TALAŞLI İMALAT

TALAŞLI İMALAT

(TALAŞLI ŞEKİLLENDİRME)

Kabaca şekillendirilmiş parçaların veya blok

halindeki malzemelerin, “Takım” adı verilen kesici

bir alet yardımı ile üzerinden parçacıklar keserek

ve/veya istenmeyen kısımları koparıp alarak istenen

şekil ve ölçüye getirme işlemine “Talaşlı İmalat” bu

şekilde kaldırılan fazla malzemeye ise “Talaş” denir.

TAKIM

Takım tezgahı üzerinde kullanılarak herhangi bir iş

parçasının imal edilmesine yarayan vasıtalara veya

araç gereçlere “Takım” denir.

TALAŞLı ŞEKIL VERME YÖNTEMLERININ

ŞEMATIK OLARAK GÖSTERILIŞI

TAKIM TEZGAHI

Takım ve iş parçasının birbirlerine nazaran

konumlarını değiştiren, hareketlerini sağlayan ve

kesme işlemi için takıma gerekli kuvveti uygulayan

iş makinasına “Takım Tezgahı” adı verilir.

TAKIM TEZGAHLARININ

KONSTRÜKSİYON ESASLARI

İş parçasını tutma veya bağlama takımları veya

tertibatları.

Kesme takımlarını tutulması ve bağlanması için

tertibatlar.

İş parçası ve takımların çeşitli harketlerine imkan

veren mekanizmalar.

TAKıM TEZGAHLARıNıN SıNıFLANDıRıLMASı

Takım Tezgahlarının Sınıflandırılması

Talaş Kaldırma

Yöntemine GöreKontrol Yönetimine Göre Kullanım Amacına Göre

Taşlama

Matkap

Planya

Manuel Kontrol

Otomotik Kontrol

Üniversal

Çok Amaçlı

Tek Amaçlı

Torna

Freze

TAKIM TEZGAHLARI

TAKIM TEZGAHLARI

Boyut toleransının parça boyutuna göre değişimi

TALAŞLı İMALAT SONRASıNDA İŞ

PARÇASıNıN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜKLERI

Ra: Aritmetik ortalama

yükseklik

BIR ÇELIK PARÇASıNDA TALAŞLı İMALAT

MALIYETI VE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ

TORNALAMATornalama, kesmenin parçanın dönme hareketi ve

takımın ilerleme hareketi ile gerçekleştiği talaş

kaldırma işlemidir.

Torna tezgahı

TORNALAMA

TORNALAMA

Torna cihazı için cihaz boyutu/güç ve fiyat/cihaz boyutu ilişkisi

TORNALAMA

Torna tezgahında boyuna tornalama (ilerleme

hareketi parça eksenine parelel olursa), alın

tornalama (kalem parça eksenine dik yönde bir

ilerleme hareketi yaparsa), iç tornalama (parçanın iç

kısmından talaş kaldırma mevcutsa), fatura açma

veya kesme, konik tornalama (kalemin hareket

doğrultusu parça ekseni ile bir açı yapıyorsa) ve vida

açma (ilerleme hızı vida hatvesine göre ayarlanmış

vida profilli kalemle) gibi işlemler yapılır.

TORNALAMA

(a) (b) (c)

a) Boyuna tornalama,

b) Alın tornalama,

c) İç tornalama.

TORNALAMA

(a) (b) (c)

(d) (e) (f)

a) Boyuna tornalama, b) Alın tornalama, c) İç tornalama,

d) Fatura açma veya kesme, e) Konik tornalama, f) Vida açma.

TORNALAMA

Tornalama ile genellikle dairesel ve çeşitli formlardaki

silindirik, konik, küresel ve herhangi bir dönel

malzemeler işlenir. Tornalama işlemlerinde kullanılan

kesici takıma “Torna Kalemi” denir.

FREZELEMEFrezeleme, kesme hareketi takımın kendi ekseni

etrafında dönmesi ve parçanın ilerleme hareketi

yapması ile gerçekleşen bir işlemdir.

Frezeleme işlemleri.

FREZELEME

Freze cihazı için cihaz boyutu/güç ve fiyat/cihaz boyutu ilişkisi

FREZELEME

FREZELEME

(a) (b) (c)

a) Silindirik Frezeleme,

b) Alın Frezeleme,

c) Diş Açma.

FREZELEME

Frezeleme ile esas itibariyle düz yüzeyler ve

bunlardan oluşan çeşitli formalardaki prizmatik

parçalar işlenir.

FREZE ÇAKıLARı VE STANDARTLARıFrezeleme işlemlerinde kullanılan kesici takımları “Freze

Çakısı” denir.

DELME İŞLEMI

Delik delme işleminde, kesme ve ilerleme hareketi

matkap adı verilen takımın dönme ve doğrusal

hareketi ile oluşturulurken iş parçası sabit kalır.

Delme işlemi.

DELME İŞLEMLERI

(a) (b) (c)

a) Delik delme veya genişletme,

b) Raybalama,

c) Havşa başı açma.

DELME İŞLEMLERI

a) Delik delme, b) Delik genişletme, c) Raybalama,

d) Silindirik havşa başı açma, e) Konik havşa başı

açma, f) Düzeltme.

PLANYALAMA VE VARGELLEME

Kesmenin doğrusal bir hareket ile gerçekleştiği

talaşlı imalat yöntemidir. Vargelleme işleminde iş

parçası, planyalama işleminde ise kesici takım

hareket etmektedir.

a) Vargel,

b) Planya.

PLANYALAMA VE VARGELLEME

a) Vargel,

b) Planya.

PLANYALAMA VE VARGELLEME

Planyalama işleminde,

a) Yan kesme,

b) Düz kesme,

c) Oluk açma,

d) Kademeli oluk açma.

BROŞLAMA

Doğrusal kesme hareketi yapan, çok ağızlı çubuk

şeklinde bir takımla talaş kaldırma işlemedir.

TAŞLAMA

Abrazif bir malzemeden imal edilmiş olan ve taş adı

verilen takım ile yapılan talaş kaldırma işlemidir.

Düzlemsel ve silindirik olmak üzere iki gruba

ayrılabilir.

a) Çevresel, b) Alın taşlama.A:Taş, B: Taşın yüzeyi, C: Taşı taşıyan malafa,

D: İş parçası, E: iş parçasını taşıyan tabla

TAŞLAMA

a) Boyuna taşlama b) İç taşlama c) Çevresel taşlama

TALAŞ KALDıRMATalaş kaldırma belirli boyut, şekil ve yüzey

kalitesine sahip bir parça oluşturmak için ucu keskin

bir takım kullanarak, iş parçası üzerinden tabaka

şeklinde malzeme kaldırma işlemidir.

Talaş şekilleri

TALAŞ TİPLERİ

(a) Sürekli talaş tipi (Yüksek kesme ve düşük ilerleme ile

işlenen sünek malzemelerde)

(b) Yapışık talaş tipi (Orta kesme ve yüksek ilerleme ile

işlenen sünek malzemelerde)

(c) Kesintili talaş tipi (Gevrek malzemelerde)

TALAŞ KALDıRMA

SPECIFIC ENERGY, US

KUVVET

TALAŞ KALDıRMATalaş, iş parçasında plastik şekil değiştirme ile oluşmaktadır. İş

parçasına nüfuz eden kesici uç hareket ettiğinde temas noktasında,

malzemenin şekil değiştirmesine neden olan yüksek gerilmeler ve

sıcaklık meydana gelmektedir. Şekil değişimi iş parçasının kesme

düzleminde yoğunlaşır ve bu düzlemde oluşan gerilmeler malzemenin

akma sınırını aştığında talaş iş parçasından kopar.

Talaş oluşumu

Talaş oluşumu

(a) (b)

(a) 70/30 pirinç, (b) ostenitik paslanmaz çelik, (c) kurşunlu pirinç,

(d) orta karbonlu çeliğin tornalanması sırasında meydana gelen talaş oluşumları

(c) (d)

TALAŞ KALDıRMAİş parçasından ayrılan talaş, takımın kesme yüzeyinden kayarak ikinci

bir akma bölgesi oluşturur ve tekrar iş parçasından uzaklaşır. Talaşın

takımın kesme yüzeyinde kayması, yüksek basınçlar altında meydana

gelir. Bu ağır koşullarda oluşan sürtünmeden dolayı, takımın

yüzeyinde yüksek sıcaklıklar (çelikten talaş kaldırmada 1200°C’ye

kadar) oluşur. Bu yüzeyde de belirli koşularda üçüncü kesme düzlemi

meydana gelir.

Talaş kaldırma modeli

Az karbonlu bir çeliğin talaşlı imalatı sırasında farklı kesme hızlarında takımda

oluşan sıcaklık dağılımı.

TAKıM AŞıNMASı

a) Kesme işlemi,

b) Talaş yüzeyi aşınması,

c) Serbest yüzey aşınması,

d) ve e) Her iki yüzeydeki aşınma,

(a) Sementit karbür, (b) sementit karbür, (c) Al2O3/TiC, (d) Si3N4

gibi kesici takımlarının kullanılması durumunda oluşan hasarlar.

Inconel 718 tornalanması sırasında Al2O3/TiC kesici takımın hasar

bölgesinin SEM görüntüsü.

Kesici takım hasar mekanizmaları ve kesme sıcaklığı ilişkisi

Mekanik hasar sınıflandırılması

3,3 m dak-1 besleme ile dövme çeliğinin işlenmesinde kullanılan karbonlu

takım çeliğinin a) deformasyon kenarını gösteren fotoğraf, b) sıcaklık

dağılımı.

Kesme bölgesindeki tipik sıcaklık dağılımı

Sıcaklık

Talaş

Takım

İş Parçası

Adyabatik Sıcaklık Yükselişi

Arayüzey Sıcaklığı

v: Kesme Hızı

f: Besleme

α: İş Parçasının termal difuzyonu

Titanyum, demir ve bakır alaşımlarının işlenmesi sırasında takım

yüzeyinde oluşan maksimum sıcaklık değişimi

BUILD UP EDGE (AĞıZ BIRIKINTISI)Kesme işlemi sırasında akan talaşın kesici takım ucunda biriken, takım

üzerine adeta kaynamış olan yüksek sertliğe sahip malzeme

birikintisine “Ağız Birikintisi” denir. Ağız birikintisi saf metallerin

işlenmesinde gözlenmezken genellikle alaşımların talaşlı imalatı

sırasında oluşur.

BUILD UP EDGE (AĞıZ BIRIKINTISI)

Ağız

Birikintisi

Talaş

Sertlik (HK)

İş Parçası

Build Up Edge (Ağız Birikintisi) olan bölgelerde sertlik ana

malzemeden 3 kat daha serttir.

Build Up Edge (Ağız Birikintisi) düşük hızlarda ve hemen hemen

bütün metal alaşımlarında meydana gelirken, yüzey kalitesini kötü

yönde etkiler. Ağız birikintisinin en büyük olduğu kesme hızlarında

besleme arttıkça ağız birikintisi azalır.

YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ - HıZ

A : Talaş kesintilidir ve kesme yüzeyi düzgündür.

B : Build Up Edge (Ağız Birikintisi) oluşur, pürüzlülük artar.

C : Build Up Edge gittikçe azalır.

AŞıNMA BÖLGELERITakımlarda aşımalar, talaş yüzeyi (A), serbest yüzeyi (B), yan serbest yüzeyi (C) ve

takım ucu (D) gibi bölgelerde meydana gelir.

Serbest yüzey aşınması: Yüzey kalitesinin bozulması ve toleransların

tutturulamaması.

Ağız birikintisi: Yüzey kalitesinin bozulması ve talaşın ağzı terk ettiğinde takımın

ağzından parçacık alması.

TAKıM ÖMRÜ

Ömür değeri, talaş kaldırma işleminde, takımın önceden belirtilen

kesme kriterlerine göre kullanılamaz duruma gelinceye kadar geçen

zaman birimidir. Yani, takımın iki bileme arasındaki çalışma zamanına

takım ömrü denilir.

İŞLEM VB (mm)

Çok ince tornalama 0,2

İnce tornalama 0,3....0,4

Kaba tornalama

Talaş kesidi orta

Talaş kesidi büyük

0,6....0,8

1,0....1,5

İnce vargelleme 0,3....0,4

Kaba vargelleme 0,6....0,8

İnce frezeleme 0,3....0,4

Kaba frezeleme 0,6....0,8

TAKıM ÖMRÜ

Taylor Takım Ömrü Eşitliği

VTn = C

T: Takım Ömrü

V: Kesme Hızı

Yüksek Karbonlu çelik için VT0.15 = 30

Sementit karbür için VT0.25 = 150

Alümina seramik için VT0.45 = 500

Düşük alaşımlı bir çeliğin işlenirken tipik Taylor Takım Ömrü eğrileri

İŞLENEBİLİRLİKTalaş kaldırma sırasında iyi işlenebilirlik, minimum kesme enerjisi, minimum takım

aşınması ve iyi yüzey özelliği ile sağlanır. Bundan dolayı;

Talaşın kolay ayrılabilmesi için iş parçasının sünekliği düşük olmalıdır. İş parçası

düşük deformasyon sertleşme üssüne, düşük kesit daralmasına ve düşük kırılma

tokluğuna sahip olmalıdır.

Kesme enerjisinin düşük olması için malzemenin mukavemeti ve sertliği düşük

olmalıdır.

Takım ile iş parçası arasında güçlü metalurjik bir bağ (yapışma) ve difüzyon

olmamalıdır.

İş parçasının yapısında bulunan veya iş parçasına gömülmüş olan çok sert bileşikler

(oksitler, karbürler, intermetalik bileşikler vb) kesici takım aşınmasını hızlandırır. Bu tür

partiküllerin çubuk şeklinde ve keskin köşeli olması daha zararlıdır.

İş parçasının yapısında bulunan yumuşak ikincil faz partikülleri ve/veya inklüzyonlar

talaş kırılmasını sağladığından işlenebilirlik açısından faydalıdır. Bunların kesme

mukavemetleri düşük oladuğundan kesme enerjisini düşürürler.

Yüksek termal iletkenlik kesme sıcaklığını düşük tutmaya yardım eder.

İş parçasının ergime sıcaklığının düşük olması, kesme sıcaklığının takımın

yumuşamasına veya iş parçasına etkileşimeine sebep olan sıcaklığın altında kalmasını

sağlar.

MİKROYAPI VE İŞLENEBİLİRLİK İLİŞKİSİ

Mikroyapı Bileşenleri Knoop Sertlik (100-gr)

Grafit 15-40

Ferrit 215-270

Perlit 300-390

Steadite 600-1200

Karbür 1000-2300

Bazı mikroyapı bileşenleri sertlik ve işlenebilirliği ters yönde etkiler.

Dökme demirlerde mikroyapı bileşenlerinin sertlikleri aşağıdaki

tabloda verilmiştir.

Dökme Demirler

Ferritin yüzdesi azalması ve perlitin yüzdesi arttmasıyla tornalama,

frezeleme ve delme gibi talaş kaldırma işlemlerinde takım ömrü azalır.

Ayrıca ne kadar daha ince perlit yapısı mevcutsa takım ömrü o kadar

düşük olur.

Dökme Demirler

Gri dökme demir ve beyaz dökme demirlerin mikroyapıları

Küresel grafitli ve temper dökme demirlerin tavlanmış mikroyapıları

tamamen ferrit matrisinden oluşmakta olup gri dökme demirle

karşılaştırıldığında nispeten yüksek hızlarda işlenebilirler.

Dökme Demirler

Temper dökme demirlerin mikroyapısı.(500X).

Küresel grafitli dökme demirlerin mikroyapısı.(500X).

Dökme demirlerde olduğu gibi farklı bileşimlerdeki çelik alaşımlarının

mikroyapısı, işlenebilirlik üzerinde önemli bir rol oynamaktadır.

Çelikler

Dövme çeliklerin mikroyapısı.(500X).

Çelikler

Tavlanmış düşük ve orta karbonlu çeliklerde ferrit oranı arttığında

takım ömrü artar.

Kükürt ve kurşun gibi elementler mekanik özellikleri olumsuz yönde

etkilesede işlenebilirliği artırır. Kısa ve geniş inklüzyonların

mikroyapıda bulunması ve homojen dağılması istenir.

Orta karbonlu çeliklerde küresel form mükemmel takım ömrü sağlar

ancak yüzey kalitesini kötü yönde etkiler.

Widmanstatten yapısının işlenebilirliği, tokluğu ve sünekliği zayıftır

ve bu nedenle Widmanstatten yapısına sahip çeliklere talaşlı şmalat

öncesi tavlama veya normalizasyon işlemleri uygulanır.

300 ve 400 HB seviyelerinde sertliğe sahip su verilmiş ve

temperlenmiş çelikler, düşük sertliğe sahip tavlanmış ve normalize

edilmiş çeliklere göre işlenebilirliği zordur.

Çelikler

Çelikler

Çelikler

Çelikler

Alüminyum alaşımlarının çoğunluğu çok yüksek hızlarda

işlenebilirliğe sahiptirler ve bu nedenle takım ömründe sınırlama

yoktur. Ancak 380 ( % 8,5 Si) ve 390 (% 17 Si) gibi yüksek silis

içeriğine sahip alaşımlar takım ömrünü etkiler.

Alüminyum Alaşımları

a) İğnemsi olan yapı silistir ve abrasiv aşındırı etkiye sahip olduğu için

takım ömrünü etkiler, b) Yüksek silisli alaşımlarda silis yapısını çok

ince bir şekilde dağıtmak için % 0,85 demirle kontrol edilen ve

sodyum prosesi ile işlenebilirliği artırılan 380 alüminyum alaşımı.

(a) (b)

TAKıM MALZEMELERI

Takım Çelikleri,

Stellitler,

Sinterlenmiş Karbürler,

Seramikler,

Elmaslar,

Taşlama Malzemeleri.

TAKıM ÇELIKLERI

Bu grubu oluşturan karbon çelikleri, alaşımlı çelikler, yağ çelikleri,

hava çelikleri ve hız çelikleri sertliklerini sertleşme yolu ile kazanırlar.

Çelik bileşiminde yaklaşık % 2’ye kadar karbon içeren bir demir

karbon alaşımıdır. Sertleştirme, malzemenin ısıtılmasına ve yüksek bir

hızla soğutulmasına dayanan bir ısıl işlemdir. Isıtma, ötektoit altı

çelikler (C<%0,8) için A3, ötektoit üstü çelikler (C>%0,8) için A1

sıcaklığının üstünde (A3+50°C veya A1+50°C) yapılır. Soğutma kritik

soğutma hızından daha büyük bir hızda gerçekleşir.

Karbonlu Takım ÇelikleriKarbonlu takım çelikleri 750 ve 835°C arasındaki sıcaklığa ısıtmayla

ve oda sıcaklığına hızlı soğutmayla sertleşir. Yavaş soğutulmuş takım

çeliğinin sertliği 200 HV’den düşüktür. Su vermeden sonra sertlik 950

HV artar.

Karbonlu Takım ÇelikleriÇok yüksek sertlik artışı martenzit olarak bilinen bir yapı oluşturmak

için atomların yeniden düzenlenmesinin sonucudur. Martenzitin

karakteristik yapısı iğnemsidir.

a) Karbon Çeliği,

b) Yüksek Hız Çeliği.

Karbonlu Takım Çelikleri200°C’in üzerindeki sıcaklığa yeniden ısıtılırsa (temperleme) karbon

atomları kararsız pozisyonlarını kaybetmeye başlar ve sertlik düşer

ancak temperleme süresi uzadığında veya sıcaklık arttığında süneklik

artar.

Karbon ve yüksek hız çeliğinin 600°C’ye kadar sıcaklıklarda 30

dakika yeniden ısıtmadan sonra sertlik üzerine temperlemenin etkisi.

Alaşımlı Takım ÇelikleriAlaşım elementleri, çeliğe ısıl işlem öncesi ve sonrası mekanik,

fiziksel ve kimyasal özelliklerini ve ısıl işlem sırasındaki davranışını

geliştirmek amacı ile katılırlar. Bu gruba giren takım malzemelerinde

karbonun yanısıra krom (Cr), vanadyum (V), tungsten (W), molibden

(Mo) ve manganez (Mn) bulunur.

Hız Çelikleri

Hız çelikleri, yüksek miktarda alaşım elementleri içeren asil

çeliklerdir. Bunların içerdiği alaşım elemtlerinin toplam miktarı,

ağırlık oranı olarak %30’a yaklaşır. Alaşım elementi olarak karbondan

başka krom, tungsten, molibden, vanadyum ve kobalt kullanılır.

Kimyasal Bileşim % Simgenin

açıklaması

Simge DIN standardına

göre Malzeme No

W Cr Mo V Co C

S 3-3-2-10 3333 3 4 2,65 2,35 - 0,95

S 2-9-1 3346 2 4 9 1,0 - 0,80

S 6-5-2 3343 6 4 5 2,0 - 0,85

S 6-5-3 3344 6 4 5 3 - 1,2

S 6-5-2-5 3243 6 4 5 2 5 0,85

S 10-4-3-10 3207 10 4 3,5 3,5 10 1,25

S 12-1-2 3318 12 4 0,85 2,5 - 0,85

S 12-1-4 3302 12 4 0,85 4,0 - 1,3

S 12-1-4-5 3202 12 4 0,85 4,0 5 1,4

S 18-0-1 3355 18 4 0,5 1,0 - 0,75

S 18-1-2-5 3255 18 4 0,85 1,5 5 0,80

S 18-1-2-10 3265 18 4 0,85 1,5 10 0,75

S-Hız çeliği

Rakamlar yüzde

olarak

W, Mo, V, Co gibi

alaşım miktarlarını

göstermektedir.

Örneğin

S 12 – 1 – 4 – 5

%5 Co

%4 V

%1 Mo

%12 W

İşlenen Malzeme

Çelik Dökme D.

ve Çeliğin

İşl.

Döküm ve Sert

Döküm

Hafif

Metaller

Plastikler

Torna ve

planya

kalemleri

3265, 3255,

3207

3202, 3207 3202, 3207 3302 3302,3202

Profil torna

kalemi

3207, 3302 3302 3343 3318 3318

Daire testere 3255, 3243 3343, 3302 3302 3302 3302

Freze çakısı 3207, 3255 3343, 3302 3343, 3302 3302, 3318 3302, 3343

Dişli freze

çakısı

3343, 3302 3343, 3302 3302, 3343 3302, 3343

Matkap ucu 3346, 3343 3346, 3318, 3343 3318 3318, 3343

Rayba 3302, 3318 3302 3302, 3318 3302

Kılavuz 3343, 3318 3318 3333 3333, 3343, 3318

HSS veya SS çelikleri olarak bilinen bu çeliklerin DIN standartlarına

göre simgelenme tarzı ve kullanılma alanları aşağıda gösterilmiştir.

StellitlerBileşimlerinde bir miktar demir ve karbon içermelerine karşın demir

olmayan metalik alaşımlardır, bunlar bir tür kobalt, krom ve tungsten

alaşımlarıdır. 60...62 HRC sertliğine sahip, aşınmaya dayanıklı ve

çalışma sıcaklığı 800°C civarında olan bu malzemeler ancak döküm ve

taşlama yolu ile işlenebilirler.

Avrupa da sert metal adını taşıyan sinterlenmiş karbürler, bağlayıcı

malzemeleri kobalt (Co), titan (TiC) ve tantal (TaC) karbürlerinden

sinterleme yolu ile elde edilen malzemelerdir.

Sinterlemiş Karbürler

Matris (Co)

WC

Seramikler, ana malzemesi alüminyum oksit olan ve sinterleme yolu

ile imal edilen malzemelerdir. Porozitesi %2’den daha az olan

Al2O3’in yoğunluğu yüksek, en yüksek sertliğe sahip, yüksek

sıcaklığa ve aşınmaya karşı çok dayanıklı olan ve yüksek kesme

hızlarında kullanılabilen seramiklerin darbe ve eğilme mukavemetleri

çok düşüktür. Bu nedenle ince veya çok ince tornalama gibi işlemlerde

kullanılabilirler.

Seramikler

Elmaslar

En sert malzeme olan elmas, sıcaklığa ve aşınmaya karşı çok dayanıklı

fakat çok kırılgan ve pahalı bir malzemedir. Kırılgan olduğu için ince

veya çok ince talaş kaldırma işlemlerinde kullanılır. Elmas takımlar

çok yüksek sertliklerinden dolayı abrasif aşınmanın olduğu şartlar

altında karbürler ve oksitlerden daha düşük aşınma hızı ve daha uzun

takım ömrüne sahiptirler.

Takım malzemesi olarak, kıymetli taşlardan ayrı bir grup oluşturan

sanayi elmasları kullanılır. Bunlar pratikte tek parça, çok kristalli

elemanlar veya toz şeklinde uygulanır.

Elmaslar

Çok kristalli elmas takımın a) 25 m tane boyutlu, b) 2 m tane

boyutlu dağlanmış mikroyapıları.

Farklı sertlik değerlerinde olan çeşitli iş parçalarının

işlenebilirliği için takım malzemesi seçimi

TAŞLAMA TAŞLARı

Taşlama taşları; organik veya inorganik maddelerin

birarada tuttuğu aşındırıcı partiküllerden oluşan ve

taşlama, honlama, lepleme vb. işlemlerde kullanılan

çeşitli biçimlere sahip kesme takımlarıdır.

AŞıNDıRıCı PARTIKÜLLER

• Aşındırıcı Tipleri

Alüminyum Oksit

Silisyum Karbür

Kübik Boron Nitrür (CBN)

Sentetik Elmas

AŞıNDıRıCı PARTIKÜLLERAşındırıcı partiküllerin sertleştirilmiş çeliğe göre

sertlik değerleri.

TAŞLAMA TAŞı SEÇIMI• Aşındırıcı seçimi iş parçasına ve sertliğine bağlıdır

• 40 HRC üzerinde çeşitli aday aşındırıcılar vardır. 58 HRC

sertliğine kadar düzenli ve gevrek alüminyum oksit karışımı

kullanılır. 58 HRC sertliğinin üzerinde ise gevrek alüminyum

oksitler popülerdir.

KESME SIVILARIAkışkan bir sıvı kullanılmasının başlıca amacı, takım üzerinde bir

soğutucu ve/veya yağlayıcı olarak hareket etmesidir. Soğutma ile

kesme sırasında oluşan ısıyı çevreye ileterek ısı miktarını azaltmak;

yağlama ile de takımla talaş ve takımla işlenen yüzey arasına nüfuz

ederek sürtünmeyi azaltmak ve takımın aşınmasını önlemektir. Kesme

sıvıları bir çok amaçlar için kullanılır:

Takım, iş parçası ve makinayı aşırı sıcaklıktan ve şekil

değiştirmelerden korumak,

Takım ömrünü uzatmak,

Yüzey kalitesini iyileştirmek,

Kesme bölgesinden talaşın uzaklaşmasını kolaylaştırmak.

Genel olarak kesme sıvıları emülsiyon yağları, kesme yağları ve

kimyasal veya sentetik kesme sıvıları olmak üzere üç gruba ayrılabilir.

KESME SIVILARIİş Parçası

İşlem Yöntemi Düşük karbonlu

çelikler

Orta karbonlu

çelikler

Yüksek karbonlu

ve alaşımlı

çelikler

Paslanmaz ve

ısıya dirençli

alaşımlar.

Taşlama Çözülebilir yağ, yarı sentetik veya kimyasal taşlama sıvısı

Tornalama Genel amaçlı, çözülebilir yağ, yarı

sentetik veya sentetik sıvı.

Aşırı basınç çözülebilir yağ, yarı

sentetik veya sentetik sıvı.

Frezeleme Genel amaçlı veya

yağlı, çözülebilir yağ,

yarı sentetik veya

sentetik sıvı.

Aşırı basınç

çözülebilir yağ,

yarı sentetik veya

sentetik sıvı.

Aşırı basınç

çözülebilir yağ,

yarı sentetik veya

sentetik sıvı.

Delme Yağlı veya aşırı

basınç çözülebilir

yağ, yarı sentetik

veya sentetik sıvı.

KESME SIVILARI

Tornalama (a), frezeleme (b,c) ve taşlama işlemi (d) ile ilgili olarak

kesme sıvılarının uygulaması. Tornalama ve frezelemede çok iyi sonuç

veren iki jet kullanılmıştır.

KAYNAKLAR

İTÜ Metalruji ve Malzeme Müh. Talaşlı İmalat Ders

Notlar

Sakarya Üniversitesi Metalurji ve Malzeme Müh.

Talaşlı İmalat Ders Notları