±

0,03

m

12

6,2

5

685

<0

.5

-11

,06

-75

,8

3 M

K-7

2

6.0

6. 2

01

0

(s.

Ko

pan

ce,

vo

bl

izi

na

na

sel

ski

ot

bu

nar

)

Pl

itk

a

po

dze

mn

a

vo

da

N 4

20 0

2 3

3.9

E

21

0 0

8 1

0.1

13

6,8

8

444

3.3

±0

.3

-10

,64

-73

,6

118

63

PO

036

Z 40

3 m

4 M

K-3

6

21

.10

.20

10

s.K

op

an

ce

63P

O03

5

( 6

5m

)

Dl

ab

ok

a

po

dze

mn

a

vo

da

N 4

20 0

2 4

9,9

(7

51

22

03

,20

) E

= 2

10 0

8 3

1,6

(4

65

59

17

,91

)

Z 3

99

,96

±

0,03

m

-

6,6

5

751

<

0.5

-10

,88

-75

,1

5 M

K-5

2

6.0

6. 2

01

0

(s.

Ko

pan

ce,k

aj

xa

mi

jata )

6

3P

O038

Ar

tesk

a

vo

da

N 4

20 0

2 5

2.8

E

210 0

8 1

3.1

Z

397

m

7

6,1

1

657

<0

.5

-10

,87

-73

,2

6 M

K-6

2

6.0

6. 2

01

0

(s.

Ko

pan

ce,k

aj

musl

im

. gr

ob

i{

ta )

6

3P

O037

Ar

tesk

a

vo

da

N 4

20 0

2 3

0.7

E

21

08

07

.6

Z 39

6

11

6,0

3

617

<0

.5

-10

,86

-73

,9

7 M

K-8

2

6.0

6. 2

01

0

PP

-9

(s.K

op

an

ce,

Pi

ezo

m. v

o

ni

va n

a

Vask

o

Fi

li

po

vsk

i

63

PO

014

Pl

itk

a

po

dze

mn

a

vo

da

N 4

20 0

3 0

5

E 2

10 0

8 3

9

Z 39

7m

11

6,4

1

1095

1

.3

±0

.2

-10

,42

-73

,6

119

8 M

K-9

2

6.0

6. 2

01

0

PP

-10

(s

.Rao

ti

nc

e,

Pi

ezo

metar

vo

ni

va n

a

Qup

~o

Jo

van

ovsk

i)

63

PO

015

Pl

itk

a

po

dz.

vo

da

N 4

20 0

3 4

9

E 2

10 0

8 4

0

Z 3

86m

10

6,4

8

199

5

.6

±0

.4

-10

,65

-74

,7

9 M

K-2

5

27.7

.201

0

s.R

ao

ti

nc

e

(vo

dv

or

ka

j B

o{

ko

) (1

2 ,5

m)

63P

O03

4

Pl

itk

a

po

dze

mn

a

vo

da

N 4

20 0

3 4

9

(75

12

03

0,1

1)

E 2

10 0

8 4

0

(4 6

58

10

3,3

3)

Z 3

83,

3 ±

0,0

2m

13

6,4

7

377

5.9

±0

.4

-10

,74

-73

,3

10

MK

-35

2

1.1

0.2

01

0

s.R

ao

ti

nc

e

63P

O03

4

(vo

dv

or

ka

j B

o{

ko

)

(12

,5 m

)

(12,

5 m

)

Pl

itk

a

po

dze

mn

a

vo

da

N 4

20 0

3 4

9

(75

12

03

0,1

1)

E 2

10 0

8 4

0

(4 6

58

10

3,3

3)

Z 3

83,

3 ±

0,0

2m

- 6

,94

420

4.7

±0

.4

-10

,68

-72

,1

11

MK

-10

26

.06

. 2

01

0

(s.

Rao

ti

nc

e,

vo

kr

ugo

t n

a

po

gon

ot

„Men

ada

”)

63

PO

039

Ar

tesk

a

vo

da

N

42

0 0

3 4

9

E 2

10 0

8 4

0

Z 38

6m

12

6,3

0

476

<

0.5

-10

,75

-76

,0

12

MK

-43

2

3.1

2.2

01

0

s.R

ao

ti

nc

e

Ar

tesk

a d

o

mo

sto

t

(ss

a 9

0 m

)

63

PO

040

Dl

ab

ok

a

ar

tesk

a v

oda

N 4

20 0

3 4

9

E 2

10 0

8 3

9

Z 38

6

11

6,4

2

653

<

0.5

-11

,02

-75

,2

120

13

MK

-58

15.

01.2

011

s.

Rao

ti

nc

e

Le

v b

re

g n

a R

.

Va

rd

ar

(Ar

te

ska

)

(80

m)

63

PO

040

Dl

ab

ok

a

po

dze

mn

a

vo

da

(Dee

p g

rou

nd

wat

er)

N 4

20 0

3’

44

.3’’

E 2

10 0

8’

24

.7’’

Z

39

4 m

11

7,1

9

570

<0

.5

-10.9

5

-73.6

14

MK

-11

26.0

6. 2010

(s.R

ao

ti

nc

e,

R.

Var

dar

)

63

PO

041

Po

vr

{i

nsk

a

vo

da

N 4

20 0

3 4

9

E 2

10 0

8 4

0

Z 38

6m

12

6,6

2

233

5

.9

±0

.4

-10

,54

-75

,1

15

MK

-44

2

3.1

2.2

01

0

s.R

ao

ti

nc

e,

R.

Var

dar

do

m

ost

ot

63

PO

041

Po

vr

{i

nsk

a

vo

da

N 4

20 0

3 4

9

E 2

10 0

8 3

9,2

Z

383

m

5 7

,82

20

2

5.7

±0

.4

-10

,56

-71

,4

16

MK

-12

2

6.0

6. 2

01

0

s. J

egu

no

vc

e,

(ar

tesk

a F

-ka

Jugo

hr

om

/Si

lm

ak

, o

d f

on

tan

a)

63

PO

043

Ar

tesk

a

vo

da

N 4

20 0

4 2

0.7

2

E 2

10 0

7 6

,61

Z

397

m

16

6,6

4

263

5

.5

±0

.4

-10

,66

-76

,3

17

MK

-42

2

3.1

2.2

01

0

s. J

egu

no

vc

e,

Jugo

hr

om

A

rte. ss

a 8

0 m

)

63

PO

043

Dl

ab

ok

a

ar

tesk

a v

oda

N 4

20 0

4 3

0,0

E

21

0 0

7 2

2

Z 3

92m

11

,5

6,8

6

220

6

.7

±0

.4

-10

,99

-74

,2

18

MK

-13

2

6.0

6. 2

01

0

P-2

5/2

(s

. Je

gun

ovc

e,

Pi

ez.

vo

d

vo

r n

a

op

{t.z

grada

) 63

PO

042

Pl

itk

a

po

dze

mn

a

vo

da

N 4

20 0

4 25

,4

E 2

10 0

7 1

6,2

4

Z 40

0m

11

6,6

6

354

5

.3

±0

.4

-10

,31

-74

,4

19

MK

-14

P-1

(s

. Je

gun

.,

Pl

itk

a

po

dze

mn

a

N 4

20 0

4 5

7,7

6

4

.2

±0

.3

-10

,56

-76

,9

121

26

.06

. 2

01

0

Pi

ez.

kar

{i

d

ep

on

. N

a

Jugo

hr

om

)

63

PO

018

vo

da

E

21

0 0

7

31

,09

Z

389

m

11

6,6

3

344

20

MK

-15

2

6.0

6. 2

01

0

P-1

/1

(s.

Jegu

n.,

Pi

ez.

kar

{i

d

ep

o.n

a

Jugo

hr

om

)

63

PO

045

Dl

ab

ok

a

po

dze

mn

a

vo

da

N 4

20 0

4 5

7,9

4

E 2

10 0

7

31

,72

Z

389m

11

6,6

8

278

3

.4

±0

.3

-10

,55

-76

,5

21

MK

-32

1

6.0

7.2

01

0

s. M

atk

a

(Vr

el

o,

-40

m)

Izv

or

ska

vo

da

N 4

1 5

5 4

9,3

E

21

17

28

,4

Z 32

0

- 6

,42

332

4

.5

±0

.4

-10

,48

-72

,7

22

MK

-33

1

6.0

7.2

01

0

s. M

atk

a

(Vr

el

o,

-100

m)

Izv

or

ska

vo

da

N 4

1 5

5 4

9,3

E

21

17

28

,4

Z 32

0

- 6

,85

36

7

4.1

±0

.4

-10

,64

-73

,7

23

MK

-39

1

9.0

7.2

01

0

s.M

atk

a

Vr

el

o(2

) I

zvo

rsk

a

vo

da

N 4

10 5

5 4

9,3

E

21

0 1

7 2

8,4

Z

320

- 6

,79

42

1

4.5

±

0.3

-10

,79

-7

4,3

24

MK

-47

2

5.1

2.2

01

0

63

SK050

Radu{

a

R.V

ar

da

r,

de

sno

Po

vr

{i

nsk

a

vo

da

N 4

20 0

5 1

0,0

E

21

0 1

2 4

6,9

3

Z 3

20

m

8

6,5

2

202

6

.5

±0

.4

-10

,48

-69

,6

25

MK

-46

2

5.1

2.2

01

0

63

SK049

Radu{

a,

desn

o o

d R

. V

ar

dar

(20 m

)

Pl

itk

a

po

dze

mn

a

vo

da

N 4

20 0

5 0

9.2

E

21

0 1

2 4

1,1

Z

31

9m

11

6.4

8

216

6

.7

±0

.4

-11

,03

-72

,9

26

MK

-54

04.0

1.20

11

63SK

051

R

adu{

a

, U

~i

li

{te

Fo

jko

Ni

ca

Pl

itk

a

po

dze

mn

a

vo

da

(Sh

allo

w

N 4

20 0

4’ 5

2.5’

’ E

21

0 1

3’ 0

0.0

’’

Z

303

m

12

7

,05

34

8

5.4

±0

.4

-9

.82

-65

.7

122

(20

m)

gro

un

d w

ater

)

27

MK

-48

2

5.1

2.2

01

0

63SK

052

s.

Radu{

a

le

vo

od

R.V

ar

dar

,

(15,9

6 m

)

Pl

itk

a

po

dze

mn

a

vo

da

N 4

20 0

5 1

6,9

E

21

0 1

2’ 3

4,6

Z

32

6m

12

6,4

2

284

7

.5

±0

.4

-10

,41

-70

,3

28

MK

-55

04.0

1.20

11

63SK

053

N

as.

R

adu{

a, l

ev

br

eg

na R

V

ar

dar

(1

7,5

m)

Pl

itk

a

po

dze

mn

a

vo

da

(Sh

allo

w

gro

un

d w

ater

)

N 4

20 0

4’

49

.3’’

E 2

10 1

3’

20

.5’’

Z 3

25

m

12

7

,35

50

7

5.9

±0

.4

-9

.08

-63

.1

29

MK

-24

30

.06

. 2

01

0

63

SK068

(Ki

sel

a

vo

da n

a l

ev

br

eg

od R

.

Var

dar

, n

a

pa

to

t

Radu{

a -

Ra{

~e)

Izv

or

ska

vo

da -

Mi

ner

al

na

N 4

20 0

3 1

9.3

E

21

0 1

5 1

5.4

Z

30

1m

13

,5

6,2

4740

<

0.5

-10

,59

-78

,7

30

MK

-16

28

.06

. 2

01

0

63

SK54

Ra{

~

e -

1 K

ap

ta`

a

Izv

or

ska

vo

da

N 4

20 0

2 2

2,5

7

E 2

10 1

4 4

2,2

5

Z 3

00

m

12

,8

6,5

7

450

5

.6

±0

.4

-10

,43

-7

6,5

31

MK

-27

0

7.0

9.2

01

0

63

SK54

Ra{

~e

-1

K

ap

ta`

a

Izv

or

ska

vo

da

N 4

20 0

2 2

2,5

7

E 2

10 1

4 4

2,2

5

Z 3

00

m

13

,5

6,9

3

473

4

.6

±0

.4

-10

,63

-73

,0

32

MK

-17

2

8.0

6. 2

01

0

63

SK05

5R

a{

~e -

2

Kap

ta`

a

Izv

or

ska

vo

da

N 4

20 0

2 5

2.8

E

21

0 1

5 1

3.1

Z

30

0m

12

,5

6,6

7

494

4.8

±0

.4

-10

,61

-77

,1

123

33

MK

-28

0

7.0

9.2

01

0

63

SK05

5

Ra{

~e

-2

K

ap

ta`

a

Izv

or

ska

vo

da

N 4

20 0

2 5

2.8

E

21

0 1

5 1

3.1

Z

30

0m

13

,5

6,7

3

460

5.2

±0

.4

-10

,58

-73

,4

34

MK

-23

30

.06

. 2

01

0

63

SK05

6

Ra{

~e

/

~e

{m

a

Di

v. dep

.

Izv

or

ska

vo

da

N 4

20 0

2 5

2.8

E

21

0 1

5 1

3.1

Z

33

0m

14

,5

6,4

6

435

8.5

±0

.5

-9,0

4

-65

,8

35

MK

-57

14.0

1.20

11

63

SK05

6

Ra{

~e

/

~e

{m

a

Di

v. dep

.

Izv

or

ska

vo

da

(Sp

rin

g w

ater

)

N

42

0 0

1’

31

.7’’

E 2

10 1

4’

55

.9’’

Z 3

28

m

12

6

,81

238

7.5

±0

.5

-8

.94

-63

.0

36

M

K-2

2

29.0

6. 2010

63

SK065

R.V

ar

da

r

pr

ed v

li

v n

a

R.

Lep

en

ec

Po

vr

{i

nsk

a

vo

da

N 4

20 0

,0

21

,71

E

21

0 2

2 4

6,9

3

Z 2

50

m

18

6,7

1

208

5.8

±0

.4

-10

,55

-74

,6

124

Od prikaànite vrednosti za izotopskite sodrìni moè da se kaè slednoto: - Evidentna e funkcionalnata zavisnost na sodrìnite izotopskite odnosi na

pote{kite i polesni izotopi na Kislorodot i Vodorodot , pri {to e dobiena zavisnosta,

= 7,6 * vidi Sl.5.3.2.

Sl.5.3.2 Funkcionalna zavisnost na stabilnite izotopi

flokalnite vrneì

125

Isto taka, zavisno od nadmorskata viso~ina na koja se formiraat samite vrne`i,

registriran e gradient na opa|awe na sodr`inata na pote{kite izotopi na Kislorodot i

Vodorodot. Taka na pr. za Deuteriumot) dobivme gradient od - 3,06 %0/100 m

zgolemena nadmorska viso~ina, vidi Sl. 5.3.3.,

Sl. 5.3.3. Zavisnost na od nadmorskata viso~ina

126

koj voedno e i vo ramkite na o~ekuvanite (1-4 %o) vrednosti 7 , {to od svoja strana dava mo`nosti za opredeluvawe na zonite na hranewe, zna~ajni za sevkupnata za{tita na podzemnite vodi, vklu~uvajki gi i izvorite od interest. Za poveketo istraùvani kako podzemni taka i povr{inski vodi , zonite na hranewe bi moèlo da se lociraat na nadmorska viso~ina od 1500 do 2200m. Vrz osnova na izmerenite i utvrdeni vrednosti za izotopskite sodrìni vo vrneìte, dadeni vo Tab.5.3.2, presmetani se nivnite ponderirani vrednosti ( vo evaluacijata se zemaat predvid pokraj izotoskite sodrìni u{te i soodvetnite koli~ini na vrneì), a koi iznesuvaat,

za s. Kopance, -4,8 %0, v. Vienna SMOW za i23,44 v. Vienna SMOW za

i za @eden, -8,8 %0 v. Vienna SMOW za i59,9 %0 v. Vienna SMOW za Vrz osnova na bilansot na sodrìnite na odnosite na stabilnite izotopi vo vrneìte, povr{inskite i podzemnite vodi, vklu~uvajki gi i vodite od Izvorite na Ra{~e, dobieni se vrednosti za odnosot na participacijata na oddelni komponenti vo hraneweto na Izvorot Ra{~e. Participacija na arteskite vodi vo odnos na Vrne{ite i R. Vardar e: 42% (za vrneìte nad @eden +R. Vardar) i 58 % za arteskite vodi od Dolen Polog.

Imajki go predvid gornite razgleduvawa, diferenciraweto na mo`nite komunikacii pome|u povr{inskite i podzemnite vodi mnogu poegzaktno bi moèlo da se ostvari i so pomo{ na izvedenite analizi na tritiumskite sodrìni, kako niven idealen tarser.

Spored sodrìnite na tritiumot vo ispituvanite vodi, istite bi moèle da gi podelime za sega vo tri grupi i toa:

Grupa-1 se sveì precipitati, Povr{inskite vodi na R. Vardar(Raotince, Radu{a se do Vlivot na R. Lepenec, Izvorite na Popova [apka, Ra{~e-1 i 2 i Izvorot lociran na padinite na @eden na kota povisoka za 30m od kotata na Izvorite na

Ra{~e( 300m), kako i podzemnite vodi so slednive oznaki: 63PO015, 63PO034, 63PO043, 63PO042, 63PO018, 63PO049, 63PO051, 63PO052 i 63PO053, so koncentracii

na tritium vo prosek pogolema od 5 ± 1 T.E.

Grupa-2 se podzemni vodi koi pokaùvaat koncentracii <4 T.E., no vo isto vreme i

>0,5 T.E.. Vo ova grupa se podzemnite vodi so slednite oznaki: 63PO036, 63PO014 i 63PO045, koi vsu{nost naj~esto pretstavuvaat me{avina na dlaboki arteski ili subarteski vodi i plitki podzemni vodi.

7 Moser et al. Jahresbericht 1978. Inst. Fur Radiohydrometrie der Gesellschaft f. Strahen und Umweltforschung mbH,

Munchen: 99-103, 19721/72

127

Grupa-3 se podzemni vodi so koncentraci <0.5 T.E.Vo ovaa grupa voglavno se subarteski (63PO032, 63PO038 i 63PO035), arteski (63PO038, 63PO039i 63PO040 ) vodi, vklu~uvajki ja i izvorskata mineralna voda, locirana na leviot breg od R.

Vardar, posle s. Radu{a, so oznaka 63PO068.

OPREDELUVAWE NA MEHANIZMITE NA HRANEWE NA VODITE OD IZVOROT

RA[Ê

Tritiumski simulacii

Sepak, vrz osnova na geolo{kite odnosi na terenot okolu Izvorot Ra{~e,

posmatranite koncentracii na Tritiumot vo vrneìte (koristejki gi Istoriskite

podatoci za dvièweto na tritiumskite koncentracii vo vrneìteza poslednite 50

godini , izmereni kaj nas i vo Grac, Avstrija), dlabokite Polo{ki arterski vodi i vodite

od izvorot Ra{~e, pretpostaven e edno-keлиски model na dvokomponentno me{awe( ovde

treba da se napomene deka pod komponentata “vrneì“, pokraj precipitatite nad @eden,

vklu~eni se i povr{inskite vodi na R. Vardar, koi voglavno i gi sledat Tritiumskite

koncentracii vo vrneìte) koncept , sli~en na onoj za Karstot na Pl,. Gali~ica)8, vo

na{iov slu~j, na dlabokite arteski vodi vo Polog i “vrneìte“, dojdovme do sosema drugi

soznanija. Naime, so upotreba na spomenatiot model, vidi Sl.5.3.4. podràn so

kompjuterski program koj dozvoluva simulacija na procentnata participacija na

poedinite vlezni komponenti, nivnite tritiumski koncentracii , simulacija na

razli~ni vremiwa na tranzit (MRT) kako i na izleznata tritiumska koncentracija ( se

misli na Tritiumskata sodrìna vo vodite od Izvorite Ra{~e-1 i 2, ozna~eni, 63SK054 i

63SK055 respektivno), dobieni se navistina teoretski Tritiumski koncentraciikoi se

mnogu bliski na izmerenite kaj vdite od Izvorot Ra{~e, vidi Tab. 5.3.4.

8 E. Anovska Jovcheva, Application of the Boundary Element Method Multi-Domain Approach and Simulation of

Tritium Concentration to Determining the Properties of the Galichica Mountain Aquifer, M.Sc.Thesis, University of

Wales, UK, 2010

128

Q ”врнежи”

Qподземни води QРашче

Сл.5.3.4. Едно-келиски модел на мешање на две влезни компоненти : podzemni vodi od Polo{kata depresija i “vrne`i“, komponenta koja pokraj precipitatite nad

@eden, vo sebe gi sodr`i i koli~inite na Povr{inskite vodi od Rekata Vardar, koi isto taka u~estvuvaat vo hraneweto na Izvorot Ra{~e)

So simulacija na vaka dobieniot model, koristejki ja slednata rekurzivna ravenka:

CBOFBOFCBRFBRFSS

iiinn 1

kade {to,

Sn - симулирана трициумска кпнцентрација вп Извпрпт Рашче за

текпвната гпдина на пбsервација, [TU]

Sn-1 симулирана трициумска кпнцентрација вп Извпрпт Рашче за

Подземен резервоар

Жеден

129

предхпдната гпдина на пбзервација, [TU]

BRFi - Boundary Recharge Fraction (гранична влезна фракција), се спстпи

na pr. пд врнежи (30%) и ппдземни впди(70%)

CBRFi - Concentration of Boundary Recharge Fraction (кпнцентрација на

гранична влезна фракција)

BOF - Boundary Outlet Fraction (гранична излезна фракција) се спстпи пд

врнежи и ппдземни впди,

CBOF - Concentration Boundary Outlet Fraction (кпнцентрација на гранична

излезна фракција), [TU]

- kпефициент ппврзан сп радипактивнптп распадаое на Трициумпт.

За 1 гпдина истипт изнесува 0.945

opredelen e odnosot na arteskite vodi i “vrneìte“nad @eden (45% : 55%), srednoto

tranzitno vreme (MRT= 27 godini) na zadrùvawe na vodite vo podzemniot èdenski

akvifer kako i goleminata na podzemnite rezervi na voda smesteni vo nego, koi se

procenuvaat na ssa 4,683x109

m3 i go hranat Izvorot Ra{~e, kraj Skopje. Od tamu, so

izvedenite istraùvawa se dojde do zna~ajni soznanija ne samo za mehanizmot na hranewe

na vodite od izvorot Ra{~e (glaven vodosnabditel na gradot Skopje so pitka voda) tuku i

se dobija nasoki za negovata pocelosna za{tita. Istovremeno се pokaà deka

primenetata metodologija moè uspe{no da se primeni na drugi sli~ni hidro sistemi.

TAB. 5.3.4. VREDNOSTI ZA MRT, DOBIENI SO SIMULACIJA ZA RAZLIÊN

SOODNOS NA VLEZNITE KOMPONENTI (ARTESKI I VRNE@I) SPOREDENI

SO PRESMETANITE SOODVETNI POEDINE^NI I VKUPNI GRE[KI

% na Arteski

% na Vrneì MRT

% na Individualna

gre{ka (za 2010) % na

vkupna gre{ka

85 15 6 71 48.5

80 20 6 65.5 32

75 25 8 58 20

70 30 10 50 15

130

60 40 17 28 10

55 45 20 19 6.56

50 50 24 8.5 5.28

45 55 27 0.85 4.25

40 60 30 9.5 4.72

30 70 37 24 7.15

20 80 43 36 9.28

Na Sl.5.3.5-7, e prika`an kompjuterskiot program koj koristen za simulacija na

fizi~kiot model koj go opfa}a Izvorot Ra{~e, Sl.5.3.4. So menuvawe na vleznite

parametri, mo`e da se simuliraat izleznite podatoci, a so toa i da se odbere prifatliv

koncept na mo`na realna sostojba na celokupniot priroden hidro- sistem, povrzan so

Izvorot Ra{~e.

131

Сл.5.3.5. Компјутерскиот програм со прикажани резултати од 1953 до 1967 година

132


133


Sekako, ovoj model bi moèl da bide so pogolema sigurnost potvrden so primena na

najnovata metoda (T-He), ~ija validacija e vo tek. Samata validacija se ostvaruva preku

realizacija na eden me|unaroden proekt organiziran od strana na MAAE (Me|unarodnata

Agencija za Atomska Energija), vo koj pokraj drugi istraùva~ki timovi od

me|unarodnata zdnica, pokana dobi da zeme aktivno u~estvo i istraùva~kiot tim,

nositel na istraùvawata prezentirani vo ovoj Izve{taj.

134

5.3.2. Trasirawe so pomo{ na ve{ta~ki traseri

Za razlika od prirodnite traseri na vodata Stabilnite i radioaktivni izotpi na

Vodorodot i Kislorodot (i) koi kako idealni obeleùva~i (sostavni delovi

na nejzinata molekula na vodata ) nao|aat golema primena pri regionalnite hidrolo{ki

istraùvawa, ve{ta~kite traseri (Na-fluorescein, NaCl, Sulforodamin i dr.) se koristat pri

lokalni istraùvawa na mali ili vo isklu~itelni situacii i na ne{to pogolemi

rastojanija, osobeno koga se raboti za podra~ja so izrazena karstifikacija ( razviena

mreà na kaverni, tuneli, pe{teri i sl.). Potvrda za ova se mnogubrojnite eksperimenti

izvedeni kaj nasi vo svetot9,10,11

Odreduvawe na filtracionata brzina na Podzemni vodi

Pri hidrogeolo{kite istraùvawa izvedeni vo Polo{kata Kotlina, vo ramkite

na ovoj Proekt, se pokaà potrebata od opredeluvawe na filtracionite brzini na

podzemnite vodi, osobeno vo Reonot na intenzivnite propa|awa na terenot vo lokalnosta-

Propadi{te, s. Raotince, kade se registrirani propa|awa na terenot od pogolemi

razmeri. Za ovaa cel, na ovaa lokacija be{e instaliran i Piezometarot 63PO034, koj

posluì, najprvo za sledewe na NPV a potoa i za izveduvawe na potrebnite traserski

eksperimenti. Pri toa kako traseri bea koristeni ve{ta~kite traseri Na-fluorescein i

NaCl.

Samata metoda se sostoi vo inektirawe na ve{ta~kiot traser vo opredelenata istra`na

dupnatina (piezometar), pri {to doa|a do razreduvawe na po~etnata koncentracija so vreme, pa

9 Sokrat Amataj, Todor Anovski, Ralf Benischke, Romeo Eftimi, Laurence L. Gourcy, Liliana Kola, Ioannis Leontiadis, Alqiviadis Stamos & Jovan Zoto , “ Tracer methods used to verify the hypothesis of Cvijic about the underground connection between prespa and ohrid lake” DOI 10.1007/s00254-006-0388-9, ENVIRON. GEOL. Vol. 51, No.5, January 2007. 10 V. Popov, E. Anovska, M. Arsov, S. Amataj, M. Kolaneci, A. Stamos, L. Arsov,

T. Anovski, E. Kiri & A. Gelaj, "Study of the Prespa-Ohrid Lake system using tracer experiments and lake’s water balance", Water Resources Management V 75, WIT

Transactions on Ecology and the Environment, Vol 125, © 2009 WIT Press, 2009 11 D.Manakovi}: Traser Eksperiment so Na-Flourescein na potegot Raotince-Ra{~e, November, 1960,

Poteklo na vodite vo Izvorot Ra{~e, ДИГИТАЛНА БИБЛИОТЕКА, Ј.П. ВОДОВОД И КАНАЛИЗАЦИЈА – СКОПЈЕ,

Digitalizirano izdanie, Editor: @arko Jovanovi}, 2010.

135

odtamu i potrebata za negovoto sledewe, a so toa i presmetka na filtracionata brzina, po

metodata na razblaùvawe12.

Imajki go vo predvid ispolnuvawe na osnovnite preduslovi za izveduvawe na planiraniot

traserski eksperiment so koj bi se opredelila filtracionata brzina na podzemnite vodi (vf), od

ovoj del na Polo{kata Kotlina se pristapi kon izveduvawe na traserskite eksperimenti so

upotreba na dva traseri i toa: NaCl i Na-fluorescein.

Osnovni podatoci za realiziraniot traserski eksperiment

Iako i dvata planirani traseri pokaùvaat sli~na primenlivost, za upotreba najprvo na

NaCl, a potoa na Na-fluorescein, se opredelivme poradi mernata instrumentacija koja ja imavme na

raspolagawe. Naime, sledeweto na NaCl kako traser, moèvme da go vr{ime na samiot teren,

neposredno po inektiraweto, so upotreba na mobilna instrumentacija za sledewe na eventualno

zgolemenata El. sprovodlivost vo uzorkuvanite vodeni primeroci, dodeka za sledeweto na Na-

fluorescein, koristevme stati~en laboratoriski instrument, fluorescenten spektrometar,

instaliran vo Laboratoriite na TMF-Skopje.

Inekciona to~ka: Piezometar so oznaka 63PO034, lociran vo s.Raotince.

Data na inektirawe: 12.11. 2011 god. Vo 10,45 h, be{e inektiran najprvo traserot

NaCl a 2,00 h (dva ~asa) podocna i traserot Na-fluorescein.

Observaciona to~ka: Piezometarot so oznaka 63PO034, vo koj bea inektirani

traserite, za vreme na eksperimentot sluè{e i kako observaciona to~ka, za sledewe na opa|aweto na koncentraciite na inektiranite traseri. Neposredno po inektiraweto na traserite, bea organizirani i kampawi za zemawe na

primeroci na voda za analiza na prisastvo na inektiranite traseri.

Koristen traser: 10 kg na r-r na NaCl so koncentracija od 0,2kg/l, i 50 kg r-r na Na-

fluorescein so koncentracija od 0,1 g/l.

Detekcija: - Koncentracijata na NaCl (so granica na detekcija od 1 ppm) opredeluvana e preku mereweto na El. Sprovodlivost, pri {to e koristena standardna Mobilna/terenska instrumentacija

12 M.Pitrak, S. Mares and M.Kobor, A Simple Borehole Dilution Technique in Measuring Horisontal Ground Water Flow,

GROUND WATER, Vol.45, N0.1, January – February 2007,p.89-92, (2007)

136

- Koncentracijata na Na-fluorescein, be{e opredeluvana vo laboratoriite na TMF-Skopje so upotreba na Fluorescenten spektrometar

(Proizvod na Perkin -Elmer), so granica na detekcija od 5h10-3 ppb.

Analiza na zemenite primeroci na voda na sodrìnata na inektiranite traseri.

Traser: NaCl

Dobienite rezultati od izvr{enite analizi na zemenite primeroci na voda na

sodrìnata na inektiraniot traser- NaCl, prikaàni se vo Tab. 5.3.5. TABELA-5.3.5. SLEDEWE NA OPA\AWETO NA KONCENTRACIJATA NA INEKTIRANIOT TRASER - NaCl VO INEKCIONO-

OBSERVACIONATA TO^KA/PIEZOMETAR SO OZNAKA - 63PO034

Oznaka/broj na Primerok

Periodi pome|u

2 posledovatelni Uzorkuvawa po

uzorkuvawa

Inektirawato (min)

Kumulativen Period po

Inektiraweto

(min)

El.sprovod

cm

Zabele{ka

0 0 282 12.11. 2011 god. vo 10,45 h (vreme na na inektirawe

na traserot NaCl

1 Neposredno po

inektirawe 0 1920*

2 4 4 1790

3 2 6 1710

4 2 8 1727

5 2 10 1750

6 5 15 1280

7 10 25 1010

8 10 35 1170

9 15 50 1160

10 15 65 483

11 10 75 560

12 10 85 600

13 5 5 12.11. 2011 god. vo 12,45 h (vreme na na inektirawe

na traserot Na-fluorescein 14 30 35

15 30 65

16 30 95

17 30 125

18 30 155

137

Od dobienite rezultati za El. Sprovodlivost na kolektiranite primeroci od observacionata to~ka/piezometar so oznaka - 63PO034, prikaàni vo Tab.5.3.5., presmetana e filtracionata brzina na podzemnite vodi vo okolinata na istraùvaniot Piezometar i

dobiena e vrednost od vf = 1,64h10-3 m/s.

Traser: Na-fluorescein

Pred da se pristapi kon analiza na kolektiranite primeroci od observacionata

to~ka, napravena e kalibraciona kriva, bazirana na razli~ni koncentracii na Na-

fluorescein( od 10 ppm do 5x 10-6 ppm, odnosno do 5x10

-3 ppb, koncentracija koja fakti~ki e i dolna granica na detekcija na koristeniot fluorescenten spektrometar-proizvodstvo na

Perkin Elmer, model LS 55. Emisioniot spektar na standard na Na-fluorescein, prikaàn e na Sl.5.3.8. Od istiot se gleda deka pojavata na pikot (maksimalen intenzitet) e na

branovata dolìna od 491 nm.

420.0 430 440 450 460 470 480 490 500 510 520 530 540 550 560 570 580 590 600.0

0.9

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

100.9

nm

Sl. 5.3.8. Skeniran Emisionen spektar na standardna proba na Na-fluorescein

so koncentracija od 2 ppb, koristen pri kalibracija na instrumentot.

138

Fonski (Beckgraund) snimawa na vodeni primeroci So cel da se odredi fonot ( prisastvo na Na-fluorescein vo probite od interest

pred negovoto inektirawe), analizirana e serija na primeroci, ~iji rezultati se

prika`ani vo Tab. 5.3.6.. Interesna e pojavata na Na-fluorescein , iako vo mali

koncentracii kaj probite 63SK055 (Izvor Ra{~e-2) i 63SK058 (Dlaboka podzemna voda vo

Qubin, skopsko), koe bi mo`elo da se prepi{e na zaostanat traser od prethodno

izvedenite trasirawa na podzemnite vodi vo Polog, vo periodot od 1960-196313, 14.

TABELA- 5.3.6. SODR@INA NA NA-FLUORESCEIN KAKO FON (BACKGROUND) VO

PRIMEROCI NA VODI OD INTERES, KOLEKTIRANI VO SKOPSKA KOTLINA ( VO DENOVITE 26-27.05.2011GOD.) Measurement conditions Method: C:\FLWINLAB\METHODS\calibration uranine-nov2007-1.mth Analyst: Comments: Skopska Kotlina ------------------------------------------------------------ Ex. wavelength (nm): 491 Em. wavelength (nm): 512 Ex. slit (nm): 10.0 Em. slit (nm): 10.0 Integration time (s): 10.00 Em. filter: 350nm Cut-off ************************************************************ Reference sample results ------------------------------------------------------------ Std# Conc*Fact Intens. BG Factor (ppb) ------------------------------------------------------------ st 1 0.050 9.329 4.939 1.00 st 2 0.100 19.587 4.939 1.00 st 3 0.500 93.990 4.939 1.00 st 4 1.000 186.385 4.939 1.00 st 5 2.000 371.725 4.939 1.00

13 Du{an Manakovi}, Poteklo na vodata vo vreloto Ra{~e, Godi{en Zbornik na Prirodno-

matemati~kiot fakultet na Univerzitetot vo Skopje, GEOGRAFIJA I GEOLOGIJA, Kniga 13, Sv.1,

1962

14 S.E Gajkovi} i @.Radosavljevi}, PRIMENA NA RADIOAKTIVNI IZOTOPI PRI ISPITUVAWE NA NEKOI

HIDROGEOLO[KI PROBLEMI NATERENOT OD SKOPJE, Prethoden Izve{taj, (1963)

139

------------------------------------------------------------ Fit equation: Y = 185.571 x + 0.736 Correlation 1.0000 ************************************************************ Sodrzina na Na-fluorescein kako fon (background) vo primeroci na voda od interes kolektirani vo Polo{kata i Skopska Kotlina. ------------------------------------------------------------ Lab br. Conc* Intens. BG Factor Info Inter.kod (ppb)

MK-71 -0.006 -0.329 3.151 1.00 63PO038 (Art. kaj Dzamijata, s. Kopance MK-72 -0.006 -0.396 3.151 1.00 63PO036 (PV, s. Kopance) MK-73 -0.006 -0.455 3.151 1.00 63PO014 (PV, s. Kopance) MK-74 -0.001 0.564 3.151 1.00 63PO035 (PV, s. Kopance) MK-75 0.002 1.124 3.151 1.00 63PO034 (PV, s. Raotince) MK-76 -0.003 0.126 3.151 1.00 63PO015 (PV, s. Raotince) MK-77 -0.002 0.448 3.151 1.00 63PO016 (PV, s. Raotince) MK-78 -0.004 0.076 3.151 1.00 63PO046 (Arteska, s. Jegunovce) MK-79 0.004 1.469 3.151 1.00 63PO018 (PV s. Jegunovce, karsI deponija) MK-80 -0.005 -0.193 3.151 1.00 63PO045 (PV s. Jegunovce, karsI deponija)) MK-81 -0.004 -0.053 3.151 1.00 63PO044 (PV s. Jegunovce, karsI deponija)) MK-82 0.004 1.470 3.151 1.00 63SK047 (PV Dvorce desno) MK-83 0.012 3.010 3.151 1.00 63SK048 (PV Dvorce levo) MK-84 -0.005 -0.175 3.151 1.00 63SK051 (PV Radu.OU Foj NIca) MK-85 -0.002 0.455 3.151 1.00 63SK050 (R. Vardar Radusa) MK-86 0.009 2.376 3.151 1.00 63SK052 (PV Rad.Lev ) MK-87 0.016 3.646 3.151 1.00 63SK055 (Izvor Rasce-II) MK-88 -0.001 0.580 3.151 1.00 63SK054 (Izvor Rasce-I ) MK-89 0.010 2.648 3.151 1.00 63SK057 (PV Ljubin, 32m) MK-90 0.018 3.988 3.151 1.00 63SK058 (PV Ljubin, 83,5) MK-91 -0.003 0.138 3.151 1.00 63SK067 (PV Ljubin, 10m) MK-92 0.009 2.408 3.151 1.00 63SK059 (PV Dj.Petrov 73,5m) MK-93 -0.003 0.109 3.151 1.00 63SK060 (PV Dj.Petrov, 11,5m)

Sledewe na inektiraniot traser na Na-fluorescein

Dobienite rezultati od sledeweto/analiza na kolektiranite primeroci na voda, na

prisastvo na Na-fluorescein, prika`ani se vo Tab.5.3.7.

TABELA-5.3.7. SLEDEWE NA OPA\AWETO NA KONCENTRACIJATA

NA INEKTIRANIOT TRASER - Na-fluorescein VO INEKCIONO-

OBSERVACIONATA TO^KA/PIEZOMETAR SO OZNAKA - 63PO034 Oznaka/broj na Primerok

Data na

uzorkuvawe)

(~as)

Kumulativen

Period po Inektiraweto

(min)

Na-fluore-

Scein

(ppb)

Zabele{ka

13 12.Nov.‟11(12,45) 0 7. 854 12.11. 2011 god. vo 12,45 h (vreme na na

inektirawena traserot Na-fluorescein

14 12.Nov.‟11(13,25) 35 2.888

140

15 12.Nov.‟11(13,50) 65 3.636

16 12.Nov.‟11(14,20) 95 1.390

17 12.Nov.‟11(14,50) 125 770

18 12.Nov.‟11(15,20) 155 928

19 13.Nov. ‟11 (10,00) 1.595 4,747

20 14.Nov. ‟11 (10,00) 3.035 4,498

21 15.Nov. ‟11 (10,00) 4.475 4,727

22 16.Nov. ‟11 (10,00) 5.915 3,683

23 17.Nov. ‟11 (10,00) 7.355 1,823

24 18.Nov. ‟11 - - Probata ne e zemena urdno

25 19.Nov. ‟1 (10,00) 10.235 0,382

26 20.Nov. ‟11(10,00) 11.675 0,723

27 27.Nov. ‟11(10,00) 13.115 0,138

420.0 430 440 450 460 470 480 490 500 510 520 530 540 550 560 570 580 590 600.5

-0.9

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150

160

170

180

190

200

210

220

230

240

250

260

266.6

nm

Sl. 5.3.9. Ekscitacionen, emisionen i sinhro spektar (zelena boja) na voden primerok so sodr`inata na Na-fluorescein, zemen na den 12 Nov. „11,

120 min po inektiraweto vo piezometarot 63PO034, razreden za F= 2000

(izmerena koncentacija od C= 0,385 ppb)

141

Za ilustracija, grafikot na izmereniot voden primerok na sodrìnata na Na-

fluorescein, zemen na den 12 Nov. „11, 120 min po inektiraweto, prikaàn e na Sl. 5.3.9., na koj {to pokraj ekscitacioniot(kriva linija vo sina boja) i emisioniot spektar(kriva linija vo crvena boja), prikaàn e i intenzitetot na ispituvaniot primerok (kriva linija vo zelena boja).

Vrz osnova na dobienite rezultati od sledeweto na promenata na koncentracijata

na inektiraniot Na-fluorescein, presmetana e filtracionata brzina i dobiena vrednost od, vf

=2x10-3

cm/s., koja relativno e bliska so onaa dobiena so ve{ta~kiot traser NaCl i koja

iznesuva{e vf =1,64x10-3

cm/s. Odtamu za sredna vrednost na Filtracionata brzina na PV

vo blizinata na Piezometarot 63PO034,bi moèle da ja poso~ime slednata vrednost, vf

=1,84x10-3

cm/s.

5.4. BILANS NA PODZEMNITE VODI VO POLO[KA KOTLINA I NIVNA ZA[TITA

Bilans na podzemnite vodi vo Polo{ka Kotlina Edna od osnovnite celi pri izrabotkata na bilansot na podzemnite vodi vo Polo{kata

kotlina be{e da vrz osnova na raspoloìvite podatoci isoznanija, da se prikaàt me|usebnite vlijanija na grani~nite izdani vo ramkite na prou~uvaniot teren, za da so bilansirawe na pozemnite vodi na po{irokoto podra~je vo reonot na Dolen Polog, se ukaè na potekloto na vodata od izvorot Ra{~e.

Prikaànite hidrogeolo{ki karakteristiki na terenot koj e opfaten so izrabotenata hidrogeolo{ka karta na Polo{kata kotlina vo M=1:25 000 (Sl 5.1.22.), po vid i na~in na koj se tretirani, bi trebalo da pretstavuvaat osnova za utvrduvawe na rezervite na podzemnata voda. Se nastojuva{e da se prou~i dinami~kiot proces na podzemnite izdani usloveni od vlijanieto na niza prirodni i ve{ta~ki faktori, koi zaedni~ki deluvaat na reìmot na podzemnite vodi.

Po op{to prifatenite hidrogeolo{ki standardi site rezervi na podzemnite vodi bi moèle da se podelat vo dve osnovni grupi ili kategorii: Stati~ki i Dinami~ki rezervi.

Stati~ki rezervi na podzemnata voda predstavuvaat postojnite koli~ini na voda {to se zastapeni

vo site vodonosni sloevi, ili nivni delovi vo sekoe vreme, odnosno predstavuvaat rezervi, vrzani za vekovni geolo{ki procesi.

142

Dinami~ki rezervi pretstavuvaat onie koli~ini na voda vo izdanot koi se popolnuvaat vo tekot na

godinata ili vo odreden vremenski period, odnosno tie pretstavuvaat prirodni protoci na podzemnata voda vo bilo koj profil na podzemniot tok.

Na{ite planirani aktivnosti vo ramkite na programata za bilansirawe na podzemnite vodi vo Polo{kata kotlina gi usmerivme na presmetkite na stati~kite i dinami~kite rezevi na Dolen Polog so poseben osvrt na presmetka na bilansot na èdenskata karsna izdan.

Stati~ki rezervi

Za presmetuvawe na stati~kite rezervi na podzemnite vodi vo zbieniot tip na izdani vo ramkite

na Proektot se primeni formulata na N.A. Plotnikov :

Q = µ x V, kade {to se:

Q – stati~ki rezervi (m3)

V = F x h – volumen na vodonosnite sloevi (m3)

Na podra~jeto na celata Polo{ka kotlina se presmetani rezervi na podzemni vodi vo

freatskata izdan vo iznos od 2.428,17 h 106 m3. Presmetkite za celata Polo{ka kotlina se

prevzemeni od prethodnite istraùvawa

Stati~kite rezervi na arteskata izdan vo Dolen Polog se presmetani na ist na~in kako i vodite na freatskata izdan vo Polo{kata kotlina. Ovie rezervi do kota 300 iznesuvaat 317,1 h 106 m3. i 93,5 h106 m3. ili vkupno 410,6 h 106 m3. Rezervite na arteskata izdan vo odnos na freatskata izdan vo celata Polo{ka kotlina iznesuvaat 17% od vkupnite bilansirani rezervi vo celata Pol{ka kotlina.

Dinami~ki rezervi

Poa|ajki od toa deka arteskata izdan vo Dolniot Polg se prihranuva od proluvijalnite sedimenti vo podno`jeto na [ar planina i deka ostanatite parametri na reìmot na arteskata izdan se poznati, izvr{eno e presmetuvawe na bilansot na godi{noto prihranuvawe na arteskata izdan po slednata formula:

Q = K x H x B x I

kade {to se:

Q – dinami~ki rezervi (m3/sek);

K = 1,0 x10-2sm/sek- koeficient na filtracija, sredna vrednost

H =60 m- sredna debelina na arteskata izdan (m)

143

B = 15 km= dolìna na zonata na hraneweto.{irina na podzemniot tok (m)

I = 0,007 gradient na naklonot na podzemniot tok, t.e. na piezometarskoto nivo (%).

Q =15.000 x60 x 0,0001 x 0,007

Q = 0,63 m3/sek=

Q =20,0 x 106 m3/god.

Presmetka na bilansot na @edenskata karstna izdan

Planinata @eden pretstavuva horst izdignat nad 1200 m, ograni~en so rekata Vardar, kako

epigenetska probojnica i Radu{kiot peridotitski masiv na jugoisto~nata strana; so neogeni

sedimenti na Polo{kata kotlina na zapad; so neogenite sedimenti na Skopskata kotlina na

jugoistok i grani~nata masa (zona) na metamorfni dijabazi i zeleni {krilci na jug.

Srednogodi{niot protek na vreloto na Ra{~e iznesuva 2.7-7.7 m3/s (prose~no 5.15 m3

/s).

So istra`no dup~ewe i povr{inska manifestacija na karstnite oblici dokaàno e deka

@edenskite mermeri se mnogu karstifikuvani i toa zna~itelno podlaboko od zonata na

istekuvawe (vreloto Ra{~e). Dokaz za toa e istra`nata dupnatina IB-37 vo selo Siri~ino, kade

na dlabo~ina od 100-123 m se izdup~eni pove}e kaverni, kako i rezultatite dobieni so na{ite

istraùvawa napraveni preku istra`nite piezometri 63 PO 030 i 63 PO 033.

Seto ova ja potvrduva teorijata deka @edenskite mermeri bile zafateni so procesot na

dlaboka karstifikacija mnogu porano od ezerskata faza na taloèwe na neogenite sedimenti,

kako vo Polo{kata, taka i vo Skopskata kotlina.

Dlabokata karstifikacija na @edenskite mermeri i mnogu povolnite hidrogeolo{ki karakteristiki na ezerskite sedimenti na Polo{kata kotlina ovozmoùva podzemno pretekuvawe od Polo{kite izdani vo sosednite, hipsometriski poniski, @edenski karstni izdani.

Izvr{enite merewa na protekuvawe na Vardar vo dolniot del na Polo{kata kotlina i vo Derventskata klisura na pove}e merni profili pokaùvaat deka zna~aen del na voda od rekata se gubi i toa na dva na~ina:

- so ponirawe vo sopstveniot nanos; i

- so ponirawe, odnosno prelivawe vo @edenskiot karst na mesta kade {to re~niot tek e vo direkten kontakt so @edenskite mermeri.

Taka se izmereni gubitoci na protekot na Vardar do 1 m3/s na poteg pome|u seloto

Kopanica i selo Jegunovce, a vo Derventskata klisura, pome|u s. Jegunovce i vreloto “Ra{~e” i do

2,75 m3/s., za vreme na niski vodostoi (na pr. vo Septemvri, 2009god. ) i obratno, vodite od

144

@edenskiot masiv ja hranat R. Vardar za vreme na visoki vodostoi (merewa na UHMR od 15 April, 2009 god.15).

Vo prihranuvaweto na @edenskiot karsten izdan so podzemna voda od Polo{kata kotlina, pred ve}e utvrdenoto prelivawe na freatskite izdani, istraùvawata pokaàa aktivno u~estvo na arteskite izdani. Poradi prelivaweto na ovie vodi arteskiot pritisok vo blizina na @eden pominuva vo subarteski.

Bilansot na podzemnite vodi pokaà deka @edenskiot izdan 30% se prihranuva od

atmosferskite vrne` i 70 % od podzemnite vodi na Polo{ka kotlina i rekata Vardar, koe voglavno e vo sklad i so vodniot bilans podgotven na baza na distribucijata na prirodnite izotopi. Utvrdeno e deka istekuvaweto na vodata preku vreloto Ra{~e i Vrelska pretstavuva visok, a pogolem del podzemno istekuva vo Skopskata kotlina po isto~niot periferen del na @edenskiot karsten masiv. Ovaa voda perifernite delovi ne moàt da ja prifatat celosno poradi relativno maliot koeficient na filtracija na neogenite sedimenti na Skopskata kotlina, kako i na Radu{kiot peridotitski masiv.

So povr{ina (F) od 109 km2, dlabo~ina na karstifikacija (N) od okolu 120 m i prose~en

koeficient na poroznost (n) od 0,10 volumenot na @edenskata akumulacija iznesuva:

V = F x H x n = 109 x 106 x 120 x 0,1 = 1308 x 106 m3,

So pretpostavka za sovremeno tonewe na @edenskiot masiv, so prognozirana debelinata na

@edenskata akumulacija od 300 m, volumenot na @edenskata akumulacija bi iznesuval:

V = 109 x 106 x 300 x 0,1 = 3270 x 106 m3

Pome|u podatocite dobieni so merewe na piezometrite vo Polo{kata kotlina i merewata na gradientite na vodata na vreloto Ra{~e dobiena e prose~na debelina na korisen prostor vo

akumulacijata okolu 2 m. Toa zna~i deka korisniot prostor vo akumulacijata iznesuva:

V = 109 x 106 x 2 x 0,10 = 22 x 106 m3

Ovoj korisen prostor vo odnos na vkupnata koli~ina na voda koja istekuva e relativno mal.

Me|utoa, akumuliraniot vkupen prostor e mnogu golem, pa poradi toa vreloto Ra{~e gi ima site karakteristiki na tipi~nite karstni izvori, a toa se:

- mal korisen volumen koj uslovuva direktno sledewe na reìmot na rekata Vardar, kako i reìmot na izdanski vodi vo Polo{kata kotlina;

- I i II presmetka ukaùvaat na golem akumuliran prostor na @edenskiot izdan, {to gi

objasnuva site karakteristiki na vreloto, kako {to se: konstantna temperatura od 13oS vo leten period i 12,5oS vo zimski period (promena od 0,5oS e prakti~no zanemarlivo), stabilen hemiski reìm, mnogu nizok stepen na bakteriolo{ka zagadenost;

- so tolku golema akumulacija na izdanska voda moè da se objasni i visokiot stepen na bistrina i skoro nikakva mehani~ka zagadenost na vodata, i pokraj direktnoto ponirawe na vodata

15 Izve{taj za prisastvo na te{ki metali vo podzemni vodi od ПРОГРАМАTA ЗА ГОДИШЕН МОНИТОРИНГ НА

КВАНТИТАТИВНИТЕ И КВАЛИТАТИВНИТЕ КАРАКТЕРИСТИКИ НА ВОДИТЕ ШТО ГО ХРАНАТ ИЗВОРОТ РАШЧЕ na UHMR (2010)

145

od Vardar vo vrta~ite, vo vreme na visoki vodostoi koga re~niot tek e so maksimalno mehani~ko zagaduvawe;

- Inektiranite ()1959-63god.) boi i izotopi vo ponorite kaj s. Raotince ne bea I ~no registrirani vo vodite od Izvorot Ra{~e. Sepak, sledeweto na distribucijata na prirodni izotopi vo Polo{kiot region, vo mnogu pomogna pri opredeluvaweto na genezata na vodite vo Izvorot Ra{~e.

Suvogorski karsten izdan

Suvogorskiot karsten izdan pretstavuva mnogu zna~aen kolektor na izdanska voda so dlabo~ina na karstifikacija preku 100 m, a so istra`noto dup~ewe vo slivot na rekata Treska izdup~eni se kaverni i do 200 m.

So istra`noto dup~ewe se pokaà deka pod karstifikuvanite suvogorski mermeri leàt vodonepropusni filitoidni {krilci i metamorfoziranite kvarcporfiriti ~ij kontakt e jasen prema Polo{kata kotlina. Prihranuvaweto na ovoj izdan se vr{i samo so atmosferski vrneì, dodeka drenirawe se vr{i taka {to pogolem del na izdanskata voda gravitira sprema Polo{kata kotlina, a ostatokot sprotivno sprema klisurata na rekata Treska. Po periferijata na Polo{kata kotlina se prisutni vrela na potegot na selata Volkovija-Forino-êgrane, so vkupna izda{nost od Qmin = 1,236 m

3/s do Qmax = 3,188 m

3/s.

Vo slivot na rekata Treska prisutni se vrela so golema i promenliva izda{nost koja preminuva 1,5 m3/s.

Kako {to ve}e e spomnato, pome|u Suvogorskiot i @edenskiot masiv, poradi prisustvo na

hidrogeolo{ka bariera sostavena od metamorfozirani dijabazi i {krilci so preku 1.000 m

dlabo~ina i 4-6 km {irina neposredna hidrauli~ka vrska ne postoi. Me|utoa, izdanskite vodi na

Suvogorskiot izdan koi gravitiraat sprema Polo{kata kotlina imaat neposredno vlijanie na

vodite na Vardar i podzemnite vodi vo Polo{kata kotlina, {to zna~i deka Suvogorskiot karsten

izdan indirektno u~estvuva i vo prihranuvawe na @edenskiot karsten izdan.

Istraùvawata vo vrska so potekloto na vodata vo vreloto Ra{~e pokaà deka @edenskiot

karsten izdan e mo{ne karakteristi~en od pove}e pri~ini. Pred se, po koli~inta na voda koja

varira od 2,8 do 8,5 m3/s, kolku {to iznesuva izda{nosta na spomenatoto vrelo vo tekot na

godinata. Prema rezultatite od dosega{nite istraùvawa se konstatira deka @edenskata karsna

izdan treba da se tretira kako kolektor-rezervoar pod kotata 300, {to zna~i do nadmorska visina

koja odgovara na zonata na istekuvaweto preku vreloto Ra{~e. Vo toj slu~aj osnovnata

karakterisitka na izdanot vo èdenskite mermeri e intenzivno me{awe na vodite, koi se

formiraat vo samite karstni izdani od neposrednite vrneì, kako i od podzemnite vodi vo

Polo{kata kotlina, i Vardarskite vodi, koi poniraat, bilo vo Polo{kata kotlina ili vo

Dervenskata klisura. Za poveke detaili okolu prihranuvaweto na Izvorot Ra{~e, vidi

146

Za{tita na podzemnite vodi vo Polo{kata Kotlina

Vrz osnova na izvedenite hidrogeolo{ki, hidrolo{ki, fizi~ko-hemijski i

izotopsko-traserski istraùvawa, se pokaà deka potekloto na vodite koi gi hranat gi

hranat Izvorite na Ra{~e se voglavno, vrneì, povr{inski i podzemni vodi od

po{irokiot Polo{ki region.

Ako vodite od izvorot Ra{~e se hranat od podzemnite vodi vo Dolen Polog a ovie

od po{irokiot region od [ar Planina ( so prose~na nadmorska visi~ina pogolema od

1800) istite treba da bidat predmet na postojan fizi~ko-hemijski i izotopski

monitoring. Poradi pokaànata zna~ajna participacija i na vrneìte nad @eden vo

hraneweto na Izvorot Ra{~e, nu`no vnimanie treba da se posveti i na sevkupnite

aktivnosti na samiot @edenski masiv (intenzivno karstificiran so prisastvo na

mno{tvo karstni formi i pojavi).

Imajki ja predvid visokorazvienosta na karsni formi kako na povr{inata na Pl.

@eden, taka i vo negovata vnatre{nost, ne se prepora~uva izdavawe na Koncesii za

eksploatacija na mineralni surovini kako {to se : varovnici, mermeri, ~akali i pesoci

vo prvata za{titan zona na Izvorot Ra{~e, vklu~uvajki go i koritoto na R. Vardar na

potegot od s Siri~ino do s. Ra{~e.

Ni{to pomalku zna~ajno e i so~uvuvaweto na kvalitetot na povr{inskite vodi,

pred se na Rekata Vardar koja, pravejki lak, zaobikoluvajki go @eden, isto taka gi hrani i

vodite koi go snabduvaat podzemniot @edenski akvifer a so toa i Izvorot Ra{~e.

Zatoa, i vo ovoj slu~aj se nalaga potreba od postojana grià za za~uvuvawe na

kvalitetot na povr{inskite vodi preku koordiniran tretman na industriskite i

komunalni otpadni vodi, po dolìnata na te~enieto na R. Vardar, koi za sega voglavno,

direktno se ispu{taat vo spomenatite vodoteci, naj~esto bez ssodvetno pro~istuvawe od

edna strana i monitoring kako na povr{inskite taka i na podzemnite vodi, vo

po{irokiot region i osobeno vo Dolen Polog, na potegot od s. Kopance i s. Raotince

preku s. Jegunovce (lokacii so intenzivni prodirawa na podzemnite I povr{inski vodi

kon @edenskiot masiv), pa se do Izvorot Ra{~e, od druga.

147

6. ZAKLUÔK I PREPORAKI

1. Realiziranite istraùvawa koi vklu~ija: hidrogeolo{ki, izotopsko-

traserskite ispituvawa na vodite, klasifikacija na vodite spored nivniot

hemizam, kako i sporedbeniot dijagramski prikaz na hidrolo{kite observacii

za povr{inskite i podzemni vodi, davaat mo`nost za diferencirawe na

ispituvanite vodi od Polo{kata Kotlina kako i nivnite me|usebni korelacii,

{to e od posebno zna~ewe pri sekoe istraùvawe i za{titata na podzemnite

vodi.

2. Дупчењето na 5 novi istra`ni пиезометарски дупнатини (4 vo s. Kopance i 1 vo s.

Raotince) покажаа prisastvo na iздани со слободно ниво, formirani vo rastresitite kvarterni sedimenti od aluvijalno - terasni i proluvijalni naslagi kako i vo ezerskite sedimenti. Koeficientite na filtracija vo ovie

naslagi se voglavno visoki i se dviàt od Kf 1 ,0 10-3 sm/sek. - Kf 1,0h 10-1 sm/sek.

i arteska izdan, застапен само во Долен Полог. Ovoj izdan e formiran vo ezerskite sedimenti koi se javuvaat vo podlabokite delovi na dlabina pogolema od 40 m. Vo sostavot na ezerskite sedimenti vo koi e formiran arteskiot izdan u~estvuvaat vo najgolem del raznogranulirani peskovi, zaglineti peskovi i slabo zaglineti ~akali i peskovi, nad koi leàt vodonepropusni horizonti odnosno glini i glinovito muqevit materijal. Koeficientite na filtracija se

1,0 h 10-2 Kf 1,0 h10-4 sm/sek. a izda{nost vo poedini dupnatini iznesuva i do 10,0 l/s.

3. Spored dobienite rezultati od dosega{nite prou~uvawa na hidro-geolo{kite karakteristiki na sedimentite so koi e ispolneta Polo{kata kotlina, и изработената Хидрогеолошка карта во М=1:25 000 прикажана на Сл. 5.1.22., застапени se различити геолошки формации и со различни типови на порозност,аналогно на тоа се покажа дека на овој терен се застапени сите типови на издани и тоа : Збиен тип на издан, пукнатинска издан i карстна издан.

4. Soglasno sporedbenite dijagrami na protocite na Rekite i nivoata na okolnite

(vo nivna neposredna blizina) podzemni vodi, Sl. 5.1.24. - 5.1.29., evidentni se

sli~nostite vo oscilaciite, od edna strana na protocite na povr{inskite vodi

i na nivoata na lokalnite podzemni vodi od druga, {to upatuva na mo`ni

direktni me|usebni komunikacii.

148

Za razlika od registriranite sostojbi kaj dijagramot na oscilacii na NPV kaj

Piezometarot 63PO015, kade {to protocite na R. Vardar fazno gi sledat

spomenatite oscilacii na NPV, ovde kaj Piezometarot, 63PO016, imame

predwa~ewe na poratsot na NPV vo odnos na Protocite na R. Vardar. Ova

ne{to govori vo prilog na pobrzata manifestacija na topeweto na snegovite

na {ar Planina kaj podzemnite vodi (rezultat na hidrauli~nite

komunikacii) vo odnos na porastot na protocite na R. Vardar.

5. Za razlika od Povr{inskata voda (R. Vardar), s. Siri~ino, koja pokaùva Kalcisko-

hidrokarbonatno-sulfatna karakteristika, podzemnata voda vo s.Kopance so

oznaka 63PO014 e so izrazena elektri~na sprovodlivost i namaleno prisastvo na

sulfaten jon i Tritium, koe ukaùva na otsastvo od nivna direktna komunikacija.

Otsastvo na direktna komunikacija so R. Vardar pokaùva i dlabokata arterska

voda so oznaka 63PO039 koja e od tipot na hidrokarbonatno-kalcijsko-magnezijska

voda, iako ovaa bu{otina e vo nejzina neposredna blizina (ssa 100 m). Vodata so

oznaka 63PO015, locirana na desnata strana nedaleku od R. Vardar, iako so ne{to

namalena elektri~na sprovodlivost, pokaùva, blizok hemizam so arteskata voda

so oznaka 63PO039, koja e locirana nedaleku od istata. Vodata so oznaka 63PO016,

locirana na levata obala od R. Vardar, s. Raotince, se razlikuva od prethodnite

vodi po zgolemenata sodrìna na Natrium, {to od svoja strana upatuva na nejzin

transport niz soodvetni geolo{ki odnosi od masivot na [ar Planina, obogateni so

ovoj element.

6. Prisastvoto na {estvalentni joni na Hrom (Cr) vo koncentracii od 0,7mg/l vo

vodta od bu{otinata so oznaka 63PO045 i so dabo~ina od 100m, uzorkuvana na

27.05.2010god, odnosno 0,87 mg/l (Cr6+) vo vodata od bu{otinata so oznaka 63PO044

i so dabo~ina od 60m, uzorkuvana na 05.07.2010god., vidi Izve{taj za prisastvo na

te{ki metali vo podzemni vodi od ПРОГРАМАTA ЗА ГОДИШЕН МОНИТОРИНГ НА КВАНТИТАТИВНИТЕ И

КВАЛИТАТИВНИТЕ КАРАКТЕРИСТИКИ НА ВОДИТЕ ШТО ГО ХРАНАТ ИЗВОРОТ РАШЧЕ na UHMR (2010), govri za

prisatnoto vlijanieto na deponijata na f-kata Jugohrom(SILMAK) {to go

vr{i vrz lokalnite PV, na kontaktot so @edenskiot masiv (kolektor koj go

snabduva i Izvorot Ra{~e). Pojavata na {estvalentniot Hrom e samo rezultat

na aktivnostite od f-kata Jugohrom (SILMAK), odnosno prisatnata fabri~ka

Deponija, od ~ija sprotiva, t.e. od drugata strana na Rekata Vardar) se i

spomenatite dupnatini, 63PO044-45.

7. Spored sodrìnite na tritiumot vo ispituvanite vodi, istite bi moèle da gi podelime za sega vo tri grupi i toa:

Grupa-1 se sveì precipitati, povr{inskite vodi na R. Vardar (Raotince, Radu{a se do Vlivot na R. Lepenec, Izvorite na Popova [apka, Ra{~e-1 i 2 i Izvorot lociran na padinite na @eden na kota povisoka za 30m od kotata na Izvorite na

149

Ra{~e( 300m), kako i podzemnite vodi so slednive oznaki: 63PO015, 63PO034,

63PO043, 63PO042, 63PO018, 63PO049, 63PO051, 63PO052 i 63PO053, so koncentracii

na tritium vo prosek pogolema od 5 ± 1 T.E.

Grupa-2 se podzemni vodi koi pokaùvaat koncentracii <4 T.E., no vo isto vreme i >0,5 T.E.. Vo ova grupa se podzemnite vodi so slednite oznaki: 63PO036, 63PO014 i

63PO045, koi vsu{nost naj~esto pretstavuvaat me{avina na dlaboki arteski ili subarteski vodi i plitki podzemni vodi.

Grupa-3 se podzemni vodi so koncentraci <0.5 T.E.Vo ovaa grupa voglavno se subarteski (63PO032, 63PO038 i 63PO035), arteski (63PO038, 63PO039i 63PO040 ) vodi, vklu~uvajki ja i izvorskata mineralna voda, locirana na leviot breg od R.

Vardar, posle s. Radu{a, so oznaka 63PO068.

8. So simulacija na Tritiumskite koncentracii i upotreba na dvokomponenten

model na me{awe, opredelen e odnosot na arteskite vodi i “vrneìte“

(komponenta, koja pokraj precipitate nad @eden go vklu~uva i u~estvoto na

vodite od Rekata Vardar) vo odnos 45% : 55%, srednoto tranzitno vreme (MRT=

27 godini) na zadrùvawe na vodite vo podzemniot èdenski akvifer kako i

goleminata na podzemnite rezervi na voda smesteni vo nego, koi se procenuvaat

na ssa 4,683x109

m3 i go hranat Izvorot Ra{~e, kraj Skopje. Od tamu, so

izvedenite istraùvawa se dojde do zna~ajni soznanija ne samo za mehanizmot na

hranewe na vodite od izvorot Ra{~e (glaven vodosnabditel na gradot Skopje so

pitka voda) tuku i se dobija nasoki za negovata pocelosna za{tita. Istovremeno

се pokaà deka primenetata metodologija moè uspe{no da se primeni na drugi

sli~ni hidro sistemi.

9. Vrz osnova na dobienite rezultati od sledeweto na promenata na

koncentracijata na inektiraniot Na-fluorescein, presmetana e filtracionata brzina

i dobiena vrednost od, vf =2x10-3

cm/s., koja relativno e bliska so onaa dobiena

so ve{ta~kiot traser NaCl i koja iznesuva{e vf =1,64x10-3

cm/s. Odtamu za

sredna vrednost na Filtracionata brzina na PV vo blizinata na Piezometarot

63PO034,bi moèle da ja poso~ime slednata vrednost, vf =1,84x10-3

cm/s.

10. Pri izrabotkata na bilansot na podzemnite vodi vo Polo{kata kotlina

presmetani serezervi na podzemni vodi vo freatskata izdan vo iznos od 2.428,17 h 106

m3. Za stati~kite rezervi na arteskata izdan vo Dolen Polog se presmetani na ist

na~in kako i vodite na freatskata izdan vo Polo{kata kotlina. Ovie rezervi do kota

300 iznesuvaat 317,1 h 106 m3. i 93,5 h106 m3. ili vkupno 410,6 h 106 m3. Rezervite na

150

arteskata izdan vo odnos na freatskata izdan vo celata Polo{ka kotlina iznesuvaat

17% od vkupnite bilansirani rezervi vo celata Pol{ka kotlina.

11. Imajki ja predvid visokorazvienosta na karsni formi kako na povr{inata na

Pl. @eden, taka i vo negovata vnatre{nost, ne se prepora~uva izdavawe na

Koncesii za eksploatacija na mineralni surovini kako {to se : varovnici,

mermeri, ~akali i pesoci vo prvata za{titan zona na Izvorot Ra{~e,

vklu~uvajki go i koritoto na R. Vardar na potegot od s. Siri~ino do s. Ra{~e.

12. Vrz osnova na izvedenite istraùvawa i pri toa dobienite rezultati, predlagame :

Da se prodolì so monitoring na izotopskite sodrìni vo hidrolo{kiot ciklus na vodata od Polo{ko-Skopskior region, so ogled na faktot {to ovie istraùvawa do sega, bea najproduktivni.

Da se primeni novata metoda Tritium -Helium -3 (T-3He), koja se

potvrduva kako neizbe`na osobeno vo interpretacijata na istoriskite tritiumski vrednosti (Me|unaroden proekt podràn od MAAE /Me\unarodna Agencija za Atomska Energija /, koj e vo tek i vo ~ija realizacija aktivno e vklu~en i istraùva~kiot tim od Tehnolo{ko-metalur{kiot fakultet - Skopje, nositel na istraaùvawata, predmet na ovoj Izve{taj).

151

7. RELEVANTNA LITERATURA

Adar, E.M., 1996. Quantitative evaluation on flow systems groundwater recharge and transmissivities using environmental tracers. Manual on Mathematical Models in Isotope Hydrogeology. AEA-TECDOC-9 10, IAEA Vienna: 113- 154. Alvis-Isidro, R.R., Solana, R.R., D’Amore, F., Nuti, S. and Gonfiantini, R., (1993). Hydrology of the greater Tongonan Geothermal System, Philippines, as deduced from geochemical and isotopic data. Geothermics, 22: 435-449. Andres, G. and Egger, R., 1985. A new tritium interface method for determining the recharge rate of deep groundwater in the Bavarian Mollasse basin. J. Hydrol., 82:27-38. Andrews, J.N., 1985. The isotopic composition of radiogenic helium and its use to study groundwater movement in confined aquifers. Chem. Geology, 49: 339-351. Anovska-Jovcheva, E., Zoran Jovcev, Kosta Anovski, Irena Stojmenovska, Josif Milevski , Viktor Popov , Todor Anovski, STUDY ON THE RELATIONSHIP BEETWEN THE WATER LEVEL OF THE PRESPA LAKE AND IT’S VOLUME, NATURA MONTENEGRINA, I SSN 1800-7155 on line edition, 2008 Anovska-Jovcheva, E., Application of the Boundary Element Method Multi-Domain Approach

and Simulation of Tritium Concentration to Determining the Properties of the Galichica

Mountain Aquifer, Thesis defended in accordance with the requirements of the University of

Wales, UK, for the degree of Master of Philosophy, February, 2010

Anovski, T., et al. Progress in Study of Prespa Lake by Application of Isotope and other Relevant Techniques, Serries of Monographies, Faculty of Technology and Metallurgy, Univ.of SS Cyril &Methodius, Skopje, 2001 Anovski, T., J. Milevski, M. Arsov, P. Ristevski, E. Anovska, V. Popov, Z. Jovcev, Lj. Arsov"PROGRESS IN WATER BALANCE OF PRESPA LAKE, III Congress of Ecologists of Macedonia with International Participation, held in Struga from 6-9 October, 2007“ Anovski, T., Popov, V., Arsov, Lj. Et al. Sustanable Management of the Inter. Waters-Prespa

Lake, Final Report on NATO - Project No: SfP 981116, March, 2010

Anovski, T., Arsov, Lj., Anovska-Jovcheva, E., et al. THE INFLUENCE OF VARDAR RIVER

TO THE GROUND WATER RECHARGE OF RASHCE SPRING, 1st Research Coordination

Meeting on CRP 1786, Estimation of Groundwater Recharge and Discharge by Using the

Tritium-Helium-3 Dating Technique, 8-12 November, 2010,VIC-Vienna, Austria, 2010

152

Arsov, Lj., et al., Quality of Water of the Prespa Lake Region, Chapter 2 of the Progress in

study of prespa lake using nuclear and related techniques, Monography Serries of the Faculty

of Technology and Matallurgy, Univ. Ss Cyril &Methodius, Skopje, 2001

Arsov, Lj., et al., Water balance of Prespa Lake, 3rd Research Co-ordination Meeting on the

Sustanable Management of the Inter. Waters-Prespa Lake, Pogradec, Albania, 2006

Arsov, Lj., et al., Evaporatin from the open Lake surface, 7th Research Co-ordination Meeting

on the Sustanable Management of the Inter. Waters-Prespa Lake, Psarades, Greece, 2009

Balderer W. , 1993. Conclusions on the possible variations of chemical and isotopic composition of groundwater systems in response to changed hydrodynamic conditions. In: Isotopic and geochemical precursors of earthquakes and volcanic eruptions. IAEATECDOC-726, IAEA Vienna: 87- 107. Balderer W. and Synal A. , 1995. Characterization of the groundwater circulation of tectonically active areas in western Turkey by the 36C1 method. In: Isotopes in Water Resources Management Vol. 2, IAEA Vienna: 164- 167. Barnes, C.J. and Allison, G.B., 1983. The distribution of deuterium and oxygen-18 in dry soils: 1. Theory. J. Hydrol., 60: 141-156. Behrens, H., Moser, H., Oerter, H., Rauert, W., Stichler, W., Ambach, W. and Kirchlechner, P., 1979. Models for the runoff of a glaciated catchment area using measurements ofenvironmental isotope contents. In: Isotope Hydrology 1978, Vol. II, IAEA Vienna: 829-845. Bertleff, B., Watzel, R., Eichinger, L., Heidinger, M., Dchneider, K., Loosli, H.H. and Stichler, W., 1993. The use of isotope based modelling techniques for groundwater management in a Quaternary aquifer system. In: Isotope Techniques in the Study of Environmental Change, IAEA Vienna: 437-452.

Beyerle, U., W. Aeschbach-Hertig, et al. (1999). "Infiltration of river water to a shallow aquifer

investigated with 3H/3He, noble gases and CFCs." Journal of Hydrology 220: 169-185.

Buzek, F., Kadlecova, R. and Zak, K., 1998. Nitrate pollution of a karstic groundwater system. In: Isotope Techniques in the Study of Environmental Change, IAEA Vienna: 453-464 . Calf, G.E. and Habermehl, M.A. , 1984. Isotope hydrology and hydrochemistry of the GreatArtesian Basin, Australia. In: Isotope Hydrology 1983, IAEA Vienna: 397-4 14. Carmi, I. and Gat, J.R., 1992. Estimating the turnover time of groundwater reservoirs by the helium-3/tritium method in the era of declining atmospheric tritium levels: Opportunitiesand limit. in the time bracket 1990-2000. Israel J. Earth Sdi. 43: 249-253. Dansgaard, W., 1964. Stable isotopes in precipitation. Tellus 16: 436-468.

153

Darling, W.G., Gizaw, B. and Arusei, M.K., 1996. Lake-groundwater relationships and fluidrockinteraction in the East African Rift Valley: an isotopic study. J. African Earth Sci. 22: 423-43 1. Dincer, T., Al-Mugrin, W. and Zimmermann, V., 1974. Study of the infiltration and recharge through the sand dunes in arid zones with special reference to the stable isotopes andthermo-nuclear tritium. J. Hydrol., 23: 79- 109. Foster, S.S.D. and Smith-Carrington, A., 1980. The interpretation of tritium in the chalk unsaturated zone. J. Hydrol., 46: 343-364. Fritz, P., Cherry J.A., Weyer R.V. and Sklash M.G., 1976. Runoff analyses using environmental isotopes and major ions. In: Interpretation of Environmental Isotope and Hydrochemical Data in Groundwater Hydrology, IAEA Vienna: 1 1 l- 130. Geyh, M.A., 1992. The i4C time-scale of groundwater. Correction and linearity. In: Isotope Techniques in Water Resources Development 199 1, IAEA Vienna: 167- 177. Fritz and J. Ch. Fontes (Editors), Handbook of Environmental Isotope Geochemistry Vol. II,Elsevier, Amsterdam: 36 l-425. Keki}, A., 1976: Izve{taj za hidrogeolo{kite istra`uvawa kaj kapta`ata Ra{~e II. Stru~en fond

na Geolo{ki zavod - Skopje.

Keki}, A., 1972: Hidrogeologija Polo{ke kotline sa obodom i poreklo vode vrela Ra{~e. Stru~en

fond na Geolo{ki zavod - Skopje.

Libby, W.F., 1953. The potential usefulness of natural tritium. Proc. Nat. Acad. Sci., 39: 245-247. Maloszewski, P. and Zuber, A., 1993. Principles and practice of calibration and validation of mathematical models for the interpretation of environmental tracer in aquifers. Advances in Water Res., 16: 173-190. Maloszewski, P. and Zuber, A., 1996. Lumped parameter models for the interpretation of environmental tracer data. In: Manual on Mathematical Models in Isotope Hydrology, IAEA Vienna: 9-58. Munnich, K.O., 1968. Isotopen-Datierung von Grundwasser. Naturwiss., 55: 158-163. Plothner, D. and Geyh, M.A., 1991. 6’*0 values as tracer of artificial groundwater recharge downstream of a reservoir. Memoires XXII (Part 2), IAH, Lausanne: 533-539.

154

Popov, V., Anovski, T., Gospavic. R. Sustainable management of Prespa Lake."The Art of Resisting Extreme Natural Forces. ENGINEERING SCIENCES , volume 58, ISBN: 978-

184564-086-6, 71-79. 2007

Popov, V., Anovska, E., M. Arsov, S. Amataj, M. Kolaneci, A. Stamos, Lj. Arsov, T. Anovski, E. Kiri & A. Gelaj, "Study of the Prespa-Ohrid Lake system using tracer experiments and lake’s water balance", Water Resources Management V 75, WIT Transactions on Ecology and the Environment, Vol 125, © 2009 WIT Press, 2009

Rozanski, K., 1985. Deuterium and Oxygen-18 in European groundwaters - links to atmospheric circulation in the past. Chem. Geology (Isot. Geosci. Sect.), 52: 349-363.

Sokrat Amataj, Todor Anovski, Ralf Benischke, Romeo Eftimi, Laurence L. Gourcy, Liliana Kola, Ioannis Leontiadis, Alqiviadis Stamos & Jovan Zoto , “ Tracer methods used to verify the hypothesis of cvijic about the underground connection between Prespa and Ohrid lake” DOI 10.1007/s00254-006-0388-9, ENVIRON. GEOL. Vol. 51, No.5, January 2007.

Solomon, D. K. and E. A. Sudicky (1991). "Tritium and Helium 3 Isotope Ratios for Direct

Estimation of Spatial Variations in Groundwater Recharge." Water Resources Research 27:

2309-2319.

Stewart, M.K., 1978. Stable isotopes in waters from the Wairakei geothermal system, New Zealand. In: Stable Isotopes in the Earth Sciences, N.Z. DSIR Bull., 220: 113-l 19. Stichler, W. and Herrmann, A., 1983. Application of environmental isotope techniques in water balance studies of small basins. In: New Approaches in Water Balance Stute, M., J. Déak, et al. (1997). "Tritium/3He dating of river infiltration: an example from the

Danube in the Szigetkoz Area, Hungary." Ground Water 35(5): 905-911.

Toth, J., 1963. A theoretical analysis of groundwater flow in small drainage basins. J. Geophys. Res., 68: 4795-4812. Verhagen, B.Th., Geyh, M.A., Frohlich, K. and Wirth, K., 1991. Isotope Hydrological Methods for the Quantitative Evaluation of Ground Water Resources in Arid and Semiarid Areas. Development of a Methodology, Ministry of Economic Cooperation, Bonn:164 pp. Zuber, A., 1986. Chapter 1. Mathematical models for the interpretation of environmental radioisotopes in groundwater systems. In: P. Fritz and J. Ch. Fontes (Editors), Handbook of Env. Isotope Geochemistry Vol. 2, Elsevier, Amsterdam: l-59.

155

Blagodarnost

Istraùva~kiot tim izrazuva golema blagodarnost do Cvetanka Martinovska, Lile

On~evska i Violeta Drakulevska od Sektor za za{tita na ìvotnata sredina i

prirodata na Grad Skopje za ukaànata polna podr{ka vo obezbeduvawe na potrebni

kontakti so drugi ustanovi i kompanii kako i na podatoci od prethodni i tekovni

relevantni na na{ite istraùvawa. Istovremeno bi sakale da izrazime golema

blagodarnost i do @arko Ivanovi}, kolegite od Laboratorijata za kvalitet na

vodata i slu`bata za obezbeduvawe pri JP “Vodovod i kanalizacija - Skopje, za

nesebi~nata podr{ka za vreme na celiot tek na istraùvaweto.

zavr[en izve[taj - skopje...fakultet-skopje (tmf) a za potrebite na grad skopje spored programata,...

Documents