Workshop

Nieuwe Media & Geloof

Apeldoorn 22 April 2009

Kardinaal Danneels:

Onze prediking is te koud,

te abstract,

veel te weinig getuigend.

François Libermann Stichter Congregatie van de H. Geest, :

Het euvel van vele priesters is dat ze in het verleden blijven steken met hun gedachten. De wereld verandert, de vijand richt zijn geschut zoals de tijdgeest hem ingeeft en wij blijven achter.

In het verleden heeft de kerk, hebben gelovigen altijd gebruik gemaakt van communicatiemiddelen. Lange tijd was de kerk vaak bijna de enige, die er toegang toe had.

Ze gebruikten communicatiemiddelen zeker ook om het woord van God te verspreiden.

De techniek van de profeten, van de psalmen. Jezus gebruikte de omgeving als een amfitheater, het meer als een klankbord. Maar denk ook aan de akoestiek in de kerken, het gebruik van de gebrandschilderde ramen, de beelden en schilderijen, het overschrijven van teksten en later de boekdrukkunst, enz. Weer later kwam toen de radio en de TV.

Tijden veranderen en in de tegenwoordige tijd is het zo, dat de kerk de monopoliepositie kwijt is in het aanleveren van materiaal, waar mensen die op zoek zijn, over kunnen nadenken of inspiratie uit kunnen putten. Maar de kerk heeft wel nog steeds een Boodschap.

Het Pinksterverhaal leert ons, dat

“De verkondiging van Christus leidt tot een ontmoeting van mensen in geloof en naastenliefde op het diepste niveau van hun menszijn. De verrezen Heer wordt zelf een middel tot werkelijke communicatie tussen zijn broeders en zusters in de Geest.”

Indien we ervan overtuigd zijn, dat de Blijde Boodschap van Jezus en het geloof in God een positieve rol kunnen vervullen in het leven, dan moeten we ook niet aarzelen om God en de Blijde Boodschap bekend te maken via de ons ter beschikking staande middelen.

Maar pas op! De nieuwe technologie schept ook ongekende mogelijkheden tot het creëren van een fictieve en gesimuleerde wereld, waar men zich gemakkelijk een nieuwe (zelfs valse) identiteit kan aanmeten.

That uncomfortable moment when cyber daters finally meet face to face

De gevaren van internet mogen ons ook weer niet zo afschrikken, dat we het niet meer aandurven te erkennen, dat de nieuwe technologieën vooral ook enorme mogelijkheden in zich hebben voor het bevorderen van begrip en menselijke solidariteit.

Wel moeten we ons wel afvragen hoe relisurfers temidden van de veelheid en verscheidenheid aan religieuze websites het verschil kunnen zien tussen kwalitatief goede religieuze websites, niet kwalitatieve websites of zelfs fundamentalistische, sektaire of haatsites?

En waar vinden we een antwoord op de vraag, of het virtuele internet enkel een bron voor religieuze informatie-uitwisseling of ook een geschikt medium voor de religieuze praxis en beleving? Kan gelovig surfen inderdaad eraan bijdragen, dat internetgebruikers tot ontmoetingen komen op het diepste niveau van het menszijn?

Leidt internet niet tot een oprechte nood aan oriëntaties voor het goed en evenwichtig gebruik ervan.

Zijn internetsurfers er zich voldoende van bewust dat niet alle religieuze informatie overeenstemt met de ware leer van een bepaalde religie.

Positief is, dat door Jezusbeelden te zoeken op internet waarmee we ons (al dan niet) kunnen identificeren er wel een gesprek op gang kan komen over welke voorstellingen (on)aanvaardbaar zijn, door welke vooronderstellingen ze gekleurd zijn en welk geloof of ongeloof erin doorklinkt

De virtuele God van het internet is duidelijk niet de God, die ons geleerd is, die wij hebben leren ontdekken. Wij hebben vanuit onze jeugd te maken gehad met de God van de joodse en christelijke traditie waarbij transcendentie een belangrijke eigenschap is, een God die wel degelijk oriëntatie en richting wil geven.

Het internet brengt gebruikers tot het bevragen van hun verstaan van religie: Wat is het realiteitskarakter van de religie? Wat betekent het wanneer religie het werkelijke leven van mensen niet meer beïnvloedt? Zo wordt je door internet gedwongen duidelijkheid te verschaffen voor en aan jezelf.

Op internet komt verder de verhouding aan de orde tussen originaliteit en kuddegedrag, authenticiteit en manipulatie, subjectieve voorkeur en objectieve waarden van de internetsurfers.

Maar hoe verhoudt religie op het internet zich nu tot religie in real life?

Jongeren zijn vertrouwd met het internet. Zij worden grootgebracht met het medium en hebben het leven zonder internet niet gekend. Voor hen is internetgebruik real life!

Voor internet maar ook voor het gebruik van andere middelen, geldt, dat we ons moeten afvragen of we niet veel meer aandacht moeten vragen voor het leren verantwoordelijk te zijn voor ons gedrag op internet.

Opvoeding was belangrijk. Opvoeding tot zelfstandigheid en tot verantwoord beslissingen nemen is natuurlijk nog steeds belangrijk en is zeker ook heel belangrijk bij het gebruik van internet.

Immers het internet is niet meer weg te denken uit de leefwereld van jongeren. Vele uren van hun vrije tijd worden achter de computer doorgebracht. En we herhalen, dat jongeren, leerlingen in contact komen met allerlei visies, levensbeschouwingen en waardepatronen. Hoe leren ze er verantwoord mee om te gaan?

Ook al zijn pastores misschien vaak niet de jongsten, ze moeten zeker gebruik maken of laten maken van internet voor de verkondiging van de Blijde Boodschap. Bij de Blijde Boodschap gaat het toch immers over de vraag hoe we mensen gelukkig kunnen maken.

De techniek gaat verder. Wij zijn hier om na te denken over het gebruik van de glasvezel als transmitter van de signalen. Glasvezel kan ongekend grote hoeveelheden data in heel korte tijd verzenden.

Zal, kan, moet de invoering van glasvezel betekenis, gevolgen hebben voor de activiteiten van kerken, parochies en gemeenten?

Zijn we er ons van bewust, dat de snelle glasvezelverbinding voor breedband opnieuw totaal nieuwe wegen opent.

Internet, ook de nieuwste ontwikkelingen op dit gebied, vraagt om constante reflectie over hoe en wanneer het te gebruiken.

Ik weet niet of u er ooit bij hebt stilgestaan, maar het valt op, dat gedurende de gehele geschiedenis, communicatie door de Kerk vooral gebezigd werd als eenrichtingsverkeer. De Kerk, (predikant, pastor, etc) geeft een boodschap en aan de andere kant wordt deze dan al of niet ontvangen.

Kerkmensen, wij dus ook, zijn gewend door te gaan met wat wij kennen. Eeuwenlang hebben we alles alleen maar een beetje aangepast. En hier heb je iets heel nieuws! Hoe ga je daar mee om? Aanpassen is niet genoeg! Snel Internet vraagt om een nieuwe manier van denken en handelen.

Hoe kunnen en willen kerkleiders met de nieuwe ontwikkelingen om gaan, zij die altijd gewend zijn geweest - vanwege het eenrichtingsverkeer van de boodschap - om de controle te hebben en te houden? Durven ze de controle aan de H. Geest over te laten?

Mogen we de ontwikkelingen ongestoord voort laten gaan en moeten we dan accepteren, dat het Evangelie iets wordt waar je zelf keuzes maakt van wat je niet of wel accepteert. Wij zijn er toch van overtuigd, dar er een duidelijke boodschap is vanuit de Bijbel, één geheel dat ons door Jezus en via de Kerk wordt aangereikt.

Hoe dan ook, Internet geeft ongekende mogelijkheden en kent gevaren, waar we ons nog niet van bewust zijn. Internet kan afbrekend werken, maar zeker ook veel opbouwen. Het kan nieuwe wegen openen. Het kan inspireren, ook – zelfs - tot gebed.