ިދވިެހރާއްޖޭގެ ޤައީުމ ޔިުނވަރިސީޓގެ ޔިުނވަރިސީޓ ކައުނިްސލް ިއފިްތތާޙް ކުރުމުގެ ޖަލާްސގިައ

ަރީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގެ ަނިއބު އިަދ މީަތ ަތޢީްލމާބެހޭ ޤައީުމ މިަޖީލހުގެ ަރީއްސ ޑޮކްޓަރ

މުޙަންމަދު ވީަޙދު ދެއްކިެވ ވާހަކަފުޅު

ިމ ތީާރޚީ މުނަާސަބތުގިައ، ިދވިެހރާއްޖޭގެ ޤައީުމ ޔިުނވަރިސީޓގެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން އެކަުލވާލެވޭ ފަުރަތމަ ޔިުނވަރިސީޓ ކައުނިްސލް ިއފިްތތާޙް ކުރުމުގެ ަޝަރފް އަޅުގަނޑަށް ދެއިްވކަމަށްޓަކިައ ޔިުނވަރިސީޓގެ

ޗާނެްސަލރއަށް ުޝކުރު ދަނަްނވަން. އާދެ، ިދވިެހރާއްޖޭގެ ޤައީުމ ޔިުނވަރިސީޓ ަރމްޒުކޮށްދީެނ، އަޅުގަނޑުމެންގެ ކިުރމަގާމެދު ކުރާ އުނީްމދަުތއް. އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމަށްޓަކިައ ދެކޭ ފިޮނ ހުވަފެނަްތއް. ިމ ޔިުނވަރިސީޓގެ ދިަރވަރުނަްނީކ،

ކިުރމަގުގިައ އެ ހުވަފެނަްތއް ޙީަޤޤަަތކަށް ހަދިައދޭނިްތިބ ިމޤައުމުގެ ޒުވާން ީލޑަރުން. ޤައުމަށްޓަކިައ އަޅުގަނޑުމެން ދެކިޭހތްވާ މްުސަތޤަްބަލީކ، ިއނާްޞފުވިެރ، ޢަދުލުވިެރ، އަމާން މުޖަްތމަޢެއް. ަރއިްޔތުންގެ

ިއޤިްތާޞީދ ބޭނުނަްތއް ފިުދފިައ ިތިބ، ަރއިްޔތުންގެ ޙައްޤަުތއް ަރއްކާތިެރ ކުރިެވފިައވާ ުޞލްޙަވިެރ އުފާވިެރ މުޖަްތމަޢެއް. އަޅުގަނޑުމެންގެ އާ ޒުވާން ީޖަލީކ، ިމދެންނިެވފަދަ މްުސަތޤަްބަލކާ ިދމަާލށް ިދވިެހ މުޖަްތމަޢު ގެންގްޮސދެވޭފަދަ ިވްސނުންތިެރކަމިާއ ޤިާބލްކަން ހިުރ ަބަޔކަށް ހެދުމީަކ، ިމޔިުނވަރިސީޓގެ އެންމެބޮޑު

މްަސއިޫލއަްޔތު. ިމއަދު ިތަޔ ިޢއްޒަތްތިެރ މިަޖީލހުގެ ވިާޖަބީކ، ިމދެންނިެވ އަމާޒު ޙިާޞލް ކުރުމަށްޓަކިައ، ިމ

ޔިުނވަރިސީޓގެ ިމްޞރާބް ކަނޑައަޅުއްވިައ، އެ ިމްޞރާބުގިައ ޔިުނވަރިސީޓގެ ދުވިެލ ބާރިުމނެއްގިައ ކިުރއަށް ގެންގްޮސދެއްވުން.

ޔިުނވަރިސީޓ ކައުނިްސލްގެ މެނަްބރުކަން، ިތަޔބޭފުޅުން ޤަބޫލު ކުރެއީްވީތ އަޅުގަނޑު، ިތަޔ ހިުރހާ ބޭފުޅުނަްނށް މަރްޙަބާއިާއ ުޝކުރު ދަނަްނވަން. ިދވިެހރާއްޖޭގެ ޤައީުމ ޔިުނވަރިސީޓގެ ިސޔަާސތަުތއް

بســم الّلـه الّرحمـن الّرحيــم

ިމިންސޓަރ އޮފް އިެޑޔުކަޭޝން އަލްފިާޟލާ ިޝފާ މުޙަންމަދު، ިދވިެހރާއްޖޭގެ ޤައީުމ ޔިުނވަރިސީޓގެ ޗާނެްސަލރ ޑޮކްޓަރ މްުޞަޠފާ ލުޠީުފ، އިަދ ވިައްސ ޗާނެްސަލރ ޑޮކްޓަރ ޙަަސން ޙީަމދު، ޔިުނވަރިސީޓ

ـّالم عليــكم ކައުނިްސލްގެ ިޢއްޒަތްތިެރ މެނަްބރުން السـ

ކަނޑައަޅުއްވިައ، ޔިުނވަރިސީޓ ިހންގެވުމުގެ މިުހންމު މްަސއިޫލއަްޔތު، ޤާނީޫނ ގޮތުން އުފުއަްލވާ ބޭފުޅުނަްނީކ، ިމ މިަޖީލހުގެ މެނަްބރުން

ފެންވަރުގިައ ފިައހަމަކުރާ ޔިުނވަރިސީޓަތކުގެ ކިުރއަރާފިައވާ ޤައީުމ ޔިުނވަރިސީޓއީަކ، ދިުނޔޭގެ ިދވިެހރާއްޖޭގެ ޔިުނވަރިސީޓއަކަށް ހެދުމަށްޓަކިައ ކުރާންޖެހޭ ކަނަްތއް ކޮށްދެއްވުމަށް، ިމ މިަޖީލހުގެ ފަރާތުން އަޅުގަނޑު އެދެން. އިަދ އަޅުގަނޑުމެން ިމއެދޭ މްުސަތޤަްބލް ަބއްޓަން ކުރުމަށްޓަކިައ، އެންމެ ބޭނުންތިެރ ޮރނގޮުރނގުން ިއނާްސީނ ވީަސަލތަްތއް އުފެއްދުމަށްޓަކިައ ކަުރންޖެހޭ ކަނަްތއް ކޮށްދެއްވުމަށް އެދެން. އެގޮތުން، ިމޔިުނވަރިސީޓގެ ަތޢީްލމްޒުވަާނީކ، ކޮންކަހަަލ ިޢލްމަކިާއ ިފކުރެއްހިުރ، ކޮންކަހަަލ އަޚްލާޤަކިާއ ޤިާބލްކަމެއްހިުރ ޒުވާނެއްތޯ ފިުރހަމަކުރާ

ިވްސަނވިައ ދެއްވުން އެދެން އަޅުގަނޑު ޤަބޫލުކުރާ ގޮތުގިައ، ޔިުނވަރިސީޓގެ ގްރެޖުއޭޓުންވާންވީާނ، ދިުނޔޭގެ މިުހންމު ކަންކަމަށް ލޯ

ހުޅިުވފިައ ިތިބ، މަަސއްކަތުގެ މުރިާލ އާދަކާދަަތއް ދްަސވެފިައވާ، އެކަކު އަނެކަކާ މުޢާމަލާތު ކަުރން އެނގޭ، ިވްސނުންތިެރކަމާއެކު ކަންކަމަށް ިފކުރުކުރާ، ޤައުމުދެކެ ލިޯބވާ، ިރވިެތ އަޚްލާޤެއްގެ ަބަޔކަށް. އިަދ ހަމައެހެންމެ، އީެމހަކު ަތޢީްލމު ޙިާޞލްކިުރ ދިާއރާއެއްގެ އެންމެފަހުގެ ިޢލްމް އެނގޭ އިަދ އާ ިޢލްމު، އިަމއަްލއަށް ހޯދަން އެނގޭ، ތޫނިުފިލ ަބަޔކަށް. އިަދ ކިެރގެން ކަންކަމުގިައ ިއްސަނގަންޖެހޭ ަބަޔކަށް. ިމފަދަ ިސފަަތއް އެކުލެވޭ

ޒުވާނުނަްތކެއްގެ ަތަޞއްވުރުގިައ، ިމޔިުނވަރިސީޓ ަބއްޓަން ކުރެއްވުމަށް ޔިުނވަރިސީޓ ކައުނިްސލުން.މަަސއްކަތް ކޮށްދެއްވާނެ ކަމަށް އަޅުގަނޑު އުނީްމދު ކަުރން

ޔިުނވަރިސީޓ ަތޢީްލމް ފިުރހަމަކުރާ ޒުވާނުނަްނީކ، ިމދެންނިެވހެން އިަމއަްލ ިޢލްމުވިެރކަމިާއ ިރވިެތ

ެ އަޚްލާޤު ިލިބފިައވާ ަބަޔކަށްވުމުގެ ިއތުރުން، ިމޤައުމުގ ަތަރއީްޤއަށްޓަކިައ ހިުރހާ ޮރނގަކުން ިވްސަނިއ މަަސއްކަތް ކޮށްދެވޭ ފެންވަރުގެ ަބަޔކަށްވާންޖެހޭ. ރާއްޖޭގެ ަރއިްޔތުންގެ ިއޖިްތމީާޢ އިަދ ިއޤިްތާޞީދ.ކިުރއެރުމަށް ިޚދްމަތްކޮށްދެވޭފަދަ ަބަޔކަށްވާންޖެހޭ

ެ އަޅުގަނޑަށް ިވްސނޭ ގޮތުގިައ، ިމއަދު ިދވިެހރާއްޖޭގެ ިގަނ ަބަޔކު އެދީެނ، ިދވިެހރާއްޖެއީަކ ަރއިްޔތުންގ މަދީަނ، ިއޤިްތާޞީދ އިަދ ިސޔީާސ ޙައްޤަުތއް ަރއްކާތިެރ ކުރިެވފިައވާ ިޑމޮކްރިެޓކް ިއްސލީާމ ޤައުމަކަށްވުން. އެފަދަ ިނޒާމެއް ޤިާއމް ކުރެވީޭނ، ޤައުމުގެ ިގަނ ޢަދަދެއްގެ ަރއިްޔތުނަްނީކ، ިމދެންނިެވ

ޙައްޤަުތކިާއ ިނޒާމަްތކަށް، ލަޯތކިާއ ިހތަްތއް ހުޅުވިައގެން ިތިބ، ިމިނވަންކަމިާއ ިވްސނުންތިެރކަމާއެކު ިފކުރުކުރާ ަބަޔކަށްވެގެން. އިަދ ހަމައެހެން އަނެކާގެ ކިުރއެރުމީަކ،ެ ިތމާގެވްެސ ކިުރއެރުން ކަމުގިައ ދިެކ، އަޅުގަނޑުމެންގ މެދުގިައ އެކުވިެރކަމިާއ އުޚުއްވަތްތިެރކަން އުފައްދިައގެން. ީވމާ، ިމ ޔިުނވަރިސީޓގެ ގްރެޖުއޭޓުނަްނީކ، ިމދެންނިެވ ކަންކަމުގެ އޫުޞލަުތކިާއ ވިެލއްުސ ޤަބޫލުކޮށް،

އެކަންކަން ފެތުރުމަށް މަަސއްކަތްކުރާ ަބަޔކަށްވާންޖެހޭ. އިަދ ހަމައެހެން، ިތމާއާ ަތފާތު ިފކުރުގެ ީމހުންވްެސ ަބަލިއގަނަްނން އެނގޭ، އިަމއަްލ ަނފަްސށް ިއތުބާރު

.ހިުރ، ކެތްތިެރ ަބަޔކަށްވާންޖެހޭ

ިމދެންނިެވ ަސަބބަުތކަށްޓަކިައ، ޔިުނވަރިސީޓ ަތޢީްލމު ޙިާޞލްކުރާ ކޮންމެ ދިަރވަަރކު ަނގަންޖެހޭ އާަސީސ

ކްޯސަތކެއް ހުނަްނންޖެހޭ ކަމަށް އަޅުގަނޑު ދެކެން. ކޮންމެ ޮރނގަކުން ަތޢީްލމް ޙިާޞލްކިުރ ަނމަވްެސ، ިމދަނަްނވާ ކްޯސަތއް ަނގަން ލިާޒމްކުރެއްވުމާމެދު ިވްސނާވަޑިައގަތުން އެދެން. އެގޮތުން، އަޅުގަނޑު 3

ދިާއރާއެއް ފާހަގަކަުރން. ފަުރަތމަ ދިާއރާއީަކ، ިއްސލާމިާއ ިޑމޮކަްރީސ. ދެވަަނ ދިާއރާއީަކ، ިފލޮޯސީފ. ިތންވަަނ ދިާއރާއީަކ، ަބހިާއ އަދަބު.

ިދވިެހރާއްޖޭގިައ ިޑމޮކްރިެޓކް ިއްސލީާމ މުޖަްތމަޢެއް ިބނާކުރުމުގެ ބަުރ މަަސއްކަތުގިައ، ިޢލީްމ ގޮތުންނިާއ ޢަމީަލ ގޮތުން ަބިއވިެރވެވޭ ޒުވާނުނަްތކަކަށް ޤައުމުވީަނ ބޭނުންވެފިައ. ީވމާ، ޔިުނވަރިސީޓ ިނންމާ ިޢލީްމ ޒުވާނުނަްނީކ،

ިއްސލާމީްދން ަރނގަޅަށް ދްަސކުރާ އިަދ ިދރާާސކުރާ ަބަޔކަށްވުމީަކ މިުހންމުކަމެއް. ީވމާ، ޔިުނވަރިސީޓ ިޑގީްރ ޙިާޞލްކުރާ ކޮންމެ ޒުވަާނީކ، ިއްސލީާމ ިޢލްމުގެ ކްޯސަތކެއް ަނގާ ަބަޔކަށްވާންޖެހޭ. އިަދ ިމ

ކްޯސަތކީަކ، ިދވިެހ މުޖަްތމަޢިާއ ިޑމޮކްރިެޓކް މްުސަތޤަްބލާ ގިުޅގެން ދެވޭ ކްޯސަތކަށްވާންޖެހޭ.

އަޅުގަނޑު ފާހަގަކިުރ ދެވަަނ ދިާއރާއީަކ، ިފލޮޯސީފ. އެނިގވަޑިައގަނަްނވާނޭ ފަދިައން، ިޑމޮކްރިެޓކް ވެށްޓެއް އުފެއްދީޭނ، ިޑމޮކްރިެޓކް ިފކުރިާއ ިވްސނުން އެނިގގެން. ިމދެންނިެވ ިފކުރަުތކީަކ، ޒަމާނުއުްސރެ ަތަރއީްޤވަމުން، ކިުރއަަރމުން އިައްސފިައވާ ިފކުރަުތކެއް. އޭގެ މްަސދަރިާއ، އިެއން އުފިެދފިައވާ ަތފާތު ގިޮފަތއް ދްަސކޮށް،

ިދރާާސ ކުރުމީަކ، މިުހންމު ކަމެއް. ިއނާްޞފުވިެރ، ޢަދުލުވިެރ މުޖަްތމަޢެއްގެ ިސފަަތކިާއ ަޝރުޠަުތއް، ދިުނޔޭގެ ފަލަްސީފ ަޘޤާފަތުގިައ ވީަނ ިހމިެނފިައ. ިމދެންނިެވ ަޘޤާފަތް ނޭނިގ، ިޑމޮކަްރީސއެއް ޤިާއމް ކުރިެވދާނެ

ކަމަކަށް އަޅުގަނޑު ޤަބޫލެއް ނުކަުރން.

ިތންވަަނ ކަމަކަށް އަޅުގަނޑު ފާހަގަކީުރ، ިޢލީްމ ަބހެއްގެ މައަްސަލ. ޔިުނވަރިސީޓ ަތޢީްލމް ފިުރހަމަ ކުރުމަށްޓަކިައވްެސ އިަދ ކިުރމަގުގިައ އީެމހަކު އިެކއިެކ ޮރނގޮުރނގުން ިއތަުރށް ިދރާާސ ކުރުމަށްޓަކިައވްެސ ިޢލީްމ ަބހެއްގެ ބޭނުންކަުރންޖެހޭ. ޔިުނވަރިސީޓ ިޑގީްރ ނެގުމީަކ، ިމއަދު އީެމހަކު ިކަޔވާ ޮރނގުން ހިޯދފިައވާ އެންމެފަހުގެ ހޯދުނަްތއް ިދރާާސ ކަުރންޖެހޭ ކަމެއް. އެފަދަ ިދރާާސަތއް ާޝިއޢު ކުރިެވފިައ ހުނަްނީނ ިޢލީްމ މަޖައްލަާތކުގިައ، ިޢލީްމ ފޮތްފޮތުގިައ. ީވމާ، އެ މަޢްލޫމާތު ިލިބގަތުމަށްޓަކިައ ދިުނޔޭގެ ިގަނ ަބަޔކު، އެކަމަށް

ބޭނުންކުރާ ަބހެއް އަެބއެނގެންޖެހޭ.

ިމހަާތަނށް ރާއްޖޭގިައ ިޢލީްމ ަބހެއްގެ ގޮތުގިައ ިގަނަބަޔކު ބޭނުންކުރާ ަބހީަކ އިަދ ިވަޔފިާރ މުޢާމަލާތަްތކުގަޔިާއ ިޞނާޢަތަްތކުގިައ ބޭނުންކުރާ

ަސަބބަުތކަށްޓަކިައ ިމދެންނިެވ ީވމާ، ިއނިގރިޭސަބްސ. ަބހީަކވްެސ މިައގަނޑު ިއންޓަރނެޓްގެ ހަމައެހެން، އިަދ ިއނިގރިޭސަބްސ. ަބހީަކ

ިދވިެހރާއްޖޭގެ މީަތ ަތޢީްލމްދޭ މުއައަްސާސަތކުން ެސޓިްފކެޓް ހޯދާ ޒުވާނުނަްނީކ، ިއނިގރިޭސަބްސ ަރނގަޅަށް ދަނަްނ ަބަޔކަށްވާންޖެހޭ ކަމަށް

.އަޅުގަނޑު ޤަބޫލުކަުރން

ިމއަދު ރާއްޖޭގެ ޔިުނވަރިސީޓއަކުން ިޑގީްރ ޙިާޞލްކުރާ ޒުވަާނީކ، ިއނިގރިޭސަބްސ ބޭނުންކަުރން ނޭނގޭ ީމހަކަށްވުމީަކ، ޤަބޫލު ކަުރން ދިަތކަމެއް.

ފެންވަރެއް ކަނޑައިެޅފިައވާ ިއނިގރިޭސަބހުގެ ިކޔިެވަނމަވްެސ، ޔިުނވަރިސީޓ ދިަރވަރުންގެ ޮރނގަކުން ިމހަުށހަޅީަނ، ކޮންމެ ީވމާ، އަޅުގަނޑު

ހުނަްނންޖެހޭ ކަމަށް. އިަދ ިޑގީްރ ފިުރހަމަ ކުރުމަށް ަނގާ މީަތ ފެންވަރުގެ ކްޯސަތއް ނެގުމުގެ ކިުރން، ިއނިގރިޭސ ފެންވަރު ޤިާއމްކުރެވޭނެ

.ިއމިްތޙާނެއް ނުވަަތ ކްޯސަތކެއް އޮނަްނން ޖެހޭނެ ކަމަށް

ިމދެންނިެވ 3 ދިާއރާ އެކުލެވޭ ގަޮތށް، މަޢްލޫމާތިާއ ހަުނރަުތއް އުނގަނަްނވިައދެއްވުމީަކ، ޔިުނވަރިސީޓގެ ވިާޖބެއް ކަމުގިައ ިތަޔބޭފުޅުން ޤަބޫލު

.ކަުރއްވާނެ ކަމަށް އަޅުގަނޑު އުނީްމދު ކަުރން

ެ އަޅުގަނޑުމެންގެ އަމާޒީަކ، ހަމައެކިަނ ހިަނ ދިާއރާއެއްގެ މަޢްލޫމާތަުތކެއް ނުވަަތ ހަުނރަުތކެއް އުނގަނަްނިއިދނުމެއް ނޫން. އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންގ

މަަސއްކަތްވާންވީާނ، ިމހާރުގެ ަބހުރުވިައން ދަނަްނވަާނމަ، ]ވަށާޖިެހފިައވާ[ ަތޢީްލމަކިާއ ަތރިުބއަްޔތެއް ދިެވފިައވާ ޤިާބލް، ހަުނރުވިެރ، ިވްސނުންތިެރ

.ޒުވާނުނަްތކެއް އުފެއްދުން. ިމޤައުމުގެ އާ ީޖލުގެ ކީުރ ަސފަުތކުގިައ ިތބޭނެ ީލޑަރުނަްތކެއް އުފެއްދުން

އުފިެދގެންދިާއރުގިައ، ވާހަކައެއް، ިދވިެހ ޤައީުމ ޔިުނވަރިސީޓއެއް ިނންމާލުމުގެ ކިުރން އަަބދުވްެސ އަޅުގަނޑު ދަނަްނވަމުން ގެންދާ އަޅުގަނޑު

ދިުނޔޭގެ އެހެން ޤައުމަުތކާ އަޅަާބލިާއރުގިައ، އެ ޔިުނވަރިސީޓ ކިުރއަށް ގެންދެވޭނެ ޮރނގަުތކެއް ފާހަގަކުރެއްވުމީަކ، މިުހންމު ކަމެކޭ. އެގޮތުން ިމ

ޔިުނވަރިސީޓގިައ އެޑްވާންްސޑް ްސޓީަޑޒް ޤިާއމު ކަުރއްވާ ދިާއރަާތކީަކ، ރާއްޖޭގެ މާޙައުލިާއ ރާއްޖޭގެ ަތޖިުރބާގެ މައަްޗށް ިބނާކޮށް، ކޮމްޕެރިެޓވް

އެޑްވާންޓޭޖަްތކެއް ހިުރ ދިާއރަާތކަކަށް ހެއްދެވުން ވަަރށް މިުހންމު. އެގޮތުން އަޅުގަނޑަށް ފާހަގަކުރެވޭ ދިެތން ދިާއރާއީަކ، ހްޮސިޕޓިޭލީޓއިާއ ޓިޫރޒަމް،

ެ ކަްލިއމެޓް ޗޭންޖް އިަދ ިފަޝީރޒިާއ މިެރޓިައމް ަސއެނަްސްސ. އެހެނީްވމާ، އަޅުގަނޑުގެ އެދުމީަކ، އަޅުގަނޑުމެން ހިުރހާ ކަމެއް ކަުރން އުޅުމުގ

ަބދަލުގިައ، އެޑްވާންްސޑް ްސޓީަޑޒް ޤިާއމު ކަުރއްވިާއރުގިައ، ރާއްޖެއަށް ކޮމްޕެރިެޓވް އެޑްވާންޓޭޖެއް އޮވެގެން، ދިުނޔޭގެ އެހެން ޤައުމަުތކަކިާއ އެހެން

.ޔިުނވަރސީޓަތކަށްވްެސ އަޅުގަނޑުމެނަްނށް ިޙއާްޞއެއް ކުރެވޭވަރުގެ ދިާއރަާތކެއްގިައ ިމ އެޑްވާންްސ ްސޓީަޑޒް ޤިާއމުކޮށްދެއްވުން

އާދެ، ިދވިެހރާއްޖޭގެ ޤައީުމ ޔިުނވަރިސީޓގެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން އުފެދޭ ފަުރަތމަ ޔިުނވަރިސީޓގެ މަަސއްކަތްޕުޅަށް އަޅުގަނޑު ހިުރހާވްެސ ކިާމޔީާބއެއް

وتعـالى، އަޅުގަނޑުމެންގެ މަަސއްކަތުގިައ ަބަރކާތް ަލއްވިާށ سبحـانـه .އެދެން. الّلـه

ـّالم عليــكم السـ