web2.0 sunu

+

MS515-Değişen Eğitim ve Yeni TeknolojilerWeb 2.0 Nedir?

Nilay YILDIRIM

+ 2

Web 2.0 Nedir?

Kullanıcı merkezli, kullanıcının birşeyler katmasıyla var olan, kullanıcılarına hareket özgürlüğü ve kullanım kolaylığı sağlayan yeni nesil internet sistemine biz Web 2.0 diyebiliriz.

Web 2.0” kavramı O'Reilly ve MediaLive International arasındaki bir konferansta beyin fırtınası oturumunda başladı.

İlk beyin fırtınasında, Web 2.0 şu örnekle formüle edildi;

Web 1.0 Web 2.0 DoubleClick --> Google AdSense

Ofoto --> Flickr

Akamai --> BitTorrent

+ 3

Web 2.0 Nedir?

Web 1.0 Web 2.0

mp3.com --> Napster

Britannica Online --> Wikipedia

kişisel web siteleri --> bloglama

Evite --> upcoming.org ve EVDB

domain adı spekülasyonu --> arama motoru optimizasyonu

sayfa görüntüleme --> tıklama başı ücretlendirme

yayıncılık --> katılım

+ 4

Web 2.0 Nedir?

İlk Web 2.0 konferansında ise; Tim O'Reilly ve John Battelle Web 2.0 prensiplerini şöyle sıraladı

Platform Olarak Web

Kollektif Zekadan Yararlanma.

Verilerin Üstün Gücü

Programların Benimsenme Döneminin Sonu

Hafif Yük Getiren Programlama Modelleri

Tek Bir Cihaz Seviyesi Üzerinde Yazılım.

Zengin Kullanıcı Deneyimleri.

+ 5

Platform Olarak Web

Flickr, delicious; Etiketleme

Sayfa derecesi, eBay reputasyonu, Amazon görüşleri, kullanıcı katılımcıları

Bloglar: Katılımcılar, yayınlama değil

BitTorrent: Radikal merkezi yönetici

Gmail, Google Haritalar, AJAX: Zengin kullanıcı tecrübesi

Google AdSenseWikipedia: Radikal güven

Bir tutum, bir teknoloji değil

Uzun kuyruk

Intel Inside gibi veri

Kullanıcı güvenliği

Küçük parçalar, kayıpsız katılım (component olarak web)

Zengin kullnıcı deneyimi

İçeriğin tek tek adreslenebilirliğiKullanıcı

daranışları önceden tahmin edilemez.

“Bazı haklar saklıdır.”

Sürekli beta

Daha fazla kişinin kullanabileceği daha iyi yazılımlar

Oynatma

Stratejik konumlandırma: *Platform olarak WebKullanıcı Konumlandırma *Kendi verini kendin kontrol edebilmeMerkezi Yetkinlikler*Servizler, paketsiz yazılım *Katılım Mimarisi *Ücret etkili ölçeklenebilirlik

*Data kaynakları ve data iletimleri *Tek bir cihaz düzeyi üzerinde yazılım *Güvenli ortak anlayış

+ 6

Platform Olarak Web

Şekil 1 Web 2.0’ın FOO kampında, O’Reilly Media’daki bir konferansta beyin fırtınası oturumu süresinde geliştirilen fikir(meme) haritasını göstermektedir.

Web 1.0’ın örneklerinden ikisi olan DoubleClick ve Akamai, platform olarak webin öncüleriydi.

Şimdi Web 1.0 gözdelerinden olan DoubleClick, Akmai ve Netscape'i Web 2.0'ın gözdeleriyle karşılaştıralım:

+ 7

Platform Olarak Web

Netscape'e Karşı Google

Netscape “Platform olarak Web”i eski yazılımlar bakımından çerçeveledi: onların ana ürünü bir masaüstü uygulaması olan web tarayıcılarıydı, ve stratejileri yüksek fiyatlı sunucu ürünleri için bir pazar kurmak amacıyla tarayıcı pazarındaki üstünlüklerini kullanmaktı.

Bunun aksine Google doğal bir web uygulaması olarak hayatına başladı, hiçbirzaman satılmadı veya paketlenmedi, ancak müşterilerin servisleri kullanabilmesi için doğrudan veya dolaylı olarak ödeme yapması ile bir servis olarak kullanılmaya başlandı.

+ 8

Platform Olarak Web

Google, Netscape'in ihtiyaç duymadığı bir beceriyi gerektiriyordu: Veri tabanı yönetimi. Google sadece yazılım araçlarının bir toplaması değildir, uzmanlaşmış bir veritabanıdır.

Hem Netscape hem de Google yazılım şirketi olarak tanımlanabilirken Netscape'in, 1980'lerin yazılım devrimi yapan Lotus,, Oracle, SAP ve diğer şirketler ile aynı yazılım dünyasına ait olduğu açıkça bellidir. Google'ın takipçileri ise , Amazon, Napster, ve evet, DoubleClick ve Akamai gibi diğer yazılım uygulamalarıdır.

+ 9

Platform Olarak Web

DoubleClick'e Karşı Overture ve Adsense

Google gibi, DoubleClick de internet çağının asıl çocuğudur ancak DoubleClick 90'larda “web yayıncılıktır, katılım değildir “ görüşüne katılarak kendi iş modelini kısıtladı.

Overture ve Google'ın başarısı Chris Anderson'un atfettiği “uzun kuyruk(the long tail)”(web içeriğini toplama görevi yapan küçük sitelerin toplu gücü) anlayışından geliyor.

Web 2.0 önerisi: tüm web'e ulaşmak için müşteri-self servisini ve algoritmik veri yönetimini kullanın, sadece merkezi değil uçları hedefleyin, sadece başı değil kuyruğu zorlayın.

+ 10

Platform Olarak Web

Akamai'ye Karşı BitTorrent

DoubleClick gibi, Akamai de kuyruk ile değil baş ile, kenarlarla değil merkez ile iş yapmak üzerine kuruludur.

BitTorrent P2P hareketindeki diğer öncüler gibi internet desantralizasyonunda radikal bir yaklaşım aldı. Her müşteri bir sunucudur; dosyalar çoklu-konumlardan sunulabilecek fragmanlara ayrılmış durumdadır.

BitTorrent böylece önemli bir Web 2.0 prensibi gösteriyor: Servis otomatik olarak daha fazla kişinin kullanımıyla kendini iyileştiriyor. Akmai'nin servislerini iyileştirmesi için sunucu eklemesi gerekli iken, her BitTorrent müşterisi kendi kaynaklarını da beraberinde getiriyor.

+ 11

Kollektif Zekadan Yararlanma

Devlerin arkasındaki başarının ana prensipleri Web 2.0 çağına öncülük yapan Web 1.0 çağı ile doğdu. Kollektif zekadan yararlanmak için için webin gücünü benimsemişlerdir:

İlk büyük internet başarısı olan Yahoo!, bir katalog olarak veya link dizini olarak doğdu. Binlerce iyi iş topladı ve daha sonra milyonlarca kullanıcısı oldu.

Google’ın, kendisini hızla arama pazarının tartışmasız lideri durumuna getiren atağı PageRank'tır.

eBay'ın ürünü kullanıcıların kollektif aktiviteleridir; webin kendisi gibi eBay da kullanıcı aktivitelerine cevap vererek doğal olarak büyüyor.

+ 12

Kollektif Zekadan Yararlanma

Wikipedia, bir girişin herhangi bir kullanıcı tarafından eklenebildiği ve bir başkası tarafından düzeltilebildiği, güvenilir radikal tecrübeleri olan, Eric Raymond'un hükümlerini uygulayan (açık kaynak kodlu yazılımların orjinal bağlamda fikir babasıdır) online bir ansiklopedidir.

del.ici.ous ve Flickr gibi siteler (bu iki şirket de büyük ilgi görmüştür) “folksonomi”(taxonominin karşıtıdır) diye adlandırılan bir kavramın öncüleridir.

+ 13

Blog Yayınlama

Web 2.0’ın en çok lanse edilen özelliklerinden biri blog yayınlamanın yaygınlaşmasıdır.

En temel biçimiyle blog, aslında bir kişisel web sayfasıdır.

Temel web mimarisindeki en önemli gelişim RSS’dir.

+ 14

Blog Yayınlama

RSS ayrıca bir sayfayı görmenin tek yolunun ağ tarayıcısı olmaması anlamına da gelir.

RSS artık sadece yeni blog girişleri hakkında bildirimler iletmeye değil stok fiyatları, hava durumu ve resim kullanılırlığı da dahil her türden veriyi iletmeye çalışmaktadır.

+ 15


Bugüne kadar olan tüm önemli internet uygulamaları özelleştirilmiş bir veri tabanıyla takviye edilmiştir.

Hal Varian bir konuşmasında “SQL yeni HTML’dir” demiştir.

MapQuest, maps.yahoo.com, maps.msn.com ya da maps.google.com tarafından sağlanan her haritanın altındaki telif hakkı uyarılarına baktığınızda “Haritaların telif hakları NavTeq, Teleatlas’a aittir” ibaresini görürsünüz ya da yeni uydu görüntü hizmetlerinde “Görüntülerin telif hakları Digital Globe’a aittir” ibaresini görürsünüz.

+ 16


Veri konusunda bir nokta daha belirtilmelidir. Bu da mahremiyet ve kullanıcıların kendi veri hakları konusunda kaygılarıdır. İlk web uygulamalarının çoğunda telif hakkı çok gevşekti .

Nasıl ki tescilli yazılımın artışı Özgür Yazılım hareketine yol açtıysa tescilli veritabanlarının da önümüzdeki on yılda Özgür Veri hareketine yol açmasını umabiliriz.

+ 17

Programların Benimsenme Döneminin Sonu

Önceki bölümde, Netscape'e karşı Google tartışmasında belirtildiği gibi internet çağı yazılımlarının belirleyici özelliklerinden biri yazılımın bir ürün olarak değil bir hizmet olarak iletilmesidir.

İşlemler, rekabeti oluşturmalı; Google ya da Yahoo!nun ürün geliştirmedeki uzmanlıkları günlük işlemlerdeki uzmanlıkta karşılık bulmalı.Google sürekli olarak webi taramalı ve endekslerini güncellemeli, sürekli olarak spam bağlantılarını ya da sonuçlarını etkileyecek girişimleri süzmeli, sürekli ve devingen biçimde yüz milyonlarca eşzamansız kullanıcı sorgusuna yanıt vermeli ve bunları eşzamanlı olarak bağlama uygun reklamlarla eşleştirmelidir.

+ 18

Programların Benimsenme Döneminin SonuAçık kaynak yazılım pratiklerinin yansıması olarak (söz konusu yazılım açık kaynak lisanslı altında çıkarılmayacak bile olsa) kullanıcılara ortak-geliştirici gibi davranılmalıdır.

Büyük bir çevrimiçi servisin web geliştiricisi şöyle diyor: ” Sitenin bir yerlerine her gün bir ya da iki yeni özellik koyuyoruz ve kullanıcılar bunları benimsemezse kaldırıyoruz. Eğer beğenirlerse bunu tüm siteye yayıyoruz.”

Bir Zdnet bir yazısında Microsoft’un Google’ı yenemeyeceği öne sürdü: “Microsoft’un iş modeli her iki ya da üç yılda bir bilgisayar ortamlarını yükselten kişilere dayanmaktadır. Google’ınki ise her gün bilgisayar ortamlarında yeniliklerin ne olduğunu araştıran tüm kişilere dayalıdır.”

+ 19


Web servisi fikri doğduğundan beri, karmaşık bir ağ, rekabete atılan şirketler, dağıtılan uygulamalar için yüksek ölçüde güvenilir programlama çevreleri yaratmayı tasarladı.

Amazon.com’un web hizmetleri iki biçimde sunulmaktadır: biri SOAP’un (Simple Object Access Protocol – Basit Nesne Erişim Protokolü) şekilciliklerine bağlı kalan web hizmetleri kümesi, diğeri ise bazen REST (Representational State Transfer – Temsili Durum Aktarımı) de denilen hafif yüklü bir yaklaşımla sadece http üzerinden XML verisi sağlamaktadır.

+ 20


Benzer araştırma diğer “doğal” web servislerinde görülebilir. Google'ın son sürümü olan Google Maps de böyle bir husustur. Google Maps'in yalınlığı AJAX(JavaScript ve XML)tır

Aynı zamanda MapQuest ve Microsoft MapPoint gibi haritalama ile ilgili web servisleri mevcuttur. Ama Google Maps, basitliğinden dolayı dünyayı kasıp kavurdu.

+ 21


Bunlardan çıkarılacak üç önemli ders şunlardır:

Zayıf ilişkili sistemlere izin veren hafif yüklü programlama modellerini destekleyin.

Sendikasyonu düşünün, koordinasyonu değil. RSS ve REST tabanlı hizmetler gibi basit web hizmetleri veriyi dışarıya satmakla ilgilidir, bağlantının diğer ucuna vardığında ne olacağını denetlemekle değil.

“Hacklenebilirlik” ve “karıştırılabilirlik” durumları için tasarlama.

+ 22

Tek Bir Cihaz Seviyesi Üzerinde Yazılım

Web 2.0'ın övgüyü hak eden diğer bir özelliği, artık PC platformu ile sınırlı olmamasıdır

Uzun süre Microsoft’ta geliştirici olarak çalışan Dave Stutz tavsiye olarak şunun altını çizdi: “Tek bir cihaz seviyesinin üstünde yazılan faydalı yazılım yüksek marjların gelişini uzun süre elinde tutacak.”

Bugüne dek iTunes bu ilkenin en iyi örneğini oluşturmuştur.

+ 23

Tek Bir Cihaz Seviyesi Üzerinde Yazılım

iTunes ve TiVo Web 2.0'ın ayrıca pek çok ilkelerini gösterir. Bunlar, yalnız başına web uygulamaları değildir ancak web platformunun gücüne güç katarlar..

Veri idaresi, en açık şekilde onların kalbidir. Onlar servistir, paket uygulama değildirler

+ 24

Zengin Kullanıcı Deneyimleri

1992 yılındaki Viola tarayıcısında web, uygulamaları ve diğer aktif içeriği teslim etmek için kullanılırdı. Java'nn 1995'te kuruluşu, bu tür uygulamalarla çerçevelendi. Birkaç yıl önce Macromedia, sadece multimedya değil GUI tarzı uygulama deneyimlerini ve Flash yeteneklerini vurgulamak amacıyla“ Zengin İnternet uygulamaları” terimini icat etti

+ 25

Zengin Kullanıcı Deneyimleri

Jesse James Garret“Ajax bir teknoloji değildir. Aslında her bir teknoloji kendi başına gelişir, birleşince yeni ve güçlü bir şekle gelirler. Ajax şunların birleşimidir: XHTML ve CSS kullanarak standart temelli sunum; Dokuman Object Model kullanarak dinamik görüntü ve etkileşim; XML ve XSLT kullanarak veri değişimi ve manipulasyonu; XMLHttpRequest kullanarak asenkron veri alma; ve JavaScript.”

AJAX aynı zamanda Gmail ve Orkut gibi diğer Google uygulamalarının yanı sıra Flickr, şimdi kısmen Yahoo!, 37signal’in uygulama yığını ve Web 2.0 uygulamaları için kilit bir bileşendir.

+ 26

Web 2.0 Şirketlerinin Temel Uzmanlıkları

Aşağıdaki yedi prensibin araştırılmasında, Web 2.0'ın bazı temel özelliklerini vurguladık. Her bir araştırma anahtar prensiptir.

Şimdi merkezi yetkinlikleri olduğuna inandığımız Web 2.0 şirketlerini özelliklerini özetleyelim

Paketlenmiş yazılım değil uygun maliyet ölçekli hizmetler.

Daha fazla insan kullandıkça zenginleşen yeniden oluşturulması güç, eşsiz veri üzerinde denetim

Kullanıcıları program geliştirme ortağı olarak görmek

+ 27

Web 2.0 Şirketlerinin Temel Uzmanlıkları

Kolektif zekayı kullanmak

Uzun kuyrukta(long tail) tüketici self servisinden yararlanma

Tek bir aygıt düzeyinin üzerinde yazılım

Hafif yüklü kullanıcı arayüzleri, geliştirme modelleri ve iş modelleri

Bir şirket Web 2.0 olduğunu iddia ederse yukarıdaki listeye göre özelliklerini teste tabi tutabilirsiniz.

web2.0 sunu

Technology