Pamięć odgrywa ogromną rolę w naszym życiu. Dzięki niej możemy normalnie funkcjonować w środowisku, mamy wspomnienia, potrafimy się uczyć i nabywać nowe umiejętności.

Według Maruszewskiego, jednego z najpopularniejszych psychologów naszych czasów: „pamięć jest wielofazowym procesem, odpowiedzialnym za rejestrowanie, przechowywanie i odtwarzanie doświadczenia”.

Proces zapamiętywania sprowadza się w praktyce do wzmacniania synaps, czyli połączeń między komórkami nerwowymi mózgu. Gdy uczymy się czegoś nowego, widzimy coś ciekawego, synapsy w naszym mózgu stają się aktywne. Powstają w nich nowe białka, które przyczyniają się do wzmacniania konkretnych połączeń i zapisania informacji w pamięci.Aby te nowe białka mogły się pojawić, niektóre dotychczasowe, obecne w synapsach, muszą ulec degradacji.

Podstawową funkcją pamięci jest Podstawową funkcją pamięci jest przechowywanie doświadczeń. przechowywanie doświadczeń. Informacje przechowywane są w Informacje przechowywane są w sposób obrazowy, pamiętamy osoby, sposób obrazowy, pamiętamy osoby, przedmioty czy sytuacje, a także w przedmioty czy sytuacje, a także w sposób pojęć abstrakcyjny, który sposób pojęć abstrakcyjny, który przypomnienie uruchamia szereg przypomnienie uruchamia szereg skojarzeń i obrazów.skojarzeń i obrazów.

Wyróżniamy trzy rodzaje pamięci:

Pamięć sensoryczna związana jest z procesem spostrzegania. Wszystkie informacje jakie napływają do nas z otoczenia zostają zarejestrowane za pomocą zmysłów i zapamiętane bez zniekształceń przez bardzo krótki okres czasu.

Cechy charakterystyczne dla pamięci sensorycznej to:krótki czas trwania do około 1 sekundy

duża pojemność, magazynuje około 99% wszystkich napływających informacji;

pozwala procesowi percepcji wydobyć maksimum informacji z wszystkich nadchodzących bodźców za

pomocą zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku, smaku, węchuprzyjmuje i przechowuje napływające informacje bez

zniekształceń czy przetworzenia.

Niektórzy dzielą pamięć sensoryczną na pamięć ikoniczną i echoniczną. Pamięć ikoniczna obejmuje ogromny obszar informacji jakie człowiek może zapamiętać poprzez krótkie okresy rejestracji obrazów. Informacje jakie zobaczy czytelnik na stronie książki mogą być zatrzymane przez jego magazyn pamięci. Pamięć echoniczna (przechowująca informacje słuchowe) jeszcze nie jest w pełni zbadana ani potwierdzona.

Pamięć krótkotrwała (operacyjna), ang. short-term memory; STM, służy do przechowania niewielkiej ilości informacji przez krótki okres (zaledwie kilka lub kilkanaście sekund). Pamięć operacyjna jest tymczasowym magazynem służącym do przechowania nowych informacji. Informacje te mogą ulec procesowi konsolidacji i przejść do pamięci długotrwałej lub ulec zapomnieniu. Pełni rolę selektywną (sita), pozostawiając tylko to, co uważa za ważne lub potrzebne.

Proces selektywnej analizy trwa kilkanaście sekund i odbywa się bez udziału świadomości. Kieruje nim podświadomość i jeżeli uzna, że nowa informacja jest niepotrzebna to po kilkunastu sekundach usuwa ją z głowy. Pamięć krótkotrwała sprawuje etap przejściowy między pamięcią sensoryczną a długotrwałą.

Kodowanie informacji w magazynie pamięci krótkotrwałej głównie ma charakter dźwiękowy (informacje rejestrowane są w formie akustycznej), dlatego niezbędne jest ich powtarzanie, aby mogły być przekazane pamięci długotrwałej. Wykorzystujemy ją do zapamiętania listy zakupów, numeru telefonów, adresów itp. Dzięki niej potrafimy wykonywać podstawowe czynności takie jak np. czytanie, gdyby nie ta umiejętność to po przeczytaniu zdania musielibyśmy cofnąć się do początku, aby przypomnieć sobie pierwsze jego słowa.

Każdy człowiek dysponuję dostateczną pojemnością pamięci, jednak w przypadku pamięci krótkotrwałej można zauważyć znaczne różnice indywidualne, to tzw. słaby punkt przepływu informacji. Punkt ten określa ile informacji może być zmagazynowanych w pamięci oraz ile może być ich ponownie wywołanych. Pamięć krótkotrwała ma określoną naturalną pojemność, równą 7 ± 2 jednostki informacji. Dlatego niektóre informacje są tak dostosowane by nie przekraczały 7 cyfr jak np. numery telefonów w książkach telefonicznych w większości krajów świata.

Ilość przechowywanej informacji z siedmiu można zwiększyć między innymi za pomocą porcjowania. Na przykład, jeżeli chcemy zapamiętać liczbę 101001000 to dzielimy ją na trzy porcje 10,100 i 1000 w ten sposób zapamiętamy więcej niż gdybyśmy starali się zapamiętać pojedyncze cyfry. Warto zatem zwrócić uwagę na strategię i organizację obróbki informacji, która odgrywa ważną rolę w powiększaniu magazynu, wydajności i sprawności umysłowej.

Cechy pamięci krótkotrwałej:przechowuje informacje kilka do kilkunastu sekund;zawiera 7 ± 2 elementy (mogą to być litery, cyfry, liczba, wyraz a nawet figura geometryczna);zapamiętanie informacji jest szybkie, automatyczne i nie wymaga wysiłku;utrwalenie informacji odbywa się przez powtórki wewnętrzne, które ułatwiają przekazanie materiału do pamięci trwałej;zapamiętujemy w formie akustycznej lub wzrokowej;informacje łatwo zapomnieć, a te zapomniane znikają bezpowrotnie.

Pamięć długoterminowa (trwałą, wtórna), z ang. long-term memory, LTM, to ogromny trwały magazyn śladów pamięciowych o nieograniczonej pojemności i czasie jego przechowania. Pamięć długoterminowa jest podzielona ze względu na sposób kodowania, zapamiętania, rodzaj materiału, itp.

Najczęściej proponuje się podział pamięci długoterminowej na:1. pamięć deklaratywna, która dzieli się na:

pamięć semantycznąpamięć epizodyczną (zawierającą pamięć autobiograficzną)

2. pamięć niedekleratywną, która dzieli się na: pamięć proceduralną

habituacjewarunkowanie

torowanie

Pamięć deklaratywna (pamięć jawna, pamięć świadoma) określa poziom naszej wiedzy. Informacje zapisane w pamięci deklaratywnej zapisane są w taki sposób, że nie można ich zapomnieć i z łatwością można je wydobyć np. nasze imię i nazwisko. Pamięć deklaratywna charakteryzuje się następującymi cechami:wydobycie informacji zazwyczaj jest bardzo łatwe i szybkie, względnie nie zależy od kontekstu, np. w każdej chwili mogę przypomnieć sobie jak wyglądają moi rodzice i mogę ich opisać. Tylko niektórych przypadkach wydobycie informacji może wymagać czasu i wysiłku.

Pamięć semantyczna dotyczy języka i procesu kojarzenia faktów. Za pomocą skojarzeń mózg łączy w grupy informacje o podobnym charakterze, grupuje je tworząc różne zbiory, kategorie informacji, którym nadaje etykietki. Etykiety te nie zawsze wyrażone były wyrazami (pojęciami), ale wraz z rozwojem języka mówionego słowo stało się kluczem w pamięci semantycznej. Nie istnieją żadne reguły grupowania informacji, ten proces jest zmienny. Pamięć semantyczna obejmuje naszą ogólną wiedzę o świecie np. o tym jak wygląda kot.

Pamięć epizodyczna (pamięć zdarzeń) rejestruje i pomaga odtworzyć wydarzenia, epizody (ślady pamięciowe) z przeszłości. Wydarzenia te są określone w czasie i przestrzeni oraz zachowują wzajemne relacje między epizodami. Np. Pamiętam swoją maturę. Pamiętam wczorajszy obiad. Pamiętam moje pierwsze spotkanie z mężem. Pamięć epizodyczna charakteryzuję się następującymi cechami:odpowiada za poczucie naszej indywidualności, tożsamości potwierdzoną ciągiem zdarzeń z przeszłości;przechowane informacje łatwo możemy określić w czasie, np. Uczyłam się pisać gdy miałam ok. 5 lat; Maturę zadawał mając 19 lat.czasami wydobycie zdarzeń z pamięci epizodycznej wymaga czasu i wysiłku;wydobycie informacji wymaga osobistej refleksji, ma charakter w pełni świadomy i dowolny;przechowuje informację językowe i abstrakcyjne;

Klasyczny podział procesu pamięciowego dzielimy na trzy fazy:1. zapamiętanie2. przechowywanie3. odtwarzanie

Zapamiętanie (nabywanie) to proces w którym jednostka zapamiętuje czynniki, które na nią oddziaływają (zarówno zewnętrzne jak i wewnętrzne), a także proces zapamiętania form swego zachowania. Faza zapamiętania może składać się z jednego aktu spostrzeżeniowego (np. róża ma kolce), albo jest wynikiem opanowania jakiegoś trudnego zadania, wymagającego zdolności umysłowych (np. jazda samochodem).

Ludzie do najdawniejszych wieków próbują znaleźć metody efektywniejszego przyswajania informacji, dlatego powstało wiele mnemotechnik, wiele ćwiczeń poprawiających pracę mózgu, a także diet poprawiających jego wydajność. Naukowcy pracują nawet nad „pigułką pamięci”, uważając że możemy kontrolować zdolność zapamiętywania. Niestety jeszcze nie ma tego nowoczesnego wynalazku i nie pozostaje nam nic innego jak intensywny trening umysłu.

Przechowywanie zapamiętanych informacji może trwać kilka sekund, dni lub wiele lat. O tym czy informacja została przechowana czy nie, możemy dowiedzieć się tylko za pomocą procesu odtworzenia. Jeżeli jesteśmy w stanie odtworzyć informację, to znaczy, że została przechowana.Przechowujemy mnóstwo informacji, które wydobywane są przez szereg czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Jeżeli mamy radosny nastrój to mamy łatwiejszy dostęp do informacji pozytywnych. Natomiast, jeżeli towarzyszy nam ponure przygnębienie, to zwiększamy dostęp do przykrych i negatywnych informacji.

Aby stać się człowiekiem sukcesu, warto myśleć o naszych dotychczasowych osiągnięciach, poprawiamy sobie w ten sposób naszą samoocenę i mamy większą chęć do życia. Tendencja do utrzymywania w sobie takiego stanu jest jak najbardziej naturalna.Odtworzenie polega na wydobyciu przechowywanych informacji. Zmagazynowana wiedza pamięci długotrwałej przywołana jest do pamięci krótkotrwałej, która ma ograniczona pojemność, dlatego nieprzywołane informacje pozostają dalej w swoim magazynie. Za pomocą odtworzenia możemy sprawdzić stopień zapamiętania i przechowania informacji. Odtworzenie pełni rolę miary procesów pamięciowych.

Kluczem do doskonałej pamięci jest przyswajanie informacji w postaci „ŻYWEGO” OBRAZU. Poprzez poruszenie do działania prawej i lewej półkuli mózgu za pomocą dwóch najważniejszych czynników: WYOBRAŹNI I SKOJARZENIA.

Aby doskonała pamięć mogła się rozwijać, używanie wyobraźni i skojarzeń do tworzenia „żywego” obrazu jest po prostu konieczne. Jeżeli jakąś informację chcesz zapamiętać należy: skojarzyć, połączyć nową informacje z jakąś ci już dobrze znaną (zapamiętaną wcześniej) używając siły twórczej wyobraźni.

„Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy, ponieważ wiedza jest ograniczona” powiedział- Albert Einstein i trudno się z nim nie zgodzić w tej kwestii. Wiedza jak najbardziej jest bardzo ważna i stanowi bardzo ważny element naszego życia. Wiedza pozwala nam porządkować, klasyfikować, weryfikować i przetwarzać informacje w znane mam schematy. Bez wiedzy ogólnej nie jesteśmy w stanie normalnie funkcjonować w społeczeństwie.

Najlepszym sposobem na rozwój pamięci są ćwiczenia. Spróbuj kilka rozwiązać!

Ćwiczenie 1

Policz prostokąty na obrazku.

Ćwiczenie 2Z podanych poniżej liter ułóż nazwy zawodów.

Ćwiczenie 3

Radek, Tomek i Wojtek grają w piłkę. Radek ma koszulkę z numerem 4, Tomek z numerem 8, a Łukasz z numerem 9. Znajdź wszystkie trzycyfrowe liczby, które można otrzymać z cyfr na koszulkach, a potem zsumuj. Ile Ci wyszło? Pamiętaj, że musisz policzyć w pamięci!