yıkıcı davranış bozuklukları
TRANSCRIPT
Univerist® Education Company
Pk:34736 Kozyatağı I Kadıköy I İstanbul I Türkiye
T: 02167061154 I E-Posta: [email protected]
univerist.com
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
Karşıt Gelme Bozukluğu
Davranım Bozukluğu
BTA Yıkıcı Davranış Bozukluğu
univerist.com
univerist.com
DİKKAT
EKSİKLİĞİ
ÖNDE OLAN TİP
AŞIRI
HAREKETLİLİK
ÖNDE OLAN TİP
BİRLEŞİK TİP
univerist.com
DEHB (Hiperaktif):
. Aşırı hareketli
. Enerjik
. Çok konuşkan
DEB (Dikkat eksikliği) :
. Düşük enerjili
. İçe dönük
. Sınıfta daha az konuşan
. Hayal kuran
univerist.com
ZEKA ile ilgisi yoktur.
Zekası normal
Zekası normalin altında
Zekası normalin
üzerinde
DEHB
univerist.com
• Okul Çağı Çocukların %3-5
• Erkek/Kız Oranı 3-5/1
• Irksal farklılık yok
univerist.com
Dikkat Sorunları
Dikkati vermede ve sürdürmede güçlük
Söylenenleri duymamış izlenimi verirler
Bir görevi bitirmeden diğerine geçerler
Zihinsel çaba gerektiren işlerden kaçınırlar
Günlük etkinliklerde sıklıkla unutkandırlar
Dikkatleri ilgisiz uyaranlarla kolayca dağılır
univerist.com
Aşırı Hareketlilik
Gerektiği zamanlarda yerinde oturmama
Oturduğu yerde kıpırdanıp durma
Çok konuşma
Sessiz etkinlikler sırasında gürültü yapma
univerist.com
Yetersiz Dürtü Kontrolü(Impulsivite)
Sonunu düşünmeden davranışa geçme
Sorular tamamlamadan cevap yapıştırma
Sırasını beklemede güçlük
Başkasının konuşması ya da işi arasına girme
univerist.com
Dalgınlık
“ Kendisi sınıfta ama aklı nerede bilmiyorum”
“ Derste neredeyse uyuyacakmış gibi oluyor ”
“ Atari oynadığı zamanlar dışında sanki yarı
uykuda gibi ”
“ Bazen saatlerce ödev başında hiç bir şey
yapmadan duruyor ”
univerist.com
Unutkanlık
“Belleği iyi mi kötü mü ummadığınız şeyleri hatırlıyor,
bir dakika önce söyleneni hatırlamıyor”
“Eşyalarını nereye koyduğunu hatırlamıyor”
“Bir şey yapmasını söylüyorum, başka bir şey yapıyor”
“Okula getirmesini istediğim şeyleri unutuyor”
“Dinliyor, öğreniyor ama hatırlamıyor”
univerist.com
Koordinasyon Sorunları
“ Çok sakar ”
“ Yürürken kapılara eşyalara çarpar ”
“ O kadar çok düşer ve yaralanır ki
üzerinde yara izi olmayan yer
kalmadı ”
univerist.com
Sosyal İlişki Sorunları
“ Hiç arkadaşı olmadığını söylüyor ”
“ Arkadaş partilerine çağırılmıyor “
“ Grup etkinliklerine katılmak istemiyor ”
“ Sınıfta kimse onun yanında oturmak istemiyor ”
“ Kurallı oyunlarda sorun çıkartıyor ”
“ Yaşına uygun davranışlar göstermiyor
univerist.com
Düşük Benlik Saygısı
“Kötü çocuk olduğunu söylüyor “
“ Kendine değer vermiyor”
“ Kimsenin onunla arkadaş olmak istemediğini düşünüyor “
“ Başarısız olduğunda hemen vazgeçiyor, uğraşmıyor “
“ Onu sevmediğimizi düşünüyor”
univerist.com
Klinik Değerlendirme
Aile ve çocuk görüşmeleri
Klinik Gözlem
Fizik ve nörolojik muayene
Davranış değerlendirme testleri
Bilişsel testler
univerist.com
Algıladıklarını organize etmede güçlük
(b, d, p harflerini karıştırma)
Konum örgütlemesinde güçlük
(Sağ-sol karıştırma)
Derinlik algısındaki sorunlar
(Eşyalara çarpma, sakarlık)
Silik nörolojik belirtiler
univerist.com
univerist.com
univerist.com
Tanı
9 semptomdan 6’sını karşılaması
7 yaşından önce başlaması
Ev ve okul gibi en az iki ortamda gözlenmesi
univerist.com
Tıbbi Tedavi
Anne-Baba Eğitim
Bilişsel Davranışsal Terapiler
Özel Eğitim Programları
Diyetin Düzenlenmesi
univerist.com
Davranış kontrolüne yardımcı olurlar
Dürtüselliği azaltırlar
Engellenmeye tahammül gücünü artırırlar
Hareketlerin organize olmasına yardım ederler
Dikkat süre ve kalitesini artırırlar
Reaksiyon süresini kısaltırlar
univerist.com
• Hiç yorulmayan,
• Söylenenleri yapmayan,
• Ne yapacağı ya da yapmayacağı belli olmayan,
• Kurallara uymayan bir çocuğunuz var.
• Haftada 3 kez okula çağırılmaktan ya da öğretmenle
görüşmekten yorgunsunuz.
univerist.com
• Çoğu kez sizi duymayan,
• Dağınık, eşyalarını kaybeden
• Zeki görünmesine karşın başarılı olamayan,
• Aynı dersten bir gün 5 bir gün 1 alabilen,
• Bilgisayar başında saatlerce oturan ama ödev başında en
fazla 10 durabilen... bir çocuğunuz var.
univerist.com
• DEHB olan bir çocuğun ana babası olmak her şeyden önce temel
çocuk yetiştirme ilkelerine uymayı gerektirir.
• Çocuğuyla sağlıklı iletişim kuramayan, ona empatik yaklaşamayan,
sevgi ve disiplin dengesini ayarlayamayan bir ana babanın davranış
sorunları için önerilen uygulamalarla başarıya ulaşması zordur.
univerist.com
• Empati
• Etkili iletişim
• Sevgi göstermek
• Çocuğu tanımak ve kabul etmek
• İşe yaramayan yaklaşımları değiştirebilmek
• Başarı duygusunu yaşamasına yardım etmek
• Hataları öğrenme fırsatı olarak
görebilmesine yardım etmek
• Sorumluluk ve yardımseverliğin
gelişimini sağlamak
• Problem çözme ve karar verebilme
becerilerini geliştirmek
• Disiplin
univerist.com
•Ana babanın çocuğun gözüyle dünyaya bakabilmesidir.
•Çocuğa ana babasının onu duyduğunu ve anladığını gösterir.
•İlişkiyi sağlamlaştırır. Çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlar.
•Empatik olmak çocukla her konuda aynı düşüncede olmak ve her zaman
onu mutlu edecek şekilde davranmak değildir.
univerist.com
• Oyuncak alınmadı diye öfkelenen ve tutturan çocuğa nasıl yaklaşırsınız ?
–“Niye alamayacağımızı açıklarım.”
–“Paramız yetmez derim.”
–“Duymamazlıktan gelirim.”
–“İlgisini başka yere çekmeye çalışırım.”
–“Rezil olmamak için gidip oyuncağı alırım.”
•“O oyuncağı almayı çok istiyordun, almadığımız için öfkelisin.”
univerist.com
• Uygun iletişim davranış kontrolünün en önemli basamağıdır.
• DEHB olan çocuklar söylediklerinizin sadece bir kısmını duyabilir,
• Mesajı uygun biçimde vermeli ve ne kadarının alındığını kontrol
etmelisiniz.
univerist.com
Çocuğunuzu en son ne zaman eleştirdiniz ?
Çocuğunuzu en son ne zaman övdünüz ?
“ Her 4 övgüye karşılık 1 eleştiri olmalı ”
Çocuğun yaşı ne olursa olsun özel zaman
uygulamasında hedeflenen şey ebeveynin
çocuğu eleştirmeden, yönlendirmeden, kontrol
etmeye çalışmadan sadece dikkatle izlemesi ve
yapılan şeyleri takdir etmesidir.
univerist.com
NedenlerÇocuğun
Duygusu
Çocuğun
Gerçek MesajıUygun Yaklaşım
Dikkat
Çekmek
Sıkılma,
İlgi ihtiyacı
“Beni farket”
“Benimle ilgilen”
Ortamı zenginleştirmek,
uygun davrandığında
ilgilenmek
Güç
mücadelesi
Kontrol ve tehdit
hissetme
“Benim dediğim
olacak”
Güç mücadelesine
girmemek, direnmeyi
azaltacak uygulamalara
geçmek, seçenek sunmak
Öç alma
İncinme,
haksızlığa
uğradığını
düşünme
“Ben de seni
incitebilirim”
Misilleme yapmamak,
önce sakinleşmek, sonra
birlikte sorun çözmek
YetersizlikKendini yetersiz
hissetme,
güvensizlik
“Hiç bir şeyi iyi
yapamıyorum”,
“Beni zorlama”
Başarılarını görmek,
başarı olmasını
sağlayacak fırsat yaratmak
univerist.com
Soruna çocukla birlikte 6 basamakta çözüm getirmek:
1. Sorunu tanımlamak
2. Çözümler üretmek
3. Çözümleri değerlendirmek
4. En uygun çözüme karar vermek
5. Kararın nasıl uygulanacağını belirlemek
6. Uygulamayı izlemek
univerist.com
•Oyuncaklar için “Cumartesi Kutusu”
•Kirli sepetine atılmayan giysileri yıkamamak.
•Sabah hazırlanmazsa üzerindekilerle evden çıkmak.
•Mola Yöntemi
Mola zamanı çocuğun olumsuz, istenmeyen bir
davranışının hemen ardından belirli bir süre kendi
başına sessiz bir ortamda tutulmasıdır.
univerist.com
Çocukla birlikte somut ödüllendirmenin söz konusu olduğu
4-8 yaş arasındaki çocukların olumlu davranışlar
geliştirmesine yardımcı olacak bir sistemdir.
univerist.com
Toplumsal normlara ve başkalarının temel haklarına saldırı olmaksızın olumsuz,
düşmanca ve karşı çıkma tarzındaki davranışlarla belirli bir yıkıcı davranış
bozukluğudur. Bu davranış özellikleri, okul sorunları, olumsuz akran ilişkileri ve
anne-baba ile çatışmalar şeklinde güçlükler ve yetersizlikler oluşturuyorsa KO-
KGB tanısı konulmaktadır.
univerist.com
A.En az 6 ay süren, bu sırada aşağıdakilerden dördünün (ya da daha
fazlasının) bulunduğu bir negativistik, hostil ve karşı gelme davranışı örüntüsü:
1) Sıklıkla hiddetlenir
2) Sıklıkla büyüklerle tartışmaya girerler
3)Büyüklerinin isteklerine ya da kurallara uymaya çoğu zaman etkin bir
biçimde karşı gelir ya da bunları reddeder
4) Çoğu zaman, kasıtlı olarak başkalarını kızdıran şeyler yaparlar
univerist.com
5) Kendi suçları için çoğu zaman başkalarını
suçlarlar
6) Çoğu zaman alıngandır, çabuk darılır ya
da başkalarınca kolay kızdırılır
7) Çoğu zaman kızgın ve güceniktir
8) Çoğu zaman kincidir ve intikam almak ister
univerist.com
İnsanlara ve Hayvanlara Karşı Gösterilen Saldırganlık
1) Çoğu zaman başkalarına kabadayılık eder, gözdağı verir ya da gözünü korkutur.
2) Çoğu zaman kavga-dövüş başlatır.
3) Başkalarının ciddi bir biçimde fiziksel olarak yaralanmasına neden olacak bir
silah kullanmıştır.
4) İnsanlara karşı fiziksel olarak acımasız davranmıştır.
5) Hayvanlara karşı fiziksel olarak acımasız davranmıştır.
6) Başkasının gözü önünde çalmıştır
7) Birisini cinsel etkinlikte bulunması için zorlamıştır.
univerist.com
Eşyalara Zarar Verme
8) Ciddi hasar vermek amacıyla isteyerek yangın çıkarmıştır.
9) İsteyerek başkalarının malına mülküne zarar vermiştir (yangın çıkarma dışında).
Dolandırıcılık ya da Hırsızlık
10) Bir başkasının evine, binasına ya da
arabasına zorla girmiştir
11) Bir şey elde etmek, bir çıkar sağlamak
ya da yükümlülüklerinden kaçınmak için
çoğu zaman yalan söyler (yani başkalarını
“atlatır” )
12) Hiç kimse görmeden değerli şeyler
çalmıştır (örn.Kırmadan ve içeri girmeden
mağazalardan mal çalma; sahtekarlık)
univerist.com
Kuralları Ciddi Biçimde Bozma
13) 13 yaşından önce başlayarak, ailenin yasaklarına karşın çoğu zaman geceyi
dışarıda geçirmektedir.
14) Anne-babasının ya da onların yerini tutan kişilerin evinde yaşarken en az iki
kez geceleyin evden kaçmıştır (ya da uzun bir süre geri dönmemişse bir kez).
15) 13 yaşından önce başlayarak çoğu zaman okuldan kaçmıştır.
univerist.com
Univerist® Education Company
Pk:34736 Kozyatağı I Kadıköy I İstanbul I Türkiye
T: 02167061154 I E-Posta: [email protected]
Teşekkürler
univerist.com
• EREN, E., (2001), Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi (7.bsk.), İstanbul:
Beta Yayıncılık
• FREEDMAN, J.L., SEARS, D.O., CARLSMITH, J.M., (2003), Sosyal Psikoloji,
(Çev. Ali Dönmez), İmge Kitabevi: Ankara
• GOLDSMITH, M., MORGAN, H., (2000), Team Building Without Time Wasting.
www.marshallgoldsmithlibrary.com/docs/ (Erişim Tarihi: 6 Aralık 2012)
• HEIFETZ, R.A ve LAURIE, D.L., (1997), The Work of Leadership, Harward
Business Review, s.124-134
• HENSEY, M., (1992), Making Teamwork Work,
www.empowermentexperts.com. (Erişim Tarihi: 6 Aralık 2012)