yem kulturunun ilkeleri - cengiz sancak · yem bitkilerininekimnöbetindeki faydaları 1....

YEMKÜLTÜRÜNÜNİLKELERİ

Türkiye’de Çayır ve Mera,YemBitkileri Tarımının Durumu ve

Hayvan Varlığı


Türkiye'de yem bitkisi ekim alanındaki değişmeler (ha).(2015 Yılı TÜİK Verileri)

Yıllar Yonca Korunga Fiğ Mısır Diğer Toplam2005 385.000 110.000 350.000 800.000 62.000 1.707.000

2006 444.029 117.603 520.814 795.000 55.745 1.933.191

2007 535.000 130.000 640.000 795.000 65.000 2.165.000

2008 555.721 140.129 579.684 850.000 59.100 2.184.634

2009 569.296 150.893 577.469 866.003 74.259 2.237.920

2010 568.760 155.513 524.467 887.734 60.543 2.197.017

2011 558.553 153.645 557.792 901.795 54.597 2.226.382

2012 676.172 197.602 672.557 976.698 169.349 2.692.378

2013 630.463 192.881 592.308 1.062.714 163.487 2.641.853

2014 693.795 194.976 486.749 1.073.598 193.973 2.643.091


ToplamTarımAlanlarıiçindeYemBitkileriEkilişAlanlarınınPayı

Yıllar EkilenTarlaAlanı NadasAlanı ToplamAlan(A)

YemBitkileriEkimAlanı(B)

%(A/B*100)

2000 18.038 4.826 22.864 361 1,582001 17.917 4.914 22.831 358 1,572002 17.935 5.040 22.975 362 1,582003 17.408 4.991 22.399 401 1,792004 17.962 4.956 22.918 809 3,532005 18.005 4.876 22.881 942 4,122006 17.440 4.691 22.131 1.216 5,492007 16.945 4.219 21.164 1.601 7,562008 16.460 4.259 20.719 1.589 7,672009 16.217 4.323 20.540 1.484 7,222010 16.333 4.249 20.582 1.461 7,102011 15.692 4.017 19.709 1.370 6,952012 15.464 4.286 19.751 1.803 9,13

(x1000) hektar

1,58 1,57 1,58 1,79

3,534,12

5,49

7,56 7,677,22 7,10 6,95

9,13

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012YEMKÜLTÜRÜNÜNİLKELERİ

EkiliTarlaAlanlarınınDağılımı*

Yıllar Tahıllar Patates-Kuru Baklagiller-

Yenilebilir Kök ve Yumrular

Yağlı Tohumlar İşlenmemiş Tütün

Şeker İmalatında Kullanılan Bitkiler

Yem Bitkileri Alanı

Tekstilde Kullanılan

Ham Bitkiler

Parfümeri-Eczacılık vb.Bitkiler-Sekerpancarı ve

Yem Bitkileri Tohumları

2000 13.963 1.522 1.290 237 410 361 1,20 2542001 13.907 1.521 1.289 196 359 358 0,99 2872002 13.786 1.558 1.378 191 372 362 0,91 2872003 13.414 1.459 1.284 183 315 401 0,90 3502004 13.833 1.405 1.275 193 315 809 0,60 1312005 13.893 1.331 1.191 185 336 942 0,24 1262006 13.042 1.276 1.256 146 326 1.216 0,21 1772007 12.403 1.211 1.162 145 300 1.601 0,14 1222008 11.990 1.123 1.172 147 322 1.589 0,10 1172009 12.068 946 1.122 116 324 1.484 0,01 1582010 12.100 963 1.250 81 329 1.461 0,03 1482011 11.680 919 1.211 77 297 1.370 0,02 1382012 11.071 942 1.137 108 281 1.803 0,01 12220132014

2014 % 71,6 6,1 7,4 0,7 1,8 0,0 0,8

*2015 Yılı TÜİK Verileri

(x1000) hektar


Bazı ÜlkelerdeYem Bitkileri EkimAlanlarıÜlkeler ToplamTarla

Arazisi(m ha)Yembitkileri ekimalanı

(m ha)Yembitkileri ekimalanlarının tarlaarazisiiçindeki oranı (%)

Avustralya 49.40225.056

49.8

YeniZelanda 1.500 0.236 15.7

ABD 174.44840.225

23.0

İngiltere 5.729 1.437 25.4

Fransa 18.507 4.757 25.8

Almanya 11.903 4.317 36.5

İtalya 7.744 2.47 30.2

Danimarka 2.237 0.693 30.2

Hollanda 908 0.284 31.4Yunanistan 2.627 0.319 11.7

Bulgaristan 3.173 0.278 6.3

Romanya 9.288 1.595 17.0

Türkiye* 16.336 1.603 9,1


Dünyada mera alanlarıDünya mera alanları 3.4 milyar hektar

Türkiye dünya mera alanı sıralamasında 14,6 milyon ha ile 46. sıradadır.YEMKÜLTÜRÜNÜNİLKELERİ

Dünyada mera alanlarıABDØMeraarazileribüyükölçekliolaraközelkişiliklerinmülkiyetindebulunmaktadır.Federaldevleteaitarazilereyaletlereveçiftçileredağıtılmış,şahıslardansembolikücretlertalepedilmişveyakarşılıksızolarakverilmiştir.ØÜlkenintoplamarazivarlığıiçindekioranı%27ØHayvanlarıntükettiğikabayemin;%40’ımeralar,%20’sitarlatarımıkapsamındayeralanyembitkileriüretimive%40’dayoğunyemler

ÇİNØ Yerelhükümetlerinyönetiminde,meralarınsahibidevlettir.Ø Meralarınbirbölümününhayvancılıkyapmakkoşuluileuzundönemlisözleşmelerle,kullanmahakkıkişilereverilmektedir.ØÜlkenintoplamarazivarlığıiçindekioranı%42


Avrupa Birliği - mera alanları

AB Mera alanı 181 milyon ha

11.5 milyon ha ile İngiltere, 11,1 milyon ha ile İspanya, 10 milyon ha ile Fransa, 4,9 milyon ha ile Almanya,4,5 milyon ha ile Romanya,4 milyon ha ile İtalya,


Avrupa Birliği - mera alanlarıØ AvrupaBirliğiülkelerindemeralar,hemhayvanlarınkabayemkaynağıhemdeçevrekorumada

çokönemlidoğalkaynaklarolarakalgılanmakta,ekolojikkoşullarınveözellikleyağışınelverişliolmasınedeniyle,pekçokülkedemeralaryüksekgirdikullanımıylaçokverimlivekarlıişletmelerolarakdeğerlendirilmektedir.

Ø Çoğunluğuözelmülkiyetteolanmeralar,uzmanlaşmışhayvancılıkişletmeleritarafındanbilimselesaslarauygunolarakkorunup kullanılmaktadır.

Ø Hayvanlarınyemi;İrlanda’da%97’si,İngiltere’de%83’ü,Fransa’da%71’i,Hollanda’daise %54’ü

meralardankarşılanmaktadır.


Ülkemizde Hayvan varlığı ve Yem İhtiyacıBüyükbaş Hayvan Birimi (BBHB) 500 kg kabul edilmektedir. Hayvanlaragünlük, canlı ağırlığının %2,5’i kadar kuru ot veya %10’u kadar yeşil otyedirileceği esas alınmaktadır.2012 yılı hayvan varlığımız hesaplandığında;11.785.948 BBHB ortaya çıkmaktadır. Buna at, katır ve eşek de eklendiğinde;11.932.178 BBHB olmaktadır.

Günlük 149.152 ton kuru ot veyaGünlük 596.609 ton yeşil ot ihtiyacı demektir.

Yıllık yaklaşık 54,5 milyon ton kuru ot veyaYaklaşık 217,7 milyon ton yeşil ot ihtiyacı demektir.


Yem Bitkilerinin EkimNöbetindeki Faydaları

1.Baklagillerinköklerindebulunan yumrucuklarda (Nodozite)yaşayanyumrucuk bakterileri(Rhizobium sp.)havanınserbestazotunutoprağabağlarlar.

2.Baklagilvebuğdaygilyembitkileri yetiştirildikleri topraktabolmiktardakökartığıbırakarak,toprağınorganikmaddecezenginleşmesini sağlarlar.

3.Baklagilvebuğdaygilyembitkilerinin ekimnöbetine alınmasıtoprağınçeşitlikatmanlarındanfaydalanılmasınısağlar.

4.Ekimnöbetinealınanyembitkileri sayesinde işgucübutunmevsimleredağıtılır.

5.İşletmedeuygunbirekimnöbetitapraktaerozyonu(toprağınaşınıp taşınmasını=aşınımı) önler.

6.Aynıbitkilerin birtarladaustusteekilmesi hastalıkvezararlılarınçoğalmasınayolaçar.Uygunbirekimnöbetibuzararınazalmasına,dahagarantilibirurunalınmasınayardımeder.

7.Ekimnöbetisayesindebirurunun herhangibirnedenle zarargörmesihalindediğerurunlerlezararkapatılır.


Yem Bitkilerinin Önemi

1)Yem BitkilerininHayvan Beslemedeki Önemi2)Yem Bitkilerinin Toprak Korumadaki Önemi3)Yem Bitkilerinin Toprak VerimliligineEtkisi4)Yem Bitkilerinin EkimNöbetindeki Yeri ve Önemi5)Yem Bitkilerinin Yesil Gübre Olarak Kullanımı YönündenÖnemi


Türkiye’deYemBitkileriTarımınınSorunları

1. Tarım işletmelerinin çok küçük ve arazilerin parçalı olması,2. Tohumluksorunu,3. Değişik ekolojikbölgelere uygun yüksek verimli çeşitlerin

ıslah edilip geliştirilmemiş olması,4. Yem bitkilerinin hayvanbeslemedeki önemlerinin yeterince

bilinmiyorolması,5. Hayvansal ürünlerin işlenme,satış ve dağıtımında yaşanan

sorunlar,


6. Yem bitkilerinin toprakve su koruma,tarımda verimliliğinartırılması,hastalık ve zararlıların yaygınlaşması engellemesive diğer birçok yararının tamolarak bilinmemesi,

7. Yem bitkileri tarımında ekim,bakım,hasat,harman vedeğerlendirme gibi işlemlerin iyi bilinmemesi ve bu işlemlerigerçekleştirmek için gerekli olan alet ve ekipmanların yetersizolması,

8. Başlangıç giderlerinindiğer tarım ürünlerinegöre fazlaolması,


9. Yem bitkileri ürünün paraya dönüşmesi uzun zamanalmaktadır,

10. Yem bitkileri ürünlerinin satışı,depolama ve korunması zor vefazla yer kaplamakta,

11. Yüzyıllardırgelen alışkanlıklar


Yem Bitkileri Tarımının Şekilleri

1. AnaKultur Bitkisi Olarak Yetistirme2. Ara Ziraati Olarak Yetistirme

a) AltEkimb) Anıza Ekimc) Sonbahar Ekimi


Yem bitkileri yetiştirme tekniği

TOHUMLUK:

üSertifikalıTohumlukkullanılmalıdır.

üTohumlartemizolmalı,

üÇimlenmegücüyüksekolmalıdır.

üÖzelliklebaklagilyembitkilerinintohumlugundaserttohumoranınındüsük

olmasınaveyaeniyisihiçolmamasınadikkatedilmelidir.


Küçüktohumluyembitkilerininekilebileceğieniyitohumyatağınınözellikleri

1.Toprakiyiceufalanmışolmalıdır,2.Ufalanantoprakbastırılmalıdır,3.Tohumyatagıbesleyiciolmalıdır,4.Tohumyatagıyabancıotlardanarınmışolmalıdır,5.Tohumyatagıerozyondankorunmuşolmalıdır.


Yem bitkilerinin hasat zamanı• Baklagil yem bitkilerininot icin hasat zamanı ciceklenmedevresidir,

• Bugdaygil yem bitkilerinin ot icin bicim zamanı basaklanmaylaciceklenme arasındaki devrededir,

• Baklagil yem bitkilerinin tohumhasat zamanı enalttakibaklaların sararıp esmerlestigi donemdir,

• Bugdaygil yem bitkilerinin tohumhasat zamanı tohumlarının%10’ununtamamen olgunlastıgı donemdir.


• Yem Bitkileri: Evcil hayvanların yeşil ve kuru ot, silo yemi, tane ve yumru yemler ihtiyacınıkarşılamak üzere tarla toprakların da yetiştirilen ve hayvanlara zararlı etki yapmayan bitkilere yembitkileri adı verilir.

• Ekoloji: Organizmalar ile içinde yaşadıklar ortam ve bu iki varlığa ait karşılıklı etki ve ilişkileriinceleyen bir bilim dalıdır.

• Ekosistem: Doğadaki canlı ve cansız varlıkların aralarındaki karşılıklı bağlarla oluşturdukları sisteme "Ekolojik sistem" veya "Ekosistem" denir?

• Vegetasyon: Geniş anlamda; bir arazi parçası üzerinde bulunan bitki örtüsüdür.

• Çevre: Belirli bir yaşam mekânında etkili olan fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin bütünlüğüdür.


• Yetişme Ortamı (Habitat): Canlıların bulunduğu doğal ortamlarda, onları sürekli etkileri altındabulundurarak yaşama ve gelişmelerini sağlayan doğal faktörlerin tümünü ifade eden bir kavramdır.

• Görünüm (Habitus): Belirli bir yetişme ortamında gelişen bitki türünün dış görünüşüne ilişkinözellikleri kapsayan bir kavramdır.

• Faktör: Yaşayan organizmaların çevrelerinde bulunan ve herhangi bir şekilde onlara etki edenmadde, kuvvet veya durumlara faktör adı verilir.

• Bitki Fizyolojisi: Bitki bünyesinde oluşan hayatsal olayların fiziksel ve kimyasal yönlerini inceleyenbir bilim dalıdır.

• Büyüme: Bitki veya bitki dokularının geri dönmeyecek şekilde hacim ve ağırlıklarının artmasıolayına büyüme denir.


• Yedek Besin Maddeleri: Çok yıllık bitkilerin yeşil kısımlarıyla oluşturup büyüme, yeniden büyüme vesolunum gibi fizyolojik olaylarda kullandıktan sonra geri kalan ve kök, yumru, rizom, stolon gibiorganlarında biriktirdikleri besin maddeleridir.

• Yapısal Olmayan Karbonhidratlar (Toplam Elverişli Karbonhidlar): İndirgenen şekerler olanglikoz, früktoz, sakaroz ve indirgenmeyen şekerler olan nişasta, dekstroz, inulin ve fruktosanları ifadeeder.

• Yaprak Alan İndeksi: Birim yaprak alanının birim toprak alanına oranıdır.

• Mahsul Büyüme Oranı (MBO): Birim zamanda, birim toprak alanında, oluşturulan kuru maddemiktarıdır.


• Net Asimilasyon Oranı (NAO): Birim zamanda birim yaprak alanında üretilen kurumadde. Miktarıdır.

• İklim: Belirli bir yerdeki atmosferik olayların uzun yıllar ortalamasıdır.

• Hava Durumu: İklim koşullarının günlük, haftalık, aylık gibi kısa bir süredeki durumunun ifadesidir.

• Kuraklık: A.B.D. Meteoroloji kayıtlarına göre; .

• (l)Uzun yıllar ortalamasına göre 21 gün veya daha uzun bir sürede yağması beklenen ortalama yağışın % 30 veya

daha azının düştüğü devredir.

• (2) Uzun yıllar ortalamasına göre aylık yağışın % 60 veya daha azının düştüğü devredir

• Mikroklima: Bir iklim bölgesi içinde; farklı bir özellik gösteren ve belirli canlılar topluluğunu önemli derecede

etkileyen iklime mikroklima denmektedir.


• Sıcaklık: Bir maddenin moleküllerindeki ortalama kinetik enerjinin bir ölçüsüdür.

• Isı: Bir maddenin bütün moleküllerindeki toplam kinetik enerjinin bir ölçüsüdür.

• Termoperiyodizm: Bitkilerin sıcaklık değişikliklerine karşı tepki göstermesidir.

• Verna1izasyon: Bazı bitkilerin optimum olarak büyüyebilmeleri için, çimlenme sırasında veya fide devresinde belirli bir süre düşük sıcaklık koşullarında kalma isteklerine denir.

• Solar Radrasyon: Güneşten gelen çeşitli dalga boyundaki ışınların uzayda yayılma olayıdır.

• Fotorespirasyon: Fotosentez işlemi davam ederken, solunum olayı sonucu; bir miktar C02 üretilmesinefotorespirasyon denir.

• Fotoperiyod: Bitkilerin gün uzunluğuna bağlı olarak gelişme gösterdiklerı devredir.

• Fotoperiyodizm: Bitkilerin gün uzunluğuna bağlı olarak gelişim göstermesi olayıdır.YEMKÜLTÜRÜNÜNİLKELERİ

Belirli bir yerdeki atmosferik olayların uzun yıllar ortalamasıdır.


Su buharının atmosferde yoğunlaşarakyerçekimi etkisi sonucunda, yeryüzeyine değişikşekillerde düşen ve toprak üzerinde belirli miktarda suveren hadiselere yağış denir.

1- Doğrudan bir yapı maddesidir.

2- Bitkilerde turgoru sağlar.

3- Hücre bölünmesi, genişlemesi ve bitkinin büyümesi için gerekli bir maddedir.

4- Birçok tuzlar için eritken bir ortamdır.

5-Bitkide fotosentez ve hidrolik olayların etken maddesidir.

6- Transpirasyon için gerekli bir madde olarak fizyolojik öneme sahiptir.

Ayrıca ekolojik yönden su;

a. Dünya üzerindeki vejetasyon tiplerini

b. Normal koşullar altında herhangi bir yerde yetiştirilebilecek ürünün çeşidini belirlemektedir.


YağışTipi KarakteristikVejetasyon

1. Islak

2. Nemli

3. YarıNemli

4. YarıKurak

5. Kurak

Yağmurormanları

Ormanlar

Otlaklar

Stepbitkileri

Çölbitkileri


• Sıcaklık,organizmaların dünya üzerindeki dağılımında ve gelişiminde rol oynayan önemli bir faktördür.

• Organizma etkin olmadığı zamanlarda bile, bünyesinde oluşan biyokimyasal olaylar ancak sıcaklığın varlığı ile sürebilir.

• Sıcaklık, bitkilerde oluşan bütün fizyolojik olayları etkiler.• Sıcaklık arttıkça hücre bölünmesi de genellikle belirli noktaya kadar artmaktadır.• Hücre bölünmesi, büyüme ve metabolik bir faaliyet olan solunum ve sıcaklığın en uygun

düzeydeki ilgisi, bitki türlerine göre değişmektedir. Bu ilgiden dolayı yem bitkileri serin mevsim, ılık mevsim ve tropikal yem bitkileri olmak üzere 3 grupta toplanır.


1. Enzim faaliyetlerinde duraklama görülür.2. Bitkideki reaksiyon oranlarında dengesizlik ortaya çıkar.3. Metabolik sentezlerde azalmalar olur.4. Çiçeklerde kısırlık artar.5. Tohumların çimlenme ve çıkış gücü azalır.6. Yapısal olmayan karbonhidratlar ve yeşil otların hazmonulabilme oranları azalır.7. Bitkilerdeki protein ve mineral maddelerin oranları artar.8. Çiçeklenme daha erken olur.9. Bitki normal boyundan daha kısa boylu kalır.


1. Sıcaklık, özellikle suyun donma noktasının altına düşmeden ölen bitkilerde proteinler ayrışıp bozulur.

2. Protoplastların suyunun hücrelerarası boşluklara atılması sonucu buralarda buz kristalleri oluşur. Bu durum dehidratasyona neden olur. Hücre görevlerini yapamaz duruma gelir.

3. Birdenbire donma durumundan protoplastların içinde de buz parçacıkları oluşur. Buzun oluşumu sırasında hacim genişleyerek protoplazmanın yapısı tahrip olur. Donma çok hızlı ve şiddetli olursa hücre zarı patlar.


1. Düşük sıcaklığın derecesi,2. Düşük sıcaklığın devam ettiği süre,3. Yem bitkisinin türü4. Bitkilerin gelişme devresi5. Yem bitkisi alanlarının herhangi bir izalatörle kaplı

olup olmamasına bağlıdır.


İki tip donma ve çözülme olayına rastlanılmaktadır.1. Yüzlek köklü yembitkilerinde donma toprak yüzeyinden bitki kök tacının

alt kısmına doğru olur ve kökleri topraktan çıkarmak için zorlar.2. Toprak yüzeyinde oluşan buz tabakası toprağın alt katmanlarını yukarı

doğru çeker. Bu sırada bitki köklerini de yukarı çıkarır. Bu durum aniden oluşan sert donlarda ortaya çıkar.


1. Toprak yüzeyinin bir izalatör maddeyle örtülerek üniform toprak sıcaklığı sağlanmalıdır.

2. Drenajı bozuk olan arazilerde iyi bir drenaj sistemi kurulmalıdır.3. Baklagil yem bitkileri saçak köklü buğdaygillerle karışık olarak

ekilmelidir.


Işığın fotosentez üzerindeki dolaylı etkileri1. Gözenekleri açarak yaprak hücrelerine CO2 girişini hızlandırır. 2. Transprasyonu artırarak metabolik olayları hızlandırır.3. Isı enerjisine dönüşerek fotosentezi etkiler.


Belirli bir sürede birim alana ulaşan ışık miktarına ışık yoğunluğu denir.Düşük ışık yoğunluğunda;Üçgül verimi > Yonca verimi> Gazalboynuzu ver.D.ayrığı>kelp kuyruğu ve kılçıksız brom.


Bitkitürleri Doyumnoktası(lüx)Serinmevsimyembitkileri 20-30binTropikbuğdaygilyembitkileri 60bin

Yembitkileri gün uzunluğuna gösterdikleri tepkiye göre 6 kısma ayrılırlar.1.Kısa gün bitkileri2.Mutlak kısa gün bitkileri3.Uzun gün bitkileri4.Mutlak uzun gün bitkileri5.Nötr gün bitkileri6.Mutlak nötr gün bitkileri



Kısagünbitkileri:kısagünkoşullarında çiçekaçarlar.Uzungünbitkileri:uzungünkoşullarındaçiçekaçarlar.Mutlakkısagünbitkileri:Günuzunluğunun belirli günuzunluğunu geçmemesigerekir.Mutlakuzungünbitkileri:Belirlibirsüregünuzunluğunun mutlakatamamlanmasıgerekir.Nötrgünbitkileri:Uzunveyakısagünuzunluğunda daçiçekaçabilirler.Günuzunluğu, yembitkilerininvejetatif büyüme şeklindedeetkiliolur.Örneğin;Uzungünkoşullarındayaprakvegövdelerdik,kısagünde isebüyümeyatıkveçiçeklenmefazlaolur.Manga(1974),korungada3değişiksıcaklıkta21ve18saatlikgünuzunluğu uygulamış;12saatuzunluğusüresi 18saatuzunluğusüresi0,174ggövde/gün0,427gkök/gün4,6adetyaprak18cm2 yaprakalanıartışı

0,427ggövde/gün0,467gkök/gün7,2adetyaprak40,3cm2 yaprakalanıartışı

Kurakkoşullarauymuşbitkileringenelözellikleri1. Topraküstüaksamlarıküçülmüştür.2. Kuvvetlibirköksistemioluşmuştur.3. Yaprakalanıdaralmıştır.4. Dahakalınhücreduvarlarıvekütikula tabakasıoluşmuştur.5. Yapraklarınüzeritüylüveyamumsu birtabakaylakaplanmıştır.6. Mezofil dokularıdahaiyigelişmiştir.7. Stomalar,ksilem hücrelerivehücrelerarasıboşluklarküçülmüştür.8. Hücrelerdahafazlaligninleşmiştir.


Birbirinebağlıikievredenoluşur.1. Büyüme2. GelişmeveFarklılaşma


Bitkininhayatdevresinitamamlayıncayakadarikifarklıvebüyükevreayırtedilmektedir.1. Vejetatif büyümevegelişmeninolduğu,yapısalbüyümeevresi2. Bitkininmeyvevetohumlarınınoluştuğuüretkenbüyümedevresi.

Bitkilerde BüyümeBüyümeBelirli bir dönemde organizmanın bütününde veya bir bölümünde boyutların artması, irileşmesi veya eskisinden büyük bir duruma gelmesi olayıdır.

BüyümeBelirli bir dönemde canlının geri dönüşümsüz olarak ağırlık, hacim ya da boy artışıdır.

Bitkiler büyümede fotosentezde oluşturdukları organik maddeleri kullanırlar.

Bitkilerin büyüme kinetiği ise bitkinin belirli bir gelişme devresinde göstermiş olduğu büyüme hızı ile belirtilir.

Büyüme hızıGenellikle o devrede bitkilerin ya boylarını ölçmek ya da ağırlıklarını tartmak suretiyle tespit edilmektedir.

Çok yıllık bitkilerde dinlenmeyi takip eden büyüme, tomurcukların faaliyeti ile başlar.

Buğdaygillerde ve diğer otsu türlerde bunlar sapların tabanında, toprakyüzeyinin altında bulunur. Uygun çevre şartları ile uyarıldıklarında butomurcukların her biri bir sürgün çıkarır.

Bazı buğdaygillerde uç kısımları koparıldığı zaman serbest hale geçenyedek tomurcuklar bulunur.

Çalılarda tomurcuklar dalların uçlarına ve genç sapların yaprak koltuklarınayerleşmiştir. Tepe tomurcuğun zarar görmediği durumlarda yaprakkoltuğundaki tomurcuklar normal olarak büyümezler.

BUĞDAYGİLLERDE BÜYÜME

Tohumdan gelişen bir buğdaygilde büyüme tohumun çimlenmesi, çok yıllık buğdaygillerde ise sonraki dönemlerde kök tacındaki tomurcuklardan ilk yaprağın çıkışı ile başlar.

Serin iklim bitkilerinde kış dinlenmesinden sonra havaların ısınması, sıcakiklim bitkilerinde ise kuraklık dinlenmesinden sonra yağışlarla tabandakigözler uyanarak büyüme başlar.

Önce yaprak taslaklarından meydana gelen uç kubbe ortaya çıkar. Bukubbenin en alt ve en dış kısmından ilk yaprak çıkar. Daha sonra sırasıylaiçe ve yukarıya doğru yeni yapraklar meydana gelir.

Yaprak aya ve kınlarının tabanlarındaki ara meristemler yaprakgenişlemesini temin eder.

En içteki yapraklar en genç olanlardır.

Toprak üstünde görülen ilk buğdaygil sürgünleri sadece yapraklardan oluşur.

Bitkiler belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra tabanda bulunan uç kubbe yaprak kınının içinde yükselmeye başlar.

Sürgün ucunun yaprak kını içinde topraktan yükselmesine “sapakalkma” adı verilir.

Dolayısıyla buğdaygillerde önce yaprak ortaya çıkar, daha sonrasap uzaması görülür.

Başlangıçta eşeysiz kardeş özelliği taşıyan bu sürgün; su, besinelementleri ve diğer çevre faktörlerinin uygun olması halinde uçkısmında başakçık topluluklarının yeraldığı eşeyli kardeşkonumuna geçene kadar büyür.

Eğer sap ucunda başakçık topluluklarının yeraldığı başak –başağımsı salkım – salkım çıkarsa “eşeyli sürgün” olur.

Eşeyli kardeşte başakçık toplulukları normal büyüklüklerineerişince sürgün büyümesi durur.

Genellikle bir buğdaygil bitkisinde çok sayıda kardeş oluşur veher yeni kardeş tabandaki yedek tomurcuklardan çıkar.

Buğdaygillerde temel sürgün yapısına gövde parçası (fitomer)adı verilir.

Bir fitomer

Yaprak ayasıYaprak kınıBoğumBoğum arası ve yedek tomurcuktan ibarettir.

Buğdaygillerde üç çeşit sürügün meydana gelir.

1- Sapsız eşeysiz sürgün2- Çiçek oluşturmayan eşeysiz sap ve3- Çiçek meydana getiren eşeyli sap.

Eşeysiz sürgünler (1 ve 2) tür ve çevre şartlarına bağlı olarak mevcut sapların %25-90'ını oluştururlar.

Eşeysiz sürgünlerbaşlıca yapraklardan oluştuğu halde,

Eşeyli sürgünler sap, yapraklar ve başak – başağımsı salkım – salkımdan meydana gelir.

Sapların dip kısmı kök tacıdır ve kökler genelde buradan çıkar.

Köktacı; Yeni kök ve kardeşler üretebilen çok sayıda tomurcuğa sahiptir.

Yeni kardeşler anatomik ve fizyolojik olarak eskileri ile bağlantılıdır.

Bu yüzden bu kardeşler genellikle su, KH ve besin maddelerini paylaşırlar.

Eğer biri ölürse kök ve yaprakları olan komşu kardeşyaşar.

Sürgün ölümleri kullanım faktörlerine bağlı olduğu gibi,elverişsiz çevre faktörlerine de bağlıdır.

Bir serin iklim buğdaygili olan çok yıllık çim yazın sıcakdöneminde kardeşlerinin önemli bir kısmınıkaybetmektedir.

Geniş Yapraklı Ot ve Çalılarda Büyüme

Geniş yapraklı ot ve çalılarda büyümenin olduğu bölünür doku sap ve dallarınucundadır.

Uç kısımların koparılması oradaki büyümeyi durdurur.

Bundan sonraki büyüme sadece koparılan noktanın aşağısındaki dallarüzerindeki yan (yedek) tomurcukların faaliyeti ile (çoğunlukla çalılarda)veya bitkinin tabanındaki uyuyan tomurcuklardan (genellikle geniş yapraklıotlarda) meydana gelir.

Yedek Besin Maddeleri (TNC),

Bitkiler fotosentezle ürettikleri besin maddelerinin bir kısmını kendiyaşamsal ihtiyaçlarını (solunum ve büyüme) devam ettirebilmek içinkullanırlar.

Bu amaçla kullanılanlardan geri kalanı sonradan kullanmak üzeredepolanır.

Bitki organlarında depolanan bu ürünlere “yedek besin maddesi”denmektedir.

Bu maddeler çayır mera bitkilerinin gelişimi ve yenidensürümü için son derece önemlidir.

Ayrıca bu maddeler ağır kullanım durumunda veya aşırı çevrefaktörlerinin varlığında bitkilerin hayatın sigortasıdır.

Bitki ürettiği organik maddelerin bir kısmını yeniden sürmede kullanır.

Esas yedek besin maddesi olarak bilinen bu ürünler özellikle karbonhidratlarve yağlardır.

Bazı bitkilerde proteinli (azotlu) bileşiklerde yedek besin maddesi olarakyeralır.

Bitki metabolizmasında karbon ve azotun hem yapısal hem de düzenleyicirolu vardır.

Bitkide karbonlu bileşikler yapısal ve yapısal olmayan karbonhidratlar olarakikiye ayrılırlar.

Selülozlu yapısal karbonhidratlar metabolizma olaylarında kullanılmazken,yapısal olmayan karbonhidratlar enerji nakli ve depolama olaylarının temelelemanıdır.

Yedek besin maddesi olarak kullanılan azotlu bileşikler ise enzim vehormonların temel yapı taşıdırlar ve

metabolizma tepkimelerinde katalizörlük yapma, elektron ve hormontaşınmasını düzenleme görevlerini yerine getirirler.

Bünyedeki azotsuz öz maddelerden en önemlileri yapısal olmayan karbonhidratlar, yani indirgenen ve indirgenmeyen şekerlerdir.

Yedek besin maddeleri genellikle sıcak iklim yem bitkilerinde nişasta,

serin iklim yem bitkilerinde früktozanlar seklinde depo edilmektedir.

Bitki karbonhidratları yapısal olanlar ve yapısal olmayanlar olarak iki grubaayrılabilir.

Yapısal karbonhidratlar sağlam hücre çeperinin yapısını oluşturur vemetabolizma olaylarında kullanılmazlar.

Her ne kadar bitkinin metabolizma faaliyetlerinde kullanılmasa da yapısalkarbonhidratlar merada otlayan otçul hayvanların önemli beslenmeunsurlarını teşkil ederler.

Yapısal olmayanlar ise bitkilerde taşınmaya uygun olupmetabolizma olaylarında kullanılırlar.

Yapısal olmayan karbonhidratlara “toplam elverişlikarbonhidratlar” da denmektedir.

Yedek karbonhidratlar büyümenin yavaşladığı ve yaprak alanınınfazla olduğu zaman artar.

Bitki bünyesindeki azotsuz öz maddelerin en önemlisi yapısal olmayan karbonhidratlarİkiye ayrılır.

--- indirgenen şekerler Glikoz, früktoz ve sukroz(sakkaroz--- indirgenmeyen şekerler Nişasta, dekstroz, inulin ve früktozanlardır.

Yapısal olmayan karbonhidratların çeşit ve oranları-- türden türe-- gece ile gündüz ve-- mevsime göre değişmektedir.

Bitkiler vejetatif kısımlarında depoladıkları yapısal olmayankarbonhidratların çeşidine göre iki grupta toplanırlar.

1. Nişasta depolayanlar: baklagiller, tropikal ve subtropikalsıcak mevsim bitkileri, ağaçlarda genelde nişasta depolarlar.

2. Früktozan depolayanlar: geçit yörelerin serin mevsim bitkileribu grupta yeralırlar. Özellikle serin iklim buğdaygillerinin çoğufrüktozan depolarlar.

Bazı buğdaygiller bu iki gruba da girmezler.

Örneğin;YulafKılçıksız bromDarı (sorghum)MısırBu bitkiler depo maddesi olarak sukroz (sakkaroz) biriktirmektedirler.

Papatyagiller (Asteraceae) familyasına ait Yer elmasıHindiba (Cichoryum inthybus)Sarı arslandişi (Taraxacum officinale) gibi türler inulin depolanır.

Buğdaygillerde depolanan yedek besin maddesi ile soğuğa dayanıklık arasında sıkı bir ilişki vardır.

Fruktoz depolayan buğdaygiller soğuğa daha dayanıklıdırlar.

Çok yıllık bitkilerde yeniden sürümde yapısal olmayan karbonhidratlarınönemi çoktur. Fakat bunlara ilaveten

Yeniden metabolizma olaylarında kullanılabilen azotun da önemli rolüolduğu ortaya konmuştur.

Bitkilerde yeniden büyümede kullanılan depo azotlu bileşiklerin;Özel proteinler,Vejetatif depo proteinleri,Amino ait ve nitrat formlu azotlu bileşikler olduğu ifade edilmektedir.

Bitkilerin büyüme ve gelişmelerinde yedek besin maddeleri önemligörevler üstlenir.

Yedek besin maddelerinin yeterli veya yetersiz olmaları halindeortaya çıkacak olumlu veye olumsuz durumlar şöyle sıralanabilir.

Fazla yedek besin maddesi depolamanın olumlu yönleri

1- Bitkiler fizyolojik olarak güçlü olurlar.2- Dinlenme süresince bitki işlevlerini (solunum gibi) kolaylıkla yerinegetirebilir.3- Aşırı koparılma ve dinlenmeden sonra erken ve hızlı büyüme sağlanır.4- Kök ve köksap gelişmesi teşvik edilir.5- Hem eşeyli hemde eşeysiz doku üretimi artar.6- Aşırı kurak, soğuk ve sıcağa olan dayanıklılık artar.7- Bitkiler hastalık ve zararlılara karşı daha dirençli olur.8- Baklagil köklerinde azot yumrucuklarının oluşumu kolaylaşır.

Yeterli Yedek Besin Maddesi Depolanmaması Durumunda

1- Kök ve köksap gelişimi zayıflar.2- Daha az sürgün tomurcuğu meydana gelir.3- Yem üretimi azalır.4- Baklagiller daha az azot bağlarlar,5- Bitkiler elverişsiz iklim ve aşırı kullanım durumunda daha erken ölürler.


2 4 6 8 10 12 14 16 18 20Ekimdensonrazaman(hafta)

2505007501000

KuruAğırlıkg/bitki

Şekil:Tohumdangelişenbirbitkininbüyümeknetiği (Viosin)


Zaman

Büyüme

Şekil:Normalolarakbiçilenbiryembitkisinin büyümeknetiği

1. Yembitkilerinin biçmeçağınaetkilidirler.2. Yembitkilerinin biçmesıklığınaetkilidirler.3. Biçmeyebaşlamavesonvermetarihlerineetikidirler.4. Yembitkilerinin kullanılmaamacınaetkilidirler.5. Yembitkilerinin kışsoğuklarındanveyazkuraklarından

korunmasındaetkilidirler.6. Yembitkilerinin ömrüneetkilidirler.


1. Çimlenmedevresindea) Serttohumvedormansib) Oksijenc) Sıcaklıkd) Nem

2. Fidedevresindea) Tohumlarınüzerlerininyeterinceörtülememesib) Tohumlarınçokderineekilmesic) Toprakyüzeyininkaymakbağlamasıd) Fidelerinkurumasıe) Donma


3. Gelişmedevresindea) ToprağınpHderecesib) Topraktabesinmaddesiyetersizliğic) Zayıfdrenajd) Donvekuraklıklare) Hastalıkvezararlılarf) Yabancıotrekabetig) Koruyucubitkirekabetih) Baklagillerinaşılanmamışolması


Buamaçlaençokuygulananıslahyöntemlerişunlardır.1.Toprakreaksiyonununayarlanması,2.Toprakrutubetininayarlanması,3.Topraktakibitkibesinmaddeleridengesininayarlanması,4.Toprağınfizikiyapısınındüzeltilmesivetesfiyeedilmesi.


Ekimzamanları;

1. İlkbaharekimi(İçveD.Anadolu),2. YazEkimi(Yazsonuyağışlıolanbölgeler)3. Sonbaharekimi(Ilımanbölgelerde)4.Dondurma(GeçSonbahar)


Ekimşekilleri;a)Serpmeekimvesakıncaları1.Ekimderinliğiayarlanamaz,2.Bitkilerarasındakiaçıklıkayarlanamaz,3.Mekanikyollardayapancıotmücadelesiyapılamaz,4.Fazlatohumkullanılmakzorunluluğuvardır.


Makineliekim,b)Bastırıcımerdanelerleekimc)Ekimmakinesiile(Mibzerle)ekimvefaydaları

1. Tohumlaristenilenderinliğeatılabilirler,2. Bitkilerarasındakiaçıklıkistenilenderinliğeatılabilirler.3. Mekanikyabancıotmücadelesiyapılabilir.4. Sulamavegübrelemedahakolayolur,5. Tohumdantasarrufsağlanır,


d)Yembitkilerin kombine(baskılı)mibzerleekilmesiveyararları1. Tohumlabirlikteatılangübrebitkileriçinhazırdurumdadır.2. Çokazyabancıotgübrelenmişolacaktır.3. Azmiktardatoprakgübrelenirvediğre besinmaddelerininelverişsiz

formadönüşmesiönlenir.4. Geçsonbaharveerkenilkbahardabaşarılıbiryembitkisi tesisi

kurulabilir.5. Yembitkileri fidelerihızlıgelişmeolanağınasahipolurveböylece

ortayaçıkacakolumsuztoprakveiklimkoşullarındandahaazzarargörürler.


Atılacaktohummiktarınınbelirlenmesi1. Yağışmiktarvedağılışı2. Toprakkoşulları3. Tohumyatağınındurumuveekimyöntemi4. Tohumbüyüklüğüvekarakteri5. Türvevaryeteseçimi6. Tesisinamacı


Yem bitkilerinin yardımcı ve koruyucu bitkilerle ekimi

• Yardımcı bitkilerleekimi• Koruyucu bitkilerle ekimi

– Koruyucu bitki ışık,su ve besin maddeleri yönünden ana ürünlerakebet eder.

– Yatarak ana ürüne gölge etkisi yapar.– Koruyucu bitkinin hasadından hemen sonra,yazlık yabancı otlar tesisiistila eder.


Yem bitkilerinde ekim derinliğinin ayarlanması

• Yem bitkisi tohumları farklı büyüklükte tohum iriliklerinesahiptir (Örn:yem bezelyesi,aküçgül gibi).

• Küçük tohumlularderine ekildiklerindeçimlenseler biletoprakyüzüne çıkamazlar.

• Çok yüzlek ekilen tohumlar ise sağlıksız gelişirler.• Genel olarak hafif topraklardadaha derin,ağır topraklarda iseyüzlek ekim önerilir.


Tohumbüyüklüğüve toprak karakterine göre ekim derinlikleri

Tohumbüyüklüğü BitkitürüEkimderinliği(cm)

Ağırtoprak Hafiftoprak

Küçüktohumlular

Aktavus outKelp kuyruğuAküçgülMelezüçgül

0,5-1,5 1,5-2,5

Orta tohumlularYoncaYaşyoncasıBrom

1,5-2,0 2,5-3,0

İritohumlularYembezelyesiFiğ türleriSorghum

2,5-4,0 4,0-7,5


yem kulturunun ilkeleri - cengiz sancak · yem bitkilerininekimnöbetindeki faydaları 1....

Documents