yanik-sicak Çarpmasi ve donmada İlkyardim - 6 -

YANIK-SICAK ÇARPMASI YANIK-SICAK ÇARPMASI VE DONMADAVE DONMADA

İLKYARDIMİLKYARDIM

--66--

YANIK-SICAK ÇARPMASI VE DONMADAYANIK-SICAK ÇARPMASI VE DONMADAİLKYARDIMİLKYARDIM

AMAÇ: AMAÇ: Isı dengesi bozukluklarında Isı dengesi bozukluklarında ilkyardım uygulamailkyardım uygulama

ÖĞRENİM HEDEFLERİÖĞRENİM HEDEFLERİ Yanığın tanımını söyleyebilmeYanığın tanımını söyleyebilme Yanık çeşitlerini söyleyebilmeYanık çeşitlerini söyleyebilme Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörleri Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörleri

sayabilmesayabilme Yanıkları derecelendirebilmeYanıkları derecelendirebilme


ÖĞRENİM HEDEFLERİÖĞRENİM HEDEFLERİ Ateşle meydana gelen yanıkta Ateşle meydana gelen yanıkta

ilkyardımı söyleyebilmeilkyardımı söyleyebilme Kimyasal madde ile meydana gelen Kimyasal madde ile meydana gelen

yanıkta ilkyardımı söyleyebilmeyanıkta ilkyardımı söyleyebilme Elektrik çarpması ile meydana gelen Elektrik çarpması ile meydana gelen

yanıkta ilkyardımı söyleyebilmeyanıkta ilkyardımı söyleyebilme


ÖĞRENİM HEDEFLERİÖĞRENİM HEDEFLERİ Sıcak çarpmasının belirtilerini Sıcak çarpmasının belirtilerini

söyleyebilmesöyleyebilme Sıcak çarpmasında ilkyardım Sıcak çarpmasında ilkyardım

işlemlerini sayabilmeişlemlerini sayabilme Donuk derecelerini sayabilmeDonuk derecelerini sayabilme Donukta ilkyardım işlemlerini Donukta ilkyardım işlemlerini

söyleyebilmesöyleyebilme

YANIKTA İLKYARDIMYANIKTA İLKYARDIM

Yanık Nedir?Yanık Nedir? Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu

oluşan doku bozulmasıdır. oluşan doku bozulmasıdır. Yanık, genellikle sıcak su veya buhar Yanık, genellikle sıcak su veya buhar

teması sonucu meydana geldiği gibi, sıcak teması sonucu meydana geldiği gibi, sıcak katı maddelerle temas, asit/alkali gibi katı maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik akımı kimyasal maddelerle temas, elektrik akımı etkisi ya da radyasyon nedeni ile de etkisi ya da radyasyon nedeni ile de oluşabilir.oluşabilir.

Yanık Çeşitleri:Yanık Çeşitleri:

1-1- Fiziksel yanıklarFiziksel yanıklar:: Isı ile oluşan yanıklar, Isı ile oluşan yanıklar, Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar, Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar, Işın ile oluşan yanıklar,Işın ile oluşan yanıklar, Sürtünme ile oluşan yanıklar, Sürtünme ile oluşan yanıklar, Donma sonucu oluşan yanıklar.Donma sonucu oluşan yanıklar.

2-2- Kimyasal yanıklarKimyasal yanıklar:: Asit alkali madde ile oluşan yanıklarAsit alkali madde ile oluşan yanıklar

Yanığın Ciddiyetini Belirleyen Yanığın Ciddiyetini Belirleyen Faktörler:Faktörler:

Derinlik,Derinlik, Yaygınlık,Yaygınlık, Bölge,Bölge, Enfeksiyon riski,Enfeksiyon riski, Yaş,Yaş, Solunum yoluyla görülen zarar,Solunum yoluyla görülen zarar, Önceden var olan hastalıklar.Önceden var olan hastalıklar.

Yanıkların Derecelendirilmesi Yanıkların Derecelendirilmesi

1.1. derece yanık:derece yanık: Deride kızarıklık, Deride kızarıklık, ağrı, yanık bölgede ödem vardır. ağrı, yanık bölgede ödem vardır. Yaklaşık 48 saatte Yaklaşık 48 saatte iyileşir.iyileşir.

Yanıkların Derecelendirilmesi Yanıkların Derecelendirilmesi

2.2. derece yanık:derece yanık: Deride içi su dolu Deride içi su dolu kabarcıklar (bül) vardır. Ağrılıdır. kabarcıklar (bül) vardır. Ağrılıdır. Derinin kendini yenilemesi ile kendi Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir.kendine iyileşir.

Yanıkların DerecelendirilmesiYanıkların Derecelendirilmesi 3.3. derece yanık:derece yanık: Derinin tüm Derinin tüm

tabakaları etkilenmiştir. Özellikle de tabakaları etkilenmiştir. Özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde etkisi görülür. Beyaz ve kara yaradan etkisi görülür. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır. siyah renge kadar aşamaları vardır. Sinirler zarar gördüğü için ağrı Sinirler zarar gördüğü için ağrı yoktur.yoktur.

Yanığın Vücuttaki Olumsuz Yanığın Vücuttaki Olumsuz EtkileriEtkileri

Yanık, Yanık, derinliğiderinliği, , yaygınlığı yaygınlığı ve ve oluştuğu bölgeyeoluştuğu bölgeye bağlı olarak organ bağlı olarak organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar. Ağrı ve sıvı kaybına bağlı yol açar. Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir. olarak şok meydana gelir. Hasta/yaralının kendi vücudunda Hasta/yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşur. enfeksiyon oluşur.

Isı İle Oluşan Yanıklarda Isı İle Oluşan Yanıklarda İlkyardımİlkyardım

Kişi hala yanıyorsa paniğe engel Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması engellenir,olunur, koşması engellenir,

Hasta/yaralının üzeri battaniye ya da Hasta/yaralının üzeri battaniye ya da bir örtü ile kapatılır ve yuvarlanması bir örtü ile kapatılır ve yuvarlanması sağlanır,sağlanır,

Yaşam belirtileri değerlendirilir Yaşam belirtileri değerlendirilir ((AABBCC)),, Solunum yolunun etkilenip Solunum yolunun etkilenip

etkilenmediği kontrol edilir,etkilenmediği kontrol edilir,


Yanık bölge en az Yanık bölge en az 2020 dakika soğuk su dakika soğuk su altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından önerilmez),ısı kaybı çok olacağından önerilmez),

Ödem oluşabileceği düşünülerek Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat gibi eşyalar yüzük, bilezik, saat gibi eşyalar çıkarılır,çıkarılır,

Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır,giysiler çıkarılır,

Takılan yerler varsa kesilir,Takılan yerler varsa kesilir,


Hijyen ve temizliğe dikkat edilir,Hijyen ve temizliğe dikkat edilir, Su toplamış yerler patlatılmaz,Su toplamış yerler patlatılmaz, Yanık üzerine ilaç ya da yanık Yanık üzerine ilaç ya da yanık

merhemi gibi maddeler de merhemi gibi maddeler de sürülmemelidir,sürülmemelidir,

Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür,Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür, Hasta/yaralı battaniye ile örtülür,Hasta/yaralı battaniye ile örtülür,


Yanık bölgeler birlikte bandaj Yanık bölgeler birlikte bandaj yapılmamalıdır,yapılmamalıdır,

Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa hasta / yaralının kusması yoksa hasta / yaralının kusması yoksa bilinçliyse ağızdan sıvı bilinçliyse ağızdan sıvı ((1 litre su -1 1 litre su -1 çay kaşığı karbonat -1 çay kaşığı çay kaşığı karbonat -1 çay kaşığı tuz tuz karışımı)karışımı) verilerek sıvı kaybı verilerek sıvı kaybı önlenir,önlenir,

Tıbbi yardım istenir Tıbbi yardım istenir ((112112))..

Kimyasal Yanıklarda İlkyardımKimyasal Yanıklarda İlkyardım

Deriyle temas eden kimyasal Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deriyle maddenin en kısa sürede deriyle teması kesilmelidir,teması kesilmelidir,

Bölge bol tazyiksiz suyla, en az Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15–20 15–20 dakika yumuşak bir şekilde dakika yumuşak bir şekilde yıkanmalıdır,yıkanmalıdır,

Giysiler çıkarılmalıdır,Giysiler çıkarılmalıdır, Hasta/yaralı örtülmelidir,Hasta/yaralı örtülmelidir, Tıbbi yardım istenmelidir Tıbbi yardım istenmelidir ((112112))..

Elektrik Yanıklarında İlkyardımElektrik Yanıklarında İlkyardım

Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır,Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır, Hasta/yaralıya dokunmadan önce Hasta/yaralıya dokunmadan önce

elektrik akımı kesilmelidir, akımı elektrik akımı kesilmelidir, akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk ya kesme imkanı yoksa tahta çubuk ya da ip gibi bir cisimle elektrik teması da ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir,kesilmelidir,

Hasta/yaralının Hasta/yaralının AABBCC’si ’si değerlendirilmelidir,değerlendirilmelidir,

Elektrik Yanıklarında İlkyardımElektrik Yanıklarında İlkyardım

Hasta/yaralıya Hasta/yaralıya kesinliklekesinlikle su ile su ile müdahale edilmemelidir,müdahale edilmemelidir,

Hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir,Hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir, Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir

bezle örtülmelidir,bezle örtülmelidir, Tıbbi yardım istenmelidir Tıbbi yardım istenmelidir ((112112))..

SICAK ÇARPMASINDA SICAK ÇARPMASINDA İLKYARDIMİLKYARDIM

Sıcak Çarpması Belirtileri:Sıcak Çarpması Belirtileri: Yüksek derece ısı ve nem sonucu Yüksek derece ısı ve nem sonucu

vücut ısısının ayarlanamaması vücut ısısının ayarlanamaması sonucu ortaya bazı bozukluklar çıkar. sonucu ortaya bazı bozukluklar çıkar. Sıcak çarpmasının belirtileri şunlardır:Sıcak çarpmasının belirtileri şunlardır:

Adale krampları,Adale krampları, Güçsüzlük, yorgunluk,Güçsüzlük, yorgunluk, Baş dönmesi,Baş dönmesi,

SICAK ÇARPMASINDA SICAK ÇARPMASINDA İLKYARDIMİLKYARDIM

Davranış bozukluğu, sinirlilik,Davranış bozukluğu, sinirlilik, Solgun ve sıcak deri,Solgun ve sıcak deri, Bol terleme (daha sonra azalır),Bol terleme (daha sonra azalır), Mide krampları, kusma, bulantı,Mide krampları, kusma, bulantı, Bilinç kaybı, hayal görme,Bilinç kaybı, hayal görme, Hızlı nabız.Hızlı nabız.

Sıcak Çarpmasında İlkyardımSıcak Çarpmasında İlkyardım Hasta serin ve havadar bir yere alınır,Hasta serin ve havadar bir yere alınır, Giysiler çıkarılır,Giysiler çıkarılır, Sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar Sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar

yükseltilir,yükseltilir, Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz

kaybını gidermek için kaybını gidermek için 1 litre su -1 çay 1 litre su -1 çay kaşığı karbonat -1 çay kaşığı tuz kaşığı karbonat -1 çay kaşığı tuz karışımıkarışımı sıvı ya da soda içirilir. sıvı ya da soda içirilir.

Sıcak Çarpmasında Risk Sıcak Çarpmasında Risk Grupları Grupları

Sıcak çarpması için özel bir risk grubu Sıcak çarpması için özel bir risk grubu bulunmamakla beraber, diğer bulunmamakla beraber, diğer hastalık ya da yaralanmalar için hastalık ya da yaralanmalar için hassas olan kişiler, sıcaktan da diğer hassas olan kişiler, sıcaktan da diğer kişilere göre daha çok etkilenirler. Bu kişilere göre daha çok etkilenirler. Bu kişilerkişiler;;

Sıcak Çarpmasında Risk Sıcak Çarpmasında Risk Grupları Grupları

Kalp hastaları,Kalp hastaları, Tansiyon hastaları,Tansiyon hastaları, Diyabet hastaları,Diyabet hastaları, Kanser hastaları,Kanser hastaları, Normal kilosunun çok altında ve çok Normal kilosunun çok altında ve çok

üzerinde olanlar,üzerinde olanlar,

Sıcak Çarpmasında Risk Sıcak Çarpmasında Risk GruplarıGrupları

Psikolojik ya da psikiyatrik rahatsızlığı Psikolojik ya da psikiyatrik rahatsızlığı olanlar,olanlar,

Böbrek hastaları,Böbrek hastaları, 65 yaş üzeri kişiler,65 yaş üzeri kişiler, 5 yaş altı çocuklar,5 yaş altı çocuklar, Hamileler,Hamileler, Sürekli ve bilinçsiz diyet uygulayanlar,Sürekli ve bilinçsiz diyet uygulayanlar, Yeterli miktarda su içmeyenler. Yeterli miktarda su içmeyenler.

Sıcak Çarpmasından Korunmak Sıcak Çarpmasından Korunmak İçin Alınması Gereken Önlemlerİçin Alınması Gereken Önlemler Özellikle şapka, güneş gözlüğü ve Özellikle şapka, güneş gözlüğü ve

şemsiye gibi güneş ışığından koruyacak şemsiye gibi güneş ışığından koruyacak aksesuarlar kullanılmalıdır,aksesuarlar kullanılmalıdır,

Mevsim şartlarına uygun, terletmeyen, Mevsim şartlarına uygun, terletmeyen, açık renkli ve hafif giysiler giyilmelidir,açık renkli ve hafif giysiler giyilmelidir,

Bol miktarda sıvı tüketilmelidir,Bol miktarda sıvı tüketilmelidir, Vücut temiz tutulmalıdır,Vücut temiz tutulmalıdır,

Sıcak Çarpmasından Korunmak Sıcak Çarpmasından Korunmak İçin Alınması Gereken Önlemlerİçin Alınması Gereken Önlemler

Her öğünde yeteri miktarda gıda Her öğünde yeteri miktarda gıda alınmalıdır,alınmalıdır,

Gereksiz ve bilinçsiz ilaç Gereksiz ve bilinçsiz ilaç kullanılmamalıdır,kullanılmamalıdır,

Direk güneş ışığında kalınmamalıdır,Direk güneş ışığında kalınmamalıdır, Kapalı mekanların düzenli aralıklarla Kapalı mekanların düzenli aralıklarla

havalandırılmasına özen havalandırılmasına özen gösterilmelidir.gösterilmelidir.

DONMALARDA İLKYARDIMDONMALARDA İLKYARDIM

Donuk: Donuk:

Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan kalan bölgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur. pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur. Donuklar şu şekilde derecelendirilir;Donuklar şu şekilde derecelendirilir;

Donmanın DerecelendirilmesiDonmanın Derecelendirilmesi

Birinci derece:Birinci derece: En hafif şeklidir. Erken En hafif şeklidir. Erken müdahale edilirse hızla iyileşir.müdahale edilirse hızla iyileşir.

Deride solukluk, soğukluk hissi olur,Deride solukluk, soğukluk hissi olur, Uyuşukluk ve halsizlik görülür,Uyuşukluk ve halsizlik görülür, Daha sonra kızarıklık ve iğnelenme Daha sonra kızarıklık ve iğnelenme

hissi oluşur.hissi oluşur.

Donukların DerecelendirilmesiDonukların Derecelendirilmesi

İkinci derece:İkinci derece: Soğuğun sürekli olması Soğuğun sürekli olması ile belirtiler belirginleşir.ile belirtiler belirginleşir.

Zarar gören bölgede gerginlik hissi Zarar gören bölgede gerginlik hissi olur,olur,

Ödem, şişkinlik, ağrı ve içi su dolu Ödem, şişkinlik, ağrı ve içi su dolu kabarcıklar (bül) meydana gelir,kabarcıklar (bül) meydana gelir,

Su toplanması iyileşirken siyah Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara dönüşür.kabuklara dönüşür.

Donmanın DerecelendirilmesiDonmanın Derecelendirilmesi

Üçüncü derece:Üçüncü derece: Dokuların geriye Dokuların geriye dönülmez biçimde hasara dönülmez biçimde hasara uğramasıdır.uğramasıdır.

Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bölge oluşur ile ayrılan siyah bir bölge oluşur

Donukta amputeDonukta ampute

Donuklarda İlkyardımDonuklarda İlkyardım

Hasta/yaralı ılık bir ortama alınarak Hasta/yaralı ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir,soğukla teması kesilir,

Sakinleştirilir, Sakinleştirilir, Kesin istirahata alınır ve hareket ettirilmez,Kesin istirahata alınır ve hareket ettirilmez, Kuru giysiler giydirilir,Kuru giysiler giydirilir, Sıcak içecekler verilir,Sıcak içecekler verilir, Su toplamış bölgeler patlatılmaz, bu Su toplamış bölgeler patlatılmaz, bu

bölgelerin üstü temiz bir bez ile örtülür,bölgelerin üstü temiz bir bez ile örtülür,

Donuklarda İlkyardımDonuklarda İlkyardım

Donuk bölge ovulmaz, kendi kendine Donuk bölge ovulmaz, kendi kendine ısınması sağlanır,ısınması sağlanır,

El ve ayak doğal pozisyonda tutulur ( eller El ve ayak doğal pozisyonda tutulur ( eller yumruk yapılmışsa ve ayaklar büzülmüş yumruk yapılmışsa ve ayaklar büzülmüş ise açılmaya çalışılmaz),ise açılmaya çalışılmaz),

Isınma işleminden sonra hala hissizlik Isınma işleminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yapılır,varsa bezle bandaj yapılır,

El ve ayaklar yukarı kaldırılır,El ve ayaklar yukarı kaldırılır, Tıbbi yardım istenir Tıbbi yardım istenir ((112112))..

Ağaçlar yok oluyor, nefes alamıyoruz.Ya çocuklarımız ne yapacak?

yanik-sicak Çarpmasi ve donmada İlkyardim - 6 -

Documents