wspinaczka w skale

GA L AK T YKA

WSPINACZKAW SKALECraig Luebben

Jestem przekonany, że Wspinaczka w skale to wartościowa pozycja, która ma szansę stać się jedną z ważniejszych książek o wspinaniu, jakie pojawiły się na rynku wydawniczym w Polsce. Poradnik zawiera doskonałej jakości zdjęcia opatrzone profesjonalnym komentarzem oraz aktualne informacje o stoso-wanym sprzęcie.

Dariusz Poradaprzewodniczący Komisji Szkolenia PZA

Jest to najlepszy podręcznik wspinania od czasów W skale Sonelskiego.Logiczny, kompletny, kompetentny i usystematyzowany wykład niezbędnej wiedzy.

Andrzej Makarczukinstruktor taternictwa i wspinaczki skalnej PZA

Książka Craiga Luebbena jest nowoczesnym podręcznikiem wspinaczki skal-nej, przeznaczonym przede wszystkim, ale nie wyłącznie, dla początkujących amatorów wspinaczki. Książka prowadzi Czytelnika od najprostszych technik wspinania i zasad doboru podstawowego sprzętu, do kwestii prowadzenia dróg wielowyciągowych i autoratownictwa.

Autorowi udało się zachować doskonałą proporcję pomiędzy kwestiami naj-ważniejszymi, a tymi mniej istotnymi. Dzięki temu każdy z tematów został omówiony dokładnie i wyczerpująco, a przy tym w przystępny sposób – tak, aby nie zamieszać w głowie Czytelnikowi, który po raz pierwszy styka się z tym zagadnieniem.

Uważam, że podręcznik ten jest świetnym „elementarzem” wspinania i ma szansę stać się najbardziej popularną pozycją tego typu dostępną w Polsce.

Tomasz Kliśinstruktor taternictwa PZA, tłumacz

WS

PIN

AC

ZKA W

SK

ALE

Craig Luebben

ISBN 83-89896-51-6

GALAKTYKA

isbn 978-83-7579-164-8

9 7 8 8 3 7 5 7 9 1 6 4 8 18

DedykacjaDedykuję tę książkę Derekowi Herseyowi, Josemu Preyrowi i Earlowi Wiggensowi, trzemświetnym wspinaczom, dzięki którym poznałem kilka z najpiękniejszych rzeczy we wspinaczceskalnej, oraz mojej córce Giulii za naukę, że w życiu jest jeszcze coś oprócz wspinania.

Tytuł oryginału: Rock climbing: Mastering basic skillsOpublikowane po raz pierwszy przez: The Mountaineers Books© 2004 by Craig LuebbenAll rights reserved

ISBN wydania oryginalnego: 0−89886−743−6

© for Polish edition: Galaktyka Spółka z o.o., Łódź 200690−562 Łódź, ul. Łąkowa 3/5tel. +42 639 50 18, 639 50 19, tel/fax +42 639 50 17e−mail: [email protected]: 83−89896−51−6

Przekład: Tomasz KliśKonsultacja: Andrzej MakarczukProjekt okładki: Ani RuckiZdjęcia: Craig LuebbenIlustracje: Jeremy CollinsRedakcja: Agnieszka CzechRedakcja techniczna: Andrzej CzajkowskiKorekta: Aneta WieczorekWykonanie okładki: Michał OlczakDTP: Agnieszka ŁapczyńskaDruk i oprawa: Drukarnia Wydawnicza im. W. L. Anczyca S.A,

Fotografia na okładce:Nancy Prichard przed wspinaczką na Smith Rock w Oregonie © Corey Richwww.coryography.comFrontyspis: Silvia Luebben na drodze Pilucchia, Cappo Caccia na Sardynii.

Księgarnia internetowa!!!Pełna informacja o ofercie, zapowiedziach i planach wydawniczych

Zapraszamywww.galaktyka.com.pl

kontakt e−mail: [email protected]

Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody Wydawcy książka ta nie może być powielanaani częściowo, ani w całości. Nie może też być reprodukowana, przechowywana i przetwarzanaz zastosowaniem jakichkolwiek środków elektronicznych, mechanicznych, fotokopiarskich, na−grywających i innych.

UWAGA DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA

Bezpieczeństwo jest istotnym problemem we wszystkich sportach. Żadna książka nie ostrzegaprzed wszystkimi zagrożeniami, ani nie przewiduje ograniczeń danego czytelnika. Z tegowzględu nie ma gwarancji, że opisane w tej książce techniki i sprzęt będą odpowiedniedla ciebie i twojego zespołu. Podejmując opisane tu działania, bierzesz odpowiedzialnośćza własne bezpieczeństwo. Kluczem do twojego bezpieczeństwa i satysfakcji jest zbieranieinformacji o panujących warunkach oraz zdrowy rozsądek.

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:044

Podziękowania ....................................................................................................................................................... 9Wstęp ................................................................................................................................................................. 11

Jak korzystać z tej książki .................................................................................................................. 13

ROZDZIAŁ 1 .................................................................................................................... 19

Wspinaczka w otwartej ścianie – taniec na skale ......................................................... 21Praca stóp .......................................................................................................................................... 21Chwyty .............................................................................................................................................. 25Ustawienie ciała ................................................................................................................................. 29Poruszanie się w skale ....................................................................................................................... 32

ROZDZIAŁ 2 .................................................................................................................... 39

Wspinaczka w rysach i kominach ............................................................................................. 40Rysy w płytach i zacięcia .................................................................................................................... 41Klinowanie palców ............................................................................................................................. 41Klinowanie dłoni i stóp ...................................................................................................................... 43Wspinanie się w rysie ........................................................................................................................ 44Klinowanie pięści ............................................................................................................................... 45Rysy o nietypowych rozmiarach ....................................................................................................... 47Przerysy ............................................................................................................................................. 49Ciasne kominy ................................................................................................................................... 53Kominy ............................................................................................................................................... 54

ROZDZIAŁ 3 .................................................................................................................... 59

Sprzęt – przygotowanie do wspinaczki ............................................................................... 60Przyrządy asekuracyjne ..................................................................................................................... 61Karabinki ............................................................................................................................................ 62Woreczek na magnezję ..................................................................................................................... 65Odzież ............................................................................................................................................... 65Repsznur ............................................................................................................................................ 66Crash pad .......................................................................................................................................... 66Uprząż ............................................................................................................................................... 67Kask ................................................................................................................................................... 68Ekspresy ............................................................................................................................................. 70

Spis treści

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:045

Obuwie .............................................................................................................................................. 70Torby i płachty na linę ........................................................................................................................ 71Liny .................................................................................................................................................... 72Pętle ................................................................................................................................................... 77Dziesięć niezbędnych rzeczy ............................................................................................................ 77

ROZDZIAŁ 4 .................................................................................................................... 79

Węzły – lina wkracza do akcji ..................................................................................................... 80Węzły mocujące linę do uprzęży ...................................................................................................... 80Węzły do wiązania się do stanowiska ............................................................................................... 81Węzły do wiązania pętli z taśm i linek ............................................................................................... 86Węzły do łączenia lin, do zjazdu i do asekuracji na wędkę ............................................................... 89Węzły samozaciskowe ...................................................................................................................... 89Węzły do mocowania pętli ................................................................................................................ 94Węzły do zjazdu i asekurowania ....................................................................................................... 94

ROZDZIAŁ 5 .................................................................................................................... 97

Stanowiska i punkty asekuracyjne – wspinaczka z własną asekuracją .......... 98Ewolucja sprzętu asekuracyjnego ...................................................................................................... 98Kostki ............................................................................................................................................... 100Friendy ............................................................................................................................................. 102Ball nut ............................................................................................................................................. 108Rury rozprężne Big Bro ................................................................................................................... 109Zestaw sprzętu do wspinaczki ........................................................................................................ 110Naturalne punkty asekuracyjne ....................................................................................................... 112Stałe punkty asekuracyjne ............................................................................................................... 113Łączenie punktów asekuracyjnych .................................................................................................. 114Kontrowanie punktów asekuracyjnych ........................................................................................... 115Kąt rozwarcia pętli .......................................................................................................................... 116Budowa stanowisk wielokierunkowych .......................................................................................... 116Pajączek ........................................................................................................................................... 117Łączenie punktów stanowiskowych za pomocą pętli z taśmy ....................................................... 119Łączenie punktów stanowiskowych za pomocą liny asekuracyjnej ................................................ 120Lonża wielooczkowa ....................................................................................................................... 121Stanowisko dolne ............................................................................................................................ 122

ROZDZIAŁ 6 .................................................................................................................. 125

Asekurowanie – bezpieczeństwo partnera .................................................................... 126Przygotowanie przyrządu do asekuracji ......................................................................................... 126Pozycja asekurującego i wpięcie do stanowiska ............................................................................. 126Asekuracja odgórna ......................................................................................................................... 129Asekurowanie prowadzącego ......................................................................................................... 131Wyłapanie odpadnięcia .................................................................................................................... 131Opuszczanie partnera na linie ......................................................................................................... 132Asekuracja za pomocą półwyblinki ................................................................................................. 132Asekurowanie za pomocą GriGri .................................................................................................... 133Asekurowanie drugiego na linie ...................................................................................................... 135Komendy wspinaczkowe ................................................................................................................. 138

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:046

ROZDZIAŁ 7 .................................................................................................................. 141

Asekuracja górna – bezpieczna wspinaczka z liną z góry .................................... 142Przygotowanie wędki ...................................................................................................................... 143Wspinaczka na wędkę ..................................................................................................................... 146Przepuszczenie węzła ..................................................................................................................... 146Asekuracja z górnego stanowiska .................................................................................................... 148

ROZDZIAŁ 8 .................................................................................................................. 151

Wspinaczka sportowa – drogi ubezpieczone na stałe ........................................... 152Zagrożenia przy wspinaczce sportowej .......................................................................................... 153Styl wspinaczki ................................................................................................................................. 154Przejście drogi ................................................................................................................................. 155Opuszczanie na ziemię .................................................................................................................... 160Asekurowanie na drodze sportowej ............................................................................................... 164Wspinaczka onsight ......................................................................................................................... 166Patentowanie drogi .......................................................................................................................... 167Red point ......................................................................................................................................... 168Wycofanie się z drogi sportowej ..................................................................................................... 169

ROZDZIAŁ 9 .................................................................................................................. 171

Wspinaczka tradycyjna – prowadzenie z asekuracją z kostek i friendów 172Sprzęt do prowadzenia ................................................................................................................... 174Schematy dróg ................................................................................................................................. 175Podejście .......................................................................................................................................... 175W ścianie .......................................................................................................................................... 177Strategia prowadzenia ..................................................................................................................... 178System asekuracyjny ........................................................................................................................ 179Fizyka odpadnięcia .......................................................................................................................... 187Nie trać głowy ................................................................................................................................. 188Wycofanie się z prowadzenia .......................................................................................................... 191Wspinaczka na drugiego .................................................................................................................. 192Pierwsze prowadzenie .................................................................................................................... 192

ROZDZIAŁ 10 ................................................................................................................ 195

Drogi wielowyciągowe – wspinaczka wysoko nad ziemią ................................. 196Zespół dwuosobowy ....................................................................................................................... 196Układanie liny na stanowisku ........................................................................................................... 200Gdzie założyć stanowisko ............................................................................................................... 202Stanowiska wiszące ......................................................................................................................... 202Szybko i na lekko ............................................................................................................................. 203Dodatkowy sprzęt na długą drogę .................................................................................................. 203Budżet czasowy ............................................................................................................................... 205Zespół trzyosobowy ....................................................................................................................... 206

ROZDZIAŁ 11 ................................................................................................................ 211

Powrót na ziemię ............................................................................................................................... 212Zejście pieszo .................................................................................................................................. 212

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:047

8

Zejście drogą wspinaczkową ........................................................................................................... 213Opuszczanie na linie ........................................................................................................................ 213Zjazd na linie .................................................................................................................................... 214

ROZDZIAŁ 12 ................................................................................................................ 235

Buldering – lina zostaje w domu ............................................................................................. 236Sesja bulderingowa .......................................................................................................................... 237Różnorodność boulderingu ............................................................................................................. 239Odpadanie ....................................................................................................................................... 240Spotting ............................................................................................................................................ 241Niebezpieczeństwa boulderingu ..................................................................................................... 243Ochrona środowiska ....................................................................................................................... 243

ROZDZIAŁ 13 ................................................................................................................ 245

Trening – doskonalenie psychicznej i fizycznej kondycji wspinaczkowej . 246Rozgrzewka ..................................................................................................................................... 248Pracuj nad swoimi słabościami ........................................................................................................ 248Poprawa techniki wspinaczkowej ................................................................................................... 249Siła i wytrzymałość .......................................................................................................................... 249Siła we wspinaczce .......................................................................................................................... 251Równowaga ..................................................................................................................................... 252Trening mentalny ............................................................................................................................. 253Nawodnienie i odżywianie .............................................................................................................. 253Wypoczynek .................................................................................................................................... 254

ROZDZIAŁ 14 ................................................................................................................ 257

Autoratownictwo – unikanie i rozwiązywanie sytuacji awaryjnych ............. 258Szkolenie z autoratownictwa i pierwszej pomocy .......................................................................... 260Sprzęt do autoratownictwa ............................................................................................................. 261Węzły zaciskowe ............................................................................................................................. 262Węzły dające się rozwiązać pod obciążeniem ................................................................................ 263Podchodzenie po linie ..................................................................................................................... 266Uwalnianie się od asekuracji ............................................................................................................ 269Następny krok ................................................................................................................................. 273Podciąganie partnera na linie ........................................................................................................... 275Zjazd przez węzeł łączący dwie liny ............................................................................................... 280Zjazd na linie z rannym partnerem ................................................................................................ 283

Dodatek A ........................................................................................................................................................ 286Słowniczek ........................................................................................................................................................ 288Indeks ............................................................................................................................................................... 295

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:048

152

Wspinaczka sportowa – drogi ubezpieczone na stałeSPRZĘT Przyrządy asekuracyjne • Karabinki • Uprzęże • Kaski • Ekspresy• Liny • Obuwie wspinaczkowe

Ach, radość wspinaczki sportowej! Idzieszsobie w skałki z lekkim plecaczkiem,a potem bezpiecznie wspinasz się od ringado ringa, ciesząc się gimnastycznymiprzechwytami i nie martwiąc się specjalniekonsekwencjami odpadnięcia. Możesznawet „rzucić się” na drogę trudniejsząniż granica twoich możliwości, ponieważasekurację do ringów wpina się (przeważ−nie) łatwo, dzięki czemu koncentrujesz sięna samym wspinaniu. Możesz nawetwisieć do woli na linie i ćwiczyć kolejneprzechwyty. Ostatecznym celem jest jednakprzejście całości drogi od początkudo końca o własnych siłach, asekurując sięw trakcie wspinaczki poprzez wpinanieliny do przelotów, czyli przejście w stylured point (w skrócie RP). Większość drógsportowych ma długość połowy linylub mniejszą. Po dojściu do końca drogidajesz się opuścić na ziemię, a jeśli zepsujesię pogoda, albo stracisz siły lub motywa−cję, po prostu idziesz do domu.

W Stanach Zjednoczonych wspinaczkasportowa pojawiła się w drugiej połowielat 80. dwudziestego wieku. Kilka latwcześniej grupa francuskich wspinaczy,

będących pod wrażeniem wysokiej klasywspinaczy z Yosemitów, wróciła do domuz mocnym postanowieniem podniesieniastandardów wspinaczki. Jednak występują−ca powszechnie w Europie skała wapiennanie nadaje się do asekuracji za pomocąkostek tak dobrze, jak granit. Francuzizaczęli więc wyposażać drogi w stałepunkty asekuracyjne, co umożliwiłodokonanie niesamowicie trudnych przejść– tak narodziła się wspinaczka sportowa.

W USA jej początki były trudne.Ci wspinacze, którzy próbowali przenieśćna swój grunt francuskie obyczaje wspi−naczkowe, zostali wyklęci przez zagorza−łych tradycjonalistów – zgodnie przeciw−stawili się oni nowemu stylowi wspinania.W efekcie wiele dróg sportowych z tamte−go okresu jest ubezpieczonych tak,że nadają się raczej dla odważnych,ponieważ ich autorzy działali pod presją,aby nie „obijać” dróg nadmiernie.

W końcu jednak wspinaczka sportowazyskała w Stanach akceptację. Licznerejony skalne, na które – ze względuna nikłe możliwości tradycyjnej asekuracji– nikt wcześniej nie zwracał uwagi,po osadzeniu stałych przelotów prze−kształciły się w znane ośrodki wspinaczkisportowej. Obecnie wielu z tych dawniej

Kubańczyk Alex wspina się na drodzeCuba Libre (5.11a), Jaruco na Kubie

tt

s

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05152

153

zagorzałych tradycjonalistów możnanawet przyłapać na tym, jak wspinają sięod spita do spita na drogach sportowych.

Wspinaczka sportowa daje dużo radości,a jeśli się postarasz, możesz robić w tejdziedzinie szybkie postępy. Wspinaczkataka to jednak nie to samo, co wspinaniena sztucznej ściance. Pod gołym niebem jesto wiele poważniej, musisz starannie oceniaćsytuację, przestrzegać zasad bezpieczeństwai mieć świadomość istniejących zagrożeń.

Gdy wspinasz się na przewieszonejdrodze sportowej, odpadnięcie jest zwyklebezpieczne, ponieważ na drodze lotunie ma nic oprócz powietrza. Gdy jednakodpadniesz w przewieszeniu, a partnerwyhamuje cię zbyt gwałtownie, zatoczyszw powietrzu łuk i mocno uderzysz nogamio ścianę, co zdarza się dość często.

Na niektórych drogach sportowychtrafiają się dłuższe odcinki pozbawionemożliwości asekuracji. Zwykle są to ła−twiejsze fragmenty drogi o połogiej skalelub obfitujące w półki, o które spadając

ZAGROŻENIA PRZY WSPINACZCE SPORTOWEJ

Bezpieczne odpadnięcie na obitej drodze

możesz uderzyć. Musisz zdawać sobiesprawę z takich zagrożeń i albo wspinaćsię całkowicie panując nad sytuacją, albowycofać się z drogi, zjeżdżając na linie,albo też zejść na dół. Rzucanie się na ry−

ZAGROŻENIAPRZY WSPINACZCE

SPORTOWEJ

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05153

154

zykowny odcinek drogi na zasadzie:„jakoś to będzie”, może zakończyć siępołamaniem kości albo czymś jeszczegorszym.

Uważnie sprawdź jakość asekuracjina drodze, żeby dobrze wiedzieć,na co się porywasz. Zawsze oceń jakośćskały, w której zamierzasz się wspinać –nie zawsze jest ona lita. Jeśli wydaje cisię, że chwyt może być kruchy, nie doty−kaj go i ostrzeż swojego partneraoraz wszystkie inne osoby znajdujące sięponiżej ciebie, że wspinasz się w kruszyź−nie. Czasami kruchy chwyt bywa oznaczo−ny znaczkiem „X” narysowanym ma−gnezją. Nie licz jednak na to, że wszystkieniepewne chwyty będą oznakowane.Nieustannie musisz sprawdzać, czy skałajest mocna. Jeśli wykorzystujesz wątpliwejjakości chwyty, obciążaj je raczej w dółniż na zewnątrz od skały, aby ograniczyćryzyko ich odłamania. Asekurującypowinien znajdować się poza „strefązrzutu”, ponieważ strącony kamień spadaszybko i na ogół nieoczekiwanie. Jeślina skutek trafienia spadającym kamieniemasekurujący straci przytomność, a używaGriGri, jego partner w razie odpadnięciazawiśnie na linie, ale jeśli posługuje sięstandardowym przyrządem – partnerspadnie na ziemię.

Punkty asekuracyjne osadzone na dro−gach sportowych są zwykle bardzo dobre.Jeśli kotwa daje się poruszyć w swoimotworze, gdy jest skorodowana albo mamniej niż 10 mm średnicy – możenie utrzymać odpadnięcia. Od kilku latprowadzona jest akcja wymiany starychi niepewnych punktów asekuracyjnychna nowe, ale wciąż jeszcze w skale siedzisporo „badziewia”.

Ubezpieczanie dróg to ciężka, kosztow−na i niekiedy niebezpieczna praca, którązajmują się nieliczni wspinacze. Doceńwysiłek ludzi, którzy podejmują się tego –na ogół niewdzięcznego – zadania.

Upewnij się, czy twoja lina jest wystarcza−jąco długa, byś mógł przejść zaplanowanądrogę. 60−metrowa lina umożliwia opuszcze−nie po przejściu większości – ale nie wszyst−kich – jednowyciągowych dróg sportowych1.Asekurujący zawsze powinien być dowiąza−ny do drugiego końca liny albo na końculiny powinien być zawiązany stoper.

Najwyżej ceniony styl wspinaczki to onsi−ght (czytaj onsajt, co oznacza: od strzału),w skrócie OS – przejście drogi od początkudo końca, już przy pierwszej próbie,bez odpadnięć, bez obciążania linyi przelotów oraz bez żadnych wcześniej−szych informacji o drodze za wyjątkiemtakich, które można zebrać oglądając jąz ziemi. Jeśli droga jest w zasięgu twoichmożliwości, walcz, żeby przejść ją onsight.To fascynujące uczucie, kiedy borykasz sięz trudnościami, brakiem sił i zwątpieniemi wreszcie wpinasz się do łańcuchakończącego drogę. Uważaj, żeby nie we−szła ci w krew rezyganacja z walki za każ−dym razem, gdy przechwyt okazuje siętrudnym wyzwaniem.

Przejście drogi w pierwszej próbie,ale z pewną wiedzą o sposobie wspinacz−ki, nosi nazwę flash. Flash to równieżbardzo dobry styl, od OS różni go tylko to,że przed albo w trakcie wspinaczkidowiedziałeś się o konkretnych ruchach,niewidocznych chwytach albo o specjalnejstrategii przejścia danej drogi2.

WSPINACZKA SPORTOWA – DROGI UBEZPIECZONE NA STAŁE

1 W Polsce wystarczy 60−metrowa lina. Jeślijednak zamierzasz wspinać się w zagranicznychogródkach wspinaczkowych, 70 m liny jestlepszym wyborem.2 Beta flash (w skrócie beta) polega na precyzyj−nym podpowiadaniu prowadzącemu kolejnychruchów w trakcie wspinaczki. Brzmi to mniejwięcej tak: „Prawą (ręką) na (godzinę) 11do dobrej dwójki, krzyż górą lewą do faka na 2i bania prawą do płytkiej miski”.

STYL WSPINACZKI

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05154

155

Red point, czyli RP, oznacza przejściecałej drogi, ale po wcześniejszym jejrozpoznaniu lub rozpracowaniu poszcze−gólnych ruchów i z osadzaniem przelo−tów lub ekspresów w czasie przejścia3.To ostatnie ma znaczenie przy wspinacz−ce z własną asekuracją, przy którejosadzenie przelotu wymaga finezjioraz fizycznej i psychicznej energii4.Przy wspinaczce sportowej jednak możnawcześniej powpinać ekspresy do ringów,co nie obniża klasy przejścia.

Jeśli odpadniesz po przejściu częścidrogi, a następnie zaczniesz wspinać sięznów od samego dołu, ale z liną wciążprzepiętą przez najwyższy przelot, to takistyl nazywa się RK5. Jeżeli podczasprzejścia odpoczywasz wisząc na linie,albo po odpadnięciu rozpoczynaszwspinaczkę od najwyższego osiągniętegopunktu, to wspinasz się w stylu AF (allfree czyli wszystko klasycznie)6. Jeślifinalnym celem oblegania drogi jestrozpoznanie przechwytów i późniejsze

przejście RP, to mówi się wówczaso patentowaniu lub o pracynad drogą.

Niezależnie od stylu przejścia bądźuczciwy, gdy relacjonujesz innym wspi−naczom swoje osiągnięcia. Jeśli jakiśwspinacz mówi: „Przeszedłem drogę”,a w rzeczywistości przez cały czas wisiałna linie, to przypisuje sobie coś, cze−go nie zrobił. To nie jest wstyd powie−dzieć: „zrobiłem drogę, ale w trzechmiejscach brałem bloki”. Z pewnościąlepsze to od kłamstwa.

Kiedy pojawisz się w skałkach, zacznijdzień od kilku łatwych dróg na roz−grzewkę. Dzięki temu mięśnie sięrozgrzeją, zwiększy się ruchomośćstawów, a mózg skoncentruje sięna wspinaniu. Po kilku łatwych wycią−gach zrób parę ćwiczeń rozciągających,aby nadać ciału gibkości. Starannarozgrzewka pozwoli ci uniknąć kontuzjii dobrze przygotuje cię do wspinania.

Rozmieść ekspresy równomierniena uchach transportowych po obustronach uprzęży, chyba że wiesz,że jedną ręką będziesz wpinać sięczęściej niż drugą. Ekspresy powinny byćwpięte do uprzęży karabinkami oprostych zamkach, a karabinki z wygięty−mi zamkami powinny swobodnie wisieć.Jedni wspinacze noszą przy uprzężykarabinki ustawione zamkami do ciała,a inni od ciała. Zobacz, który sposóbbardziej ci odpowiada i zawsze nośekspresy ustawione tak samo.

Zanim oderwiesz się od ziemi, przepro−wadź rytuał dwukrotnego sprawdzenia,czy wszystko jest w porządku. Aby uniknąćnieporozumień, stosujcie z partneremtypowe komendy wspinaczkowe.

Przed wejściem w drogę dokładnieprzyjrzyj się jej z ziemi. Poszukaj ringów,

3 Można precyzować jakość przejścia RP, dodającw nawiasie dopisek: w pierwszej (drugiej, trzeciej)próbie. Jeśli takiego doprecyzowania nie ma,domniemuje się przejście RP po zapatentowaniu.4 Jeśli dokonamy przedprowadzeniowego ubezpie−czenia drogi, mamy do czynienia ze stylem PP(pre−protection, wstępne ubezpieczenie), zwanymtakże Pink Point.5 Jest to najmniej ceniony ze styli uważanychza klasyczne. Obecnie najczęściej występuje,gdy pojawiają się trudności przed pierwsząwpinką lub gdy jest ona wysoko. Wpina się wtedyekspres z liną do przelotu za pomocą wysięgnika,a więc cześć drogi przebywa w rzeczywistościna wędkę. Taki sposób rozwiązania problemówasekuracyjnych nazywa się popularnie „pierwszybezpieczny”. Nie ma w tym nic złego, błędnenatomiast jest relacjonowanie takiego przejściajako RP.6 Każdy ruch na drodze został zrobiony klasycz−nie, ale poszczególne ruchy były przedzieloneodpoczynkami w linie lub w przelotach. Obecnienie uznaje się go za klasyczny.

PRZEJŚCIE DROGI

PRZEJŚCIE DROGI

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05155

156

ŹLE

ukrytych chwytów, miejsc do odpoczynkui łańcucha na jej końcu – wszystkiego,co może pomóc ci w trakcie wspinaczki.Możesz też poprosić innych wspinaczyo podpowiedzi, ale pamiętaj, że niweczyto szansę na przejście drogi w OS.Pamiętaj też, że podpowiedzi innegowspinacza mogą być nieskuteczneze względu na różnice wzrostu i styluwspinania. Miej otwarty umysł i przygotujsię na spróbowanie czegoś innego, gdybypodpowiedzi nie skutkowały.

Gdy już podejdziesz do ściany, weźgłęboki oddech, uspokój myśli, połóżręce na pierwszych chwytach i zacznijsię wspinać. W trakcie wspinaczkirozglądaj się za jak najlepszymi chwyta−

mi. Czasami trzeba obmacać chwytpalcami, żeby znaleźć najlepszą pozycjędla ręki. Poruszaj się oszczędnymiruchami, zachowaj spokój i pewnośćsiebie. Precyzyjnie stawiaj stopy i świa−domie je obciążaj. Kiedy robi się trudno,bardzo łatwo można się spiąć, za mocnościskać chwyty i stawiać stopy na oślep,co jeszcze bardziej utrudni wspinanie.Przepustką do sukcesu na trudnychdrogach jest opanowanie, koncentracjai pozytywne nastawienie. Stan we−wnętrznego napięcia, w którym strachpożera pewność i opanowanie, to biletna tanie linie lotnicze. Zawsze planujz wyprzedzeniem kilka ruchów –pozwoli to podążać najlepszą drogą.


Jeśli to tylko możliwe, wpinaj linę do przelotu,gdy trzymasz się dobrego chwytu. Unikaj wpinekz niewygodnych chwytów, jeżeli niewiele wyżej jestlepszy chwyt. Nie wyciągaj się też do góry, by wpiąćsię do odległego przelotu – tracisz przy tym dużosił, a jeśli odpadniesz trzymając w ręce linęwybraną do wpinki, lot będzie dużo dłuższy

Wspinacz wpina się z kiepskiego chwytu, a dużowygodniejszy chwyt znajduje się zaledwie jedenprzechwyt dalej

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05156

157

ŹLE

PRZEJŚCIE DROGI

Aby lewą ręką wpiąć linę do karabinka ustawionego zamkiemw prawo (albo prawą do karabinka ustawionego w lewo), karabi-nek przytrzymaj palcem środkowym, a linę pomiędzy kciukiema bokiem palca wskazującego – kciukiem przepchnijją przez zamek

Uważaj, aby zamek karabinkanie otworzył się samoczynnie,zahaczając o skałę. Jeślito konieczne, użyj dłuższegoekspresu, aby karabinek wisiałw innym miejscu (w sytuacjiwidocznej na zdjęciu karabinekpowinien wisieć poniżej skały)

Aby prawą ręką wpiąć linę do karabinka ustawionego zamkiemw prawo (albo lewą do karabinka ustawionego w lewo), przytrzymajkorpus karabinka kciukiem, dziób (tuż poniżej zamka) palcemśrodkowym i wepchnij linę przez zamek palcem wskazującym

Umieść karabinek tak,aby nie mógł zostać obciążonyw poprzek na krawędzi skały,bo w takiej pozycji ma znaczniemniejszą wytrzymałość

ŹLE

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05157

158

DOBRZE ŹLE ŹLE BARDZO ŹLE

Zamek ustawionyw stronę przeciwnądo kierunku wspi-naczki

Zamek ustawionyw kierunku wspi-naczki

Lina wpiętaod przodu

Lina wpiętaod przodu samoczyn-nie się wypina

Jeśli droga biegnie w prawo, ustaw karabinekzamkiem w lewo, aby zminimalizować ryzykosamoczynnego wypięcia liny z karabinkai nie dopuścić do obracania górnego karabinkaw plakietce, co w razie lotu mogłoby spowodowaćwyłamanie zamka. Analogicznie – gdy drogabiegnie w lewo, ustaw karabinek zamkiemw prawo. Jeśli wspinasz się wprost do góry,karabinek może być ustawiony w jedną albo drugąstronę. Jeden lub dwa ekspresy można wyposażyćw karabinki z blokadą i przeznaczyć jedo wpinania do kluczowych przelotów

Do karabinków z zamkami wygiętymi i zamkamiz drutu, linę wpina się łatwiej. Wpinaj linę tak,aby wchodziła do karabinka od tyłu (od stronyskały) i wychodziła do przodu. Nie wpinaj linydo ekspresu od przodu, żeby wychodziła od stronyskały – tak wpięta podczas odpadnięcia może sięprzypadkowo wypiąć


wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05158

159

ŹLE

Jeśli pierwszy przelot jest umieszczony wyżej,niż zamierzasz się wspinać bez asekuracji,za pomocą wysięgnika, stojąc na ziemi, możeszwpiąć ekspres z liną. Specjalistyczny wysięgnikmożesz kupić w sklepie ze sprzętem wspinaczko-wym, albo na miejscu, w skałkach wykonajimprowizowany wysięgnik z taśmy i długiegopatyka (nie odłamuj gałęzi). Taśmę owiń wokółkarabinka w taki sposób, aby trzymała zamekw pozycji otwartej przy wpinaniu go do plakietki,a po pociągnięciu kija w dół zsunęła się,żeby karabinek się zamknął. Wepnij linędo dolnego karabinka ekspresu, a następniewysięgnikiem wepnij ekspres

Gdy wychodzisz ponad ostatni przelotuważaj, żeby nie prowadzić liny z tyłu za nogą.W takim przypadku w razie odpadnięcia linaobróci cię głową w dół. Możesz rozbić przy tymgłowę o skałę i na pewno nabawisz się paskudnychoparzeń od liny

!

PRZEJŚCIE DROGI

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05159

160

Często ślady magnezji pozostawioneprzez innych wspinaczy pomagająw odszukaniu najlepszych chwytów,ale uważaj – czasami chwyt bywawymagnezjowany, ale nie jest w niczympomocny. Kiedy robi się poważnie,powiedz do asekurującego: „Uważaj”.On będzie czujniejszy, a ty, wiedząco tym, poczujesz się pewniej.

WPINANIE DO PRZELOTÓW (WPINKI)Zanim wepniesz się7 do pierwszegoprzelotu, możesz poprosić asekurującego,aby w razie potrzeby podparł cię za ple−cy. Kiedy przelot znajdzie się w zasięguręki, znajdź dobry chwyt, stań stabilniena obu nogach, unieś linę do góryi wepnij ją do karabinka.

Po ukończeniu drogi pora dać się opuścićna dół.

Jeśli twój partner będzie się wspinałpo tobie:

1. wepnij ekspresy do każdegoz punktów kończących drogę;dla większego bezpieczeństwaustaw karabinki zamkami od siebie,albo jeszcze lepiej – użyj jednegolub dwóch ekspresów z karabinka−mi zakręcanymi,

2. wepnij linę do obydwu (albodo wszystkich trzech) ekspresówi krzyknij do partnera: „Blok!”,

3. popatrz w dół, upewnij się, czy ase−kurujący dosłyszał, i zawołaj:„Opuszczaj!”,

4. przytrzymaj się liny biegnącejdo asekurującego, dopóki nie po−czujesz, że jest ona napięta,

5. gdy masz pewność, że partner ciętrzyma, odchyl się do tyłu i daj sięopuścić na ziemię.

Nigdy nie wołaj: „Mam auto!”,gdy jesteś na stanowisku kończącymdrogę i zamierzasz dać się opuścić.Ta komenda informuje partnera, że mawypiąć linę z przyrządu asekuracyjnego,


Opuszczanie przez dwa ekspresy, w tym jedenz karabinkami z blokadą zamka

!

7 Ze wspinaczkowego punktu widzenia wpinkinależy robić przede wszystkim z wygodnejpozycji, z czysto mechanicznego – pierwszą, jaktylko sięgamy do spita, bo przy ewentualnymniepowodzeniu upadniemy na ziemię z mniejszejwysokości. Kolejne wpinki lepiej robić, znajdującsię związaniem na wysokości przelotu niż cią−gnąc linę nad głowę. Ewentualny lot będzie miałtaką samą długość, ale zakończy się wyżej.Dla przykładu: stoimy związaniem metrnad przelotem, do wpinki mamy jeszcze metr. Jeśliwyciągniemy linę (2 m), ewentualny lot będziemiał 4 m (1 m nad przelotem + 3 m liny)i zakończy się 3 m pod wpinką. Jeśli podejdziemyten metr do kolejnej wpinki i teraz spadniemy,lecimy też 4 m (2 m nad wpinką + 2 m liny),ale lot zakończy się 2 m pod wpinką.

OPUSZCZANIE NA ZIEMIĘ

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05160

161

a to chyba ostatnia rzecz, jakiej byś sobieżyczył. Jeśli w takiej sytuacji odchylisz sięod skały, żeby dać się opuścić, hamowaćcię będzie jedynie opór powietrza. Jeślito ty asekurujesz, a partner na końcudrogi woła: „Mam auto!”, zanim wypnieszlinę z przyrządu, upewnij się, czy rzeczy−wiście chce on samodzielnie zjechaćna linie, czy może jednak chce, żeby goopuścić.

Gdy znajdziesz się z powrotem na zie−mi, możesz ściągnąć linę na dół, gdy part−ner też chce ją poprowadzić, albo pozo−stawić przepiętą przez ekspresy na końcudrogi jako wędkę. Jeśli druga osobawspina się na wędkę, to idąc możelikwidować przeloty.

Unikaj wieszania wędki i niepotrzebne−go opuszczania bezpośrednio z ringówzjazdowych, ponieważ zużywają się oneprzy tym, a wymienia się je trudno. Jeśliinni będą wspinać się po tobie, lepiej jestna końcu drogi przepiąć linę przez eks−presy. Zużywać będą się przy tym twojekarabinki, a nie ringi zjazdowe, ale za tomniej będzie się zużywała lina.

OPUSZCZANIEBEZ POZOSTAWIANIA SPRZĘTU

Gdy nikt inny nie zamierza się już wspinaćna tej samej drodze, możesz zabrać dwaekspresy ze stanowiska kończącego ją,a w trakcie opuszczania także ekspresyz przelotów. Jeśli na drodze jest dłuższyodcinek trawersu lub gdy wyciąg jestprzewieszony, łatwiejsze może okazać sięwypinanie ekspresów przez partnerawspinającego się na drugiego. Aby dostaćsię na dół, masz dwie możliwości: al−bo dasz się opuścić, albo zjedziesz na linie.W obu przypadkach pojedynczymi prusi−kami przywiąż dwie pętle do łącznikauprzęży, po czym każdą z nich wepnijdo jednej z kotw stanowiskowych (jeślina stanowisku jest trzecia kotwa, połącz jąz pętlą za pomocą ekspresu).

Aby zostać opuszczonym:1. wepnij się do obu punktów stanowi−

ska (albo do wszystkich, jeśli jest ichwięcej niż dwa) i dwukrotniesprawdź, czy na pewno jesteśwpięty (nigdy do mniej niż dwóchpunktów) (A),

2. wyciągnij nieco ponad metr liny,zawiąż na niej ósemkę z pętląi wepnij ją do łącznika uprzężyza pomocą karabinka z blokadą,po czym zabezpiecz zamek (B),

3. rozwiąż węzeł, którym lina byłaprzywiązana do uprzęży, i przewleczją przez ringi (C); nigdy nie prze−kładaj liny, na której będzieszopuszczany przez pętlę, bo udaszsię w błyskawiczną podróż do zie−mi, gdy lina przetopi taśmę;nie przewlekaj też liny przez alumi−niowe plakietki (uszka mocowanedo niektórych typów kotw),

4. przywiąż koniec liny ponowniedo uprzęży (D) i (E),

5. rozwiąż ósemkę z pętlą, na którejpodwieszona była lina, i zawołaj:„Blok!” (F),

n dwukrotnie sprawdź nowy węzełmocujący linę do uprzęży i upewnijsię, czy asekurujący cię trzyma,

n przytrzymaj się liny biegnącejdo asekurującego, dopóki nie po−czujesz, że jest ona napięta,

6. wypnij pętle łączące cię ze stanowi−skiem, odchyl się do tyłu i pozwólsię opuścić; w trakcie opuszczaniado ziemi zdejmij ekspresy z przelo−tów (G).

Aby zdjąć ekspresy z drogi przewieszo−nej lub biegnącej trawersem, wepnijekspres jednym końcem do łącznikaswojej uprzęży, a drugim do liny biegną−cej do asekurującego. Ten wpiętydo uprzęży ekspres naprowadzi ciępo kolei na wszystkie przeloty w celupowypinania z nich ekspresów. Na dro−


!

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05161

162

A B

C D


wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05162

163

E F

G


Przygotowanie do opuszczenia na linie

Nigdy nie przekładaj liny bezpośrednioprzez standardowe plakietki. Na zdjęciu przedsta-wione są plakietki Metlius Rap, przeznaczonespecjalnie do przewlekania przez nie liny. Linaprzewleczona przez zwyczajną plakietkę, możepod obciążeniem zostać uszkodzona, a nawetzerwana, co może stać się przyczyną poważnegowypadku

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05163

164

gach bardzo przewieszonych koniecznemoże być dociąganie się za linę do prze−lotów w celu ich wypięcia.

Uważaj, aby po wypięciu ostatniegoekspresu na przewieszonej drodze nie zro−bić wahadła, które skończy się na ziemialbo na drzewie. Sprawdź najpierwtrajektorię i upewnij się, że nie uderzyszo żadną przeszkodę. Niekiedy możnasięgnąć od drugiego przelotu do pierwsze−go i wypiąć go. Potem trzeba podejśćmożliwie najwyżej i skoczyć.

ZJAZD NA LINIEZ DROGI SPORTOWEJ

Na zjazd po ukończeniu drogi sporto−wej możesz się zdecydować, gdy:n stanowisko na końcu drogi jest zbudo−

wane z pętli i nie ma na nim stalowychringów,

n na linii drogi jest ostra krawędź, któramoże uszkodzić linę w trakcieopuszczania,

n chcesz ograniczyć zużycie ringówna końcu drogi,

n nie masz pewności, czy partner bez−piecznie cię opuści,

n musisz oczyścić drogę z niebezpiecz−nych, kruchych chwytów lub bloków.

W celu zjechania na linie:1. wepnij się do punktów stanowi−

skowych,2. przywiąż linę do stanowiska w taki

sposób, aby jej nie zgubić,3. dwa razy sprawdź, czy jesteś bez−

piecznie wpięty do stanowiska,po czym odwiąż się od liny,

4. przewlecz linę przez ringi zjazdo−we aż jej środek znajdzie sięna stanowisku (tym sposobem linabędzie złożona na dwie częścio jednakowej długości, obiesięgające do ziemi) 8,

5. wepnij obydwie liny do przyrząduzjazdowego i zawiąż bloker jakoautoasekurację,

6. sprawdź, czy sprzęt do zjazdu jestw porządku, po czym wypnij sięze stanowiska,

7. zjedź do podstawy ściany.Linę do zjazdu można przełożyć

przez dwie (lub więcej) niezależne pętlew dobrym stanie, ponieważ w trakcie zjazdulina nie będzie się przez nie przesuwać.

Wspinaczka sportowa stawia asekuracjikilka specyficznych wymagań. Chociażkażdy standardowy przyrząd asekuracyjny

Likwidowanie przelotów


8 Aby się zabezpieczyć przed niespodziewanymwyjechaniem z liny w wyniku jakiejś pomyłki,po przełożeniu jednego końca liny przez stanowi−sko zjazdowe zwiąż go z drugim końcem (możebyć kluczką). Następnie sklaruj razem obie żyłyliny, przeciągając jedną żyłę przez stanowiskoaż do jej końca. W ten sposób znajdzieszdokładnie połowę liny i masz gwarancję zjazdunajdłuższego z możliwych, zabezpieczonegowęzłem na końcu. Może bowiem tak się zdarzyć,że koniec zjazdu znajduje się w innym miejscuniż początek drogi i lina nie sięga do ziemi.Innym zagrożeniem jest nierówne rzucenie żyłi wyciągnięcie liny ze stanowiska w wynikuwyjechania jednej z żył z przyrządu zjazdowego.

ASEKUROWANIENA DRODZE SPORTOWEJ

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05164

165

dobrze nadaje się do asekuracji na drodzesportowej, wielu wspinaczy chętniejstosuje GriGri, ponieważ ułatwia onowyłapanie odpadnięcia i samo trzymawspinacza wiszącego na linie.

Na trudnej drodze sportowej prowadzą−cy szybko wpina ekspres do ringa i linędo ekspresu. Asekurując, z wyprzedzeniempodawaj prowadzącemu linę, kiedy chce jąwpiąć do przelotu, aby wybierając linędo wpinki nie napotykał oporu. To bar−dzo frustrujące, gdy na trudnej drodze niedostajesz od asekurującego dość luzu,by wpiąć się do przelotu i iść dalej. Możeto być nawet przyczyną odpadnięcia. Jeśliasekurujący ma problemy z wydawaniemliny na czas, prowadzący może wołać:„Wpinka!” za każdym razem, gdy potrzebu−je luzu, aby wpiąć się do przelotu.

Jeszcze trudniej jest wydać luz do wpin−ki, gdy ekspresy zostały wcześniej powie−

szone na drodze, ponieważ prowadzącyczęsto wpina linę bez ostrzeżenia. Dobrzejest przygotować się do podania luzuza każdym razem, gdy prowadzący zbliżasię do przelotu. Możesz podchodzići odchodzić od ściany, aby szybciejwydawać i wybierać linę. Nie oddalaj sięjednak od niej za bardzo.

Jeśli prowadzący odpadnie w przewie−szeniu, a jego partner nie wyda mu luzuw trakcie hamowania odpadnięcia, możepolecieć łukiem w stronę ściany i mocnow nią uderzyć. Takie wypadki nie sąrzadkością – wielu wspinaczy połamałosobie w ten sposób kostki. Nieco luzupozwala prowadzącemu uniknąć przeszko−dy. Jeśli używasz standardowego przyrzą−du asekuracyjnego, wystarczy, że pozwo−lisz części liny uciec przez niego, zanimzahamujesz odpadnięcie. Przy asekuracjiz GriGri możesz wydać nieco luzu, jeśli

Jeśli prowadzący odpadnie na przewieszonej drodze ze zbyt sztywną asekuracją, i on, i asekurujący mogąuderzyć o ścianę

ZA SZTYWNO

BĘC!

ASEKUROWANIE NA DRODZE SPORTOWEJ

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05165

166

podskoczysz, gdy spadający partnerpociągnie cię do góry (pod warunkiem,że stoisz na równym podłożu). Nie wyda−waj jednak spadającemu partnerowi luzu,gdy znajduje się on blisko ziemi lub półkioraz gdy droga nie jest przewieszonalub pionowa! Jeśli prowadzący odpadawysoko ponad przelotem, możesz wybraćnieco liny przez przyrząd, aby zmniejszyćdługość lotu9.

Gdy przychodzi pora, by opuścićpartnera na dół, przede wszystkim sprawdź,czy na końcu liny jest zawiązany węzeł.Opuszczaj go powoli i w równym tempie– nigdy szybko i skokami. Zwalniaj,gdy opuszczany partner zbliża się do ja−kiejkolwiek przeszkody, na przykładkrawędzi okapu oraz przy ziemi.

Przejście onsight (OS) drogi będącejspokojnie w zasięgu twoich możliwościzwykle nie wymaga specjalnych przygoto−wań. Po prostu wchodzisz w nią i wspi−nasz się najlepiej, jak potrafisz, z wyprze−dzeniem planując ruchy i odpoczywając,gdy masz możliwość. W końcu dochodziszdo stanowiska kończącego drogę. Czasemzrobisz jakiś błąd, na przykład złapiesz sięniewłaściwego chwytu, zboczysz niecoz drogi albo pomylisz sekwencję prze−chwytów. W takich sytuacjach zachowajspokój i jeśli masz taką możliwość, zejdźw dół do miejsca, w którym możeszodpocząć i pozbierać się. Nabierz sił,przypomnij sobie prawidłową sekwencjęruchów i skończ wyciąg. Dobrze jest dużowspinać się po nieekstremalnych drogach,żeby nabrać pewności i płynności ruchów.

Przejście w OS drogi będącej na granicytwoich możliwości to już zupełnie innasprawa. Tutaj, żeby osiągnąć sukces,potrzebujesz swojej maksymalnej sprawno−ści. Zrób wszystko, co w twojej mocy,aby zwiększyć szanse powodzenia. Jeśliprzejście onsight jest dla ciebie ważne,zacznij się do niego przygotowywać jużdzień wcześniej. Daj wypocząć mięśniom,zdrowo się odżywiaj, nawodnij organizmi dobrze się wyśpij. W skałkach, na począ−tek przeprowadź porządną rozgrzewkę,a potem zobacz, jak się czujesz. Jeślinie jesteś w idealnej formie, być możelepiej odłożyć próbę na inny dzień – masztylko jedną szansę na przejście onsight.

Stojąc na ziemi, dokładnie przyjrzyj siędrodze. Spróbuj domyślić się sekwencjikolejnych ruchów. Wyobraź je sobiei zwizualizuj siebie przechodzącegodrogę. Gdy wejdziesz w nią, wspinaj sięrozumnie, płynnie i pewnie. Wypatrujewidentnych, dużych chwytów, śladówmagnezji i mniej oczywistych chwytów,które pomogą ci odszukać linię najmniej−

Wydanie niewielkiego luzu poprawia jakośćasekuracji

9 Łatwiejszy do wykonania jest wspomnianywcześniej przysiad w trakcie lotu w celu skrócenialiny, a następnie podskok podczas hamowania.

WIĘCEJ LUZU


WSPINACZKA ONSIGHT

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05166

167

szego oporu. Znajomość typu skałyrównież może być pomocna w odnalezie−niu kluczowych chwytów, a bogatyrepertuar ruchów zwiększy twoją skutecz−ność i umiejętność szybkiego pokonywa−nia trudności drogi. Szukaj miejsc nadają−cych się do odpoczynku, zwłaszczapo przejściu bardziej męczących odcin−ków i przed trudnościami. Odpoczywaj,aż niemal całkowicie zregenerujesz siły.

Jeśli nie masz dobrych chwytów,nie namyślaj się długo. Przewieszoneodcinki drogi staraj się przejść szybko –wiszenie w miejscu błyskawicznie cięwyczerpie. Jeśli jakiś przechwyt wydaje cisię błędny albo trudniejszy niż wycenadrogi, cofnij się, jeśli możesz, znajdźmiejsce do odpoczynku i jeszcze razprzemyśl sekwencję ruchów. Czasemmożesz zdecydować się na wykonanietego problemowego ruchu tylko po to,żeby mieć go za sobą i nie dać się zastopo−wać – nawet jeśli wiesz, że musi istniećłatwiejszy sposób pokonania tego miejsca.Zachowanie rozpędu jest bardzo ważne.Gdy zaczyna się robić ciężko, walcz, ile sił –nie poddawaj się. Wspinaj się dalej. Lepiejjest odpaść próbując, niż po prostu zawi−snąć na linie (pod warunkiem, że odpadnię−cie jest bezpieczne). Przy dobrej taktyce,sprawnym poruszaniu się i opanowaniu,możesz regularnie przechodzić OS drogibędące na granicy twoich możliwości.

Jeśli nie uda ci się przejść drogi w pierw−szej próbie, zawsze możesz ją zapatento−wać: przećwiczyć wszystkie przechwytyi wpinki, obciążając linę, kiedy tylkochcesz, aby uniknąć zbytniego zmęczenia.Idea takiego postępowania polegana opanowaniu poszczególnych ruchów,a następnie połączeniu ich w całośći przejściu drogi bez obciążania liny –w stylu RP. Jeśli droga w oczywisty

sposób przekracza twój poziom wspinacz−ki OS, możesz zdecydować się na paten−towanie jej bez wcześniejszej próbyprzejścia onsight czy flash – żeby oszczę−dzić siły. Nie koncentruj się jednakwyłącznie na drogach, których przejściewymaga wielu dni żmudnego patentowa−nia, bo możesz wypaść z rytmu i dać sięwcisnąć w nieciekawy styl wspinania.

Pierwszą próbę potraktuj jako rekone−sans – przyjrzyj się przechwytom, rozwieśekspresy i zobacz, czy w ogóle maszochotę pracować nad tą drogą. W pew−nym sensie zapoznajesz się z nią po to,żeby dowiedzieć się, czy oferuje ona coś,co utrzyma twoje zainteresowanie przezkilka prób, a może kilka dni lub tygodnipracy nad nią. Podczas tego rekonesansudo woli wiś na linie, poszukując chwytówi odkrywając różne możliwości pokonaniaposzczególnych miejsc.

Kiedy podejmiesz decyzję, że chceszpopracować nad konkretną drogą, twojezadanie będzie polegać na nauczeniu sięi przećwiczeniu wszystkich ruchów,aby móc skutecznie połączyć je w jedenciąg od startu do końca drogi. Jednymz najszybszych sposobów na to jestzdobycie informacji od innych wspinaczy,zarówno poprzez bezpośrednie pytania,jak i obserwowanie ich w akcji. Dobrzejest czerpać informacje od wspinaczyzbliżonych do ciebie pod względemrozmiarów ciała oraz stylu wspinania.W przeciwnym wypadku możesz otrzymaćrady, które dla ciebie będą bezużyteczne.Jednak nawet rady od wspinacza podob−nego wzrostu i wspinającego się w podob−ny sposób, tobie mogą nie odpowiadać.Miej otwarty umysł i poszukuj najlepszychrozwiązań. Dużą pomocą może byćwsparcie ze strony grupy przyjaciół,którzy stojąc na ziemi, będą cię zagrzewaćdo boju i podpowiadać przechwyty,gdy znajdziesz się w trudnościach. Takizastrzyk pozytywnej energii na trudnych

PATENTOWANIE DROGI

PATENTOWANIE DROGI

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05167

168


o podobnej długości i wymagającychzbliżonej techniki wspinania co droga,nad którą pracujesz. Konieczną do przej−ścia drogi siłę kontaktową możesz budowaććwicząc na campusie (patrz rozdział 13:„Trening”). Jeśli droga wymaga dużejwytrzymałości – trenuj wytrzymałość.Potrzebujesz więcej siły? Trenuj siłę. Jak za−wsze wszystko, co przypomina wspinaczkę,będzie dobrym treningiem, o ile nie dopu−ścisz do przetrenowania i kontuzji.

Zadbaj o to, żeby przed przejściem drogimieć dobre samopoczucie. Zrezygnujz imprezy w noc przed przejściem RP, do−brze się wyśpij i daj swojemu organizmowiodpocząć dzień albo dwa. W skałkachprzede wszystkim starannie się rozgrzej,a potem jeszcze kilka razy dokonaj wizuali−zacji przejścia drogi. Czasami dobrze jestprzed red pointem przejść jeszcze raz drogęna próbę, żeby przypomnieć sobie wszyst−kie ruchy i rozwiesić ekspresy.

Sukces wspinaczki często zależyw większym stopniu od siły psychicznejniż fizycznej. Przyczyną niepowodzeniamoże być chwila słabości ducha – błądw sekwencji ruchów lub utrata pewnościsiebie, które powodują, że stoisz w miej−scu i marnujesz siły. Ćwicz umysł, aby byłnieustępliwy, i nie poddawaj się, gdy za−czyna brakować ci sił. Trzymaj się i dążdo celu – sukces często zależy od wytrwa−łości. Wspinaj się w stałym tempiei bez wahania. Wyjątkiem są miejsca,w których można wygodnie odpocząć –możesz się wówczas rozluźnić i przeddalszą wspinaczką nabrać jak najwięcejsił. Nie daj się jednak zwieść symbolicz−nym miejscom odpoczynkowym – dłuższepozostawanie w nich kosztuje sporoenergii. Zatrzymaj się tylko na taki czas,żeby dać nieco odpocząć przedramionom,i ruszaj dalej.

Gdy wreszcie poprowadzisz redpointa, poczujesz radość z dobrzewykonanej pracy i będziesz się cieszyć

drogach naprawdę może dodać skrzydeł.Niektórzy wolą jednak wspinać się w ciszy,dobrze jest więc wiedzieć, jakie są prefe−rencje twojego partnera.

Po wstępnym rekonesansie, możeszwybrać strategię dalszej pracy nad drogą.Być może wiesz już wystarczająco dużo,by przejść ją w następnej próbie, a byćmoże potrzebujesz jeszcze kilku przymia−rek albo kilku dni patentowania prze−chwytów i ich sekwencji, aby zwiększyćszanse powodzenia. W takim przypadkupodziel drogę na kilka części i ćwiczkolejne ruchy, zwłaszcza kluczowe,a pomiędzy poszczególnymi częściamiodpoczywaj, wisząc na linie. Kiedyopanujesz sposób pokonania każdejz nich, przećwicz przejścia od jednejczęści do drugiej, aby połączyć je w ca−łość. Gdy poczujesz, że możesz połączyćze sobą wszystkie przechwyty od startudo końca drogi, będzie to znak, że nade−szła pora na przejście RP.

Ważne przejście RP zaczyna się na dzień(albo kilka dni) wcześniej. Jeśli intensyw−nie pracowałeś i znasz wszystkie prze−chwyty na pamięć, każdego dnia poprze−dzającego wspinaczkę kilka razy przepro−wadź w wyobraźni „wizualizację” całejsekwencji ruchów. Polega ona na „wyśnie−niu” swojej drogi w skale – przytrzymywa−nia się w wyobraźni każdego chwytu,stawiania stóp, strzepywania buły i usta−wiania się do dalekich przechwytów.Wizualizacja pozwala „ćwiczyć” przejściedrogi nawet w domu czy podczas przerwyw pracy, bez wykorzystywania siły fizycz−nej. Może również budować poczuciepewności, sprawiając, że gdy przyjdzieczas próby, wszystkie ruchy będą znajome.

Przygotowanie do drogi obejmujerównież specjalistyczny trening. Możeszwspinać się na sztucznej ściance na drogach

RED POINT

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05168

169

WYCOFANIE SIĘ Z DROGI SPORTOWEJ

owocami swoich wysiłków. W wieluprzypadkach jednak zakończenie pracynad trudnym projektem rozczarowuje.Myślisz sobie: „No dobra, zrobione.To co dalej?”

Jeśli droga jest zbyt trudna lub niebez−pieczna i nie możesz dostać się do sta−nowiska na jej końcu, najprostszymi najbezpieczniejszym sposobem wyco−fania się będzie pozostawienie karabin−ków w dwóch lub trzech ringachi opuszczenie przez partnera na ziemię.Co prawda stracisz je, ale kosztują one

mniej niż jedno tankowanie do pełna,a nie ryzykujesz życia tak, jak przykilku innych metodach wycofu.

Aby się wycofać:1. przepnij linę przez pojedynczy

karabinek wpięty do najwyższegoprzelotu, do którego udało ci siędojść, a następnie wypnij ekspresi zawiśnij na linie,

2. daj się opuścić do kolejnego przelo−tu, wepnij do ringa pojedynczykarabinek, do niego linę i zabierzekspres; jeśli którykolwiek z ringówbudzi twoje wątpliwości – wepnijsię jeszcze do trzeciego,

3. daj się opuścić na ziemię, zabierającpo drodze ekspresy.

ĆWICZENIA:

WPINKI

Osoby początkujące we wspinaczce sportowej często mają kłopoty z wpinaniem linydo ekspresów. Przykry to widok – patrzysz, jak ktoś walczy z liną, usiłując umieścić jąw ekspresie tylko po to, aby uwolnić rękę, gdy zmęczone mięśnie odmawiają posłuszeń-stwa. Warto poświęcić nieco czasu na przećwiczenie wpinek, aby w dowolnym momenciemóc swobodnie wrzucić linę do ekspresu.Załóż uprząż i zwiąż się swoją ulubioną liną.1. Powieś ekspres mniej więcej na wysokości oczu i przećwicz wpinanie liny do karabinka

ustawionego zamkiem w prawo prawą ręką, a następnie lewą; obróć karabinek tak,aby zamek był ustawiony w lewo i ćwicz wpinanie prawą i lewą ręką.

2. Umieść ekspres wyżej i przećwicz jeszcze raz to samo.3. Umieść ekspres w bok od siebie i przećwicz wszystkie wpinki, następnie przenieś

ekspres na drugą stronę.Korzyść z tego ćwiczenia stanie się jasna, gdy tylko wejdziesz w trudny, sportowy wyciąg.Okaże się, że masz teraz o jedno zmartwienie mniej, ponieważ lina bez trudu będziewskakiwała do kołyszących się ekspresów.

IDŹ NA CAŁOŚĆ

Wybierz się w rejon skalny bogaty w przewieszone drogi sportowe. Jeśli w okolicy nie matakich dróg, powieś wędkę na dowolnych drogach nieprzewieszonych o trudnościachtuż powyżej granicy twoich możliwości (za wyjątkiem dróg, na których tego dnia będzieszwspinać się na rozgrzewkę). Gdy zaczniesz się wspinać, walcz, ile sił, żeby dokończyć drogęi nie poddawaj się, dopóki nie odpadniesz. Zdziwisz się, jak często przekraczasz prógswoich możliwości, tylko dlatego, że uparcie próbujesz. Wieszanie się na linie w przelotachjest złym nawykiem, który może pozbawić cię wielu szans na przejścia OS i RP, ale kiedyjest niebezpiecznie, nie upieraj się przy pokonywaniu trudności za wszelką cenę.

WYCOFANIE SIĘZ DROGI SPORTOWEJ

wspinaczka1_9.p65 2006-06-07, 23:05169

GA L AK T YKA

WSPINACZKAW SKALECraig Luebben

Jestem przekonany, że Wspinaczka w skale to wartościowa pozycja, która ma szansę stać się jedną z ważniejszych książek o wspinaniu, jakie pojawiły się na rynku wydawniczym w Polsce. Poradnik zawiera doskonałej jakości zdjęcia opatrzone profesjonalnym komentarzem oraz aktualne informacje o stoso-wanym sprzęcie.

Dariusz Poradaprzewodniczący Komisji Szkolenia PZA

Jest to najlepszy podręcznik wspinania od czasów W skale Sonelskiego.Logiczny, kompletny, kompetentny i usystematyzowany wykład niezbędnej wiedzy.

Andrzej Makarczukinstruktor taternictwa i wspinaczki skalnej PZA

Książka Craiga Luebbena jest nowoczesnym podręcznikiem wspinaczki skal-nej, przeznaczonym przede wszystkim, ale nie wyłącznie, dla początkujących amatorów wspinaczki. Książka prowadzi Czytelnika od najprostszych technik wspinania i zasad doboru podstawowego sprzętu, do kwestii prowadzenia dróg wielowyciągowych i autoratownictwa.

Autorowi udało się zachować doskonałą proporcję pomiędzy kwestiami naj-ważniejszymi, a tymi mniej istotnymi. Dzięki temu każdy z tematów został omówiony dokładnie i wyczerpująco, a przy tym w przystępny sposób – tak, aby nie zamieszać w głowie Czytelnikowi, który po raz pierwszy styka się z tym zagadnieniem.

Uważam, że podręcznik ten jest świetnym „elementarzem” wspinania i ma szansę stać się najbardziej popularną pozycją tego typu dostępną w Polsce.

Tomasz Kliśinstruktor taternictwa PZA, tłumacz

WS

PIN

AC

ZKA W

SK

ALE

Craig Luebben

ISBN 83-89896-51-6

GALAKTYKA

isbn 978-83-7579-164-8

9 7 8 8 3 7 5 7 9 1 6 4 8 18

wspinaczka w skale

Documents