Eğimli Tabakalarda Kırılma

Jeofizik Mühendisliği Bölümüİstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Ali Osman Öncelaliosman.oncel@gmail.com

Saha Sismolojisi

http://www.istanbul.edu.tr/mb/fieldGeo/sismoloji.html

Gerçek

Sonuç

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_

2012.pdf

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_20

12.pdf

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_20

12.pdf

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_20

12.pdf

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_20

12.pdf

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_20

12.pdf

http://www.bigskyco2.org/sites/default/files/documents/Russell_SeismicAcquisitions_20

12.pdf

Spatial resolution requirements (bin

size)

Vertical resolution requirements

(frequency).

Kaynak: http://www.oilandgaslawyerblog.com/2009/04/how-do-seismic-surveys-

work.html

Kaynak: http://www.oilandgaslawyerblog.com/2009/04/how-do-seismic-surveys-

work.html

A 3D Seismic ImageA 2D Line Seismic

Image

Dikkat edilmesi gereken önemli hususlar:

Düşük Hız Tabakası: (V2<V1<V3): Sismik kırılma yöntemindeincelenen tabakaların hızlarının derine gidildikçe giderek artmasıgerektiğini farz etmiştik. Eğer hızlarda tersine bir durum var ise,mesela ikinci tabakanın hızı olan V2 birinci (V1) ve üçüncü (V3)tabakaların hızından az ise ne olur?

İnce bir tabaka (V3>V2>V1 fakat h2 çok küçük): Burada yapmışolduğumuz diğer varsayım ise; üçüncü tabakanın en üstündemeydana gelecek kırılma kendini gösterecek, ve daha öncesindebaşka yerde gömülü olan önceki kırılma ve yansımalargörülemeyecek. Bu ancak, ikinci tabaka çok ince olursa meydanagelir.

Altta yatan derinliğin dahafazla tahmin edilmesini sebepolur.

Fig. 4.10 of Lillie

Hızın azaldığı gizli tabakanınolduğu sınırlarda baş dalgaoluşmaz.

Zaman-uzaklık grafiğindeyalnızca bir kritik kırılmagözükür.

Hız terslenmesi durumunda;

1.Ara yüzeyden gelen kırılma gecikir ve böylece derinliği de dahafazla gözlenmiş olur.

2.Tabakanın varlığı tamamen gözden kaçar.

3.Tabakanın kalınlığını daha fazla gözlemleriz çünkü yanlış birvarsayımla derinden yansıtıcıya gelen kırılmayı sadece 15000f/s’liktek hız ile hesaplarız.

Gerçek

Sonuç

İnce tabakalar farkedilmeyebilir. Şöyle ki;Eğer V2-V3 hız kontrastıve V2 tabakasınıninceliği nedeniyle eğerderin tabakalardakiışınlar önce geliyorsaince tabakagözlenmeyebilir.

Kırılma seyahat zamanı grafiği yandaki modele görehazırlanmıştır.

h1=10 feet = 3m

V1=4000f/s

h2=30feet= 9m

V2 =8000f/s

V3=15000f/s

Not: 1ft = 0.30480m

h1=10 feet

V1=4000f/s

h2=20feet

V2 =8000f/s

V3=15000f/s

Kayıtta 0.0069 sn zaman aralığında sadece bir kırılma görülüyor.Bu kırılma için hangi derinlik hesaplanabilir?

it

VV

VVh

2

1

2

3

311

2

Bu durumda; 15000 f/s hıza sahip yansıtıcıdan gelen dalgayı yaklaşık 14.4 (4.3 m)feet’lik derinden geliyormuş gibi tahmin ettik. Derinliği doğru tahmin edemedikçünkü sismik dalga harcadığı zamanı sadece 4000 f/s hız ile harcamış gibihesapladık. Oysa zamanın bir kısmını ikinci tabakada 8000 f/s hız ile deharcamalıydı, bu yüzden zaman aralığımız azaldı ve tabaka kalınlığımız h ‘daazalmış oldu.

Hız terslenmesi durumunda da tüm tabakayı yine kaçırmış oluruz.

h1=10 feet

V1=4000f/s

h2=10feet

V2 =8000f/s

V3=15000f/s

Fig 4.13 of Lillie

t1d ≠ t1u

TAB = TBA

ddt

VV

VVh

12

1

2

2

21

2uu

t

VV

VVh

12

1

2

2

21

2

TAB = A noktasındaki atıştan, B noktasındaki alıcıya kadar geçen zaman

TBA = B noktasındaki atıştan, A noktasındaki alıcıya kadar geçen zaman

T1d = Aşağı eğimli atışta T ekseni kestiği zaman (A’dan B’ye)

T1u = Yukarı eğimli atışta T ekseni kestiği zaman (B’den A’ya)

1. Yüksek Çözünürlüklü Saha Sismolojisi Çalışmalarında

Jeofon Nasıl Seçilir?

2. Yurt Dışı Özel Sektöründe Uygulama Standartları Nasıl?

3. Sismolojik Çalışma Sahada Nasıl Oluyor?

4. Sismik Araştırma Nasıl Yapılır?

5. Düşük Hız Tabakası ve İnce Tabakadan Kaynaklı Olacak

Problemler Nelerdir?

6. Hız Terslenmesi veya Gizli Tabaka Nedir, ve bunlardan

kaynaklı sorunla ne olabilir?

7. Tabaka derinliklerinin DHT Durumunda Değişmesini Nasıl

Gösterebilirsiniz?

8. Düşük Hız Tabakası Zaman-Uzaklık Grafiğinde Nasıl

Görünür?

9. Gizli Tabaka veya İnce Tabaka

Problemi Nedir?

Saha sismolojisi için çıktığımız saha derslerinde

mühendislerin doldurması gereken formu bulamadık.

Facebook'ta saha sismolojisi grubunda ilk paylaşımlara kadar

aradık ancak yine de formu bulamadık. Hocam rica etsek bu

formu bize yollayabilir misiniz ?