sylvie rosenberg

Institut

Académiquement

Affilié www.pointdappui-ufp.fr

Πανεπιστηµιακό ∆ίπλωµα εφαρµογής της σωµατο-

ψυχοπαιδαγωγικής στη συνοδεία στρες, πόνου και άλγους.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΟ-ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ

ΣΤΗ ΣΥΝΟΔΕΙΑ ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

_______________________________________________________________

«Λεκτική συνοδεία»

Sylvie Rosenberg

Απομαγνητοφωνημένες σημειώσεις

Αθήνα Νοέμβριος 2009

Diplôme d’Université Sylvie Rosenberg

_______________________________________________________________________________________________________

Αποµαγνητοφώνηση: Μάκης, Γιάννα, Σπύρος Σελ:2 από 129

1η Ηµέρα

Πέµπτη 12 Νοεµβρίου 2009


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Θα κλείσουμε 5' τα μάτια για να γίνει ένας μικρός απολογισμός του πώς είσ-

τε!

Μόνο ένας απλός απολογισμός! Μην κλειστείτε για να ψάξετε ούτε να νιώσετε ούτε

να δείτε κάτι!

Δηλαδή μένετε ακριβώς έτσι όπως είστε και απλά έχετε τα βλέφαρα κλειστά!

Μην παίρνετε κάποια ιδιαίτερη θέση!

...απλά κλείνετε τα μάτια! ...τίποτα παραπάνω!

...ήδη αισθανθείτε αν είστε εδώ μαζί με μένα

...ή βρίσκεστε κάπου αλλού.

Είναι ενδιαφέρον αυτό γιατί όταν έχετε έναν ασθενή που έρχεται, είναι συχνά εκεί

που έχει όλες αυτές τις ιστορίες και τα προβλήματα.

Λοιπόν τί θα κάνουμε για έχουμε έναν ασθενή με τον οποίο θα μπορέσουμε να μι-

λήσουμε πραγματικά στη βάση του αισθητού.

θεωρείτε προς το παρόν ότι είστε σε μία σχέση ηρεμίας, ησυχίας με τον εαυτό σας;

...ίσως ναι για μερικούς, λιγότερο για κάποιους άλλους και για άλλους καθόλου.

Πάρτε το χρόνο ώστε να φτάσετε σ' αυτό!

... .. .

...πώς είναι η σιωπή;

...είναι ενοποιημένη ή κομματιασμένη;

Είστε εκεί για να την υποδεχθείτε;

Μέσα σας υπάρχει σιωπή ...ή όχι;

Αφήστε να χτιστεί η ενότητά μας ...η ενότητα του καθενός με τον εαυτό του ...και η

ενότητα με την ομάδα.

... .... ... ... .. .

Το σώμα σας σάς φαίνεται απλά ένα σώμα ή νοιώθετε ότι είστε πλήρως αυτό το

σώμα;

Είναι ένα σώμα που σας συγκινεί; ...σας αγγίζει;

Δέχεστε το άγγιγμα ή όχι;

... .. .

Αφήστε τώρα να έρθει η καρδιά σας.

Αν δεν έρχεται, δεν πειράζει! Είναι ένας απολογισμός αυτό που κάνουμε.

Όταν δε νοιώθουμε την καρδιά μας ένα κομμάτι του αισθητού δεν είναι παρόν.

Αφήστε να γίνει αυτό στην καρδιά!

... .. .

Η σκέψη σας είναι συντονισμένη με την καρδιά σας ή το καθένα ζεί σε διαφορετι-

κούς κόσμους;

Από ποιόν κόσμο μιλάτε; ...από ποιόν κόσμο σκέπτεστε;

Απλά θέτετε στον εαυτό σας το ερώτημα! Μην τον (επι)κρίνετε!

Ο καθένας κάνει ό,τι μπορεί! ...πραγματικά κάνουμε ό,τι μπορούμε!

... .. .

Είστε ανοιχτοί στο μέλλον;

...στην καινοτομία;

...στο να αναπτύξετε τις ικανότητές σας;

...στο να αναπτύξετε τις δυνατότητές σας;

αρχίζουμε να είμαστε όλοι μαζί. ...απλά αρχίζουμε!

Καταλαβαίνετε; ...υπάρχει ένα πεδίο που είμαστε ευτυχείς που ξαναβρισκόμαστε

μαζί. ...κι εγώ είμαι ευτυχής που σας ξαναβρίσκω.

Αλλά την ίδια στιγμή είναι δυνατόν να υπάρχει ένα πεδίο όπου δε βρισκόμαστε ό-

λοι μαζί.

Είναι όπως σε μια ορχήστρα που κάθε όργανο πρέπει να εναρμονιστεί με τα άλλα

ώστε να υπάρχει αρμονία στο σύνολο.


_______________________________________________________________________________________________________


Κάθε ένας μας είναι θεμελιώδης, όπως το κάθε όργανο (στην ορχήστρα) είναι θεμε-

λιώδης, δεν υπάρχει ένα όργανο που είναι πιο σημαντικό από τα άλλα.

Κάθε ένας μας είναι υπεύθυνος για την αρμονία του συνόλου.

Οκ! ωραία προς το παρόν!

Σας κάνει καλό;

Βλέπετε; αυτό ήταν η πρώτη είδηση της πληροφοριακής κατευθυντικότητας (ΠΚ).

Η ΠΚ είναι μια παιδαγωγική επιλογή του θεραπευτή ανάλογα με το τί υπάρχει ως

έλλειψη.

Γνωρίζετε ότι συνήθως ξεκινάω την πρώτη μέρα κάνοντας θεωρία. Τώρα όμως αυτό

το πρωί, ένιωσα ότι η δομή υποδοχής είχε κάποιες ελλείψεις. Άρα αυτό σημαίνει ότι το ά-

τομο που έχω μπροστά μου και μιλάμε δεν είναι στο κατάλληλο επίπεδο, ώστε να λάβει την

παιδεία που θέλω να του δώσω. Αυτό δε σημαίνει ότι όλα τα άτομα σ' ένα γκρουπ δεν είναι

συντονισμένα αλλά αρκεί ένα ή δύο άτομα για να αποσυντονιστεί το γκρουπ. Βέβαια όταν

είστε με έναν θεραπευόμενο δεν είναι και τόσο δύσκολο διότι εκείνος είτε θα είναι συντο-

νισμένος είτε όχι. Άρα κάνετε μια δουλειά συντονισμού, ώστε να βρεθεί και ο θεραπευόμε-

νος στον τόπο μέσα στον οποίο θέλετε να επικοινωνήσετε! Αλλά με ένα γκρουπ είτε θα

πρέπει να φάω όλο το πρωινό για να κάτσω να συζητήσω τα προβλήματα του καθενός ,

δηλαδή πού “κολλάει”, τί δεν πάει καλά... και ακόμα δεν είναι καθόλου σίγουρο, μιλώντας

ένα ολόκληρο πρωί για τα προβλήματα, ότι θα πάνε τα πράγματα καλύτερα. Ίσως ακόμα ότι

μπορεί να χειροτερέψουν! ...δεν είναι κι αυτό σίγουρο αλλά... Λοιπόν η πληροφορική κατε-

υθυντικότητα είναι το να δημιουργήσεις τις συνθήκες ώστε το γκρουπ να ενοποιηθεί, χωρίς

να ψάχνεις τα αίτια.

Βέβαια υπάρχουν και άλλες πιθανότητες συντονισμού αλλά εγώ διάλεξα αυτή, έτσι

ένοιωθα, ...πχ θα μπορούσαμε να κάνουμε κίνηση.

Τώρα αρχίζουμε να είμαστε καλύτερα, δεν βρίσκετε;

Δεν ψάχνουμε να βρούμε κάποιο επίπεδο μεγάλου βάθους. Αυτό που ψάχνουμε εί-

ναι απλά και μόνο να υπάρξει μια ενοποίηση.

Αυτό είναι η εξαιρετική ιδιαιτερότητα της ΠΚ. ...είναι ότι ο θεραπευτής δημιουργεί

τις συνθήκες, το πλαίσιο της εμπειρίας, από το οποίο ξεκινώντας, θα μπορέσουμε να μιλή-

σουμε με το άτομο.

Σας είπα μόνο μερικά λόγια. Δε θα μιλήσουμε τώρα για την ΠΚ αλλά με αφορμή αυ-

τό που συνέβη, σας είπα κάποια πράγματα.

Λεκτικός διάλογος(ΛΔ)

Sylvie: Με ορισμένους από εσάς έχω κάνει μάθημα σχετικά με το λεκτικό διάλογο

...με κάποιους άλλους όχι.

Λοιπόν θα προσπαθήσουμε να αφομοιώσουμε το σεμινάριο έτσι ώστε να είναι εν-

διαφέρον για όλους και κυρίως θα κάνουμε πολύ πρακτική. Διότι πιστεύω ότι δεν είναι εύ-

κολο να διεισδύσει κανείς, κυρίως πρακτικά σ'αυτό το θέμα του λεκτικού διαλόγου (ΛΔ) και

της ΠΚ. Ένα πράγμα είναι να το καταλάβει κανείς θεωρητικά και ένα άλλο όμως είναι όταν

το εφαρμόζει πρακτικά.

Είναι πράγματι μια ιδιαίτερη τοποθέτηση μέσα στον εαυτό μας. Δεν είναι θέμα να

πει κανείς “θα εφαρμόσω στην πρακτική μου όλα αυτά”. Είναι το να νοιώσει κανείς πραγ-

ματικά μέσα του ότι αυτή η τοποθέτησή του είναι κάποια δεδομένη στιγμή και η σωστή. Γι'

αυτό χρειάζεται πολύ πρακτική ώστε τουλάχιστον ο καθένας από εσάς, τουλάχιστον μία


_______________________________________________________________________________________________________


φορά σ' αυτό το σεμινάριο να νοιώσει ότι έχει πετύχει τη σωστή τοποθέτηση, την κατάλλη-

λη γι' αυτό το θέμα. Διότι μπορούμε κάλλιστα να εφαρμόσουμε όλες τις αρχές χωρίς στην

πραγματικότητα να είμαστε στην κατάσταση της ΠΚ. Γι' αυτό θα ήθελα να κάνουμε πολύ

πρακτική εφαρμογή. Θα εισηγηθώ πολλούς διαλόγους, για να μπορέσετε να δείτε πώς

πραγματικά λειτουργεί. Θα σας βάλω εσάς τους ίδιους να κάνετε πρακτική για να το εμπε-

δώσετε. Εκτός αυτού σε θεωρητικό επίπεδο θα σας μιλήσω εν τάχη, για ορισμένες συνεν-

τεύξεις-διαλόγους βασισμένες σε εμπειρικά δεδομένα που γνωρίζετε ήδη. Από τους

Rogers, Vermersch, Gendlin. Και αυτό μ' ένα στόχο να τα βάλουμε σε αντιπαράθεση με τη

ΣΨΠ ώστε να καταλάβετε ποιά είναι η ιδιαιτερότητα της μεθόδου μας.

Θα βάλουμε σε θέση τα σημεία σύγκλισης και τα σημεία απόκλισης. Δηλαδή με πο-

ιόν τρόπο συγκλίνουμε με ορισμένες από αυτές τις μεθοδολογίες και σε ποιά σημεία έχου-

με διαφορετική τοποθέτηση. Αυτό δε σημαίνει ότι η δική μας η δουλειά είναι η ιδανική και

όλα τ' άλλα είναι χάλια. Σκέφτομαι ότι αφού είστε εδώ, θα πει ότι έχετε επιλέξει αυτό το

είδος δουλειάς και θα ήταν καλό, κάποια στιγμή να ξέρετε πραγματικά τί είναι αυτό που τη

διακρίνει από τις άλλες. ...διότι όλοι οι δρόμοι δεν οδηγούν στη Ρώμη. Ανάλογα με τη φιλο-

σοφία μιας θεωρίας, τόσο τα εργαλεία, όσο και οι στόχοι μπορεί να διαφέρουν. Αν καταλά-

βουμε πράγματι ποιά είναι η φιλοσοφία που στηρίζει κάθε πρακτική, τότε δεν μπορούμε να

λέμε ότι “μπορώ να κάνω οτιδήποτε με οποιοδήποτε λεκτικό διάλογο που στηρίζεται σε

οποιαδήποτε θεωρία, γιατί ούτως ή άλλως θα φτάσω στο ίδιο αποτέλεσμα. Όχι! Δε θα

φτάσει στο ίδιο αποτέλεσμα! Πρέπει να ξέρουμε τη διάκριση. Γι' αυτό θα πρέπει να είναι

σημαντικό για τον καθένα να ξέρει σε βάθος γιατί διαλέγει αυτή τη μέθοδο και όχι μία άλ-

λη. ...και να μη λέει ότι λίγο ως πολύ όλες οι μέθοδοι είναι ίδιες και παίρνω λίγο από τη μία

και λίγο από την άλλη. Από τη στιγμή που κάνετε αυτή τη δουλειά, κάνετε ΜΟΝΟ αυτή τη

δουλειά! Γιατί με άλλα εργαλεία θα οδηγηθείτε σε διαφορετικό αποτέλεσμα.

Αυτό που θέλω να σας ρωτήσω είναι αν διαβάσατε το κείμενο που σας δόθηκε.

Θα ήθελα να πάρουμε λίγο χρόνο τώρα για να συζητήσουμε αν έχετε παρατηρήσεις

ή ερωτήσεις! ...είναι εν γνώση μου ότι είναι λίγο περίπλοκο. ...αλλά ακριβώς γι' αυτό το λό-

γο θα πρέπει να σας δημιουργήσει ερωτήματα. Ο λόγος που με έκανε να σας το δώσω νω-

ρίτερα για να το διαβάσετε, είναι να σας κάνω να σκεφτείτε γι' αυτά και να συζητήσουμε

για τις απορίες που σας γεννήθηκαν. Δηλαδή να μην είμαι μόνο εγώ που σας δίνω πληρο-

φορίες κι εσείς να μην έχετε συλλογιστεί καθόλου πάνω στο θέμα.

- Αυτή η πληροφοριακή κατευθυντικότητα είναι να δημιουργήσει ο θεραπευτής

ένα συντονισμό- ένα κούρδισμα με τον εαυτό του και στη συνέχεια ένα

κούρδισμα με τον θεραπευόμενο.

Sylvie: Το είπα το πρωί αυτό.

Στην πραγματικότητα το να δημιουργήσει κανείς αυτές τις συνθήκες είναι εγγενές

μέρος αυτής της ΠΚ.

Είναι μια ενδιαφέρουσα ερώτηση γιατί αυτό που γίνεται πριν είναι μέρος της ίδιας

της διαδικασίας της ΠΚ.

Υπάρχει κάτι που σας φάνηκε πιο ενδιαφέρον ή που σας γέννησε ερωτήσεις;

- Διάβασα το κείμενο και προσπάθησα να συγκρίνω τις τρεις μεθόδους ( Rogers,

Vermersch, Gendlin). Αν με ρωτούσατε αν μπορώ να βρω διαφορές μεταξύ τους,

θα έλεγα όχι. ...γιατί έκανα focus μόνο σ' αυτό που με ενδιέφερε, δηλαδή τη

μέθοδο του Danis. Ήταν λίγο μονόπλευρο το διάβασμα. Αυτό το κείμενο με


_______________________________________________________________________________________________________


ταξίδεψε πολύ πίσω στο παρελθόν, διότι είναι ένα αντικείμενο που το έχω

διδαχθεί πάρα πολύ καιρό πριν στην Αίγινα μ' εσένα και τώρα γίνονται με πολύ

ωραίο και θα έλεγα ταχτοποιημένο τρόπο. Μπορεί η λέξη “ταχτοποιημένο” να

παραπέμπει σε κάποιο καλούπι και αυτό δε μ' αρέσει , γιατί πιστεύω ότι αυτή η

μέθοδος δεν μπορεί να μπει σ' ένα πλαίσιο (καλούπι). Παρ' όλα αυτά αυτό το

κείμενο μ' έκανε να αναπολήσω με έναν πολύ ωραίο τρόπο αυτό που έχω ζήσει

και συνεχίζω να ζω μέσα από τη μέθοδο. Μ΄ έκανε να συνειδητοποιήσω ότι έχω

την ικανότητα να εξελίσσομαι. ...αυτό συνέβη και με το σεμινάριο του Christian

και της Nadine και τώρα περιμένω από σένα κάτι διαφορετικό που θα με

βοηθήσει να εξελιχθώ ακόμα.

Sylvie: Φυσικά και μπορεί να τυποποιηθεί αυτή η μέθοδος! Είναι τυποποιημένη!

Αυτό είναι το αξιοσημείωτο! ...ότι είναι μια μέθοδος που έχει πολλαπλές όψεις.

- Ίσως τα εργαλεία της μεθόδου να είναι τυποποιημένα, ...να μπει σε ένα

μοντέλο.

Sylvie: Όλες οι έννοιες προέρχονται από την πρακτική. Δεν έχουμε μία θεωρία πριν

η οποία μετά φέρει την πρακτική! ...είναι το αντίθετο. Το γεγονός ότι τη βάζουμε σ' ένα

μοντέλο την κάνει να γίνεται πιο ξεκάθαρο στο κεφάλι μας. Είναι, πχ όπως όταν κάνουμε

δια χειρός αγωγή. ...και δεν έχουμε ιδέα από ανατομία. Θα κάνουμε κάτι πολύ γενικό

...πολύ “φλου”. Για τις έννοιες της μεθόδου είναι το ίδιο πράγμα ...ό,τι δεν τυποποιείται,

δεν έχει ένα πεδίο γλιστρήματος και μένει “φλου” στο κεφάλι μας. Το ίδιο και με την πρακ-

τική, θα το εφαρμόζαμε με έναν τρόπο “φλου” και θα χάναμε σε αποτελεσματικότητα. Ό,τι

δεν έχουμε καταλάβει με τρόπο ξεκάθαρο παραμένει ασαφές ...τόσο στην αγωγή δια χειρός

όσο και στο διάλογο. Δεν είναι χωρίς λόγο που κατηγοριοποιούμε όλες τις έννοιες της με-

θόδου, διότι η επίδραση της κατηγοριοποίησης βοηθά στην αποτελεσματικότητα. Παραμέ-

νει διαισθητική αυτή η προσέγγιση.

Υπάρχουν αρκετοί που αντιστέκονται στη διαμόρφωση εννοιών και προτιμούν να

έχουν μια περισσότερο διαισθητική προσέγγιση. Αυτοί όμως παραμένουν λιγότερο αποτε-

λεσματικοί σε γενικές γραμμές.

- Ακόμα κι αν τυποποιούνται οι έννοιες ή τα εργαλεία, είναι υποκειμενικός ο

τρόπος που βιώνει το καθετί, ο κάθε άνθρωπος μέσα στη μέθοδο. Στη συνέχεια

εξελίσσεται και ο τρόπος που ο καθένας από εμάς βιώνει και αντιλαμβάνεται τη

μέθοδο. Οπότε πάλι δεν είναι τυποποιημένη η μέθοδος με την κλασική έννοια.

Sylvie: Είμαι σύμφωνη μαζί σου! Ευτυχώς! ...αλλιώς αυτό θα σήμαινε ότι και το Εί-

ναι μας θα μπορούσε να τυποποιηθεί επίσης.

Φυσικά είναι η μέθοδος που τυποποιείται αλλά η σχέση μας με τη μέθοδο είναι εν-

τελώς προσωπική. Είναι αυτό το θέμα, το οποίο έχει να κάνει με την υποκειμενικότητα που

υπάρχει στην εργασία μου. Στη δουλειά μας η γνώση που αντιμετωπίζουμε είναι μία γνώση

επαφής, σχέσης. Αυτό σημαίνει ποιά είναι η επαφή που εγκαθιστούμε μέσω της εμπειρίας

που ζούμε με το σώμα μας. Αυτή η ποιότητα της επαφής είναι που θα δώσει νόημα στην

εμπειρία.

Δεν είναι παρά το γεγονός ότι δίνουμε ή δε δίνουμε αξία στην εμπειρία μας.


_______________________________________________________________________________________________________


Η εμπειρία του αισθητού είναι η πιο όμορφη εμπειρία που μπορεί να έχει ο άν-

θρωπος. Αυτό είναι η προσωπική μου άποψη!

Λοιπόν τί κάνει ώστε αυτή η εμπειρία, που κατά τη γνώμη μου είναι η καλύτερη

που μπορεί κανείς να έχει, να είναι άγνωστη σε πάρα πολύ κόσμο! Μπορεί να έχει αξία για

κάποιους αλλά να μην κάνουν τίποτα γι' αυτό. Και εδώ έχει να κάνει το θέμα της σχέση που

έχει ο καθένας με κάτι, για το οποίο μίλησε η Αλεξάνδρα.

Εδώ παρεμβαίνει η υποκειμενικότητα. Τί είναι αυτό που κάνει ώστε το ίδιο πράγμα

που βιώσαμε σήμερα το πρωί για παράδειγμα κατά το διαλογισμό, να είναι διαθέσιμο για

όλους; Τί κάνει να το αισθανθούν κάποιοι σε βάθος και καλά και ορισμένοι να το αισθαν-

θούν λιγότερο ή όχι καλά; Τί κάνει γι' αυτούς που το αισθάνθηκαν, κάποιοι απ' αυτούς να

δίνουν κάποιο νόημα σ' αυτό που αισθάνθηκαν και κάποιοι να μη δίνουν; Τί κάνει γι' αυτο-

ύς που έδωσαν νόημα, για κάποιους να συνεχίζει αυτό και να τους κάνει να συλλογίζονται

και για άλλους να σταματάει εκεί; Είναι ακριβώς γι' αυτό που δημιουργήσαμε το διάλογο

της ΠΚ. Καταρχήν για να τραβήξουμε την προσοχή στο άτομο σ' αυτό που βιώνει εκείνη τη

στιγμή.

Δεύτερον (από τη στιγμή που έχουμε κατοχυρώσει ότι το άτομο βρίσκεται σε επα-

φή με το βίωμά του πρόκειται) να το κάνουμε έτσι ώστε να δώσει αξία σ' αυτό.

Στη συνέχεια να βεβαιωθούμε ότι θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει αυτό που βιώνει.

...τόσο σε επίπεδο γνωσιακό όσο και σε συμπεριφορικό.

Πρέπει να το κάνουμε έτσι ώστε να χρησιμοποιηθεί η εμπειρία και να γίνει τρόπος

ζωής. Δηλαδή να εξασφαλίσουμε ότι αυτή η εμπειρία του αισθητού μπορεί να μεταφερθεί

και στη ζωή του ανθρώπου. Γιατί υπάρχουν κάποιοι που έχουν το χάρισμα να το κάνουν

αυτό αυθόρμητα, ενώ κάποιοι δεν το έχουν.

Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ένα είδος ευφυΐας του αισθητού, δηλαδή κάνουν

την εμπειρία μέσω του σώματός τους και στη συνέχεια μεταφέρουν αυτή την εμπειρία στη

ζωή τους με έναν καινούριο τρόπο κατόπιν παίρνουν αποφάσεις που τους κάνει ν' αλλάζο-

υν άπειρα πράγματα. Υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι. Υπάρχουν μάλιστα και μεταξύ σας. Όμως

υπάρχουν άλλοι που βιώνουν το αισθητό και παραμένει σε ένα επίπεδο “μη εμπειρίας”.

Αυτό σημαίνει ότι βιώνουν μια εμπειρία “μη μεταμορφωτική” (=που δεν τους “μεταμορ-

φώνει”, δεν τους αλλάζει). Λέω “μη εμπειρία” γιατί δεν μπορούν να δώσουν τον όρο “εμπε-

ιρία” όταν έχουν κάποιο βίωμα και δεν έχει καμία συνέπεια για τη ζωή τους. Δηλαδή μπο-

ρεί να βιώσουν μία στιγμή που μπορεί να είναι μάλιστα και πολύ όμορφη αλλά παραμένει

μια στιγμή που απλά βίωσαν κάτι και δεν έχει επίδραση στην υπόλοιπη ζωή τους.

Καταλάβατε λοιπόν ότι η ΣΨΠ είναι μία μεθοδολογία μεταμόρφωσης του ατόμου.

Δεν αρκεί απλά να εξασφαλίσεις ότι ένα σώμα που υποφέρει, παύει να υποφέρει πια. Αν

και αυτό δεν είναι και λίγο! Εμείς όμως είμαστε πολύ πιο φιλόδοξοι!

Ο στόχος είναι να υπάρχει (reconvertion interieure) πραγματική εσωτερική μετασ-

τροφή του ατόμου.

Άρα γι' αυτό χρειαζόμαστε μια μέθοδο λεκτικής συνοδείας.

Αρχικά στη μέθοδο δε διδασκόταν κανένας διάλογος. Κάναμε αγωγή και σύμφωνα

με την ευκολία και τη διάθεση του εκάστοτε θεραπευτή, γινόταν ένας διάλογος με τον ασ-

θενή αλλά όχι αναγκαστικά διάλογος που είχε σχέση με τη φύση της δουλειάς που είχε γί-

νει πριν. Άλλοι πάλι, δεν κάνανε καθόλου λεκτικό διάλογο.

Εγώ όταν έγραψα το Master (είναι αυτό που έχετε στα χέρια σας), πήρα τρεις πε-

ριπτώσεις λεκτικού διαλόγου που είχαν γίνει από θεραπευτές εκ των οποίων ένας συνόδε-


_______________________________________________________________________________________________________


υε έναν ασθενή για τέσσερα χρόνια. Αυτός ο ασθενής λοιπόν, είπε ότι στα τέσσερα χρόνια

ήταν η πρώτη του φορά που έκανε διάλογο με τον θεραπευτή. Είχε κουράγιο αυτός ο ασθε-

νής! Συνέχιζε να έρχεται διότι ανακουφιζόταν σωματικά αλλά αυτά που ανέφερε σε σχέση

με την εμπειρία του διαλόγου που είχε μετά, ήταν πραγματικά συγκινητικά. Δε σταματούσε

να λέει “τώρα που με ρωτάς, τώρα είναι που συνειδητοποιήσω αυτό/εκείνο/το άλλο που

συμβαίνει, και μέχρι τώρα δε θα μπορούσα να αναφέρω”. Και επί χρόνια πολλά υπήρξαν

θεραπευτές που έκαναν τις συνεδρίες χωρίς να ενσωματώνουν λεκτικό διάλογο. Αυτό δεν

είναι ΣΨΠ. Είναι μια θεραπεία χωρίς αποτέλεσμα. Ο διάλογος είναι πολύ σημαντικό μέρος

της θεραπείας. Έχουμε στα χέρια μας ασθενείς, οι οποίοι είναι ανθρώπινα όντα. ...και μπο-

ρούν και μιλούν! ...και εκφράζονται! Αν δεν μιλάτε μαζί τους, σημαίνει ότι θεωρείτε ότι

έχετε ανθρώπους χωρίς ομιλία που απλά έχουν ένα σώμα. Ένα ολόκληρο μέρος του εαυτού

τους δε ζει. ...ή τουλάχιστον δεν μπορεί να οδηγηθεί στο στόχο που είναι ο δικός μας.

Σίγουρα υπάρχουν πρακτικά προβλήματα αλλά είναι καλύτερα να κάνετε θεραπείες

(δια χειρός) πιο σύντομες και να πάρετε χρόνο για τη συνομιλία. Θα είναι πολύ πιο αποτε-

λεσματικό μακροπρόθεσμα παρά να κάνει μακρές συνεδρίες χωρίς να μιλάει. Αυτό απαιτεί

μια οργάνωση! ...ή μπορείτε να παραμείνετε θεραπευτές που ασχολούνται αποκλειστικά με

το σώμα. Και αυτό είναι σεβαστό. Αλλά θα πρέπει να ξέρετε ότι αν ασχοληθείτε μόνο με το

σώμα, θα υπάρξει ένα ολόκληρο κομμάτι του ανθρώπου που δε θα κινητοποιηθεί.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να το εφαρμόσει κανείς. Εγώ θα σας δώσω έναν τρόπο αλ-

λά θα πρέπει να το προσαρμόσετε. Πχ όταν δουλεύει κανείς με παιδιά είναι διαφορετικό.

Πρέπει να προσαρμοστείτε στο είδος των πελατών που έχει κανείς. Αλλά όπως είπα, είναι

και θέμα μιας συνολικής τοποθέτησης του θεραπευτή. Από τη στιγμή που θα την αποκτήσε-

ι, μετά θα μπορεί να την προσαρμόσει ανάλογα με τη φύση του ασθενή που έχει απέναντί

του.

Σίγουρα το γεγονός να μιλάμε με τον ασθενή είναι ένα είδος δέσμευσης κατά κάπο-

ιο τρόπο, έτσι δεν είναι;

Τί έχετε να πείτε γι' αυτό; τί σκέφτεστε πάνω σ' αυτό;

- Δεν ξέρω αν θα να απαντήσω στο “τί σκέφτομαι πάνω σ' αυτό” αλλά είχα

κάποιες σκέψεις όσον αφορά το αισθητό που μπορεί να δίνουν την απάντηση.

Όταν μιλούσαμε για το αισθητό, μπήκα στην έννοια του αισθητού. Όσο πίστευα

ότι το πλησίαζα αρχικά, μου δημιουργήθηκε μια εντύπωση εγωιστική: αυτό που

έχει το αισθητό είναι το καλύτερο. Στο δρόμο κατάλαβα ότι αυτή η σχέση με το

αισθητό μεταφέρθηκε στον τρόπο που το χρησιμοποιούμε, απομακρύνεται από

το Εγώ μας και μετουσιώθηκε σε τρόπο ζωής σε σχέση με τους άλλους. Δηλαδή

μου δίνει μια ικανοποίηση ότι ο εαυτός μου θα μπορεί να είναι σε μια καλή

κατάστασή για να μπορέσει να μεταδώσει. Οπότε ο εγωιστικός χαρακτηρισμός

που είχα δώσει έσβησε και με άφησε να περπατάω στη μέθοδο πιο ελεύθερα.

...διότι σε κάθε βήμα έβρισκα και άλλες μικρές λεπτομέρειες του αισθητού.

- Σε σχέση με όλα αυτά που συζητάμε τώρα αντιμετωπίζω μεγάλη δυσκολία. Διότι

η δουλειά που κάνω με τη μέθοδο αλλάζει δηλαδή εξελίσσεται. Στην αρχή

ξεκίνησα ως σωματική θεραπεύτρια. Αισθάνομαι ότι αν αλλάζω διαρκώς

απέναντι στους θεραπευόμενους μου (τώρα που μιλάω αυτή τη στιγμή που το

συνειδητοποιώ) είναι σαν να μην είμαι πολύ σοβαρή απέναντί τους. Δηλαδή

κάνω κάτι και μετά από κάποιους μήνες αυτό εξελίσσεται και μετά είναι κάτι

άλλο. Υπάρχουν άνθρωποι πριν τρία χρόνια που τους έκανα θεραπεία και


_______________________________________________________________________________________________________


ανακουφίστηκαν σωματικά και μου στέλνουν άλλους γνωρίζοντας τη δουλειά

που έκανα πριν τρία χρόνια, δηλαδή που ασχολούμουν με τη σωματική

ανακούφιση αποκλειστικά. Αυτοί δεν έρχονται να μιλήσουν. Εγώ πλέον

αναγνωρίζω ότι είναι πολύτιμη η εξέλιξη που γίνεται αλλά χρειάζομαι βοήθεια

για να μεταδίδω κάθε φορά την αλλαγή τη δική μου στο θεραπευόμενο.

Συνειδητοποιώ ότι χρειάζεται παράλληλα και δική μου εσωτερική αλλαγή. Ίσως

χρειάζομαι να συνειδητοποιήσω κι εγώ τί κάνω. Για μένα είναι σημαντικό πώς

με βλέπουν οι θεραπευόμενοι μου. Πώς εγώ τους παρουσιάζομαι! Δηλαδή πώς

να τους πω αυτό που κάνω. Δε μιλάω για μια εικόνα ή για μια εντύπωση αλλά

πραγματικά τί κάνω. Επειδή είναι δύσκολο να παρουσιάσω την αλλαγή,

παραμένω “σωματικός” θεραπευτής, έχω υποστεί μια εξέλιξη χάρη στη δουλειά

που κάνουμε αλλά δεν έχω όρεξη να κάνω μόνο σωματική δουλειά με τον άλλο.

Θέλω λοιπόν να βρω έναν τρόπο για να του παρουσιάσω την αξία του.

Sylvie: Έχει προβλεφθεί αυτό. Γι' αυτό σας μιλάω. Αλλά πιστεύω ότι πολλά μέσα σ'

αυτά που είπες. Καταρχήν η δική σου η θέση είναι σε εξέλιξη αλλά αυτό είναι φυσιολογικό.

Ξέρετε πόσες φορές εγώ άλλαξα τον τρόπο προσέγγισης; Υπάρχει επίσης το αίτημα του ασ-

θενούς. Στην πραγματικότητα οι άνθρωποι που έρχονται πιο συχνά είναι αυτοί που πονούν

σωματικά. Υπάρχουν βέβαια και άνθρωποι που έρχονται κατευθείαν για προβλήματα υ-

παρξιακά. Ίσως δεν είναι προς το παρόν οι δικοί σου πελάτες. Αυτοί έχουν προβλήματα

στην πορεία της ζωής τους. Δεν αισθάνονται καλά έτσι όπως ζουν. Σ' αυτή την περίπτωση

είναι εύκολο να τους πεις ότι θα μιλήσεις μαζί τους. Όταν βέβαια έρχονται μόνο για πόνο-

υς, δηλαδή με ένα συγκεκριμένο αίτημα και δε θέλουν να συζητήσετε τίποτα άλλο, είναι

καλό να προσαρμοστείς στο αίτημά τους. Αλλά σύμφωνα με την εμπειρία μου υπάρχει μια

εξελικτικότητα του ίδιου του ασθενή. Αρχικά έρχεται απλά για να ανακουφιστεί από τους

πόνους αλλά αν σιγά-σιγά τον συνοδέψουμε με λεκτικό διάλογο, το ίδιο το αίτημά του θα

τροποποιηθεί στην πορεία. Θα αρχίσει να μπορεί να εκφράζεται. ...θα αρχίσει να μιλά.

Πρέπει να είναι προσεκτικός κανείς σε σχέση με τον τρόπο που εξελίσσεται το αίτη-

μα του ασθενούς. Γιατί έτσι κι αλλιώς όταν το σώμα πονάει κάπου, μιλάει από μόνο του. Γι'

αυτό μίλησα για τοποθέτηση-θέση. Είναι φυσιολογικό αρχικά να έχουμε μια τοποθέτηση

“σωματική” ...βλέπουμε έναν πόνο και θέλουμε να τον ανακουφίσουμε. Αλλά όπως είπα

ήδη είναι καταπληκτικό να μπορεί να ανακουφιστεί ο πόνος. Και μόνο αυτό είναι πολύ κα-

λό! Αλλά συχνά αυτός ο πόνος είναι ένα σταυροδρόμι στη ζωή του ανθρώπου. Το ότι ήρθε

σ' εσένα ίσως να μην είναι και τόσο τυχαίο. Μπορεί να είναι μια ευκαιρία μεταμόρφωσης

στη ζωή του. Όταν υπάρχει πόνος σημαίνει ότι υπάρχει ακινησία. Όταν κάνουμε ένα ψυχο-

τονικό σσ απευθυνόμαστε συγχρόνως τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική ακινησία.

Συνδέονται, εμπλέκονται μεταξύ τους. Κάθε φορά που λύνουμε ένα σωματικό πόνο υπάρ-

χει μια λύση και σε ψυχικό επίπεδο ακόμα και όταν το άτομο δεν το συνειδητοποιεί. Εγώ

προσωπικά σπάνια είδα πόνο που είναι αποκλειστικά ένας σωματικός πόνος που ήρθε

ξαφνικά. Σίγουρα υπάρχουν περιπτώσεις που θα μπορούσαμε να το εξηγήσουμε καθαρά

ότι οι πόνοι προέρχονται από φυσικό αίτιο αλλά είναι σπάνιο. Πολύ συχνά ο σωματικός

πόνος είναι μια αφορμή για να μπορέσει το άτομο να δει τη ζωή μ' ένα διαφορετικό τρόπο.

Σίγουρα κι εμείς εξελισσόμαστε και καταλαβαίνω πολύ καλά αυτά που είπες. Αλλά κάποια

στιγμή πρέπει κανείς να τολμήσει να αφήσει τον ασθενή του να ενηλικιωθεί. Γιατί συνήθως

όταν τον έχουμε στο κρεβάτι εμείς ελέγχουμε τη θεραπεία. Ο ασθενής άρα δεν μπορεί να

μας “ξεπεράσει” γιατί εμείς ελέγχουμε τα πάντα. Ακόμα κι αν αφεθούμε να οδηγηθούμε


_______________________________________________________________________________________________________


από την (εσ.) κίνηση του ασθενή, κατά κάποιον τρόπο είναι ο θεραπευτής που ελέγχει. Αν-

τιθέτως όταν αρχίζει να μιλά είναι αλλιώς. Δεν είμαστε στο επίπεδο που ο Θεραπευτής κά-

νει και ο θεραπευόμενος αφήνεται στη θεραπεία. Εδώ αυτομάτως όταν έχουμε τον ασθενή

που μιλά, πρέπει να πάρουμε άλλη στάση.

Στην πραγματικότητα είναι η ίδια στάση όπως όταν κάνουμε αγωγή δια χειρός αλλά

μεταφερόμενα στο δια λόγου θεραπεία. Αυτό σημαίνει ότι τα σσ που κάνουμε, γίνονται σε

λεκτικό επίπεδο. Είναι “λεκτικά σσ”. Και η εμπειρία της κίνησης αντί να είναι μια κοινή εμ-

πειρία δια μέσου των ιστών, γίνεται σχεδόν μια κοινή εμπειρία σκέψης. Και σίγουρα ο λό-

γος αναδύεται μέσα από τη σκέψη. Λοιπόν όλη η δυσκολία του διαλόγου είναι να γίνει με

τέτοιο τρόπο ώστε, αυτή η ατμόσφαιρα του “μοιράσματος”, της κοινής εμπειρίας που άρχι-

σε κατά τη διάρκεια της αγωγής δια χειρός, να συνεχίζεται και να την κάνουμε να εξελιχθεί.

Πχ τώρα εγώ που σας μιλώ έχω την ίδια τοποθέτηση όπως όταν κάνουμε αισθητήρια εν-

δοσκόπηση. Αυτό σημαίνει με το ίδιο άκουσμα από αυτό που βγαίνει από εσάς και το ίδιο

άκουσμα από αυτό που αναδύεται από μένα σε σχέση μ' αυτό που είναι μέσα σας. Είναι το

ίδιο πεδίο αλλά μεταφερόμενο στη σκέψη και στο λόγο. Και ίσως να μην είναι και τόσο

δύσκολο, όταν έχετε ανθρώπους που για αρκετό χρόνο δουλεύετε με μια προσέγγιση πε-

ρισσότερο σε σωματικό επίπεδο. Μπορείτε να τους πείτε ότι “τώρα έχουμε δουλέψει καλά

το σώμα και θα ήταν ενδιαφέρον να καταλάβετε καλύτερα περί τίνος πρόκειται και να μπο-

ρέσουμε να μιλήσουμε γι΄ αυτό”. Αυτό είναι και η πραγματικότητα. Ο λεκτικός διάλογος (τη

στιγμή που αρχίζει) είναι η φυσιολογική προέκταση μιας σωματικής προσέγγισης. Συνήθως

αρχίζουμε να μιλάμε όταν το άτομο έχει πρόσβαση στο αισθητό, αλλιώς δε θα βγει και τόσο

αποτέλεσμα. ...μιλάμε για την κίνηση ή για τις επιδράσεις που έχει η κίνηση. Δηλαδή πρέ-

πει ήδη να υπάρχει ένα υλικό πάνω στο οποίο θα μπορέσουμε να μιλήσουμε. Άρα θα μπο-

ρείς να πεις στους ασθενείς σου: “τώρα έχετε φτάσει σε ένα επίπεδο που μπορείτε να βά-

λετε σε λόγια αυτό που συμβαίνει στο σώμα σας και να μπορέσουμε να κάνουμε κάτι γι'

αυτό. Να αρχίσετε να είστε πιο ενεργητικοί, πιο αυτόνομοι μέσα από τη δουλειά που κάνο-

υμε και να μην είμαι μόνο εγώ που δουλεύω. Να μπορέσετε κι εσείς να συμμετέχετε στη

δουλειά που γίνεται”.

Δε χρειάζεται να πεις ότι θα αλλάξεις τρόπο που δουλεύεις! Θα τους πεις ότι έφτα-

σαν σ' ένα επίπεδο που είναι η σωστή στιγμή γι' αυτούς (για να ενσωματώσεις τον λεκτικό

διάλογο).

- Όταν μιλάμε για μια λεκτική υποστήριξη, μιλάμε για υποστήριξη κατά τη

διάρκεια της αγωγής δια χειρός και μετά από αυτή;

Sylvie: Ναι!

- Σε μένα ως θεραπεύτρια έρχονται άνθρωποι που έχουν εύκολη πρόσβαση στο

αισθητό με αποτέλεσμα να αναδύονται αρκετά συναισθήματα, τα οποία

διευκολύνονται μέσα από το λεκτικό διάλογο να συνδεθούν με τη σκέψη, να

υπάρξει νόημα και τότε διευκολύνεται καλύτερα το πέρασμα στην

καθημερινότητα, δηλαδή στη ζωή. Πραγματικά αισθάνομαι τον λεκτικό διάλογο

σαν συνδετικό κρίκο δύο επιπέδων που είναι απαραίτητος για να περάσει

νόημα της ζωής.


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Είναι αυτό που κάνει το σύνδεσμο ανάμεσα στο αντιληπτικό και το γνωσια-

κό.

Αυτό που είναι τρομερό είναι όταν οι άνθρωποι έχουν αλλάξει εντελώς αντίληψη

μέσα στο σώμα τους αλλά συνεχίζουν να σκέφτονται με τον παλιό τρόπο. Δεν μπορείτε να

κάνετε αγωγή σε κάποιον χωρίς αυτό να τον μεταμορφώνει με κάποιον τρόπο. Γιατί δυστυ-

χώς ή ευτυχώς έχουμε πολύ αποτελεσματικά εργαλεία στη μέθοδο, γι΄ αυτό. Αυτό σημαίνε-

ι, όταν κάνουμε θεραπεία σε κάποιον, παύει να είναι το ίδιο άτομο πια. Το πρόβλημα είναι

ότι δεν το γνωρίζει. Αυτό βέβαια από τη στιγμή που εμφανίζεται κίνηση εντελώς μέσα στο

άτομο. Κάποια στιγμή είναι πια δική μας ευθύνη, να μπορέσουμε όλα αυτά τις διαφορετι-

κές διαστάσεις του ανθρώπου να τις εναρμονίσουμε. Από κάποια στιγμή και μετά. Στην αρ-

χή δεν είναι και τόσο πρόβλημα, διότι υπάρχει λίγο κίνηση. Κι αυτό πάλι εξαρτάται, διότι

υπάρχουν πάλι άτομα που μόλις έρχονται σε επαφή με την εσωτερική κίνηση τους πέφτει

υπερβολικό ...όλη αυτή η κίνηση μέσα τους. Δεν εξαρτάται μόνο από εμάς ο τρόπος που το

άτομο θα έρθει σε επαφή με την κίνηση. Γι' αυτό θα πρέπει να είστε έτοιμοι για να τα συ-

νοδέψετε. Χωρίς να μιλήσουμε για το γεγονός ότι τα εργαλεία της μεθόδου προκαλούν επί-

σης αναμνήσεις. Αυτό σημαίνει όταν απελευθερώνουμε σωματικές ακινησίες, συμβαίνει

αρκετά συχνά το άτομο να έχει αναμνήσεις σε σχέση με την ακινησία. Και αν το άτομο δεν

έχει την ευκαιρία να πει αυτό που βίωσε, θα φύγει μ' αυτό μέσα του με τη σκέψη ότι δεν

αξίζει να μιλήσει γι' αυτό και καμιά φορά είναι δραματικό να μην μπορεί να το εξωτερικεύ-

σει.

Λοιπόν πιστεύω ότι αν είναι κάτι που πρέπει να γίνει είναι να θέσουμε την ερώτηση

στο θεραπευόμενο: “μήπως είχατε αναμνήσεις που αναδύθηκαν; ή εικόνες;”. Τουλάχιστον

αυτό! Αυτό είναι επείγον να γίνει.

Είναι άνθρωποι που θα το πουν έτσι κι αλλιώς από τη στιγμή που έχει ξεχειλίσει

μέσα τους και μπορεί να αρχίσουν να κλαίνε.

Υπάρχουν άλλοι που θα σφιχτούν, δε θα πουν τίποτα, δε θα σκεφτούν ότι είναι ο

χώρος που μπορούν να μιλήσουν γι' αυτά και θα φύγουν. Και την επόμενη φορά θα έρθουν

και δε θ' αφήνονται καθόλου και δε θα καταλαβαίνετε γιατί.

- Σε μια δική μου πελάτισσα είχε βγει πόνος δυνατός στην καρδιά, χωρίς να

υπήρχε πριν. Ήταν τόσο μεγάλη η έκπληξη την οποία ένοιωσε, γιατί πονούσε

τόσο πολύ η καρδιά γι' αυτό το θέμα το οποίο την αφορούσε και μέσα απ' το

λεκτικό διάλογο πήρε απόφαση ν' αλλάξει όλη τη στάση της απέναντι σ' αυτό το

θέμα που την απασχολούσε, διότι δεν ήθελε να συνεχίσει να πονάει η καρδιά

της έτσι. Και πράγματι άλλαξε και όλα άλλαξαν στη ζωή της και κάθε φορά που

έχει ένα πρόβλημα σε σχέση με αυτό το θέμα κάνουμε μια συνεδρία σε επαφή

με την καρδιά και νοιώθει το πρόβλημα και το προχωράει.

- Κάποιες φορές συνεχίζεις να έχεις επαφή με άτομα που έρχονται να σε δουν για

θεραπεία πάνω από κάποιες φορές και όχι μόνο μία. Εγώ εφαρμόζω αυτή τη

μέθοδο πάνω από δύο χρόνια και έχω τέτοια άτομα. Έχω μια προσωπική

δυσκολία μαζί τους στο λεκτικό διάλογο. Υπάρχουν κάποιοι που έχουν δυσκολία

να αισθανθούν κάποια πράγματα κι εγώ αισθάνομαι αδυναμία στο να μπορέσω

να τους οδηγήσω και να τους βοηθήσω αν και βλέπω τεράστιες αλλαγές στο

σώμα τους. Δυσκολεύομαι να συνδέσω αυτά που αισθάνονται στο σώμα τους

με τη ζωή τους. Γι΄ αυτό και χαρούμενη που βρίσκομαι σ' αυτό το σεμινάριο

διότι είμαι σ' ένα σημείο που χρειάζομαι να γίνω πιο ικανή σ' αυτό το επίπεδο.


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Μιλάς με τους θεραπευόμενους σου κατά τη διάρκεια της χειραγωγής για να

τους βοηθήσεις να αισθανθούν αυτό που συμβαίνει μέσα τους;

- Ναι! Μιλάω! ...απλά αισθάνομαι ότι είναι κάποιες φορές που θα μπορούσα

περισσότερο να τους βοηθήσω και να τους κάνω να νοιώσουν αυτό που

βίωσαν. Επίσης κάποιες φορές μετά από δύο-τρεις συνεδρίες, ακυρώνουν

πράγματα που έχουν ειπωθεί παλιότερα και τα έχουμε συζητήσει. Είναι

κάποιες φορές που καταλαβαίνουν τί θέλουν, να αλλάξουν δηλαδή κάποια

πράγματα αλλά φέρνουν μεγάλη αντίσταση. Οπότε αυτό που σκέφτομαι είναι

ότι δεν το διαχειρίζομαι σωστά.

Sylvie: Εγώ είμαι σίγουρη ότι είσαι πολύ πιο αποτελεσματική απ' ό,τι εσύ νομίζεις.

Ίσως να είσαι από τους ανθρώπους που είναι αποτελεσματικοί αλλά δεν το γνωρίζουν. Βέ-

βαια υπάρχουν κι άλλοι που συμβαίνει το αντίθετο.

- Όχι! Δεν είναι έτσι, ότι δεν αισθάνομαι αποτελεσματική, όταν δουλεύω. Έχω

εμπιστοσύνη σε μένα. Απλά καταλαβαίνω ότι υπάρχει ένα σημείο που μπορώ

να προχωρήσω κι άλλο. Ή αισθάνομαι ότι θέλω να βοηθήσω περισσότερο αλλά

δεν έχω την περαιτέρω γνώση.

- Κάνοντας μια σχέση με το αισθητό, μετά κάνω κάποια αγωγή. Αυτό το κάνω για

να βοηθήσω επίσης και τον άλλο να βιώσει το αισθητό. Στη συνέχεια

χρησιμοποιώ τις παραμέτρους της μεθόδου μας. ...κυρίως την εσωτερική

κίνηση. Συχνά όμως αυτό που αναδύεται είναι εικόνες, αναμνήσεις στο

θεραπευόμενο, καθώς και συγκινήσεις, συναισθήματα. Εκεί εγώ αισθάνομαι

λίγο ότι η μέθοδός μας δεν έχει εκπαιδεύσει εμένα, διότι η δική μου

εκπαίδευση δεν είναι η ίδια. Αυτό που θέλω είναι να μου δώσει πλέον η

μέθοδος τη δική της σοφία ...ξέρω ότι υπάρχει! ...διότι αυτό που συνηθίζω να

κάνω είναι να καταφεύγω σε άλλες μεθόδους για να μπορέσω να διαχειριστώ

το υλικό που αναδύεται από τους ασθενείς. Ρωτάω λοιπόν, η εκπαίδευση πόσο

προχωράει σ' αυτόν τον τομέα των αναμνήσεων και των συγκινήσεων και των

συναισθημάτων;

Sylvie: Ούτως ή άλλως είναι ξεκάθαρο ότι η μέθοδος έχει προχωρήσει σ' αυτό το

σημείο. Το σημείο στο οποίο θα είμαστε υποχρεωμένοι να μιλήσουμε για απόκλιση από

μια ψυχοθεραπεία “κλασική”, είναι το σημείο της χρονικότητας. Για παράδειγμα αν πάρου-

με τον Rogers ...μ' αρέσει πολύ αυτός ο άνθρωπος! ...με λίγα λόγια η φιλοσοφία του: τα

άτομα έχουν πρόβλημα διότι όταν ήταν μικροί δεν κατάφεραν να εκφράσουν τα αληθινά

τους συναισθήματα. Αναγκάστηκαν λοιπόν να δημιουργήσουν ένα είδος άλλου Εγώ που

τους έκανε πια να μην είναι ο εαυτός τους. ...με την ελπίδα να γίνουν αγαπητοί. Δηλαδή το

άτομο χάνει την εμπιστοσύνη του στο να εκφράσει αυτό που πραγματικά αισθάνεται και σ'

αυτό που πραγματικά είναι στη νεανική ηλικία. ...και μια στιγμή δημιουργούν ένα Εγώ θα

λέγαμε “ιδανικό”. Δηλαδή προβάλει μια εικόνα του εαυτού του για το μέλλον και αν αντα-

ποκρίνεται σ' αυτή την εικόνα που φτιάχνει, μια μέρα θα γίνουν αγαπητοί! Αυτό το “ιδανικό

Εγώ” δεν είναι πραγματικά αυτοί οι ίδιοι! Είναι μια εικόνα τους που προβάλλουν. Και αυτός

ο “ιδανικός εαυτός” είναι αυτός που ταιριάζει μ' αυτόν τον εαυτό που το άτομο φαντάζεται

ότι οι άλλοι περιμένουν από αυτόν. Και καμιά φορά υπάρχει μια διαφορά τεράστια μεταξύ


_______________________________________________________________________________________________________


του πραγματικού εαυτού και αυτού που προβάλει. Δηλαδή έχει εγκαταλείψει τον πραγμα-

τικό του εαυτό εντελώς. Λοιπόν η ιδέα του Rogers είναι ότι η οδύνη, το βάσανο των αν-

θρώπων ξεκινάει από αυτό το σημείο.

Λοιπόν τα εργαλεία που βρήκε είναι τέτοια ώστε να δημιουργήσει ένα κλίμα εμ-

πιστοσύνης, ώστε το άτομο (έτσι όπως έχει γίνει μέσα από ένα “ιδανικό Εγώ”) να τολμήσει

να επανασυνδεθεί με το άτομο που πραγματικά, αληθινά είναι. Σκεπτόμενος ότι αν το άτο-

μο ξαναβρίσκει ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης, θα μπορέσει να εκφράσει τα πραγματικά

του συναισθήματα.

Παίρνει λοιπόν μια ιδιαίτερη θέση ως θεραπευτής, ώστε να μπορέσει ο θεραπευό-

μενος να νοιώσει εμπιστοσύνη. Χοντρικά είναι η ενσυναίσθηση. Δηλαδή ο θεραπευτής δη-

μιουργεί ένα κλίμα ενσυναίσθησης με τον θεραπευόμενο. Κρατά μια θετική και άνευ όρων

κατάσταση, δηλαδή τον δεχόμαστε με θετικό τρόπο ανεξάρτητα από το τί λέει. Κρατάμε

επίσης μια θέση όπου ο θεραπευτής είναι και αυτός ειλικρινής και αυθεντικός και δείχνει

τα συναισθήματά του.

Βλέπετε; έχει μια φιλοσοφία και χρησιμοποιεί τα εργαλεία που τον βοηθούν να πε-

τύχει το σκοπό του. Και το μέσον που χρησιμοποιεί είναι η μη κατευθυντικότητα, μη πα-

ρεμβατικότητα. Μιλά λοιπόν για μια αρχή όπου ο άνθρωπος έχει ένα θετικό δυναμικό που

ζητά να αναπτυχθεί αν το θέσουμε σε κατάλληλες συνθήκες. Και η μη κατευθυντικότητα

ξεκινάει από το γεγονός ότι όλη η θεραπεία είναι επικεντρωμένη στο ίδιο το άτομο και αυ-

τό έχει τη λύση! Ο θεραπευτής δε χρειάζεται να είναι κατευθυντικός λοιπόν, απλά πρέπει

να δημιουργήσει τις συνθήκες ώστε το άτομο να βρει λύση από μόνο του. Υπάρχει μια με-

γάλη συνοχή στη σκέψη του και στον τρόπο που χειρίζεται το άτομο, δηλαδή ο τρόπος που

χειρίζεται τα εργαλεία του είναι σε απόλυτη συνοχή με αυτό που θέλει να βγάλει το άτομο.

Χοντρικά η μη κατευθυντικότητα είναι όταν το άτομο αναδιατυπώνει αυτά που σκέφτεται

ακόμα και με διαφορετικό τρόπο, ώστε να μπορέσει να το δει μ' ένα διαφορετικό μάτι. Υ-

πάρχουν πολλά είδη αναδιατύπωσης αλλά προέρχεται από τον άλλο.

Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι δεν υπάρχει πλαίσιο εμπειρίας. Εμπειρία είναι

ίδια η ζωή του ατόμου και η συνεδρία. Δεν μιλάει ο Rogers για κάποια καινοτομία στην εμ-

πειρία που βιώνει το άτομο. Μιλάει για τις καθημερινές εμπειρίες που βιώνει το άτομο.

Ξέροντας ότι όταν κατά τη διάρκεια της θεραπείας έχουν αναδυθεί συνθήκες που έχει ζήσει

το άτομο στη ζωή του, τότε έχει πετύχει το σκοπό του.

Αυτό είναι μια πολύ μακρά απάντηση σε σχέση με αυτό που έλεγε ο Γιώργης, όταν

μιλούσα για αποκλείσεις στη χρονικότητα. Διότι ο Rogers έχει πει πολλά που θα μπορού-

σαμε να μας εμπνεύσει. Εμένα μ' αρέσει πολύ. Αλλά κατά τη συνεδρία, μιλάει για μια εμπε-

ιρία του παρελθόντος (ο Rogers). Θεωρεί ότι ο κάθε άνθρωπος έχει ένα δυναμικό που ο-

δεύει προς την ανάπτυξή του.

Αλλά πως θέτουμε το κάθε άτομο σε επαφή με αυτό το δυναμικό;

Πιστεύω, ότι αυτό που είναι ιδιαίτερο στη δουλειά μας, είναι ότι δημιουργούμε

συνθήκες εμπειρίας. Βάζουμε το άτομο σε μία σχέση αμεσότητας με την εμπειρία του. Λέ-

γοντας “αμεσότητα” εννοώ τόσο ότι δεν υπάρχει διαμεσολαβητής, όσο ότι βιώνει άμεσα

την εμπειρία, στον παρόντα χρόνο, είναι μία άμεση σχέση με το άτομο. Και μετά ο διάλογος

θα περιστραφεί απόλυτα σ' αυτό που έγινε στη συγκεκριμένη εμπειρία. Είναι η μεγάλη δι-

αφορά με την “κλασική ψυχοθεραπεία”.

Εγώ όπως σας έχω ήδη πει έχω κάνει οχτώ χρόνια ψυχανάλυση. Δε θυμάμαι να μου

έχει ρωτηθεί τί αισθανόμουν στο σώμα μου κατά τη διάρκεια της συνεδρίας (ψυχανάλυ-


_______________________________________________________________________________________________________


σης) όταν ήμουν ξαπλωμένη στο ντιβάνι! Αλλά κι αυτό πάλι είναι λογικό γιατί είναι από πί-

σω μια ολόκληρη φιλοσοφία που υποστηρίζει αυτή τη θεραπεία. Γιατί σύμφωνα με τη φι-

λοσοφία του Freud που δεν είναι καθόλου χαζή, τα προβλήματα προέρχονται από τραύμα-

τα στην παιδική ηλικία, γενικώς, τα οποία προκαλούν απώθηση στη σκέψη.

Απλοποιώ βέβαια στο maximum. Δημιουργεί λοιπόν τα μέσα για να επαναφέρει

μέσω της σκέψης, μια συνειδητότητα στην οποία δεν είχαμε πρόσβαση και για την οποία

δεν είχαμε γνώση.

Γι' αυτό λοιπόν υπάρχουν δύο μέσα για να μπορέσει να “ψαρέψει” αυτό το απω-

θημένο που βρίσκεται στο υποσυνείδητο, το οποίο μας δημιουργεί προβλήματα και προκα-

λεί ασθένειες σε κάποιους (εξαιτίας αυτού του απωθημένου):

• Ένα μέσο είναι οι ελεύθεροι συνειρμοί. Το άτομο λέει κάτι (et puis

ca rebondit a une autre pense') και ο ένας λόγος συνειρμικά οδηγεί στον άλλο λόγο

και πάει λέγοντας μέχρι να μπορέσει να ανασύρει στην επιφάνεια το θέμα, το

οποίο έχει δημιουργήσει το πρόβλημα.

• Ένα άλλο μέσο για να πάμε στο “ψάρεμα” του ασυνείδητου είναι η

διήγηση των ονείρων. Εκεί θεωρεί ότι μέσα στα όνειρα υπάρχουν απωθημένα τα

οποία εμφανίζονται στη σκηνή. Γίνεται η μεταβίβαση στο θεραπευτή και μετά

συζητούν γι' αυτή τη μεταβίβαση, δηλαδή συζητούν με το θεραπευτή αυτό που

συμβαίνει, θεωρώντας σ' αυτή την περίπτωση ότι αναπαράγεται η σχέση που είχε

με τη μητέρα ή τον πατέρα κτλ.

Βέβαια αυτό που υποβόσκει σ' αυτή τη φιλοσοφία είναι ότι από τη στιγμή που

βρίσκουμε το “γιατί”, λογικά θεραπευόμαστε. Γνωρίζουμε όμως ότι αυτό εδώ δεν επιβεβα-

ιώνεται πάντα.

Για παράδειγμα στη δική μου περίπτωση, υπήρξα ένα άτομο που βρισκόμουν σ' ένα

είδος “ακρωτηριασμού της σκέψης”. Φυσικά όταν κανείς δεν έχει σκέψη δεν μπορεί να πει

και πολλά. Λοιπόν ήμουν ξαπλωμένη στο ντιβάνι του ψυχαναλυτή. Πέρασα τέσσερα χρόνια,

δύο φορές τη βδομάδα, για να μπορέσω να βελτιωθώ, καμία φορά δεν εφαρμόστηκε κάπο-

ιο εργαλείο που να με έβαζε σ' επαφή με τον εαυτό μου . Ένα κομμάτι μου λοιπόν ήταν α-

πόν. Και βέβαια πέρασα άπειρες ώρες μιλώντας για το παρελθόν μου αλλά υπήρχε ένα

κομμάτι του εαυτού μου που έλειπε μονίμως.

Αυτό επίσης όσον αφορά τη χρονικότητα. Στο επίπεδο της δικής μου εμπειρίας το

γεγονός του να μιλάω για το παρελθόν δεν ήταν η λύση. Καμία στιγμή δε μ' έβαλε να συ-

ναντήσω το κομμάτι του εαυτού μου που έλειπε. Απλοποιώ εξαιρετικά τα πράγματα αλλά

πιστεύω ότι είναι σημαντικό να καταλάβετε αυτή την ιστορία της “χρονικότητας, την οποία

βάζουμε σε λόγια.

Βλέπετε λοιπόν ότι στη δουλειά μας το γεγονός να δημιουργήσετε ένα πλαίσιο εμ-

πειρίας και να περιγράψουμε το περιεχόμενο του βιώματος είναι κάτι εξαιρετικά σπάνιο.

Σε καμία περίπτωση δεν πάμε να κυνηγήσουμε το παρελθόν κατά τέτοιο τρόπο ώσ-

τε να δημιουργήσουμε μια σχέση με το κομμάτι του εαυτού που λείπει. Αυτό σημαίνει ότι

το άτομο από τη στιγμή που έχει εναρμονιστεί σωματο-ψυχικά, δηλαδή έχει ξαναποκτήσει

ζωή και ενωθεί με τη ζωή, τότε μπορούμε ν' αρχίσουμε να αφήνουμε τα πράγματα του πα-

ρελθόντος να επανέλθουν. Το άτομο λοιπόν έχει βίωμα από τον ίδιο του τον εαυτό που τον

κάνει να μη λαμβάνει υπόψη του τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο όπως παλιότερα.

Και είναι χοντρικά αυτό που λέμε “γνώση εκ του αντιθέτου”, δηλαδή το γεγονός να

έχει το άτομο πρόσβαση σε μια καινούρια κατάσταση, η οποία θα το κάνει να κατανοήσει

την προϋπάρχουσα κατάσταση και τη σχέση που είχε μ' αυτήν πριν τη συνειδητοποίηση (τη


_______________________________________________________________________________________________________


γνώση) και τη σχέση που είχε με τους άλλους. Αλλά για ακόμα μία φορά βλέπετε ότι δεν

είναι κάτι που επεξεργάζεται, που το σκέφτεται κανείς εκ των υστέρων. Η γνώση δίνεται

κατά τη στιγμή εκείνη της εμπειρίας.

Ο διάλογος λοιπόν θα επιτρέψει να βγουν οι γνώσεις από ό,τι ξεδιπλώνεται από την

εμπειρία και σίγουρα όχι να προκαλέσει να έρθουν γνώσεις που δεν εμπεριέχονται στην

εμπειρία.

Αυτό που θέλω είναι να κατανοήσετε την ιδιαιτερότητα. Δεν μπορούμε να δουλέ-

ψουμε στην αμεσότητα, βλέπε σε αυτό που πρόκειται να συμβεί στο προσεχές μέλλον

(advenir) και συγχρόνως να δουλέψουμε στο παρελθόν. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι ξεχ-

νάμε το παρελθόν. Το παρελθόν θα δοθεί όπως δίνονται τα υπόλοιπα μέρη που αφορούν

το άτομο. Ουσιαστικά είναι απλά τα πράγματα όσον αφορά το λεκτικό διάλογο. Από τη

στιγμή όμως που αναζητάμε την αιτία γίνεται περίπλοκος. Και γίνεται περίπλοκο γιατί κα-

τανοούμε ότι πρέπει να βρούμε μια λύση. Αλλά δεν είναι έτσι! Αρκεί να πάρουμε το άτομο

όπως θα παίρναμε ένα μικρό παιδί για να το οδηγούμε σε δρόμους οι οποίοι υφίστανται

ήδη! Του θέτουμε ερωτήματα μόνο σε σχέση με το βίωμά του κι έτσι από το βίωμα, τα

πράγματα εκτυλίσσονται από μόνα τους. Αυτό είναι μια τέχνη και θα δουλέψουμε μαζί!

- Μέχρι τώρα δούλευα τον χορό και με αφορμή αυτά που λέει η Sylvie

προσπαθούσα να σκεφτώ μια διαφοροποίηση ανάμεσα σ' αυτό που λέει, όσον

αφορά τη ΣΨΠ και τις διάφορες ψυχοθεραπείες μέσω της κίνησης (που είναι

συνδεδεμένες με το σώμα). Και πάλι όλο το βίωμα φαίνεται από τη σωματική

εμπειρία, δηλαδή από εκεί ξεκινάει. Αλλά στο ζήτημα της χρονικότητας δεν

μπορώ να σκεφτώ μια διαφορά αυτή τη στιγμή. Αλλά από το προσωπικό μου

βίωμα κυρίως η διαφορά η σημαντική (το σκέφτομαι τώρα) είναι στο σωματο-

ψυχικό συντονισμό. Θέλω να πω μ' αυτό ότι είναι αρκετά συχνό και στη

χοροθεραπεία το να υπάρχει αυτή η αίσθηση που έχω ζήσει εγώ στις λεκτικές

θεραπείες. Αυτή η αίσθηση ότι πηγαίνω γύρω-γύρω από κάτι και δεν υπάρχει

λύση ...όχι τη λύση σε συγκεκριμένο πρόβλημα αλλά την ψυχική λύση του να

είμαι καλά στο τώρα. Νομίζω ότι η ΣΨΠ το πλησιάζει αυτό χάρη σ' αυτό το

εργαλείο.

Sylvie: Αλλά ο τόπος στον οποίο στρέφουμε το βλέμμα μας είναι επίσης σημαντι-

κός. Ή θεωρούμε ότι η λύση βρίσκεται στο να βρούμε το αίτιο του παρελθόντος ή θεωρού-

με ότι η λύση είναι στο μέλλον υπό μορφή μιας πληροφορίας την οποία δεν έχουμε λάβει

ακόμα. Παραείναι απλοποιημένο έτσι όπως το λέω αλλά αυτό δε σημαίνει ότι η πληροφο-

ρία που θα έρθει από το μέλλον δε θα αφορά το παρελθόν. ...αλλά παρ' όλα αυτά έρχεται

από το μέλλον ! Δεν είναι καν κάτι που γίνεται στο παρόν ...είναι ένα είδος δυναμικού προς

το μέλλον. Ο Danis λέει συνεχώς ότι πρέπει να μένουμε στα σύνορα του μέλλοντος. Κατά τις

περιόδους κρίσης αυτό δεν επιτυγχάνεται ...και εκεί θα ήταν το πιο σημαντικό αλλά κάνου-

με ότι μπορούμε κάθε φορά. Ήδη αν μπορούμε να δούμε ότι αν δεν έχουμε λύση ακόμα

σημαίνει ότι υπάρχει κάποια πληροφορία που μας λείπει και όχι η έλλειψη κατανόησης του

γιατί. Και η “πληροφορία που λείπει” είναι η βάση όλης της πληροφοριακής κατευθυντικό-

τητας που ο θεραπευτής πρέπει να λάβει υπόψη του. Δηλαδή θα πρέπει να καταφέρει τον

ασθενή να (delivrer l'information a la personne) βγάλει την πληροφορία. Αυτό δεν είναι λο-

ιπόν η μη κατευθυντικότητα. Αυτό είναι η πληροφοριακή κατευθυντικότητα! Δίνουμε αυτή

την πληροφορία είτε υπό τη μορφή την αντιληπτική κατά τη διάρκεια της εμπειρίας (ζητάμε


_______________________________________________________________________________________________________


από τον ασθενή να κάνει κίνηση, αισθητήριο διαλογισμό ή του κάνουμε θεραπεία) όπου

είναι ο τρόπος για να δοθεί η πληροφορία. Είτε υπό τη μορφή οδηγιών που θα δώσουν

πληροφορίες χωρίς τις οποίες το άτομο θα μπορούσε να τις προσπεράσει.

Αυτό που πρέπει να καταλάβετε είναι ότι εσείς είστε οι ειδικοί του αισθητού. Ακό-

μα και το άτομο μεταξύ σας που έχει τη μεγαλύτερη δυσκολία στο να το αισθανθεί, είναι

ειδικός στο αισθητό σε σχέση με κάποιον που δεν είχε ποτέ την εμπειρία του. Επομένως

αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να δούμε ποιά είναι η πληροφορία που λείπει. Η πρώτη

τεράστια πληροφορία είναι η συνάντηση του εαυτού δια μέσω της εσωτερικής κίνησης. Η

πιο ογκώδης πληροφορία που δέχεται το άτομο είναι η συνάντηση με τον ίδιο του τον εαυ-

τό. Πρέπει λοιπόν να τα βγάλει πέρα κανείς με όσα μέσα διαθέτει ώστε το άτομο να έρθει

σε επαφή με τον εαυτό του. Και μετά από αυτό υπάρχει μια ολόκληρη πορεία στην οποία

χρησιμεύουν όλες οι έννοιες και όλα τα εργαλεία της μεθόδου που είναι πρακτικές που τις

έχουμε θέσει υπό μορφή θεωρίας. Βλέπετε ότι το κάθε άτομο έχει διάφορα κομμάτια που

του λείπουν και κανείς αρχίζει και τα συγκεντρώνει, τα κάνει δικά του, αφού πρώτα έρθει σ'

επαφή με τον “χοντρικό” εαυτό του.

Γι' αυτό είναι σημαντική η κωδικοποιημένη κίνηση, γιατί κάθε διαδοχή της κίνησης

της κωδικοποιημένης επιτρέπει να έρθει σ' επαφή το άτομο με άλλο κομμάτι του εαυτού

του. Αυτό εδώ όσον αφορά το αντιληπτικό επίπεδο.

Μετά όσον αφορά το γνωσιακό επίπεδο, κάθε φορά οδηγείστε στο maximum της

εκδίπλωσης της εμπειρίας στην κατανόηση του ατόμου. Γι' αυτό θα πρέπει να εκμεταλλευ-

τείτε τόσο τη θεωρία της δια λόγου θεραπείας όσο και την καθαρά δική σας γνώση και εμ-

πειρία, διότι στο επίπεδο που έχετε φτάσει, έχετε όλοι κατανοήσει πράγματα όσον αφορά

τη σωματική εμπειρία. Ξέρετε όλοι πώς λειτουργεί! Δεν είναι περίπλοκο. Απλά θα πρέπει να

δείξετε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας. Και έτσι είναι που αφήνουμε να αναδυθεί η κυκλο-

φορούσα πληροφορία (κπ) . Η κπ είναι πληροφορία που είναι παρούσα και έχει αφετηρία

την ενεργό αμοιβαιότητα. Και αυτή η πληροφορία είναι σαν να είναι κατά κάποιο τρόπο

εκεί ανάμεσά σας και να είναι διαθέσιμη τόσο στον ασθενή σας, όσο και σ' εσάς. Είναι κάτι

που δύσκολα εξηγεί κανείς ορθολογικά. Είναι κάπως το ίδιο όπως όταν νοιώθετε την εσω-

τερική κίνηση με τα χέρια σας σε μία αγωγή και είστε εσείς που συγκεκριμενοποιείτε την

εσωτερική κίνηση στο σώμα του ασθενούς με τα χέρια σας γιατί το αισθάνεστε. Αλλά είναι

η εσωτερική κίνηση!

Στην συζήτηση είναι το ίδιο. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μία σκέψη που είναι εκεί.

Και καμιά φορά θα την πείτε εσείς αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι δική σας. Τότε όμως, θα

πρέπει να είστε σίγουροι ότι βρίσκεστε στο κατάλληλο πεδίο. Δηλαδή να μη μοιάζει εντε-

λώς σ' αυτό που πιστεύετε από πάντα για παράδειγμα. Ούτως ή άλλως αν δεν είστε και τό-

σο σίγουροι για τον εαυτό σας σε σχέση μ' αυτό είναι καλύτερα να της παρουσιάσετε υπό

μορφή ερώτησης. Λέγοντας για παράδειγμα: “μήπως σας έφερνε στο νου κάτι η θεώρηση

των πραγμάτων μ' αυτό τον τρόπο; Και πάνω απ' όλα να μη μπείτε σε μια αλήθεια οριστική,

διότι όλα είναι προβλέψιμα και καλά. Βλέπετε ότι αντίθετα από τη μη κατευθυντικότητα

δεν περιμένουμε ότι όλα θα τα βγάλει σε λέξεις ο θεραπευόμενος. Δεν υπάρχει κυριαρχία

(μεταξύ Θ και θ). Μπορεί τα πράγματα να τα θέσει σε λέξεις ο θεραπευτής αντί για τον θε-

ραπευόμενο.

Για τρεις λόγους λοιπόν:

• γιατί είστε ειδικοί


_______________________________________________________________________________________________________


• επειδή έχετε μια κοινή εμπειρία με το άτομο και έχετε ζήσει στο δικό σας σώμα

αυτό που βιώνει ο θεραπευόμενος

• διότι είστε πάντα σ' αυτή την ενεργή αμοιβαιότητα που κάνει ώστε η σκέψη που

σας προσφέρεται, δεν είναι αναγκαστικά δική σας αλλά είναι μια σκέψη που

περιφέρεται εκεί και ανήκει και στους δύο.

Αυτό είναι το μυστικό της κπ!

Κι εκεί πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι δεν πρέπει να είστε σε μία κατάσταση μη

κατευθυντικότητας! Γιατί συμβαίνει αυτό καμιά φορά. Τελευταία για παράδειγμα, είχα μια

φοιτήτρια στο Βερολίνο που έκανε την πτυχιακή της και ενώ είχα εξηγήσει εκτεταμένα τί

είναι η πληροφοριακή κατευθυντικότητα, μου είπε: “Πιστεύεις ότι θα μπορούσα να ρωτή-

σω αυτό ή εκείνο; μήπως δεν είναι και τόσο σεβαστό; ...δεν είναι η ίδια που μου το ξεστό-

μισε!”.

Καταλαβαίνετε; Έχουμε μια ιδέα για το τί είναι σεβασμός. Αλλά ο σεβασμός δεν είναι αναγ-

καστικά, το να αφήσουμε τον άλλο στην άγνοιά του, από τη στιγμή που έχουμε τα μέσα να

τον κάνουμε να προοδεύσει πιο γρήγορα. Πόσο μάλλον όταν ο άλλος είναι σ' ένα πεδίο ό-

που δεν έχει (ανα)παραστάσεις! Θά' χει λοιπόν πολύ μεγάλη δυσκολία να μπορέσει να αρ-

θρώσει τις σκέψεις του ενόψει μιας καινούριας παράστασης. Άρα εσείς έχετε αυτή τη γνώ-

ση, αυτή την ικανότητα να διεισδύσετε σ' αυτό τον τρόπο σκέψης. Δε θα πρέπει να περιμέ-

νετε ότι ο άλλος θα φτάσει από μόνος του, γιατί δεν είναι αυτό σεβασμός αναγκαστικά. Τί

είναι ο σεβασμός; ...το να θεωρούμε ότι ο άλλος έχει τη λύση μέσα του και κάποια μέρα θα

την καταλάβει μόνος του; Ίσως να μην έχει αυτή την ικανότητα! Και με μία φορά θα μπορο-

ύσατε να τον κάνετε να κερδίσει χρόνια. ...από τη στιγμή βέβαια που θα έφτανε στη λύση

μόνος του. Αλλά υπάρχουν μερικά άτομα που δεν είναι καν ικανά γι' αυτό από μόνα τους.

Πρέπει λοιπόν να αλλάξουμε οπτική του τί θα πει βοήθεια.

- Νομίζω ότι όλες αυτές οι προκαταλήψεις που έχουμε για το λόγο, το λεκτικό

διάλογο είναι που μας κάνουν να είμαστε επιφυλακτικοί ...το ότι δεν μπορώ

...δεν μπορώ να πω αυτό...

Sylvie: Ακριβώς! Όχι μόνο ο θεραπευτής αλλά και ο θεραπευόμενος έχει προκατα-

λήψεις. Είναι ακριβώς εξαιτίας των (ανα)παραστάσεων. Αλλά δεν μπορούμε να ζήσουμε

χωρίς αυτές, γιατί θα χάναμε πολύ χρόνο. Ό,τι τον βάζετε να βιώσει, σε γενικές γραμμές το

βιώνει δια μέσω των αναπαραστάσεών του. Στη συνέχεια, αργά-αργά θα μπορέσουμε συ-

ζητώντας να εμπλουτίσουμε τις αναπαραστάσεις του και να τον οδηγήσουμε σ' ένα πεδίο

το οποίο δεν έχει ακόμα καταφέρει να το συλλάβει. Είναι όμως πολύ λεπτεπίλεπτο αυτό, ε;

διότι από τη μία δεν πρέπει να αφήσουμε το άτομο να κολυμπά στις καθαρά δικό του πεδίο

αναπαραστάσεων, από την άλλη δεν πρέπει να του πετάξουμε στα μούτρα ένα άλλο πεδίο

(ανα)παραστάσεων. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να του παρουσιάσουμε το δικό μας πεδίο

παραστάσεων που όμως να μην είναι αυτό που εκφράζεται μέσα από τα δικά του βιώματα.

Έχω μιλήσει πολλάκις γι' αυτό! Συχνά παρά τη θέλησή μας, έχουμε μια άποψη για το τί εί-

ναι το σωστό και το λάθος για το τί είναι καλό και κακό να κάνουμε. Άρα λοιπόν το δυσκο-

λότερο είναι να μείνουμε σε μία στάση ενεργής ουδετερότητας, με τέτοιο τρόπο που να

σιωπούμε τον δική μας οπτική για τον κόσμο. Απλά υποδεχόμαστε τον άλλο. Αυτό όμως

είναι πολύ δουλειά ήδη και επίσης έχουμε και το δικαίωμα να κάνουμε λάθη! Πρέπει να

αποδεχτούμε το γεγονός ότι θα κάνουμε λάθη ...αλλιώς δεν πρόκειται να ξεκινήσουμε πο-

τέ! Αλλά παρ' όλα αυτά κάθε φορά θα πρέπει να αναρωτιόμαστε, αν αυτό που λέμε είναι


_______________________________________________________________________________________________________


αυτό που εμείς σκεφτόμαστε. Ήταν πράγματι μια κυκλοφορούσα πληροφορία Γι' αυτό ό-

μως είναι απλό. Αρκεί να μείνουμε στο ίδιο πεδίο όπως όταν κάνουμε χειραγωγή, ...να μη

βγούμε και να μην αφήσουμε το θεραπευόμενο να βγει από αυτό το πεδίο! Εκεί πρέπει κα-

νείς να είναι βέβαια κατευθυντικός! ...έτσι ώστε ο θεραπευόμενος να μην ξαναμπαίνει στην

κατάσταση που βρισκόταν πριν τη θεραπεία. Δηλαδή να μην μπαίνει σε μία κατάσταση μι-

λώντας στο τρίτο πρόσωπο και έχοντας απόσταση από τον ίδιο του τον εαυτό. Να είμαστε

σίγουροι ότι καθοδηγούμε το άτομο να παραμείνει στην κατάσταση αυτή που μόλις βίωσε

κατά τη χειραγωγή ...να μιλά σε πρώτο πρόσωπο, να παραμένει στη σχέση που δημιουργή-

θηκε με τον εαυτό του, ...μέσα στην αμεσότητα. Αυτό είναι η κατευθυντικότητα που πρέπει

να τηρήσουμε. Γιατί βάζουμε το άτομο σε μία κατάσταση που μπορεί να μιλήσει με ένα

τρόπο γόνιμο. Μετά θα πρέπει να κάνουμε έτσι ώστε το άτομο να μείνει σ' αυτή την κατάσ-

ταση. Αλλιώς δεν ωφελεί σε κάτι. Γιατί καμιά φορά είναι σαν να βρισκόμασταν ξαφνικά

μπροστά από μια σκιά ενός θεραπευόμενου και ο ίδιος να είναι “απών”. Το κωμικοποιώ

λίγο, ε! Επίτηδες! Για να το τυπώσω στην φαντασία σας!

Πρέπει να γνωρίζουμε ποιόν έχουμε μπροστά μας, την ώρα που μιλάμε. Έχουμε ένα

άτομο με το οποίο μοιραστήκαμε μια θαυμάσια εμπειρία; Ή ξαφνικά αυτό μπήκε πάλι στην

κατάσταση που ήταν πριν τη θεραπεία; Σ' αυτή την περίπτωση πρέπει να βρούμε κάποιον

τρόπο. Είτε επισημαίνετε στο άτομο ότι άλλαξε κατάσταση (και έγινε όπως πριν τη θεραπε-

ία) είτε ακόμα του ζητάτε να κλείσει τα μάτια για λίγο, για δυο λεπτά, διότι καμιά φορά α-

κόμα και το να έρθει στην καθιστή θέση, το κάνει να αλλάξει κατάσταση. Είδατε; κάποιες

φορές αρκεί το ελάχιστο για να επανέλθει το άτομο σ' επαφή με τον εαυτό του. Άλλες φο-

ρές ζητάτε στο άτομο να μιλάει πιο αργά, όταν (θα το έχετε προσέξει) δεν έχει την ίδια

προσωδία (=ρυθμός λόγου) μ' εκείνη που έχει όταν βρίσκεται σ' επαφή με τον εαυτό του.

Είναι διαφορετική με αυτή, όταν δεν βρίσκεται σ' επαφή. Το άτομο αυτό όταν εγκαταλείπει

τον εαυτό του, αρχίζει να μιλά πολύ πιο γρήγορα ή πιο νευρικά. Μπορείτε κάλλιστα να του

ζητήσετε!

Πρέπει πάντως να βρείτε τον τρόπο! Αλλά αν δεν είναι δυνατό κάτι τέτοιο, τότε ση-

μαίνει ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για δια λόγου θεραπεία. Αλλά καμιά φορά αρκεί να

θέσετε στο άτομο ερωτήματα για το βίωμά του για να το τοποθετήσετε πάλι στον εαυτό

του. Καμιά φορά όμως δεν αρκεί. Το άτομο μπορεί να μιλάει για το βίωμά του και να μην

είναι τοποθετημένο στον εαυτό του. Σ΄αυτή την περίπτωση το νοιώθετε ότι δεν υπάρχει

ενεργός αμοιβαιότητα. Δεν μπορείτε λοιπόν να κάνετε δια λόγου θεραπεία χωρίς αυτή την

ατμόσφαιρα μοιράσματος. Γιατί αν γίνει, θα είναι αγχωτικό για σας τους θεραπευτές, διότι

θα είστε “μόνοι”. Δε θα “τρέφεστε” από την παρουσία του άλλου.

Από τη στιγμή που κατανοήσαμε υπό ποίες συνθήκες, υπό ποίους όρους

(circonstances) γίνεται η θεραπεία δια μέσω του λόγου, μετά δε μένει παρά να καταλάβου-

με πώς κάνουμε τις δια λόγου θεραπείες. Δε θα αρχίσω να μιλάω γι' αυτό τώρα όμως! ...θα

κάνουμε διάλειμμα για φαγητό!


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Έχετε ερωτήσεις;

Όταν θέσετε τις ερωτήσεις, σημειώστε τις απαντήσεις διότι θα θεωρήσω ό,τι λέγε-

ται, ότι δε θα το ξαναπώ.

- Είχα αυτή την απορία και πιο παλιά και τώρα μου είναι πιο ξεκάθαρη. Από

προσωπικής πείρας μιλώντας, όταν αναφερόμαστε στο αίτιο, αισθάνομαι ότι

είναι κάτι αυστηρά απόλυτο. Δεν ψάχνω το αίτιο. Έχω όμως την εξής απορία:

κάποιες φορές είναι σημαντικό για μένα να γνωρίζω την αιτία. Τί θέλω να πω μ'

αυτό. Επειδή παλιότερα έκανα ψυχοθεραπεία και ξέρω ότι αυτός ο τρόπος πια

δε μου πάει καθόλου, όμως έχω την εμπειρία αυτή και έχω δουλέψει κάποια

πράγματα. Όταν πλέον παρουσιαστεί κάποιο προσωπικό μου θέμα, το δουλεύω

μέσα από τη μέθοδο. Ξέροντας κάποια πράγματα, είναι πολύ σημαντικό για

μένα, διότι αν δεν ήξερα κάποιες αιτίες, θα με τρέλαινε. Καταλήγοντας λοιπόν,

αυτό που θέλω να ρωτήσω. Δεν μπήκα ποτέ στη διαδικασία με κάποιο

θεραπευόμενο να μιλήσω για τις αιτίες αλλά θεωρείται απαγορευτικό να ξέρει

κάποιος αίτια από το παρελθόν και να τα δουλέψει με τρόπο που δουλεύουμε

μέσα από τη μέθοδο;

Sylvie: Καταρχήν δεν είπα να μην ασχοληθείτε με την αιτία! Είπα να μην την αναζη-

τήσετε! ...δεν είναι το ίδιο! Συχνά μάλιστα υπάρχουν αιτίες που παρουσιάζονται. Όταν είναι

η κατάλληλη στιγμή! ...όταν υπάρχει ωριμότητα. Αλλά το να αναζητήσει κανείς την αιτία

όταν δεν είναι έτοιμος, όταν δεν είναι ώριμος, είναι ένας τρόπος εξαναγκασμού της θέλη-

σής του στον εαυτό του. Εφόσον το άτομο παραμένει “φυλακισμένο” στην ακινησία, η ερώ-

τηση παραμένει ανοιχτή. Εγώ δεν μπορώ να σας δώσω καθοριστικές απαντήσεις παρά μόνο

τις σκέψεις μου πάνω σ΄ αυτό.

Θα μπορούσα να σας μιλήσω αν σας ενδιαφέρει για τις δικές μου εμπειρίες. Γνωρί-

ζετε την ιστορία της μητέρας μου που ήταν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Όταν έκανα ψυ-

χανάλυση λοιπόν χρειάστηκε να επεξεργαστώ πολύ την ιστορία της. Είναι γνωστό ότι υπάρ-

χει μεγάλη επίδραση από ένα τέτοιου είδους άσχημο τραυματισμό πολέμου ακόμα και με-

τά από τρεις γενιές. Όταν λοιπόν έκανα ψυχανάλυση και άλλες τέτοιες μεθόδους, διότι ή-

μουν σε μία κατάσταση απόγνωσης, αυτό το γεγονός ήταν το κεντρικό σημείο. Σκεφτόμουν

ότι όλα μου τα προβλήματα προέρχονται από αυτό. Και βέβαια όλοι οι ψυχαναλυτές και

ψυχολόγοι “χωνόντουσαν” σαυτό το θέμα και εννοείται με βάζανε να μιλήσω μόνο γι' αυ-

τό. Στη συνέχεια που συνάντησα τη μέθοδο, άρχισα να “χτίζω” σε ένα άλλο μοντέλο σκέ-

ψης. Άρχισα να βιώνω για πρώτη φορά στη ζωή μου ότι υπήρχε ένας τόπος ευτυχίας μέσα

μου. Λοιπόν άρχισα να οικοδομώ τον εαυτό μου γύρω από αυτό και όχι να συνεχίσω να

ψάχνω τις αιτίες. Αυτό σημαίνει ότι υπήρχαν μια σειρά από δυσκολίες που παρέμεναν, ό-

πως στο επίπεδο της σχέσης με τους άλλους αλλά για μεγάλο διάστημα έπαψα να “σκάβω”

σ' αυτή την κατεύθυνση. Και στη συνέχεια, νομίζω πριν δύο ή τρία χρόνια στις Ινδίες (για

κάποια χρόνια φεύγουμε εκεί ενδιάμεσα σε γκρουπ με τον Danis), κάποια στιγμή κάνοντας

ενδοσκόπηση (σημειώναμε αυτό που συνέβαινε στο διαλογισμό και μετά συζητούσαμε με

τον Danis), μετά κατά τη συζήτηση “βγήκε” ότι υπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που δεν

είχα αφήσει ποτέ να ζήσει. Ήταν σαν να υπήρχε ένα είδος πίστης (λατρείας) σε όλους αυτο-

ύς τους νεκρούς. Στο όνομα αυτού του γεγονότος, λοιπόν υπήρχε αυτό το μέρος που δεν

του επέτρεπα να ζήσει. Και αυτό δεν είναι κάτι που κατάλαβα κατά το διαλογισμό. Είναι

κάτι που βγήκε κατά την δια λόγου θεραπεία με τον Danis μετά, και στις ερωτήσεις-


_______________________________________________________________________________________________________


απαντήσεις που γινόντουσαν, κάποια στιγμή βγήκε πολύ έντονα. Αισθάνθηκα σωματικά

κιόλας αρκετά έντονα ένα κομμάτι του εαυτού μου που δε ζούσε και άρχισε να ζει. Ύστερα

βέβαια δεν ήρθε από τη μια μέρα στην άλλη να γίνω ένας άνθρωπος εντελώς διαφορετικός,

ε! Είναι μια διαδικασία που άρχισε και με το πέρασμα του χρόνου με απελευθέρωνε βαθ-

μίδα-βαθμίδα. Δεν το κάνω αυτό για να σας διηγηθώ τη ζωή μου αλλά το κάνω για να σας

δείξω πώς λειτουργεί. Δηλαδή δεν έψαχνα πια να καταλάβω την αιτία των προβλημάτων

μου. Αλλά βρίσκονταν πάντα εδώ μέσα μου υπό τη μορφή ακινησίας στο σώμα μου. Και

σίγουρα επηρέαζε τη σχέση με τον εαυτό μου, τη σχέση με τους άλλους, τη σχέση μου με τα

πάντα, ακόμα κι όταν αυτό δεν το έβλεπα. Το γεγονός λοιπόν ότι αυτό μπήκε σε μία διαδι-

κασία κινητοποίησης άλλαξαν πολλά πράγματα στη ζωή μου. Αν ρωτηθώ λοιπόν, η δουλειά

που έκανα πριν τη μέθοδο (με τους “ψυχαναλυτές” =”ψ” ) με βοήθησε; Δεν έχω καμία ιδέα!

Εγώ έχω συναντήσει σε ασθενείς και φοιτητές που για άλλους λόγους (και όχι για

μια ίδια ιστορία όπως η δική μου), εμφανίστηκε μία τέτοια κινητοποίηση σε μέρος του εαυ-

τού τους, όπου τους προκάλεσε μεγάλη αλλαγή. Και βέβαια χρειαζόταν λεκτικός διάλογος

για να συνοδέψει την κατανόηση αυτού του μέρους που κινητοποιήθηκε. Ακόμα κι εγώ δεν

καταλάβαινα αυτό που κινητοποιούταν. Επίσης είδα πολλά πράγματα να επιλύονται με αυ-

τό τον τρόπο σε ανθρώπους όπου δεν είχε προηγηθεί καμιά εργασία. Ίσως λοιπόν σε μερι-

κούς να βοηθάει, σε άλλους να μη βοηθά. Πράγματι! ...πώς να το γνωρίζουμε!

Μετά το θέμα είναι να γίνουμε αρκετά αποτελεσματικοί για να συνοδέψουμε όταν

αναδύεται κάτι ανάλογο. Αυτό είναι η ισχύς! Και βέβαια να συνοδευόμαστε κι εμείς από

θεραπευτές που θα μπορέσουν να μας στηρίξουν. Πιστεύω ότι σιγά-σιγά μπορούμε όλοι να

γίνουμε ικανοί γι' αυτό! Απαιτεί απλά ένα είδος ελευθερίας. Δηλαδή ελευθερία να υποδεχ-

θεί κανείς την εμπειρία του άλλου έχοντας στο μυαλό ότι όλα είναι πιθανά στην εμπειρία

του άλλου. Γιατί ενίοτε έχουμε μία διαίσθηση αν και δε γνωρίζουμε καθόλου περί τίνος

πρόκειται. Σ΄ αυτή την περίπτωση θα πρέπει πράγματι να έχουμε την ελευθερία του να α-

φεθούμε να πούμε, του να αφεθούμε να σκεφτούμε. Διότι ο Danis Bois δεν είναι κάποιος

πιο έξυπνος σε σχέση με κάποιους άλλους. Είμαι σίγουρος ότι οι ψυχαναλυτές που συνο-

δεύουν έχουν πολύ περισσότερες γνώσεις για τον άνθρωπο, θεωρητικά. Αλλά είναι το άτο-

μο το πιο ελεύθερο που γνωρίζω όσον αφορά τη σκέψη. Αυτό σημαίνει ότι είναι πραγματι-

κά ικανός να επιτρέψει στον άλλο, να τον υποδεχτεί σε όλο του το εύρος. Καμιά φορά όμως

έτσι όπως είναι κατευθυντικός (directif) προκαλεί στους άλλους αντιδράσεις τις οποίες δεν

αντέχουν. Διότι εμείς έχουμε ξεκάθαρες ιδέες πώς ακολουθούμε τη διαδικασία αυτή. Από

τον ορισμό και μόνο αν το πάρουμε τώρα, κάποιος που είναι πραγματικά ελεύθερος δεν θα

συμφωνεί ότι εμείς ορίζουμε, το πώς να ακολουθεί κάποιος μία διαδικασία για να φτάσει

στο αποτέλεσμα.

Τί σημαίνει βέβαια να είναι κάποιος ελεύθερος, ως θεραπευτής; αυτό είναι ακόμα

ένα ερώτημα! Για μένα, να δοκιμάσει κανείς να είναι όσο το δυνατόν πιο ελεύθερος γίνετα-

ι, κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας.”Ελεύθερος” σημαίνει να είναι κανείς ανοιχτός σε οτι-

δήποτε αναδύεται και δεν το έχουμε φανταστεί πριν. Αλλά αυτό φοβίζει, διότι δεν επανα-

παυόμαστε σε γνωστές βάσεις μ' αυτόν με τον οποίο μιλάμε. Από την άλλη έχουμε όλα τα

σημεία αναφοράς μιας διαδικασίας σωματικής απελευθέρωσης, έχουμε τα εργαλεία της

μεθόδου. Όλα αυτά είναι σημεία αναφοράς μας επιτρέπουν να τα χρησιμοποιούμε ήδη

εμείς οι ίδιοι και πάνω σ' αυτή τη βάση, εφαρμόζοντάς τα, επιτρέπουμε στον εαυτό μας ένα

είδος ελευθερίας με τους άλλους στο λεκτικό διάλογο. Αλλά συχνά συμβαίνει να είμαστε

τόσο “μικροί” στον τρόπο που ακούμε τον άλλο! Και κατά συνέπεια κρατάμε και τον άλλο


_______________________________________________________________________________________________________


“μικρό”. Ακόμα και καμιά φορά που νομίζουμε ότι είμαστε μεγάλοι, είμαστε παρ' όλα αυτά

μικροί σε σχέση με την πιθανότητα ολοκληρωτικού ανοίγματος στον άλλο. Και βάζω και τον

εαυτό μου μέσα! Αλλά είναι συναρπαστικό να φτάσει κανείς σ' αυτό το είδος ελευθερίας.

Και σας λέω! Δεν είστε υποχρεωμένοι να είστε ελεύθεροι παντού! Τουλάχιστον να είστε

κατά τη συνεδρία! Γι' αυτό οδηγούμε τον άλλο σ' ένα τόπο απρόσμενο. Υπάρχουν πολλοί

που είναι αντίθετοι με τον Danis εξαιτίας αυτού, διότι δεν πάει στην κατεύθυνση που πάει

ό,τι είναι προκαθορισμένο.

Ακόμα κι εγώ κάποιες στιγμές! Αυτό είναι μια παρένθεση! Εφόσον σας έχω εμπισ-

τοσύνη σας εξηγώ τα πάντα!

Α! Μήπως έχετε άλλες ερωτήσεις; ...σας υπόσχομαι ότι δε θα είναι τόσο μακροσκε-

λείς οι απαντήσεις που θα δώσω αλλά εδώ η ερώτηση με ενέπνευσε!

Αλλά να ξέρετε ότι αυτό που κάνω αυτή τη στιγμή είναι η πληροφοριακή κατευθυν-

τικότητα! Δεν ξέρω γιατί αλλά ενίοτε υπάρχουν άνθρωποι που μας εμπνέουν και άλλοι που

μας κάνουν ερωτήσεις και δεν έχετε καμία σκέψη που σας έρχεται στο κεφάλι! Αυτό δε ση-

μαίνει ότι υπάρχουν ερωτήσεις που είναι πιο έξυπνες σε σχέση με κάποιες άλλες! Δεν έχει

να κάνει καθόλου μ' αυτό! Δεν ήταν λοιπόν καταγεγραμμένο στο πρόγραμμα να μιλήσω

τόσο εκτεταμένα αυτή τη φορά αλλά παρ' όλα αυτά πιστεύω ότι κάποιος λόγος θα υπάρχει.

Δε σκέφτομαι ποτέ αν έκανα καλά ή όχι. Θεωρώ ότι όταν λέω κάτι, όντας στο τόπο όπου

είμαι τοποθετημένη, σημαίνει ότι υπάρχει λόγος που το λέω. Ενίοτε αφορά μόνο ένα άτομο

στο γκρουπ. Ενίοτε δεν αφορά απαραίτητα το άτομο που έθεσε την ερώτηση. Θα είναι για

ένα άτομο (ή για περισσότερα ακόμα) που αυτό που θα ειπωθεί, θα είναι μια διαφώτιση

για κάτι. Βλέπετε; από μια στιγμή και μετά δεν το ελέγχουμε! ...δεν ελέγχουμε τα πάντα!

Αυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να οργανώνουμε, ότι δε θα πρέπει να έχω επίγνωση! ...και

γνωρίζω καλά το είδος των πληροφοριών που δίνω! Όταν αυτό αναδύεται μπορώ και να το

αναστείλω. Γιατί θα μπορούσα να έχω πει, “όχι είναι πολύ μύχιο, δε θα διηγηθώ τη ζωή

μου”! Δεν το κάνω όμως. Θα πρέπει από μια στιγμή και μετά να αποκτήσουμε εμπιστοσύνη

σ' αυτό που αναδύεται από μέσα μας. Θα είναι χρήσιμα για τους άλλους. Αυτό βέβαια δε

σημαίνει ότι δε θα πρέπει να σκεφτόμαστε και να μη λέμε οτιδήποτε άσχετο.

Λοιπόν, ξεκαθαρίζεται σιγά-σιγά;

Απάντησα στην ερώτησή σου;

- Στο κείμενό σας, κάποια στιγμή αναφέρετε ότι “η εμπειρία έχει νόημα μόνο αν

είναι επιμορφωτική” άρα ο άλλος θέλει να βγάλει νόημα μ' αυτό που κάνει και

παρακάτω στην ίδια παράγραφο προσθέτει “τελικά δε μετράει τόσο το ίδιο το

περιεχόμενο της πληροφορίας όσο η ιδιαίτερη ματιά που θα θέτουμε σ' αυτό”.

Για μένα είναι λίγο αντίθετο αυτό. Εγώ ένοιωσα ότι παίρνει την αξία της

πληροφορίας. Αυτό αισθάνθηκα διαβάζοντάς το.

Sylvie: Μίλησα ήδη το πρωί γι' αυτό! Κάποια στιγμή είπα ότι για να μπορέσει ένα

βίωμα να μας αλλάξει θα πρέπει να είναι μεταμορφωτικό. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν άν-

θρωποι που βιώνουν ένα γεγονός και δεν αποκομίζουν απ' αυτό, γι' αυτούς το γεγονός δεν

γίνεται διόλου ένας παράγοντας πληροφορίας. Εσύ η ίδια το μεσημέρι μου μιλούσες για

μια ασθενή σου, η οποία βίωσε κάτι εξαιρετικό αλλά που δε θέλει να μιλήσει γι' αυτό. Άρα

λοιπόν αυτό το άτομο ακόμα και αν έχει βιώσει κάτι τόσο εξαιρετικό, ...δεν μπορούμε να

είμαστε σίγουροι αλλά μάλλον δε θα του προσφέρει και τίποτα στη ζωή του. Και κάποιες

φορές γίνεται μεταμόρφωση ...όταν κάποια άτομα έστω και από λίγα που αισθάνονται κα-


_______________________________________________________________________________________________________


τανοούν πράγματα και καταφέρνουν να ξετυλίξουν και να συνδέσουν αυτά τα λίγα που α-

ισθάνονται στη ζωή τους. Ενώ άλλοι που έχουν ένα τεράστιο βίωμα δεν το ταυτίζουν με τη

ζωή τους. ...καμία κατανόηση, καμία μεταφορά στη ζωή τους.

...

Για τη δικιά μου εμπειρία ως θεραπεύτρια και ως εκπαιδεύτρια είδα ότι δεν σημαί-

νει ότι αν το άτομο βιώνει μεγάλα γεγονότα, θα μεταμορφωθεί απαραίτητα. Αυτό που λέω

αυτή τη στιγμή, το κάνω για να απαντήσω στην ερώτηση. Γι' αυτό λοιπόν λέω ότι “δεν είναι

τόσο το περιεχόμενο της πληροφορίας που μετρά αλλά η οπτική που θέτει το άτομο πάνω

σ' αυτό”. Διότι καμιά φορά είμαστε ικανοποιημένοι όταν το άτομο βίωσε κάτι εξαιρετικό.

Αλλά αξίζει να είμαστε ικανοποιημένοι αν το άτομο δεν κάνει τίποτα για τη ζωή του; Αυτό

είναι ένα ερώτημα, ε! Δεν έχω οριστική απάντηση αλλά μας δίνει υλικό για να αναλογιστο-

ύμε. Διότι ταυτόχρονα θα μπορούσαμε να πούμε ότι απλά να το ζήσουμε μέσα μας θα

μπορούσε να αρκεί. Διότι κι αυτό ήδη είναι μια εξαιρετική εμπειρία! Όμως από την άλλη,

αν το άτομο βιώνει κάτι τόσο εξαιρετικό και η ζωή του συνεχίζει να είναι δύσκολη με ακρι-

βώς τα ίδια προβλήματα και δεν του επιτρέπει να καταλάβει τον τρόπο που μπορεί να αλ-

λάξει, μπορούμε να πούμε ότι είναι κρίμα. Ειλικρινά δεν έχω οριστική απάντηση πάνω σ'

αυτό! Διότι παράλληλα θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ζήσει

όλη τους τη ζωή σε σπηλιές (σε απομόνωση) μόνο και μόνο για να ζήσουν το δέκατο αυ-

τών των εμπειριών. Αυτό που θέλω να πω είναι: σίγουρα θα μπορούσαμε να το δούμε με

δύο τρόπους: τον πρώτο τρόπο, ωφελεί αν υπάρχει μεταμόρφωση αλλά θα μπορούσαμε να

το δούμε και αντίθετα ωφελεί εφόσον υπάρχει μια συνταρακτική εμπειρία. Εξαρτάται τον

τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα. Εξαρτάται. ...εξαρτάται από το αίτημα αλλά ούτως ή

άλλως αν το άτομο έρχεται να σας δει, σημαίνει ότι έχει ένα πρόβλημα. Αυτό που θέλω να

πω είναι να μην έχουμε μονίμως μια “μονολιθική” απάντηση, σε σχέση με αυτό που παρο-

υσιάζεται. Τώρα λέω το αντίθετο από αυτό που έγραψα, ε! ...όχι ακριβώς το αντίθετο αλλά

και τα δύο συνυπάρχουν. Διότι ενίοτε έχουμε την εντύπωση ότι το άτομο δεν κάνει και τί-

ποτα, δεν είναι καν ικανό να πει οτιδήποτε, δε θέλει να μιλήσει για τίποτα αλλά παρ' όλα

αυτά η εμπειρία έλαβε χώρα. Και δεν ξέρουμε αν σιγά-σιγά αυτό το πράγμα θα μπορέσει

να προχωρήσει. Όλα αυτά τίθενται ως ερωτήματα. Εδώ πέρα, ό,τι έχω γράψει είναι μια ε-

πίσημε θέση. Και μετά μπορούμε να διευρύνουμε τη συζήτηση και να αναλογιστούμε γύρω

απ' αυτό. Όταν γράφει κάποιος, είναι σίγουρα υποχρεωμένος να διαλέξει τί θα γράψει και

τί όχι, διότι αλλιώς αντί να γράφαμε μια σειρά, θα γράφαμε 50 σελίδες. Δεν πάει να πει,

επειδή είναι γραμμένο κάτι, ότι απορρίπτει όλες τις άλλες πιθανότητες.

- Έτσι κι αλλιώς όσον αφορά ένα συγκεκριμένο βίωμα, αν θα μπορούσε κάποιος

να έβλεπε το βίωμα σε δύο διαφορετικούς ανθρώπους, θα μπορούσε να δει ότι

για κάποιον θα μπορούσε να είναι πολύ σημαντικό και για τον άλλο να είναι

πολύ λιγότερο σημαντικό. ...το ίδιο βίωμα. Δηλαδή ο ένας να το βιώνει σαν κάτι

πολύ μεγάλο και ο άλλος σαν κάτι πολύ μικρό. Δηλαδή εκτός από αυτό που

λέμε, το πώς μεταφέρεται για κάποιον ένα μεγάλο βίωμα ή ένα μικρό βίωμα

στην καθημερινότητά του είναι και το πώς αξιολογεί ο ίδιος το βίωμα του.

Sylvie: Έχω μία ένσταση σ' αυτό που λες. Πώς μπορείς να πεις ότι δύο διαφορετικά

άτομα έχουν το ίδιο βίωμα;

- Γι' αυτό είπα “ΑΝ θα μπορούσε να υπάρχει ένας παρατηρητής”.


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Είναι ΠΟΛΥ υποθετικό αυτό, ε!

- Θέλω να πω ότι έτσι κι αλλιώς ο καθένας βιώνει διαφορετικά. Ή πιθανά να είναι

αυτό που περιμένει να βιώσει. Μπορεί κάποιος να πει “εγώ ένοιωσα κάτι

σημαντικό” και κάποιος άλλος να πει ουάου! ...να το εκφράζει έτσι!

Sylvie: Είναι αυτό που είπα. Επίσης, υπάρχουν άνθρωποι που τους τρομάζει αυτό

που βίωσαν και προτιμούν να “μικροποιούν”.

- Εμένα μου φαίνεται ότι ο παράγοντας “χρόνος” είναι ένα στοιχείο που μπορεί

να είναι σημαντικό επίσης. Δηλαδή, μπορεί να βιώσει κανείς μια εμπειρία αλλά

να μην μπορέσει να την εκφράσει, διότι χρειάζεται το χρόνο του γι' αυτό. Για

μένα λοιπόν είναι πολύ δύσκολο να κρίνω, όσον αφορά το σεβασμό του ατόμου,

πότε μπορώ να πιέσω για να εκφραστεί και μέχρι πιο σημείο. Μέχρι που είναι

τα όρια στο χρόνο που θα δώσω στο άτομο για να εκφραστεί, για να μιλήσει και

για να τον συνοδέψω.

Sylvie: Τί εννοείς “να τον συνοδέψεις”;

- Αν θέλεις, κάνοντας περαιτέρω ερωτήσεις. Αλλά μέχρι πού μπορώ να φτάσω, να

εισχωρήσω και παράλληλα να μην ξεπεράσω τα όρια; ...έτσι ώστε να σεβαστώ

το άτομο και την καθαρά δική του πρόοδο;

Sylvie: Καταρχάς αισθανόμαστε αυτό που συμβαίνει κατά τη χειραγωγή, πώς απαν-

τάει το άτομο στο σημείο στήριξης. Γνωρίζετε τα κριτήρια απόκρισης στο σημείο στήριξης,

ε; Αν το άτομο απαντά πολύ γρήγορα στα σ.σ. με έναν τρόπο συνολικό και με μεγάλη έντα-

ση, είδη γνωρίζετε ότι είναι κάποιος που τον αφορά αυτό που συμβαίνει στη θεραπεία του,

ότι υπάρχει παρουσία σ' αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Τότε είναι πιθανόν να μπο-

ρούμε να τον πιέσουμε πιο μακριά και πράγματι εκεί να υπάρχει συμμετοχή του ατόμου

στη θεραπεία. Βέβαια αν είστε με κάποιον που στα σ.σ. απαντά πολύ άσχημα, διαρκεί πο-

λύ χρόνο ώσπου να έχουμε μια απόκριση ή είναι πολύ τοπικά και δεν υπάρχει συνολικότη-

τα και είναι πολύ δύσκολο να έχουμε σ.σ. “θετικά”, τότε είναι ξεκάθαρο ότι αναστέλλει (=

“φρενάρει”), που δυσκολεύεται να εμπλακεί στη θεραπεία του. Εκεί υπάρχουν πάρα πολύ

μεγάλες πιθανότητες να μην είναι κάποιος που θα πρέπει να πιέσουμε! Έχουμε την τύχη να

έχουμε πρόσβαση σε παρόντα χρόνο σε μία πραγματική, αληθινή στάση του ατόμου μέσα

στο σώμα του. Αυτό είναι το πλεονέκτημά μας. Σίγουρα βέβαια είμαστε εκεί για να απαν-

τήσουμε στο αίτημα του ατόμου. ...αλλά σε ποιά ακριβώς αιτήματα; Γιατί μπορεί να τύχει

να έρθει κάποιος και να λέει “είμαι σε φάση μεταμόρφωσης, θέλω όλα να τ' αλλάξω στη

ζωή μου και είμαι πανέτοιμος να κάνουμε θεραπεία και να πάμε μακριά σε βάθος!”. Και

στη συνέχεια κάνετε θεραπεία στο άτομο και ...αρχικά, δεν υπάρχει κανείς εκεί μέσα! Και

επιτέλους κάποια στιγμή καταφέρνετε να κάνετε σ.σ. όπου υπάρχει κάποια απόκριση. Βλέ-

πετε λοιπόν ξεκάθαρα σ' αυτό το άτομο ότι δεν συμμετέχει καθόλου, ότι παραμένει σε μία

πλήρη “προστασία”. Αλλά το άτομο πιστεύει αυτά που είπε! Σε γενικές γραμμές, ε! Υπάρ-

χουν και οι μυθομανείς! Σίγουρα θα πρέπει να λάβετε υπόψη ότι σας διηγείται το σώμα.

Δεν μπορείτε να κάνετε σαν να μην έχετε αισθανθεί την πραγματικότητα της στάσης του


_______________________________________________________________________________________________________


ατόμου μέσα στο σώμα του. Και βέβαια δε χρειάζεται να πείτε “κυριούλη μου ότι μου είπα-

τε, ξέρω πια ότι δεν ισχύει”! Αντιθέτως για να απαντήσω στην ερώτησή σου, εμείς ξέρουμε

κατά βάθος, ότι δε θα είναι κάποιος που θα μπορούμε να πάμε πολύ μακριά, όσο είναι έτσι

(“σφιχτός”). Γνωρίζουμε ότι θα οδηγηθούμε σε αδιέξοδο! Τουλάχιστον όσον αφορά μια δια

λόγου θεραπεία έχοντας υπόψη το αισθητό. Αντιθέτως αν θέλετε να κάνετε το άτομο να

μιλάει μόνο για τα προβλήματά του, αυτά, όπου από πάντα διηγείται σε όλο τον κόσμο,

όπου εδώ και πάρα πολύ καιρό τριγυρνούν στο κεφάλι του, ...τότε δε θα δυσκολευτείτε

καθόλου! Διότι αυτό είναι ένα έδαφος γνωστό! ...προστατευμένο. Αντιθέτως, το να κάνετε

το άτομο αυτό (με τις ακινησίες) να έχει πρόσβαση σε ένα καινούριο ορίζοντα αντίληψης

και γνώσης, θα είναι πολύ λίγες οι πιθανότητες να πετύχει κάτι τέτοιο. Σ' αυτή την περίπ-

τωση θα είναι κάποια δια λόγου θεραπεία ...η λέξη που μου έρχεται είναι “παρηγορητική”.

Ξέρετε όταν κάποιος είναι άρρωστος και του δίνουμε “παρηγορητική” θεραπεία. Αυτού του

είδους η θεραπεία που δεν ωφελεί σε τίποτα. Θέλω να πω μ' αυτό ότι θα είναι μια δια λό-

γου θεραπεία που δε θα έχει κάποιο αποτέλεσμα “μεταμόρφωσης” αλλά παρ' όλα αυτά το

άτομο θα νοιώσει ότι κάποιος το άκουσε και θα είναι ικανοποιημένο. Βέβαια δε σημαίνει

ότι δεν πρέπει να ακούτε τους άλλους! Αλλά μέσα μας ξέρουμε ότι δεν είναι κάποιος που

θα μπορούσαμε να πιέσουμε, όσον αφορά τη μεθοδολογία της μεταμόρφωσης του ατόμου.

Μ' άρεσε αυτό που είπα: “παρηγορητικός διάλογος”! :-)

Αντιθέτως! Αν αισθάνεστε ότι συμμετέχει ο άλλος, σ' αυτή την περίπτωση τότε, ο

σεβασμός θα ήταν να πιέσετε! ...να διεισδύσετε! Γιατί αλλιώς θα είναι σαν να υπάρχει ένα

δυναμικό διαθέσιμο κι εσείς δεν κάνετε τίποτα! Αυτό θα ήταν “μη σεβασμός” αν δεν πιέσε-

τε το άτομο!

- Πάνω σ' αυτό εγώ νοιώθω πολλές φορές απογοήτευση γιατί υπάρχουν άτομα τα

οποία έρχονται για να παρηγορηθούν τελικά. Ενώ έχουν εμπειρίες πάρα πολύ

δυνατές, που έχουν καταλάβει τί έχει συμβεί και έχουν βγάλει νόημα για τη ζωή

τους, κατά το λεκτικό διάλογο, είναι σαν να φοβούνται μετά. Από ένα σημείο

και μετά αισθάνομαι μία πολύ μεγάλη αντίσταση και δεν ξέρω αν φταίω εγώ

και το έχω “παρατραβήξει” ή αν είναι δικό τους θέμα. Δηλαδή: Έχω μια

εμπειρία την ώρα της θεραπείας, και μέσα από αυτή την εμπειρία έχουν βγάλει

νόημα για τη ζωή τους. Λένε ότι έχουν πάρει κάποιες αποφάσεις, βλέπουν να

εφαρμόζουν κάποιες από αυτές τις αποφάσεις και ξαφνικά σταματάνε μετά από

κάποιες συνεδρίες. Και τρελαίνομαι γιατί πάνω που έχουν αρχίσει να κάνουν

πολύ μεγάλα βήματα, σταματάνε! Είναι σαν να εξαφανίζονται. Είναι σαν να

ξαναμαζεύονται πάλι.

Sylvie: Σου συμβαίνει συχνά αυτό;

- Όχι αλλά μου έχει συμβεί δύο φορές με ανθρώπους που είχαν τις πιο έντονες

εμπειρίες και που τους άλλαξαν τη ζωή τους.

Sylvie: καταλαβαίνετε λοιπόν! Είναι δύσκολο να απαντήσω απόλυτα διότι εξαρτά-

ται από τον κάθε άνθρωπο. Επίσης σ' αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει καμία απάντηση

που μου έρχεται. Θα μπορούσα να αρχίσω να αναλογίζομαι αλλά εδώ, ειλικρινά, δεν μούρ-

χεται καμία απάντηση! Και σίγουρα δεν είναι φταίξιμο αυτού που απολογείται, ε! Βέβαια

θα μπορούσα να προσπαθήσω να αναλογιστώ κάτι, φανταστώ ό,τι θα μπορούσε να ήταν


_______________________________________________________________________________________________________


πιθανό (,διότι υπάρχουν πιθανότητες). Σ' αυτή την περίπτωση λοιπόν, όταν δεν μούρχεται

τίποτα να πω, ρωτάω: “ Κι εσείς; τί νομίζετε εσείς;;”

- Αν είχα τον ασθενή απέναντί μου, θα μπορούσα να μιλήσω αλλά... Με μία

γυναίκα-θεραπευόμενη, κάποια στιγμή της τηλεφώνησα, να δω τί κάνει. Γιατί

είχε εξαφανιστεί και είχα χάσει τελείως τα νέα της. Κατάλαβα ότι είχε

υποχωρήσει λίγο αλλά είχε ανάγκη πάλι από θεραπεία. Αλλά ενώ έκλεισε

ραντεβού, βρήκε δικαιολογίες και χάθηκε πάλι.

Sylvie: Και τελικά γιατί υποχώρησε; τί σου είπε;

- Εννοώ ότι δεν ήρθε στην επόμενη συνεδρία λέγοντας ότι είχε υποχρεώσεις και

δεν είχε πια το χρόνο.

Sylvie: Κι εσύ τί αισθάνθηκες; για ποιό λόγο νομίζεις ότι δεν μπόρεσε;

- Αισθάνθηκα ότι αποφεύγει. Ενώ είχε συνειδητοποιήσει για τη ζωή της κάποια

πράγματα, άρχισε να τα υλοποιεί, αλλά ταυτόχρονα αρχίζουν και οι δυσκολίες.

Εκεί πάνω που ο άλλος ή συνεχίζει και χρειάζεται και στήριξη ή υποχωρεί

τελείως και πάει πάλι πίσω. Αλλά επειδή δεν είναι εύκολο να τον πάρεις τον

άλλο από το χέρι και να του πεις “έλα για θεραπεία”, είναι θλιβερό.

Sylvie: Ευτυχώς κιόλας! Είναι πολύ δύσκολο να βρούμε το σημείο ισορροπίας μετα-

ξύ μιας σταθερότητας και μιας αυστηρότητας πάνω μας, στις οποίες οι θεραπευόμενοι να

μπορούν να στηριχθούν και ταυτόχρονα, παρ' όλα αυτά, να αισθάνονται ελεύθεροι .

Αλλά υπάρχει πραγματικά μια στάση που πρέπει να βρείτε, η οποία δεν είναι μεταξύ των

δύο, είναι και τα δύο ταυτόχρονα. Αν οι άνθρωποι, σας νοιώθουν ότι αιωρείστε από δω κι

από 'κει ως θεραπευτές και δεν είστε σταθεροί, και αυτοί είναι σε μία περίοδο αστάθειας

για τον εαυτό τους, δε θα μπορούν να στηριχθούν πάνω σας! Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να

είμαστε ένα σημείο στήριξης για τα άτομα. Αλλά την ίδια στιγμή, να μη γίνει αυτό σχέση

εξάρτησης από μεριά τους προς εσάς. Εγώ πιστεύω ότι υπάρχει πρόβλημα όταν οι ασθενείς

εξαρτώνται από μας.

- Σ' αυτό το συγκεκριμένο που λέει, η συγκεκριμένη γυναίκα είχε πάει να

εξαρτηθεί μ' έναν τρόπο κι εγώ προσπάθησα να την συγκρατήσω. Της άφησα

έναν χώρο παραπάνω, δηλαδή όντως δεν μπορούσα να τη δω για τρεις

βδομάδες και αυτό ίσως της ήταν πάρα πολύ.

Sylvie: Καμιά φορά θα πρέπει να προσέχετε, γιατί υπάρχουν άνθρωποι που έρχον-

ται από εξάρτηση προς εσάς και όχι γιατί αισθάνονται ότι είναι προς μια διαδικασία εξέλι-

ξης. Σ' αυτή την περίπτωση, όταν δεν δέχεστε πια την εξάρτηση αυτή, τότε δεν έχουν πια

λόγο να ξανάρθουν. Αλλά είναι επικίνδυνο το να είναι κανείς εξαρτώμενος, διότι είναι μια

διαδικασία πλασματική. Αλλά πιστεύω ότι για μερικούς αυτό είναι αναπόφευκτο στην αρ-

χή. Για μας δεν πειράζει αν αυτό αλλάξει, αν είστε ικανοί δηλαδή, να το γυρίσετε και δεν

παραμείνει πια ως σχέση εξάρτησης. Γιατί κανονικά οδεύουμε προς την αυτονομία του ασ-

θενούς, δηλαδή να είναι όλο και περισσότερο ικανός να αναλάβει τον εαυτό του μόνος του


_______________________________________________________________________________________________________


εκτός συνεδριών. Κανονικά θα πρέπει να έχει όλο και λιγότερο την ανάγκη σας. Αλλά όλα

αυτά θα πρέπει να τα εξηγήσετε, βέβαια!

- Αυτό που είναι δύσκολο είναι όταν ένας άνθρωπος δεν έχει ξαναβιώσει κάτι

ανάλογο όπως το άγγιγμά μας αλλά και το ότι κάποιος πραγματικά τον ακούει.

Αυτό είναι σαν να λέει: “Ωραία! Τώρα βρήκα τον άνθρωπο που θα μου το

προσφέρει αυτό”.

Sylvie: Γι' αυτό θα πρέπει να πάμε αργά και βαθμιαία στην μεταμόρφωση της σχέ-

σης επαφής που έχει το άτομο με το θεραπευτή. Δε θα πρέπει το άτομο να αισθανθεί α-

πόρριψη! Θα πρέπει να το κάνουμε με τέτοιο τρόπο, ώστε το άτομο σιγά-σιγά να νοιώσει

ότι έχει τη δύναμη να αναλάβει την ευθύνη γι' αυτό που ο ίδιος αισθάνεται από τη σχέση

σας.

Στην τελευταία εκπαίδευση στη Γερμανία, υπήρξε μια σπουδάστρια Γαλλίδα, η οπο-

ία εργάζεται στην “παρηγορητική θεραπεία” (=συνοδεία ανθρώπων στο τέλος της ζωής το-

υς). Μοιράστηκε λοιπόν μια εμπειρία της στο σεμινάριο. Μίλησε για κάποιον, ο οποίος ή-

ταν νέος αλλά πάρα πολύ άρρωστος που όδευε προς το θάνατο και υπέφερε πολύ από πό-

νους! Του έκανε αγωγή λοιπόν και σιγά-σιγά τον έμαθε να κάνει διαλογισμό. Του εξήγησε

το πρωτόκολλο του διαλογισμού. Αρχικά ο ασθενής ανυπομονούσε να έρθει η θεραπεύτριά

του. Γιατί μόνο έτσι κατάφερνε να έρχεται σε μια κατάσταση διαλογισμού όπου μπορούσε

να βγαίνει από αυτή την κατάσταση του πόνου και μόνο όταν ήταν εκεί αυτή να τον καθο-

δηγεί. Και συχνά όταν έμπαινε στο δωμάτιο, αισθανόταν μία απίστευτη αναμονή από τον

ασθενή. Την περίμενε για να ξαναβρεί αυτήν την κατάσταση διαλογισμού. Αλλά μια μέρα,

μπήκε στο δωμάτιο και αυτός είχε κλειστά τα μάτια. Αρχικά της δόθηκε η εντύπωση ότι κο-

ιμόταν. Όμως κατάλαβε ότι αυτός διαλογιζόταν και ότι όλα ήταν “κίνηση”. Και αυτό που

έκανε, ήταν να κλείσει τα μάτια της επίσης, και να τον “μπει” στο διαλογισμό του. Μετά

από αυτό, ο ασθενής δεν την περίμενε πια! ...δεν την είχε ανάγκη πια! ...ούτε για να κάνει

διαλογισμό, ούτε για να τον βοηθήσει να μπει σε κίνηση. Δεν είχε πια καμία εξάρτηση της

σπουδάστριας αυτής. Και πέθανε λίγο καιρό μετά, ...μέσα σε μία μεγάλη γαλήνη. Γιατί ίσως

να υπάρχει μία φόρμα διευκόλυνσης για κάποιον που βρίσκεται στο τέλος της ζωής του,

διότι υπάρχει κάτι τόσο επείγον. Δεν ξέρω! Αλλά πιστεύω ότι η διαδικασία αυτή ισχύει για

οποιαδήποτε περίπτωση ακόμα και αν αποκλίνει από αυτή.

Πρέπει να έχουμε μέσα μας, αυτή την προοπτική να θέσουμε το άτομο αυτόνομο.

Αλλά αυτόνομο σημαίνει ότι δεν έχει ανάγκη εσάς για να βρεθεί σ' αυτή την κατάσταση.

Αυτό δε σημαίνει ότι δε θα έρχεται πια να σας βλέπει αλλά θα έρχεται μόνο όταν θα το έχει

ανάγκη, για να τον βοηθήσετε να προχωρήσει σ' αυτή τη διαδικασία. Και όχι από συνήθεια,

δηλαδή επειδή δεν είστε δίπλα του, άρα δε θα βιώσει τίποτα.

- Θα ήθελα να πω για μια εικόνα που μας είχε δώσει ο Marc παλιά πάνω σ' αυτό.

Είναι σαν να φοράμε πάρα πολλά παλτό και τα βγάζουμε σιγά-σιγά, ένα-ένα και

μπορούμε να φτάσουμε στο οστό και να τρομάξουμε, να φοβηθούμε όταν θα

φτάσουμε σ' αυτό το βάθος και να θελήσουμε πάλι να φορέσουμε τα παλτό .

Αυτό μπορεί να συμβεί τόσο σε μας, όσο φυσικά και στους ασθενείς.

Sylvie: Ευτυχώς που όλοι εμείς διασχίζουμε τις ίδιες διαδρομές, διότι θα ήταν δύσ-

κολο να συνοδέψουμε τους ασθενείς μας. Γι' αυτό και η πληροφοριακή κατευθυντικότητα


_______________________________________________________________________________________________________


θα πρέπει να ακολουθείται υπό μίαν ηθική, έχει ένα πρωτόκολλο. Ξέρουμε πού οδηγούμε

τους ανθρώπους, διότι εμείς οι ίδιοι το έχουμε βιώσει.

- Είχα μια εμπειρία που συνειδητοποίησα το λάθος που έκανα μετά. Θέλω να το

διηγηθώ αυτό. Με επισκέπτονται κάποιοι που υποστηρίζονται παράλληλα από

ψυχοθεραπευτές (=Ψ),με τους οποίους είχαν ήδη αρχίσει πριν ξεκινήσουν τη

ΣΨΠ. Εδώ στην Ελλάδα συνηθίζεται αυτό, υποθέτω και στη Γαλλία. Κάποιες

φορές είναι οι ίδιοι οι Ψ που δίνουν το ok να πάνε στους ΣΨΠ αλλά άλλες δεν

είναι. Ήταν λοιπόν η περίπτωση ενός κοριτσιού, όπου και αυτή άρχισε από Ψ.

Δεν ήταν λοιπόν ο Ψ που την έστειλε σε μένα. Ήρθε ανεξάρτητα. Κατά τη

διάρκεια της συνεδρίας λοιπόν, είχε πολλές αναμνήσεις, οι οποίες ήταν αρκετά

δύσκολες γι' αυτήν. Ήταν πρώην ναρκομανής. Για αρκετά χρόνια κατά την

απεξάρτηση ήταν σε μεγάλη κατάθλιψη. Ό,τι αναδυόταν λοιπόν από τη fascia-

θεραπεία, πήγαινε και το διηγιόταν στον Ψ της. Συνειδητοποίησα ότι φρέναρε

τον εαυτό της να μου διηγηθεί τί συνέβαινε κατά τη διάρκεια της συνεδρίας,

διότι το κρατούσε για να το κάνει με τον Ψ της. Γι' αυτό δεν μπορούσα να κάνω

και πολλά! Διηγούμαι αυτή την περίπτωση διότι με στενοχώρησε πάρα πολύ.

Είχαμε περίπου 15 συνεδρίες. Στην τελευταία είχε σωματικές εμπειρίες όπου

αισθάνθηκε πάρα πολύ άσχημα. Αισθανόταν όπως στην κατάσταση όταν

έπαιρνε ναρκωτικά αλλά παράλληλα είχαμε αρχίσει να συζητάμε δειλά-δειλά

για τις δυσκολίες που είχε όσον αφορά την κατάθλιψή της, πώς έβλεπε τη ζωή

της, τη δουλειά της και όλα αυτά. Μια μέρα μου είπε: “Δεν είναι δυνατόν! Δεν

μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι! Ό,τι λέμε εδώ, είναι η δουλειά του Ψ μου και

μου απαγόρευσε να κάνουμε και τα δύο μαζί (=δια χειρός και δια λόγου). Ήρθε

σε μένα διότι γνώριζε ότι παλιότερα έκανα ένα μασάζ “Gestalt1”. Της είχα πει

ότι εγώ δεν κάνω αυτό πια αλλά κάνω κάτι άλλο. Αυτή πλέον ήθελε να της κάνω

μόνο το μασάζ (και όχι τα λεγόμενα), το οποίο βέβαια δεν είχαμε ποτέ ξεκινήσει,

διότι είχα εξηγηθεί ότι κάνω fascia-θεραπεία. Έκανα το λάθος όμως και της

είπα: ok, θα σου κάνω μασάζ αλλά θα δεις ότι δεν είναι τόσο βαθύ, είναι τίποτα

σε σχέση με τη fascia-”. Αυτό ήταν το λάθος μου! Και δεν ξαναήρθε. Μετά απ'

αυτό το μασάζ εξαφανίστηκε (έχοντάς της πει ότι: ”Σε σχέση με αυτό που

κάνουμε, δε θα σε βοηθήσει. Είναι πολύ επιφανειακό! Μπορώ να στο κάνω για

να δεις τη διαφορά. Να δεις ότι απλά είναι ένα μασάζ”). Και είμαι πολύ

λυπημένη γι' αυτό.

Sylvie: και τί συμπεραίνεις;

- ...ότι δεν πρέπει ποτέ πια να κάνω μασάζ! Αρχικά ότι δεν μπορώ να κάνω κάτι

αν οι Ψ το απαγορεύουν. Επίσης ότι ήταν λάθος το γεγονός ότι επέστρεψα στο

μασάζ!

Sylvie: Δεν είναι ότι έκανες λάθος!

Είναι ακριβώς το αντίθετο της πληροφοριακής κατευθυντικότητας. Αυτό σημαίνει

ότι δεν είσαι πια εσύ που οδηγεί το άτομο στην θεραπευτική του εξέλιξη. Σ' αυτή την περίπ-

τωση ήταν η ασθενής που σε έβαζε στο πεδίο της. Ακόμα περισσότερο υπήρχε ένα αίτημα

όπου δεν ήξερες από πού ερχόταν. Στην πραγματικότητα δεν ήταν καν ένα αίτημα, εφόσον

δεν της άρεσε αυτό (το αίτημα).

1 http://en.wikipedia.org/wiki/Gestalt_psychology


_______________________________________________________________________________________________________


- Είχε φοβηθεί πολύ απ' αυτό που της έβγαινε απ' το σώμα της κατά τις

συνεδρίες.

Sylvie: Μιλούσατε;

- Ναι. Μιλούσαμε πολύ και μάλιστα είχε συνηθίσει σ' αυτό. Της ήταν πια οικείο.

Αλλά φοβήθηκε πάρα πολύ απ' αυτά που βγήκαν απ' το σώμα της

Sylvie: Πόσο καιρό είχε σταματήσει τη χρήση;

- 3 χρόνια πριν

- Μας είχαν πει σε κάποιο σεμινάριο, ότι αν κάποιος κάνει παράλληλα ΣΨΠ και

Ψ, θα διαλέξει μετά από κάποιο διάστημα ένα από τα δύο. Εγώ δεν το είχα

πιστέψει τότε. Θεωρούσα ότι θα μπορούσαν να είναι συμπληρωματικά. Είδα ότι

δε γίνεται. Κάποια στιγμή ο θεραπευόμενος πρέπει να διαλέξει.

Sylvie: Εξαρτάται από το προφίλ του ανθρώπου. Αν είναι κάποιος με μια άσχημη

ψυχιατρική ασθένεια, τότε καλύτερα να συνεχίσει να βλέπει κάποιον άλλο παρά εσάς. Αλλά

αν είναι άτομα, όπως όλοι μας που είχαν άγχος ή κάποιες καταθλιπτικές περιόδους, τότε

σύμφωνα με τη δική μου εμπειρία, είναι δύσκολο να γίνονται και τα δύο ταυτόχρονα. Βέβα-

ια, αν αυτό δεν προκαλεί πρόβλημα, δεν πειράζει. Διότι είναι το ίδιο άτομο. Αλλά αν δεν

του κάνετε δια λόγου θεραπεία, δε θα υπήρχε πρόβλημα με κανέναν. Τουλάχιστον σ' αυτή

την περίπτωση θα είχε έναν τόπο όπου θα μπορεί να μιλάει (αυτόν του Ψ). όταν όμως θα

αρχίσετε να κάνετε μια θεραπεία, που θα εμπεριέχει και δια λόγου θεραπεία, αν δεν πάει

προς την ίδια κατεύθυνση που γίνεται και στους διαλόγους της Ψ, τότε το άτομο θα νοιώσει

να τραβιέται σε δύο διαφορετικές / αντίθετες κατευθύνσεις. Αλλά πάλι, κι αυτό εξαρτάται

απ' την κάθε περίπτωση. Δε θα πρέπει να είμαστε απόλυτοι.

Συνεχίζουμε;

Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι θα κάνουμε τώρα θα είναι πρακτική! Ξέρω ότι

το γνωρίζω αλλά θα σας το επαναλάβω: Όταν κάποιος μιλάει, προσπαθήστε να δείτε με

ποιόν τρόπο αντηχεί σε σας! Υπάρχει πράγματι ένα πεδίο ενεργούς αμοιβαιότητας μεταξύ

σας; ...και τί σας προκαλεί αυτό; Στη συνέχεια, τί θα μπορούσατε να απαντήσετε στο άτομο;

Καταλαβαίνετε; Θα είναι πολύ πιο ενδιαφέρον για σας αν καταφέρνετε να βρείτε

μια απάντηση και μετά να δείτε πώς εσείς απαντάτε πάνω σ' αυτή από το να είστε εκεί απ-

λά ως “παθητικός” θεατής. Αυτό δε σημαίνει ότι αυτός ο τρόπος είναι ο μοναδικός που

υπάρχει! Τουλάχιστον είναι αυτός ο τρόπος που εμένα μου βγαίνει τη στιγμή που εγώ είμαι

σε επαφή με το άτομο. Πιστεύω ότι θα είναι πιο ενδιαφέρον για κάποιους από εσάς αν

μπαίνατε σε μια στάση (/συμπεριφορά) πιο ενεργή.

(επικρατεί ησυχία στην αίθουσα) Τί γίνεται;; ...τί είναι αυτό; σιωπή ενεργητική; :-)

...όταν ξεκινάει κάνει πιο πολύ ζέστη (βγάζει τη ζακέτα της!) ...όταν βγάζω τη ζακέτα μου

είναι ένα πολύ καλό σημάδι! (γέλια στην αίθουσα) ...προς το παρόν δε βγάζω το πουκάμισό

μου ακόμα! ...ίσως αύριο! :-) ...μετά το δεύτερο διαλογισμό!

Οκ! συνεχίζουμε με τις ερωτήσεις σας!


_______________________________________________________________________________________________________


- Δε θέλω να ρωτήσω κάτι αλλά θέλω να σας πω την άποψή μου πάνω σ' αυτό

που είπε η συνάδελφος. Και να μου πείτε αν αυτό που σκέφτηκα είναι σωστό.

Ίσως να δώσω ένα μικρό δείγμα, το πώς εγώ δουλεύω. Εάν είχα την εμπειρία με

ανθρώπους που έρχονται σε τέτοια κατάσταση, δηλαδή εθισμένους σε

ναρκωτικά (μέχρι τώρα δεν έτυχε να έχω) ...έτσι όπως μας έκανε το προφίλ η

Ράνια αντιλήφθηκα ότι ναι μεν είχε ξεφύγει από τα ναρκωτικά αλλά ακόμα και

σωματικά και στη σκέψη του ήταν μέσα σ' ένα χάος. Οπότε θα ξεκινούσα, ναι

μεν με κάποιο αριθμό συνεδριών δια χειρός όχι μόνο για να του επιτρέψω να

βρίσκεται στην εσωτερική κίνηση και να την αισθάνεται σαν nirvana, αλλά για

να τον βάλω να αντιληφθεί χειροπιαστά πράγματα γι' αυτόν, όπως θα ήταν ή

κατεύθυνση της κίνησης που αισθανόταν. Μετά θα του οδηγούσα τη σκέψη

του! Δε θα τον άφηνα να αισθανθεί μόνο την ευχαρίστηση. Θα τον έκανα να

μιλήσει γι' αυτή την ευχαρίστηση. Και αυτή την ευχαρίστηση που θα

αισθανόταν, μετά θα την έκανα χειροπιαστή με την κωδικοποιημένη κίνηση. Και

θα του έδινα και άσκηση να κάνει. Απλά πράγματα! ...ώστε αν θέλει να

βρίσκεται μέσω της άσκησης σ' αυτή τη nirvana που μπορεί να συσχετίστηκε με

αυτή τη χημεία που έπαιρνε ...αυτό ίσως του έδινε το έναυσμα ότι: “Δεν

υπάρχει μόνο η χημεία για να 'φχαριστιέσαι! Υπάρχουν και άλλα πράγματα!”.

Και νομίζω στη συγκεκριμένη περίπτωση που θα το δούλευα έτσι, δε θα με

πείραζε να πήγαινα και στον ψυχολόγο του. Γιατί ο ψυχολόγος ίσως να είναι πιο

κατάλληλος, γιατί μπορεί να του έλεγε μία πολύ πιο σωστή λέξη από αυτό που

θα του έλεγα εγώ και θα τον στήριζε και θα ήταν και πιο βαθύ και από αυτό

που σκέφτεται.

Sylvie: Δύο πράγματα μου έρχεται να πω:

Αρχικά να πω ότι ο τρόπος παρέμβασης, ο δικός μας είναι επικεντρωμένος στο ίδιο

το άτομο. Αυτό σημαίνει ότι αυτό που κοιτάμε δεν είναι ούτε η παθολογία, ούτε η προβλη-

ματική, αλλά το άτομο. ...το άτομο μέσα στο πλαίσιό του βέβαια όπου μπορεί να είναι και

παθολογικό! ..το άτομο μέσα στο αισθητό σώμα του και μέσα στις άλλες διαστάσεις, επίσης

το άτομο ως προς την εξελικτική του ικανότητα. Αυτό θα πει, με έναν τρόπο που το αίτημα

του ανθρώπου να εξελίσσεται.

Δηλαδή! Ότι προτείνεις είναι απόλυτα συνεκτικό, λογικό αλλά ο τρόπος που παρουσιάζεις

το θέμα αυτό είναι σαν να υπάρχει ένα τάδε παθολογικό προφίλ που το κάνουμε με έναν

τάδε συγκεκριμένο τρόπο.

Επισημαίνω ότι είπες είναι απολύτως συνεκτικό! Δε λέω ότι δεν είναι προσαρμόσι-

μο. Άρα είναι πολύ δύσκολο να πούμε ότι για “αυτή” την προβληματική, μπορούμε να κά-

νουμε “αυτό” το συγκεκριμένο πράγμα.

Εφόσον δεν γνωρίζουμε ποιά θα είναι η απόκριση του ατόμου στο σημείο στήρι-

ξης, δε γνωρίζουμε αν έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε ένα κλίμα ενεργούς αμοιβαι-

ότητας με το άτομο ή όχι, επίσης δε γνωρίζουμε τί ειπώθηκε στο διάλογο της Ράνιας και της

θεραπευόμενής της, εγώ προσωπικά είμαι ανίκανη να κρίνω από τον τρόπο που η Ράνια

παρουσίασε το περιστατικό αυτό. Δεν μπορώ να πω ότι έπρεπε να κάνει αυτό ή εκείνο και

να μην κάνει το άλλο. Ίσως εσείς να είστε αλλά εγώ προσωπικά δεν είμαι. Εμένα μου έχει

συμβεί να συνοδέψω άτομα εθισμένα. Κανένα δεν έμοιαζε μεταξύ τους! Η ζωή κάποιων

άλλαζε από τη στιγμή που συνάντησαν το αισθητό και πράγματι πάλευαν για να το διατη-

ρήσουν αυτή την επαφή. Και επίσης άλλη ζούσαν σε ένα ψέμα για να “αυτοσυντηρηθούν”..

δεν υπάρχουν ίδιες περιπτώσεις. Η εξάρτηση δεν είναι ο άνθρωπος! Άλλο το ένα και άλλο


_______________________________________________________________________________________________________


το άλλο. Δε γνωρίζουμε αν η Ράνια εξηγούσε τις κατευθύνσεις της κίνησης. Δεν μίλησε κα-

θόλου γι' αυτό. Καταλαβαίνω ακριβώς τί θες να πεις! Αυτό που θέλω να όμως εγώ να πω:

Προσέξτε να μην έχετε προκατειλημμένες ιδέες για τον τρόπο που θα προχωρήσετε. Δεν

είναι δυνατό να πω τί έκανε η Ράνια. Είμαι σίγουρη ότι έκανε το καλύτερο που μπορούσε

με βάση που ήταν η ίδια εκείνη την εποχή. Τώρα αν ήταν κάποιος άλλος, θα έκανε κάτι άλ-

λο. Αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε να κάνει κάποιος κάτι σαν να ήταν κάποιος άλλος.

Εγώ πάντως πιστεύω ότι ο καθένας κάνει ότι μπορεί, τη στιγμή εκείνη που το κάνει. Μετά

από αυτό, ο καθένας μας μπορεί να έχει την άποψή του, έχει τον δικό του τρόπο να το κά-

νει. Και μάλιστα πιστεύω ότι τα άτομα παραμένουν σε σας ακριβώς επειδή έχετε μία συνά-

φεια με αυτό που είσαστε και με τον τρόπο που το κάνετε. Αν η θεραπευόμενη έμεινε τόσο

καιρό με τη Ράνια σημαίνει ότι θα αισθανόταν καλά μαζί της. Μόνο μην σκέφτεστε ότι υ-

πάρχει ένας μοναδικός καθορισμένος τρόπος που γίνεται η κάθε προσέγγιση! Βέβαια εγώ

κάνω ένα μάθημα και είμαι υποχρεωμένη να δώσω μια βασική κατεύθυνση αλλά παράλλη-

λα βλέπετε ότι αυτή η κατεύθυνση δεν είναι μονόπλευρη. Έχω πολύ εμπιστοσύνη σε σας.

Ας αφεθείτε! Αφήστε να αναπτυχθεί αυτό που είστε πραγματικά μέσα σας ο καθένας! Πισ-

τεύω ότι ο καθένας μας έχει την ιδιαιτερότητά του και αν προσπαθούμε να είμαστε όπως οι

άλλοι, θα είναι καταστροφικό. Αυτό το πιστεύω βαθύτατα! Απ' την άλλη αν νομίζετε ότι κι

εσείς έτσι θα μπορούσατε να κάνετε κι εσείς, τότε έτσι θα είναι, σίγουρα. Αυτά όλα που

λέω, δε σημαίνει ότι δεν έπρεπε να πεις αυτά που είπες. Αυτό που ήθελα να επισημάνω

είναι ότι είναι κάτι παραπάνω από καθησυχαστικό ότι δεν έχουμε όλοι τον ίδιο τρόπο να

κάνουμε ένα συγκεκριμένο πράγμα. Αλλιώς θα ήμασταν σέχτα (=αίρεση)! Ο καθένας μας

έχει πράγματι τη δική του υποκειμενικότητα και μία δική του σχέση επαφής με τον τρόπο

που κάνει τα πράγματα.

- Αυτό που έχει πλάκα είναι ότι δοκίμασα αρκετές φορές να κάνω αυτά που είπε

η Νίκη αλλά δεν μπόρεσε ποτέ να νοιώσει αυτό που λες εσύ nirvana. Μόλις

πήγαινε να νοιώσει ευχαρίστηση έκλαιγε.

Sylvie: ποτέ δεν ξέρουμε πώς θα αντιδράσει ο θεραπευόμενος. Είναι σημαντικό

αυτό το θέμα του “να επικεντρωθούμε στο άτομο”! Από τη συνάντηση με τον άλλο γεννά-

ται η λύση!

- Αυτό που με στενοχώρησε είναι ότι όντως είχαμε μια καλή σχέση! ...και ότι ο Ψ

της απαγόρευσε να συζητάει.

Sylvie: συμβαίνουν σε όλους τέτοια γεγονότα! ...μάλλον θα πρέπει να συνηθίσουμε

ότι μπορεί να χάνουμε κάποιους ασθενείς μας. Δεν μας ανήκουν άλλωστε.

- Πάντως ξέρω από μία προσωπική εμπειρία ενός γνωστού μου προσώπου, ότι οι

άνθρωποι που ήταν τοξικομανείς, ιδιαίτερα οι ηρωινομανείς όταν συμβαίνει να

σταματήσουν τα ναρκωτικά, ο λόγος όπου επιστρέφουν στα ναρκωτικά είναι

που δεν αντέχουν τη δυστυχία που αισθάνονται. Επίσης δεν αντέχουν και την

υπερβολική χαρά. Μπορεί και όταν τους συμβεί κάτι υπερβολικά καλό να τους

κάνει να επιστρέψουν στην ουσία.


_______________________________________________________________________________________________________


- Δεν είναι ερώτηση. Το καταθέτω σαν δική μου δυσκολία ως θεραπεύτρια.

Αισθάνομαι ότι όταν κάνω λεκτικό διάλογο (πάντα κάνω μετά τη συνεδρία)

καταφέρνω να βοηθήσω τον άνθρωπο να εκφράσει το σωματικό βίωμα που

είχε, καταφέρνω συνήθως να τους κάνω να δούνε και την αξία που έχει αυτό το

βίωμα σε σωματικό επίπεδο αλλά αισθάνομαι ότι δεν καταφέρνω ...και νομίζω

ότι είναι δική μου δυσκολία να τους βοηθήσω να κάνουν τη σύνδεση μεταξύ

αυτού του βιώματος και της νοηματοδότησης για της ζωή τους. Βέβαια έχω

ανθρώπους που συνοδεύω που έρχονται για προσωπική τους εξέλιξη που, αν

και δεν κάνουν εκείνη τη στιγμή συνειδητοποιήσεις για τη ζωή τους, όταν

ξανάρχονται μου περιγράφουν ότι υπήρξαν αλλαγές (ότι αισθάνθηκαν

διαφορετικά κτλ). Νιώθουν τις αλλαγές στην καθημερινότητα αλλά δεν μπορούν

να κάνουν τη σύνδεση με το συγκεκριμένο σωματικό βίωμα.

Sylvie: Εσύ προσπαθείς να τους βοηθήσεις να κάνουν αυτή τη σύνδεση;

- Ναι! Νομίζω ότι έχω δυσκολία όμως εκεί. Νομίζω ότι έχω μεγάλη δυσκολία να

διακρίνω τη διαφορά ανάμεσα σε αυτό που εγώ σκέφτομαι για εκείνον και τη

ζωή του και στην πληροφορία που κυκλοφορεί. Δυσκολεύομαι δηλαδή να

διακρίνω αν αυτό που σκέφτομαι είναι η δική μου σκέψη ή κυκλοφορούσα

πληροφορία.

Sylvie: Αν το σκέφτεσαι αυτό κατά τη δια λόγου θεραπεία, τότε κάηκες! Είναι όπως

όταν κάποιος βάζει τα χέρια του πάνω σ' ένα σώμα, κάνει χειραγωγή και αναρωτιέται προς

τα πού ακριβώς πάει η κίνηση. ...ή κατά τη λύση στο σημείο στήριξης: “τώρα είναι η κατάλ-

ληλη στιγμή για να φύγω ή θα πρέπει να περιμένω λίγο παραπάνω;” “μήπως εγώ είμαι αυ-

τός που φεύγει ή όντως είναι η λύση του σ.σ. που μου δίνει την κατεύθυνση;”. Παραλύεις

έτσι! Δεν θα μπορείς να κάνεις τίποτα! Άρα γι' αυτό έλεγα πριν, ότι αν έχεις κάτι να πεις, να

το θέτεις σε φόρμα ερώτησης, έτσι ώστε το άτομο να μπορέσει να το αντιληφθεί ή να μην

το αντιληφθεί. Διότι ακόμα και αν είναι ο δικός σου τρόπος να βλέπεις τα πράγματα, δεν

είναι κακό αν αυτός ο τρόπος προωθεί τον αναλογισμό. Διότι προσπαθώντας να κάνουμε

τα πράγματα υπερβολικά ξεκάθαρα, παραλύουμε! Σίγουρα το γεγονός ότι το συζητάμε αυ-

τό στο μάθημα, σας κάνει να το αφομοιώνετε καλύτερα. Υπάρχει διαφορά μεταξύ μιας

κυκλοφορούσας πληροφορίας σε σχέση με αυτό που σκεφτόμαστε και που μου λες εσύ

τώρα. Δηλαδή είναι σημαντικό να γνωρίζουμε αν είναι μια σκέψη που μου έρχεται στο κε-

φάλι ή αν είναι μια κυκλοφορούσα πληροφορία. Είναι κάτι που εγώ έχω ήδη πει λίγο πριν.

Εγώ πιστεύω ότι θα είναι από το αποτέλεσμα της δια λόγου θεραπείας που θα το καταλά-

βεις. Παράλληλα αυτό δεν είναι μια απόλυτη αξία! Διότι θα μπορούσε να υπάρχει μια κυκ-

λοφορούσα πληροφορία και ο άλλος να μην το αντιληφθεί. Ξέρεις; είναι όπως όταν κάνου-

με αγωγή! Υπάρχουν στιγμές που αισθάνεσαι ξεκάθαρα ότι είσαι μέσα στη μαγεία της κί-

νησης και τότε δεν αναρωτιέσαι τίποτα! Γίνεσαι εσύ ο ίδιος η κίνηση. Είχες ήδη τέτοια εμ-

πειρία! ...αλλά υπάρχουν και άλλες μέρες που δεν είσαι και τόσο σε φόρμα ...που αναρωτι-

έσαι ...που αποφασίζεις λίγο τί να κάνεις. Αλλά ενίοτε θα μπορούσαμε να μην είμαστε εμείς

σε φόρμα, ενίοτε θα μπορούσε να είναι ο θεραπευόμενος που δε δίνει και κάτι σπουδαίο

και ενίοτε συμβαίνουν και τα δύο! Υπάρχουν βλέπετε, όλες οι πιθανές περιπτώσεις αλλά

υπάρχουν παρόλα αυτά και στιγμές μαγείας.

Για τη δια λόγου θεραπεία συμβαίνει ακριβώς το ίδιο! Όταν είμαστε σε κατάλληλη

στάση, δεν αναρωτιόμαστε για τίποτα. Αναδύεται, έρχεται, φεύγει, ξανάρχεται, περιμένου-


_______________________________________________________________________________________________________


με όπως σε σ.σ., αισθανόμαστε την επίδραση αυτών που λέμε στο σώμα του άλλου, την

επίδραση αυτών που λέει ο θεραπευόμενος στο δικό μας σώμα. Όλα! Επίσης αισθανόμαστε

ότι υπάρχει εξέλιξη, ότι γινόμαστε όλο και πιο πρόσφοροι, ότι έχει όλο και μεγαλύτερα α-

ποτελέσματα. Αλλά συμβαίνει και να μην είναι καθόλου έτσι, είτε λόγω της δικής του κα-

τάστασης που δεν είναι κατάλληλη, είτε λόγω της δικής σας κατάστασης που δεν είστε και

τόσο σε φόρμα, είτε για οποιονδήποτε άλλο λόγο. Υπάρχουν στιγμές που απλώς δε συμβαί-

νει αυτό. Και σε γενικές γραμμές είναι τότε που αναρωτιόμαστε ότι εγώ έχω αυτές τις σκέ-

ψεις, ...τί είναι αυτό, κτλ! Έχουμε λιγότερες εμπειρίες προς το παρόν με τη δια λόγου θερα-

πεία αλλά σας υπόσχομαι, είναι ακριβώς το ίδιο σε επίπεδο αίσθησης. Σου λέει κάτι αυτό;

- Ναι!

- Θα ήθελα να ρωτήσω κάτι για το θέμα σε σχέση με τους χρήστες. Αυτό τον

καιρό βρίσκομαι σε επαφή με πρώην χρήστες και υπάρχει περίπτωση να

προκύψει να κάνω σε κάποιους θεραπεία. Κάνουμε κάτι ιδιαίτερο όταν

κάνουμε θεραπεία σε χρήστες ή είναι όπως στις άλλες περιπτώσεις; Επίσης να

πω και για κάποια εμπειρία που είχα! Μια κοπέλα που έκανε μόνο μία

συνεδρία για να γνωρίσει την ΣΨΠ και όταν τελείωσε μου είπε ότι ήταν πάρα

πολύ ενδιαφέρον αυτό που βίωσα! Ήταν σαν “κρακ” (=ναρκωτική ουσία). Εγώ

ρώτησα τί είναι αυτό και μου απάντησε. Και μου είπε ότι είχε κάνει παλιότερα

χρήση. Τελικά κάνουμε κάτι ιδιαίτερο;

Sylvie: Έχω ήδη δώσει την απάντηση! (=εξαρτάται την περίπτωση)

Ούτως ή άλλως θα πρέπει να έχετε ένα πνεύμα ότι θα πρέπει να δώσετε σ' ένα τέ-

τοιο θεραπευόμενο την αίσθηση ύπαρξης, διαφορετικής από αυτή που γνωρίζουν μέσα

από τα ναρκωτικά! Διότι τα τοξικά ναρκωτικά δεν είναι τα μόνα που υπάρχουν! ...υπάρχουν

πολλά μέσα που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν για να αισθανθούν ότι υπάρχουν. Δε θα σας

τα αριθμήσω τώρα! Το πρόβλημα με τις χημικές ουσίες είναι ότι είναι παράλληλα και κα-

ταστροφικές . Διότι υπάρχουν πάρα πολλοί εθισμοί (μη τοξικοί) που καταλαμβάνουν τον

άνθρωπο και οι οποίοι δε μιλούν γι΄αυτό. Σε γενικές γραμμές πρέπει να κάνουμε έτσι ώστε

οι άνθρωποι αυτοί να αλλάξουν την κινητήρια δύναμη αυτή όπου τους δίνει την αίσθηση

ύπαρξης. Αλλιώς όταν η ουσία που προσφέρει αυτό το αίσθημα ύπαρξης παύει να έχει α-

ποτέλεσμα, το άτομο είναι σαν να πέφτει σε μία τρύπα (...γιατί είναι σπάνιο να μη συμβεί

να πάψει να έχει αποτέλεσμα). Άρα σ' αυτή την περίπτωση η εσ. κίνηση θα μπορούσε να

είναι μια ομπρέλα. Δηλαδή όταν η ουσία χάνει το αποτέλεσμά της, (με την ομπρέλα αυτή)

δεν πέφτουμε απότομα! Επίσης στον κόσμο των συναισθημάτων, όταν σ' ένα ζευγάρι, ο

ένας από τους δύο εξαφανίζεται, τότε το αίσθημα ύπαρξης εξαφανίζεται κι αυτό. Αλλά αυ-

τού του είδους η εξάρτηση έχει καταλογιστεί σαν κάτι καλό στην κοινωνία. Κανείς δε θα

πει: “Προσοχή! Το αίσθημα ύπαρξής σου εξαρτάται από τον άλλο! Πρέπει να προσέξεις!”

Όχι! Είναι φυσιολογικό να συμβαίνει αυτό! Αλλά τη στιγμή που ο άλλος φεύγει, θα πρέπει

να κατανοήσουμε ότι αυτό θα είναι περίπου όπως συμβαίνει και με αυτόν που παίρνει

ναρκωτικά. Το θέμα δεν είναι με ποιό τρόπο έχουμε επαφή με τον άλλο, όσο με ποιόν τρό-

πο αντλούμε την ύπαρξή μας δια μέσω του άλλου. Δεν ξέρω καν αν είναι ένα πρόβλημα

αυτό, διότι προφανώς όλος ο κόσμος ζει έτσι! Υποθέτω ότι αυτό είναι κάτι νορμάλ. Ας πού-

με ότι δεν είναι κακό να έχουμε ένα αίσθημα εξάρτησης εξωτερικό και παράλληλα ένα αίσ-

θημα ύπαρξης εσωτερικό. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι τα ναρκωτικά είναι μια εξάρτηση


_______________________________________________________________________________________________________


όπως όλες οι άλλες εκτός του ότι είναι καταστροφικά για τον οργανισμό, γνωρίζοντας επί-

σης ότι είμαστε έτσι πλασμένοι για να εξαρτόμαστε. Το θέμα δεν είναι απαραίτητα να αλ-

λάξουμε ότι υπάρχει αλλά να κάνουμε έτσι που να καταλάβει ο άλλος ότι υπάρχει ακόμα

μια άλλη διαδικασία (αυτή του αισθητού) που μπορεί να συμβεί παράλληλα. Ξέρω! Γίνομαι

λίγο προκλητική μ' αυτά που λέω! Το κάνω απλά για να σας κάνω να σκεφτείτε ότι όταν

μιλάμε για ναρκωτικά, δεν μιλάμε για μια περίπτωση εξαίρεσης. Είμαστε πράγματι όλοι

εθισμένοι σε πάρα πολλά πράγματα. Αλλά υπάρχουν εθισμοί που κάνουν καλό! Βλέπετε;

γενικά όταν έχετε έναν θεραπευόμενο που τον βλέπετε να καταρρέει, σημαίνει ότι υπάρχει

μια εξάρτηση που καταρρέει! Θα μπορούσε κάλλιστα να είναι η εργασία κάποιου, ακόμα

και το ιντερνέτ ή ακόμα και η τηλεόραση. ...να μην μπούμε σε λεπτομέρειες τέτοιου είδους

τώρα! Απλά σκεφτείτε ότι είμαστε σε μία κοινωνία όπου δεν υπάρχουν μόνο τα τοξικά ναρ-

κωτικά. Αλλά πάλι λέω ότι αν το άτομο αισθάνεται όμορφα μέσα από αυτό, εγώ δεν έχω

καμία αντίρρηση! Το πρόβλημα τίθεται από τη στιγμή που το άτομο αρχίζει να υποφέρει.

Τότε απλά πρέπει να του βρούμε έναν άλλο τρόπο να αισθανθεί ότι υπάρχει. Έτσι απλά!

...και αφού αυτό έχει αποτέλεσμα, τότε όλα είναι οκ! Αυτό όμως είναι μία άλλη συζήτηση

που θα μπορούσε να γίνει.

Σκέφτομαι να σας πω ακόμα λίγα πράγματα για την πληροφοριακή κατευθυντικό-

τητα (πκ).

Δεν είναι τίποτα καινούριο! Αρχικά θα μιλήσω για τις τρεις χρονικότητες της πκ:

• ο χρόνος πρόβλεψης (της προσμονής, anticipatoire)

• ο βιωματικός ή πραγματικός χρόνος (experientiel ou reel)

• ο αμέσως μετά τη θεραπεία (post-immediat) χρόνος

Ο χρόνος πρόβλεψης

Για παράδειγμα είναι ότι κάναμε σήμερα! Δηλαδή εξηγούμε τί πρόκειται να συμβεί

πριν από μία συνεδρία. Για παράδειγμα παρουσιάζετε το θεραπευτικό σας σχέδιο στον ασ-

θενή. Για να είστε πιο ακριβής του παρουσιάζετε την πρόθεσή σας.

Διότι κανονικά ένα σχέδιο είναι κάτι που το μοιραζόμαστε με τον θεραπευόμενο. Ούτως ή

άλλως του εξηγείτε για παράδειγμα ότι θα κάνετε μια σωματική δουλειά που δια αυτόν θα

είναι μια εμπειρία (καινούρια), ότι θα τον βοηθήσετε να αισθανθεί πράγματα που είναι

διαθέσιμα δια μέσω του σώματός του και ότι μετά την εμπειρία αυτή θα συζητήσετε, για να

τον βοηθήσετε να κατανοήσει καλύτερα αυτό που βίωσε και την έννοια αυτού που βίωσε.

Για παράδειγμα: Δίνετε στο άτομο κάποια πληροφορία. Είναι ο πρώτος βαθμός

πληροφορίας που δίνετε στο άτομο. Επίσης προσανατολίζετε την προσοχή του ατόμου σε

αυτό που πρόκειται να βιώσει. Διότι καταλαβαίνετε; Αν δεν πείτε στο άτομο ότι υπάρχει

κάτι που θα βιώσει μέσα στο σώμα του και ότι έχει να κάνει με κάτι που το αισθάνεται ως

μετακίνηση μέσα του, το άτομο θα νομίσει ότι απλά θα απλωθεί, θα έχει το νου του όπου

γουστάρει, ακόμα ότι μπορεί και να κοιμηθεί και ότι εσείς και μόνο θα ασχολείστε με το

σώμα του. Ενώ αν του πείτε ότι και οι δύο μαζί θα βάλετε την προσοχή σε μία κίνηση που

αλλάζει θέση μέσα στο σώμα του και ότι αυτό είναι διαθέσιμο, τόσο η κίνηση όσο και τα

υπόλοιπα ...ένα παράδειγμα δίνω! ...έτσι μετά θα του θέσετε ερωτήσεις πάνω σ' αυτό που

αισθάνθηκε, τότε το άτομο δε θα έχει παθητική στάση. έτσι τον βάζετε σε μία στάση πιο

μύχια! Έτσι επίσης παρουσιάζεστε ως ένας ενεργός διαμεσολαβητής! Αυτό σημαίνει ότι θα

υπάρξει μια ενεργός αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο ατόμων. Βλέπετε; είναι εντελώς δια-


_______________________________________________________________________________________________________


φορετικό αυτό. Το άτομο δε θα μπορούσε να το κατασκευάσει από μόνο του όλο αυτό! Θα

είναι μία εμπειρία που θα βιώσει και όχι απλά ότι θα ασχοληθείτε με το σώμα του. Αν δεν

του το πείτε όμως, δε νομίζω ότι υπάρχει περίπτωση να το μάθει! Και τονίζω ότι εσείς ξέρε-

τε αν όντως έχετε όρεξη να το κάνετε αυτό. Αλλιώς αν θέλετε να βάλετε σε κίνηση το σώμα

κάποιου, μη φανταστείτε ότι θα το κάνετε σίγουρα χωρίς να του εξηγήσετε τίποτα. Για πα-

ράδειγμα, αν του εξηγήσετε ότι υπάρχει μια γραμμική κίνηση, σε τί εξυπηρετεί και όλα αυ-

τά, όταν θα αρχίσει να εμφανίζεται η κίνηση, θα έχει την ευκαιρία να βάλει την προσοχή

του σε μια γραμμική κίνηση. Δε θα εφεύρει ξαφνικά την γραμμική κίνηση. Αυτό είναι το

πρώτο βήμα της πκ όπου είναι πάρα πολύ σημαντικό! Του δίνετε πληροφορίες, όπου χωρίς

αυτές δε θα μπορούσε να μετέχει στο βίωμα (εκτός εξαιρέσεων βέβαια). Ή τουλάχιστον αν

μετέχει ούτως ή άλλως στο βίωμα, μ΄ αυτό το τρόπο του δίνετε όλες τις ευκαιρίες για να το

αισθανθεί όσο το δυνατό καλύτερα.

Ο βιωματικός χρόνος (είναι ο δεύτερος χρόνος)

Για παράδειγμα, κατά τη χειραγωγή μιλάμε με το θεραπευόμενο. Σε μερικές περιπ-

τώσεις αυτό είναι ένα πλεονέκτημα, γιατί εμποδίζει τους ανθρώπους που τους παίρνει εύ-

κολα ο ύπνος, να αποκοιμηθούν. ...αλλά και τον θεραπευτή επίσης! Μη γελάτε! Μπορεί να

συμβεί κάτι τέτοιο! Ξέρετε; ενίοτε μπορεί το άτομο να μην αποκοιμηθεί αλλά είναι σαν να

επισκιάζεται από τη συνείδησή του. Το να έχουμε κάποιον ξαπλωμένο, τον φέρνει σε μια

κατάσταση υπνηλίας. Άρα μόνο και μόνο που του μιλάτε, διεγείρετε την προσοχή του. Είναι

υποχρεωμένος να παραμείνει εκεί μαζί σας. Άρα θα πρέπει να του θέτετε ερωτήσεις, να

του δίνετε οδηγίες (ενδείξεις). Θα μπορεί να είναι απλά: “χαλαρώστε”, “αφήστε να έρθει”,

ή απλά του δίνετε πληροφορίες.

Άρα υπάρχουν τρεις κατηγορίες: α) ερωτήσεις, β) οδηγίες (ενδείξεις), γ) πληροφο-

ρίες.

• α) ερωτήσεις: υπάρχουν τρεις μορφές ερωτήσεων (όλα αυτά τα έχετε στο κείμενο

που σας έδωσα)

◦ πρέπει να αρχίσουμε με ερωτήσεις πραγματικά βασικές που αναφέρονται στο

σώμα.

◦ και σιγά-σιγά συνεχίζουμε με ερωτήσεις που αναφέρονται στο νοητικό

(γνωσιακό)

▪ Αν είναι δυνατόν, αρχίζουμε με ερωτήσεις που απαντώνται με “ναι” ή “όχι”.

Έτσι αυτό είναι το λιγότερο απαιτητικό για το άτομο. Θα μπορούσε να είναι

για παράδειγμα: “η πίεση που ασκώ, σας κάνει”, ή πολύ απλά, γιατί καμιά

φορά δε σκεφτόμαστε να ρωτήσουμε: “αισθάνεστε καλά;”. Δε θα σας

δώσω όλη την πανοπλία πιθανών ερωτήσεων! Υπάρχει μια πλειάδα απ'

αυτές!

▪ Στη συνέχεια θέτουμε ερωτήσεις που ζητούν απαντήσεις πιο

“επεξεργασμένες”. Ερωτήσεις που οδηγούν να δοθεί μια απάντηση σε

μορφή περιγραφής. Σίγουρα οι ερωτήσεις έχουν σχέση σε πραγματικό

χρόνο με αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Για παράδειγμα είστε σε

σημείο στήριξης και μπορείτε να πείτε στο άτομο: “Βλέπετε; εδώ πέρα τα

χέρια μου δεν μετακινούνται! ...μήπως θα μπορούσατε να μου

περιγράψετε τί αισθάνεστε;”. Αυτό για αρχή. Όταν μετά αισθανθείτε ότι

συμβαίνουν πράγματα σημαντικά, δοκιμάζετε πραγματικά να

προσανατολίσετε την προσοχή του ατόμου σε αυτό που συμβαίνει εκείνη

τη στιγμή στο σώμα του. Για παράδειγμα: Είστε ψηλά και αισθάνεστε ότι η


_______________________________________________________________________________________________________


εσ κνσ κατεβαίνει προς τα κάτω σε μεγάλο εύρος. Του λέτε: “βλέπετε; η

κίνηση κατεβαίνει προς τα κάτω αλλά όχι μόνο στο επίπεδο που βρίσκονται

τα χέρια μου αλλά πάει ακόμα πιο κάτω”. Ή “μπορείτε να μου περιγράψετε

την κατεύθυνση της κίνησης;”.

Βλέπετε ότι όλα αυτά, αφυπνίζουν το άτομο, να είναι εκεί, παρόν. Γιατί αλλιώς,

μπορεί να συμβεί να κάνετε θεραπεία σε “νεκρούς” ζωντανούς! Κάποιες φορές! ...το τονί-

ζω! Αλλά όταν οι άνθρωποι κοιμούνται κατά την αγωγή, είναι ανυπόφορο! Άρα, αντί να του

δώσετε ένα σκαμπίλι για να τον ξυπνήσετε, καλύτερα να του θέτετε ερωτήσεις! Είναι επί-

σης πολύ πιο αποτελεσματικό, ώστε να έρθει σε επαφή με αυτό που του συμβαίνει μέσα

του.

◦ Τρίτη μορφή ερωτήσεων: “Τί σας προκαλεί αυτό;”, “Μήπως έχετε σκέψεις που

σας έρχονται στο μυαλό;” ...εξηγώντας να μην ψάξει! Αν δεν υπάρχει κάτι που

του έρχεται, δεν πειράζει! Για παράδειγμα, όταν αισθάνεστε ότι υπάρχει μια

τεράστια ακινησία που υποχωρεί, όπου αλλάζετε τελείως το επίπεδο στο σώμα.

Αν το άτομο, σας το έχει περιγράψει αυτό και έχει πραγματικά αισθανθεί αυτό

που συνέβη, θα μπορέσετε κάλλιστα να τον ρωτήσετε: “τί σας προκαλεί αυτό;”,

“έχετε εικόνες που έρχονται;”. Και σίγουρα δεν πρέπει να μιλάτε ακατάπαυστα!

Το λέω αυτό γιατί εμείς, όταν αρχίσαμε να κάνουμε μαθήματα λεκτικής

υποστήριξης, υπήρχαν μαθητευόμενοι-θεραπευτές που δε σταματούσαν να

μιλάνε και οι ασθενείς ανέφεραν ότι κάτι τέτοιο ήταν ανυπόφορο και μάλιστα

δεν τους επέτρεπε να σκεφτούν! Πρέπει να το κάνετε την κατάλληλη στιγμή και

να αφήσετε μεγάλες περιόδους σιωπής. Όταν βέβαια αισθάνεστε κάτι πράγματι

δυνατό για το άτομο, τότε θα πρέπει να είστε εκεί λεκτικά και να τον

καθοδηγήσετε. Όσον αφορά στην πράξη, αυτό θα μπορεί να ανακατευθεί. Το

ιδανικό τουλάχιστον στην αρχή, είναι να κάνουμε όπως κατά την αγωγή δια

χειρός, όπου στην αρχή υπάρχει ένα πρωτόκολλο, πχ ο ψυχοτόνος και όλα αυτά

που εξασκούμαστε πάνω σ' αυτά. Άρα είναι καλό να έχουμε υπόψη μας στην

αρχή ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο και στη λεκτική υποστήριξη. Είναι μια καλή

βάση για να κάνουμε εξάσκηση. Και μετά πλέον θα μπορέσετε να είστε πιο

“ελεύθεροι” από αυτό. ...όταν θα μπορείτε να κατέχετε καλά τον τρόπο που θα

μιλάτε σε πραγματικό χρόνο.

Ο αμέσως μετά τη θεραπεία (post-immediat) χρόνος

Είναι ο χρόνος ακριβώς αμέσως μετά τη εξωκαθημερινή εμπειρία. Λοιπόν, προς το

παρόν μιλάμε για τη δια χειρός θεραπεία.

Κατά κανόνα υπάρχει μια πρώτη φάση της μη πληροφοριακής κατευθυντικότητας:

Λέτε στο άτομο: “Τί αισθανθήκατε;”, “Τί συνέβη για σας κατά τη διάρκεια που ήσασταν

ξαπλωμένος;”. Το άτομο λοιπόν θα σας μιλήσει ελεύθερα. Εσείς λοιπόν κρατάτε σημειώσε-

ις των πιο σημαντικών πραγμάτων, σε σχέση με: την ψυχική του κατάσταση με αυτό που

συνέβη στο σώμα του: τους πόνους, τις εντάσεις, το τί βίωσε όσον αφορά το αισθητό κυρί-

ως, σύμφωνα με τα λεγόμενά του. Αν είχε εικόνες ή σκέψεις, το σημειώνετε επίσης! Αλλά

μη σημειώσετε τα πάντα! ...μόνο αυτά που σας φαίνονται σημαντικά!

Μετά από αυτό λοιπόν, περνάμε στη φάση της πληροφοριακής κατευθυντικότητας:

Εδώ θέτουμε ερωτήσεις στο άτομο για να το βοηθήσουμε να αξιολογήσει, να δώσει αξία

σε ότι βίωσε, να το κατανοήσει τί βίωσε. Έτσι γίνεται πιο ξεκάθαρο, διότι κυρίως στην αρχή

υπάρχει κάτι ανοργάνωτο, στοιχεία σε διάφορες κατευθύνσεις, μπερδεμένα όσον αφορά


_______________________________________________________________________________________________________


αυτό που του συνέβη. Δεν είναι οργανωμένο. Λοιπόν για αρχή μπορείτε να πάρετε κάλλισ-

τα ότι σας είπε το άτομο και να πείτε: “βλέπετε; σε ψυχικό επίπεδο είστε σε μια τέτοια κα-

τάσταση ή μια άλλη. Όσον αφορά την κατάστασή σας σε σωματικό επίπεδο, είπατε αυτό

και εκείνο και όσον αφορά πραγματικά τη σχέση με την εσ κίνηση, να τί μου είπατε. Μετά

παίρνετε πάλι τα βασικά στοιχεία, κυρίως που έχουν να κάνουν με το αισθητό. Ξέρετε;

πρέπει να γνωρίζετε καλά την εξελικτική σπείρα! Μπορεί να σας βοηθήσει σε πρώτο χρόνο.

Για παράδειγμα αν το άτομο σας πει ότι αισθάνθηκε θερμότητα, εσείς θα μπορούσατε να

του πείτε: “Ναι, λοιπόν αυτή η ζέστη τί σας προξένησε;”. Πρέπει να ξαναπάρετε τα στοιχεία

του αισθητού και να τον ρωτήσετε: “Τί σας προξένησαν (τα στοιχεία του αισθητού);”. Ενίοτε

το άτομο λέει: “Δεν ξέρω! Απλά αισθάνθηκα ζέστη”. Μπορείτε κάλλιστα να τον ρωτήσετε

λοιπόν: “μήπως αυτή η ζέστη σας έδωσε μια αίσθηση εμπιστοσύνης;”. Καμιά φορά ακόμα

κι εγώ έχω ξαφνιαστεί με το πόσο πιάνει αυτό με τους ανθρώπους! Ενίοτε υπάρχουν όμως

άνθρωποι που θα σας πουν: “Όχι! Δεν αισθάνθηκα απαραίτητα εμπιστοσύνη!”, αλλά υπάρ-

χουν και άλλοι που θα σας πουν: “Ναι! Ναι! Πράγματι! Δεν το θυμόμουν αλλά ναι!” ή “Ναι!

...δεν το είχα προσέξει αλλά όντως αυτό μου έδωσε ένα αίσθημα εμπιστοσύνης!”. Και τότε

μπορείτε να του πείτε: “Λοιπόν, συνήθως δεν έχετε αυτό το αίσθημα εμπιστοσύνης;”. Μ'

αυτό τον τρόπο μπαίνουμε στη γνώση εξ αντιθέτου! Σ' αυτή την περίπτωση μπορείτε να

πείτε στο άτομο: “Πώς είναι όταν δεν έχετε εμπιστοσύνη;”. Και τότε το άτομο θα συνειδη-

τοποιήσει ξαφνικά: “Ναι! Ποτέ δεν είχα συνειδητοποιήσει σε τί βαθμό έχω έλλειψη εμπισ-

τοσύνης του εαυτού μου. Μάλλον γι' αυτό έχω προβλήματα στις σχέσεις μου με τους άλλο-

υς! Έχω πάντα ανάγκη το βλέμμα των άλλων για να αισθανθώ εμπιστοσύνη στον εαυτό μο-

υ!”. Και ίσως το άτομο να συνειδητοποιήσει ότι είναι η πρώτη φορά που αποκτά ένα αίσ-

θημα εμπιστοσύνης απλά και μόνο από μια σωματική αίσθηση και όχι χάρη στο βλέμμα

των άλλων. Το ίδιο ισχύει για το αίσθημα συνολικότητας, το αίσθημα ύπαρξης... κάθε φορά

ξετυλίγεται αυτό! Έχετε το παράδειγμα με την εξελικτική σπείρα που είναι εξαιρετικά απο-

τελεσματική! Ξέρετε! Είναι μια έρευνα αυτή που έχει γίνει από τον Danis και βασίζεται στην

πραγματικότητα σ' ένα μεγάλο αριθμό περιστατικών όπου συνειδητοποίησε ότι πολύ συχνά

συνέβαινε έτσι (όπως στη σπείρα)! Το γεγονός να γνωρίζετε ότι πολύ συχνά συμβαίνει με

αυτό τον τρόπο, σας απλοποιεί πολύ τα πράγματα στο πώς να ρωτάτε τους ανθρώπους.

Καταλαβαίνετε; Είναι πολύ απλό, όταν το άτομο βιώνει μια καινούρια κατάσταση, εκ του

αντιθέτου μπορεί να κατανοήσει πάρα πολλά πράγματα για τη ζωή του, όπου δεν λειτουρ-

γούσαν με τον τρόπο που τώρα πια μπορεί να μπει σε σχέση με αυτά τα πράγματα. Μπορεί

να σας φαίνεται απλοϊκό αλλά είναι πάρα πολύ αποτελεσματικό.

Για το διαλογισμό είναι ακριβώς το αντίθετο. Δίνουμε οδηγίες σε πραγματικό χρόνο

για το τί αισθανόμαστε. Περιγράφουμε απλά τί αισθανόμαστε με πληροφορίες που μας

έρχονται και τις προσφέρουμε. Και στη συνέχεια, μετά το διαλογισμό είναι ενδιαφέρον να

γράψουν οι ασθενείς αυτό που βίωσαν. Και μετά δουλεύετε πάνω σε αυτό που έγραψε το

άτομο. Όλα είναι πιθανά! ...καταλαβαίνετε; τον βάζετε να τα γράψει, τον κάνετε να μιλήσει

γι' αυτά που βίωσε...

Είναι σημαντικό να συνηθίσει ο ασθενής να χρησιμοποιεί ένα ημερολόγιο και του

δίνετε μια κατεύθυνση γραφής, για παράδειγμα για τις δύο συνεδρίες, τί ακριβώς θα είναι

το θέμα της γραφής. Στο παράδειγμα λοιπόν που σας έδωσα, για κάποιον που ανακαλύπτει

για πρώτη φορά ότι μπορεί να αισθανθεί εμπιστοσύνη διαφορετικά από το να τη λάβει μέ-

σω των άλλων. Μπορούμε να του ζητήσουμε να γράψει πάνω σ' αυτό το θέμα. Με ποιόν

τρόπο έχει ανάγκη ακόμα το βλέμμα των άλλων για να αισθανθεί εμπιστοσύνη. Σε ποιά


_______________________________________________________________________________________________________


συνθήκη υπήρξε αλλαγή και αισθάνθηκε εμπιστοσύνη στον εαυτό του με έναν καινούριο

τρόπο.

Μετά κάνουμε αυτό που ονομάζουμε συνομιλία εκ των υστέρων: Αυτό σημαίνει

ένα διάλογο που κάνετε ακριβώς πριν το συντονισμό στη συνεδρία της επόμενης βδομά-

δας. Εκείνη τη στιγμή μπορείτε να ζητήσετε από το άτομο: “Λοιπόν, τί γράψατε;” ή ακόμα

που και που διαβάζετε αποσπασματικά τί έγραψε. Βλέπετε; υπάρχει ένας τεράστιος όγκος

δουλειάς. Ίσως μερικά άτομα που συνοδεύετε μ' αυτό τον τρόπο, να χρειαστεί να πάρετε

λίγο παραπάνω χρόνο για να έχει αποτέλεσμα ή να μοιράσετε το χρόνο. Ούτως ή άλλως

στην αρχή, στις πρώτες συνεδρίες χρειάζεται να του κάνετε περισσότερο δια χειρός θερα-

πεία και κανονικά σταδιακά η εσ κίνηση είναι όλο και πιο ενεργή, άρα δε χρειάζεται να κά-

νετε θεραπείες με μεγάλη διάρκεια χειραγωγής. Λογικά ένα μισάωρο είναι αρκετό. Σας α-

φήνει περισσότερο χρόνο για να κάνετε τη λεκτική υποστήριξη. Πρέπει να το προσαρμόσετε

αυτό όμως! ...εξαρτάται από την ανάγκη του κάθε ανθρώπου. Δεν είναι το ίδιο για κάποιον

που έρχεται για την προσωπική του εξέλιξη και το ίδιο για κάποιον που έρχεται για χρόνιο-

υς πόνους. Για ακόμα μια φορά τονίζω ότι εξαρτάται και από το ίδιο το άτομο.

Αυτά για σήμερα!


_______________________________________________________________________________________________________


2η Ηµέρα

Παρασκευή 13 Νοεµβρίου 2009


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Ας αφήσουμε να έρθει η σιγή!

Κρατάμε τα χέρια ανοιχτά και αφήνουμε τη σιγή να έρθει μέσα μας, να εισχωρήσει

μέσα ας.

...με τα μάτια χαλαρωμένα! Αντί να κοιτάμε, να αφήνουμε το χώρο να έρθει μέσα

μας, ... στο βλέμμα μας! ...ολόκληρο το χώρο, χωρίς να τον κοιτάμε!

Όλος ο χώρος προσφέρεται στο βλέμμα μας, έρχεται στο βλέμμα μας.

...γιατί όταν κάνουμε το διάλογο δεν έχουμε τα μάτια μας κλειστά. Τα έχουμε ανο-

ιχτά για να μπορούμε να βλέπουμε τον άλλο και χρειάζεται να είμαστε σε κατάσταση δια-

λογισμού με ανοιχτά τα μάτια!

Αυτό είναι δυνατόν! ...το νοιώθετε; κάτι πιο ελεύθερο!

Και τώρα θα κλείσουμε τα βλέφαρα αλλά δε θα αλλάξουμε τίποτα στην εσωτερική

μας κατάσταση. Τα βλέφαρα κλείνουν με πάρα πολύ ελαφρύ τρόπο, σαν φτερά πεταλού-

δας.

Ας μείνουμε έτσι ...ελαφρείς και ανοιχτοί. Τελείως διαθέσιμοι. Σαν να είμαστε σε

μια στάση διαλόγου και ετοιμαζόμαστε να ακούσουμε τον άλλο. Προς το παρόν ακούμε

μέσα στη σιγή. Γιατί ακόμα και όταν ο άλλος μας μιλάει, χρειάζεται να ακούμε τη σιγή.

Η σιγή έχει μεγαλύτερη δύναμη από τα λόγια!

Εκτός αν δεν υπάρχει καμία απόκλιση ανάμεσα στη σιγή και στα λόγια. Προς το πα-

ρόν είναι σαν να βρισκόμαστε όλοι μαζί σε ένα λουτρό, σε μια πισίνα. Ένα λουτρό της αντί-

ληψης.

Όσο λιγότερα πράγματα κάνετε, τόσο σας προσφέρεται αυτή η κατάσταση. Αφήστε

να οικοδομηθεί η δικιά σας προσωπική σταθερότητα. Δεν είναι μια δύναμη αλλά μια υπο-

δοχή. Μια υποδοχή στην οποία δε χανόσαστε. Αντίθετα η παρουσία σας είναι εξελικτική.

Νιώθετε τη ζέστη;; μήπως όχι;

Αισθανόσαστε τη συνολικότητα του εαυτού σας; Τη συνολικότητα του εαυτού σας

σε σχέση με σας; ...τη συνολικότητα της ομάδας;

Κυρίως μην κάνετε οτιδήποτε! Απλώς αφήστε να έρθει μια απάντηση σε αυτή την

ερώτηση και αν η απάντηση είναι “όχι”, αυτό έχει εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον, όπως αν η

απάντηση είναι “ναι”. νιώθετε το βάθος;...ή κάτι μένει στην επιφάνεια; είσαστε παρόντες

στον εαυτό σας; ...ή αντίθετα είσαστε μακριά από τον εαυτό σας; ...μη διορθώνετε τίποτα!

Ίσως διορθωθεί από μόνο του αλλά εσείς μην κάνετε τίποτα!

Αισθανόσαστε ανοιχτοί σε όλες τις πιθανότητες; ή μήπως προσδοκάτε πράγματα

που είδη γνωρίζετε;

Αν τώρα κάποιος θεραπευόμενος άρχιζε να σας μιλά, θα ήσασταν έτοιμοι να τον

υποδεχθείτε;

Υποδέχεστε αυτό που σας λέω ή συνεχίζετε να είσαστε σε κάποια δικιά σας κατάσ-

ταση ;

Αυτό που βιώνετε αλλάζει το αίσθημα της ύπαρξής σας; ...το αίσθημα που έχετε για

την ύπαρξη;

Αλλάζει τις ανάγκες σας;

Αφήνετε να λουζόσαστε μέσα στην καρδιά σας;

Μήπως παρατηρείτε κάποιο μέρος του εαυτού σας που δεν είναι παρόν; και ποιό

είναι αυτό το μέρος; ...και αυτό το μέρος πού βρίσκεται;

Αφήστε να γίνει αγωγή μέσα σας, αφήστε να θεραπευτείτε!

Μείνετε σταθεροί μέσα στη συνείδησή σας!


_______________________________________________________________________________________________________


Αν θέλετε μπορείτε να αφήσετε να έρθει στον τόπο που βρισκόσαστε, κάποιος που

έχει ανάγκη. ...κάποιος που έχει ανάγκη να βρίσκεται σ' αυτόν τον τόπο. Μη σκέφτεστε πο-

ιός άραγε θα έρθει. Αφήστε να έρθει! Και δεχτείτε αυτό το άτομο μέσα σας!

Αφήστε αυτόν τον άνθρωπο να μπει σε κίνηση μέσα από τη δική σας κίνηση. Μη

κάνετε τίποτα! ...απλώς αφήστε να συμβεί κάτι ή να μη συμβεί!

...Ωραία!

Πάρτε όσο χρόνο χρειάζεται ο καθένας για να ανοίξετε τα μάτια σας!

Μετά από μια αισθητήρια ενδοσκόπηση αν το κάνετε με μια ομάδα ή με ένα θερα-

πευόμενο, μπορείτε είτε να αρχίσετε αμέσως ένα διάλογο με το θεραπευόμενο, είτε να του

ζητήσετε να κρατήσει σημειώσεις.

Αν του ζητήσετε να γράψει, έχετε κάποιες επιλογές:

Μπορείτε να του ζητήσετε με έναν τελείως μη κατευθυντικό τρόπο να καταγράψει

πώς ήταν το βίωμα για αυτόν, ή μπορείτε να κάνετε ένα σχέδιο που να έχει να κάνει με τη

συζήτηση που σκέφτεστε να κάνετε μαζί του . Να δώσετε οδηγίες ως προς το τί θα γράψει.

Και αυτό θα δώσει κάποιο συγκεκριμένο προσανατολισμό στο διάλογο που θα ακολουθή-

σει.

Αυτό που έχω σήμερα για εσάς είναι ένα σχέδιο. Δεν ξέρω αν το προσέξατε. Σας ζήτησα να

επισκεφτείτε τις διάφορες παραμέτρους του σπιράλ. Θα ήθελα να γράψετε, πώς ήταν για

εσάς, πώς βιώσατε κάθε οδηγία που έδωσα. ...και αν στο τέλος εμφανίστηκε κάποιο πρό-

σωπο και πώς ήταν για εσάς το ότι εμφανίστηκε.

Όταν σας έχουμε δώσει αυτές τις συγκεκριμένες οδηγίες, προσπαθήστε να απαντή-

σετε σε αυτές τις οδηγίες και μη γράφετε άλλα πράγματα. Αυτό επιτρέπει και να κατηγορι-

οποιήσετε τα βιώματα και να κερδίσετε χρόνο!

Αν σε κάποιον συνέβη κάτι που ήταν με πολύ έντονο τρόπο, διαφορετικά από τις

οδηγίες, τότε αυτό θα βγει στη συνέχεια. Δε θα το αγνοήσουμε! Αλλά ενώ γράφετε τις ση-

μειώσεις ανάλογα με τις οδηγίες που σας δώσαμε, να απαντήσετε συγκεκριμένα από ποιό

μέρος των οδηγιών έρχεται αυτό που γράφετε.

Θα σας αφήσω 5 λεπτά!

Τώρα, καθώς τελειώνουν όλοι, θα σας εξηγήσω τί θα κάνουμε:

θα ήθελα να κάνω διαλόγους με ορισμένους από εσάς. Θα μου πείτε τί έχετε γρά-

ψει και στη συνέχεια θα κάνω με το συγκεκριμένο άτομο ένα διάλογο όπως θα έκανα με

ένα θεραπευόμενο. Γνωρίζοντας ότι στο πλαίσιο μιας ομάδας, οι παράμετροι είναι διαφο-

ρετικές. Και αν όλα πάνε καλά, αύριο εσείς θα κάνετε το διάλογο. ...δηλαδή θα κάνετε ζευ-

γάρια το διάλογο. Εντάξει; σας πάει; είμαστε εδώ για να ασκηθούμε και να μαθαίνουμε!

Και αφού κάνετε αύριο το διάλογο μεταξύ σας σε ζευγάρια θα ξεχωρίσουμε κάποια από

εσάς και θα το παρουσιάσετε στην ομάδα, εκτός αν αλλάξει κάτι μέχρι τότε! Αυτό είναι το

σχέδιό μου αυτή τη στιγμή αλλά όπως γνωρίζουμε κάθε σχέδιο πάντα υπόκειται στο νόμο

της εξέλιξης και μπορεί να αλλάξει. Αλλιώς μπορεί και να βαρεθούμε αν ακολουθήσουμε το

σχέδιο. Έτσι δεν είναι; εγώ μπορεί να βαρεθώ! Ξέρετε για πιο λόγο βαριόμαστε σε αυτή την

περίπτωση; Όταν δεν ακολουθούμε την εξελικτικότητα, την οποία παρουσιάζει η συγκεκρι-

μένη διεργασία και θέλουμε απλώς να ακολουθήσουμε το σχέδιό μας, τότε βαριόμαστε.

Πχ: Έχουμε μια συνεδρία με ένα άτομο και αποφασίζουμε εκ των προτέρων να το κάνουμε

με κάποιο τρόπο και χρειάζεται ...είναι απαραίτητο, να έχουμε ένα σχέδιο για τη συνεδρία.


_______________________________________________________________________________________________________


Αλλά αν εμφανιστεί μια πολύ έντονη εξελικτικότητα, η οποία σας πηγαίνει σε άλλη κατεύ-

θυνση και εσείς επιμένετε στο αρχικό σας σχέδιο, αντί να αφήσετε την εξέλιξη της κίνησης

να σας πάει και συνεχίζετε να επιμένετε στη δικιά σας βούληση. (αυτό δε σημαίνει ότι εί-

μαστε φτερά στον άνεμο που πάνε από εδώ και από εκεί). Είναι πολύ διαφορετικό όταν

νιώθετε τη δύναμη μιας εξελικτικότητας να σας πηγαίνει σε μια κατεύθυνση και αποφασί-

ζετε να ακολουθήσετε αυτό που σας προτείνει. Είναι πράγματα που τα ξέρετε ήδη!

Οκ! Ποιός θα αρχίσει;

- Όταν μας ζήτησες να έχουμε τα μάτια ανοιχτά, είχα την τάση να θέλω να τα

κλείσω, παρ' όλο που ένιωθα ότι είχα μια καλή παρουσία στον εαυτό μου. Λίγο

αργότερα αφού είχαμε κλείσει τα μάτια, ένιωθα την καρδιά μου να πάλλεται

στο στέρνο και όταν έκανες την ερώτηση: “Είστε ανοιχτοί σε νέα πράγματα;” ή

“προσδοκάτε κάποια πράγματα γνώριμα;” και στις δύο περιπτώσεις η απάντηση

ήταν “ναι”.

Sylvie: Χριστίνα σε σταματάω τώρα!

Υπήρχαν συγκεκριμένες οδηγίες ως προς το τί έπρεπε να γράψουμε!

Επαναλαμβάνω: θέλω απαντήσεις που να αφορούν μόνο τη σπείρα και μόνο με

τον τρόπο με τον οποίο τελικά δεχτήκατε αυτό το πρόσωπο ...αυτό που σας ήρθε στο τέλος.

Ως προς το τί γράφουμε:

Η πληροφοριακή κατευθυντικότητα είναι το να μπορέσουμε να βάλουμε το άτομο

στο δρόμο των οδηγιών της οποίες δίνουμε. Για κάποιους από εσάς ίσως εμφανίζομαι ότι

είμαι πολύ κατευθυντική και όταν το κάνω εγώ, μπορώ να το κάνω με έναν τρόπο που ο

θεραπευόμενος το δέχεται. Εσείς είσαστε που δημιουργείτε τις συνθήκες της συνεδρίας!

Δεν αφήνετε να το κάνει ο θεραπευόμενος. Μετά στη διάρκεια του διαλόγου μπορεί να

είναι διαφορετικά τα πράγματα αλλά έδωσα πολύ συγκεκριμένες οδηγίες όπως και εσείς

θα δένετε στους θεραπευόμενους. Επειδή είμαστε εμείς και εμείς, αξιοποιώ αυτή την ευκα-

ιρία για να σας εξηγήσω τί συμβαίνει και πώς κάνουμε πράγματα.

Εντάξει Χριστίνα;

Μου διαβάζεις αποκλειστικά πράγματα που αφορούν τις συγκεκριμένες οδηγίες της σπεί-

ρας που σας έδωσα κατά τη διάρκεια της ενδοσκόπησης.

- Τις ερωτήσεις που έκανες μόνο;

Sylvie: Τις ερωτήσεις που σας έδωσα κατά τη διάρκεια του διαλογισμού. Διάβασε

αυτό που έχεις γράψει!

- Όταν μας ρώτησες αν προσδοκάμε γνώριμα πράγματα ή αν είμαστε ανοικτοί σε

καινούρια...

Sylvie: Αυτό δεν είναι μέρος της σπείρας. Γνωρίζεις τη σπείρα;

- Όχι!

Sylvie: Συνεπώς δεν μπορείς να απαντήσεις στην ερώτηση.

- Αν κατάλαβα, ...τώρα νομίζω ότι μπορεί να μην είναι ξεκάθαρο και για όλους

μας εδώ. Απ' όσες οδηγίες και ερωτήσεις πήραμε στην ενδοσκόπηση, έχουμε

την απάντηση για αυτές που ανήκουν στη σπείρα.

Sylvie: Ναι! Δεν είναι εύκολο!


_______________________________________________________________________________________________________


- Όταν μας δόθηκε η πληροφορία να ξεκινήσουμε με ανοιχτά τα μάτια,

αισθανόμουν ιδιαίτερα καλά…

Sylvie: Δεν είναι μέρος της ερώτησης. Διάβασε μόνο τις απαντήσεις εκείνες που

αφορούν τη σπείρα.

- … κλείνω τα μάτια. Δεσμεύομαι. Αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου, κάνοντας focus

στα κομμάτια του εαυτού μου που είναι γεμάτα ένταση.

Sylvie: οκ! Θα περιγράψω με περισσότερες λεπτομέρειες τον τρόπο που θα ήθελα

να κάνετε την μαρτυρία σας, δηλαδή πρώτα ανακοινώνουμε την κατηγορία της σπείρας για

την οποία θα μιλήσουμε. Πχ: για τη ζέστη. ...ότι αισθάνθηκα αυτό , μου έκανε αυτό, σκέφ-

τηκα αυτό. Θα πάμε δηλαδή σύμφωνα με τις κατηγορίες της σπείρας και θα λέμε πρώτα

την κατηγορία και μετά θα λέμε την περιγραφή μας για να μην υπάρχει σύγχυση ως προς το

πού αναφερόμαστε. Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί έτσι γίνεται και στις αγωγές. Θα δεί-

τε ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να μπορέσετε να τους καθοδηγήσετε στις συγκεκριμένες

κατηγορίες της σπείρας. Τουλάχιστον στην αρχή. Σαν να συμβαίνει ένα ξεχείλισμα σε όλες

τις κατευθύνσεις και είναι δύσκολο να τους βάλετε στη συγκεκριμένη κατεύθυνση αλλά

είναι αναγκαίο να το κάνετε.

- Οπότε, αντιλαμβανόμενη ότι έχω αυτά τα κομμάτια μου, αισθάνομαι σαν να

φλέγομαι.

Sylvie: Σε ποιά κατηγορία της σπείρας είσαι τώρα;

- Στην πρώτη! ...στη ζέστη! Αφού αισθάνομαι ότι σε αυτά τα κομμάτια υπάρχει

αυτή η πολύ μεγάλη ζέστη, περιμένω. Περιμένω ώστε να το δεχτώ.. αφήνω λίγο

χρόνο, σαν να το υποδέχομαι και να το αφήσω να καταλαγιάσει. Όταν γίνεται

αυτό, το δέχομαι, σε αυτά τα κομμάτια αρχίζει να γίνεται μια μεταμόρφωση, μια

αλλαγή. Πρώτο, ναι μεν έγινε η αντίληψη αλλά αρχίζω και αντιλαμβάνομαι σε

βάθος τον εαυτό μου. Υπάρχει μια ρευστότητα σε αυτά τα κομμάτια και μια

αποδέσμευση.

Sylvie: Συνεχίζεις να είσαι στη ζέστη;

- Όχι!

Sylvie: Και τώρα σε ποιά παράμετρο είσαι;

- Νομίζω στη δεύτερη, στο βάθος. ...στο βάθος με τον εαυτό μου. Εκτός με την

αλλαγή που βιώνω στο σώμα μου στα κομμάτια αυτά, αντιλαμβάνομαι ότι και η

σκέψη μου αρχίζει και αποδεσμεύεται. Γιατί μου έρχονται σκέψεις όπως ας

πούμε: “εσύ μπορείς και αντέχεις και τα καταφέρνεις, δηλαδή όταν αρχίζουν τα

κομμάτια του σώματός μου.

Sylvie: Αυτό που λες, αυτό αφορά το βάθος;

- Αφορά τη σκέψη μου, τον εαυτό μου τη στιγμή που αρχίζει να αποδεσμεύεται

το σώμα μου, η σκέψη μου διαφοροποιείται. Υπάρχει ένα βαθύτερο λύσιμο και

αποδέσμευση και της αναπνοής και του διαφράγματος που αυτά τα

αισθανόμουν συμμετρικά στην αρχή. Και αντιλαμβάνομαι τη σκέψη και το

μυαλό να μπαίνει σε ένα άλλο δρόμο, σε ένα άλλο στάδιο. Τότε αισθάνομαι ότι


_______________________________________________________________________________________________________


είμαι στην αίθουσα με τους συμμαθητές μου, είναι σαν να είμαι εδώ αλλά και

να μην είμαι.

Sylvie: και ποιά παράμετρο της σπείρας αφορά αυτό;

- Νομίζω ότι η συνολικότητα του σώματος και της σκέψης που αρχίζει και δένει

μαζί και μετά...

Sylvie: Τα έχεις τα στοιχεία, απλώς χρειάζεται να τα ταιριάξεις λίγο καλύτερα, ώστε

να μπορέσεις να κάνεις την παρουσίασή σου που να αντιστοιχεί με πιο ακριβή τρόπο στο

ρωτούμενο. Δηλαδή να πεις όσον αφορά τη συνολικότητα, πώς ήταν αυτό δια σένα. Να το

παρουσίαζες αυτό. Γιατί αλλιώς πρέπει να μαντεύω για πιο πράγμα μιλάς. Και θα δεις επί-

σης ώστε κάποια πράγματα μέσα στη σκέψη σου να αποκτήσουν μεγαλύτερη ακρίβεια ως

προς το τί βιώνεις μέσα στο διαλογισμό. Αυτό δεν αφορά μόνο εσένα. Αφορά όλους.

- Αυτό που έγραψα ήταν κάτι τελείως αυθόρμητο!

Sylvie: Σου έδωσα όμως οδηγίες!

Ή θα κάνουμε κάτι αυθόρμητο που είναι ένα τελείως διαφορετικό είδος διαλόγου ή

θα κάνουμε αυτό το πάρα πολύ ακριβές που όμως ανταποκρίνεται στις οδηγίες μας. Πχ: αν

έχετε κάποιο άτομο που έχει δυσκολία να βγαίνει από τον εαυτό του, να εκφράζεται, τότε

έχει ενδιαφέρον να κάνουμε διάλογο, ο οποίος είναι πιο αυθόρμητος, ενώ αν είναι κάποιος

που μέσα στις σκέψεις του έχει δυσκολίες να βάλει τα πράγματα στη θέση τους, είναι πολύ

καλύτερα να δώσουμε συγκεκριμένες οδηγίες και να απαιτήσουμε να κρατήσουμε τις οδη-

γίες. Σε μια ομάδα βέβαια αυτό που αναδύεται είναι πιο συνολικό. Με βάση αυτό που έγι-

νε μέχρι τώρα δηλ τους ανθρώπους που είχαν το θάρρος να μιλήσουν, επιβεβαιώνεται ότι

είναι ανάγκη να γίνει αυτό στο οποίο επιμένω, δηλ το καναλιζάρισμα με βάση την εξελικτι-

κή σπείρα.

Προς το παρόν Νίκη, μας έχεις δώσει τρεις παραμέτρους και μένουν άλλες δύο.

Πρώτα μας δίνεις τον τίτλο της σπείρας και μετά μας λες.

- Μετά τη συνολικότητα σκέψης-σώματος που αισθάνθηκα, αισθάνομαι

παρουσία στον εαυτό μου μέσα όμως από την εσωτερική κίνηση.

Sylvie: Αυτό είναι παρουσία στον εαυτό;

- Το είπα!

Sylvie: Ίσως υπάρχει πρόβλημα στη μετάφραση.

- Κατηγορία “παρουσία στον εαυτό”: Αισθάνομαι την εσωτερική κίνηση,

αισθάνομαι να είμαι μέσα σε αυτή την κίνηση, χωρίς όμως να αισθάνομαι ότι

είμαι σε ένα χάος ή ότι δεν ξέρω πού πάω. Ξέρω ότι είμαι εγώ, σε μια κίνηση

που αν μου πεις τί είναι αυτό, δεν ξέρω, δεν μπορώ να το περιγράψω, είναι κάτι

άγνωστο και πολύ ωραίο, παρ' όλα αυτά όμως ξέρω ότι είμαι εγώ αυτή που

πηγαίνει εκεί. Αντιλαμβάνομαι ότι έχω απέναντι τη Sylvie που μου έδινε


_______________________________________________________________________________________________________


καινούριες οδηγίες και εδώ πέρα αντιλήφθηκα ότι δεν έχω την ανάγκη να είμαι

μαζί σας. Είναι κάτι δικό μου και μου αρέσει.

Sylvie: Αυτό είναι πάντα στην παρουσία στον εαυτό;

- Ναι!

Sylvie: Αυτό θα το έβαζα περισσότερο στο αίσθημα της ύπαρξης. Αυτό το έχω α-

νάγκη ή δεν το έχω ανάγκη.

- Το είπα ότι είμαι στο αίσθημα της ύπαρξης και εκεί στο πολύ ωραίο της

ύπαρξης, της δικής μου μέσα σε αυτό το χώρο, η οδηγία που μου ήρθε από τη

Sylvie για την παρουσία του προσώπου που θέλουμε να είναι εδώ, χωρίς να

σκεφτώ, χωρίς τίποτα, αυθόρμητα, ήρθε κάποιο πρόσωπο. ...το οποίο δεν ήταν

καλό. Δε μπορώ να πω ότι μου έβγαλε θυμό, γιατί εγώ το αγαπάω πολύ. Αλλά

μου έφερε περισσότερο μια αίσθηση ότι νευρίασε.

Sylvie: και μετά;

- Δε μπήκα σε διαδικασία γιατί ήθελε συνέχεια. Της είπα αν θέλεις, μείνε. Δεν

ασχολούμαι με το θέμα.

Sylvie: Οκ! Σ' ευχαριστώ! Σου έχει ξεκαθαρίσει λίγο το πως δουλεύει η σπείρα;

- Πάρα πολύ! Και πρέπει να πω το ότι μιλάω σε μια ομάδα είναι δύσκολο για

μένα. Συνήθως όταν έπρεπε να μιλήσω και ήθελα να το αποφύγω, έκανα ότι

μου πέφτει το στυλό.

Sylvie: Επίσης στην έσπασα κιόλας εγώ! Όχι απλώς χρειαζόταν να μιλήσεις και εγώ

σου την έσπαγα με τα σχόλιά μου.

- Όχι! Αυτό είναι καλό! Γιατί είναι μια αλλαγή που πρέπει εγώ να κάνω. Η αλλαγή

που πρέπει να κάνω είναι να γράψω. Καταλαβαίνω αυτό που μου λέει η Sylvie,

ότι αυτά τα έχω αλλά δεν ξέρω γιατί δε θέλω να τα γράψω ή δε θέλω, δεν

μπορώ ή ... είναι μια δυσκολία που πρέπει να δουλέψω. Και είναι αυτό που

όταν μου ζητάνε να κάνω μια εργασία και όλα αυτά να τα γράψω, περνάω από

πολύ μεγάλη ταλαιπωρία. Αμφισβητώ πολύ τον εαυτό μου, γράφω, σβήνω.

Sylvie: Είναι φυσιολογικό. Για σένα είναι ενδιαφέρουσα διαδρομή που έχεις να κά-

νεις, να μάθεις να κατηγοριοποιείς τα πράγματα με αυτό τον τρόπο. Γιατί όταν έκανες την

εκπαίδευσή σου με τον Danis την παλιά εποχή, υπήρχαν αυτές οι κατηγορίες. Υπήρχε δια-

θέσιμο ένα πάρα πολύ (…) στοιχείο. Σιγά-σιγά όμως φάνηκε ότι υπάρχουν πράγματα στη

σκέψη των ανθρώπων που δε συντονίζονται με το σωματικό βίωμα. Και γι' αυτό άρχισε να

δουλεύει με έναν τρόπο που ήταν πολύ πιο οργανωμένος: Τις κατηγορίες της σκέψης. Να

μπορούμε να φτιάχνουμε έννοιες, να νοηματοδοτούμε τα βιώματα. Αυτά που σας προτείνω

δεν είναι έννοιες που έχω εφεύρει εγώ. Είναι η διδασκαλία του Danis. Στον τρόπο που εγώ

το βίωσα, ήταν πάρα πολύ σημαντικό να βγω από ένα τεράστιο βιωματικό κόσμο, ο οποίος

όμως ήταν πολύ συγκεχυμένος. Και ξέφυγα από αυτό το χαοτικό πράγμα ακριβώς επειδή

εκείνος κατηγοριοποίησε με εξαιρετικό τρόπο αυτό που συνέβαινε μέσα στη σκέψη. Το έ-

κανε πολύ πιο ακριβές. Το γεγονός ότι υπήρξε τόσο μεγάλο διάλειμμα ανάμεσα στη διδασ-


_______________________________________________________________________________________________________


καλία των παλαιότερων ετών και σε αυτό που διδάσκεται σήμερα σημαίνει ότι χρειάζεται

να προλάβεις να ενημερωθείς. Αλλά νομίζω ότι δε θα είναι τόσο δύσκολο για σένα γιατί

κατά βάθος η σκέψη σου είναι αρκετά δομημένη. Αλλά είναι απαραίτητο να κάνεις αυτή

την εργασία. Ακόμα κι αν είναι δύσκολο στην αρχή, θα σου αλλάξει τη ζωή σου. Και αυτό το

λέω από τη δικιά μου εμπειρία.

- Έκανα μία προσπάθεια να τα εντάξω σύμφωνα με τη σπείρα.

Sylvie: Τελευταία ευκαιρία.

- Στη θερμότητα ένοιωσα το κρανίο μου να ζεσταίνεται. Αλλά αμέσως μετά με

οδήγησε στη συνολικότητα, γιατί αισθάνθηκα ότι το κρανίο μου είχε την

αίσθηση της καρδιάς, ταυτόχρονα παλλόταν στο στέρνο. Στην κατηγορία του

βάθους τώρα, και στην κατηγορία της δράσης. Στη γνώση εξ αντιθέτου,

κατάλαβα ότι ένα κομμάτι μου είναι απών. Μετά που ήρθε ο συντονισμός

κρανίου και καρδιάς ένιωσα ότι κατέκτησα ένα κομμάτι της παρουσίας μου

αλλά ταυτόχρονα συνειδητοποίησα ότι ακόμα λείπει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι

και αυτό ανήκει στη συνολικότητα.

Sylvie: Το πρώτο που κάνουμε και είναι μια γενική οδηγία για όλους: Πρώτα λέμε

κατηγορία “βάθος”, κατηγορία “συνολικότητα”, κατηγορία “παρουσία στον εαυτό” και με-

τά λέμε την περιγραφή και ας το κάνουμε από εδώ και εμπρός όλοι!

- Δύο πράγματα έχω να πω ακόμα: Αν μπορείς να με βοηθήσεις σε ποιά

κατηγορία είναι... Στην κατηγορία “αίσθημα ύπαρξης”: Πρώτα είδα ένα μοβ-

κίτρινο να ανοίγει και να κλείνει και μετά ήρθανε δύο άνθρωποι.

Sylvie: Δεν έχω καμία αντίρρηση ότι το μοβ και το κίτρινο θα μπορούσε να ανήκει

στην κατηγορία “αίσθημα ύπαρξης” αλλά εξήγησέ μου με ποιό τρόπο ήταν για σένα αίσθη-

μα ύπαρξης!

- Ήταν αίσθημα ύπαρξης γιατί εμφανίστηκε αμέσως μόλις υπήρξε ο συντονισμός

στην καρδιά που παλλόταν στην ίδια συχνότητα.

Sylvie: Και σχετικά με το αίσθημα ύπαρξης;

Κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ενδοσκόπησης σας έθεσα άμεσα το θέμα μή-

πως αυτό σας δίνει ένα συγκεκριμένο αίσθημα ύπαρξης. Και θα ήθελα να ξέρω ποιά ήταν η

απάντηση που έδωσες εσύ η ίδια τη στιγμή εκείνη. Αν δεν ήταν κάτι ιδιαίτερο, μας λες, δεν

ήταν κάτι ιδιαίτερο! Δεν είσαι υποχρεωμένη να μας δώσεις μια θετική απάντηση. Όπως ε-

πίσης έχεις τι δικαίωμα να μη θυμάσαι τη στιγμή εκείνη πώς είσαι! Θα μπορούσες να πεις

ότι δεν είχα αίσθημα ύπαρξης ή είχα ένα αίσθημα ύπαρξης που με έκανε να αισθανθώ έτσι

ή έτσι! Ή θα μπορούσες να πεις (μιλάω γενικά σε όλους!) ή να γράψεις, ότι δε θυμάσαι αυ-

τό που συνέβη ή ότι δε σου ήταν σαφές! Έχετε το δικαίωμα να ξεχνάτε! Το μόνο που θέλω,

είναι αυτό που έχετε γράψει, να είναι δομημένο! Είναι εντάξει να πείτε ότι το ξεχάσατε,

γιατί αυτό ανήκει σε συγκεκριμένο κομμάτι στης σπείρας.

- Δεν είμαι σίγουρη αν δε το θυμάμαι ή αν δεν έδωσα την κατάλληλη σημασία

στο αίσθημα της ύπαρξης!


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Σου ήρθε ένα αίσθημα ύπαρξης;

- Όχι κάτι πρωτόγνωρο!

Sylvie: Η ερώτησή μου δεν ήταν αν είναι κάτι καινούριο για σένα!

- Ναι! Είχα αίσθημα ύπαρξης!

Sylvie: Ρωτώ αν είχες ποτέ αυτό το αίσθημα ύπαρξης!

- Ναι! ...πολύ συχνά! Δεν το νιώθω μόνο, όταν βγαίνω εκτός εαυτού.

Sylvie: Τη συγκεκριμένη στιγμή που έθεσα αυτό το ερώτημα κατά τη διάρκεια της

ενδοσκόπησης, θυμάσαι τί σου ήρθε;

- ...όχι!

Sylvie: Οκ! Μια ερώτηση για όλους:

Όταν δίνω οδηγίες κατά τη διάρκεια της ενδοσκόπησης, τις ακούτε; Ζητώ συγγνώμη

γι' αυτή την ερώτηση αλλά την ακούτε;

- Νιώθω ότι κατά τη διάρκεια της ενδοσκόπησης μερικές φορές είμαι πιο

παρούσα, άλλες πιο απούσα και έτσι έχω κάποιες διαλείψεις. Και μετά όταν

προσπαθώ να θυμηθώ, οι χρόνοι δεν είναι σε μία σειρά και μπορεί να έχω

αλλάξει, μου φαίνεται ότι κάποιες ερωτήσεις γίνονται πριν από άλλες ενώ

μπορεί να έχουν γίνει μετά. Και ήθελα πολύ να το κάνω αυτό, γιατί νιώθω πολύ

χαώδης μέσα μου, πώς να εξηγώ αυτό που βιώνω. Βλέπω ότι έχω μεγάλη

δυσκολία να κατηγοριοποιήσω και τις σκέψεις μου και τα συναισθήματά μου,

πώς συνδυάζονται. Και στη ζωή μου αυτό, και τώρα!

Sylvie: Τι πιο σημαντικό είναι αυτό να αναδυθεί και να μπορείς να το δεις ακόμα

περισσότερο. Εγώ θεωρώ ότι αυτή η συζήτηση που κάναμε με τη Χριστίνα ήταν θετική. Αυ-

τό δε σημαίνει να απαντάμε ακριβώς στις ερωτήσεις αλλά να μπορούμε να έχουμε επαφή

με την πραγματικότητα του ανθρώπου. Τα βιώματά του και τί σχέση έχουν αυτά τα βιώμα-

τα με τη ζωή του ανθρώπου. Το γνωρίζει! Είναι ευφυής! Το γεγονός όμως ότι αυτό συμβαί-

νει μέσα στο πλαίσιο του αισθητού έχει διαφορετική αντήχηση μέσα της!

Τί νομίζεις;

- Συμφωνώ αλλά στενοχωριέμαι γιατί συνειδητοποιώ ότι αυτός είναι ο λόγος

που δεν μπορώ να εκφράσω κάποια πράγματα στη ζωή μου γενικά. Στη ζωή μου

γενικά υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν έχω εκφράσει σε ανθρώπους.

Sylvie: Τί σου κάνει τώρα που το λες;

- Με συγκινεί!

Sylvie: Με ποιό τρόπο;

- Αισθάνομαι αγάπη για τον εαυτό μου. Δηλαδή δεν αισθάνομαι ότι είναι κακό

να το κρίνω, αλλά σαν δυσκολία.


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Οι δυσκολίες είναι διαφορετικές για τον καθένα. Άλλοι δεν έχουν καλή ορ-

γάνωση, άλλοι έχουν υπερβολική οργάνωση. Αλλά ποτέ δεν έχω συναντήσει κάποιον που

να μην έχει καμία δυσκολία. Μην ανησυχείς, θα συμβεί σιγά-σιγά. Θα οργανωθεί.

Διάλειμμα 10 λεπτών!


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Ξεκινάμε! Είστε έτοιμοι;

Συζήτησα με την Αλεξάνδρα, έτσι στο πόδι. Μου είπε ότι εκείνη σαν άτομο είναι

πολύ οργανωμένη στη ζωή της αλλά ως προς το διαλογισμό δεν της ήτανε τόσο εύκολα. Και

έχει δίκιο! Είναι αλήθεια ότι απαιτεί μια εντελώς διαφορετική προσπάθεια να βάλεις σε

κατηγορίες αυτό που αναδύεται με τέτοια δύναμη, και είναι τόσο διαφορετικό όταν είναι

κανείς σε διαλογισμό. Καμιά στιγμή δε σκέφτομαι ότι είναι εύκολο να το κάνει κανείς αυτό.

Αλλά εξασκούμαστε στο να το κάνουμε γιατί πρέπει να το κάνετε με τους θεραπευόμενους

σας! Γι' αυτό νομίζω ότι είναι καλά να πειραματιστούμε σε δύο πράγματα:

1: Ποιές είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο καθένας στον ίδιο του τον εαυτό

αλλά και όταν μιλάνε οι υπόλοιποι να παρατηρούμε, ποιές είναι οι δυσκολίες που αναδύ-

ονται στην προσπάθεια. Γιατί μετά όταν θα μιλάτε με τους θεραπευόμενους σας, θα κατα-

λαβαίνετε και τους δισταγμούς τους και οτιδήποτε! Είναι πραγματικά μια νέα μαθητεία, μια

νέα εκμάθηση και αυτό θα εξελιχθεί, θα προχωρήσει.

- Είναι πιο εύκολο να βάλουμε σε κατηγορίες το βίωμα των άλλων παρά να

κατηγοριοποιήσουμε το δικό μας βίωμα την ώρα του διαλογισμού. Και μέχρι

τώρα είμαστε εντελώς ουδέτεροι και περιμένουμε κάτι να έρθει χωρίς να

έχουμε καμία διάθεση οργάνωσης. Γιατί όταν την ώρα του διαλογισμού πρέπει

να έχουμε το νου μας, να σκεφτούμε καταρχήν τις κατηγορίες και όταν τα

πράγματα έρχονται, να το τοποθετήσουμε κατάλληλα.

Sylvie: Αν παρατηρήσετε το πώς το έκανα εγώ, δεν επέμενα σε καμία περίπτωση να

πιεστείτε στο να θυμηθείτε ή να βάλετε κάτι σε κάποια κατηγορία. Αλλά ο τρόπος αυτός της

εργασίας αλλάζει σταδιακά τον τρόπο σκέψης, συμπεριλαμβανομένης της κατάστασης την

ώρα της αισθητήριας ενδοσκόπησης. Γιατί το πρωτόκολλο της αισθητήριας ενδοσκόπησης

που κάνουμε είναι ένα είδος κατηγοριοποίησης γιατί ξεχωρίζουμε σιωπή, φως κτλ. Αλλά

είναι πιο πολύ μια αισθητήρια κατηγοριοποίηση παρά το άλλο. Τώρα είμαστε στη διαδικα-

σία στο να βάλουμε σε κατηγορίες τη σκέψη. Αλλά μην πανικοβάλλεστε, θα το κάνουμε

ήσυχα. Και κανείς δε σας ζητάει να ξέρετε ήδη πώς το κάνουμε. Βρισκόμαστε μπροστά στον

πειραματισμό όλοι μαζί.

Θα πάρουμε δύο λεπτά να επανασυνδεθούμε με τον εαυτό μας και θα κλείσουμε τα μάτια

για δύο λεπτά.

Έτσι κι αλλιώς τα πάντα είναι εδώ!

Παρά τις κάπως καινούριες συνθήκες, να μην αφεθούμε να διασκορπιστούμε, να

κομματιαστούμε!

Να μείνουμε ενοποιημένοι!

Εντάξει;

Βλέπετε ότι όποτε σας συμβεί με ένα θεραπευόμενο εκείνος να φύγει από το πεδίο

του αισθητού και ξαφνικά να μπει στο κεφάλι του ή να φύγει, είναι απλό να του ζητήσετε

να ησυχάσει, να κλείσει τα μάτια για δύο λεπτά. Μπορείτε να του πείτε: “Τοποθετήσου

στον εαυτό σου, πάρε όσο χρόνο θέλεις. Θα ξαναβρούμε μαζί έναν τόπο όπου ο διάλογος

είναι εύκολος. Γιατί όταν δεν είναι εκεί, θα είναι αδύνατο για εσάς να το κάνετε. Θα αρχίσε-

τε να ψάχνετε μέσα στο κεφάλι σας. Όταν βγαίνουμε από το αισθητό, δεν υπάρχει πιο αμο-

ιβαιότητα”.

Ο Μάκης ήθελε να παρουσιάσει τη δουλειά του!

- Θερμότητα στο τετράγωνο της άμεσης γνώσης. Υπήρχε ζέστη, θερμότητα σε

όλο μου το σώμα, η οποία πήγε να κάνει και εφίδρωση. Τώρα πάω στο βάθος:


_______________________________________________________________________________________________________


στο βάθος λειτούργησε και στα τρία επίπεδα και στην άμεση γνώση και στη

γνώση εκ του αντιθέτου και στη γνώση της δράσης. Εκφράστηκε ως εξής: Μετά

την οδηγία να αφήσουμε τη σιωπή να μπει μέσα μας, ένιωσα τη σιωπή να

κατεβαίνει βαθιά, πιο βαθιά. Δεύτερον: και σε σχέση με την οδηγία επίσης

“λείπει κάτι;” παρατήρησα ότι απουσίαζε η καρδιά μου.

Sylvie: Αυτό είναι πάντα στην κατηγορία του βάθους;

- Ναι! Αυτό μου έδωσε τη δυνατότητα να καταλάβω ότι δεν είχα παρατηρήσει

ότι η καρδιά μου ήτανε σε όλες μου τις ενδοσκοπήσεις απούσα. Ταυτόχρονα

συνειδητοποίησα, σε επίπεδο βάθους πάντα, γνώση άμεση, ότι το κρανίο μου ,

το μυαλό μου είναι αποσυνδεδεμένα από την καρδιά μου. Σε αυτό το επίπεδο

πάντα, στο επίπεδο βάθους, ξεφεύγω από τις οδηγίες που ήτανε εκείνη τη

στιγμή “μη κάνετε τίποτα, αφήστε τα πράγματα να έρθουν” και αποφασίζω να

κάνω μια προσπάθεια, κινώντας ελαφρά το κεφάλι μου προς τα κάτω, να

προσπαθήσω να συνδέσω την καρδιά μου με το κρανίο.

Sylvie: Κατά τη διάρκεια του διαλογισμού;

- Ναι! Από αυτή τη δράση, αντιλαμβάνομαι ότι αυτό είναι πολύ δύσκολο να γίνει

και ταυτόχρονα παρατηρώ αύξηση των καρδιακών παλμών και αίσθηση της

κυκλοφορίας στο κρανίο. Στη συνολικότητα τώρα: Στο επίπεδο της άμεσης

γνώσης, η προηγούμενη προσπάθεια να συνδέσω το κρανίο με την καρδιά, μου

δίνει την αίσθηση της συνολικότητας, νιώθω ολόκληρος και ταυτόχρονα περνάω

στην παρουσία στον εαυτό. Παρατηρώ, νιώθω έντονα την παρουσία στον εαυτό

μου και όχι πουθενά αλλού. Στο επίπεδο τώρα της αίσθησης ύπαρξης, δεν είμαι

καθόλου βέβαιος εάν αυτό που ένιωσα έχει να κάνει με την αίσθηση ύπαρξης.

Στην οδηγία να έρθουμε σε επαφή με ένα πρόσωπο που χρειάζεται βοήθεια,

έρχεται αυτόματα μια θεραπευόμενη μου στο μυαλό, αλλά ταυτόχρονα έχω και

την αίσθηση ότι δεν είμαι πια μόνος, υπάρχω σε σχέση με αυτόν τον άνθρωπο.

Και ότι θέλει βοήθεια και ότι πρέπει να δουλέψω γι' αυτόν. Αυτά!

Sylvie: Τί εννοείς “να δουλέψω γι' αυτόν”; Τί έχεις να πεις;

- Με τις συνεδρίες μέχρι στιγμής που κάνω μαζί της έχω φτάσει σε ένα σημείο με

πολύ καλά αποτελέσματα αλλά νιώθω ότι πρέπει να περάσω ένα σημείο, που

δεν ξέρω κι εγώ ποιο είναι αυτό. Γιατί έχω την αίσθηση ότι χρειάζεται και μια

βοήθεια πιο πέρα. Που σημαίνει ότι πρέπει να καθίσω να ξαναδιαβάσω όλες τις

συνεδρίες με τις σημειώσεις μου.

Sylvie: Περίμενε λίγο! Θέλω να μου περιγράψεις, τί συνέβη σε αυτή την αισθητήρια

ενδοσκόπηση με το συγκεκριμένο άτομο.

- Είχα καθαρή την εικόνα του μπροστά μου, με ένα πρόσωπο που ικέτευε για

βοήθεια.

Sylvie: και αυτό είναι όλο;

- Ναι! Ναι! ...και μετά εξαφανίστηκε!

Sylvie: Το γεγονός που είπες, ότι δεν έχεις νιώσει την καρδιά, δεν θα το έβαζα στο

βάθος, θα το έβαζα στη συνολικότητα. Γιατί στο βάθος της συνολικότητας είναι όταν όλα τα

μέρη του εαυτού μας βρίσκονται σε κίνηση. Αυτό είναι η συνολικότητα. Επομένως το να

μην αισθάνεσαι την καρδιά σου δεν είναι ένα θέμα βάθους, γιατί μπορεί να αισθάνεσαι σε


_______________________________________________________________________________________________________


βάθος αλλά να μην έχεις πετύχει τη συνολικότητα. Να συνεχίζει να υπάρχει ένα πρόβλημα

σε αυτό. Αυτό που ήθελα να σε ρωτήσω είναι γιατί ξέροντας ότι δεν ακολουθείς την οδηγία

όπως είπες μόνος σου, ποιός ήταν ο λόγος για τον οποίο έκανες αυτή την κίνηση του κεφα-

λιού.

- Δεν ξέρω! Ήταν μια αίσθηση να πλησιάσει το μυαλό την καρδιά.

Sylvie: Νομίζεις, σκέφτεσαι ότι αυτό έχει να κάνει με την εγγύτητα τη σωματική; Το

πόσο κοντά θα τα φέρεις;

- Όχι αλλά έχω μια εικόνα κατά νου. Τώρα το συνειδητοποιώ. Οι καλόγεροι που

κάνουν καρδιακή προσευχή έχουν μια στάση τέτοια. Έχουν το κεφάλι χαμηλά,

κοιτάνε την καρδιά. Ίσως να με επηρέασε αυτή η εικόνα.

Sylvie: Έχεις εμπιστοσύνη ότι αν εσύ ο ίδιος δεν κάνεις κάτι, παρ' όλα αυτά, αυτό

δεν μπορεί να γίνει; Είναι μια πραγματική, αληθινή ερώτηση. Μπορείς να απαντήσεις εντε-

λώς ειλικρινά.

- Όχι! Έχω την αίσθηση ότι πρέπει οπωσδήποτε να το ζητήσω τουλάχιστον!

Sylvie: Να ρωτήσεις ποιόν;

- Δεν ξέρω!

Sylvie: Όταν είπες ότι πρέπει να το ζητήσω, τί είχες στο κεφάλι σου;

- Πιθανά να το ζητήσω από τον εαυτό μου ή να δουλέψω γι' αυτό. Δε νομίζω ότι

μπορεί να έρθει μόνο του.

Sylvie: Είχες ποτέ κατά τη διάρκεια κάποιας αισθητήριας ενδοσκόπησης την κίνηση

να ήρθε αυτόνομα και να έθεσε σε κίνηση κάποιο μέρος του εαυτού σου;

- Ναι!

Sylvie: Είχες αυτή την εμπειρία; την είχες κάποια φορά;

- Ναι!

Sylvie: Αλλά δεν είσαι εντελώς σίγουρος ότι αυτό θα λειτουργήσει κάθε φορά!

- Ναι! Δεν είμαι σίγουρος.

Sylvie: Σε κατανοώ. Είναι πολύ δύσκολο, είναι ακριβώς η ιστορία της ενεργής ουδε-

τερότητας. Γιατί είσαι μέσα στην αισθητήρια ενδοσκόπηση αλλά η ζωή γίνεται καμιά φορά

έτσι. Πρέπει να είσαι ενεργητικός αλλά και ουδέτερος. Και νομίζω ότι είναι δουλειά μιας

ολόκληρης ζωής να βρει κανείς αυτή την ισορροπία. Όταν είμαστε υπερβολικά ουδέτεροι,

είναι σαν η ενεργός αρχή της κίνησης να μειώνεται κατά κάποιο τρόπο. Ενώ όταν είμαστε

υπερβολικά ενεργητικοί εμποδίζουμε τη δουλειά της κίνησης πάνω μας. Παίρνουμε εμείς

τη θέση αυτής της θέλησης της κίνησης. Κρατούμε όμηρο αυτή την κίνηση. είναι όπως γίνε-

ται στη δια χειρός θεραπεία. Είμαστε πολύ ανάλαφροι, πολύ ελαφρείς στο άγγιγμα. Το ά-

τομο δεν το αγγίζουμε, δεν το αφορά αυτό που γίνεται και τότε δεν καταφέρνουμε να α-

ποκτήσουμε τον ψυχοτόνο. Όταν λέω “υπερβολικά ελαφρείς” έχει να κάνει με την κατάσ-

ταση του ανθρώπου, τη συγκεκριμένη στιγμή, με το τί χρειάζεται εκείνος. Αν πάλι πιέσουμε

υπερβολικά, συνθλίβουμε την ενεργό αρχή. Δηλαδή αποτυπώνουμε στο άτομο τη δική μας


_______________________________________________________________________________________________________


θέληση αντί να αφήσουμε να ανακύψει αυτό που είναι το δικό του. Και το ίδιο σύστημα

βέβαια ισχύει και στο διάλογο. Νομίζω ότι ο πιο κομβικός τόπος πειραματισμού είναι η

στιγμή της αισθητήριας ενδοσκόπησης. Γιατί μέρα με τη μέρα, φυσικά αυτό ισχύει για όσο-

υς διαλογίζονται κάθε μέρα αντιμετωπίζουμε ποιά είναι πραγματικά η ικανότητά μας να

είμαστε εντελώς παρόντες αλλά να αφήσουμε την κίνηση να κάνει τη δουλειά της χωρίς να

παίρνουμε τη θέση της. Γιατί το να κάνεις μία κίνηση σκυψίματος της κεφαλής κατά τη δι-

άρκεια αισθητήριας ενδοσκόπησης, ώστε να κάνεις παρούσα την καρδιά σου, θα πει ότι

σκέφτεσαι ότι η κίνηση δε θα τα καταφέρει μόνη της εάν εσύ δεν κάνεις κάτι. Όλοι έχουμε

τέτοιου είδους τεχνάσματα μέσα μας. Είναι το πιο δύσκολο πράγμα. Πρέπει να καταλάβεις

ότι από τη στιγμή που νιώθεις ότι η καρδιά σου δεν είναι εκεί, έχεις μια πολύ σημαντική

πληροφορία. Τη στιγμή που έχεις λάβει αυτή την πληροφορία, δηλαδή δεν είναι μη αντι-

ληπτό για σένα πια, γιατί το γεγονός, να αντιληφθείς μία έλλειψη, είναι αντιληπτικότητα

και όχι το αντίθετο.

Καταλαβαίνετε;

Τη στιγμή που έχεις λοιπόν αυτή την αντίληψη πια, και είναι εκεί, αυτό είναι μια δι-

εργασία, βρίσκεσαι σ' ένα δρόμο ήδη. Και εδώ τίθεται θέμα εμπιστοσύνης στη διαδικασία,

ότι υπάρχει μία διαδικασία και δεν επαφίεται σε εσένα το να κάνεις τα πάντα όταν πρέπει.

Αλλά βέβαια είναι πολύ λεπτεπίλεπτο το θέμα. Πρέπει να είσαι ενεργητικός, αλλά να είσαι

ενεργητικός μέσα σε αυτή τη δύναμη που σε οδηγεί και όχι να πάρεις εσύ αυτή τη θέση της

δύναμης. Δεν ξέρω εάν αυτό σου λέει κάτι.

- ...

Sylvie: Με ποιό τρόπο σου μιλάει;

- Με ποιό τρόπο; Φαίνεται ότι υπάρχει μια υπεροπτική στάση από τη μεριά μου.

Έχω την αίσθηση ότι πρέπει να ξεπεράσω αυτό το σημείο. Γι' αυτό και

χρησιμοποίησα την έκφραση “όχι να κάνω κάτι, τουλάχιστον να ζητήσω κάτι”.

Sylvie: Κάποια φορά ο Danis είχε πει: “η πραγματική ταπεινότητα είναι το να αφή-

νεσαι στην κίνηση”. Επομένως μιλώντας για υπεροψία, δεν είσαι ο μόνος. Και είναι αθέλη-

το αυτό. Δεν είσαι ο μόνος. Είμαστε ανάμεσα στα πρώτα ανθρώπινα όντα που αντιμετωπί-

ζουμε στο πετσί μας αυτή τη δύναμη. Δεν ξέρω αν μπορούμε να μιλήσουμε για έπαρση, δεν

είναι μόνο δικό σου θέμα, είναι θέμα του ανθρώπου συνολικά να κάνει αυτή τη μεταμόρ-

φωση. Και βέβαια αυτό παίρνει διαφορετικές μορφές στον καθένα ανάλογα με την προσω-

πικότητά του. Νομίζω και μόνο το γεγονός ότι μίλησες για αυτό, έχει τεράστια σημασία.

- Ευχαριστώ!

Sylvie: Κι εγώ σ' ευχαριστώ!

Βλέπετε, όταν κάποιος μιλάει, σημειώνετε! Βέβαια τώρα εγώ είχα το χρόνο, γιατί

είχα μετάφραση, αν δεν υπάρχει μετάφραση δεν είναι τόσο εύκολο να τα σημειώνει κανείς

όλα. Αν δεν έχετε χρόνο να τα σημειώνετε όλα, σημειώστε τα πιο σημαντικά!

Για παράδειγμα: Εδώ στην περίπτωση του Μάκη, πρέπει να σημειώσετε όλες τις

κατηγορίες και μία ή δύο λέξεις, τις πιο σημαντικές για την κάθε κατηγορία, και όποια στιγ-

μή την ώρα που μιλάει το πρόσωπο, σας κάνει κλικ. Νιώθετε ότι εδώ κάτι τρέχει, κάτι γίνε-

ται, και το υπογραμμίζετε: ότι αυτό είναι κάτι που πρέπει να το συζητήσω με το συγκεκρι-

μένο άτομο. Δεν είναι χρήσιμο να ξαναπιάνει κανείς όλα από όσα έχουν ειπωθεί, γιατί κα-


_______________________________________________________________________________________________________


ταρχάς δεν υπάρχει χρόνος και δεν είναι χρήσιμο να τα ξαναφέρνει όλα. Βλέπετε ότι με το

Μάκη έπιασα ένα μόνο πράγμα, αλλά τη στιγμή που το είπε, ένιωσα ότι αυτό είχε κάτι ση-

μαντικό πίσω για αυτόν. Και στην περίπτωση του Μάκη ήταν αρκετά ξεκάθαρο αλλά κά-

ποιες φορές δεν είναι τόσο ξεκάθαρο, νιώθουμε όμως ότι κάτι τρέχει, κάτι συμβαίνει. Για

παράδειγμα, αυτό που είπα για την καρδιά ότι δεν είναι ακριβώς στη σωστή κατηγορία

βαλμένο, μπορείτε να το πείτε ή να μην το πείτε. Εξαρτάται από τις οδηγίες ή από την πε-

ρίπτωση. Ενώ μπορούμε αντίθετα να αρχίσουμε από κάτι πιο συνολικό για όλα όσα έχει

πει, και μετά εισχωρείτε στο κέντρο των πραγμάτων που θεωρείτε ότι ήταν το πιο σημαντι-

κό σε σχέση με αυτά που είπε. Και μετά έχετε έναν ολόκληρο χείμαρρο που προκύπτει από

αυτά που ειπώθηκαν. Με τον Μάκη θεωρώ ότι εκεί που φτάσαμε έχει δουλειά να κάνει και

να κρατά σημειώσεις για μία εβδομάδα. Βλέπετε ότι όταν συμβεί κάτι τέτοιο σημαντικό για

ένα άτομο δε χρειάζεται πια να σημειώνετε άλλα πράγματα, όταν έχει τονιστεί το σημαντι-

κό. Ενώ εάν έχετε την εντύπωση ότι ( στα γαλλικά το λένε): “σφίχτηκε το βουνό και γέννησε

ένα ποντίκι”, δηλαδή αν έχετε την αίσθηση ότι συζητήθηκε κάτι τεράστιο και αυτό αφορά

πολύ το πρόσωπο αλλά μετά γίνεται “πλουφ”, ένα ξεφούσκωμα, και το άτομο δεν το κατα-

λάβει, δεν υπάρχει εξελικτικότητα, δεν το χρησιμοποίησε, σε αυτή την περίπτωση είτε εσείς

έχετε κάνει λάθος, είτε το άτομο δεν είναι ακόμα έτοιμο να αντιμετωπίσει αυτό το θέμα. Σε

αυτή την περίπτωση αλλάζετε θέμα, έχετε σημειώσει πολλά πράγματα και ρωτάτε πάνω σε

κάτι άλλο. Για παράδειγμα σε κάποια στιγμή είπε: “στο βάθος η σιωπή κατέβηκε σε μένα,

μέσα μου”, θα μπορούσα να τον έχω ρωτήσει “μπορείς να μου περιγράψεις πιο συγκεκρι-

μένα, πώς είναι το να κατεβαίνει η σιωπή μέσα σου;”. Αυτό μπορεί να σας οδηγήσει κάπου.

...από τη στιγμή που το έχεις περιγράψει με ένα φαινομενολογικό τρόπο. Μετά θα μπορο-

ύσα να του πω: “τί σου κάνει αυτό;” ή “σου θυμίζει τί σου προκαλεί; είναι κάτι καινούριο;

πώς συνέβαινε πριν;” ...πολλά πράγματα. Με αυτά που είπε θα μπορούσα να μιλάω μαζί

του μισή μέρα. Αυτό γιατί δεν έχω ιδέα από πριν τί πρέπει να κάνω. Σας το υπόσχομαι ότι

αυτό που σας λέω αυτό τώρα, είναι αληθινό. Απλά σημειώνω και το μόνο που κάνω είναι

να θέτω ερωτήματα. Υπάρχουν θέματα που δίνουν ένα υλικό συμπληρωματικό καθώς α-

παντιούνται οι ερωτήσεις, ενώ με άλλα υπάρχει μεγαλύτερη δυσκολία, πρέπει να υπάρχουν

περισσότερες εξηγήσεις.

- Να ρωτήσω κάτι; Τελείως πρακτικό, πάνω στο πώς το εφαρμόζουμε. Όταν ο

θεραπευόμενος δε θα γνωρίζει τη σπείρα της εξελικτικότητας, ανάλογα με αυτά

που μας λέει πχ. Μας λέει για το βάθος, εμείς θα το σημειώνουμε εκεί;

Sylvie: Για παράδειγμα, ο Κώστας μου εξήγησε σήμερα το πρωί ότι έχει βάλει όλη

τη σπείρα σε ένα χαρτί (δείτε σημειώσεις του Μάκη: Νοέμβριος 2007, σελ 16) και μετά την

αγωγή ρωτά το θεραπευόμενο, τον βάζει να τα δει αυτά τα σημεία και μετά τον ρωτά σε

σχέση με αυτό το χαρτί, “πού βρίσκεστε εσείς”; “πού βρεθήκατε κατά τη διάρκεια της θε-

ραπείας;”

Γιατί όχι; είναι ένας τρόπος. Ή εσείς οι ίδιοι γνωρίζετε τις κατηγορίες και ρωτάτε με

βάση τη συγκεκριμένη κατηγορία, “τί νιώσατε;”, “πώς νιώσατε τη θερμότητα;”, “τί σας έκα-

νε αυτό;” και ανάλογα θέτετε όλες τις ερωτήσεις. Πώς ήτανε πριν; Και τι ίδιο για όλες τις

κατηγορίες. Αλλά δεν είσαστε υποχρεωμένοι κάθε φορά να κάνετε την εξελικτική σπείρα.

Βρίσκω ότι για αρχή είναι ένας καλός οδηγός η εξελικτική σπείρα. Μιλάω για τους θεραπε-


_______________________________________________________________________________________________________


υτές, είμαι καλό για το θεραπευτή που ξεκινάει να εφαρμόσει το λεκτικό διάλογο με το θε-

ραπευόμενο.

Εντάξει Μάκη; Η Ελισάβετ;

- Για τη θερμότητα: Ότι δεν ένιωσα πολύ ζέστη αλλά ήταν τόσο καθαρό ότι δεν

την ένιωσα, που μου έδωσε μια σιγουριά. Δηλαδή η συνειδητοποίηση είχε μια

καθαρότητα. Τώρα για το βάθος: Ήρθε η σιωπή και με γέμισε σε πολύ μεγάλο

βάθος. Καταρχήν ένιωσα μια εμπιστοσύνη.

Sylvie: Αρχή τίνος πράγματος;

- Στην αρχή όταν μας είπε την οδηγία για το βάθος, ένιωσα τη σιωπή να πηγαίνει

σε μεγάλο βάθος και καταρχήν εμπιστοσύνη. Αλλά ήταν πολύ σκοτεινά δηλαδή

ήταν ένα βάθος πολύ σκοτεινό και ένιωσα πολύ έντονα ότι δεν ξέρω τί να

περιμένω εκεί και μπήκα σε ένα σφίξιμο και μια εγρήγορση. Και σκέφτηκα ότι

δεν ξέρω να κάνω διαλογισμό, δηλαδή θα έπρεπε να ξέρω κάτι και ήμουν σε

εγρήγορση. Για τη συνολικότητα: Δεν ένιωσα συνολικότητα στο σώμα μου.

Ήτανε πολλά κομμάτια του σώματός μου σαν να έλειπαν. Για την παρουσία:

Όταν ήρθε η οδηγία για την παρουσία, ένιωσα μια μεγάλη αλλαγή της

τονικότητας. Μια αλλαγή επιπέδου. Είδα πολλές φωτεινότητες, μοβ σε κίνηση.

Και ήμουν σαφώς εκεί και το ένιωθα. Αλλά υπήρχανε κενά και στις

φωτεινότητες και στην παρουσία μου.

Sylvie: Δεν κατάλαβα.

- Σαν να ήταν λίμνες ας πούμε που κινούνταν αλλά είχανε λευκά κενά. Δεν ξέρω

τώρα γιατί τα λέω κενά. Εδώ ήτανε έντονη η εσωτερική κίνηση αλλά ήτανε σαν

να ήμουνα μαζεμένη για να το νιώσω, δειλά. Όσον αφορά την αίσθηση της

ύπαρξης: Ήτανε μια αίσθηση σαν να ήτανε μια μετάβαση, δηλαδή δεν ένιωσα

την αίσθηση της ύπαρξης ολόκληρη αλλά ήτανε σαν να πάω να υπάρξω, κάτι

πάει να έρθει. Και σκέφτηκα, είμαι ανοιχτή σε αυτό που θα έρθει ή περιμένω

κάτι γνώριμο. Και είχε μια αγωνία. Όταν είπες να αφήσουμε ένα πρόσωπο να

έρθει: Στην αρχή έφερα κάποιο πρόσωπο μετά το άφησα λίγο να δω αν θα

μείνει ή θα φύγει και ήρθε η μικρή μου κόρη. Και άρχισα να σκέφτομαι

πρακτικά, πρέπει να κάνω αυτό, πρέπει μνα κάνω εκείνο, έχασα την επαφή με

εμένα. Και είχα μια αίσθηση σαν να είχα σκύψει μπροστά, δεν κινήθηκα. Λοιπόν

ήτανε δύσκολος ο διαλογισμός μου, δεν ήταν ευχάριστο. Δυσκολεύτηκα σαν να

είχα να προσπαθήσω κάτι και γράφοντάς το, ου ήτανε πολύ εύκολο να βάλω σε

κατηγορίες. Πάντα μου είναι εύκολο να το βάλω σε κατηγορίες αλλά όταν το

κάνω, νιώθω ότι ακρωτηριάζομαι, ότι κομματιάζομαι και σκέφτομαι ότι είμαι

τόσο μικρή; τόσο περιορισμένη; Και τώρα ένιωσα βάζοντάς το σε αυτές τις

κατηγορίες, δε χρησιμοποιώ όλα τα εργαλεία που μου δίνονται, δηλαδή ας

πούμε τώρα εδώ πήρα την κάθετη στήλη με τους τίτλους θερμότητα, βάθος, ...

εξαπλώνονταν σε όλο το οριζόντιο κομμάτι (εννοεί τον πίνακα) οπότε αυτό

κατευθείαν με σφίγγει. Και μετά βλέποντάς το αυτό, άρχισα λίγο να

συμπληρώνω στο γράψιμό μου και να γράφω σκέψεις που κάπως με

ξαλάφρωναν.

Sylvie: Για παράδειγμα;

- Στη συνολικότητα έχω γράψει, δεν ένιωσα συνολικότητα αλλά όχι το τί μου

έκανε αυτό. Δηλαδή όταν έκανα την κατηγοριοποίηση...


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Τί σου κάνει το ότι τα είπες όλα αυτά;

- Αυτό που μου ήρθε είναι ότι στο τελευταίο κομμάτι, όλη η συνειδητοποίηση

είχε γίνει πριν το πω. Οπότε λέγοντάς το, ένοιωθα ότι πιθανόν να χρειαζότανε

να μοιραστεί το τί είχε γίνει. Το ένοιωσα όταν το έλεγα. Παρόλο που δεν είχε

ενδιαφέρον για εμένα το να το πω, αλλά το συνειδητοποίησα όταν το έλεγα.

Μετά σκέφτηκα ότι την ώρα που το έλεγα, δεν ήμουν πάρα πολύ μέσα στον

εαυτό μου, οπότε δεν έβγαιναν καινούρια στοιχεία για κάτι που είχε γίνει λίγο

πριν.

Sylvie: Θέλω να επανέλθω σε αυτή την αίσθηση ότι κάτι σε σφίγγει. Μπορείς να

περιγράψεις πώς ήταν εκείνη τη στιγμή; Άστο να έρθει. Τί σε φόβιζε εκείνη τη στιγμή;

- Το σφίξιμο ήταν όταν μιλούσα για το βάθος. Νόμιζα ότι ήταν πολύ σκοτεινό.

Sylvie: Και μετά;

- Ένοιωθα ότι πρέπει να είμαι σε εγρήγορση.

Sylvie: Τί εννοείς σε εγρήγορση; Όταν λες «εγρήγορση», τί είναι για σένα αυτό;

- Είναι κάτι αρκετά σημαντικό τώρα, αυτό που λέει, γιατί μου προκαλεί ένα

μπλοκάρισμα στη σκέψη.

Sylvie: Το βάθος σε τρομάζει; Σε φοβίζει;

- ...

Sylvie: Κάποια στιγμή είπες ότι η κίνηση ήταν πολύ δυνατή, σε εντυπωσίασε ή

κάπως έτσι.

- Εδώ και πολύ καιρό δεν νοιώθω την κίνηση. Ενώ νοιώθω πολύ παρούσα, εδώ

και πολύ καιρό δεν νοιώθω την κίνηση.

Sylvie: Πόσο καιρό;

- Δεν είναι συνεχόμενο αλλά έχει κενά. Δεν είναι αυτή η συνεχόμενη επαφή που

είχα με την κίνηση.

Sylvie: Είναι στιγμές μέσα στη ζωή σου που υπάρχει κενό μέσα σου;

- Ναι! Ναι!

Sylvie: Ποιές στιγμές;

- Το έχω νοιώσει κάποιες στιγμές που ξαφνικά κοιμούνται όλοι ή λείπουν από το

σπίτι και βρίσκομαι μόνη μου με εμένα και είναι ένα διάστημα πριν έρθω σε

επαφή με εμένα. Το πώς είμαι, το πώς νοιώθω με τον εαυτό μου, που είναι το

κενό.


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Αυτό που ακούω από αυτό που λες, και δεν ξέρω αν το καταλαβαίνω καλά,

είναι ότι νιώθεις κενό τον εαυτό σου όταν οι άλλοι δεν είναι εκεί.

Αυτό λες;

- Ναι, σε πρώτη φάση. Ήταν πιο έντονο ένα διάστημα παλαιότερα αλλά τώρα

τελευταία έχω καιρό να το νιώσω. Είναι κάποιους μήνες , ένα- δύο μήνες που

δεν το νιώθω. Αλλά αυτό πριν ήταν, όταν φεύγανε οι υπόλοιποι ήταν ένα κενό,

που με έπιανε κάποια αμηχανία και μετά με ξανάβρισκα.

Sylvie: Πώς ήταν όταν σε ξανάβρισκες;

- Υπήρχε το τί θέλω, το πώς νιώθω, δεν υπήρχε το κενό και η αμηχανία.

Sylvie: Σε εκείνη την περίπτωση ένιωθες σφιγμένη;

- Δεν ξέρω... Μάλλον ...δεν ξέρω άμα το φτιάχνω. Δηλαδή τώρα σκέφτομαι πως

συνδέεται αυτό το βάθος με αυτό το κενό; ...

Sylvie: Αν ήμουν σε ατομική συνεδρία με την Ελισάβετ θα τη ρωτούσα πολλά

πράγματα γι' αυτό το αίσθημα ύπαρξης που περιέγραψε. Και όταν είπε ότι στο διαλογισμό

δεν ένιωσε μια πλήρη αίσθηση ύπαρξης αλλά μάλλον πήγαινε να υπάρξει, μια τάση να

υπάρξει. Νιώθουμε καλά ότι στη μαρτυρία της όλα περιστρέφονται γύρω από την αίσθηση

της ύπαρξης. Εδώ τώρα δεν είναι ο χώρος να το συνεχίσουμε αυτό επί μακρόν. Αλλά όταν

έχετε κάποιον μόνοι σας, φυσικά μπορεί κανείς να πάει πιο μακριά. Κυρίως όταν κάποιος

είναι αρχάριος. Γιατί η Ελισάβετ μπορεί τώρα να μην είναι αρχάρια αλλά δε σημαίνει ότι

δεν έχει κάποια πράγματα που λείπουν. Αλλά είχε δίκιο όταν είπε ότι πρέπει να είναι κάτι

σημαντικό γιατί είχε κάποιο κενό σκέψης, σταμάτησε να μπορεί να σκέφτεται. Νιώθουμε

σαν ξαφνικά να πέφτουμε σε μια κατάσταση κενού του εαυτού μας. Και βλέπουμε ότι

πάντα υπάρχει αυτό το θέμα στο διαλογισμό, βλέπει μπλε, αλλά υπάρχει ένα κενό στο

μπλε. Νιώθουμε καλά ότι κάπου υπάρχει ένα κενό, σε κάτι υπάρχει ένα κενό. Όταν η άλλη

δεν είναι εκεί, νιώθει ένα κενό σε κάτι... Είναι σίγουρο ότι έχει μια δουλειά να κάνει, πιο

συγκεκριμένη, ξεκάθαρη σε αυτό το θέμα. Δηλαδή μαζί της θα δούλευα το αίσθημα της

ύπαρξης. Το συναίσθημα της ύπαρξης. Ο τρόπος που μπορούμε να δουλέψουμε τη σχέση

μας με την κίνηση μπορεί να μας κάνει να έχουμε ένα αίσθημα ύπαρξης πιο έντονο. Θα

της ζητούσα λοιπόν να γράψει και ανάμεσα στις συνεδρίες και μετά τους διαλογισμούς και

γενικά να γράψει στο ημερολόγιό της πράγματα σχετικά με αυτό το συναίσθημα της

ύπαρξης. Και βέβαια όταν κάνουμε μια λεκτική συνομιλία δεν περιμένουμε να έρθει η λύση

από τη μια στιγμή στην άλλη, υπάρχει μια συνέχεια.

Για παράδειγμα στην περίπτωση της Ελισάβετ νιώθουμε ότι υπάρχει ένας τόπος

όπου κάτι δεν έχει ωριμάσει. Προχωράμε λοιπόν λίγο σε αυτόν τον τόπο της μη

αντιληπτικότητας, τον δικό της, ...είναι σαν να κάνουμε σημείο στήριξης. Καταλαβαίνετε τί

λέω; Τη βάζετε να κάνει ένα σημείο στήριξης στο συλλογισμό της, σημείο στήριξης στη

σκέψη. Και το γεγονός ότι θα της πούμε να γράψει πάνω εκεί, θα την βοηθήσει να υπάρχει

μια συνέχεια και να μη χάσει αυτή τη συνέχεια και αυτή τη διεργασία. Και στην επόμενη

συνεδρία, ανεξάρτητα του τί θα κάνετε αν θα είναι δια χειρός δουλειά ή διαλογισμός ή

κίνηση στο χώρο θα ξέρετε πάνω σε τί έχετε σκεπό να δουλέψετε. Μη ζητάτε να έχετε τη

λύση σε μία και μόνο συνεδρία. Καμιά φορά μπορεί να έχετε μια αρχή λύσης. Γιατί καμιά

φορά μπορεί κανείς να μην ξέρει τί να πει, να μην έρχεται κάτι να πει και λέτε δε θα

καταφέρνω. Δεν ξέρω τί να πω. Τις πιο πολλές φορές όμως όταν συμβαίνει αυτό, δεν είναι

εσείς που δεν ξέρετε αλλά είναι ο θεραπευόμενος που δε σας προσφέρει δίοδο

περάσματος. Δε σημαίνει ότι όταν κάποιος μιλάει πολύ σας προσφέρει διόδους


_______________________________________________________________________________________________________


περάσματος. Αυτό πρέπει να γίνει με το χρόνο. Πρέπει να εμπιστευτείτε τον εαυτό σας, δεν

έχετε άλλη λύση. Οπότε αν κάτι δε σας έρχεται, μην πιέζετε τον εαυτό σας να

προσπαθήσετε να βρείτε κάτι να πείτε οπωσδήποτε. Ό,τι έρχεται, έρχεται και ό,τι δεν

έρχεται, δεν έρχεται! Αλλά είναι κατ' αρχήν ενδιαφέρον να έρχεται ένα πρώτο ίχνος στο

οποίο θα βαδίζετε μια χάραξη που θα βαδίσετε και κυρίως στους αρχάριους

θεραπευόμενους γιατί βέβαια η Ελισάβετ δεν είναι θεραπευόμενη.

Πώς νιώθεις;

- Θέλω να κλάψω καταρχήν. Νιώθω ότι συνδέοντας και πολλά πράγματα που

δεν ειπώθηκαν, που δεν είναι εδώ ο χώρος να ειπωθούν αλλά ότι μου έδωσε

ένα κλικ για παραπέρα δουλειά. Σαν να έδινε μια σύνδεση διαφόρων

πραγμάτων. Εσωτερικά στο βάθος, νιώθω μαλακά το σώμα μου αλλά

εξωτερικά είναι όλοι οι μύες πολύ σφιγμένοι.

Sylvie: Ποιό είναι το κλειδί;

- Αυτό καθεαυτό: το αίσθημα ύπαρξης!

Sylvie: Δεν πρέπει να ανησυχείς. Άσε τη διεργασία να γίνεται!

- Δεν ανησυχώ, απλά μου δένει πάρα πολλά πράγματα που μέχρι τώρα δε

καταλάβαινα τη σημασία τους.

Sylvie: αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός γνώσης το να μπορέσει το άτομο να

κάνει μια σύνδεση διαφορετικών γεγονότων και πραγμάτων της ζωής.

- Και μια πρώτη αντίδραση είναι να αμυνθώ λίγο... αλλά βαθιά μέσα μου κάνει

καλό και αυτό είναι σημαντικό.

- (άλλος) Ρωτάω αν κάποιος που βλέπουμε ότι θέλει να κλάψει και συγκρατιέται

όπως τώρα, πρέπει να τον ακινητοποιήσουμε να κλάψει; να κάνουμε κάτι;

Sylvie: Είναι άνθρωποι που δε θέλουνε να κλαίνε δημοσίως. Όταν είμαστε μόνοι

μας είναι διαφορετικά, σε προσωπικό επίπεδο ένας προς ένας. Δεν είναι βέβαια

υποχρεωτικό κάποιος να κλάψει αλλά ούτε και να συγκινηθεί. Εξαρτάται από τους

ανθρώπους, από τον καθένα. Εξαρτάται για το λόγο που θέλουμε να κλάψουμε. Σε μια

συνομιλία στο αισθητό δεν είναι συγκινησιακό κλάμα, δεν πρόκειται για συγκινησιακό

κλάμα. Κατά γενικό κανόνα το κλάμα είναι όταν το ζελέ λιώνει, ξεπαγώνει. Είναι η ακινησία

που ξεκινάει να κινείται και αυτό σε συγκινεί. Γιατί χωρίς τη θέλησή του το άτομο βρίσκεται

σε μία ακινησία πολύ καιρό, για να μη συγκινηθεί για να μην αγγιχτεί από κάτι. Όχι πάντα

αλλά συχνά συμβαίνει αυτό. Τη στιγμή που αυτό έχει καλυφθεί, έχει μπει υπό προστασία,

είναι φυσικό το άτομο να αρχίζει να κλαίει γιατί αυτό που δεν ήθελε να το αφήσει να το

συγκινήσει, να το αγγίξει, αυτό αρχίζει να συμβαίνει. Αλλά με ένα νέο τρόπο όχι όπως

πρώτα. Με μια δομή υποδοχής πιο ζωντανή, πιο ανοιχτή. Αλλιώς δε θα γινόταν ποτέ, δε θα

γινόταν. Πιστεύω πολύ ότι μια ακινησία δεν μπορεί να λιώσει αν δεν είναι η κατάλληλη

στιγμή. Αν το άτομο δεν έχει αποκτήσει μια απαραίτητη σταθερότητα μέσα του για να

αλλάξει την οπτική που βλέπει αυτό το γεγονός. Συμφωνείς με αυτό;

- Ναι!


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Μη μπερδεύετε το συγκινησιακό κλάμα με το κλάμα του ατόμου που αφήνει

τον εαυτό του να ευαισθητοποιηθεί, να αγγιχτεί από το αισθητό. Που ξαναβρίσκει την

καρδιά του. Δηλαδή δε χρειάζεται εκεί πέρα μια συμπόνια σαν το άτομο να υπέφερε.

Αντίθετα είναι χαροποιό στοιχείο το ότι το άτομο γίνεται ζωντανό ξανά. Αυτό όμως το

νιώθετε στην καρδιά σας γιατί εκείνη τη στιγμή υπάρχει μια αμοιβαιότητα καρδιάς , όταν

αυτό συμβαίνει.

- (άλλος) Να ρωτήσω κάτι; και στην συγκινησιακή φόρτιση δεν υπάρχει και το

γεγονός της απελευθέρωσης, της εγγύτητας, της ποιότητας; και πολλές φορές

και η χαρά γιατί πραγματικά έρχεσαι σε επαφή με το αισθητό. Βοηθά και αυτό.

Εγώ δεν καταλαβαίνω πως το διαχωρίζει τόσο πολύ.

Sylvie: Καταλαβαίνω γιατί δεν καταλαβαίνεις! Είναι μια ολοκληρωτική αλλαγή

παραστάσεων που σου χρειάζεται για να το καταλάβεις, αλλά δεν μπορώ να στο εξηγήσω

με δύο λέξεις. Χρόνια και χρόνια σας το εξηγώ. Δεν είμαι επιθετική απέναντί σου αλλά δεν

έχω τα εργαλεία με δύο λέξεις να στο εξηγήσω.

- Εγώ το νιώθω διαφορετικά.

Sylvie: Έχεις δικαίωμα!

- Σίγουρα!

- (Άλλος) Μπορεί να έχουμε και τα δύο παρόλα αυτά αρκεί να μπορείς να τα

διαχωρίζεις. Να ξέρει κανείς από πού προέρχεται το ένα και από πού το άλλο.

Sylvie: ΟΚ! Ο καθένας μπορεί να έχει την άποψή του. Δε μ' ενοχλεί καθόλου!

- (άλλος) Είπες ότι μια ακινησία δεν μπορεί να λιώσει αν το άτομο δεν είναι

έτοιμο. Θα μπορούσε με μία κακή χρήση του πολύ δυνατού εργαλείου που

διαθέτουμε, να δράσει κανείς σε μία ακινησία και να την κάνει να λιώσει, χωρίς

το άτομο να είναι σταθερό-έτοιμο να το υποστηρίξει;

Sylvie: Είναι πιθανό αν δε σεβόμαστε αυτό που συμβαίνει στο σώμα του

θεραπευόμενου. Αλλά κατά γενικό κανόνα αν σεβόμαστε πραγματικά το τί συμβαίνει και

κάνουμε σωστά τα σημεία στήριξης, αλλά βλέπουμε και την αντίδραση του ατόμου (γι'

αυτό πρέπει να ανοίγουμε και τα μάτια μας πότε-πότε). Για παράδειγμα αν δούμε το άτομο

να μην έχει ροζ χρώμα, να κρυώνει. Όταν συμβεί αυτό θα πει ότι πήγαμε πολύ μακριά σε

σχέση με το συγκεκριμένο άτομο και σε αυτή την περίπτωση δεν πρέπει να συνεχίσουμε

αυτό που κάνουμε. Αλλά είναι αλήθεια σκέφτομαι ... ότι είναι πιθανόν να μπορούμε να

βάλουμε σε κίνηση πράγματα που δεν θα ήταν έτοιμα να μπούνε στην κίνηση εκείνη τη

στιγμή. Αυτό συμβαίνει όμως γενικά όταν ο θεραπευτής ασκεί ισχύ εξουσίας στον

θεραπευόμενο. Δηλαδή κάνει αυτό που αυτός έχει αποφασίσει και μόνο, χωρίς να

λαμβάνει υπόψη τις αντιδράσεις και τη συγκεκριμένη κατάσταση του άλλου. Αλλά είναι μια

πολύ σημαντική ερώτηση, γιατί πραγματικά στη δια χειρός αγωγή, πρέπει να προσέχουμε

πάρα πολύ πώς περνάμε μέσα στις ακινησίες όταν δεν γίνεται αυτό, όταν δεν μας

προσφέρεται. Αλλά δεν είναι και εύκολο γιατί όταν υπάρχει μια ακινησία πρέπει κανείς να

επιμείνει, να είναι παρόν, ώστε να σταθεί σε αυτό το σημείο της ακινησίας τη στιγμή που

προσφέρεται. Αλλά μόνο με την εμπειρία έρχεται μια στιγμή που το ξέρεις, πότε είναι η

κατάλληλη στιγμή και πότε όχι. Αυτό γίνεται με την εμπειρία. Αλλά μπορεί να συμβεί όταν

δεν σεβόμαστε. Συμφωνώ!


_______________________________________________________________________________________________________


- Στη δια χειρός αγωγή έχουμε πάνω-κάτω σημεία αναφοράς με τον ψυχοτόνο,

καταλαβαίνω πως μπορεί να γίνει με τη θεραπεία, αλλά στο διάλογο;

Sylvie: Πιστεύω ότι με το διάλογο είναι πολύ πιο δύσκολο να κινήσουμε μια

ακινησία όταν δεν είναι ώριμο το πράγμα. Γιατί είναι πολύ εύκολο στο άτομο να μπει σε

ένα χώρο της σκέψης του όπου δε θα κινηθεί τίποτα εκεί. Αυτό δε σημαίνει ότι μπορούμε

να κάνουμε κακό σε κάποιον με το λόγο. Μπορούμε να είμαστε αδέξιοι. Αλλά να κινήσουμε

με το λόγο μια ακινησία όταν δεν είναι ώριμο το άτομο, δεν πολυπιστεύω ότι μπορεί να

γίνει αυτό.

Κατά γενικό κανόνα αυτό έχει ήδη γίνει κατά τη διάρκεια της σωματικής δουλειάς,

της σωματικής εμπειρίας.

Μετά ο διάλογος επιτρέπει να ξεδιπλωθεί το ό,τι έχει συμβεί, αλλά συνήθως έχει

γίνει πριν με τη σωματική δουλειά. Βλέπετε ότι με την Ελισάβετ όλα σχεδόν είχανε γίνει με

την ενδοσκόπηση, απλώς μετά χρειαζότανε να τα συνδέσει, να το σκεφτεί. Αλλά ο τρόπος

μέσα της είχε ήδη αγγιχτεί, αλλιώς δε θα συνέβαινε αυτό μετά, με αυτόν τον τρόπο. Πρέπει

να είναι εξαιρετικά έμπειρος κανείς στο διάλογο ώστε να μπορέσει να βάλει σε κίνηση κάτι

που δεν έχει κινηθεί με τους άλλους τρόπους πριν. Και δεν είναι και ο στόχος μας αυτός. Ο

στόχος είναι να συνοδεύσει κανείς κάτι που έχει ήδη αναδυθεί με τα προηγούμενα. Και αν

δεν έχει αναδυθεί , έχει ξεκινήσει αλλά είναι πολύ σημαντικό ερώτημα, γενικά για το

σύνολο της δουλειάς μας.

- (άλλος) Μου έκανε εντύπωση που άκουσα ότι ενώ τόσα χρόνια ακούμε ότι ποτέ

δεν κάνουμε κακό με τη δια χειρός θεραπεία, ενώ με το λόγο αυτό γίνεται υπό

προϋποθέσεις βέβαια ότι δε θα έχει προηγηθεί πριν η δουλειά;

Sylvie: Δεν είναι αυτό. Μπορούμε να κάνουμε κακό με τα χέρια, όταν δε σεβόμαστε

τον άλλο ή όταν εξασκούμε εξουσία. Δεν ξέρω τί εννοείς να κάνω κακό δια του λόγου.

Πιστεύω ότι ο καθένας μπορεί να κάνει κακό με το λόγο και αυτό δε γίνεται μόνο στο

λεκτικό διάλογο μέσα στη μέθοδο. Κατά γενικό κανόνα κακό δεν κάνει τόσο αυτό που λέμε

όσο η πρόθεση που βρίσκεται πίσω από αυτό. Σε γενικές γραμμές.

- Μα αυτή την προϋπόθεση εγώ την έχω δεδομένη, ότι η δια χειρός θεραπεία

προϋποθέτει την πρόθεση ότι δε θα κάνεις κακό.

Sylvie: Δε συμφωνώ καθόλου με αυτό. Πιστεύω ότι και με τις καλύτερες προθέσεις

του κόσμου όταν δεν έχουμε συλλογιστεί, ...είναι πολύ λεπτεπίλεπτο το θέμα, η ερώτηση.

Δεν πρέπει να θεωρούμε τον εαυτό μας ως θεραπευτές που μπορούμε όλα να τα

κάνουμε. Πιστεύω ότι πρέπει κανείς να δεχτεί επίσης της αδυναμία του. Το γεγονός ότι

θέλουμε να γίνουμε παντοδύναμοι θεραπευτές, πιστεύω ότι αυτό το γεγονός είναι που

μπορεί να κάνει κακό.

Δεν το λέω αυτό σε σένα προσωπικά Κώστα, γιατί ξέρω ότι δεν είσαι έτσι εσύ όταν

δουλεύεις. Μιλάω κατά γενικό τρόπο του πως μπορούμε να κάνουμε κακό. Μπορεί να

υπάρχει μια πολύ καλή πρόθεση. Έρχεται ένα άτομο που υποφέρει και έχεις πολύ καλή

πρόθεση να το ανακουφίσεις από τον πόνο. Αλλά ίσως αυτό το άτομο να χρειάζεται ακόμα

το πρόβλημά του, να συνεχίζει να το χρειάζεται. Δεν ξέρω αν το χρειάζεται, αν το έχει

ανάγκη αλλά ίσως αν δεν είχε αυτή την ακινησία ας πούμε η ζωή του να ήταν αφόρητη.

Καταλαβαίνω ότι αν δημιουργούμε ακινησίες πάει να πει ότι αυτές έχουν κάποιο στόχο,

κάτι εξυπηρετούν. Αλλιώς δεν θα υπήρχε α-συνοχή πουθενά. Πολλές φορές νιώθουμε ότι

το άτομο δεν είναι ώριμο, δε θέλει να απαλλαγεί από την ακινησία του και καμιά φορά και

από τον πόνο του θα έλεγα. Και καμιά φορά από συμπόνια κάνουμε έτσι ώστε να περάσει


_______________________________________________________________________________________________________


αυτή η ακινησία προσωρινά, αλλά οπωσδήποτε το άτομο θα την ξαναδημιουργήσει, γιατί

τη χρειάζεται. Να μη βλέπετε την ακινησία σαν συμφορά. Πιστεύω πραγματικά ότι υπάρχει

ένα επίπεδο όπου τα πράγματα συνδέονται κατά ένα πολύ φυσιολογικό τρόπο. Ακόμα και

γύρω από μια καταστροφή, από μια συμφορά μας.

Δεν μπορούμε να κάνουμε τα πάντα για τον άλλον όταν ο άλλος έχει επιθυμία να το

έχει αυτό κατά βάθος. Καταλαβαίνετε ότι δεν υπάρχει οριστική απάντηση σε αυτό αλλά

είναι καλό να θέτετε αυτό το ερώτημα σε κάθε θεραπευόμενο.

Δεν ξέρω αν αυτό που σας διηγούμαι τώρα σας λέει κάτι.

- Ναι!

Sylvie: Γιατί αλλιώς είμαστε εδώ και λέμε “μα τί βλάκας είμαι; έχω και ακινησία

εδώ, θα έπρεπε να περάσει!” Αν όμως πέρναγε αυτή θα πέφταμε σε μια βαθιά κατάθλιψη.

Και είπα κατάθλιψη, θα μπορούσε να ήταν κάτι άλλο. Υπάρχει ένας οικολογικός χρόνος στο

καθετί που συμβαίνει και καμιά φορά κάνουμε πολύ κακό στον εαυτό μας, όταν θέλουμε

πολύ γρήγορα να περάσουν κάποια πράγματα, να απαλλαγούμε από κάποια πράγματα.

Αλλά και όταν το θέλουμε πολύ αργά, δεν είναι καλό. Βλέπετε τίποτα δεν είμαι τόσο απλό,

πώς θέλετε να έχετε απόλυτα οριστικές απαντήσεις. Απλά πρέπει κανείς να αναρωτιέται, να

θέτει ερωτήματα στον εαυτό του. Εγώ έχω πιο πολλές ερωτήσεις από απαντήσεις.

Προσπαθώ να σας δώσω απαντήσεις γιατί αυτός είναι ο ρόλος μου. Γι' αυτό ήρθα εδώ.

Αλλά ειλικρινά όσο πιο πολύ προχωράω τόσο πιο πολλές ερωτήσεις χωρίς απάντηση, μου

γεννιούνται. Το μόνο πράγμα λοιπόν που μπορούμε να κάνουμε τουλάχιστον για τον

λεκτικό διάλογο σε πραγματικό χρόνο, κάνουμε αυτό που νιώθουμε και ό,τι μπορεί

καλύτερο ο καθένας. Και όταν λέω κάνουμε ό,τι καλύτερο, ό,τι μπορούμε, πιστεύω σε αυτό

βαθιά.

Αυτό που μας κάνει κακό είναι να ασκούμε βία στον εαυτό μας λέγοντάς του ότι

δεν κάνει αυτό που πρέπει. Γιατί αν κάνατε κάτι, αν έχει συμβεί κάτι και το έχετε κάνει έτσι,

θα πει ότι τη δεδομένη στιγμή, δεν μπορούσατε να κάνετε κάτι άλλο. Έχω κάνει άπειρα,

βλακώδη πράγματα στη ζωή μου, θα μπορούσα να σας κάνω μια ολόκληρη λίστα. Αλλά

σκέφτομαι ότι εκείνη τη στιγμή αυτό μπορούσα. Δεν μπορούσα να έχω κάνει κάτι άλλο.

Ίσως ακόμα και σε αυτό το σεμινάριο κάποια πράγματα που σας λέω να μην είναι σωστά.

Είναι πιθανόν. Αλλά τη στιγμή που τα λέω μου έρχονται έτσι. Έχω και εγώ επίσης το

δικαίωμα στο λάθος. Και επίσης είναι λάθος το να έρχονται έτσι; Δεν ξέρω, δεν το

σκέφτομαι ως λάθος. Καταλαβαίνω ότι τα πάντα είναι προσωρινά, τα πάντα βρίσκονται σε

κίνηση, τα πάντα ρει, τα πάντα κινούνται.

...Σε όλα αυτά θα βάλουμε κατηγορίες ....(γέλια) θα τα ταξινομήσουμε ...(γέλια)

...επιπλέον ...

- Θέλω να ομολογήσω κάτι που μου ήρθε από χθες, αλλά σήμερα είναι που ήρθε

πιο έντονα. Χτες δε θυμάμαι με ποια αφορμή, μιλούσαμε και ήθελα να πω ότι:

Όταν έρχεται κάποιος θεραπευόμενος σε μένα, ξέρω από πριν αν θα μείνει ή θα

φύγει. Και είχε μιλήσει για συγγενείς ...και αυτό καταρχήν με στεναχωρεί και

μετά φέρομαι με τέτοιο τρόπο ώστε να φύγει. Δηλαδή δε θέλω να τον κρατήσω

καθόλου. Αντίθετα στενοχωριέμαι πάρα πολύ όταν συμβεί το αντίθετο. Αν ξέρω

ότι κάποιος θα μείνει και θα μπορούσε να μείνει, γι' αυτό είπα και την

περίπτωση χτες και δεν τα καταφέρνω. Και βέβαια αυτό είναι εντελώς

αντιοικονομικό. Δε βοηθά καθόλου στην τσέπη, το ένα και το δεύτερο είναι

όμως αυτό που μπορώ να κάνω. Έτσι όπως το είπε, δεν μπορώ να κάνω τίποτε

άλλο πέρα από αυτό. Και δεν ξέρω αν είναι σωστό.

Sylvie: Μια μικρή λύση! Να μην πιστεύεις πάντα αυτά που σκέπτεσαι.


_______________________________________________________________________________________________________


- Ναι, συμφωνώ απόλυτα με αυτό που λές, γιατί μου έχει συμβεί και το έχω

επιβεβαιώσει.

- (άλλος) Είπες να μην πιστεύεις αυτά που σκέφτεσαι, έχουμε όμως σκέψεις που

αναδύονται και σκέψεις που κάνουμε με το μυαλό μας.

Sylvie: Καμιά δεν είναι σίγουρη. Ακόμα και οι σκέψεις που αναδύονται από το

βάθος. Αυτό που έχει σημασία είναι τί επίδραση έχουνε επάνω μας. Πώς αλλάζουν, πώς

μας βάζουν σε κίνηση. Αλλά αυτό δεν αποδεικνύει ούτε ότι είναι οριστικές, ούτε ότι είναι

αληθινές. Ίσως ναι, ίσως όχι. Ποτέ δεν είμαστε εντελώς σίγουροι ότι αυτό που σκεφτόμαστε

είναι αληθές. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι πρέπει συνεχώς να αναρωτιόμαστε, γι' αυτό

σκεφτόμαστε να το αμφισβητούμε, γιατί αλλιώς τρελαινόμαστε. Αλλά αξίζει τον κόπο να

συλλογιζόμαστε τί σκεφτόμαστε. Όχι επειδή κάτι έρχεται, ακόμα και όταν αναδύεται, δε θα

πει ότι είναι σίγουρο. Αυτό είναι η δική μου εμπειρία. Ξέρω ότι είναι πράγματα που μου

έχουν έρθει κατά τη διάρκεια του διαλογισμού, που μου φαινόντουσαν ότι έχουν μια

πλήρη αλήθεια και μια συνέχεια, και αργότερα κατάλαβα ότι δεν είχανε μια συνέχεια στο

χρόνο, δεν άντεχαν στο χρόνο. Δεν ήτανε ούτε τόσο αληθή, ούτε τόσο διαρκή. Ενώ για άλλα

πράγματα συμβαίνει αυτό. Ήταν και διαρκή και αληθή. Με θεωρείτε τις σκέψεις που

αναδύονται σαν θεϊκές σκέψεις.

- Αλλά ισχύουν την εποχή που αναδύονται.

Sylvie: Ναι. Σίγουρα όταν σας έρχονται σκέψεις κατά τη διάρκεια ενός διαλόγου με

ένα θεραπευόμενο, σίγουρα δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να αμφισβητήσετε αν είναι

σωστές ή όχι, καλές ή όχι, αληθινές ή όχι. Πρέπει να μπαίνετε σε βάθος σε αυτό που

ξετυλίγεται. Και κάποια πράγματα θα έχουν κάποια επίδραση, κάποια άλλα όχι. Μπορούμε

να επικυρώσουμε την αξία, την αλήθεια μιας σκέψης από την επίδραση που θα έχει ή όχι

στη ζωή μας. Μην παίρνετε όμως τις σκέψεις σας τις αναδυόμενες, ακόμα και στα πιο

μεγάλα βάθη του διαλογισμού, σαν οριστικές. Αυτό είναι μια συμβουλή. Και βέβαια έχετε

δικαίωμα να αμφιβάλλετε. Αλλά αξίζει τον κόπο να το συλλογιστεί κανείς, όταν συμβαίνει.

- Να κάνω μια ερώτηση; Πάνω στο θέμα αυτό. Πώς είναι δυνατόν να ... μια

πληροφορία πάνω στην αλλαγή και να ξέρουμε και την εξέλιξη;

Sylvie: ...(Γέλια)... Μπορείς να αναδιατυπώσεις την ερώτηση;

- ...(γέλια) ...Ήθελα να την κάνω σύντομη ...γέλια ...Η Ράνια κάνει ΣΨΠ, νομίζω

αναφερόσουν σε ΣΨΠ συνεδρίες. Και το πρωτόκολλο αλλά και η εμπειρία μας,

μας λέει ότι οφείλουμε να δουλεύουμε με το άνοιγμα στη νέα πληροφορία και

στην αλλαγή. Σε αυτό το πλαίσιο μπορεί να χωρέσει η ιδέα ότι γνωρίζω το

αποτέλεσμα;

Sylvie: Ναι ...

- Εγώ νομίζω όχι αλλά αυτό είναι ένα δίλημμα. Ρωτάω μήπως κάτι...

Sylvie: Πολύ μεγάλη ερώτηση

- Και εγώ είχα την ίδια ερώτηση, πώς μπορεί να ξέρεις εκ των προτέρων.


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Καμιά φορά μας έρχονται κάποιες σκέψεις, αναδύονται. Αφού το λέει, είναι

αλήθεια. Γι' αυτό της είπα ότι δεν πρέπει πάντα να πιστεύεις αυτά που σκέφτεσαι. Δεν είναι

και πολύ σύνθετο.

- Γι' αυτό είπα ότι θέλω να ομολογήσω κάτι. Έκανα μια αυτοκριτική δημόσια. Ναι!

Μετά είπα δεν ξέρω αν είναι σωστό ή πως να το διαχειριστώ.

Sylvie: Τώρα θα κάνουμε διάλειμμα!


_______________________________________________________________________________________________________


( Άσκηση σε καρέκλα)

Sylvie: Ο ένας θα είναι θεραπευτής και ο άλλος θεραπευόμενος.

Όποιοι νιώθουν ότι είναι σε δυσκολία περισσότερη σε σχέση με τον άλλο, αυτοί θα

είναι θεραπευόμενοι.

Οκ! πάμε!

Δοκιμάστε να κάνετε μια αγωγή που να δώσετε οδηγίες και πληροφορίες σε

πραγματικό χρόνο.

Αλλάζει τίποτα αυτό; τα αλλάζει όλα;

Ένα χέρι στην ωμοπλάτη και ένα στο βραχίονα της ίδιας πλευράς!

Προσπαθήστε να αισθανθείτε τον εαυτό σας! ...σαν να θέλετε να παίξετε με

κάποιον!

Κάντε το με ευχαρίστηση!

Προς το παρόν κάνουμε απλά ένα άγγιγμα επαφής-σχέσης! ...έτσι ώστε ο άλλος

(θεραπευόμενος) να νιώσει ότι είστε εκεί μαζί του. Δεν αγγίζετε απλά μια ωμοπλάτη ή ένα

βραχίονα αλλά έναν άνθρωπο!

Ψιθυρίστε το όνομα του θεραπευόμενου σας!

Με δυο λόγια πείτε στο θεραπευόμενο τί πρόκειται να κάνετε μαζί του! ...έστω κι

αν δεν το κάνετε! (...γέλια!)

Αφεθείτε! ...σαν να είστε μόνοι σας στο θεραπευτήριο! ...κάντε σαν να είστε μόνοι,

οι δυο σας στο θεραπευτήριο! Καταλαβαίνετε ότι όταν ξεκινάει κανείς να μιλάει με τον

άλλο, αυτόματα δημιουργείται μια σχέση επαφής. Για παράδειγμα θα μπορούσατε να πείτε

στον άλλο: «Προς το παρόν εγώ δουλεύω και εσύ μείνε σταθερός αλλά αφέσου σ' αυτό που

γίνεται!».

Οκ; είναι πιο ξεκάθαρο τώρα για το τί θα συμβεί;

Προς το παρόν αφήνουμε σε σσ το χέρι που βρίσκεται στην ωμοπλάτη και

ανεβάζουμε το βραχίονα.

...μπαίνουμε μέσα στη ροή της κίνησης!

Αφήστε να ανεβεί κάτι προς τα πάνω μέσα σας παράλληλα!

Κινείστε ξεκάθαρα το χέρι! ...κι άλλο.

Ήδη εδώ στο πρώτο σσ, βλέπετε αν το άτομο αποκρίνετε! Είναι σαν να του βάζετε

μια ερώτηση και περιμένετε την απάντηση!

Αφήστε η απάντηση να έρθει και στο χέρι της ωμοπλάτης!

Να είστε παρόντες με έναν τρόπο συμμετρικό και στα δύο χέρια!

Έτσι! ...τώρα κατεβαίνετε το χέρι του βραχίονα και ανεβάζετε το άλλο χέρι της

ωμοπλάτης.

Σαν να κάνει το άτομο μία κάμψη!


_______________________________________________________________________________________________________


Αφήστε να έρθει το οστό! Το άτομο βρίσκεται στο οστό! Σημείο στήριξης!

Αφήστε τον ψυχοτόνο να έρθει!

Να είστε σταθεροί!

Περιμένετε καλά!

Έρχεται! ...να σκέφτεστε ότι δεν είναι μόνο το σώμα που έρχεται αλλά και ο

ψυχικός τόνος.

Προσπαθείτε να υποδεχθείτε και τα δύο συγχρόνως σε μια ενότητα!

Επιστροφή!

...και νιώστε ότι γίνεται ένα άνοιγμα σε όλο το σώμα!

Μπορείτε να ρωτήσετε το άτομο: “Νιώθεις κάτι να ανοίγει;”

...απλά κάντε τον να σας απαντήσει με ένα “ναι” ή ένα “όχι”! ...τίποτ' άλλο!

Συνεχίστε! ...επιστροφή!

Να είστε τρυφεροί στα δάχτυλά σας!

Νιώστε ότι η (εσωτερική) κίνηση κινεί και όχι η ανατομία του άλλου!

Θέτετε τώρα μια άλλη ερώτηση όπου το άτομο θα πρέπει να απαντήσει με ένα

“ναι” ή ένα “όχι”! ...όποια θέλετε!

Και αρχίζουμε τώρα να κάνουμε μια έξω στροφή με το βραχίονα.

Προς το παρόν, θέτετε σύντομες ερωτήσεις που και που αλλά μόνο κατά τα σημεία

στήριξης!

Επιστροφή!

Έσω στροφή! ...και μπορείτε να ρωτάτε το άτομο ...μόνο λίγα πράγματα που και

που! ...όχι πολλά! ...για παράδειγμα να κάνει και μια κάμψη κατά την έσω στροφή!

Άνοιγμα! Ρωτάτε το άτομο για παράδειγμα τώρα: “πώς αισθάνεσαι το άνοιγμα;”

...”τί προτιμάς; να είσαι σε κάμψη;”, “...να είσαι σε έκταση;”

Οι θεραπευόμενοι να μην απαντάτε πριν σας γίνει η ερώτηση από το θεραπευτή

σας!

Να μιλάτε σιγά! ...σκεφτείτε ότι βρισκόμαστε σε ένα γκρούπ!

Καλώς! Επιστρέψτε στο ουδέτερο σημείο!


_______________________________________________________________________________________________________


Το χέρι που είναι στην ωμοπλάτη, το βάζουμε τώρα στον άλλο βραχίονα!

Έσω στροφή!

Κινείστε τα χέρια τους!

Τώρα ρωτάτε το θεραπευόμενό σας, τί θέλει να κάνετε μ' αυτό!

Του δίνουμε ενδείξεις!

Ο θεραπευτής δίνει οδηγία στο θεραπευόμενο, τί θέλει να του κάνει;

Ο θεραπευόμενος δεν κάνει τίποτα!

Επαναλαμβάνω: αν θέλετε να κάνει κάτι ο θεραπευόμενός σας, ας κάνει μια

σύγκλιση ή μια απόκλιση!

Εξασκηθείτε!

Βεβαιωθείτε ότι ανοίγει σε εύρος!

Οκ; ....

Αν αισθάνεστε ότι κάτι στη σπονδυλική στήλη δεν κινείται, μπορείτε να βάλετε το

χέρι πάνω στο σημείο!

Και τώρα μπορείτε να αρχίσετε να ρωτάτε τον θεραπευόμενό σας, πώς αισθάνεται

με τον εαυτό του. ...τί κάνει μ' αυτόν!

...

Κάπου-κάπου του θέτετε ερωτήματα!

Και τώρα μπορείτε να του εξηγήσετε, ότι όταν τα χέρια στρέφονται προς τα έσω, η

σπονδυλική στήλη πάει προς τα κάτω και πίσω.

Να δίνετε οδηγίες στα σσ! Για παράδειγμα: “Μείνει σταθερός και πες μου αν

συμβαίνει κάτι στο σώμα σου και σε ποιό σημείο!”

Αρχίστε τώρα να κάνετε αντίθετες κινήσεις ...ένα χέρι που πάει προς τα μπρος

καθώς το άλλο οπισθοχωρεί!

Μην κάνετε μια σωματική κίνησης! ...να ακολουθείτε αυτό που βγαίνει απ' το

σημείο στήριξης!

Να μιλάτε σιγά!

Τώρα αλλάξτε θέσεις στα χέρια σας!

Κάντε ό,τι νιώθετε!

Συνεχίζετε να δίνετε οδηγίες κίνησης στο θεραπευόμενο. ...και αν νιώθετε ότι

συμβαίνει κάτι σημαντικό στο σώμα του, του ζητάτε να το περιγράψει!


_______________________________________________________________________________________________________


Όταν αρχίσετε να νιώθετε κάτι στην καρδιά σας, όταν δηλαδή αισθανθείτε ότι σας

αγγίζει αυτό που γίνεται, ρωτάτε το θεραπευόμενό σας αν τον αγγίζει αυτό που συμβαίνει.

Αν βλέπετε για παράδειγμα ότι δεν ακολουθεί το κεφάλι του, ζητάτε από το

θεραπευόμενο να ακολουθήσει και το κεφάλι του! ...για παράδειγμα στην κάμψη, του

ζητάτε να οπισθοχωρήσουν οι οσφυϊκοί.

Τώρα είμαστε όλοι με τους θεραπευόμενους μας σε μια ακραία θέση και κάνουμε

εκεί σημείο στήριξης.

Για παράδειγμα αν στην έκταση, βλέπετε ότι δεν προχωράει προς τα εμπρός,

ζητήστε του να πάει προς τα εμπρός! ...να του πείτε και πιο σημείο πρέπει να κάνει προς τα

εμπρός! ...την κοιλιά, ...τους πνεύμονες, ...κάτι που πρέπει να κάνει προς τα εμπρός.

Η καρδιά έχει αρχίσει να εμπλέκεται σ' αυτό που κάνουμε, γι' αυτό ζητήστε το

επίσης από το θεραπευόμενό σας!

Οδηγείστε το θεραπευόμενό σας σε κίνηση!

Αρχίστε τώρα να δίνετε οδηγίες που δεν έχουν σχέση με το σωματικό επίπεδο!

...για παράδειγμα, όταν υπάρχει ένα άνοιγμα, αντί να του πείτε: “αφέσου στο

άνοιγμα!”, να του πείτε: “άφησε τον εαυτό σου να ξεδιπλωθεί!”, “...να απελευθερωθεί”!

Τώρα βγείτε λοιπόν από τις οδηγίες που αφορούν το σωματικό επίπεδο!

Ρωτήστε το θεραπευόμενό σας, τί του κάνει όταν μπαίνει στον εαυτό του, όταν

ανοίγει! ...με τέτοιο τρόπο ώστε να αισθανθεί ότι δεν πρόκειται απλά για μια κίνηση του

σώματος.

Μην μπαίνετε σε πολύ μεγάλες κινήσεις προς το παρόν!

Προτιμώ να μείνετε σχετικά μ΄ ένα μύχιο και προσωπικό τρόπο (=de magniere

intimiste) μέσα στην ύλη προς το παρόν!

Δε θα επαναλαμβάνετε συνεχώς την ίδια κίνηση, έτσι;!

Όταν είστε σε σημείο στήριξης και βλέπετε ότι ο θεραπευόμενός σας κινεί το

κεφάλι, δεν είναι λογικό! ...ζητήστε του τότε να σταθεροποιήσει το κεφάλι! ...γιατί κατά

γενικό κανόνα αυτό είναι μια φυγή αυτό! ...επειδή δεν μπορεί, δηλαδή, να κινήσει τα χέρια

του γιατί του τα κρατάτε, κουνάει το κεφάλι!

Οκ! Ετοιμαστείτε για να σταματήσετε!

Τώρα θα κάνετε ένα μικρό διάλογο και θα σας εξηγήσω πώς:

Οι θεραπευτές θα πάρετε κάτι για να γράψετε! Θα συζητήσετε μετά! Αρχικά όμως

για 2-3 λεπτά ζητάτε από το θεραπευόμενό σας να περιγράψει ό,τι θέλει και εσείς θα

κρατήσετε σημειώσεις!


_______________________________________________________________________________________________________


Όταν θα έχετε τελειώσει από αυτό, θα του ζητήσετε να σας πει, πώς ήταν γι' αυτόν

σε σχέση με τις ενδείξεις που του δώσατε. Αυτό σημαίνει για παράδειγμα: «Όταν σου

ζήτησα να κάμψεις το κεφάλι, αυτό τί σου έκανε; ...σου έκανε καλό, ...σου δημιούργησε μια

ενόχληση;». «Ποιές είναι οι ενδείξεις που σε βοήθησαν περισσότερο και με ποιό τρόπο;»

Καταλαβαίνετε; Αυτά θα είναι μια πολύ καλή πληροφορία για σας, διότι ο άλλος θα

μπορέσει να σας πει. ...επίσης με ποιόν τρόπο ήσασταν εύστοχοι με τις ενδείξεις που

δίνατε! Να είναι ειλικρινείς οι θεραπευόμενοι, παρακαλώ, διότι είμαστε μεταξύ μας! Να

πείτε πραγματικά τόσο τί σας βόηθησε, όσο και τί σας ενόχλησε!

Αν κάτι σας ενόχλησε σ' αυτό που αισθανθήκατε, το λέτε! Δε σημαίνει αυτό ότι ντε

και καλά ο θεραπευόμενος έχει δίκιο αλλά είναι σημαντικό, πώς αυτός το αισθάνθηκε!

Του κάνετε ερωτήσεις όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένες, αν βέβαια θυμάστε τί του

είπατε!

Για παράδειγμα: “Όταν σου είπα αυτό, τί σου έκανε;” “...όταν σου πρότεινα

αυτό...”, “...όταν είπες αυτό...”. Κρατήστε σημειώσεις και θα μιλήσουμε μετά!

Οι θεραπευτές προσπαθήστε να είστε μέσα στο αισθητό όταν θα σας μιλάει ο

θεραπευόμενος και παρατηρείστε αν και ο αυτός είναι μέσα στο αισθητό όταν σας μιλάει ή

είναι αλλού! ...μιλάει από το κεφάλι του ή βρίσκεται σε μια σωματική αμεσότητα όταν

μιλάει!

Και κυρίως οι θεραπευόμενοι μή φοβάστε μήπως και σοκάρετε το θεραπευτή σας!

Αυτό θα τους βοηθήσει! ...αρκεί να είστε ευγενικοί!

Λοιπόν είναι 16.10! θα το κάνετε αυτό ως τις 16.30! Πάμε!

Οκ; Πάμε!

Πες μου πώς ήταν σε σχέση με αυτά που ζήτησα! Δηλαδή, πες μου αυτό που είναι

ενδιαφέρον και είπε αυθόρμητα, δηλαδή στη φάση της μη κατευθυντικότητας. Καταλάβατε

ότι υπήρχε μια φάση μη κατευθυντικότητας, έτσι; ...και στη συνέχεια στη φάση της

πληροφοριακής κατευθυντικότητας που πήρε τη μορφή αυτού που σας πρότεινα σήμερα!

...δηλαδή το ξεκαθαρίσματα του τί επίδραση είχαν οι ενδείξεις που δώσατε. Προσοχή

παρακαλώ! Δεχτείτε αυτό που λέει η Όλγα!

- Όταν η Γιάννα μου μιλούσε αισθανόμουν ότι βρίσκεται σε επαφή με αυτά που

έλεγε.

Sylvie: Ήδη αυτό είναι σημαντικό!

- Μου μίλησε για την συνεδρία της ότι αρχικά της ήταν ευχάριστη η έκταση και

στη συνέχεια, στο μετέπειτα ήταν ευχάριστη και η κάμψη, και μετά και οι

στροφές. Όταν την ζήτησα να βάλει την προσοχή στην καρδιά της, μου είπε ότι

δεν την αισθανόταν και ότι τη φανταζόταν και έφτιαχνε μία εικόνα για να

μπορεί να ακολουθήσει τις οδηγίες μου. Ένιωσε ότι το κεφάλι της δεν είχε

σύνδεση με τη σπονδυλική στήλη και ότι είχε ένα μπλοκάρισμα στο στέρνο και

στο θώρακα. Όταν της μίλησα αν αισθάνεται κάτι πιο βαθιά, όχι μόνο δηλαδή

σε σωματικό επίπεδο. Δηλαδή αν ακουμπάει και την ψυχή της όλο αυτό, μου

είπε πως δεν την ενδιέφερε την ώρα της οδηγίας. Δεν την ακούμπησε δηλαδή.

Αυτά μου είπε κατά τη φάση της μη κατευθυντικότητας! Α! Κάτι ακόμα! Μου

είπε ότι ήταν ευχάριστο το άγγιγμά μου και ότι ένιωθε τα χέρια μου να

μαλακώνουν την ύλη της.

Sylvie: Θα ήταν κρίμα αν δεν το έλεγες αυτό το τελευταίο!


_______________________________________________________________________________________________________


- Λοιπόν. Μετά ξεκίνησα να της κάνω κάποιες ερωτήσεις. Τη ρώτησα αν τη

δυσκόλεψαν κάποιες απ' της ερωτήσεις που της έκανα (κατά την αγωγή). Μου

είπε ότι στο σημείο που μίλησα για την καρδιά της, συνειδητοποίησε ότι νιώθει

ότι δεν υπάρχει η καρδιά της εκεί. Τη ρώτησα αν τώρα που έχει που έχει

τελειώσει η θεραπεία, αν νιώθει κάποια αλλαγή σε σχέση με αυτό και μου είπε

ότι δε νιώθει καμία αλλαγή σε σχέση με την καρδιά αλλά νιώθει αλλαγή σε

σχέση με το στέρνο της. Επειδή μου είπε ότι το κεφάλι της δεν έχει συντονισμό

με τη σπονδυλική στήλη αλλά μου είχε περιγράψει ότι είναι το στέρνο ήταν

άκαμπτο, τη ρώτησα αν είναι σίγουρη ότι το κεφάλι της καθυστερούσε τελικά ή

αν ήταν οι θωρακικοί που καθυστερούσαν. Είπε ότι ήταν οι τελευταίοι

αυχενικοί και οι πρώτοι θωρακικοί που είχαν το μπλοκάρισμα , που υπήρχε ένα

κενό εκεί και έτσι δεν υπήρχε σύνδεση.

Sylvie: Προσπαθήστε να ακούτε την Όλγα! Το λέω αυτό διότι νιώθω μια τρύπα στην

αίθουσα! ...όταν δεν ακούτε, κάνει μια τρύπα! Αν αισθάνεστε κουρασμένοι, καλύτερα να

βγείτε έξω παρά να είστε εδώ αλλά το μυαλό σας να είναι αλλού. Και το λέω αυτό ευγενικά,

έτσι;

...Α! Δεν αισθάνεστε τη διαφορά, τώρα!

- Από τη θεραπεία κατάλαβε λοιπόν ότι σ' αυτό το σημείο αυχένα-θώρακα ήταν

μπλοκαρισμένη. Τη ρώτησα τότε αν άλλαξε κάτι στο συναίσθημά της που

κινήθηκε αυτό το ακίνητο. Μου είπε ότι αισθάνθηκε ότι είναι πιο ήσυχη, πιο

γαλήνια. Τη ρώτησα αν έχει ξανανιώσει αυτό το κενό, την ακαμψία σ' αυτά τη

σημεία και είπε πως ναι. Τη ρώτησα τότε αν μαλάκωνε μετά ...τότε. Μου είπε

ότι δε θυμάται. Επειδή είπε ότι με τα χέρια μου μαλάκωσαν αυτά τα σημεία, τη

ρώτησα αν αισθάνεται ότι για να μαλακώσει κάτι έχει ανάγκη από βοήθεια. Και

το πήγα λίγο παρακάτω και τη ρώτησα αν πιστεύει αν μετά από αυτή τη

θεραπεία αν αισθάνεται ότι θα μπορεί να κάνει μόνη της θεραπεία και να

νιώσει να συνδέονται αυτά τα σημεία ή αν χρειάζεται πάλι κάποιον να τη

βοηθήσει. Μου είπε ότι προτιμάει να το κάνει με βοήθεια. Μετά τη ρώτησα αν

έχει κάποια δυσκολία στη ζωή της και εάν ζητάει βοήθεια για να αντιμετωπίσει

τη δυσκολία. Μου είπε ότι αρχικά δεν κάνει τίποτα και φτάνει σ' ένα σημείο που

αναγκαστικά ζητάει βοήθεια. Μετά δε σημείωσα αλλά θα μπορούσα να πω αν

θέλετε.

Sylvie: Αυτό που θα μ' ενδιέφερε είναι, τί πιστεύεις εσύ για όλα αυτά, Όλγα!

Πιστεύεις δηλαδή ότι είσαι θετική στον τρόπο που την καθοδήγησες, σε ό,τι τη ρώτησες και

της είπες; ...δηλαδή πως αξιολογείς εσύ η ίδια την πρακτική σου!

- Δεν είμαι σίγουρη αν καταλαβαίνω σε τί επίπεδο χρειάζεται να απαντήσω.

Sylvie: Απάντησε σε όποιο επίπεδο θες!

- Αισθάνομαι ότι για μένα ήταν πολύ χρήσιμο αυτό που έγινε! Ένιωθε ωραία που

έκανα αυτή την άσκηση με τη Γιάννα, γιατί ένιωθα εμπιστοσύνη, μήπως με

κρίνει αν ρωτούσα αυτό ή το άλλο. ...ότι άσχετα αν χειρίστηκα κάποια

πράγματα λιγότερο σωστά που θα έδινε μια καλύτερη αποτελεσματικότητα

στην άσκηση, αισθάνομαι τώρα πια πώς λειτουργεί η δια λόγου θεραπεία και

αυτό μου αρέσει πολύ. Δεν το βλέπω όπως το έβλεπα πριν γιατί πριν , ασχέτως

αν έχουμε ήδη αναφερθεί σε αυτά, δε μου ήταν εύκολα κατανοητά. ...ίσως δεν

ήμουν έτοιμη ακόμα για να καταλάβω. Όταν το έκανα παλιά αυτό στους


_______________________________________________________________________________________________________


ανθρώπους που δουλεύω, κατάλαβα ότι με δυσκολεύει, διότι δεν είχα δομή

εγώ μέσα μου. Οπότε στης εξέλιξη αυτών των ερωτήσεων-απαντήσεων

χανόμουν. Τώρα πια καταλαβαίνω ότι υπάρχει μια δομή μέσα από αυτό, άσχετα

αν ξέρω να το χειριστώ καλά ή όχι εκείνη τη στιγμή! Το βλέπω πλέον με άλλο

μάτι.

Sylvie: Κι εσένα Γιάννα; τί σου έκανε όταν άκουγες ένα θεραπευτή να σε καθοδηγεί

και να σε ρωτάει;

- Εμένα μου αρέσει καταρχήν όταν συμβαίνει γιατί μου δίνει την ευκαιρία να

οργανώσω αυτό που αισθάνομαι. Και όταν λέω να οργανώσω σημαίνει ότι με

βάζει σε μία διαδικασία να το κατανοήσω με λόγια και όχι μόνο με συναίσθημα.

...με βοηθάει στο να δω ότι μέσα μου υπάρχει κάτι που αξίζει να δω και να

εμπιστευτώ. Είναι οι μόνες στιγμές στη ζωή μου που δεν έχω τον εαυτό μου

στημένο απέναντι και να τον κρίνω ασταμάτητα. Αξίζει να δω κάτι μέσα μου που

είναι όμορφο! ...και υπάρχει αυτό!

Sylvie: φαίνεται να είναι χρήσιμο! Είναι ενδιαφέρον, έτσι; να μου το λέτε, διότι

χρειάζομαι κι εγώ feed back

Μαριέλλα;

- Λοιπόν εμένα η Βασιλεία στη μη κατευθυντική φάση μου είπε 4 πράγματα: Μου

είπε ότι η πιο δυνατή στιγμή, ήταν η στιγμή που αγγίξαμε την καρδιά και τη

ρώτησα πώς νιώθει την καρδιά της. Μου είπε ότι εκείνη τη στιγμή (αλλά και

κατά τη διάρκεια της αγωγής μου το είπε αυτό), ότι ήταν πολύ δυνατή η στιγμή

όπου χτυπούσε η καρδιά δυνατά. Το αισθανόταν πολύ έντονα αυτό. Ένιωθε τον

αντίκτυπο παντού. ...σαν να έστελνε κίνηση και να μαλάκωνε και να γλύκαινε

όλα. Το δεύτερο, σχετικά με τη σύγκλιση και την απόκλιση: Ένιωσε καλά και πιο

κοντά στον εαυτό της κατά τη σύγκλιση. Αισθάνθηκε επίσης εμπιστοσύνη, κατά

την απόκλιση αισθάνθηκε ελευθερία. Το τρίτο που μου είπε ήταν ότι γενικά οι

οδηγίες μου με βοήθησαν αλλά εγώ της είπα “οκ αλλά θα μιλήσουμε γι' αυτό

μετά”. Το τέταρτο, ήταν μια άλλη δυνατή στιγμή που τη ρώτησα πώς νιώθει και

μου απάντησε ότι βλέπει μπλε παντού. Εκείνη την ώρα εγώ της είπα ότι εμένα

με συγκινεί πολύ. Οπότε την ώρα που γινόντουσαν όλα αυτά, μου είπε η

Βασιλεία ότι ήταν κι αυτή πολύ συγκινημένη επίσης. Αυτά για τη μη

κατευθυντήρια φάση.

Μετά, ήταν φανερός ο στόχος, οπότε άρχισε να μου μιλάει μόνη της πάνω

στις οδηγίες. Μου είπε λοιπόν ότι τη βοήθησε πολύ στην κίνηση, όταν της είπα:

“Μαλάκωσε το στέρνο!”, διότι έτσι μαλάκωσα την προσοχή μου πάνω στο

στέρνο. Η Sylvie ήταν δίπλα μας και μου είπε να αφήσω τους οσφυϊκούς να

οπισθοχωρήσουν, γιατί έτσι ξεμπλόκαρε και άρχισε να γλιστράει. Μετά εγώ τη

ρώτησα: Σου ρώτησα σε σχέση με την κίνηση και κάτι άλλο: “επίτρεψε να συμβεί

η κίνηση πάνω-κάτω!” και η Βασιλεία μου είπε: “Αυτό με δυσκόλεψε! Δεν

μπόρεσα να το κάνω. Προσπαθούσα να το κάνω αλλά δεν βρήκα χαρά από αυτό.

Μετά δεν τη ρώτησα κάτι άλλο σχετικά με την κίνηση αλλά τη ρώτησα, πώς της

φάνηκε όταν της είπα ...μάλλον τη ρώτησα αν αισθάνεται ζέστη. Μου απάντησε,

όχι. Και μετά τη ρώτησα: “Καταλαβαίνεις ότι εγώ νιώθω πολύ μεγάλη ζέστη;”.

Πάνω σ' αυτό λοιπόν μου είπε: “Δεν ένιωθα τη ζέστη αλλά το γεγονός ότι έμαθα

ότι εσύ Μαριέλλα νιώθεις τη ζέστη, με συγκίνησε!”. Λοιπόν εγώ είπα ότι εδώ

είναι ένα καλό σημείο και λίγο τη συνέχισα. Και της είπα: “γιατί σε συγκίνησε;”.

Μου είπε: “γιατί κάποιος ένιωθε το ίδιο με μένα.”


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Η Βασιλεία ένιωσε το ίδιο με τη Μαριέλλα μόνο που η Βασιλεία δεν το

ένιωσε; Μπορείς να το εξηγήσεις;

- (Βασιλεία): Ένιωθα καλά, δεν ένιωσα ζέστη αλλά παρ' όλα αυτά ένιωθα καλά.

Αλλά το γεγονός ότι κάποιος αισθανόταν τη ζέστη, ένιωθα πολύ καλά! ....και οι

δύο αισθανόμασταν καλά.

Sylvie: Μάλιστα! ...όλα ήταν καλά! :-)

- Τώρα γελάμε αλλά την ώρα που κάναμε αυτή τη συζήτηση, η Βασιλεία

αγγίχτηκε πάρα πολύ! Είχε δάκρυα στα μάτια! Και τη ρώτησα γενικά πώς

νιώθει. ...αν πιστεύει ότι αυτό μπορεί να είναι θέμα επικοινωνίας. Μου είπε ότι

θα μπορούσε. Έμεινε λίγο σκεπτική. Τη ρώτησα γενικά πως νιώθει στη ζωή της.

...αν έχει έλλειψη επικοινωνίας. Μου απάντησε , ναι. Εγώ εκεί δεν ήξερα τί άλλο

να πω. Κι έχω ξαναβρεθεί σ' αυτή τη στιγμή. Δεν ξέρω τί να κάνω.

Sylvie: Ξέρεις! Ίσως βρίσκεσαι σ' αυτή τη θέση γιατί ψάχνεις κάτι περίπλοκο. Όταν

το άτομο σου λέει: “Ναι! Έχω προβλήματα επικοινωνίας στη ζωή μου!”, μπορείς απλά να

του θέσεις την ερώτηση: “σε ποιόν τομέα έχεις πρόβλημα επικοινωνίας στη ζωή σου;”. Στη

συνέχεια να του επισημάνεις ότι ίσως υπάρχουν άλλοι τύποι επικοινωνίας όπου αυτή τη

στιγμή βρίσκεται στη διαδικασία να τους γνωρίσει. Και ίσως, από αυτή τη στιγμή που

βιώνει το άτομο αυτό το γεγονός, υπό τον όρο ότι δε βγαίνει από την κατάσταση στην

οποία βρίσκεται, θα μπορούσες να του ζητήσεις να σου ονομάσει αυτό το πρόβλημα της

επικοινωνίας.

Τι σου έκανε Βασιλεία το γεγονός ότι δε το συνέχισε η Μαριέλλα;

- Θα μου άρεσε να συνέχιζε.

Sylvie: Τι θα ήθελες να σε ρωτήσει;

- Δεν ξέρω, θα μου άρεσε να συνεχίζαμε τη συζήτηση. Το γεγονός όμως ότι

παρατήρησα αυτό το στοιχείο, αυτό το πράγμα είναι καλό για μένα γιατί είναι

μία ευκαιρία για μένα να το ψάξω.

Sylvie: Η Βασιλεία είναι συνηθισμένη σε αυτή τη δουλειά. Όταν όμως είμαστε με

ασθενείς πιο αρχάριους, δεν πρέπει να αφήνετε το άτομο έτσι, στη μέση της διαδικασίας.

Κανείς δε σου ζητάει να ξέρεις το οτιδήποτε για τον άλλον, να ξέρεις κάτι για τον άλλον.

Απλά και μόνο θέτεις μια πολύ απλή ερώτηση σε σχέση με αυτό που μόλις είπε ο ίδιος.

- Εγώ αισθάνομαι πολλές φορές, κομπλάρω ότι μπαίνω σε κάτι πολύ προσωπικό.

Sylvie: Ελπίζω ότι θα το καταφέρετε να μπείτε μέσα σε μύχιες και πολύ προσωπικές

καταστάσεις του άλλου. Αυτό ελπίζουμε. Γιατί σε γενικές γραμμές οι άνθρωποι αυτά τα

προβλήματα έχουν. Προσωπικά και μύχια. Και δεν επαφίεται σε σας να βρείτε τη λύση στο

πρόβλημα τους. Αλλά και μόνο το γεγονός ότι θέτεται ερωτήματα και είστε εκεί για τον

άλλον, είναι κάτι τεράστιο. Δεν μπορείτε να ελπίζετε ότι θα έρθετε σε επαφή με κάποιον

άνθρωπο ο οποίος υποφέρει και έρχεται σε σας για κάποιο λόγο χωρίς να διεισδύσετε στα

μύχια ζητήματα του. Αυτό όμως που είναι ενδιαφέρον είναι γιατί σε σένα αυτό δημιουργεί

φόβο!


_______________________________________________________________________________________________________


- Εγώ δεν θα ήθελα να μοιραστώ με το θεραπευτή μου γεγονότα. Περισσότερο

θα ήθελα τη σχέση μου με τα γεγονότα, το πώς είναι φτιαγμένος ο εαυτός μου.

Και ίσως γι αυτό το λόγο αισθάνομαι ότι κάποιος άλλος δεν θα θέλει να μου πει

τα γεγονότα και ίσως λοιπόν εγώ θεωρώ ότι αν τον ρωτήσω τι προβλήματα έχει

θα αισθανθεί ότι του ζητάω να μου πει γεγονότα. Και ίσως αυτό να είναι που

εμένα με κρατάει πίσω, που με συγκρατεί.

Sylvie: Έχουμε πολλές ιδέες για το τι πρόκειται να συμβεί. Αλλά είναι ενδιαφέρον

ότι θεωρούμε εκ των προτέρων ότι αν βάλω αυτήν την ερώτηση έτσι, θα συμβεί το τάδε…

είναι πολύ σημαντικό να το συνειδητοποιήσουμε ότι μας συμβαίνει αυτό. γιατί στην

πραγματικότητα δεν ξέρεις τι θα είχε πει η Βασιλεία. Και ένα πρόβλημα επικοινωνίας είναι

ένα πρόβλημα στο οποίο συνήθως μιλάμε για τον εαυτό μας, δεν διηγούμαστε απλώς

γεγονότα.

- Συμφωνώ ότι θα έπρεπε αν της μιλήσω, να συνεχίσω, και… πού θα σταματήσω

όμως;

Sylvie: Δεύτερη ανησυχία της Μαριέλλας!!!

- Θα πρέπει να βρει τη λύση και να μου πει… ουφ… εντάξει!

Sylvie: Ρεζουμέ… πρώτη ανησυχία: αν θέσω αυτόν το τύπο ερωτήσεων θα έχω

αυτόν τον τύπο απαντήσεων και δεν το θέλω. Δεύτερη ανησυχία: αν αρχίσω να θέτω αυτό

το είδος ερωτήσεων πώς θα σταματήσει μετά; Και είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό γιατί η

Μαριέλλα αυτό το βάζει σε λόγια αυτή τη στιγμή αλλά είμαι σίγουρη ότι σε όλους σας έχει

συμβεί να έχετε εκ των προτέρων μία σκέψη ότι κάτι θα συμβεί και αυτό δεν το βάζετε σε

λόγια. Άρα είμαι πολύ ευχαριστημένη που το έθεσε σε λόγια γιατί είναι μια καλή ευκαιρία

να μιλήσουμε γι αυτό.

Και ξαναερχόμαστε σε αυτό που λέγαμε χθες, για μια ιδέα, μια προκατάληψη για το

τι πρόκειται να συμβεί αν πούμε εκείνο ή το άλλο. Και σας καλώ: όταν έχετε μια μορφή

οποιασδήποτε απαγόρευσης που αναδύεται σε σας για οποιονδήποτε λόγο, να κάνετε το

πείραμα, να το πείτε έτσι κι αλλιώς τουλάχιστον για να δείτε αν θα γίνει αυτό που

σκέφτεστε. Πολύ λίγες πιθανότητες να συμβεί αυτό που ήδη σκεφτόσασταν, που

φοβόσασταν. Γιατί αυτό που εσείς σκέφτεστε αφορά κατά γενικό κανόνα τον δικό σας

τρόπο λειτουργίας. Όχι πάντα, αλλά συχνά. Αλλά, ο άλλος δεν ανταποκρίνεται αναγκαστικά

σε αυτό που εσείς προβλέπετε ότι θα κάνει –και που ανταποκρίνεται στο δικό σας τρόπο

λειτουργίας, σκέψης κλπ- Αυτό είναι μια μαθητεία, αλλά είναι πολύ σημαντικό θέμα.

Νομίζω ότι σιγά-σιγά με την εξάσκηση, με την εμπειρία θα τολμάτε να θέτετε ερωτήματα

που δεν θα τα θέτατε για όλους αυτούς τους λόγους των εκ των προτέρων σκέψεων, των εκ

των προτέρων φόβων κλπ. Κα θα δείτε ότι δεν σας οδηγεί αναγκαστικά εκεί που δεν θα

θέλατε να πάτε. Ή ίσως και να συμβεί αυτό. Να σας οδηγήσει εκεί που θα θέλατε να πάτε.

Και ίσως θα δείτε ότι πιθανότατα υπάρχει κάτι πολύ ενδιαφέρον εκεί με το οποίο μπορείτε

να ασχοληθείτε. Μπορείτε δηλαδή να το κάνετε αυτό που θα αντικρύσετε. Για παράδειγμα

ακόμα και αν σου είχε διηγηθεί ένα γεγονός, τι θα σε εμπόδιζε να την ρωτήσεις ποια είναι η

σχέση σου με αυτό το γεγονός, από τη στιγμή που λες ότι είναι η σχέση που σε ενδιαφέρει;

- Εγώ μπορώ να ρωτήσω πολύ καλά τους άλλους αλλά η σχέση με το γεγονός με

ενδιαφέρει όταν κάποιος ρωτάει εμένα.

Sylvie: Δεν θα εισχωρήσουμε σε λεπτομέρειες γιατί αυτό που έχει σημασία δεν

είναι αυτό καθεαυτό το γεγονός, αυτό που έγινε, αλλά η διεργασία του σκέπτεσθαι. Αυτό


_______________________________________________________________________________________________________


που κάνει να μην πηγαίνουμε πιο πέρα σε κάτι γιατί φοβόμαστε… μήπως… και το οποίο δεν

είναι αναγκαστικά αυτό που αφορά τον καθένα. Αυτό που μπορεί ορισμένοι να φοβούνται

είναι ότι μπορεί να πάνε σε πολύ μύχιες καταστάσεις, πολύ προσωπικές και να τους φοβίζει

αυτό. Πολλοί φοβούνται το πολύ προσωπικό εξαιτίας της εγγύτητας που δημιουργεί μεταξύ

δύο ατόμων. Άλλοι φοβούνται ότι δεν θα μπορέσουν να διαχειριστούν την κατάσταση, ότι

δεν θα είναι στο ύψος της κατάστασης, ότι δεν θα έχουν κατακτήσει ανάλογη εμπιστοσύνη.

Αλλά προσπαθήστε!!! Σας υπόσχομαι ότι είναι σίγουρο ότι δεν θα γίνει πάντα αυτό που

φοβόσαστε. Γιατί δεν σας ζητιέται, καθόλου, να είστε ένας θεραπευτής που ξέρει τα πάντα

για τον άλλον. Γνωρίζεις τη θέση του άλλου, αλλά σας ζητάμε να είστε ένας θεραπευτής

που αφήνεται να επηρεαστεί από την ενεργό αμοιβαιότητα που έχει εγκατασταθεί μεταξύ

σας. Δεν πρόκειται για το τι ξέρω για τον άλλον. Μπορεί ο άλλος να σας εμπιστευτεί

πράγματα εντελώς μύχια που θα σας βοηθήσουν εσάς να ξέρετε τι θα του πείτε παρακάτω.

Το σύστημα είναι πάντα το ίδιο. Θέτω ερωτήσεις με βάση αυτά που μόλις είπε. Καμιά φορά

αρκεί να πει κανείς: «δηλαδή;» Και αυτή η μικρή λέξη αρκεί ώστε ο άλλος να συνεχίσει και

να βρει τη δική του διαδικασία. Αυτό που πρέπει να καταλάβετε καλά είναι ότι έχετε κάνει

σημεία στήριξης ψυχοτονικά. Αν καταφέρετε έναν αληθινό διάλογο, αυτό που

προσπαθούμε να θέσουμε τώρα σε λειτουργία, σημαίνει ότι το άτομο βρίσκεται σε

σωματοψυχικό συντονισμό. Δηλαδή ο ψυχισμός του βρίσκεται σε κίνηση. Δεν είναι ένα

οποιοδήποτε άτομο που βρίσκεται μπροστά σας. Είναι κάποιος που θα σας μιλήσει με την

κίνηση, η οποία θα φέρει τις σκέψεις του και τις λέξεις του. Λιγότερο ή περισσότερο καλά,

αλλά με έναν τρόπο εξελικτικό χάρη στη βοήθεια σας. Μη σκέφτεστε ότι έχετε ένα

θεραπευόμενο που θα σας διηγηθεί κάποια πράγματα και εσείς πρέπει να βρείτε τη λύση

γι αυτόν. Βρίσκεστε σε μια διαδικασία να βοηθήσετε τον άλλον να γεννήσει τις λύσεις του.

Χάρη στην κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί. Και χάρη σε αυτήν την ενεργό αμοιβαιότητα,

η οποία προσφέρει πληροφορίες που έρχονται και του τις προσφέρετε. Πρέπει να

εμπιστευτείτε αυτήν την εσωτερική διεργασία. Αν ο άλλο πει κάτι, σημαίνει ότι η κίνηση

έχει φέρει αυτό το κάτι. Και πρέπει να αφεθείτε να απαντήσετε, να συνεχίσετε. Και θα πάει

όπου πάει, και θα τελειώσει όποτε τελειώσει. Σκασίλα μας. Αν δεν υπάρξει λύση σε μια

φορά, μπορεί να υπάρξει λύση σε δύο, τρεις, τέσσερις φορές. Και εντέλει η λύση για το

άλλο άτομο μπορεί αν μην έχει καμία σχέση με τίποτε από όλα αυτά που εσείς μπορεί να

σκέφτεστε σα λύση. Γιατί η λύση μπορεί να συγκεκριμενοποιηθεί μετά από τις συνεδρίες,

μέσα στην ζωή. Όταν φοβόμαστε τι θα συμβεί με τους θεραπευόμενους… αυτό αν

συμβαίνει, αυτός ο φόβος για το τι θα συμβεί στον άλλον είναι εξαιτίας της παράστασης

που έχει ο θεραπευτής ότι πρέπει να τα ξέρει. Ότι αυτός ξέρει. Ότι αυτός πρέπει να βρει τη

λύση, ότι αυτός είναι ο ισχυρός, ο δυνατός. Πρέπει να ξέρετε ότι εδώ βρισκόμαστε σε μία

κατάσταση όπου κανείς δεν υπερισχύει κανενός άλλου. Δεν σημαίνει ότι επειδή εσείς

μιλάτε, εσείς ξέρετε κιόλας. Ο λόγος φέρεται και από τους δύο. Δεν έχει σημασία ποιος

μιλάει.

Εγώ όταν ξεκινάω έναν διάλογο μαζί σας ξέρω πού θα πάει; Καμιά φορά έχω την

εντύπωση ότι βρίσκομαι σε πλήρες αδιέξοδο. Καμιά φορά μου συμβαίνει, μου περνάει από

το κεφάλι και λέω: Θεέ μου πού πάμε τώρα; Αλλά εμπιστεύομαι. Έχω εμπιστοσύνη γιατί

πιθανώς και μπροστά σε μια ομάδα όπως τώρα, ας πούμε, να μη γίνει απολύτως τίποτε, και

να μην πάει πουθενά. Αφήνομαι να μιλάω, αλλά δεν ξέρω πού θα πάει αυτό. Και είναι

στιγμές που ανησυχώ και λίγο. Αλλά συνεχίζω. Δεν έχω άλλη λύση παρά να πω αυτό που

είναι εκεί. Και υπάρχουν στιγμές που αυτό που γίνεται δεν μοιάζει με τίποτε άλλο. Και κατά

γενική αρχή είναι σπάνιο το να μην φτάνει κάπου. Άλλες φορές δεν δένει τίποτε. Σας

συμβαίνει και στην δια χειρός αγωγή. Είναι φορές που έχετε κάνει μια ολόκληρη συνεδρία

και είναι σαν να μην έχει γίνει τίποτε. Και λοιπόν; Καταλαβαίνετε ότι είναι η πίεση που

βάζουμε στον ίδιο μας τον εαυτό μερικές φορές. Δεν έχετε δει ποτέ μια ψυχανάλυση; Όπου

ο ψυχαναλυτής είναι καθισμένος, ο θεραπευόμενος είναι ξαπλωμένος και ο ψυχαναλυτής

ακόμα κι αν ο θεραπευόμενος δεν πει λέξη επί μισή ώρα, δεν ανησυχεί καθόλου. Θα πάρει


_______________________________________________________________________________________________________


τα λεφτά του, είναι πολύ χαρούμενος, χαμογελάει και ακόμα κι αν κρατήσει αυτό για

χρόνια αυτό δεν τον ενοχλεί καθόλου. Ακόμα κι αν γίνεται κάτι αραιά και πού, μια φορά

στο τόσο, δεν τον διαταράσσει καθόλου. Και επιπλέον; Ο θεραπευόμενος το βρίσκει και

φυσιολογικό αυτό. Βλέπετε λοιπόν ότι πρέπει να αφήσετε την πολύ πίεση στην άκρη. Είναι

άνθρωποι που έχουν προβλήματα που διαρκούν εδώ και πολλά χρόνια. Και δεν είμαστε

υποχρεωμένοι να επιλύσουμε προβλήματα μιας ζωής σε μια συνεδρία. Καμιά φορά

προχωράμε ένα μικρό βήμα, χτίζουμε ένα πεδίο εμπιστοσύνης. Καμιά φορά δημιουργείται

και κλίμα κατανόησης. Πρέπει να καταλάβετε κιόλας περί τίνος πρόκειται, για ποια

διαδικασία πρόκειται. Γιατί αλλιώς τον σύρετε σαν να είναι τυφλός. Το καταλαβαίνετε; Μην

πιέζετε λοιπόν τόσο πολύ. Αφήστε αυτήν την έντονη πίεση που νιώθετε. Και κυρίως κάνετε

εμπειρία με τους θεραπευόμενους. Αποκτήστε εμπειρία! Πειραματιστείτε!

Έχετε κάτι να πείτε;

- Ήθελα να πω για το πόσο ελαφρύ μπορεί να είναι αυτό, για το πόσο χαλαρό

μπορεί να είναι (ο διάλογος). Παλιά είχαμε κάνει έναν διάλογο μεταξύ μας με

την Ντόρα, σαν άσκηση. Αρχίσαμε να το κάνουμε για πλάκα και διασχίσαμε

απλά ένα πολύ χαζό σημείο, απλά ένα γέλιο μια συγκεκριμένη στιγμή. Και αυτό

οδήγησε σε ένα αρκετά σημαντικό θέμα για τον άλλον. Αυτό! θέλω να πω ότι

ακόμα τίποτε δεν ξέρεις πώς πάει… οδηγεί κάπου και μπορεί να είναι ένα

θαύμα αυτό, δεν ξέρεις πώς πάει. Και το γεγονός ότι αν μείνεις έτσι χαλαρός,

ανοιχτός σε όλες τις πιθανότητες είναι ενδιαφέρον πώς μπορεί να καταλήξει

κάπου. Νιώθω ότι είναι όπως η κίνηση. Πολλές φορές κάνει πράγματα που δεν

είναι λογικά. …ότι θα μπορούσε να έκανε αυτό από μόνος του για να βρεθεί μια

λύση ας πούμε. Νιώθω ότι είναι σαν την εσωτερική κίνηση.

Sylvie: Μα, είναι κίνηση ο διάλογος.

- Ναι, είναι αυτό!

Sylvie: Είναι μια λεκτική κίνηση.

Συγχωρέστε με, είναι κάτι για το οποίο δεν σας μίλησα και μου έρχεται τώρα στο

μυαλό, που είναι πιο εύκολο να το πει κανείς παρά να το κάνει. Σε σχέση με το ακροάσθαι.

Όταν λέμε ακούμε, είναι ένα… Την ώρα που ο θεραπευτής ακούει, δεν σκέπτεται.

Προϋπόθεση για να μπορέσει να αναδυθεί η κυκλοφορούσα πληροφορία ή οι ερωτήσεις

που αναδύονται, είναι να μην σκέφτεσαι την ώρα που ο άλλος μιλάει. Γι αυτό είπα, είναι

πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις. Να μικρύνει κανείς, να μην σκέφτεται αυτό που

λέει ο άλλος σε σχέση με τις δικές του απόψεις. Όπως ακριβώς όταν είμαστε σε

διαλογισμό. Γι αυτό η αισθητήρια ενδοσκόπηση είναι επίσης μια εξάσκηση για την

συνοδεία, για τον λεκτικό διάλογο. Αν βρίσκεται κανείς στις δικές του σκέψεις είναι

δύσκολο να αναδυθεί μια κοινή σκέψη. Αυτό είναι ένας στόχος! Δηλαδή όταν ακούτε τον

άλλον και συνειδητοποιείτε ότι σκέφτεστε εκείνη την ώρα, όταν πραγματικά ακούμε τον

άλλον είναι δύσκολο να σκεφτόμαστε συγχρόνως. Δηλαδή τι θα πει ακούω πραγματικά τον

άλλον; Αφήνω τον άλλον να μπει στα αυτιά μου. Αλλά τα αυτιά με αυτήν την έννοια είναι

ότι ολόκληρος ο εαυτός μας, ο οργανισμός μας, γίνεται αυτιά. Το ίδιο συμβαίνει και στην

αισθητήρια ενδοσκόπηση. Όταν πραγματικά ακούει κανείς την σιωπή, το γεγονός ότι

ακούει πραγματικά, αμέσως τον κάνει να μην μπορεί να σκεφτεί. Σε αποσυνδέει από τις

σκέψεις, αν αυτό γίνει πραγματικά.

Μου πέρασε τώρα από το μυαλό αυτό το θέμα.

- Ήθελα να πω ότι εμένα μου άρεσε και με βοήθησε πολύ, όταν ξεκινήσαμε είπε

να το πάρουμε αυτό που θα γίνει σαν παιχνίδι. Δεν χρειάζεται να το αναλύσω.


_______________________________________________________________________________________________________


Καμιά φορά παίρνουμε ένα ρόλο ότι είμαστε οι θεραπευτές, με μια βαρύτητα,

ακόμα και στον τρόπο που μιλάει το σώμα, στη γλώσσα του σώματος μας. Και

θεωρούμε ότι εμείς είμαστε οι ειδήμονες και αυτός που δεν ξέρει είναι ο

θεραπευόμενος. Ενώ το παιχνίδι είναι πάντα κάτι που το μοιράζονται και είναι

πολύ αυθόρμητο και έχει και μια εξέλιξη το παιχνίδι. Μου άρεσε πολύ αυτή η

μεταφορά.

Sylvie: Αυτό που είναι φοβερό είναι ότι όλη η πληροφοριακή κατευθυντικότητα

βασίζεται στο γεγονός ότι θεραπευτής είναι ειδικός και άρα μεταφέρει πληροφορίες που

στηρίζονται στη γνώση του, στην εμπειρία του. Βλέπετε ότι ισχύουν και τα δύο πάντα. Και

το ένα, και το άλλο.

- Θέλω να μοιραστώ τρεις πληροφορίες. Δεν θα πω όλα όσα έγραψα. Οι οποίες

είναι πληροφορίες που σχετίζονται με το θέμα του σεμιναρίου. Όπως σημείωσα

από την οπτική του θεραπευόμενου και πρόκειται για πρωτόγνωρα

συμπεράσματα με αυτή τη μορφή που τα έχω βιώσει και ατομικά. Πρώτον,

αισθάνθηκα πολύ σημαντικό, εξαρχής να είναι αποφασιστικός ο συνοδός, από

την αρχή. Να εκδηλώσει αποφασιστικότητα στις οδηγίες που θα δώσει. Δηλαδή

τι πρέπει να μείνει ακίνητο, τι πρέπει να κινηθεί, με ποιο τρόπο να βάλει να

βάλει την παρουσία του ο θεραπευόμενος. Κατάλαβα σήμερα πόσο σημαντικό

είναι και τα λίγα λόγια που μπορεί να ειπωθούν στην αρχή. Αυτό είναι ένα

στοιχείο. Ένα δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι ο διάλογος και το γεγονός ότι η

συνοδός μου είχε χώρο για να με ακούσει, να ακούσει τα δικά μου θέματα,

μεγιστοποίησε την εμπιστοσύνη μου στη συνοδεία της και στην παρουσία της.

Μου έδωσε την αίσθηση, τη βεβαιότητα μάλλον, ότι δεν ακολουθεί ψυχρά ένα

πρωτόκολλο και ότι δεν χάνεται στα εμπόδια και στα διλήμματα. Αλλά ότι

μπορεί να ακολουθήσει την ανάγκη μου, από το γεγονός και μόνο ότι έχει χώρο

να με ακούσει. Και ένα τρίτο συμπέρασμα είναι ότι οι διορθωτικές οδηγίες, για

παράδειγμα: «δεν χρειάζεται να κάνεις μια κάμψη μέχρι το σημείο που ο

αυχένας σου να πονέσει» ή ότι «μπορούμε να εμπλέξουμε και την σπονδυλική

στήλη στην κίνηση». Αυτές οι οδηγίες όταν συνοδεύονταν και από μια σωματική

ενσαρκωμένη οδηγία, δηλαδή στην παρουσία του χεριού, τότε ήταν πολύ

αποτελεσματικές. Ήταν τότε λιώνανε μπλοκαρίσματα. Ο συνδυασμός δηλαδή

της λεκτικής οδηγίας με μια επαφή την οποία δεν την αισθανόμουν σαν οδηγία

και αυτή αλλά γλυκιά πολύ γλυκιά. Αυτά σαν καινούργια συμπεράσματα ως

θεραπευόμενος.

Sylvie: Ευχαριστώ. Αυτό που πρέπει να δουλέψουμε περισσότερο είναι οι οδηγίες

κατανόησης παρά οι σωματικές οδηγίες. Έχω την εντύπωση ότι ως προς τις σωματικές

οδηγίες αρχίζει να έρχεται, είναι δηλαδή κάπως κατοχυρωμένο. Αλλά πρέπει να μάθουμε

να δίνουμε οδηγίες που συμφιλιώνουν τον ψυχισμό με το σωματικό μέρος. Δηλαδή αντί να

λέμε κάνε μία κάμψη ή κλίνε έτσι ή κλίνε αλλιώς, οτιδήποτε σε σωματικό επίπεδο, είναι

πολύ διαφορετικό αν πούμε «δέξου να συναντήσεις τον εαυτό σου» ή «άσε τον εαυτό σου

να ξεδιπλωθεί»… Δεν μου έρχονται άλλα. Αλλά αν ξέρει κανείς την προβληματική του

ανθρώπου… π.χ. έχει ένα πρόβλημα επαφής με τον εαυτό του, σχέσης με τον εαυτό του,

κάποιοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη ευκολία να έρθουν σε επαφή με τους άλλους, άλλοι

το αντίθετο, να έρθουν σε επαφή με τον εαυτό τους. Αν λοιπόν κάποιος έχει πρόβλημα στο

να έρθει σε επαφή, σε εγγύτητα με τον εαυτό του, μπορείτε να πείτε την ίδια στιγμή που

κάνει κάμψη «τι σου δημιουργεί το να έρθεις σε μεγαλύτερη επαφή με τον ίδιο σου τον

εαυτό». Γιατί αυτό είναι η σύγκλιση. Το άτομο μπαίνει στο πετσί του, στη σάρκα του. Τη

στιγμή της απόκλισης π.χ. αν κάποιος «σκάει» στη ζωή του, μπορείτε να του πείτε


_______________________________________________________________________________________________________


«αισθάνεσαι αυτό το άνοιγμα προς μια μεγαλύτερη ελευθερία; Σ’αρέσει να ανοίγεσαι στο

καινούργιο, στον νεωτερισμό;» Αυτό μπορεί να γίνει είτε υπό μορφή οδηγίας, είτε υπό

μορφή ερώτησης. Αν κάποιος π.χ. έχει δυσκολία να έχει δύο σκέψεις συγχρόνως, τον

ρωτάμε στην έκταση «νιώθεις το μπροστινό σου μέρος να ανοίγει και το πίσω να κλείνει;»

Και πρέπει να τα καταφέρετε έτσι ώστε να τον κάνετε να νιώσει και τα δύο συγχρόνως.

Τους λέτε «κάνεις ένα σημείο στήριξης και νιώθεις την επιστροφή του εμπρός προς τα πίσω

και το αντίθετο». Αυτό γίνεται στην καθιστή δουλειά και υπάρχει πολύ μεγάλο πεδίο και

στην όρθια στάση. Δεν έχει τελειωμό αυτό. Αφεθείτε πρώτα να εμπνευστείτε από τον

άνθρωπο. Π.χ. κάποιος που δεν μπορεί να κουνήσει το κεφάλι του, παρατηρείται αυτό,

μπορείτε να τον ρωτήσετε «φοβάσαι να κινήσεις το κεφάλι σου; Τι σου κάνει, τι σου

δημιουργεί το να κουνάς το κεφάλι σου;» Βέβαια όλα αυτά όχι από την πρώτη στιγμή,

αμέσως, αλλά λίγο-λίγο. Γιατί αν συνεχώς μιλάτε στον άνθρωπο για το σώμα του και του

δίνετε συνεχώς σωματικού επιπέδου οδηγίες, να είστε σίγουροι, να μην ξαφνιαστείτε, αν

δεν σας μιλήσει για τίποτε άλλο παρά μόνο για το σώμα του. Γι αυτό το άτομο είστε ένας

σωματο-θεραπευτής και τίποτε άλλο.

- Είχα μια εξαιρετική εμπειρία με την Ντόρα γιατί με ρώτησε «σου αρέσει να

είσαι σε σύγκλιση ή σε απόκλιση;» και της είπα «όχι έχω ανάγκη να είμαι σε

απόκλιση» και μου λέει «ας πάμε τώρα στη σύγκλιση σιγά-σιγά» και με οδήγησε

προς την σύγκλιση. Και όταν είχα φτάσει σε ένα σημείο σύγκλισης αρκετά

μεγάλο, μου λέει «μέσα από την σύγκλιση, άνοιξε μέσα στον εαυτό σου». Και

τότε αισθάνθηκα να ανοίγει η πλάτη μου πάρα πολύ και να αναπνέω από εκείνο

το σημείο. Και ήταν μια αναπνοή που δεν την ήξερα. Παρόλο που το έχεις πει

ξανά στο μάθημα. Αλλά βιώνοντας το ήταν διαφορετικό.

Sylvie: Είναι πολύ σημαντικό γιατί όλα τα άτομα έχουνε μια συγκεκριμένη

παράσταση του σώματος τους. Και είναι πολύ σημαντικό να εμπλουτίσουμε αυτήν την

παράσταση που έχει ο καθένας για το σώμα του. Και η πρώτη παράσταση που

καταρρίπτεται είναι όταν καταλάβει το άτομο ότι ενώ δεν κινείται, μπορεί να συνεχίσει να

υπάρχει κίνηση. Αυτό το είδος οδηγίας επιτρέπει να θέσει κανείς σε κίνηση παραστάσεις

αντιληπτικές και κινητικές. Είναι σημαντικό και έχει αποτέλεσμα. Π.χ. όλος ο κόσμος

σκέφτεται ότι όταν αναπνέουμε κάνουμε κίνηση πάνω-κάτω. Όμως ότι μπορεί κάποιος να

τον κάνει να σκεφτεί, να καταλάβει ότι αναπνέουμε δεξιά-αριστερά, πάνω-κάτω, μπρος-

πίσω, ανοίγει την αντιληπτική του παράσταση για την αναπνοή. Και είναι πολύ σημαντικό!

- Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν αίσθηση των τριών διαστάσεων στο σώμα τους.

Βλέπουν το σώμα τους σε δύο διαστάσεις, στον καθρέφτη.

Sylvie: Κι αυτό εξαρτάται. Αν τους πεις ότι έχουν και τρίτη διάσταση στο σώμα,

εκπλήσσονται.

Θέλω να επανέλθω σε αυτό που είπε η Βασιλεία –ότι ήταν πολύ σημαντικό γι

αυτήν- το ότι ένιωσε πως κάποιος ένιωθε το ίδιο με εκείνη. Και αυτό είναι εξαιρετικά

σημαντικό. Το γεγονός του να πεις με λόγια κάτι που εσένα σου φαίνεται αυτονόητο,

κοινότυπο, αλλά μπορεί να είναι τον άλλον πάρα πολύ σημαντικό. Για σένα μπορεί να είναι

δεδομένο αλλά για τον άλλον όχι. Είναι σημαντικό να το πεις. Επομένως το να βάλει κανείς

σε λόγια αυτό που του συμβαίνει στο σώμα, για κάποιον μπορεί να φαίνεται τρελό. Μπορεί

για μας να είναι νορμάλ αλλά για κάποιους το να συνειδητοποιήσει ότι κάποιος του λέει τι

συμβαίνει μέσα στο σώμα του και του το περιγράφει, είναι τρελό. Και γενικά, το ότι

περιγράφουμε το τι συμβαίνει σε σωματικό επίπεδο με γενικό τρόπο, καμιά φορά οι

γιατροί το κάνουν επίσης. Αλλά το γεγονός ότι μπορείς να πεις σε κάποιον «συμβαίνει κάτι

στο επίπεδο της καρδιάς σου;» και την ώρα που του το λες του συμβαίνει, είναι τρελό. Είναι


_______________________________________________________________________________________________________


κάτι που προκαλεί αίσθημα μεγάλης εμπιστοσύνης στον θεραπευόμενο, το ότι ο

θεραπευτής είναι σε γνώση του τι του συμβαίνει. δεν το έχετε νιώσει αυτό;

- …σε παίρνουν για μάγο! Σου λένε, πώς το κατάλαβες;

- Ήθελα να ρωτήσω κάτι για το προηγούμενο που είπες. Ότι την ώρα που ακούμε

δεν σκεφτόμαστε. Ή εγώ δεν κατάλαβα καλά πώς το είπες, ή εγώ δεν έχω

καταφέρει αυτό που λες. Κάποιες φορές που γίνεται από μόνο του στον εαυτό

μου, να μην μπορώ να σκεφτώ τίποτε, δεν θέλω να κάνω τίποτε, δεν μπορώ να

κάνω τίποτε, δεν μπορώ να κάνω ούτε καφέ για μένα. Εκτός αν εννοείς, δεν

σκεφτόμαστε δικά μας πράγματα ή άλλα πράγματα και έχουμε εστιασμένη την

προσοχή μας μόνο στο τι λέει ο θεραπευόμενος. Αλλά το δικό μου μυαλό

διαρκώς δουλεύει εκείνη την ώρα. Και λέει: «τι εννοεί; Αν αισθάνεται έτσι; Τι

θα τον ρωτήσω;»

Sylvie: Όλες αυτές οι ερωτήσεις είναι άχρηστες! Αυτό ακριβώς ήθελα να πω,

εφόσον μου θέτεις το ερώτημα.

- Πάλι δεν κατάλαβα…

Sylvie: Το γεγονός ότι λες στον εαυτό σου «τι θα πει αυτό, τι θα πω, τι λέει» δεν

επιτρέπει αυτό όλο να αναδυθεί, αυτό που αναδύεται από τη σχέση των δυο σας. Είσαι

τόσο απασχολημένος με το να προσπαθήσεις να καταλάβεις και να ξέρεις τι θα πεις, που

καταλαμβάνει αυτό όλο τον χώρο και δεν αφήνει χώρο για να κυκλοφορήσει η

πληροφορία. Και βέβαια όταν λέω εσένα, δεν εννοώ μόνο εσένα. Αυτό ισχύει για τον

οποιονδήποτε. Φυσικά δεν λέω ότι δεν πρέπει να σκέφτεσαι. Πρέπει να αφήνεστε στο

σκέπτεσθαι. Το να αφηνόμαστε στο σκέπτεσθαι δεν έχουμε ερωτήσεις αυτού του είδους «τι

είναι αυτό που είπε, ή τι θα πω». Αυτά είναι της τάξης της συνηθισμένης σκέψης, που την

δομούμε και όχι της σκέψης που μας δίνεται, που μας προσφέρεται. Το ίδιο όταν έχουμε τα

χέρια μας σε ένα σώμα, η σκέψη που μας δίνεται, που μας προσφέρεται είναι όπως η

αυτόνομη κίνηση που δεν την έχουμε καθόλου προβλέψει. Και δεν ξέρουμε καθόλου που

πρόκειται να πάει. Η σκέψη που δομούμε είναι όταν στην αρχή λέμε «θα κάνω μια κίνηση

πάνω, μια κίνηση κάτω» για να ενεργοποιήσουμε κάτι, αυτό είναι η σκέψη που χτίζουμε

εμείς. Αλλά σε κάθε σημείο στήριξης αφηνόμαστε στο να ακούσουμε την αυτόνομη κίνηση

και να μας οδηγήσει εκείνη πού θα πάμε. Αλλιώς δεν γνωρίζουμε εμείς. Δεν ξέρουμε ούτε

πού θα πάει ούτε πού θα έρθει.

- Αν θα λέγαμε έχω ανοιχτή σκέψη, θα ήταν σωστή απάντηση σε αυτό που

κάνουμε. Να είμαστε ανοιχτοί σε οτιδήποτε προκύψει. Γιατί το να μην

σκέφτεσαι μου φαίνεται σαν να μην γίνεται. Γι αυτό ρωτάω.

Sylvie: Ποτέ δεν σου έχει συμβεί στον διαλογισμό, ποτέ δεν το συνάντησες; Μια

κατάσταση όπου να μην σκέφτεσαι καθόλου;

- Έχω δυσκολία γενικώς με τον διαλογισμό. Αλλά πολλές φορές μου έχει συμβεί

να είμαι ανοιχτός σε ότι προκύψει, να είναι διαφορετικά. Αλλά το να μην

σκέφτομαι καθόλου… δεν μπορώ… Ίσως να είναι κάτι που δεν το έχω ζήσει εγώ

και να μην μπορώ να το καταλάβω.

Sylvie: Δεν ξέρω.


_______________________________________________________________________________________________________


- Πάντως εμένα το να είμαστε ανοιχτοί στη σκέψη μου κάνει, και το

καταλαβαίνω. Το, «δεν σκέφτομαι καθόλου», δεν ξέρω… έχω δυσκολία αν ποτέ

θα γίνει.

Sylvie: Δεν είπα να μην σκέπτεσαι. Είπα να αφηνόμαστε στο σκέπτεσθαι.

- Αυτό ναι, εντάξει. Αυτό το καταλαβαίνω.

Sylvie: Σταματάμε για σήμερα.


_______________________________________________________________________________________________________


-

3η Ηµέρα

Σάββατο 14 Νοεµβρίου 2009


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Αντιληφθήκατε ότι αυτός ο τρόπος διαλόγου μας δίνει τόση κίνηση όση και

οι άλλες πρακτικές.

- Αποδείχτηκε ότι όντως η εσωτερική κίνηση της σκέψης αλλάζει… είναι σαν να

έχω εδώ το πρόβλημα και φαντάζομαι τη σκέψη να γυρίζει γύρω από το πρόβ-

λημα. Εκείνο όμως που με κάνει να είμαι ιδιαίτερα προσεκτική είναι το ότι ο λό-

γος έχει τόσο γρήγορη και δυνατή ανταπόκριση στον ασθενή μου που αν δεν εί-

μαι σωστή αισθάνομαι σαν να τον πυροβολεί. Ενώ στην δια χειρός θεραπεία

δεν νομίζω ότι γίνεται με τόσο άμεσο τρόπο.

Sylvie: Δεν είμαι σίγουρη γι αυτό.

- Αν πεις μια λέξη, αλλιώς μπορεί να το πάρω εγώ, αλλιώς μπορεί να το πάρει ο

άλλος. Νομίζω ότι είναι η αμεσότητα και η ταχύτητα της πράξης στον ασθενή.

Sylvie: Γι αυτό ακριβώς γίνεται αυτό το μάθημα. Για να έχετε τα κατάλληλα εργα-

λεία όταν κάνετε την εργασία.

Έχετε καινούργιες σκέψεις σε σχέση με τη δουλειά που κάναμε χθες.

- Ο διάλογος που είχαμε χθες ήταν για μένα άλλη μία επιβεβαίωση ότι είμαι σε

καλό δρόμο, ότι τα καθημερινά προβλήματα μπορώ να τα αντιμετωπίζω, η οικο-

γένεια και η δουλειά μπορεί να μου δίνουν δύσκολες στιγμές αλλά μπορώ να

είμαι και στην οικογένεια και στη δουλειά. Δέχομαι τα λάθη μου και τις συνέ-

πειες τους. Άρα αυτή η συζήτηση που κάναμε χθες το πρωί ήταν για μένα μια

μικρή όαση. Δεν την χάρηκα όμως πολύ γιατί όλο το υπόλοιπο που κάναμε έπε-

σε βαρύ για μένα.

Sylvie: Ευχαριστώ.

Σε σένα Ελισάβετ συνέχισε να δουλεύει ο συλλογισμός;

- Δούλεψε σε επίπεδο σκέψης όσο ήμουν στο σεμινάριο. Αλλά δούλευε συνέχεια

σε ένα άλλο επίπεδο το οποίο δεν έβγαινε σαν σκέψη αλλά το παρατηρούσα.

Σαν κάτι να χτιζόταν κάπου μέσα στο σώμα μου ή σαν κάτι να πύκνωνε ή σαν

μια αίσθηση ελευθερίας να πλανιόταν.

Sylvie: Τι είδους ελευθερία;

- Ελευθερία σαν ένα άνοιγμα ορίζοντα στο πώς αισθάνομαι και στο πώς σκέφτο-

μαι. Σαν να είχα ένα μεγαλύτερο εύρος για να κινηθώ. Και συνεχίζεται και τώρα.

Σαν να έχω λίγο περισσότερο δικαίωμα να είμαι χαρούμενη. Είναι σαν να έχει

μπροστά μια συνοπτική διαδικασία με αλλαγές αλλά χωρίς βάρος.


Η ίδια ερώτηση στον Μάκη. Μετά από την διάλογο που είχαμε μαζί, αν υπήρχε κά-

ποια επίδραση… κάποιες σκέψεις…


_______________________________________________________________________________________________________


- Ναι είχε επίδραση σε δύο επίπεδα θα έλεγα. Το ένα επίπεδο ήταν το επίπεδο

σκέψεων που μου έδειξε την ανάγκη, παρά το ότι αυτό που αναζητώ είναι μια

ελευθερία στη σκέψη, μου έδειξε την ανάγκη να είναι οργανωμένη αυτή η ελε-

υθερία. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό το πράγμα που λέω είναι μια ισορροπία πολύ

λεπτή και νομίζω θα είναι ένα ζητούμενο αενάως. Αυτό σε ότι αφορά τη σκέψη.

Σε ότι αφορά την αίσθηση του σώματος μου και της ψυχονοητικής μου κατάστα-

σης, ήταν ένα πολύ ήρεμο βράδυ, αλλά σε υψηλό επίπεδο ηρεμίας. Βέβαια έτυ-

χε να κάνω και μία συνεδρία στη συνέχεια όπου ήταν εξαιρετική και η δική μου

κατάσταση και του θεραπευόμενου. Και σήμερα νιώθω πολύ ξεκούραστος.

Sylvie: Η ερώτηση που κάνω δεν είναι γενική. Καταλαβαίνετε τι προσπαθώ να κά-

νω! Έχουμε ένα διάλογο μετά την συνεδρία, τον σωματοψυχικό συντονισμό, κι αν υπάρχει

κάτι που προέκυψε στη διάρκεια της συνεδρίας του ζητάμε είτε να γράψει είτε να συλ-

λογιστεί σχετικά με αυτό που έχει αναδυθεί. Γιατί συχνά οι άνθρωποι ξεχνάνε μετά εντελώς

το θέμα που ανέκυψε και είναι σαν να μην υπήρξε καθόλου. Γι αυτό είναι σημαντικό να

μπορέσει ο ασθενής να διατηρήσει την προσοχή του σταθερή, σε έναν βαθμό τουλάχιστον,

πάνω σε ένα θέμα που ήταν σημαντικό. Π.χ. με τον Μάκη, χθες ανέκυψε ένα θέμα που είχε

να κάνει με το πώς δεν αφήνεται ο ίδιος, με το πώς θέλει να έχει τον έλεγχο των καταστά-

σεων. Και αυτά έγιναν μόλις χθες. Καμιά φορά μεσολαβεί μια εβδομάδα. Αλλά ακόμα και

σήμερα είναι σαν να το έχει ξεχάσει αυτό που ανέκυψε χθες. Δεν λέω ότι το ξέχασε ακρι-

βώς αλλά ο τρόπος με τον οποίο μιλάει είναι σαν να μην τον ενδιαφέρει. Πρέπει να μπορε-

ίτε να κρατάτε ένα νήμα που να συνδέει τις συνεδρίες. Και κυρίως αν νιώθετε ότι είναι κάτι

σημαντικό. Γι αυτό όταν το άτομο δεν σας μιλάει αυθόρμητα πρέπει εσείς να το εκμαιεύετε

με κάποιον τρόπο ώστε να μην χάνεται. Αλλιώς χάνεται αυτή η ανάδυση. Γιατί το άτομο

πολλές φορές κατά τη διάρκεια της εβδομαδιαίας καθημερινότητας του άγεται και φέρεται

είτε από άλλες καταστάσεις καθημερινές είτε από εξωκαθημερινές καταστάσεις που είναι

δυνατότερες και τον οδηγούν αλλού. Και αφήνει να πάει χαμένο αυτό που προέκυψε. Και

καταλαβαίνετε ότι αυτό είναι πολύ εύκολο να γίνει. Αρκεί να παίρνετε κάποιες σημειώσεις

και όταν έρχεται το άτομο να τις κοιτάτε. Γιατί μπορεί κάποιες φορές να έχετε σημειώσει

κάτι που εκείνη τη στιγμή μπορεί να φαινόταν σημαντικό αλλά μετά να μην φαίνεται έτσι.

Αν όμως κρίνετε ότι πρέπει να δοθεί κάποια συνέχεια, το κάνετε. Βέβαια θέλει μια προσοχή

να μην ενοχοποιήσετε το άτομο λέγοντας του ότι ξέχασε το πρόβλημα. Όταν γίνεται αυτή η

δουλειά από κοινού κάποια στιγμή προκύπτει ότι είναι κάτι φυσιολογικό κι έτσι δουλεύουν

μαζί. Το ιδανικό κατά τη γνώμη μου είναι να συμβουλέψετε τον θεραπευόμενο να κρατάει

ημερολόγιο και να κρατάτε σημειώσεις με βάση αυτό το ημερολόγιο. Δηλαδή για τον Μάκη

θα ήταν ενδιαφέρον να σημειώνει κάθε φορά που αισθάνεται ότι του συμβαίνει αυτό (ότι

θέλει να ελέγχει) και εκείνη την ώρα ποια συναισθήματα εμφανίζονται, τι σκέπτεται. Τις

στιγμές που αισθάνεται ότι αντιμετωπίζει τα πράγματα κατά αρκετά παρεμβατικό τρόπο.

Επίσης όταν διαλογίζεται να σημειώνει αν κάτι αλλάζει, αν γίνονται συνειδητοποιήσεις κλπ,

γιατί αυτά τα πράγματα έχουν τα πάνω τους και τα κάτω τους. Δεν έχουν μια γραμμική εξέ-

λιξη. Είναι λίγο απλοϊκό βέβαια έτσι που το λέω αλλά όταν θα έχετε μεγαλύτερη εμπειρία

θα βγαίνει αυτό φυσιολογικά. Όταν θα προχωρήσετε και κρατάτε σημειώσεις κι εσείς κι ο

άλλος τότε θα δείτε ότι η δουλειά που γίνεται είναι τεράστια. Γιατί καταλαβαίνετε οι άν-

θρωποι είναι σαν να χάνονται από τον εαυτό τους όταν χάνουν το θέμα που τους απασχο-


_______________________________________________________________________________________________________


λεί. Όταν ανακύψει ένα θέμα μετά από μια συνεδρία, είναι αυτό που βγήκε από την επίδ-

ραση της δια χειρός αγωγής. Αρχίζει λοιπόν αυτό το θέμα να τίθεται σε κίνηση. Κι όταν κάτι

αρχίζει να τίθεται σε κίνηση είναι αυτό πάνω στο οποίο πρέπει να στρέψετε την προσοχή.

Νομίζω ότι σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται να στραφεί με πολύ συνειδητότητα η προ-

σοχή γιατί αν δεν γίνει αυτό αδυνατίζει η επαφή με το θέμα. Αν πάλι ήταν μια κατάσταση

που ο άνθρωπος δεν είχε αντιληφθεί πριν και μετά από την συνεδρία το αντιλήφθη, άρα

είναι μία κατάσταση αντιληπτικότητας, είναι πολύ εύκολο να ξαναπέσει στην κατάσταση

της μη αντιληπτικότητας πολύ γρήγορα. Αυτός είναι ο ρόλος μας ο ενεργητικός μέσα σε όλη

αυτήν την διαδικασία. Τη διεργασία δεν την δημιουργούμε εμείς. Ο ρόλος μας είναι να ε-

παγρυπνούμε και να μην την χάνουμε. Έχετε εμπειρίες σχετικά με αυτό;

- Εγώ έχω προσπαθήσει πολύ να πείσω ανθρώπους να γράφουνε. Δεν το έχει κά-

νει κανείς.

Sylvie: Νομίζω ότι αν οι άνθρωποι δεν γράφουνε, δεν έχουν καταλάβει τι πρέπει να

γράψουν. Δεν είναι ακόμη σε μια διαδικασία τόσο ενεργητική ώστε να έχουν κίνητρο να το

κάνουν. Αν δεν τους έχετε βάλει σε μία κατάσταση όπου να αισθάνονται ότι αυτοί μπορούν

να κάνουν αυτόνομα το μέρος της δουλειάς που τους αναλογεί και που δεν θα το κάνετε

πάντα εσείς για αυτούς, θα συνεχίζουν να υπολογίζουν πάντα σε σας και δεν θα κάνουν

τίποτε δικό τους. Δεν μιλάω ειδικά για σένα αλλά είναι όπως τα παιδιά. Αν το κρατάς συνε-

χώς εξαρτημένο δεν του δίνεις τη δυνατότητα να πάρει τον ενεργητικό του ρόλο. Είναι μη-

τέρες που δεν άφησαν ποτέ το παιδί τους να φύγει και μετά δεν καταλαβαίνουν γιατί τα

παιδιά τους δεν είναι αυτόνομα. Και όταν λέω να τα αφήσουν να φύγουν δεν εννοώ τη σω-

ματική απόσταση αλλά εσωτερικά. Σκέφτομαι ότι και με τους θεραπευόμενους ισχύει το

ίδιο. Πρέπει σιγά-σιγά να τους επιτρέπετε κάποια απόσταση από σας. Να έχουν την δυνα-

τότητα να χρησιμοποιούν μόνοι τους όλα τα εργαλεία. Αλλά πρέπει να τους μιλάτε. Αν δεν

τους εξηγήσετε πώς θέλετε να καταλάβουν. Βέβαια αυτά με τους ανθρώπους που θέλουν

να ασχοληθούν με την προσωπική τους ανάπτυξη. Σίγουρα υπάρχουν άνθρωποι που αυτό

δεν θα τους προκύψει ποτέ, αλλά υπάρχουν άνθρωποι που θα ξεκινήσουν. Επίσης πρέπει

να ξέρετε αν κι εσείς είστε έτοιμοι και διαθέσιμοι γι αυτήν την δουλειά. Αυτό είναι το δικό

σας θέμα. Γιατί αν εσείς θέλετε να κρατήσετε όλη την εξουσία πάνω στους θεραπευόμε-

νους σίγουρα δεν θα έχετε διάθεση να τους δείτε αυτόνομους. Αλλά είναι κάτι πολύ λεπτό,

η εξουσία πάνω στον θεραπευόμενο και μας αφορά όλους. Και μας αφορά όλους. Ο καθέ-

νας από μας πρέπει να αναλογιστεί πάνω στο πώς δημιουργείται η σχέση και πώς επιτρέπει

στο θεραπευόμενο του να έχει την δική του αυτόνομη εξέλιξη. Αλλά πρέπει επίσης να τον

εκπαιδεύσεις. Δεν μπορείς σε δύο συνεδρίες να πεις «αγαπητέ μου είσαι πλέον αυτόνομος,

κάνε μόνος σου την κίνηση». Πρέπει πρώτα να αισθανθεί την κίνηση, να είναι ικανός να

κάνει την κίνηση μόνος του και αυτό πρέπει να το κάνετε εσείς στη διάρκεια των συνεδ-

ριών. Πρέπει να του μάθετε να κάνει αισθητήρια ενδοσκόπηση και να του μάθετε πως μετά

από ενδοσκόπηση μπορεί να κρατάει σημειώσεις. Αλλιώς μπορεί να έχετε έναν ασθενή σε

όλη του τη ζωή. Δεν πιστεύω όμως σε αυτό. Πιστεύω πως όσο περιορίζουμε τους ανθρώ-

πους τόσο λιγότερο έρχονται. Μέσα σας όταν είστε ανοιχτοί με τους θεραπευόμενους θα

δείτε ότι θα έρχονται περισσότεροι. Για μένα δουλεύει έτσι, ίσως μόνον για μένα… Όταν

δεν φοβόμαστε να χάσουμε θεραπευόμενους, όταν τους επιτρέπουμε να είναι πιο ελεύθε-

ροι, αρχίζει η πραγματική δυνατότητα δουλειάς μαζί τους και τότε δεν θα καταλαβαίνετε


_______________________________________________________________________________________________________


πώς έρχονται. Και θα είναι και πιο ευχάριστη για σας. Θα υπάρχει λιγότερη ένταση, λιγό-

τερη πίεση. Γιατί βάζουμε μια άχρηστη πίεση πολλές φορές σ’αυτήν την σχέση.

Αμαλία, έχεις κάτι να πεις;

- Κάτι λίγο ήθελα να πω επειδή χθες δούλεψα εγώ με τον Μάκη. Και αισθάνομαι

κάποια ευθύνη… επειδή αυτά τα οποία βγήκαν στον διάλογο που είχε το πρωί

με την Sylvie έδωσαν μια επισημότητα στην μεταξύ μας δουλειά και ενώ τα κο-

υβεντιάσαμε όλα καλά, στο τέλος παρέλειψα να του πω πράγματα που ήθελα

να του πω, ως θεραπεύτρια, πράγματα να κάνει, και αισθάνομαι υπεύθυνη.

Sylvie: Όχι, δεν έχεις καμία ευθύνη γιατί δεν έδωσα τέτοια οδηγία.

- Ως θεραπεύτρια δεν έπρεπε να το κάνω;

Sylvie: Όχι. Χθες θα έπρεπε να ακολουθήσει κανείς τις οδηγίες που είχα δώσει. Οι

οδηγίες δεν είναι ίδιες σε κάθε δουλειά. Και ούτε κι ο Μάκης είναι υπεύθυνος γιατί χθες

δεν είπα: «δώστε προσοχή σε όλη την διάρκεια της ημέρας, και ότι το θέμα που ανακύπτει

θα το ξανασυζητήσουμε κλπ». Δεν είπα κάτι τέτοιο. Αλλά αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι

να δει κανείς τι βγαίνει αυθόρμητα όταν δεν έχει δοθεί καμιά συγκεκριμένη οδηγία. Βλέ-

πουμε ότι από μόνο του, αυθόρμητα, είναι δύσκολο γιατί δεν κρατιέται το νήμα από την

αρχή. Γιατί στην αρχή το σχήμα είναι πολύ μικρό και μετά σιγά-σιγά ανοίγει.

Δεν είναι μια κατηγορία. Είναι ένα είδος δουλειάς που ίσως δώσει σε κάποιον να

καταλάβει λίγο περισσότερο πώς πρέπει να ενεργήσει καλύτερα. Κανείς δεν είναι ένοχος

για τίποτα. Αξιοποιούμε ότι βγαίνει εδώ πέρα ώστε να κάνουμε μια δράση.

- Το θέμα της αυτονομίας για μένα είναι πολύ θεμελιώδες. Έχει να κάνει με την

σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας και πως την μεταφέρουμε στους άλλους.

Για μένα είναι πολύ μεγάλο, καθημερινό θέμα αυτό. Είναι πολύ δύσκολο να

διαλέξεις πότε τον βοηθάς και πότε τον πετσοκόβεις. Γιατί όταν βρισκόμαστε σε

μια κρίσιμη κατάσταση που ο χρόνος τρέχει γρήγορα είναι πολύ σημαντικό τι

απόφαση θα πάρει γιατί μπορεί να είναι μη αναστρέψιμη.

Sylvie: Όταν το έλεγα αυτό δεν εννοούσα σε καμία περίπτωση ότι είναι εύκολο να

γίνει. Νομίζω ότι είναι το πιο δύσκολο θέμα για τον καθένα μας. Γιατί η έλλειψη αυτονο-

μίας παίρνει στον καθένα μας διαφορετικές μορφές και μπορεί να φανεί σαν είδος αντιδ-

ραστικότητας που επίσης δηλώνει μια έλλειψη αυτονομίας. Αλλά ελπίζω ότι με αυτήν την

δουλειά θα τα καταφέρουμε. Είναι το μόνο που μπορώ να σας πω. Γιατί παρόλα αυτά υ-

πάρχει ένας τόπος, όπου όταν είμαστε σε βαθιά επαφή με το αισθητό μέσα μας, έχουμε την

αίσθηση ότι είμαστε αυτόνομοι, δεν έχουμε ανάγκη από κανέναν και μπορούμε να επι-

κοινωνήσουμε την ελευθερία. Επομένως όσο πιο πολύ εμποτιστούμε σε όλα αυτά που

φέρνει η κίνηση, τόσο πιο καλά μπορούμε να σταθούμε. Αλλά σκέφτομαι ότι είναι μια μακ-

ροχρόνια εργασία. Το πρώτο όμως είναι να μένει κανείς όσο πιο κοντά στον εαυτό του

μπορεί, σε μια κατάσταση που διευρύνεται αυτή η αίσθηση. Γιατί ακόμα κι όταν είμαστε

στην περιοχή του αισθητού δεν είναι εύκολο όλες τις μέρες. Δεν υπάρχει σταθερότητα όλες

τις μέρες. Αλλά όταν κάποιος δεν είναι καθόλου τότε δεν τίθεται λόγος. Έχουμε τα μέσα και


_______________________________________________________________________________________________________


τα εργαλεία. Μετά είναι θέμα σε ποιο βαθμό βάθους αφήνεται κάποιος να εμποτιστεί με

αυτά τα εργαλεία. Επίσης πώς αυτή η κατάσταση μετά, έχει ανταπόκριση στις καταστάσεις

της καθημερινότητας. Αλλά γι αυτό πρέπει κανείς να βοηθηθεί γιατί αν είμαστε σε κρίση

δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε μόνοι μας. Είναι η στιγμή που κανείς πρέπει να ζητήσει

βοήθεια από κάποιον που εμπιστεύεται ώστε να μπορέσει όλο αυτό να έχει αντίκτυπο στη

ζωή μας.

- Σε αυτό το σημείο καταλαβαίνω πάρα πολύ καλά ότι όλα είναι συνδεδεμένα. Η

έλλειψη ελευθερίας συνδέεται με τις ακινησίες, και οι πιο μεγάλες ακινησίες

φέρνουν μεγαλύτερες ανελευθερίες. Και κατάλαβα ότι δουλεύοντας τα διορ-

θώνεις σιγά-σιγά όλα μαζί. Αλλά αυτό παίρνει χρόνο…

Sylvie: …αλλά πρέπει κανείς να το θελήσει… Για σένα μπορεί να είναι δεδομένο αλ-

λά μιλάω γενικά. Μπορεί να μην είναι δεδομένο πάντα. Το γεγονός ότι βρίσκεστε εδώ ση-

μαίνει ότι το θέλετε. Η Ράνια είπε ότι καμιά φορά δουλεύει το ασυνείδητο και δεν είναι τό-

σο δεδομένο το ότι είμαστε εδώ και ότι θέλουμε πάντα. Στη δουλειά μας δεν μιλάμε για

ασυνείδητο. Καμιά φορά λέμε ότι δεν υπάρχει (γέλια). Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε

άλλες λέξεις. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι από τη στιγμή που κάθε μέρα προσπαθεί κά-

ποιος να έρθει εδώ και δεδομένων των ετών που βρίσκεται εδώ, σκέφτομαι ότι τέλος πάν-

των το θέλετε. Και δεν θα μίλαγα για ασυνείδητο αλλά για στρώματα ακινησίας που διασχί-

ζουμε στη διάρκεια της δουλειάς μας. Φυσικά όσο πιο πολύ η κίνηση γίνεται μια συγκεκρι-

μένη σωματική πραγματικότητα τόσο πιο πολύ αυτά τα στρώματα της ακινησίας τα αφορά

όλο και περισσότερο. Καμιά φορά υπάρχουν μέρη του εαυτού μας που μας δημιουργούν

πολύ άβολη κατάσταση. Όταν λοιπόν συναντάμε τέτοια στρώματα τόσο πιο πολύ αποφεύ-

γουμε να διεισδύσουμε σε αυτά και να κινήσουμε την ακινησία τους. Δηλαδή σε αυτές τις

περιπτώσεις σταματάμε τον διαλογισμό, σταματάμε την κίνηση, μπορεί να μην θέλουμε να

περιθάλψουμε τους άλλους. Ή κάνουμε άλλες μεθόδους για να αποφύγουμε να αντιμετω-

πίσουμε την ακινησία μας. Όλα όμως είναι κατανοητά. Ο καθένας αναπτύσσει τις στρατηγι-

κές που μπορεί. Πρέπει να καταλάβετε ότι όλα αυτά είναι μια στρατηγική για να μην αφή-

σει κάποιος μέρη του εαυτού του να τεθούν σε κίνηση. Όταν αναπτύσσουμε όλες αυτές τις

στρατηγικές και παρόλα αυτά συνεχίζουμε να ερχόμαστε πρέπει να ομολογήσουμε ότι υ-

πάρχει ένα είδος θάρρους. Θεωρώ ότι μέσα του ο καθένας, παρά τις όποιες στρατηγικές,

έχει ένα μέρος το οποίο συνεχίζει να θέλει. Ακόμα κι αν κάνετε το μέγιστο για να μην είστε

σε κίνηση είστε εδώ, παραμένετε εδώ. Αυτό σημαίνει ότι κάποιο μέρος του εαυτού σας συ-

νεχίζει να θέλει. Γιατί υπάρχουν άνθρωποι που δεν είναι πια εδώ. Κι αυτοί που δεν είναι

πια εδώ. Κι αυτοί που δεν είναι εδώ ίσως πρόσκαιρα να έχουν χάσει αυτήν την θέληση να

είναι εδώ. Ή δεν μπορούσαν να αντέξουν να βάλουν σε κίνηση αυτό το μέρος του εαυτού

τους που ανέκυψε την στιγμή που έφυγαν. Σας το λέω και για σας αλλά και γιατί υπάρχουν

κάποια άτομα που μπορεί να μην καταλαβαίνει κανείς γιατί συνεχίζουν να έρχονται. Αυτό

και για τους θεραπευόμενους σας. Γιατί βλέπετε ότι κάνουν τόσο πολύ αντίθετα πράγματα

από αυτά που τους προτείνετε. Έρχονται και δεν είναι καθόλου σε κίνηση. Δηλαδή θα αρ-

νηθούν να γράψουν… θα αρνηθούν οτιδήποτε τους προτείνετε, για κάποιο διάστημα, αλλά

παρόλα αυτά επανέρχονται και αυτό που κάποιος πρέπει να δει. Σκέφτομαι ότι κάποιοι έρ-

χονται χωρίς να ξέρουν καν γιατί αλλά είναι σαν κάποια δύναμη να τους σπρώχνει, τουλά-


_______________________________________________________________________________________________________


χιστον για κάποιο χρονικό διάστημα. Μετά κάθε μέρα κάτι ξεμπλοκάρει. Όταν όλα πάνε

καλά.

Θα έχετε και θεραπευόμενους με τους οποίους μπορεί να έχετε μια συνεδρία εξαι-

ρετική και μετά να σταματάνε. Δεν σημαίνει ότι έχετε κάνει κάποιο λάθος. Χωρίς αμφιβολία

σε κάποιο σημείο τους, δεν το θέλουν. Και ακόμα μια φορά λέω ότι είναι απλοϊκός ο τρό-

πος που το λέω αλλά πιστεύω ότι είναι ένα θέμα θέλησης αλλά όχι μια θέλησης με την φι-

λοσοφική έννοια του όρου αλλά σα μια οργανική δύναμη που μας σπρώχνει στο να θέ-

λουμε. Σκέφτομαι ότι ακόμα και στο επίπεδο της σκέψης είναι που μας σπρώχνει. Δεν εν-

νοώ το σώμα μόνο που σπρώχνεται. Όταν ξεκινάω μια εκπαίδευση επαγγελματική, ως εκ-

παιδεύτρια, είναι κάποιοι άνθρωποι που βρίσκονται εκεί και μου φαίνεται ακατανόητο για-

τί βρίσκονται εκεί. Είναι άνθρωποι που δεν έχουν καταλάβει καθόλου περί τίνος πρόκειται

και όμως βρίσκονται εκεί. Όταν μιλάτε μαζί τους καταλαβαίνετε ότι δεν έχουν καταλάβει

τίποτε. Αλλά είναι εκεί! Και για πολύ καιρό! Κι εδώ ακόμα! Κι αυτοί που φεύγουν δεν είναι

αναγκαστικά από αυτήν την ομάδα. Σας βεβαιώνω ότι είναι ένα μυστήριο. Γι αυτό όταν έ-

λεγε χθες η Ράνια ότι ξέρει εκ των προτέρων ποιοι θα φύγουν και ποιοι θα κάτσουν, είναι

τυχερή γιατί εμένα δεν μου συμβαίνει αυτό. Δεν το έχω εξετάσει ακόμα αυτό το φαινόμενο

γιατί αν κανείς δεν καταλαβαίνει τίποτε και συγχρόνως δεν αισθάνεται και τίποτε τότε είναι

μια πολύ δύσκολη δουλειά!

Διάλειμμα.


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Κάτι θέλει να σας πει ο Γιώργης.

- Πλησίασα τη Sylvie και της είπα κάτι και μου ζήτησε να σας το πω. Αυτό που έχω

να πω είναι ότι, παρότι δεν μου φαίνεται, είμαι 60 ετών… έχω 4 παιδιά στην

εφηβεία… είμαι ψυχοθεραπευτής… είμαι αρκετά ευαίσθητος άνθρωπος. Την

ώρα που μεταφράζω συχνά μου έρχεται κάτι από τον χώρο που είναι μέσω του

αισθητού αλλά δεν είναι το αισθητό είναι το αντίθετο του αισθητού. Έχω μια ει-

κόνα: νιώθω σαν ένας άνθρωπος που περπατάει και πάνω από το κεφάλι του

περιτριγυρίζουν πέντε-έξη πουλιά που περιμένουν να κάνει ένα λάθος, να πέσει

κάτω και να πέσουν πάνω του. Είναι άσχημη εικόνα. Θα ήθελα να σας ζητήσω

να μην χάνετε την επαφή σας με το αισθητό και τη ροή του αισθητού μέσα στο

χώρο, κάτι που αντιλαμβάνομαι όταν χάνεται, επειδή αισθανθήκατε ότι έκανα

κάποιο λάθος στην διερμηνεία. Σας το ζητώ σαν χάρη εκ μέρους όλων μας, αν

μπορείτε να παραμείνετε σε μία άλλη κατάσταση. Να μην πείτε σκέψεις και αν-

τιδράσεις ότι κάτι δεν είπα σωστά. Οι άνθρωποι που με βάλανε σε αυτήν την

θέση με έχουν επιλέξει να είμαι εδώ. Εύχομαι να βρεθούν κάποτε καλύτεροι δι-

ερμηνείς. Προς το παρόν ας μην διακόπτουμε αυτό που όλοι μαζί προσπαθούμε

να δημιουργήσουμε. Ευχαριστώ.

Sylvie: Όταν κάποιος λέει αυτό που αισθάνεται δεχθείτε το ότι λέει αυτό που

αισθάνεται. Χωρίς να μπαίνετε σε διάφορες δικές σας αντιδράσεις. Το θέμα δεν είναι να

ψάξουμε να βρούμε ενοχές αλλά να ψάξουμε να βρούμε ποια είναι η πραγματικότητα του

καθενός. Απλώς δεχθείτε το. Είναι αυτό που αισθάνεται.

Το είπα αυτό γιατί εγώ αισθάνθηκα σκέψεις οι οποίες έμοιαζαν να στρέφονται γύ-

ρω από αυτά τα πράγματα που είπε. Δεχθείτε αυτό που είπε σαν κάτι που αισθανόταν, το

είπε και εκεί βάζουμε τελεία.

Κλείνουμε τα μάτια.

Μπείτε στον εαυτό σας.

Υποδεχόμαστε τη σιωπή.

Ακούστε τη σιωπή.

Σαν να μην υπήρχε τίποτε στον κόσμο τόσο σημαντικό όσο αυτή η σιωπή που ακο-

ύμε.

Είσαστε σε μια κατάσταση ειρήνης ή σε μια κατάσταση αμφιβολίας και δισταγμού;

Αφήστε τον χρόνο για να συγκροτηθεί η κίνηση.

Να συγκροτηθεί μέσα σας.

Χωρίς να περιμένετε να συμβεί σε ένα ή σε άλλο μέρος.

Την κίνηση μπορούμε επίσης να την αφήσουμε να είναι αυτόνομη. Είναι ίσως το

σωστό σημείο για να μάθουμε πώς να αφήνουμε τον άλλον να είναι αυτόνομος. Με ποιόν

τρόπο μπορούμε να αφήσουμε την κίνηση μέσα μας να κάνει τη δουλειά της με αυτόνομο

τρόπο. Χωρίς τη βούληση. Χωρίς η βούληση μας να λέει κάνε αυτό ή κάνε εκείνο. Να θέ-

λουμε να μας εκπλήξει η βούληση που έχει η ίδια η κίνηση.

Μην ψάχνετε καν να την δείτε. Απελευθερώστε την από το βλέμμα σας.

Μην προσπαθείτε καν να την αισθανθείτε.


_______________________________________________________________________________________________________


Η κίνηση θα κάνει τον εαυτό της αισθητό.

Μην προβλέπετε σε ποια κατεύθυνση θα πάει η κίνηση. Αφήστε να σας εκπλήξουν

οι κατευθύνσεις που παίρνει.

Αφήστε να σας εκπλήξει το μέγεθος της κίνησης.

Άραγε έρχεται προς εσάς μπαίνοντας;

Βγαίνει από εσάς προς τα έξω;

Άραγε είναι μόνο μέσα σας; Ή μήπως είναι μόνο έξω σας; Ή παντού ταυτόχρονα;

Είναι παντού ταυτόχρονα;

Ας δούμε αυτές τις στιγμές που η κίνηση μπαίνει σε σημείο στήριξης και δεν κινεί-

ται πια. Δεχθείτε τον τρόπο που σας παρουσιάζεται. Η κίνηση μπορεί να πάρει οποιαδή-

ποτε μορφή και δεν είναι πάντα όπως την έχουμε συνηθίσει.

Μερικές φορές κάποιο από εμάς ίσως αισθανθούν ότι η κίνηση έχει τη διάθεση να

μεγαλώσει σε εύρος. Διασχίζοντας μας.

Μπορείτε να αποδεχτείτε αυτό το μεγάλο εύρος;

Ποια είναι η δικιά σας βούληση γι αυτό;

Αφήστε την απάντηση σε αυτό το ερώτημα να σας εκπλήξει.

Ποια είναι η πραγματική σας βούληση;

Όχι αυτό που μοιάζει να είναι ωραίο και να συμφωνεί με όσα λέμε αλλά αυτό που

πραγματικά θέλετε.

Αυτό που κάνουμε τώρα εδώ μαζί είναι το ίδιο με αυτήν την βαθιά θέληση σας;

Ή μήπως αυτό που βιώνετε έχει στοιχεία που δεν συμφωνούν με τη θέληση σας.

Μην αναζητάτε. Τα πράγματα μπορεί να έρχονται ή να μην έρχονται.

Ας μείνουμε σταθεροί ώστε η κίνηση να βρει μια ακινησία στην οποία να εισχωρή-

σει. Ώστε να γίνεται μια συγχώνευση μεταξύ της ακινησίας και της κίνησης. Χωρίς όμως κα-

μιά ακαμψία.

Είναι στιγμές που αισθανόμαστε ότι αναδομούμαστε μέσα μας.

Είναι σαν να ανοίγεται άμεσα, εκ νέου, μια κατεύθυνση στη ζωή μας. Και στα σχή-

ματα της σκέψης μας. Και στα σχήματα των σχέσεων επαφής μας.

Παραμείνετε σταθεροί.

Χαλαρώστε όλες τις μυϊκές σας ακαμψίες.

Αισθανόσαστε αυτόνομοι;

Υπάρχουν άνθρωποι που τους κρατάτε εξαρτημένους από εσάς; Μην αναζητάτε.

Όσοι έρθουν, θα έρθουν. Όσοι δεν θα έρθουν, δεν θα έρθουν. Επίσης μην επικρίνετε τον

εαυτό σας.

Έχουμε επάνω μας μια ολόκληρη εκπαίδευση που δεν είναι εμείς. Αυτά επίσης χρε-

ιάζεται να αρχίσουν να κινούνται μέσα μας.

Αφήστε να συμβεί ότι είναι να συμβεί μέσα στην καρδιά σας.

Τι είναι τα πράγματα που προστατεύετε μέσα στην καρδιά σας;

Εντάξει.

Πάρτε το χρόνο σας.

Ας μην χάσουμε την επαφή μας με τον διαλογισμό επειδή ανοίγουμε τα μάτια μας.

Γράψτε αν έχετε κάτι σημαντικό να γράψετε.

Σας προτείνω, αν θέλετε, να μιλήσουν 2-3 άτομα, αλλά αν είναι δυνατόν να μιλήσο-

υν εκείνοι στους οποίους συνέβη κάτι καινούργιο και αρκετά δυνατό στη διάρκεια της εν-


_______________________________________________________________________________________________________


δοσκόπησης. Και μην μιλήσετε για όλη την ενδοσκόπηση αλλά γι αυτό το καινούργιο που

συνέβη.

- Μου βγαίνει κάτι που είναι πολύ έντονο. Δεν μπορώ να το καταλάβω. Σήμερα

ήταν κάτι τελείως διαφορετικό. Μου συμβαίνει την ώρα του διαλογισμού, αν το

μυαλό μου πάει να φύγει……… αισθάνομαι σαν κάτι να επιστρέφει μέσα στην

περιοχή του κεφαλιού μου και παίρνει 1-2 δευτερόλεπτα που το νιώθω ότι απ-

λώνει και ξανααισθάνομαι ότι είμαι όλη μαζί. Σήμερα ήταν αφόρητος ο διαλο-

γισμός γιατί έπρεπε να κάνω τεράστια προσπάθεια συνέχεια, να κρατιέμαι σε

επαφή, γιατί ….. τρόμαζα πολύ και γινόταν συνέχεια το ίδιο. Ένιωθα καλά γιατί

είμαστε όλοι μαζί και μετά….

Sylvie: Σε ανησυχεί αυτό;

- Με ανησυχεί ότι δεν μπορώ να καταλάβω.

Sylvie: Τι είναι αυτό που δεν κατανοείς;

- Τι συμβαίνει και δεν αντέχω καθόλου να φύγει το μυαλό μου. Είναι κάτι που

παλιότερα το άντεχα…

Sylvie: Τι φοβάσαι ότι θα μπορούσε να συμβεί με τη σκέψη σου;

- Δεν το καταλαβαίνω, δεν το ελέγχω. Με το που μπαίνει στο μυαλό μου……..

Sylvie: Τι σημαίνει ότι φεύγουν οι σκέψεις σου. Ότι δεν έχεις πια σκέψεις ή εσύ

βγαίνεις από τον εαυτό σου;

- Ότι βγαίνω από τον εαυτό μου. Κάτι πάει να φύγει.

Sylvie: Αυτό που σου συμβαίνει εδώ ίσως είναι δύσκολο να το βιώσεις και γι αυτό

πηγαίνεις κάπου αλλού. Όταν δεν μένεις σε αυτό που συμβαίνει δεν είναι οι σκέψεις σου

που φεύγουν, είσαι εσύ που φεύγεις. Ποιος είναι οι σκέψεις σου;

- … είναι το κεφάλι που νιώθω… το νιώθω χωριστά…

Sylvie: Μπορείς να δώσεις ένα παράδειγμα σκέψης που αποχωρίζεται από σένα;

- …ενώ είμαι μέσα στον εαυτό μου, νιώθω συνολικότητα, νιώθω την κίνηση παν-

τού, είναι ήρεμο το μυαλό μου, ξαφνικά μπορεί να φύγει το μυαλό μου από αυ-

τό και να έχω μια άσχετη εικόνα, οπότε είναι σαν ένα κομμάτι του εαυτού μου

που δεν το ελέγχω εγώ, με επαναφέρει στο σύνολο μου και εκείνη την ώρα τρο-

μάζω.


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Τελικά, για να το συνοψίσουμε, αυτό που σε τρομάζει είναι ότι μέσα σου

συμβαίνουν πράγματα που δεν ελέγχεις. Έτσι είναι;

- Ναι. Γιατί δεν το κάνω εγώ.

Sylvie: Ή τουλάχιστον δεν είναι το μέρος εκείνο του εαυτού σου που σου είναι οικε-

ίο. Αν πεις ότι δεν είναι ο εαυτός σου αυτό δεν σημαίνει τίποτε. Δεν είναι κάποιο ξένο πνε-

ύμα που κατέχει την σκέψη σου! Είσαι εσύ, είναι ένα μέρος σου που το κάνει. Ένα μέρος

σου το θέλει και ένα άλλο μέρος σου δεν το θέλει ή θέλει κάτι άλλο. Χρειάζεται να γνωρίζο-

υμε πως ότι κι αν συμβαίνει σε έναν διαλογισμό πιστεύω ότι είναι πράγματα που τα θέλου-

με. Αυτό δεν σημαίνει πως θέλουμε μόνο αυτό. Μπορεί να θέλουμε και το αντίθετο του

ταυτόχρονα. Όταν λέω για την βούληση καταλαβαίνετε τι λέω. Είναι το ίδιο για το οποίο

μιλούσα και προηγουμένως στον διαλογισμό. Σας έχω ήδη πει για μένα, όταν άρχισα να

κάνω διαλογισμό πριν από καιρό, κάθε φορά που ο διαλογισμός γινόταν πολύ έντονος εγώ

άρχιζα να σκέφτομαι άλλα πράγματα, να φεύγω αλλού. Και είμαι πεπεισμένη ότι δεν μπο-

ρούσα να αντέξω αυτό που συνέβαινε. Κάθε διαλογισμός εργάζεται σε διαφορετικό μέρος

μας και είναι μερικές φορές δύσκολο να μείνουμε στο ίδιο μέρος. Είναι ακριβώς το παράδε-

ιγμα που σας είχα δώσει πριν την ενδοσκόπηση. Είναι το μέρος μιας στρατηγικής που έχω

μέσα μου για να μην είμαι παρών σε μια μεγάλη εσωτερική σύγκρουση. Όταν σε έναν δια-

λογισμό φεύγουμε κάπου δεν σημαίνει ότι είμαστε θύματα αυτού του πράγματος όσο ότι

υπάρχει μια προστασία μέσα μας ώστε να μην αντιμετωπίσουμε κάτι. Στην καθημερινότη-

τα, όταν οι σκέψεις, όταν ολόκληρος ο εαυτός μας φεύγει και πάει κάπου αλλού, είναι επε-

ιδή δεν θέλουμε να είμαστε εκεί. Είτε δεν μας ενδιαφέρει αυτό που συμβαίνει ή τα πράγ-

ματα που λέγονται δεν θέλουμε να τα ακούσουμε και φεύγουμε. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι

που ξεφεύγουμε. Ή μερικές φορές αυτό που συμβαίνει μέσα μας είναι πιο σημαντικό από

αυτό που συμβαίνει μπροστά μας. Πολύ συχνά συμβαίνει να έχουμε την διάθεση να μείνο-

υμε στην κατάσταση που είναι γύρω μας αλλά κάτι μέσα μας πηγαίνει αλλού. Θα ήταν πολύ

παράξενο αν είμαστε απόλυτοι κύριοι των σκέψεων μας. Κάποιο άνθρωποι όπως ο Καρτέ-

σιος, πέρασε ολόκληρη τη ζωή του αναζητώντας τις σκέψεις εκείνες που ήταν αποκλειστικά

δικές του. Αν ήταν κύριος των σκέψεων του δεν θα υπήρχε λόγος να κάνει αυτήν την εργα-

σία. Τον περισσότερο καιρό δεν είμαστε κύριοι ούτε της φύσης των σκέψεων μας ούτε του

πού οδηγούν οι σκέψεις μας. Καθώς προχωράει αυτή η εργασία που κάνουμε οι σκέψεις

μας είναι όλο και περισσότερο δικές μας. Αρχίζει όλο και λιγότερο να υπάρχει διαφορά α-

νάμεσα στα διαφορετικά μέρη μας, που θέλουν κάτι άλλο… που αντιστέκονται… που είναι

αντίθετα μεταξύ τους. Για μένα η πραγματική ελευθερία είναι όταν έρθει εκείνη η μέρα που

πραγματικά έχουμε επιλογή για τις σκέψεις μας. Που δεν είμαστε πια θύματα των σκέψεων

μας. Τότε που ολόκληρο το είναι μας είναι συντονισμένο με τις σκέψεις μας. Αυτό που φαί-

νεται σε αυτήν την περίπτωση είναι πραγματικά η αθλιότητα της ανθρώπινης κατάστασης.

Το γεγονός ότι οι σκέψεις μας δεν είναι δικές μας. Ή εν πάση περιπτώσει όχι τελείως δικές

μας. Ένα μέρος του εαυτού μας του οποίου δεν είμαστε κύριοι. Μας το έφερες σαν δικό

σου πρόβλημα ενώ είναι ένα καθολικό πρόβλημα. Υπάρχουν άνθρωποι που ποτέ δεν ανα-

ρωτιούνται αυτό που αναρωτήθηκες και πιστεύουν τις σκέψεις τους. Τα άτομα αυτά είναι

τελείως προσκολλημένα στις σκέψεις τους και δεν έχουν καθόλου απόσταση από αυτές. Γι

αυτό το λόγο είναι τρομερή η δουλειά μας. Από τη στιγμή που οι σκέψεις διευρύνονται,

απελευθερώνονται, πηγαίνουν σε νέες κατευθύνσεις αυτό είναι μια συνολική μεταμόρφω-


_______________________________________________________________________________________________________


ση σε σχέση με την πλειοψηφία των ανθρώπων που είναι πραγματικά θύματα των σκέψε-

ων τους. Πώς μπορούμε να κάνουμε αλλιώς όταν σε μια περίπτωση έχουμε σκέψεις που

μας κάνουν κακό. Αυτό σίγουρα δεν το κάνουμε με τη θέληση μας. Είναι απλά ότι δεν εί-

μαστε κύριοι αυτού του είδους σκέψης. Ακούμε π.χ. σκέψεις που δεν είναι συναφείς με τον

τρόπο που ζούμε. Αυτή η έλλειψη συνάφειας είναι που σιγά-σιγά αρχίζει να μπαίνει σε κί-

νηση με την εργασία που κάνουμε με τους θεραπευόμενους. Κάποιος θεραπευόμενος θα

σας πει δεν καταλαβαίνω για ποιόν λόγο το σκέφτομαι αυτό ή γιατί δεν μπορώ να εμποδί-

σω τον εαυτό μου να σκέφτεται με αυτόν τον τρόπο. Εγώ για να μπορέσω να βοηθήσω να

διορθωθεί μια τέτοια κατάσταση δεν γνωρίζω άλλο τρόπο από την κίνηση.

Απάντησα στην ερώτηση σου;

- Αυτό που μπορώ να κρατήσω είναι η τελευταία σου πρόταση. Ότι αυτό μπορεί

να διορθωθεί με την κίνηση. Γιατί αισθάνομαι ότι αυτό που συμβαίνει είναι πο-

λύ βαθύ που δεν μπορώ να το κατανοήσω. Χρειάζομαι χρόνο.

Sylvie: Εν πάση περιπτώσει όταν συμβαίνει κάτι καινούργιο με αυτόν τον τρόπο εί-

ναι καλή ένδειξη ακόμη κι αν αυτό που συμβαίνει δεν είναι ευχάριστο. Νοηματοδοτεί τη

δικιά σου εργασία.

- Σήμερα και για μένα η ενδοσκόπηση ήταν πάρα πολύ δύσκολη. Όταν ξεκινήσα-

με βγήκαν πόνοι στην πλάτη. Προσπαθούσα να κρατηθώ σε μία σταθερότητα.

Τα πόδια μου τρέμανε και θέλανε να φύγουν. Πράγμα που γνώρισα τον τελευ-

ταίο χρόνο, ότι είναι μια στρατηγική που έχω αναπτύξει από μικρό παιδί, να το

σκάω στις δυσκολίες και νομίζω ότι ο καθένας μπορεί να το σκάσει διαφορετικά

με την δική του ευκολία. Άλλος με τη σκέψη, άλλος… Ναι μεν παρακολουθούσα

όλες τις οδηγίες, δεν έφυγε το μυαλό μου, αλλά σε όλη τη διάρκεια, προσπα-

θώντας να ακούσω και τις οδηγίες, δυνάμωνε μέσα μου ακόμα περισσότερο η

ένταση και στην καρδιά μου και στο… Με το που τελείωσε η ενδοσκόπηση στα-

μάτησαν όλα. Απλά σήμερα δεν συνειδητοποίησα από τι θέλω να το σκάσω.

Θάρθει! Και δουλεύω πολύ συνειδητά πάνω στο θέμα αυτό. Δηλαδή είναι ένα

θέμα που το παρατηρώ στην καθημερινότητα μου. Αλλά ακόμη δεν βγήκε τίπο-

τε. Ευχαριστώ.

Sylvie: Δεν είναι απαραίτητο να αναζητήσεις το θέμα. Κάποια στιγμή θα αναδυ-

θεί.

Υπήρχε κάποιος που να μην είχε δυσκολία στην ενδοσκόπηση;

- Σε ένα αρχικό στάδιο που κάναμε επαφή με την καρδιά είδαμε τι προφυλάσσο-

υμε εκεί… άρχισα να νιώθω θερμότητα, η ζωή αναβλύζει… η έκπληξη για μένα

ήταν ότι έχοντας συνδυάσει την παρουσία, την τρυφερότητα του φωτός… αυτό

όμως με έκανε να σκεφτώ σκοτάδι και θάνατο. Και ήταν… καλά. Υπήρξε μια αλ-

λαγή τονικότητας χωρίς να φοβηθώ. Αυτό ήταν καινούργιο για μένα.



_______________________________________________________________________________________________________


- Θέλω να πω ένα πολύ συγκεκριμένο κομμάτι του διαλογισμού. Πιο πολύ θέλω

να το μοιραστώ παρά… δεν μ’αρέσει να μιλάω πολύ. Κάποια στιγμή, συγκεκρι-

μένα όταν προσπαθούσε η Sylvie να το κρατήσει, ένιωθα ότι αυτό που αισθά-

νομαι όλον αυτόν τον καιρό και κυρίως εκείνη τη στιγμή, γινόταν εκείνη την

στιγμή σαν να παραγόταν από την ομάδα στον χώρο αυτόν… και άλλαξα τον

τρόπο που αντιλαμβάνομαι αυτήν την αίσθηση μέσα μου. Η προηγούμενη αίσ-

θηση ήταν ότι αισθανόμουν άσχημα για αυτήν την αίσθηση. Ότι είναι δύσκολη,

ότι με κάνει να υποφέρω και συνειδητοποιώντας ότι αυτό είναι ακριβώς ίδιο και

έξω μου έγινε αντίθετο λόγω του ότι το μοιραζόμουν εκείνη τη στιγμή. Και ήταν

υπερβολικά ευχάριστο για μένα και ήμουν μαζί με τη Sylvie που έλεγε «κρατήσ-

τε το – κρατήστε το»…

Sylvie: Δεν θα συνεχίσουμε με τις μαρτυρίες εκτός κι αν είναι απαραίτητο για κά-

ποιον να μιλήσει.

- Δεν ήταν ένας δύσκολος διαλογισμός αλλά αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν

ότι ενώ συνέβαιναν πράγματα που ήταν σημαντικά, δεν ένιωθα την συγκίνηση

που θα περίμενα να νιώσω. Έκανα σκέψεις την ώρα της ενδοσκόπησης και πα-

ρατήρησα ότι δεν έχω επαφή με τον εαυτό μου αλλά ούτε αυτό μπόρεσα να κα-

ταλάβω ότι κάτι… παρόλα αυτά υπήρχαν ένα-δυο σημεία πολύ σημαντικά. πισ-

τεύω ότι είναι σημεία κλειδιά για μένα. Το πιο σημαντικό αυτήν την στιγμή είναι

ότι από χθες μου έκανε εντύπωση το θέμα της αυτονομίας. Ο διαλογισμός μου

έδωσε την αίσθηση της ύπαρξης. Είναι κάτι πολύ όμορφο για μένα. Νιώθω αυ-

τόνομη, νιώθω σε ένα χώρο που είναι σαν να ήμουν πάντα εκεί. Σε έναν χώρο

σαν να μην έχει χρόνο. Σε έναν χώρο τελείως όμορφο. Αλλά στην ζωή δεν είναι

έτσι…

Sylvie: Αυτό που λες είναι ότι σαν να μην υπήρχε μεταφορά ανάμεσα σε αυτό που

αισθάνθηκες μέσα στην ενδοσκόπηση και στη ζωή σου.

- Αυτό είναι… Σήμερα μας έκανες την ερώτηση αν νιώθουμε κάποιους ανθρώπο-

υς εξαρτημένους από εμάς. Και στην αρχή απώθησα την σκέψη. Αλλά μετά την

άφησα. Συνειδητοποίησα ότι (…) κάποιες φορές σκέφτηκα γιατί το κάνω… σαν

να μην μπορώ να κάνω αλλιώς. Όχι στους ίδιους τους ανθρώπους αλλά για τις

συνθήκες(…) Είναι νομίζω ένα σημείο(…) που έχει σκαλώσει την ανάπτυξη μου.

- Ήταν απλός και ουσιαστικός ο διαλογισμός σήμερα. Του έδωσα έναν τίτλο. Δη-

λαδή είπα μέσα μου στην εσωτερική κίνηση: κάνε ότι θέλεις, αφαίρεσε μου τις

ακινησίες. Η προϋπόθεση ήταν ότι έδωσα μεγάλη εμπιστοσύνη χωρίς φόβους.

Sylvie: Θα ήθελες να πεις κάτι νέο και συνταρακτικό που συνέβη σήμερα;

- Ακολούθησα τις οδηγίες σου αλλά το καταπληκτικό είναι ότι από ένα σημείο και

μετά έβλεπα ότι προηγούντο οι δικές μου προθέσεις των οδηγιών σου που ήταν

ακριβώς ίδιες. Τελικά πιστεύω ότι αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι η πρό-


_______________________________________________________________________________________________________


θεση μας (…) είχα και μια μετάδοση μαζί σου… ίσως ήταν μια διάσταση αυτονο-

μίας μου. Τώρα νιώθω πολύ ωραία.

- Αυτό που θέλω να πω είναι κάτι που μου συνέβη την ώρα που μιλούσε η Νέλλη.

Θα ήθελα καταρχήν να πω ότι αντιλαμβάνομαι πολύ την αντήχηση. Την ακούω

και την αγαπάω πολύ. Όταν συγκινήθηκε, αισθάνθηκα την καρδιά μου να σφίγ-

γεται και συγκινήθηκα κι εγώ. Εκείνη τη στιγμή μαλάκωσε το στέρνο και αισ-

θάνθηκα πολύ γρήγορα ζέστη, βάθος, συνολικότητα. Μαλακώνοντας το στέρνο

μου ένιωσα ότι έγινα μια μεγάλη αγκαλιά όπου η Νέλλη είχε χώρο. Εγώ δεν ή-

θελα πια να κλάψω. Ένιωθα ότι ήμουν ένα στήριγμα για την Νέλλη. (…)

Sylvie: Το γεγονός ότι κλαίμε με κάποιον δεν είναι αναγκαστικά υποστήριξη. Αισ-

θάνομαι ότι εσύ βρήκες έναν διαφορετικό τρόπο στήριξης σήμερα. Από αυτά που άκουσα

από σένα αυτό… Η ενεργός αμοιβαιότητα δεν είναι το ίδιο με το να μπαίνουμε σε συγκινη-

σιακή επαφή με τον άλλον. Γιατί όταν κλαίμε με κάποιον είναι μια συγκινησιακή αντήχηση.

Όταν είναι μια επαφή καρδιά με καρδιά και νιώθεις την καρδιά σου να ανοίγει αυτό θα

μπορούσε να είναι άλλο πράγμα. Αλλά αν ο άλλος είναι με μια συγκίνηση και ένα κλάμα και

εσύ μπαίνεις σε μια παρόμοια κατάσταση αυτό δεν είναι αναγκαστικά ενεργός αμοιβαιότη-

τα. Είναι συγκινησιακή συνήχηση. Νομίζω όμως ότι μετά μεταμορφώθηκε και έγινε αυτό

που περιέγραψες. Έγινες στο τέλος κάποιος στον οποίο μπορεί ο άλλος να στηριχτεί και όχι

κάποιος που μπαίνει στην ίδια συγκινησιακή κατάσταση. Το να γίνουμε σημείο στήριξης για

τον άλλον δεν σημαίνει καθόλου ότι πρέπει να μπούμε στην ίδια συγκινησιακή κατάσταση

έτσι όπως είναι αυτός. Καθόλου. Αυτό έχει σημασία.

- Για μένα τώρα αυτά είναι δύο σημαντικά πράγματα. Το ένα είναι ότι όλα αυτά

είναι μέσα από το σώμα μου και καθόλου μέσα από την σκέψη. Το άλλο είναι

ότι τώρα η Sylvie μου απάντησε σε ένα ερώτημα που περίμενα την ώρα για να

το θέσω, ότι (…) είχα μία σκέψη: πώς είμαστε οι θεραπευτές προστατευμένοι;

Κι αν ο άλλος μας πει πράγματα αφόρητα… Την ήξερα την θεωρητική απάντηση:

λόγω του αισθητού δεν θα επηρεαστώ, αλλά τώρα όλα αυτά συνέβησαν.

Sylvie: Ναι. Πήρες την πρακτική απάντηση στην θεωρητική σου ανησυχία. Γενικά

μιλώντας, όταν τα ερωτήματα που αναδύονται… όταν βρισκόμαστε σε μία εξωκαθημερινή

κατάσταση και αναδύονται κάποιες ερωτήσεις, στη συνέχεια η λύση έρχεται από το αισθη-

τό μας. Αν δεν έχουμε ξεχάσει την ερώτηση. Γιατί αλλιώς, όπως σας εξήγησα προηγουμέ-

νως, θα ήταν κάτι που δεν του δίνουμε συνέχεια. Έχει μεγάλη σημασία αυτό που μας εξή-

γησε για τις ερωτήσεις τις χθεσινές και για αυτό που της συνέβη σήμερα. Τον φόβο της…

Και η απάντηση που πήρε σήμερα με έναν πολύ ενσαρκωμένο τρόπο. Για μένα αυτή η δια-

δικασία είναι τέλεια. Το ιδανικό είναι να προχωράμε με αυτόν τον τρόπο με τους θεραπευ-

όμενους μας. Και όπως είπε σε καμιά στιγμή δεν προσπάθησα να κυριαρχήσω στον τρόπο

της. Αλλά όταν παραμείνουμε και συνεχίζουμε να θέτουμε τα ερωτήματά μας, κάποια στιγ-

μή έρχονται οι απαντήσεις. Όχι με τον τρόπο που τις περιμένουμε. Χθες είχε η Μαριέλλα

αυτό το ερώτημα: πώς επιτρέπουμε να αναδυθεί το μύχιο του θεραπευόμενου. Αυτό δεν

ήταν απλώς ένα ερώτημα αλλά ένα στοιχείο άγχους, ανησυχίας. Θα ήταν δυνατόν να ανα-

ζητάς τα αίτια. Πώς ήταν το παρελθόν σου… με τη μαμά… με τον μπαμπά… έτσι ώστε σήμε-


_______________________________________________________________________________________________________


ρα η εγγύτητα να σε φοβίζει. Ίσως να φτάναμε ακόμα και σε μία κατάσταση όπου να λέγα-

με: α… ναι… καταλάβαμε τώρα. Αυτό είναι που συμβαίνει γενικά στην ψυχοθεραπεία. Όταν

λέω ότι δεν αναζητούμε τα αίτια των καταστάσεων αυτό δεν είναι θεωρητικό. Η απάντηση

που πήρε η Μαριέλλα δεν της δόθηκε μέσω του παρελθόντος αλλά μέσω του μέλλοντος.

Δηλαδή υπήρχε μια πληροφορία που έλειπε και η οποία ήρθε και σου έδωσε την απάντη-

ση. Και η πληροφορία που σου έλειπε ήρθε με την μορφή μια σωματικής αντίληψης. Κι ό-

ταν λέμε ότι η λύση βρίσκεται στο μέλλον, αληθεύει. Στο παρόν το χθεσινό δεν είχες πρόσ-

βαση στην πληροφορία γιατί δεν υπήρχε ακόμα αυτή η πληροφορία. Έχει σημασία ότι (…)

προσωπικά. Δεν υπάρχει λόγος να πάμε να ψάξουμε τις αρχικές αιτίες γιατί αυτή η πληρο-

φορία δεν υπάρχει ακόμα. Είναι η έννοια του advenir, «αυτού που πρόκειται να συμβεί».

Το άτομο έχει ακριβώς αυτό το ερώτημα γιατί η πληροφορία που χρειάζεται δεν υπάρχει

ακόμα. Το μέλλον θα φέρει αυτό που λείπει. Αυτό βρίσκεται στην καρδιά της δουλειάς μας.

Γνωρίζω πως πολλοί άνθρωποι δεν το πιστεύουν αυτό ή λένε: πολύ ωραία, καλά τα λέτε

αλλά τελικά συνεχίζουν να ψάχνουν να βρουν τα αίτια. Αυτό που αφηγήθηκε η Μαριέλλα

εμένα μου έχει συμβεί αναρίθμητες φορές. Χρειάζεται να είστε διαθέσιμοι. Κάποια στιγμή

τα πράγματα θα έρθουν έτσι και θα συμβεί. Αν όμως συνεχίζουμε να αναζητούμε τα αίτια,

το παρελθόν… είμαστε σε μια τέτοια περιπλοκή και σύγχυση μέσα μας που ακόμα και αν

εμφανιστεί η απάντηση, εμείς δεν είμαστε εκεί να την υποδεχτούμε. Είναι λεπτό ως περισ-

τατικό. Επίσης είναι πειρασμός να θεωρούμε ότι αν βρούμε τα αίτια δεν θα υπάρχει ξαφνι-

κά το πρόβλημα. Γιατί υπάρχει επίσης ότι αν τα ανακαλύψουμε όλα όσα συμβαίνουν σε

βάθος αυτό θα δώσει κάποια λύση. Αυτό είναι ακόμη πιο προκλητικό όταν υπάρχουν δεδο-

μένες πληροφορίες. Είναι πολύ πιο εύκολο να πιστέψουμε ότι πιστεύουν οι πολλοί παρά να

πιστέψουμε κάτι επαναστατικό και καινούργιο. Η κοινή γνώμη μας έρχεται πιο βολική να

την ενστερνιστούμε. Και αυτό συμβαίνει παρά την δική μας θέληση. Η φιλοσοφία της ψυ-

χανάλυσης είναι εμπεδωμένη στην νοοτροπία. Δεν λέω πως είναι λάθος. Μέσα σε ένα συγ-

κεκριμένο πεδίο συνοχής έχει πολλά να προσφέρει. Αλλά όταν φέρνουμε το άτομο να ερ-

γασθεί μέσα στο αισθητό δεν είναι συνεπές να συνεχίσουμε να δουλεύουμε με τα εργαλεία

του παρελθόντος. Γιατί το ίδιο το αισθητό θα φέρει απαντήσεις στο άτομο ενώ εσείς θα τις

ψάχνετε στο παρελθόν. Ξέρω ότι επαναλαμβάνω το ίδιο πράγμα αλλά είναι ένα πράγμα

που είναι δύσκολο να το αποδεχτούμε, παρά τη θέληση μας. Ο λόγος που επιμένω σ’αυτό

το θέμα δεν είναι επειδή το λέει ο Danis Bois αλλά επειδή το έχω βιώσει η ίδια. Αυτό απαι-

τεί μια πραγματική εμπιστοσύνη στην διεργασία της κίνησης.

- Με βάση αυτόν τον πίνακα, αυτό ήταν μια συνειδητοποίηση ή γνώση;

Sylvie: Ήταν γεγονός γνώσης που οδήγησε σε συνειδητοποίηση. Ένα τμήμα του σώ-

ματος οδήγησε σε μία εγγενή γνώση και σε βοήθησε να καταλάβεις πράγματα σε σχέση με

τα ερωτήματα που είχες χθες. Και στη συνέχεια σε οδηγούν σε απόφαση. Δεν χρειάζεται να

μπούμε σε αναλογιστική διαδικασία σκέψης. Η απόφαση είναι ήδη εγγενής. Γενικά μιλών-

τας, όταν συμβαίνει κάτι τόσο μεγάλο μέσα μας, κατά κανόνα η απόφαση συγκροτείται τα-

υτόχρονα. Στη συνέχεια για να μπορέσουμε να ενεργήσουμε με τρόπο που συντηρεί την

απόφαση μας, χρειάζεται να γίνουμε πιο ενεργητικοί.

Υπάρχει κανείς που να αμφιβάλλει ακόμα γι αυτήν την ιστορία;

Γιατί δεν μπορείτε να κάνετε συνεδρίες πληροφοριακής κατευθυντικότητας αν ακό-

μα πιστεύετε ακόμα ότι χρειάζεται να βρείτε τα αίτια. Ίσως νομίζετε ότι κάνετε συζητήσεις


_______________________________________________________________________________________________________


πληροφοριακής κατευθυντικότητας αλλά στην πραγματικότητα κάνετε κάτι άλλο. Μια άλλη

μέθοδο. Δηλαδή θα έρχονται άνθρωποι που ζητούν τη βοήθεια σας και σεις θα τους πλησι-

άζετε προσπαθώντας να καταλάβετε τι τους έχει συμβεί στη ζωή τους. Αντί να ξέρετε ότι

χάρη σ’αυτό που τους βοηθήσατε να βιώσουν εκείνοι θα μπορέσουν να κάνουν επαφή με

ένα άλλο πεδίο που θα τους δώσει απαντήσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείεται κάποια

στιγμή μέσα τους να πάρουν την πληροφορία ότι αυτό που τους συμβαίνει οφείλεται στο

παρελθόν τους, αλλά δεν είναι δική σας δουλειά να τους κατευθύνετε έτσι. Γιατί αφού κά-

νετε έτσι θα προσθέσετε άλλο ένα στρώμα περιπλοκότητας στη σκέψη τους.

Αυτή είναι η γνώμη μου.

Αυτό που λέω, και ακούστε με καλά, είναι ότι δεν λέω ότι δεν υπάρχει το παρελθόν

και γεγονότα σε αυτό που είναι αίτια των πραγμάτων που μας συμβαίνουν σήμερα. Απλώς

μιλάω για την συγκεκριμένη διαδικασία που χρησιμοποιούμε στον δικό μας διάλογο. ψάχ-

νουμε τις πληροφορίες που το άτομο δεν έχει ακόμα και που θα έρθουν στο μέλλον. Τις

περισσότερες φορές δεν έχουμε κάποια ιδέα για το ποια είναι η πληροφορία που λείπει

ακόμα. Αν κάποιος με ρώταγε, μετά την χθεσινή περιγραφή της Μαριέλλας, ποιά νομίζω ότι

θα ήταν η λύση που αντιστοιχούσε στο πρόβλημα της Μαριέλλας, δεν θα μπορούσα ποτέ

να το φανταστώ. Ίσως κάποιος άλλος θα μπορούσε να σκεφτεί ποια θα μπορούσε να ήταν

η λύση που θα ερχότανε αλλά εγώ δεν θα μπορούσα να το έχω σκεφτεί. Και σήμερα που το

άκουσα είναι τόσο προφανές που αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν να μην το είχα σκεφτεί.

Η πληροφορία δεν είναι πάντα μια αντιληπτική πληροφορία. Μπορεί να είναι μια

γνωσιακή πληροφορία. Πολλές φορές οι άνθρωποι δεν κατάλαβαν κάτι από τον τρόπο που

εργαζόμαστε. Οπότε χρειάζεται κι εσείς να ψάχνετε για το ποια είναι η παράσταση που έχει

κάνει το άτομο για τον τρόπο που εργαζόμαστε. Χρειάζεται να κατανοήσουμε για το ποια

είναι η παράσταση που έχει το άτομο για το πώς εργαζόμαστε σε αυτήν την μέθοδο και να

του δώσουμε τις πληροφορίες που του λείπουν. Π.χ. το 99% των ανθρώπων πιστεύουν πως

αν βρούμε τα αίτια για κάποιο πράγμα αυτό θα βελτιωθεί. Συνεδρία με συνεδρία εκνευρι-

ζόσαστε γιατί βλέπετε ότι ο άλλος προσπαθεί να βρει τα αίτια. Αυτό όμως συμβαίνει γιατί

δεν του εξηγήσατε τις αρχές αυτής της μεθόδου. Στο άτομο αυτό λείπει μια μεγάλη πληρο-

φορία. Χρειάζεται να του το εξηγήσουμε. Αν είναι δυνατόν να τον βοηθήσουμε να βιώσει

κάποια πράγματα. Αυτό δεν σημαίνει ότι επειδή θα του το εξηγήσετε θα σας πιστέψει κιό-

λας, γιατί σαφέστατα υπάρχουν άνθρωποι, ακόμη κι εδώ, που δεν πιστεύουν αυτά που λέω

εγώ. Τουλάχιστον αν τους το εξηγήσετε, τους έχετε δώσει μια ευκαιρία. Στη συνέχεια μπο-

ρείτε τουλάχιστον να το συζητήσετε. Μερικές φορές δεν είναι ότι το άλλο άτομο δεν θέλει

να σας ακολουθήσει όσο το ότι δεν γνωρίζει τίποτε γι αυτό.

Αυτή είναι λίγο πολύ η φιλοσοφία των τριών ερωτήσεων βάσης της πληροφοριακής

κατευθυντικότητας για τις οποίες σας έχω μιλήσει. Η πρώτη ερώτηση είναι, ποια πληροφο-

ρία λείπει, κι έτσι το άτομο έχει το πρόβλημα του. Το δεύτερο είναι, ποια παράσταση έχει

το άτομο, τι στιγμή που του λείπει η πληροφορία. Και το τρίτο ερώτημα είναι, ποια παιδα-

γωγική χρειάζεται να εφαρμόσω για να μπορέσει να προσλάβει την πληροφορία που του

λείπει.

Η «ελλείπουσα πληροφορία» είναι μια έκφραση-κλειδί στην πληροφοριακή κατευ-

θυντικότητα.

Αρχίζει να ξεκαθαρίζει το πράγμα;

Ακόμα και εγώ με τον τρόπο που το εξήγησα σήμερα, κατανόησα κάποια καινούρ-

για πράγματα.


_______________________________________________________________________________________________________


- Ένα μικρό σχόλιο. Το πρώτο ερώτημα από τα τρία μου φάνηκε λίγο παρακινδυ-

νευμένο. Ως θεραπευτής, μπορώ να γνωρίζω μια πληροφορία που λείπει από

τον θεραπευόμενο, την ώρα που αναδύεται στην συνείδηση μου μέσα από την

κοινή μας σχέση. Αλλά δεν μπορώ να γνωρίζω όλες τις πληροφορίες που του λε-

ίπουνε.

Sylvie: Είναι σημαντικό αυτό που διευκρινίζεις. Και βέβαια οι ελλείπουσες πληρο-

φορίες αναδύονται από την ατμόσφαιρα του αισθητού. Δεν μπορούμε να ξέρουμε ποια

είναι η ελλείπουσα πληροφορία πριν έρθουμε σε επαφή με το άτομο. Υπάρχουν μεγάλες

πληροφορίες χωρίς τις οποίες το άτομο δεν μπορεί παρά να έχει μόνο παραστάσεις. Το με-

γάλο κομμάτι που λείπει είναι προφανώς η εσωτερική κίνηση. Μπορείτε να εξηγήσετε ο-

λόκληρη τη μέθοδο με πολλές λεπτομέρειες σε έναν θεραπευόμενο αλλά αν δεν έχει αισ-

θανθεί μέσα στο σώμα του την κίνηση δεν είναι δυνατόν παρά να έχει μόνον παραστάσεις.

Θα μπορούσατε να του πείτε ότι πρόκειται για μια κίνηση χωρίς μετατόπιση που προσφέρει

ζέστη, αγάπη, βάζει σε κίνηση τις ακινησίες… αλλά ο άνθρωπος που δεν το βίωσε δεν μπο-

ρεί παρά να έχει παραστάσεις γι αυτό. Μόνο παραστάσεις. Οπότε η παιδαγωγική μας είναι

να τον κάνουμε να βιώσει την κίνηση. Δεν είναι κάτι περίπλοκο. Ή αν είναι ένας άνθρωπος

που δεν έχει καταφέρει ποτέ να μπει στον εαυτό του και δεν έχει μπορέσει ποτέ να αισ-

θανθεί ότι είναι δυνατόν να έχει μια διαφορετική σχέση με τον εαυτό του πέρα από αυτήν

που πάντα είχε, την στιγμή που τον βάζουμε να κάνει κίνηση σε βραδύτητα και ξαφνικά

βλέπει ότι για πρώτη φορά στη ζωή του υπάρχει χρόνος, ότι υπάρχει επαρκής χρόνος να

αισθανθεί τον εαυτό του, δημιουργούμε τις συνθήκες που θα τα επιτρέψουν όλα αυτά. Εκεί

ξέρουμε τι κάνουμε, έχουμε κάποιο στόχο. Μέσα από αυτήν την διαφορετική χρονικότητα

τον βοηθάμε να ζήσει μια ποιοτική σχέση με τον χρόνο και με τον εαυτό του. Χρειάζεται να

του μιλήσουμε, με ποιόν τρόπο μπορεί να κάνει αυτήν την μετάβαση και στην καθημερινή

του ζωή. Αλλιώς θα πάει σπίτι του και θα πει «α, τι ωραία που ήταν… χαλάρωσα…» Βέβαια

υπάρχουν κάποια άτομα που έχουν μια αυτογενή, αυθόρμητη κατανόηση του αισθητού

αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα κάνουν ποτέ τον συσχετισμό ότι υπάρχει ένας δια-

φορετικός τρόπος που μπορούν να ζήσουν ως προς τον χρόνο. Όλο το ενδιαφέρον του δια-

λόγου έγκειται στο ότι μέσω του διαλόγου μπορούμε να τους δώσουμε μία εικόνα εκ των

προτέρων για το τι είναι αυτό που σύντομα θα βιώσουν. Μετά ο διάλογος σε πραγματικό

χρόνο, όπου του λέμε «δες τώρα, καθώς κινείσαι, έχεις αρκετό χρόνο για να μπορέσεις να

αισθανθείς πώς γίνεται η κίνηση μέσα στο σώμα σου». Στη συνέχεια ο διάλογος μετά την

αμεσότητα, όπου είναι αδύνατον να υποκριθεί στον εαυτό του ότι δεν το βίωσε. Αυτό δεν

σημαίνει ότι η ζωή του πρόκειται να αλλάξει από την μία μέρα στην άλλη. Δίνουμε τις πλη-

ροφορίες, και είναι δικιά σας ευθύνη το άτομο να έχει τις πληροφορίες που του χρειάζονται

για να μπορέσει το άτομο να βγάλει κάτι από τις συναντήσεις σας. Μετά βέβαια το συζητά-

με μαζί του, ρωτάμε, αν του άρεσε αυτό… πώς είναι, το στρες κλπ. μετά είναι μια διεργασία

που κρατάει πολύ. Αλλά υπάρχουν και άνθρωποι που σας εκπλήσσουν επειδή αλλάζουν με

μεγάλη ταχύτητα. Αλλά υπάρχουν και άλλα άτομα που έχουν ανάγκη να κατανοήσουν πρώ-

τα. Άλλοι έχουν λιγότερο αυτήν την ανάγκη. Για κάποιους ανθρώπους αυτό που συμβαίνει

μέσα στο σώμα είναι μια αόρατη διεργασία η οποία τους αλλάζει σιγά-σιγά, ενώ άλλοι χρε-

ιάζεται οπωσδήποτε να περάσουν και από ένα στάδιο κατανόησης. Και άνθρωποι που αν

δεν έχουν κατανοήσει δεν πρόκειται να τους συμβεί τίποτε. Οπότε χρειάζεται επίσης να


_______________________________________________________________________________________________________


ξέρετε το προφίλ του κάθε ανθρώπου. Δεν χρειάζεται να σπάτε το κεφάλι σας για να κάνετε

το προφίλ του. Με την εμπειρία θα δείτε ότι είναι διαφορετικό από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Κάποιοι άνθρωποι θα ζητήσουν να τους δώσετε εξηγήσεις ενώ άλλοι δεν θα ζητήσουν κα-

μιά εξήγηση. Το ότι δεν ζητάνε δεν είναι επειδή δεν το έχουν ανάγκη. Ακόμα κι αυτοί οι άν-

θρωποι που από τη φύση τους έχουν μια τάση να αλλάξουν και να τα δεχτούνε όλα κι αυτοί

κάποια στιγμή αργά η γρήγορα θα πρέπει να κατανοήσουν αυτό που τους συμβαίνει. για

φανταστείτε πώς θα ήταν αν από το πρώτο μάθημα αυτής της εκπαίδευσης με την αγωγή

δια χειρός, την κίνηση κλπ αν δεν είχαμε ποτέ μιλήσει γι αυτά τα πράγματα. Χωρίς να σας

έχουμε δώσει ποτέ την ευκαιρία να εκφράσετε αυτά που αισθανόσαστε, χωρίς να κάνουμε

τους διαλόγους που κάνουμε μαζί. Αν δεν μιλάτε στους θεραπευόμενους σας είναι σαν αυ-

τό που μόλις παρουσίασα.

Ακόμα κι αν η πρόθεση των θεραπευόμενων σας δεν είναι η ίδια σε όλους, η κίνηση

είναι πάντα η ίδια για όλους.

Διάλειμμα.


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Να εγκατασταθείτε δύο-δύο στα κρεβάτια.

Αρχίστε να προετοιμάζετε την σιγή μέσα στον χώρο.

Δεν θα σας δώσω οδηγίες πώς να μιλήσετε με τον θεραπευόμενο σας. Θα είστε μό-

νοι σας.

Όταν νιώσετε ότι ο θεραπευόμενος σας υπάρχει ανάγκη ή να ξυπνήσει ή όταν νιώ-

σετε ότι συμβαίνει κάτι σημαντικό θα παρεμβαίνετε λεκτικά. Δεν θα πρέπει να περάσει κα-

μία σημαντική στιγμή στην οποία ο θεραπευόμενος να έχει την δυνατότητα να είναι αλλού

εκείνη την ώρα. Από καιρού εις καιρόν τον ρωτάτε αν νιώθει το ίδιο που νιώθετε κι εσείς.

Όπως επίσης να τον ρωτάτε αν νιώθει αυτό που νιώθετε κι εσείς και να σας περιγράψει αυ-

τό που νιώθει. Π.χ. μέχρι πού πάει η κίνηση κλπ. Η αίσθηση που έχει να κάνει με την αλλα-

γή της ψυχικής κατάστασης, όταν καταλαβαίνετε ότι υπάρχει κάτι τέτοιο, κάνετε επίσης

προτάσεις ή θέτετε ερωτήσεις. Δηλαδή οι θεραπευτές πρέπει να είστε σε νοητική εγρήγορ-

ση και να μην χανόσαστε μέσα στην κίνηση. Πρέπει μέχρι το τέλος της θεραπείας να έχετε

μιλήσει τουλάχιστον έξη φορές το ελάχιστο. Τα τελευταία 2 λεπτά μπορείτε να μιλήσετε και

τις έξη φορές μαζεμένες, αλλά είναι καλύτερο να το κάνετε σε όλη τη συνεδρία. Εδώ ο στό-

χος δεν είναι να θεραπεύσουμε τον άλλον, αλλά να τον κάνουμε να νιώσει ότι είναι πιο ση-

μαντικό το να το μοιραστείτε δια του λόγου αυτό που συμβαίνει και μετά θα κάνετε λεκτικό

διάλογο με αφορμή αυτό που έχει συμβεί. Καταλαβαίνετε ότι με τα ίδια εργαλεία, ανάλογα

με την πρόθεση που έχει κανείς μπορεί να συμβεί κάτι διαφορετικό.

Σήμερα σας προτείνω η πρόθεση σας να είναι να κάνετε τον άλλον να βιώσει μια

εμπειρία. Η οποία θα είναι μια νέα εμπειρία.

Στην αρχή θα καθοδηγήσω για να είμαστε συντονισμένοι.

Φέρτε τα χέρια σας στις ωμοπλάτες.

Και ο θεραπευόμενος επίσης πρέπει να έχει μια πρόθεση. Θα έχετε την πρόθεση ότι

πρόκειται να ζήσετε μια εμπειρία για την οποία θα μιλήσετε μετά.

Προς το παρόν υποδεχτείτε αυτό που έχετε τα χέρια σας. Αφήστε τον θεραπευόμε-

νο σας να τοποθετεί. Χαλαρώστε εντελώς.

Καταρχήν αρχίζει να δουλεύει κάτι ανάμεσα σε σας και τον θεραπευόμενο.

Ξέρετε από την αρχή αν το άτομο είναι μαζί σας ή όχι.

Ανεβαίνετε προς τα πάνω. Οδηγείστε το δέρμα. Να έχετε κατά νου ότι το δέρμα εί-

ναι ένα όργανο προστασίας.

Σημείο στήριξης στο δέρμα.

Θα μιλάτε με τον θεραπευόμενο όποτε θέλετε εσείς. Δεν θα σας λέω εγώ πότε.

Επιστροφή. Κατεβαίνουμε.

Μπείτε τώρα στο βάθος του δέρματος. Κανονικά θα έπρεπε να αρχίσετε να νιώθετε

τι προκαλεί αυτό που κάνετε στον θεραπευόμενο σας. Έχει αγγιχτεί καθόλου ή όχι;

Σημείο στήριξης, κάτω.

Αφήστε να έρθει όλη η μάζα στα χέρια σας.

Επίσης οι θεραπευόμενοι αν νιώθετε ότι κάτι δεν πάει καλά το λέτε αμέσως.

Περιμένετε. Ακόμα δεν έχει εκδηλωθεί ο ψυχοτόνος.

Ξανανεβαίνουμε.

Παρατηρήστε αν έχετε μαζί σας (…) Πού βρισκόμαστε σε σχέση με την συνολικότη-

τα.


_______________________________________________________________________________________________________


Στο σημείο στήριξης προσπαθήστε να δείτε τι αφορά την τονική ένταση.

Το αριστερό χέρι το κρατάτε σε σημείο στήριξης και κατεβάζετε το δεξί. Μη βάζετε

δύναμη. Αφεθείτε στην αντίθετη κίνηση.

Τώρα κάνετε με τα χέρια σας μια πρόταση στο άτομο. Με ποιο τρόπο θα ανταποκ-

ριθεί; Θα είναι μια ντροπαλή απάντηση; Μια μαζική απάντηση; Από το βάθος του όντος ή

από την επιφάνεια;

Επιστροφή.

Δείτε αν στην επιστροφή το άτομο σάς επιτρέπει να διεισδύσετε πιο βαθιά ή όχι.

Περιμένετε.

Επιστροφή.

Μην μιλάτε ακατάπαυστα. Σεβαστείτε τη σιωπή και αφήστε τον εαυτό σας να έχει

έμπνευση πριν μιλήσει.

Στο επόμενο σημείο στήριξης θα ξεκινήσετε ελεύθερη κίνηση.

Συνεχίστε για λίγο μόνοι σας.

Προσπαθήστε τώρα να νιώσετε την κίνηση στο δικό σας σώμα.

Επαναφορά στο ουδέτερο σημείο.

Τώρα πιάνετε τους βραχίονες.

Προς το παρόν σταματήστε οποιαδήποτε συνομιλία. Αυτό που είναι επείγον είναι

να μπορέσουμε να συντονιστούμε στην ίδια κίνηση πράγμα που δεν συμβαίνει. Είναι κά-

ποιοι που κάνουν το δικό τους και δεν αφήνονται καθόλου σε αυτό που συμβαίνει. δεν ισ-

χύει για όλους αυτό που λέω.

Οδηγήστε τους βραχίονες προς το μέρος σας. Υποχωρεί ο θεραπευτής την πλάτη

του. Ανεβάζετε τους βραχίονες.

Περιμένετε και αφήστε τον ψυχοτόνο να έρθει στους ώμους. Υποδεχτείτε τον ψυχο-

τόνο στο σώμα σας.

Κατεβάζουμε τους βραχίονες με ένα γλίστρημα όλου του σώματος. το γλίστρημα

συνεχίζει μέσα σε μία συνεχόμενη βραδύτητα. Ολόκληρο το σώμα των θεραπευτών γλισ-

τράει εμπρός. Μέχρι στιγμής κάποιοι κάνουν το αντίθετο. Δεν είναι πολύ σοβαρό αλλά να

έχετε συνείδηση ότι δεν γλιστράτε αλλά σπρώχνετε.

Επιστροφή.

Οδηγήστε και τα οστά. Το εσωτερικό των οστών. Τα οστά του βραχίονα του θερα-

πευόμενου πρέπει να γλιστρήσουν μέσα στο δικό σας μπράτσο.

Σημείο στήριξης.

Νιώστε ότι αυτό που κάνετε αφορά και τους σπονδύλους.

Μπορείτε να του μιλάτε αν τον νιώσετε ότι κοιμάται.

Νιώστε μέχρι ποιόν σπόνδυλο φτάνει η απόκριση του ψυχοτόνου. Φτάνει ως το

κρανίο;

Κατεβάζετε το δεξί χέρι.

Νιώστε ότι ολόκληρη η δεξιά πλευρά κατεβαίνει.

Η δεξιά μεριά του εγκεφάλου κατεβαίνει κι αυτή επίσης. Καμιά φορά όχι ακόμα

γιατί υπάρχει μια απόσταση ανάμεσα στο κεφάλι και το υπόλοιπο σώμα.

Περιμένετε να δείτε αν ο ψυχοτόνος θα φτάσει ως το κεφάλι.

Κανονικά πρέπει να το νιώσετε και στο δικό σας κεφάλι.


_______________________________________________________________________________________________________


Επιστροφή.

Τώρα κανονικά νιώθετε το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου να ανεβαίνει και το α-

ριστερό να κατεβαίνει. Να είστε πολύ γραμμικοί στην κίνηση σας. Τα μάτια κάνουν κι αυτά

αντίθετη κίνηση;

Αφήστε τον ψυχοτόνο να φτάσει ως μέσα στο κρανίο.

Όταν ερχόμαστε να σας βοηθήσουμε να αφηνόσαστε.

Επιστροφή.

Τώρα νιώστε σαν το άτομο να κλίνει προς (…) και με το αριστερό χέρι κάνετε πλάγια

κίνηση προς τα δεξιά.

Αυτό που αντιστοιχεί στην γραμμική κίνηση που συνδέεται με μια πλάγια κλίση. Ως

πού αυτή η κλίση επανατοποθετεί το σώμα στον άξονα; Όταν νιώθετε ότι ο θεραπευόμενος

σας απλώνεται, χαλαρώστε.

Επιστροφή.

Όταν έχετε έναν θεραπευόμενο σε κίνηση να είστε πολύ μαλακοί.

Αποσυνδέστε τους βραχίονες. Τώρα και οι πνεύμονες κάνουν αντίθετη κίνηση. Ένας

πνεύμονας ανεβαίνει μέχρι τον εγκέφαλο και ο άλλος κατεβαίνει μέχρι τα πόδια.

Κινήστε το σώμα σας οι θεραπευτές. Πολύ μαλακά, σαν να έχετε ένα μωρό ανάμε-

σα στα χέρια σας. Μερικοί είστε πολύ βίαιοι.

Πρέπει να καταλάβετε ότι κίνηση δεν σημαίνει να κινούμε το σώμα. Την κίνηση κι-

νούμε.

Αν δεν νιώθετε το δικό σας σώμα σε κίνηση πώς θέλετε να κάνετε αγωγή στον άλ-

λον; Απλώς κάνετε γυμναστική.

Τώρα κάνετε ότι νιώθει ο καθένας.

Αρχίστε τώρα να έχετε κίνηση περιστροφής.

Περιμένετε τον ψυχοτόνο. Αλλιώς δεν θα υπάρχει ψυχική μεταμόρφωση.

Επαναφορά στο ουδέτερο σημείο.

Θα γίνει έσω στροφή μέχρι τον μυελό των οστών.

Όταν το νιώσετε αυτό μπορείτε να αρχίσετε να μιλάτε λίγο. Αρχίζουμε να ενοποι-

ούμαστε. Νιώστε ολόκληρο το σώμα σας να λιώνει μέσα σε μια κίνηση σύγκλισης μέχρι το

κεφάλι σας. Πρέπει να νιώθετε μέχρι και τον εγκέφαλο σας να λιώνει σε μία κίνηση σύγκλι-

σης.

Περιμένετε τη στιγμή που το σώμα έχει όρεξη να απελευθερωθεί. Μπορείτε να ρω-

τήσετε τον θεραπευόμενο σας ποια είναι η στιγμή που αισθάνεται ότι φεύγει προς την αν-

τίθετη κατεύθυνση.

Νιώστε ότι δεν ανοίγετε μόνο τα μπράτσα. Κάνετε κάποιον να βιώσει το άνοιγμα.

Μπορείτε να θέσετε το ερώτημα: τι σου κάνει αυτό το άνοιγμα; Σου αρέσει;

Επιστροφή.

Νιώστε ότι αυτή η κίνηση γίνεται φιλικά ανάμεσα στους δύο σας.

Στο επόμενο σημείο στήριξης προσπαθήστε οι θεραπευτές να βάλετε τον εαυτό σας

σε σημείο στήριξης. δηλαδή ένα σημείο στήριξης κοινό ανάμεσα σε δύο σώματα που βρίσ-

κονται σε ένταση. Περιμένετε μέχρι να βρείτε και στα δύο σώματα την συναίνεση. Περιμέ-

νετε τη στιγμή που θα γίνει το λιώσιμο συγχρόνως και στους δύο. Το λιώσιμο προκαλεί ένα

άνοιγμα. Δηλαδή στην πραγματικότητα λιώνουμε ανοίγοντας.

Προσπαθήστε να βρείτε την ευτυχία των οστών. Των οστών που απελευθερώνονται

από τις περιπλοκές τους. Κυλάνε στο σώμα σας και σας οδηγούν σε κίνηση. Αφήστε τα χέ-


_______________________________________________________________________________________________________


ρια σας να σας οδηγήσουν σε κίνηση. Και τον θώρακα σας. Δεν χρειάζεται καμία δύναμη

για να το ακολουθείστε αυτό. αλλά και η πλάτη δεν χρειάζεται να είναι σφιγμένη.

Συνεχίστε.

Μην ανησυχείτε. Όταν σας μαλώνω σημαίνει ότι συνεχίζει να υπάρχει κάποια ακι-

νησία. Συνολικά.

Αρχίζει να μοιάζει με κάτι.

Η ιδανική αίσθηση είναι όταν δεν ξέρετε ποιος ξεκινάει την κίνηση.

Υπάρχουν κάποιες στιγμές που η κίνηση είναι από κοινού και στιγμές που σας οδη-

γεί ο θεραπευόμενος.

Τώρα πιάνουμε το διάφραγμα.

Το διάφραγμα είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί ερχόμαστε σε επαφή με τους σπονδύ-

λους μέσω των πλευρών. Οι πνεύμονες και η καρδιά ακουμπάνε πάνω στο διάφραγμα. Α-

φορά όλο το πεπτικό σύστημα. Αυτό το διάφραγμα είναι λοιπόν ένα σταυροδρόμι πολύ

σημαντικό. Είναι το αναπνευστικό όργανο του ανθρώπου. Προς το παρόν να είστε συνειδη-

τοί ότι έχει πολύ μεγάλη σημασία το διάφραγμα.

Πολύ μαλακά ανεβάστε το διάφραγμα προς εσάς.

Στο σημείο στήριξης περιμένετε το διάφραγμα.

Κοιτάξτε τι είναι αυτό που μπαίνει σε ένταση. σκεφτείτε τα οστά, τις πλευρές.

Ξανακατεβαίνετε. Σαν να θέλετε να κατεβείτε ως τις προσφύσεις του διαφράγματος

στους οσφυϊκούς και οδηγείτε συγχρόνως την εν τω βάθει αξονική fascia, τον υπεζωκότα,

τον φάρυγγα. Διεισδύετε στο κάτω μέρος τραβώντας το επάνω.


Σκεφτείτε όλα σας τα δάχτυλα που πρέπει να είναι όλα παρόντα.

Έχετε την αίσθηση ότι η ψυχική κατάσταση του θεραπευόμενου από σημείο στήρι-

ξης σε σημείο στήριξης αλλάζει;

Σκεφτείτε τον ψυχοτόνο.

Καμιά φορά αρκεί να τον σκεφτείτε και έρχεται. Καμιά φορά έχετε την εντύπωση

ότι βλέπετε το διάφραγμα να συγκροτείται.

Το λιώσιμο, κατά γενικό κανόνα, σας οδηγεί προς τα πάνω.

Όταν νιώθετε το λιώσιμο ανεβείτε με το σώμα σας στην κατεύθυνση που υποδεικ-

νύει.

Ο θεραπευόμενος έχει ανάγκη να του δοθεί χώρος. Προσφέρετε τον.

Να είστε πολύ σταθεροί. Περιμένετε τον ψυχοτόνο που θα διαλύσει μια ακινησία.

Κάποια στιγμή μπορεί να νιώσετε κάτι σαν συγκίνηση να έρχεται μέσα στο σώμα σας. Είναι

η συγκίνηση του αισθητού που διεισδύει στην ύλη. Που διεισδύει σε μια περιοχή ακινησί-

ας.

Και τώρα επιστρέφοντας αφεθείτε να βουτήξετε. Οι άκρες των δαχτύλων σας επί-

σης βυθίζονται στο εσωτερικό του σώματος σαν να θέλετε να βουτήξετε μέσα στην κοιλιά,

στα έντερα. Μπείτε μέσα στα έντερα. Σας προσφέρονται δίοδοι. Καμιά φορά έχει κανείς

την εντύπωση ότι διεισδύει στο άπειρο. Είναι εξίσου πολύ χώρος. Τόσο μέσα όσο και έξω.

Αφεθείτε να διεισδύσετε εφόσον νιώθετε ότι γλιστράει. Είναι ένας συγκινησιακός κόσμος η

κοιλιά. Αφήστε τις συγκινήσεις να τεθούν σε κίνηση και διεισδύστε μέσω του αισθητού.

Είναι σαν τα έντερα τώρα να γλιστράνε μέσα από τα χέρια σας. Αφήστε τα να γλισ-

τρήσουν ως το σώμα σας.


_______________________________________________________________________________________________________


Και την ίδια στιγμή ανεβαίνετε. Και τα τραβάτε τα έντερα. Αυτά ανεβαίνουν από

μόνα τους αλλά κι εσείς συγχρόνως τα τραβάτε.

Τραβήξτε και άλλο και αφεθείτε να γλιστρήσετε κι εσείς. Κάντε ένα πολύ σταθερό

σημείο στήριξης σαν να μπαίνετε μέσα στο στομάχι και στο συκώτι. Αφήστε το συκώτι και

το στομάχι να γλιστρήσουν στα χέρια σας. Ο ψυχοτόνος του ήπατος και του στομάχου. Έρ-

χεται τώρα. Περιμένετε να γίνει συμμετρικό. Προσαρμόστε την πίεση σας με τέτοιο τρόπο

ώστε να φέρετε μια συμμετρία στο εσωτερικό. Έχετε μικροκινήσεις προσαρμογής.

Αφεθείτε να ανοίξετε. Αφήστε τον θώρακα να ανοίξει. Αφήστε τον να ανοίξει και

ανοιχτείτε κι εσείς συγχρόνως. Είναι μία και μοναδική η οποία επεκτείνεται. Με υπομονή

να περιμένετε την επιστροφή.

Ξανακατεβαίνουμε.

Τελειώστε αυτό που κάνετε.

Ξεκινήστε για πολύ λίγο μια ελεύθερη κίνηση. Δύο-τρεις διαδρομές.

Προσπαθήστε να μην συνθλίβετε το κρανίο του θεραπευόμενου με το στήθος σας.

Επιστροφή στο ουδέτερο.

Σηκώνεστε όρθιοι.

Τώρα θα πιάσετε τους δύο μηρούς.

Αγγίξτε τους μηρούς και τους δύο.

Έσω στροφή.

Στην αρχή κινείτε τους μυς τρυφερά. Τρυφερά αλλά μέχρι τέλους. Μην χάνετε ποτέ

από τον νου σας ότι δεν είναι μόνον μυς αυτό που κινείτε αλλά είναι το σώμα κάποιου. πε-

ριμένετε τον ψυχοτόνο.

Πολλές φορές το γεγονός ότι δεν είστε συγκεντρωμένοι σε όλες τις άκρες των δαχ-

τύλων σας και δεν είναι παρόντα όλα, κάνει να μην έρχεται ο ψυχοτόνος. Και επίσης να υ-

πάρχει μια σταθερότητα της συνείδησης σας. Συνήθως όταν αγγίζουμε τους μηρούς δου-

λεύει επίσης η κοιλιά. Και συνεχίζουμε επομένως την δουλειά που κάναμε στην κοιλιά με

έναν διαφορετικό τρόπο.


Άνοιγμα. Έξω στροφή.

Σκεφτείτε τι συμβαίνει στο επίπεδο των ισχίων. Στο επίπεδο των μυών της λεκάνης

και τους μικρούς μυς της λεκάνης. Είναι πολλοί εσωτερικοί μύες που επηρεάζονται από κά-

θε είδους συγκρούσεις. Περιμένετε να δουλέψει το πράγμα σε όλη την πυελική περιοχή.

Περιμένετε ώστε το περίνεο να τεθεί σε ένταση. όταν λιώσει κάτι στο περίνεο τότε έχετε

την επιστροφή.

Είναι σαν διεισδύετε στην μικρή πύελο με αυτήν την έσω στροφή.

Στην έσω στροφή κάνουμε σημείο στήριξης πολύ σταθερό. Αφήστε να δουλέψουν

μέχρι και τα γεννητικά όργανα. Επίσης και αυτά τα όργανα ξέρουν τι σημαίνει να βρεθούν

μέσα στην κίνηση. Την ενέργεια της καρδιάς.


Αρχίζει να γίνεται μια επανατοποθέτηση στον άξονα στο επίπεδο των αρθρώσεων.

Μέχρι τους οσφυϊκούς. Συνεχίστε να είστε σταθεροί για να συνεχίσει αυτή η τοποθέτηση

στον άξονα. Στην λεκάνη.

Και τώρα πάλι άνοιγμα. Σε μια νέα απελευθέρωση ενδοπυελική.

Αφεθείτε να ανοίξετε.


_______________________________________________________________________________________________________


Το άτομο επωφελείται από αυτήν την αίσθηση ελευθερίας. Καμιά φορά νιώθει ότι

ανοίγει στην αιωνιότητα. Δεν σταματά η κίνηση στο επίπεδο του σώματος. Αφήστε το να

συνεχίσει στο σώμα σας και έξω από αυτό.

Τώρα έχετε την ενέργεια της καρδιάς που κατεβαίνει στα γεννητικά όργανα.

Στην επιστροφή νιώστε πόσο λεπτή είναι αυτή η επιστροφή.

Κάντε τώρα ένα σημείο στήριξης, η επανατοποθέτηση στον άξονα και η συνολικό-

τητα να έρθουν στο ίδιο επίπεδο. Δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτε. Η κίνηση από μόνη της

αποκρίνεται. Να είστε ανάλαφροι. Ένα μέρος του σώματος σας ακολουθεί τον τρόπο που η

κίνηση αποκρίνεται στο σώμα.

Τώρα θα πάτε στην άλλη άκρη του τραπεζιού και θα έχετε τις φτέρνες στα χέρι σας.

Βγάλετε τα μαξιλάρια κάτω από τα γόνατα.

Τώρα ακριβώς όπως κάνατε με τις ωμοπλάτες, αφήνετε τις φτέρνες να ακουμπήσο-

υν στα χέρια σας.

Περιμένετε το οστό. Περιμένετε την φτέρνα.

Είναι πιθανόν ένα δάχτυλο να είναι σε μια αρτηρία και νιώθετε τον παλμό.

Τραβάτε μαλακά τα πόδια προς το μέρος σας. Με τις άκρες των δαχτύλων πολύ πα-

ρούσες. Σκεφτείτε τους γαστροκνήμιους. Αφήστε τους να βρουν την τονική ένταση. Υπάρχει

επίσης ψυχισμός στους γαστροκνήμιους.


Σκεφτείτε τώρα το πίσω μέρος του γόνατος και περιμένετε να χαλαρώσει.

Επιστροφή.

Σκεφτείτε τον αστράγαλο που γλιστρά στην άλλη κατεύθυνση.

Κάντε ένα σημείο στήριξης στο αρτηριακό σύστημα. Έτσι κι αλλιώς στην περιοχή

υπάρχουν πολλές αρτηρίες, μεγάλες, μικρές. Μην πιέζετε πολύ με τα δάχτυλα σας αλλά

αφήστε να νιώστε τους παλμούς στην άκρη των δαχτύλων. Και αφήστε αυτό το αρτηριακό

σημείο στήριξης στο κάτω μέρος να ενοποιήσει τον παλμό του με τις αρτηρίες κάτω από τα

γόνατα. Αν είστε σταθεροί αυτό θα γίνει μόνο του.

Αφήστε κι άλλο τα πόδια να αφεθούν στα χέρια σας.

Τώρα υποχωρείτε προς τα πίσω με τον δεξί βραχίονα.

Ξυπνήστε τον θεραπευόμενο σας αν κοιμάται.

Δείτε μέχρι ποιο σημείο ο ψυχοτόνος εισχωρεί στην γάμπα.

Κανονικά πρέπει να πηγαίνει πιο μακριά από την γάμπα.

Περιμένετε ακόμη. Δεν έχει φτάσει ακόμα στο τέλος του το σημείο στήριξης.

Επιστροφή.

Σπρώχνετε την μία φτέρνα και τραβάτε την άλλη. Τραβάτε καλά, όλη την γάμπα και

το γόνατο.

Καμιά φορά, αν κατά την διάρκεια του σημείου στήριξης, η επανατοποθέτηση στον

άξονα παίρνει και μία πλάγια κίνηση, ακολουθήστε την. Να ακολουθείτε τις κινήσεις που

σας δίνονται και που έχουν σχέση με την επανατοποθέτηση. Στην πραγματικότητα είναι

τοποθετήσεις στον άξονα που αφορούν σε ολόκληρο το σώμα και όχι μόνο στα πόδια. Σε

κάθε σημείο στήριξης περιμένετε μια καινούργια προσαρμογή στον άξονα. Μπορεί να έχετε

μία παράταση του ψυχοτόνου αλλά όχι αναγκαστικά για πολύ χρόνο.

Όταν τελειώσετε από αυτό που κάνετε επανέρχεστε στο ουδέτερο σημείο.

Κάνετε μόνο ένα σημείο στήριξης επαφής. Αφήστε το άτομο να τελειώσει αναδιορ-

γανώνοντας τον εαυτό του γύρω από εσάς και σε σας.


_______________________________________________________________________________________________________


Αφεθείτε. Αν υπάρχουν μικρές κινήσεις μπορείτε να τις ακολουθήσετε. Μικρές κι-

νήσεις αναπροσαρμογής, αλλά αυτήν την στιγμή η παραμικρή κίνηση έχει πολύ μεγάλη ε-

πίδραση.

Πολύ καλά.

Μπορείτε να σταματήσετε.

Αφήστε λίγα λεπτά στον θεραπευόμενο για να ξεκουραστεί και θα κάνετε λεκτικό

διάλογο, αλλά θα σας πω πώς.

Καθίστε και οι δύο σε καρέκλες.

Ο θεραπευτής παίρνει ένα τετράδιο.

Πρώτα θα κάνετε την μη κατευθυντική φάση. Όπως χθες, σε πρώτο χρόνο, θα ζητή-

σετε από τον θεραπευόμενο να σας πει τι ήταν σημαντικό γι αυτόν.

Όχι για πολύ ώρα.

Θα κρατάτε σημειώσεις. Ήδη παίρνοντας τις σημειώσεις θα αντιληφθείτε πιο είναι

το σημαντικό στοιχείο που θα χρησιμεύσει στη συζήτηση σας μετά.

Όταν θα αρχίσετε να μιλάτε με τον θεραπευόμενο σας θα αρχίσετε να αναδιατυπώ-

νετε αυτά που σας είπε ταξινομώντας τα με διαφορετικό τρόπο. Π.χ. στο οργανικό επίπεδο

μου είπες αυτό… αν υπήρχε μια ένταση κάπου… αν είχε πόνους… αν είχε μια διάταση σε

κάποια σημεία. Όλα αυτά, χοντρικά, είναι αυτά που έχουν σχέση με το σωματικό επίπεδο.

Στη συνέχεια θα κάνετε μια μικρή ανασκόπηση σε ότι αφορά το ψυχικό επίπεδο.

Π.χ. «στο ψυχικό επίπεδο μου είπες ότι ένιωθες λίγο θλιμμένος, μετά μου είπες ότι ήσουν

λίγο πιο χαρούμενος…» θα αναδιατυπώσετε ότι σας είπε, που αφορά στο ψυχικό επίπεδο

αλλά ταξινομώντας το.

Στο τέλος θα πάρετε την αντίληψη του αισθητού και τις παραμέτρους της κίνησης.

Ονομάζω παραμέτρους της κίνησης όλες τις παραμέτρους της εξελικτικής σπείρας.

Μπορούμε να κάνουμε και άλλες κατηγορίες αλλά είναι ήδη αρκετά αυτά. Καμιά

φορά κάποιο άτομο δεν νιώθει καν την διαφορά ανάμεσα στο σωματικό αίσθημα και στη

σκέψη του.

Αυτά που λέμε τώρα είναι σε πρώτο χρόνο όπου κάνουμε ταξινόμηση αυτών που

σας είπε ο θεραπευόμενος. Μετά αρχίζετε να του βάζετε ερωτήματα σε σχέση με αυτά που

σας είπε αλλά εντοπίζοντας τα σημαντικά. Π.χ. «μου είπες αυτό… αλλά μπορείς να μου το

περιγράψεις λίγο πιο συγκεκριμένα; Ήταν ποιο πολύ έτσι… ή ήταν κάτι άλλο; Τι σου προκα-

λεί αυτό που μόλις είπες;» Σιγά-σιγά θα αρχίσετε να κάνετε συνδέσεις με την καθημερινή

ζωή. Τώρα κάνουμε εκπαίδευση αλλά είναι αυτονόητο ότι όταν είστε με έναν θεραπευόμε-

νο δεν θα τα κάνετε όλα αυτά κάθε φορά. Πιθανόν να κάνετε ένα μέρος από αυτά.

Έχετε μισή ώρα γι αυτήν την δουλειά. Στη συνέχεια θα τα συζητήσουμε μαζί.


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Περάσατε καλά;

Υπάρχει κάποιος που θέλει να αφηγηθεί μια ενδιαφέρουσα συζήτηση;

- Όχι έντονα φαινόμενα. Αλλά ενδιαφέρουσες επιγνώσεις οι οποίες βγήκαν από

τον διάλογο με τον Σπύρο και σχετίζονται με το θέμα του σεμιναρίου. Την παι-

δαγωγική προσέγγιση μέσα και από τον λεκτικό διάλογο. Δεν θα διαβάσω τις

λεπτομέρειες. Θα πω κάποια στοιχεία και τα συμπεράσματα. Ο Σπύρος είχε μία

απόσταση μεταξύ του κορμού και των άκρων το οποίο ήταν εμφανές και κατά

την διάρκεια της συνοδεία και το αντιλαμβανόταν και ο ίδιος. Από την επαφή με

τις δύο αυτές διαφορετικές περιοχές βγήκαν κάποια διαφορετικά συμπεράσμα-

τα. Στις τρεις πρώτες λαβές, σύμφωνα με τον Σπύρο, είχαμε σωματικές εμπειρί-

ες και του αισθητού. Θερμότητα, βάθος, συνολικότητα, μέχρις ένα βαθμό, τα

οποία όμως παρότι και με κάποιες υποδείξεις μου συνδεθήκανε, ωστόσο σε κα-

μία φάση αυτών των τριών λαβών δεν αισθάνθηκε να αγγίζεται συγκινησιακά,

ούτε βρήκε νόημα σε αυτό που συνέβαινε. Μάλιστα όταν στην εμπλοκή όλης

της σπονδυλικής στήλης στην κίνηση το ένιωσε και αισθάνθηκε μια έντονη ελε-

υθερία, δεν ήξερε τι να την κάνει. Κι αυτό που βγήκε μέσα από τον διάλογο μας,

καταρχήν, ήταν ότι είχε ανάγκη περισσότερη λεκτική συνοδεία από εμένα. Κα-

ταρχήν για να μην χάνεται… και για να μπαίνει προσοχή πιο σταθερά στο σώμα,

αλλά έχω κι ένα άλλο συμπέρασμα, δικό μου, που έχει να κάνει με την δική μου

δουλειά. Δεν θέλω να το γενικεύσω, να πω: έτσι είμαι, έτσι δουλεύω, αλλά μου

φέρνει μία αναφορά, όλα αυτά που άκουσα από τον Σπύρο, βρίσκω μια αναφο-

ρά στην εργασία που κάνω. Διαπιστώνω μια απουσία επαφής το οποίο είναι ένα

θέμα που το κρατάω.

Sylvie: Επαφής, ανάμεσα σε ποια πράγματα;

- Στην παρουσία του θεραπευτή και στο αίσθημα ύπαρξης του συνοδευόμενου το

οποίο δεν αγγίξαμε.

- Ρώτησε η Sylvie αν το αίσθημα ύπαρξης που δεν μου βγήκε στην θεραπεία εί-

ναι σημαντικό για μένα. Λέω ναι, βγήκε, αλλά είναι ένα σημαντικό θέμα για τον

Δημήτρη και όχι για μένα σε αυτήν την συγκεκριμένη θεραπεία.

- Το θέμα που βγήκε δεν είναι ότι ο Σπύρος δεν έχει κανένα αίσθημα ύπαρξης,

αλλά ότι η θεραπεία μας δεν άγγιξε ένα αίσθημα ύπαρξης.

Sylvie: Αυτή είναι μια σημαντική διαφορά.

- Αυτό είναι ένα θέμα για μένα και πιο ειδικά σε σχέση με το θέμα του σεμιναρί-

ου χρειαζόταν περισσότερη λεκτική παρουσία στην πρώτη φάση. Στο δεύτερο

κομμάτι της θεραπείας…

Sylvie: Σε ποια στιγμή ήθελες να μιλήσεις περισσότερο;

- Την στιγμή που χανόμουνα ή δεν εύρισκα ένα καλό σημείο αναφοράς μέσα στον

εαυτό μου. Είχα και κάποια δυσκολία απλώς να ακούσω τις οδηγίες της Sylvie.


_______________________________________________________________________________________________________


Άκουγα περισσότερο τις οδηγίες της και λιγότερο τις οδηγίες του Δημήτρη. Είναι

μια λεπτομέρεια…

Sylvie: Αντίθετα το σημαντικό πράγμα είναι ότι είχες ανάγκη για λεκτική συνοδεία

για να μπορέσεις να βρεις σημεία αναφοράς στο σώμα.

- Για να μπορώ να είμαι πιο παρών και με ακριβή τρόπο στο σώμα μου.

Sylvie: Μπορείς να μας δώσεις ένα παράδειγμα; Τι θα προτιμούσε να σου είχε πει;

- Προσπάθησε να το πει αλλά δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή… ο τόπος… Την στιγ-

μή που αισθάνομαι την κίνηση μέσα μου. Π.χ. όταν η κίνηση έρχεται μέσα μου

να μου πει: άσε την κίνηση να έρθει από… ένα συγκεκριμένο σημείο… τον πνεύ-

μονα… την καρδιά…

Sylvie: Αυτό που θα σου άρεσε περισσότερο θα ήταν να σου μιλήσει για τα πράγ-

ματα που δεν μπορούσες να αισθανθείς μόνος σου;

- Είχα δυσκολία με αυτό που συνέβαινε σήμερα. Δεν ξέρω για ποιόν λόγο. Με ε-

ξέπληξε ότι κατά την διάρκεια του διαλογισμού που ήταν πολύ καλά για μένα

και τώρα πιο χαμηλά. Το αίσθημα ελευθερίας που είχα στον διαλογισμό και τώ-

ρα… πού είναι αυτό; Τι κάνω;

Sylvie: Ήταν εκεί το αίσθημα της ελευθερίας; Κατά την διάρκεια της θεραπείας α-

ναρωτιόσουν γι αυτό το αίσθημα ή γενικά στη ζωή σου;

- Στη διάρκεια της θεραπείας.

Sylvie: Τι άλλο θα μπορούσε να είχε γίνει κατά την διάρκεια της θεραπείας; προσ-

παθείς να πεις ότι δεν ήσουν πια σε επαφή με το αίσθημα ελευθερίας κατά την διάρκεια

της συνεδρίας;

- Το αίσθημα ελευθερίας δεν ήταν το ίδιο δυνατό. Αυτό που με εξέπληξε ακόμα

περισσότερο ήταν ότι το αίσθημα που είχα ήταν πολύ λίγο, πολύ μικρό. Ένα α-

ίσθημα βάθους πολύ αόριστο… Ήταν όλα συγκεχυμένα και μικρά.

Sylvie: Και ποια νομίζεις ότι ήταν η αιτία;

- Ίσως επειδή είχα χτυπήσει το κεφάλι μου στο τζάμι αρκετά δυνατά και δεν μπο-

ρούσα να είμαι σε επαφή. Ίσως η ποιότητα παρουσίας του Δημήτρη δεν ήταν

αυτό ακριβώς που χρειαζόμουν. Αυτή που θα έπρεπε να είναι. Λαμβάνοντας

υπόψη όμως ότι είχα αισθανθεί ελεύθερος και είχα εμπιστοσύνη στον Δημήτρη,

γιατί συνέβη αυτό; Αυτό με εξέπληξε και με τάραξε.

Sylvie: Χτύπησες πολύ το κεφάλι σου;


_______________________________________________________________________________________________________


- Το συνηθίζω να χτυπάω το κεφάλι μου!

Sylvie: πρέπει να ξέρουμε ότι το αίσθημα ελευθερίας συνδέεται οπωσδήποτε με

ένα σώμα που κερδίζει πράγματα μέσα από την κίνηση. Δεν λέω ότι αυτό είναι η εξήγηση.

Αλλά θα μπορούσε όμως, το γεγονός ότι χτύπησε το κεφάλι του, να είναι η αιτία γιατί το

κρανίο είναι ένας τόπος πολύ ευαίσθητος. Δεν ξέρω αν έχετε επίγνωση του πόσο σημαντική

είναι η ελευθερία του κρανίου. Δεν λέω ότι αυτό ήταν σίγουρα η αιτία, αλλά μερικές φορές

το τι συμβαίνει στο κρανίο είναι πολύ σημαντικό γιατί όταν είναι σφιγμένο το κρανίο μπο-

ρεί να είναι σφιγμένο ολόκληρο το σώμα. Είναι μια πραγματικότητα αυτό.

Αλλά ποια ήταν η δικιά σου πραγματικότητα σε αυτήν θεραπεία, δεν μπορώ να το

γνωρίζω.

- Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν πόσο μεγάλη ήταν η διαφορά

ανάμεσα στον διαλογισμό και την θεραπεία.

Sylvie: Σίγουρα. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα από δύο πράγματα. Το ένα είναι

ότι ή το χτύπημα του κεφαλιού ή η παρουσία της θεραπείας ή εν πάση περιπτώσει κάτι ε-

ξωτερικό. Το δεύτερο είναι ότι μερικές φορές όταν έχουμε έναν πολύ δυνατό διαλογισμό

αντιδρά το σώμα και αρχίζει να προστατεύεται απέναντι σε αυτό που απελευθερώνεται.

Ρωτάει ο οργανισμός: τι θα την κάνω τώρα αυτήν την ελευθερία; Όταν αισθανόμαστε τόσο

ελεύθεροι ένα μέρος του οργανισμού μας λέει: πώς θα μπορέσω να ζήσω με τόση ελευθε-

ρία; Θα θέλαμε να είμαστε ελεύθεροι αλλά όταν νιώσουμε την ελευθερία δεν είναι το ίδιο

πράγμα. Σαν ένα πουλί που φεύγει από το κλουβί. Όταν σε έναν διαλογισμό συμβαίνει μια

τόσο μεγάλη απελευθέρωση, μπορεί μετά να συμβεί μια αντίδραση. Βέβαια αντίθετα με

αυτό που νομίζουμε, η ελευθερία δεν είναι τόσο εύκολο να την ζήσουμε, όσο νομίζουμε.

Δεν λέω ότι αυτό είναι που σου συνέβη. Για να είμαι ειλικρινής, δεν γνωρίζω.

- Να προσθέσω μια πληροφορία ακόμα; Δεν είναι τελείως άσχετο με την κατάσ-

ταση που πραγματευόμαστε τώρα. Αλλά ήταν άλλη μια εμπειρία που είχε μια

ιδιαιτερότητα και ήταν πρωτόγνωρη για μένα. Δουλεύοντας με τους μηρούς του

Σπύρου, ένιωθε τα κάτω άκρα του κρύα, και ήταν ενοχλητικό γι αυτόν. Με την

συνοδεία εγκαταστάθηκε θερμότητα αλλά δεν έφτασε στα οστά. Μια σχετική

ανακούφιση αλλά όχι κάτι σημαντικό. Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ ο Σπύρος δεν

αισθανόταν να αλλάζει η σχέση με τα πόδια του σε επίπεδο βάθους, αισθανό-

ταν - πρόεκυψε στον διάλογο εκ των υστέρων - ότι εγώ έχω μία επαφή σε βά-

θος με τα πόδια του και με την κίνηση. Δεν ήταν κάτι που τον βοήθησε το ότι

αντιλαμβανόταν το ότι εγώ είμαι εκεί, τα πόδια του είναι εκεί. Ακόμα και σαν

λεκτική πληροφορία μετά, που του είπα αν μπορούμε να κρατήσουμε κάτι από

αυτήν την εμπειρία, ήταν ότι αν και δεν φέραμε σε επαφή αυτήν την περιοχή

όπως θα θέλαμε, έχεις ένα σημείο αναφοράς ότι τα πόδια σου είναι εδώ, ζων-

τανά. Αλλά και αυτό δεν του έλεγε κάτι ιδιαίτερο. μου έκανε εντύπωση αυτή η

διάσταση. Ξέρω ότι ο άλλος ξέρει αλλά δεν είναι αρκετό.



_______________________________________________________________________________________________________


- Δούλεψα με την Έλσα και αυτό που ήταν ενδιαφέρον από όλα αυτά που συζη-

τήσαμε ήταν ότι στους βραχίονες ήταν το πιο δυνατό σημείο της θεραπείας, ό-

ταν είπε η Sylvie να μην δούμε τη διαφορά θεραπευτή-θεραπευόμενου αλλά να

δούμε ότι είμαστε δύο φίλοι. Τότε η Έλσα ένιωσε ένα πολύ μεγάλο άνοιγμα και

από ότι είπε αυτό ήταν λόγω της σύνδεσης και της φιλίας που έχει με μένα. Αυ-

τό δημιούργησε ένα ερωτηματικό στην Έλσα και το συζητήσαμε: αν αυτός ο

τρόπος θα μπορούσε να λειτουργήσει και με έναν θεραπευόμενο που δεν γνω-

ρίσουμε τόσο καλά. Γιατί με έναν θεραπευόμενο που δεν γνωρίζουμε βάζουμε

κάποια όρια στη σχέση μας και αν αυτά τα όρια μπορούν να πέσουν. Κι αν αυτό

θα έκανε την θεραπεία πιο βαθιά.

Sylvie: Είχες απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα; Πολύ ενδιαφέρουσες ερωτήσεις.

- Αυτό που σκεφτήκαμε ήταν ότι, όταν νιώθεις κοντά με τον άλλον μπορείς να

σκεφτείς ότι μπορείς να πάρεις κι εσύ πολλά, κάνοντας του θεραπεία, ενώ συ-

νήθως σαν θεραπευτής έχεις την αίσθηση «να προσφέρω». Και πόσο χρήσιμο

θα ήταν αυτό να γίνει παντού, να μπορείς να σκέφτεσαι ότι μπορείς να πάρεις

από την θεραπεία όντας θεραπευτής.

- Και ο θεραπευόμενος δίνει πράγματα…

Sylvie: Ποια ερώτηση έκανες που πήρε την απάντηση με τις περισσότερες πληρο-

φορίες;

- Νομίζω η ερώτηση: αν της προκαλεί σκέψεις το ότι ένιωσε αυτό το άνοιγμα λό-

γω της επαφής μας. Τι σκέψεις της προκάλεσε το ότι έκανε το άνοιγμα τη στιγμή

που η Sylvie μίλησε για φιλία.

Sylvie: Και ποια ήταν η απάντηση;

- Η απάντηση ήταν ότι σκέφτεται τα όρια που θέτουμε με τους θεραπευόμενους

και ότι όταν υπάρχει φιλία με τον θεραπευόμενο μπορείς να αφεθείς σε κάτι

πιο βαθύ. Κι ότι θα πρέπει να συναντιόμαστε και να κάνουμε θεραπείες πιο

συχνά!

Sylvie: Αυτό είναι το σημείο που σου φάνηκε το πιο ενδιαφέρον σε όλον τον διάλο-

γο σας; Είναι βέβαια ενδιαφέρον.

- Ναι. Γιατί ήταν και πολύ έντονη σαν αίσθηση. Ένιωσε και η Έλσα κι εγώ ένα πο-

λύ μεγάλο άνοιγμα. Τα υπόλοιπα δεν ήταν κάτι καινούργιο.

Sylvie: Αυτό που είναι ενδιαφέρον σε αυτήν την περίπτωση, και θέλω να το τονίσω,

είναι το πόσο χρήσιμο είναι να μπορούμε να αισθανθούμε τα άμεσα αποτελέσματα του

λόγου. Στον διάλογο αυτό είναι το θέμα μας, ακόμη κι αν δεν έχουμε τα χέρια μας πάνω

στο σώμα. Διατηρούμε την ίδια σχέση επαφής με τον άλλον και μπορούμε να αισθανόμασ-


_______________________________________________________________________________________________________


τε τα αποτελέσματα των λέξεων που λέμε, στο άλλο άτομο. Όταν έχουμε τα χέρια στο σώμα

του άλλου, συνήθως είναι πιο εύκολο αυτό στην αρχή μιας θεραπευτικής σχέσης. Αλλά ο

διάλογος έχει αυτήν την κεντρική αρχή. Γιατί σε αυτήν την περίπτωση ήταν τελείως εμφα-

νές ότι δεν ήταν τα χέρια σου που προκάλεσαν αυτό το αποτέλεσμα όσο ήταν οι λέξεις. Θα

μπορούσε όμως βέβαια να ήταν ότι τα λόγια που είπα είχαν ένα αποτέλεσμα σε σένα Αδρι-

ανή κι εσύ κάπως μετέφερες το αποτέλεσμα, επειδή άλλαξες εσύ, στην Έλσα. Και θα μπο-

ρούσε να ήταν βέβαια και τα δύο. Δεν έχει σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι το απο-

τέλεσμα. Εκεί όμως αρχίζουμε να αγγίζουμε και να ασχολούμαστε με έναν πολύ βαθύ τρό-

πο με τη στάση που κρατάει ο θεραπευτής.

Τι νομίζεις Έλσα γι αυτά που συζητήσαμε;

- Δεν έχω κάποια ξεκάθαρη απάντηση για τη στάση του θεραπευτή. Συνεχίζω να

λέω ότι χρειάζεται να κρατάω τα όρια προς τους θεραπευόμενους, αλλά επίσης

μπορώ να πω ότι χωρίς να το έχω πει με λόγια θα μπορούσα με αυτήν την στά-

ση της φιλίας που βιώσαμε σήμερα μαζί, να κάνω μια θεραπεία.

Sylvie: Μπορείς να ορίσεις ποια είναι αυτή η στάση;

- Όπως το ζήσαμε σήμερα, ήταν μια ενότητα με πολύ τρυφερότητα και γλυκύτη-

τα. Μία συνένωση. Μια απλότητα. Χωρίς έγνοιες, αλλά κάτι σε μεγάλο βάθος.

Sylvie: Αυτό Αδριανή το έθεσες ως ερώτηση στην Έλσα; Μπορείς εσύ Αδριανή να

ορίσεις αυτήν την στάση για την οποία μιλάει; Επειδή μιλάμε για την στάση του θεραπευτή

τώρα, αν εσύ Αδριανή από την δική σου την μεριά μπορείς να μιλήσεις για το πώς ένιωσες

εσύ αυτήν την στάση την σχετική με την φιλία.

- Όχι, δεν έκανα παρόμοια ερώτηση.

Sylvie: όταν κάποιος λέει κάτι προσπαθούμε να εμβαθύνουμε σε αυτό που έχει πει.

Κάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε ώστε να βοηθήσουμε τον άλλον να εμβαθύνει. Κι αυτό

γιατί υπάρχει πάντα ο δικός μας τρόπος να καταλάβουμε κάτι αλλά η πιθανότητα είναι με-

γάλη ο άλλος να έχει έναν άλλον τρόπο κατανόησης. Αυτό επιτρέπει στον άλλον να φωτίσει

περισσότερο την δικιά του σκέψη. Όταν η Έλσα μιλάει για το πώς η ίδια προσέλαβε αυτήν

την καινούργια στάση στη θεραπεία που περιλαμβάνει φιλία, χρειάζεται πάντα να κάνουμε

ερωτήσεις που μας βοηθούνε να κατανοήσουμε καλύτερα. Αυτό που είπε στη συνέχεια έχει

πολύ μεγάλη σημασία. Όταν μίλησε για τρυφερότητα, για σεβασμό, για γλυκύτητα… για

μένα αυτή είναι η στάση του θεραπευτή της σωματοψυχοπαιδαγωγικής. Δεν συνδέεται α-

ναγκαστικά με την φιλία. Το γεγονός ότι ήρθε η έννοια της φιλίας σε αυτήν την κατάσταση

που μοιραστήκατε, απλώς μας δείχνει ότι αυτή η στάση φιλίας, γλυκύτητας και τρυφερότη-

τας είναι σημαντική για τον θεραπευτή. Με αυτήν διάθεση και στάση βάζουμε τα χέρια μας

σε ένα άλλο σώμα. Μιλώντας για όρια, θα είναι ενδιαφέρον να ψάξουμε λίγο με ποιόν τρό-

πο βάζεις όρια.

- Δεν μου αρέσει όταν ο θεραπευόμενος μπαίνει στον ρόλο του φίλου, θέλει να

μου τηλεφωνήσει, θέλει να βγούμε…


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Αυτά για μένα είναι δύο τελείως διαφορετικά πράγματα. Ήταν θέμα της Αδ-

ριανής να θέτει ερωτήσεις οι οποίες θα σε βοηθούσαν να καταλάβεις ότι δεν είναι το ίδιο

πεδίο αυτό. Υπάρχει μία εσωτερική στάση η οποία μας βοηθάει να είμαστε σε μία ενεργό

αμοιβαιότητα με τον άλλον. Αλλά αυτό δεν έχει τίποτε να κάνει με το ότι μπαίνουμε στον

ρόλο του θεραπευτή και παραμένουμε σε αυτόν και ότι δεν έχουμε πιάσει φιλία με τον θε-

ραπευόμενο μας. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο για μας γιατί όταν κάνουμε μια θεραπεία

έχουμε μια εγγύτητα, μια τρυφερότητα, όλες αυτές τις καλές ιδιότητες, πολύ έντονα. Αλλά

αυτό είναι απλώς μια συνάντηση δύο ανθρώπων, δεν είναι μια συγχώνευση των δύο. Στην

πράξη κρατάμε τον ρόλο του θεραπευτή γιατί ακόμα κι αν αγγίζουμε τον άλλον με μεγάλη

τρυφερότητα και νιώθουμε τι συμβαίνει στην καρδιά του - αυτό είναι ήδη μια ακραία μορ-

φή συνάντησης - παρόλα αυτά παραμένουμε θεραπευτές γιατί ο θεραπευτής είναι αυτός

που αποφασίζει, αυτός που δημιουργεί τις συνθήκες της θεραπείας και είναι ο ενεργητικός

μεσολαβητής που δίνει τις πληροφορίες της θεραπείας. Αυτός αποφασίσει ποιες ερωτήσεις

θα κάνει, πως κατευθύνει τον διάλογο. Στην δουλειά μας υπάρχει πάντα αυτή η συνάντηση

των δύο άκρων. Κατά την διάρκεια της θεραπείας έχουμε μια στάση εξωτερικής εγγύτητας

αλλά παρόλα αυτά αυτό δεν εμποδίζει να τηρούμε όρια. Πιστεύω ότι δεν είναι καθόλου

σωστό να έχουμε φιλίες με τους θεραπευόμενους μας. Γιατί αν συμβαίνει αυτό σταματάμε

να είμαστε σημείο στήριξης για τον άλλον. Υπάρχει μία σύγχυση γιατί ο άλλος δεν μπορεί

πια να γνωρίζει τι είσαστε γι αυτόν. Δεν λέω ότι αυτό δεν συμβαίνει ποτέ. Μπορούμε να

έχουμε μια ιδιαίτερη συνάφεια με κάποιον και να γίνουμε φίλοι του αλλά ο θεραπευόμε-

νος και ο θεραπευτής δεν είναι φίλοι.

- Αν υπάρχει ένας φίλος που έχει ένα πρόβλημα ξέρουμε ότι σε ψυχοθεραπεία

τον παραπέμπεις σε άλλον θεραπευτή. Αλλά εδώ…

Sylvie: Εγώ προσωπικά δεν έχω πρόβλημα να κάνω αγωγή σε άτομο κοντινό μου,

γιατί από τη στιγμή που αρχίζω την αγωγή έχει πολύ μικρή διαφορά το ποιος κάνει την θε-

ραπεία. Η εσωτερική μου στάση είναι η ίδια. Μετά βέβαια στον διάλογο, είναι πιο λεπτό το

θέμα. Εξαρτάται από την εγγύτητα. Αν είναι πολύ κοντινή η σχέση π.χ. το να κάνεις λεκτική

αγωγή στον σύζυγο σου είναι λίγο λεπτό… Αυτό είναι συζήτηση. Παύει να είναι θεραπευτι-

κός διάλογος. Στην αγωγή δια χειρός δεν έχω κανένα πρόβλημα. Το θέμα γίνεται πιο λεπτό

στον λεκτικό διάλογο. Αλλά το να μπορείς πραγματικά να αναλάβεις την ευθύνη με όλες τις

προκλήσεις του λεκτικού διαλόγου… είναι δύσκολο να είσαι θεραπευτής και μετά να βγεις

για φαγητό.

- Ήθελα να πω, τώρα που το συζητήσαμε και προχώρησε ακόμα περισσότερο, ότι

όταν μου μίλησε για φιλία και το πώς ένιωσε, πίστευα ότι είναι σαφές σε μένα

και γι αυτό δεν έκανα παραπάνω ερωτήσεις. Τώρα καταλαβαίνω ότι δεν φτάνει

αυτό. Να είναι δηλαδή σαφές στον θεραπευτή. Ότι ακόμα κι αν είναι σαφές

πρέπει να το προχωρήσει ακόμα περισσότερο κι ας μην αλλάξει καθόλου αυτό

και για τους δύο. Είναι καλό να το προχωρήσει γιατί μπορεί και να αλλάξει.

Sylvie: Όταν έχουμε την αίσθηση ότι καταλαβαίνουμε αυτό είναι ένα ικανοποιητικό

υπονοούμενο. Όταν κάποιος λέει κάτι και εμείς έχουμε το αίσθημα ότι είναι τόσο αυτονόη-

το και δεν χρειαζόταν καν να το πούμε τότε το αποκαλούμε ικανοποιητικό υπονοούμενο.


_______________________________________________________________________________________________________


Π.χ. η Έλσα μιλούσε γι αυτό το θέμα της φιλίας και αυτό που λάμβανε η Αδριανή ήταν κάτι

τόσο προφανές που δεν χρειάζεται να το συζητήσει περισσότερο. Αλλά πάντα πρέπει να

αποφεύγουμε, όταν έχουμε το αίσθημα ότι καταλάβαμε κάτι παρότι ο άλλος δεν το έχει

εξηγήσει ακόμα. Είναι ένα σημείο παγίδα. Γιατί αυτό που έλεγα πριν από λίγο, ότι κατανο-

ούμε μέσα στον δικό μας κόσμο δεν αντιστοιχεί αναγκαστικά και στον κόσμο του άλλου. Το

γεγονός ότι δεν θέσαμε την ερώτηση σημαίνει ότι δεν δώσαμε στον άλλον την ευκαιρία να

αναπτύξει τη σκέψη του. Αν δεν θέσουμε το ερώτημα στην Έλσα για να της δώσουμε την

ευκαιρία να απαντήσει, μπορεί να μην καταλάβει ποτέ μέσα της τι είναι η στάση του θερα-

πευτή. Δηλαδή να καταλάβουμε ότι όταν θέτουμε ένα ερώτημα είναι και για μας, να μπο-

ρέσουμε να κατανοήσουμε, αλλά είναι και για να βοηθήσουμε τον άλλον να κατανοήσει

περισσότερο. Συν το γεγονός ότι όταν ο άλλος απαντήσει αυτό θα μας δώσει την ευκαιρία

να συνεχίσουμε στην επόμενη ερώτηση. Ο τρόπος που θα συνέχιζα εγώ τη συνεδρία θα της

έθετα ερωτήματα στην ίδια κατεύθυνση αλλά όχι σε ότι αφορά την επαγγελματική της ζωή

όσο σε ότι αφορά στην προσωπική της ζωή. Αν δηλαδή αυτού του είδους η κατάσταση εκτε-

ίνεται και σε προσωπικές σχέσεις. Αναγκαστικά ο τρόπος που οργανώνει ένας άνθρωπος

την επαγγελματική του στάση βασίζεται στη ζωή του ολόκληρη και στο πώς είμαστε απέ-

ναντι στους άλλους. Αυτό σημαίνει πως όταν ένας άνθρωπος σας μιλάει για έναν τομέα της

ζωής του είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς λειτουργεί σε άλλους τομείς της ζωής. Μερικές

φορές ο τρόπος ενός ανθρώπου σε διαφορετικούς τομείς της ζωής είναι παρόμοιος. Άλλες

φορές έχει διαφορετικές στρατηγικές ζωής. Πώς απελευθερώνεται, πώς βάζει όρια στον

εαυτό του, πώς προστατεύει τον εαυτό του… Επιστρέφουμε πάντα στο ίδιο ερώτημα, όπως

έγινε χθες με την Μαριέλλα. Πώς δεχόμαστε την εγγύτητα με τον άλλον και πώς κάνουμε

ώστε αυτή η εγγύτητα να παραμένει επαγγελματική. Είναι ένα πραγματικό ερώτημα στη

ζωή μας. Ότι δηλαδή ασκούμε μια ακραία μορφή εγγύτητας με τους θεραπευόμενους μας

και το γεγονός ότι παραμένουμε θεραπευτές και όχι φιλαράκια. Αυτό όμως επιτρέπει να

έχουμε μια πιο αυθεντική εγγύτητα στη διάρκεια της αγωγής δια χειρός αλλά και του δια-

λόγου. Δεν είναι το ίδιο για όλους αλλά σίγουρα είναι μια ενδιαφέρουσα κατεύθυνση για

να συλλογιστούμε πάνω σε αυτόν. Αυτό το θέμα της εγγύτητας με τον άλλον δεν είναι κα-

θόλου μικρό. Τόσο στη ζωή όσο και στο επάγγελμα.

Τι σκεφτόσαστε γι αυτά; Μάκη;

- Είναι πραγματικά μεγάλο ερώτημα. Αλλά έχω την αίσθηση πως ολόκληρη η μέ-

θοδος είναι τέτοια μεγάλα ερωτήματα και πως μ’αυτά θα ζήσουμε μέχρι τέλους.

Μία εικόνα που έχω για να το παραλληλίσω, και την χρησιμοποιώ συχνά, είναι

σαν να μαθαίνουμε ένα μουσικό όργανο. Είναι μια μάθηση που δεν έχει τέλος.

Και είναι ένα πόλεμος με μικρές ισορροπίες.

Sylvie: Εγώ ξέρω ότι μετά από 20 χρόνια εργασίας το όργανό μου δεν είναι ακόμη

τελειοποιημένο. Ευτυχώς! Γιατί πιστεύω ότι όταν σ’αυτήν την δουλειά έχουμε φτάσει σε

κάποιο τέλος, αρχίζουμε να παλινδρομούμε. Δεν υπάρχει αυτή η πιθανότητα ότι θα φτάσο-

υμε κάπου και θα μείνουμε εκεί σταθεροί. Η ζωή είναι: ή προχωράμε ή οπισθοδρομούμε.

Αδριανή θέλεις να προσθέσεις κάτι;


_______________________________________________________________________________________________________


- Ήθελα να πω ότι όλη αυτή η διαδικασία με τον λεκτικό διάλογο, η οποία νιώθω

ότι βάζει το μυαλό μου σε μια άλλη λειτουργία, νιώθω ότι θα προχωρήσει πάρα

πολύ και την δουλειά της χειραγωγής.

Sylvie: Συμφωνώ. Υπάρχει μια μόνιμη αμφίδρομη σχέση ανάμεσα σε αυτά τα δύο

γιατί τελικά το χέρι μας δεν είναι ένα χέρι αλλά αυτό που είμαστε συνολικότερα. Λέμε το

χέρι αλλά τελικά δεν υπάρχει αυτό το πράγμα. Είναι το ποιοι είμαστε και πώς εξελισσόμασ-

τε. Κι έτσι όταν μαθαίνουμε έναν καινούργιο τρόπο επαφής με τον άλλον ήδη είναι κάτι

σημαντικό.

- Ήθελα να πω κάτι με αφορμή αυτό που είπες, ότι όπως είμαστε σαν άνθρωποι,

είμαστε σαν θεραπευτές… Το ποιοι είμαστε έχει να κάνει με το τι θεραπευτές

είμαστε. Μπορεί να είναι μια πολύ ωραία σκέψη να μας κάνει να αναλογιστού-

με και για τα δύο. Και για το ποιοι είμαστε σαν άνθρωποι και για το ποιοι είμασ-

τε σαν θεραπευτές. Για παράδειγμα δεν είναι δυνατόν να πιστεύω ότι είμαι πο-

λύ τρυφερή και σέβομαι και αφήνομαι σε μια θεραπεία να υποδεχτώ έναν άν-

θρωπο και να βγαίνω από την πόρτα και να μην σέβομαι κανέναν, να κρίνω τους

πάντες… Οπότε είναι ένα πολύ ωραίο εργαλείο που μπορεί να μας βοηθήσει.

Όταν είμαι στην καθημερινότητα μου και δεν είμαι σε μία συνεδρία μπορώ την

ώρα που είμαι επικριτική στον άλλον να το χρησιμοποιήσω σαν εργαλείο. Για να

συνειδητοποιήσω ποιος είμαι και ποιος είμαι σαν θεραπευτής. Αλλιώς έχουμε

αυταπάτες.

Sylvie: Δεν είναι το θέμα ότι αυτό είναι αυταπάτη. Ανάλογα με το άτομο παίρνει δι-

αφορετικό χρόνο για να είμαστε ίδιοι στην καθημερινότητα και στην θεραπεία. Μην με ρω-

τάτε γιατί. Για κάποιους ανθρώπους είναι πολύ γρήγορο αυτή η επίδραση που αισθάνεται

όταν κάνει αγωγή μέσω του αισθητού, ότι μεταδίδεται πολύ γρήγορα στη ζωή τους. Υπάρ-

χουν και άνθρωποι που για μεγάλο χρονικό διάστημα ζουν σαν σχιζοφρενείς. Είναι τελείως

δύο διαφορετικά άτομα. Το άτομο που κάνει τις αγωγές και το άλλο άτομο στη ζωή. Γιατί το

άτομο στο ρόλο του θεραπευτή μπορεί τη στιγμή εκείνη να είναι έτσι. Έξω από τον ρόλο

του θεραπευτή γίνεται κάποιος άλλος άνθρωπος. Αυτό μπορεί να είναι μαρτύριο γιατί η

ίδια επαφή με το αισθητό σε κάνει να είσαι πιο συνειδητός. Γιατί όχι απλώς αυτοί οι δύο

είναι τελείως διαφορετικοί αλλά το άτομο από τη σχέση του στο αισθητό γνωρίζει ότι τα

πράγματα είναι έτσι, κι αυτό είναι τρομερό. Όσο δεν έχουμε συναντήσει μέσα μας αυτόν

τον τόπο όπου είμαστε τρυφεροί, γεμάτοι αγάπη, δεν γνωρίζουμε ότι υπάρχει. Αλλά όταν

το έχουμε συναντήσει και όχι απλώς το έχουμε συναντήσει αλλά έχουμε γίνει αυτό το

πράγμα και στη συνέχεια βλέπουμε ότι είμαστε ένα άλλο άτομο που καταστρέφει, που κα-

τακρίνει, που φέρεται άσχημα στους ανθρώπους αυτό είναι μια πραγματική οδύνη. Αυτή

είναι μία τυπική οδύνη του αισθητού. Το ζήτημα είναι θέμα χρόνου να αλλάξει. Αλλά δεν

είναι αυταπάτη. Το άτομο είναι εξίσου πραγματικό και στη μία και στην άλλη ζωή του.

- Θέλω να δώσω ένα παράδειγμα. Όσο δουλεύω κομμάτια του εαυτού μου αυτά

τα κομμάτια τα βλέπω στη ζωή μου, τα βλέπω και σαν θεραπεύτρια. Κάνω π.χ.

μια συνειδητοποίηση ότι είμαι ανυπόμονη. Η ανυπομονησία μου λοιπόν είναι

ένα κομμάτι του εαυτού μου που την έχω παντού. Και το βλέπω την ώρα του


_______________________________________________________________________________________________________


point d’appui, και λέω «άντε έλα…» και όσο με γνωρίζω εμένα και όσο δουλεύω

κομμάτια του εαυτού μου τόσο γίνομαι καλύτερη για μένα και καλύτερη σαν

θεραπεύτρια.

- Σκεφτόμουνα ότι εκτός του ότι στην επαφή μας με το αισθητό έχουμε αυτές τις

ποιότητες, είναι και το τι παράσταση έχει ο καθένας μας για τον θεραπευτή.

Δηλαδή ότι ένας θεραπευτής επίσης, εκτός από αυτό που είναι ο χώρος τον

οποίο βρισκόμαστε, αυτό που γινόμαστε, έχει και μια προσωπικότητα. Και κά-

ποια ιδιαιτερότητα σαν θεραπευτής. Σκέφτηκα ότι η δικιά μου παράσταση για

έναν θεραπευτή είναι να είναι πάντα… κάπως… κάτι στο οποίο εγώ δεν έχω βά-

λει τα προσωπικά μου στοιχεία. Σε σχέση με το προηγούμενο, δεν είναι μόνο το

ότι το αισθητό και αυτό που είμαστε σαν θεραπευτές θα έρθει στη ζωή μας. αυ-

τή η πληρότητα… αλλά είναι και κάτι από την προσωπικότητα που έχει ο καθέ-

νας. Φαντάζομαι ότι με την εμπειρία μπαίνει όλο και πιο συνειδητά μέσα στον

ρόλο του. Συνειδητοποιώ μέσα από αυτήν την κουβέντα, το ότι έχω μια ιδεατή

και τέλεια παράσταση ενός σωματοψυχοπαιδαγωγού, στο οποίο πάω να μπω,

και νομίζω ότι ένα πράγμα ακόμα που έχω να κάνω είναι το να μπω ολόκληρη

στο όλο του θεραπευτή, κι όχι να χωρέσω. Δηλαδή να μπω σαν προσωπικότητα.

Sylvie: Θα ήθελα να ακούσω την Βασιλεία.

- Όταν έκανα την θεραπεία ένιωσα ότι πήγαινε πολύ σε βάθος όμως από τη μεριά

της η Γεωργία δεν το ένιωσε. Προσπαθούσα κάθε φορά να την επαναφέρω –

δεν κοιμόταν, έφευγε – και κάθε φορά της έλεγα αν νιώθει το βάθος… αν νιώ-

θει ότι αρχίζει και φουσκώνει… νιώθεις το λιώσιμο του ψυχοτόνου… Και μου

απαντούσε με ένα ναι ή με ένα όχι αλλά με τρόπο που καταλάβαινα ότι δεν ή-

ταν εκεί. Όταν εκείνη μου μίλησε μου είπε ότι ήταν πολύ σφιγμένη στο στέρνο

και στην καρδιά και ότι μετά αισθάνθηκε να χαλαρώνει πολύ αλλά χωρίς αυτό

να φτάνει μέχρι το τέλος. Κι ότι ένιωσε ένα κενό εκεί που ήταν μπλοκαρισμένη,

στο στέρνο. Τη ρώτησα αν ένιωσε ζέστη. Την ρώτησα τι της έκανε αυτό και μου

είπε ότι αυτό απλώς της έδωσε μια ανακούφιση και δεν είχε ούτε αίσθημα βά-

θους, ούτε αίσθημα ύπαρξης και συνολικότητας.

Sylvie: Ποιο ήταν το πιο σημαντικό σημείο στην συνεδρία σας.

- Έθεσα ερωτήσεις. Σχετικά με το κενό. Μου είπε ότι στην αρχή ένιωθε εκεί μία

αδυναμία. Τι αδυναμία; Αδυναμία να λειτουργήσει. Τι ακριβώς να λειτουργήσει;

Τελικά μου είπε ότι αυτό είχε σχέση με την αδυναμία που ένιωθε πως δεν ήταν

ανοιχτή στο να δώσει και να δεχτεί πράγματα με τους ανθρώπους. Μετά την

ρώτησα σε σχέση με το ότι φεύγει. Γιατί νομίζει ότι φεύγει και δεν μπορεί να

σταθεί στην θεραπεία. Μου είπε ότι αυτό της συμβαίνει συχνά. Την ρώτησα,

δεν έχεις εμπιστοσύνη στην εσωτερική κίνηση, δεν θέλεις να αντιμετωπίσεις τις

ακινησίες σου; Δεν έχεις εμπιστοσύνη ότι η εσωτερική κίνηση θα μπορέσει να

λύσει αυτές τις ακινησίες; Και μου είπε, έχω εμπιστοσύνη αλλά αυτό είναι κάτι

που ξεφεύγει από την θέληση μου, κάτι που γίνεται χωρίς να το θέλω. Τη ρώτη-


_______________________________________________________________________________________________________


σα αν αυτό έχει σχέση με την καθημερινή σου ζωή, και μου είπε, ναι, τώρα αυτή

τη στιγμή συνειδητοποιώ ότι στην καθημερινή μου ζωή φεύγω και δεν θέλω να

αντιμετωπίσω τα προβλήματα. Ότι αυτό το πράγμα το ήξερε αλλά δεν είχε κάνει

τη σύνδεση με το ότι φεύγει στην συνεδρία. Αυτό έχει μειωθεί πάρα πολύ τώρα

που βρίσκεται στη διαδικασία της ΣΨΠ.

Sylvie: βλέπετε ότι τελικά δεν είναι πολύ δύσκολο να κάνει κάποιος τη σύνδεση α-

νάμεσα σε αυτό που γίνεται σε μια θεραπεία και στην πραγματική ζωή, αρκεί να θέσει κα-

νείς τις κατάλληλες ερωτήσεις. Μετά έπρεπε να συνεχιστεί ο λεκτικός διάλογος. Σε ποιες

καταστάσεις δεν θέλει να τις αντιμετωπίσει και την κοπανάει… Και τώρα δεν μπορούμε να

το συνεχίσουμε βέβαια γιατί έπρεπε να γίνει μια αλυσίδα ερωτήσεων-απαντήσεων. Όταν οι

άνθρωποι προτείνουν κάτι να το συνεχίζετε. Επίσης όταν οι άνθρωποι έχουν την τάση να

απαντούν έτσι στα προβλήματα –ξέρω ότι κι εκείνη δεν το κάνει πάντα, αλλά στις πιο δύσ-

κολες φάσεις της ζωής- σε αυτές τις περιπτώσεις είναι προτιμότερο η συνεδρία να γίνεται

σε καθιστή θέση παρά σε ξαπλωτή. Ο άνθρωπος είναι πιο παρών στον εαυτό του όταν είναι

καθιστός παρά όταν τον βάλεις να ξαπλώσει, όπου βρίσκει την ευκαιρία να την κάνει μιας

και είναι σε τέτοια φάση της ζωής του. Σε αυτές τις περιπτώσεις λοιπόν είναι καλύτερη η

καθιστή συνεδρία, να του μιλάει και να τον ωθεί να απαντάει. Κι από τη στιγμή που το άτο-

μο έχει συνηθίσει να νιώθει και να μιλάει γι αυτό που νιώθει, μετά τον ξαπλώνουμε. Το να

ξαπλώνεις κάποιον τη στιγμή που βρίσκεται σε μια φάση της ζωής του που το μόνοι που

κάνει είναι να μην θέλει καθόλου να έρθει αντιμέτωπος με αυτό με το οποίο θα τον βάλετε

να το αντιμετωπίσει, θα είναι πιο ενδιαφέρον να ξεκινήσει καθιστός. Γιατί σίγουρα δεν εί-

ναι με την θέληση της το γεγονός ότι φεύγει. Άρα θέλει να βρεθεί μια λύση.

Η καθιστή δουλειά είναι πολύ καλή λύση για τους ανθρώπους που σε κάποια στιγ-

μή της ζωής τους δεν μπορούν μείνουν με τον εαυτό τους. Γιατί καταλαβαίνετε ότι είμαστε

πιο παρόντες όταν είμαστε καθιστοί παρά όταν είμαστε ξαπλωτοί. Μπορούμε να κάνουμε

ακριβώς την ίδια αγωγή καθιστοί όσο και ξαπλωτοί. Αλλά το πλεονέκτημα είναι ότι την ίδια

στιγμή που εισχωρείς στο εσωτερικό ζητά και από τον ασθενή να ξεκινήσει κι αυτός μια κί-

νηση. Να είναι πιο ενεργητικός. Είναι πολύ αποτελεσματική η καθιστή δουλειά. Γενικά έχο-

υμε μια πιο καλή οπτική του ατόμου όταν είναι καθιστός.

Τα ξαναλέμε αύριο.


_______________________________________________________________________________________________________


4η Ηµέρα

Κυριακή 15 Νοεµβρίου 2009


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Καλημέρα σας.

Υπάρχει κάποιος που να μην είναι καλά;

Δεν μιλάω τόσο για προβλήματα πριν την εκπαίδευση όσο για προβλήματα που πι-

θανόν να αναδύθηκαν κατά την διάρκεια της εκπαίδευσης.

Έχει ξεκαθαρίσει αυτό το θέμα του λεκτικού διαλόγου;

Έχετε διάθεση να το κάνετε τώρα στις θεραπείες σας; Σας έχω δώσει τα εργαλεία.

Θα ήθελα να διαβάσετε το κείμενο που σας έδωσα, ακόμα κι αν δεν έχετε την υπομονή να

το εφαρμόσετε τουλάχιστον θα μπορούσατε να διαβάσετε τα κομμάτια εκείνα που αφορο-

ύν τον λεκτικό διάλογο. Κι όλο το κομμάτι με το πρακτικό μέρος, που δεν είναι ακριβώς ό-

πως σας τα παρουσίασα εγώ, αλλά δίνει έναν καλό τρόπο για το πώς μπορείτε να τον ε-

φαρμόσετε. Στο κείμενο που σας έδωσα έχετε όλη αυτήν την εργασία σε πλήρη μορφή. Το

ιδανικό θα ήταν να το διαβάσετε καλά και στη συνέχεια να το συζητήσετε μεταξύ σας. Αυτή

είναι μια εργασία που θα σας αναθέσω.

Πώς είναι η σιγή σήμερα;

- Παράξενη.

- Δεν έχει αυτήν την ελαφράδα.

- Δεν έχει εγκατασταθεί ακόμα σε μένα.

- Εγώ την νιώθω πολύ καλή.

- Εγώ νιώθω ότι έχει βάθος αλλά έχει και μια αναταραχή.

Sylvie: Όσοι είναι καλά, με την ειρήνη που έχουν, να διορθώσουν αυτό που είναι

ταραγμένο.

Κλείνουμε τα μάτια.

Ας εγκατασταθούμε στον εαυτό μας.

Προσπαθούμε να τα ξεχάσουμε όλα.

Δείτε πόσος χρόνος χρειάζεται για να περάσετε από μία κατάσταση ανησυχίας σε

μία κατάσταση ειρήνης.

Ακούστε τη σιγή.

Ακούτε και τους θορύβους.

Ακούτε τους θορύβους και την απουσία θορύβου.

Η ατμόσφαιρα πριν από έναν διαλογισμό οπωσδήποτε θυμίζουν αυτά που συμβαί-

νουν στη ζωή μας.

Είναι ενδιαφέρον.

Είναι ενδιαφέρον να βλέπουμε πώς από μία κατάσταση όπου τίποτε δεν είναι τέλε-

ιο, μπορούμε σε ένα σχετικά σύντομο χρόνο να μπούμε σε μία κατάσταση τελειότητας.

Μου φαίνεται ότι είναι αρκετά γρήγορη αυτή η μετάβαση.

Αν ο χρόνος είναι μακρύς, είναι ο χρόνος που χρειάζεστε για να αφήσετε τις σκέψε-

ις σας να καταλαγιάσουν. Είναι θέμα σκέψεων, δεν είναι θέμα περιστατικών. Όπως έλεγε η

Μαριέλλα αυτή είναι μια σχέση με το γεγονός. Αν αυτή η σχέση με το γεγονός μετουσιωθεί,

αυτό για να το πετύχετε χρειάζεται να πάρετε μέσα σας μια απόσταση. Να κόψετε τη σχέση

με το συμβάν. Δείτε πώς ξαφνικά αυτό αρχίζει να κινείται.

Παραμένετε άραγε θύματα των σκέψεων σας;

Υπάρχει μέσα σας ψυχοτόνος;

Αφήστε να ανέλθει αυτή η δύναμη.


_______________________________________________________________________________________________________


Ο ψυχοτόνος είναι αυτό που σας επιτρέπει να μην είσαστε θύματα των σκέψεων

σας.

Βρείτε την σταθερότητα που σας βάζει να εργασθείτε. Σαν ένα σημείο στήριξης μέ-

σα στον εαυτό σας. Και στη συνέχεια βοηθάτε την εργασία της κίνησης με αυτόνομο τρόπο.

Είσαστε εδώ ή μήπως είσαστε αλλού;

Κι αν είσαστε κάπου αλλού, πού είσαστε;

Πού είσαστε αλλού και πότε;

Είσαστε στο παρελθόν; Στο παρόν; Ή είσαστε διαθέσιμοι στο μέλλον;

Κάποιοι από σας χαλαρώστε τους μασητήρες και αφήστε το στόμα να ανοίξει λίγο

σαν μια κατάσταση εγκατάλειψης.

Εξετάστε τι κάνει αυτό για σας, το να αφήσετε το στόμα σας λίγο να ανοίξει.

Αισθανθείτε τους μασητήρες που χαλαρώνουν. Κάντε το όλοι.

Είναι κάποιοι που δεν θέλουν.

Είναι σαν ο εγκέφαλος να κατεβαίνει μαζί με το σαγόνι. Αφήστε τον εγκέφαλό σας

να εγκατασταθεί πιο χαμηλά.

Σαν ο εγκέφαλος να κατεβαίνει μέσα στην καρδιά.

Αφήστε τον εγκέφαλο να κυλίσει μέσα στα οστά. Αφήστε το να συμβεί. Δώστε του

χρόνο.

Πώς γίνονται τα οστά;

Μπορούνε να καταληφθούν από την γλυκύτητα της κίνησης;

Είναι ωραία. Αφήστε το να συμβαίνει.

Σκεφθείτε τα κάτω άκρα σας.

Αν μπορούμε, ας αφήσουμε την κίνηση να έρθει μέσα στα πράγματα που μας ενοχ-

λούν.

Αισθανόσαστε ενωμένοι με την ομάδα;

Υπάρχει κάπου μέσα σας όπου είστε διαθέσιμοι σε όλες τις κατευθύνσεις;

Διαθέσιμοι στις πλάγιες κινήσεις, στις εγκάρσιες. Στις κινήσεις προς τα εμπρός. Δια-

θέσιμοι για τις κινήσεις προς τα πίσω.

Διαθέσιμοι για τις κινήσεις προς τα πάνω. Διαθέσιμοι για τις κινήσεις προς τα κάτω.

Ένα μέρος όπου είστε διαθέσιμοι για όλες τις κινήσεις χωρίς καν να το σκεφτόσαστε. Μια

σταθερότητα ελεύθερη.

Και στο πρόσωπό σας.

Ένα διαθέσιμο πρόσωπο.

Αν αγαπάτε αυτήν την κατάσταση που ζείτε, αφήστε να έρθει στο πρόσωπο σας ένα

χαμόγελο.

Ας μείνετε εκεί ακόμα λίγο.

Ωραία.


_______________________________________________________________________________________________________


Δεν θα γράψετε. Θα κάνουμε άμεσο διάλογο. Μπορεί κάποιος να γράψει και μετά

να συζητήσουμε ή το αντίθετο. Βλέπουμε ότι δεν είναι το ίδιο πράγμα όταν το άτομο γρά-

φει από το να μην γράφει.

- Αυτός ο διαλογισμός έχει μια συνέχεια από χθες και ιδιαίτερα από αυτό που έ-

γινε κατανοητό με την συνεδρία με την Όλγα. Αφορά στην ενόχληση που αισθά-

νομαι από τις σκέψεις μου, κάτι που δεν το γνώριζα. Το διαπίστωσα για πρώτη

φορά χθες όταν ήμουν στα χέρια της Όλγας. Ενώ ήμουν σε βάθος, συνολικότη-

τα, έντονη παρουσία, για πρώτη φορά ταυτόχρονα, ένιωθα μεγάλη ενόχληση

στο κρανίο μου. Μέσα από τον διάλογο με την Όλγα με οδήγησε στην κατεύ-

θυνση των σκέψεων…

Sylvie: Επειδή δεν ήταν πρόθεσή μου να κάνω διάλογο, νόμιζα πώς θα έκανες μια

ερώτηση. Δεν με αφήσατε να τελειώσω πώς ήθελα να οργανώσω τον διάλογο. Δεν θα ήθε-

λα να είμαι εγώ ο άλλος διαλεγόμενος, θα ήθελα να το κάνετε μεταξύ σας. Συγγνώμη, ήταν

ενδιαφέρον, αλλά θα προτιμούσα να το κάνετε μεταξύ σας. Είναι φυσιολογικό σε μία εκπα-

ίδευση που αφορά τον διάλογο να συμβαίνουν πράγματα με τις σκέψεις και κατά συνέπεια

επίσης με το κρανίο. Με τον ίδιο τρόπο που έχουμε σωματικές ακινησίες, υπάρχουν ακινη-

σίες και στην νόηση μας οι οποίες αναδύονται. Η πρόταση που κάναμε σε αυτόν τον διαλο-

γισμό ήταν να αφήσουμε τις σκέψεις μας να κινούνται. Εργαζόμαστε σε αυτό το επίπεδο,

προφανώς στο σώμα, αλλά οι σκέψεις είναι κι αυτές στο σώμα. Σαφώς φέρνει ένα καινούρ-

γιο επίπεδο εργασίας μέσα σας.

Θα σας εξηγήσω πώς θα ήθελα να εργασθείτε. Θα κάνετε ζευγάρια. Αυτός που έχει

μεγαλύτερη διάθεση να μιλήσει για τον διαλογισμό του μπορεί να το αποφασίσει και ο άλ-

λος θα είναι ο θεραπευτής. Δεν θα κάνουμε ανταλλαγή.

Ο άνθρωπος που είναι στο ρόλο του θεραπευόμενου θα μιλήσει για τον διαλογισμό

του όχι με όλες τις λεπτομέρειες αλλά με τρόπο που θα δίνει υλικό στον θεραπευτή. Θα

περιγράψετε τον διαλογισμό που κάνατε, όπως σας προκύψει αφού δεν το έχετε γράψει. Οι

θεραπευτές θα κρατάνε σημειώσεις για οτιδήποτε τους φαίνεται σημαντικό σ’αυτά που

έχουν ήδη γίνει. Καθώς σημειώνουν θα τα κατατάσσουν σε κατηγορίες. Π.χ. μια κατηγορία

θα μπορούσε να είναι, σωματικά, μια κατηγορία, σκέψεις, μια κατηγορία, το αισθητό. Και

καθώς το άτομο μιλάει θα βάλετε αυτό που σας λέει σε μία από τις κατηγορίες που αντισ-

τοιχεί. Προς το παρόν να ακολουθήστε αυτές τις κατηγορίες. Συμπληρώστε και μία κατηγο-

ρία ακόμη που αφορά τον χρόνο. Τον αν δηλαδή ήσασταν στο παρελθόν, στο παρόν ή στο

μέλλον. Και σε αυτήν την κατηγορία θα γράφετε ότι σας πει ο θεραπευόμενος που αφορά

τον χρόνο.

Π.χ. η θερμότητα είναι μέρος του αισθητού. Κάποιος που λέει ότι στην αρχή του δι-

αλογισμού αισθανόταν σφιγμένος, πάει στην κατηγορία του σωματικού. Μερικές φορές

είναι λίγο αμφίβολο αν θα πάει στο σωματικό ή στο αισθητό αλλά αποφασίστε εσείς πού

θα το βάλετε. Αν ένα άτομο έχει πόνο στο κρανίο εξαιτίας του διαλογισμού αυτό είναι μία

σύγκρουση με την κίνηση και αυτό το βάζετε στην κατηγορία του αισθητού. Από ένα σημείο

και μετά, όταν όλο το σώμα είναι σε κίνηση, όλα τα πράγματα πρακτικά καταχωρούνται στο

αισθητό. Αυτή η κατηγορία των αυστηρά σωματικών φαινομένων δεν είναι τόσο πολύ για

μας όσο είναι για τους θεραπευόμενους. Αλλά μπορεί ο θεραπευόμενος να σας πει και

πράγματα που αφορούν την κατηγορία του αισθητού. Μετά θα θέσετε ερωτήσεις που συ-

νάγονται άμεσα από στοιχεία που σας είχε αναφέρει ο θεραπευόμενος, προσπαθώντας σε

κάθε ερώτηση να πετύχετε, τουλάχιστον, να γίνει μία μεταβίβαση προς την καθημερινή ζω-

ή. Προσπαθήστε στον διάλογο σας, τουλάχιστον μία φορά, να παρακινήσετε μία γνώση εξ

αντιθέτου. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται το άτομο να είχε φτάσει σε ένα γεγονός γνώσης,

δηλαδή κάτι που βίωσε για πρώτη φορά ή με έναν νέο τρόπο. Ή που το κατανοεί με καινο-

ύργιο τρόπο. Όταν το άτομο σας λέει κάτι αυτού του είδους, η ερώτηση που θα κάνετε εσε-


_______________________________________________________________________________________________________


ίς για να μπορέσετε να λάβετε μία γνώση εξ αντιθέτου, είναι: «πώς ήταν για σένα πριν;»

π.χ. αν η Αμαλία πει ότι στις σκέψεις της ή στο κρανίο της συνέβη κάτι καινούργιο, την ρω-

τάμε «πριν το διαλογισμό πώς ήταν οι σκέψεις σου και το κρανίο». Γνωρίζετε τι είναι η

γνώση εξ αντιθέτου. Όταν πάρετε αυτήν την πληροφορία εξ αντιθέτου αυτό το συνεχίζετε

γιατί είναι σημαντικό για τον άνθρωπο να καταλάβει πώς ήταν πριν και πώς είναι τώρα. Αν

έχετε το αίσθημα ότι το άτομο σας διηγείται κάτι σημαντικό και συμβαίνει να αισθάνεστε

ότι το άτομο δεν καταλαβαίνει ότι αυτό που του συμβαίνει είναι σημαντικό, χρειάζεται να

προσπαθήσετε να του δώσετε να καταλάβει ότι αυτό το πράγμα είναι σημαντικό. Γιατί συχ-

νά συμβαίνει το άτομο να πει κάτι σημαντικό αλλά να το αντιμετωπίζει σαν να είναι ασή-

μαντο. Το σημαντικό είναι σε αυτήν την περίπτωση να ξαναδιατυπώσουμε αυτό που είπε

ώστε να μπορέσει να το ξανακούσει. Να του πείτε: μου είπες αυτό… και ο τρόπος που το

άκουσα εγώ είναι έτσι… Τότε ρωτάμε: αυτό που σου είπα το κατάλαβες; Τι σου λέει παρα-

πάνω; Ή του ζητάτε να κάνει μία περιγραφή με περισσότερες λεπτομέρειες και αυτή η πε-

ριγραφή συχνά βοηθάει να το συνειδητοποιήσει περισσότερο. Όταν περιγράφουμε κάτι με

μεγαλύτερη ακρίβεια αυτό συχνά φέρνει περισσότερες πληροφορίες. Π.χ. χθες με την Έλσα

όταν της ζήτησα να περιγράψει πώς είναι αυτή η νέα στάση θεραπευτή για κείνην, πήραμε

μια πολύ καινούργια πληροφορία όταν μας περιέγραψε τι ήταν καινούργιο γι αυτήν. Μη

διστάσετε να ζητάτε από τον άλλον να περιγράψει πράγματα ακόμα κι αν για σας είναι

προφανή. Αυτό που χαρακτηρίσαμε χθες ως «ικανοποιητικό υπονοούμενο».2 Είναι πράγμα-

τα που σε μας φαίνονται προφανή επειδή τα κατανοούμε και δεν ασχολούμαστε με τον

άλλον. Ακόμα κι αν νιώθετε ότι κατανοείτε τι συμβαίνει στον άλλον, κάνετε ερωτήσεις για

να διαπιστώσετε πραγματικά τι συμβαίνει στο βάθος του. -Θα δώσουμε τον χρόνο για να

μπορέσετε να κάνετε τον θεραπευτικό διάλογο γιατί ο στόχος δεν είναι να κάνετε μια πρακ-

τική όπως θα κάνατε με τους θεραπευόμενους, όσο το να μάθετε πώς γίνεται-. Αν αισθαν-

θείτε κάποια στιγμή ότι ο άλλος είναι στεγνός και δεν έχει τι να σας πει άλλο, επειδή θα

έχετε το ίδιο βίωμα από τον διαλογισμό, και αυτό θα συμβαίνει σε κάθε θεραπεία ότι θα

έχετε το ίδιο βίωμα. Ακόμα κι αν το άτομο σας λέει διάφορα πράγματα, χρησιμοποιήστε το

δικό σας βίωμα από τον διαλογισμό για να μπορέσετε να διατυπώσετε ερωτήσεις. Ας πού-

με, όταν έδωσα εκείνη την οδηγία στον διαλογισμό, πώς ήταν αυτό για σένα. χρησιμοποιή-

στε τα δικά σας βιώματα γιατί εσείς ξέρετε τι έγινε στον διαλογισμό που καθοδηγήσατε ε-

σείς. Ο πυρήνας της κατευθυντικής πληροφοριακότητας είναι αυτός. Αξιοποιείτε το γεγονός

ότι η εμπειρία του διαλογισμού ήταν κοινή. Και το γεγονός ότι εσείς μετείχατε με το δικό

σας σώμα στο βίωμα του διαλογισμού. Την χρησιμοποιείτε για να γνωρίζετε από τα πράγ-

ματα που βίωσε ο θεραπευόμενος, ποια είναι διαθέσιμα και ποια ήταν η σχέση του με τα

βιώματα του. Και αν κατανόησε κάποια καινούργια πράγματα από την επαφή του με το

βίωμα.

Ξέρω ότι αυτά που σας είπα είναι πολλά. Θα σας αφήσω πολύ χρόνο γιατί θέλω

πραγματικά να μπείτε στο βάθος αυτών των βιωμάτων. Θα σας αφήσω μια ολόκληρη ώρα.

Αν έχετε τελειώσει νωρίτερα μπορείτε να κάνετε διάλειμμα. Διαβάστε τις σημειώσεις σας

πριν αρχίσετε τον διάλογο. Κάντε το με ακαδημαϊκό τρόπο. Κοιτάξτε τις σημειώσεις σε βά-

θος. Μην παίξετε τον ρόλο του θεραπευτή. Να είστε περισσότερο ο εαυτός σας. Αν σας έρ-

θουν κυκλοφορούσες πληροφορίες είναι στιγμή να τολμήσετε να πείτε αυτό που περνάει

από το νοητικό και να δείτε τι αποτέλεσμα θα έχει. Επιτρέψτε το στον εαυτό σας. Είμαστε

μεταξύ φίλων, είμαστε εδώ για να κάνουμε αυτό το πείραμα. Εισχωρήστε σε βάθος σε αυτό

το πράγμα.

- Θα ήθελα να ρωτήσω, επειδή αυτή μοιάζει να είναι συνέχεια της χθεσινής δου-

λειάς, αν μπορούμε να κάνουμε ζευγάρια με τους χθεσινούς συνεργάτες.

2 Σ.τ.Δ: Οι γαλλομαθείς συνάδελφοι ας το αντιστοιχίσουν με κατάλληλη ελληνική έκφραση.


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Όχι καθόλου. Είναι μια καινούργια εργασία. Με όποιον θέλετε.

Σας ήταν ενδιαφέρον;

Θα αρχίσουμε με την Natalie. Κατ’αρχήν η πρώτη ερώτηση είναι αν κατάφερες να

κρατηθείς στο αισθητό στην διάρκεια όλου του διαλόγου.

- Θα έλεγα πως όχι. Όχι όλον τον χρόνο. Δεν το είχα στο νου μου αυτό και ήταν

λάθος μου.

Sylvie: Πιστεύω πως δεν ήσουν η μόνη. Δεν το είπα επίτηδες για να δω ποιος θα

θυμηθεί αυτό το σημείο το εξαιρετικά σημαντικό. Έχω πει επανειλημμένα ότι δεν μπορού-

με να κάνουμε διάλογο όταν το άτομο δεν βρίσκεται στο αισθητό. Αλλιώς δεν υπάρχει ούτε

ενεργός αμοιβαιότητα, ούτε κυκλοφορούσα πληροφορία, ούτε αναδυόμενη γνώση.

- Κάποια στιγμή αυτό που ένιωσα ήταν ότι εγώ έβγαινα από το αισθητό. Και τότε

κοιτούσα τις σημειώσεις μου για να φρενάρω λίγο την προς τα εμπρός κίνηση.

Για να δώσω χρόνο στη σιωπή.

Sylvie: έθεσα αυτό το ερώτημα αλλά είναι κάτι φυσιολογικό αυτό που συμβαίνει.

είναι η πρώτη φορά, πρέπει να κοιτάμε σημειώσεις. Ήταν φυσιολογικό να μπαινοβγαίνεις.

Το τόνισα αυτό το σημείο γιατί στον χώρο σας, αν δεν είστε σε εγρήγορση ώστε ο θεραπευ-

όμενος να βρίσκεται συνεχώς στο αισθητό, είναι δύσκολο να γίνει δουλειά. Αλλά βέβαια με

τους θεραπευόμενους δεν θα κάνετε μιας ώρας διάλογο, θα είναι πολύ πιο σύντομος ο

χρόνος.

- Κάτι άλλο που έκανα επίσης όταν η Χριστίνα δεν ήταν στο αισθητό, όταν δηλα-

δή έβλεπα ότι εκείνη άρχιζε να μιλάει με έναν άλλον τρόπο, ξανάπαιρνα μια λέ-

ξη από αυτές που έλεγε που θεωρούσα σημαντική, είτε από αυτά που έλεγε, εί-

τε από τις σημειώσεις μου.

Sylvie: Θα μας πεις τα πιο σημαντικά κατά την γνώμη σου. Να μας πεις μόνο τα ση-

μεία που ήταν πραγματικά έντονα, όπου κάτι συνέβη.

- Περιέγραψε περισσότερο πράγματα της σωματικής κατηγορίας. Αρκετά γρήγο-

ρα ανέκυψε το θέμα της σύγκλισης και της απόκλισης. Είπε πως ένιωθε σε σύγ-

κλιση ενώ είχε την επιθυμία να ανοίξει. Και μιλώντας γι αυτό, έκανε αμέσως

σύγκριση με την ζωή της.

Sylvie: Αυθόρμητα έγινε αυτό;

- Ναι. Όσο μίλαγε, και περιγράφοντας αμέσως…

Sylvie: Ήταν δηλαδή κατά την διάρκεια του διαλόγου που έκανε τις συνδέσεις; Είναι

σημαντικό να το εντοπίσουμε αυτό.

- Ούτε καν. Την ώρα που έκανε μόνη της την περιγραφή του τι της συνέβη.

Sylvie: Από τη στιγμή που της λες να περιγράψει κάτι κι αυτή το κάνει, μπορούμε να

το εντάξουμε στον διάλογο. Δηλαδή, ας πούμε, βρισκόσαστε σε μία λεκτική σχέση.


_______________________________________________________________________________________________________


- Η ερώτηση που μου ετίθετο σε όλη τη διάρκεια που μιλούσε η Χριστίνα ήταν,

αφού την ώρα που μιλάει γεννιούνται ερωτήματα είναι καλό να την διακόψω

και να τα θέσω;

Sylvie: Αυτό εξαρτάται. Αλλά συμβαίνει, αν αρχίσουμε να διακόπτουμε και να θέ-

τουμε ερωτήσεις, αυτό πηγαίνει πολύ μακριά και ο άλλος δεν έχει την δυνατότητα να τελε-

ιώσει την περιγραφή του.

- Όταν η Χριστίνα έκανε αυτές τις συνδέσεις με τη ζωή της, το συζητούσαμε. δη-

λαδή να συνεχίσουμε σ’αυτήν την κατεύθυνση ή να μου πεις τα άλλα που έχεις

βιώσει.

Sylvie: Βέβαια, κανονικά, δεν συμβαίνει αυτό σε μία θεραπευτική σχέση. Είναι ο

θεραπευτής που αποφασίζει και δεν ρωτάει τον θεραπευόμενο. Γιατί αλλιώς θα δημιουρ-

γήσετε αίσθημα ανασφάλειας. Θυμάμαι κάποτε που είχα έναν γιατρό ομοιοπαθητικό που

μου πρότεινε μια θεραπεία και συνεχώς με ρωτούσε: τι νομίζετε; Και μπορώ να σας βεβαι-

ώσω πως δεν ένιωθα και μεγάλη ασφάλεια!

- Ήταν έντιμος…

Sylvie: Η εντιμότητα δεν είναι πάντα μια θεραπευτική στάση.

- Έκανε τον σύνδεσμο ότι θέλει να ανοιχτεί αλλά στη ζωή της δεν μπορεί να ανοί-

γεται. Είναι σε σχέση με το δικαίωμα στη δράση. Είναι δυο λέξεις κλειδιά. Όλα

αυτά εκτυλίχθηκαν.

Sylvie: Με τι τρόπο! Αυτό είναι που μας ενδιαφέρει.

- «Έχω κουραστεί στη ζωή μου να βρίσκομαι σε σύγκλιση γιατί νιώθω ότι δεν έχω

δικαίωμα πράττειν». Τη ρώτησα τι εννοεί όταν λέει ότι είναι κουρασμένη να εί-

ναι σε σύγκλιση στη ζωή της, απάντησε: «έχω βάλει pause». Σε τι έβαλες pause;

«στη δράση για μένα. Δρω και κάνω για τους άλλους».

Sylvie: Να ξαναμπείς στη θέση του διαλόγου γιατί τώρα έχει την τάση να φύγεις

από σένα. Στη θέση που είχες όταν έκανες τον διάλογο.

- Τη ρώτησα τι θα ήταν για εκείνη αυτή δράση που λέει; «Να είμαι θεραπευόμε-

νη. Και έχω ανάγκη, για να είμαι έτσι, από βοήθεια». Τη ρώτησα τι σημαίνει αυ-

τό για σένα; Και μου είπε «για να μπω σε κίνηση… έχω ανάγκη από βοήθεια,

δηλαδή να κάνω θεραπείες με άλλους… να συμμετέχω σε μια ομάδα για να κά-

νω κίνηση…». Στη συνέχεια πήγα σε μια άλλη κατεύθυνση και τη ρώτησα, όταν

ζητάς βοήθεια τι σου κάνει; Η ερώτηση δεν ακούστηκε ή εγώ δεν την είπα καλά

και απάντησε κάτι άλλο. «Έχω ανάγκη υλικής βοήθειας. Σε σχέση με τα παιδιά…

με την οικογένεια…»

Sylvie: Γιατί είπες ότι απάντησε σε άλλη ερώτηση;

- Γιατί εγώ την ρώτησα, τι σου κάνει μέσα σου να ζητάς βοήθεια. Αλλά ίσως δεν

είχα διατυπώσει καλά την ερώτηση.

Ξαναμπήκα σε αυτό που είχε πει σε σχέση με το δικαίωμα. Μου είπε «δεν έχω

δικαίωμα σε σχέση με τα παιδιά και σε σχέση με την μητέρα μου».


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Θα πάμε αλλιώς. Θα μας πει η Χριστίνα ποιο ήταν το θέμα που της φάνηκε

πιο δυνατό σε σχέση με το ξεκαθάρισμα.

- Οι δύο λέξεις που ήρθαν ήταν «δικαίωμα στη δράση». Η δράση έχει σχέση με

την μητέρα μου και το δικαίωμα έχει σχέση με τα παιδιά. Το δικαίωμα γιατί νι-

ώθω ότι δεν έχω δικαίωμα να κάνω κάποια πράγματα γιατί έχω τα παιδιά μου

σε προτεραιότητα.

Sylvie: Αυτό δεν το ήξερες; Αυτό που λες τώρα αποτελεί κάτι καινούργιο ή το ήξερες

από πριν;

- Το ήξερα αλλιώς. Το ήξερα αισθαντικά και όχι με λέξεις. Ήταν σαν να μην ήξερα

τι ήξερα.

Sylvie: Είναι η πρώτη φορά που το διατυπώνεις με λόγια;

- Ναι.

Sylvie: Αυτό είναι κάτι σημαντικό. Τι είναι αυτό που σε βοήθησε πιο πολύ από όλα

στον τρόπο που η Natalie προσέγγισε την διαδικασία. Σίγουρα σε βοήθησε το ότι σου έθεσε

κάποια ερωτήματα με τα οποία οδηγήθηκες να πεις πράγματα που δεν είχες διατυπώσει

ποτέ. Υπάρχουν κάποια άλλα πράγματα που σε βοήθησαν.

- Με βοήθησε πολύ ο τρόπος που με άκουσε. Ήταν περισσότερο αυτό που έκανε

να αναδυθούν όλα αυτά παρά οι ερωτήσεις οι ίδιες. Σαν να ήταν ούτως ή άλλως

έτοιμα να βγουν και ο τρόπος της με βοήθησε να τα βγάλω.

Sylvie: Τι το ιδιαίτερο είχε η ποιότητα του τρόπου που σε άκουγε;

- Το ότι τα άκουγε για να… ότι υπήρχε ένας τόπος για να τα ακουμπήσω και όχι

για να κριθούν.

Sylvie: Δηλαδή σε άκουσε κάποιος χωρίς να σε κρίνει. Αυτό είναι θεμελιώδες. Κάτι

άλλο για την ποιότητα ακροάσεως;

- Όχι.

Sylvie: Το γεγονός ότι διατύπωσες σε λόγια αυτά τα πράγματα τι σου προσέφερε;

Θέτω αυτό το ερώτημα γιατί θεωρούμε a priori ότι το να διατυπώσει κανείς με λόγια κάτι

του προσφέρει και κάτι. Αλλά είναι αλήθεια αυτό;

- Όχι. Απλά είδα πώς λειτουργώ μέχρι να το αλλάξω.

Sylvie: Εσύ Ναταλία θεωρείς ότι υπήρχε κάποια άλλη στιγμή σημαντική στον διάλο-

γο σας;

- Ναι. Με δυο λόγια άγγιξε την έννοια της έλλειψης. Πιστεύω ότι έκανε μια νέα

σύνδεση με την έλλειψη επαφής με την μητέρα της και προσδιόρισε πιο συγ-

κεκριμένα τι σημαίνει αυτή η έλλειψη γι αυτήν. Και μετά έκανε την σύνδεση με


_______________________________________________________________________________________________________


τα παιδιά της. Δηλαδή η σχέση που ελπίζει να έχει με τα παιδιά της σχετίζεται

με την έλλειψη που είχε βιώσει όταν ήταν μικρή με την μητέρα της.

Sylvie: Με ποιόν τρόπο όμως όλο αυτό συνδέεται με τον διαλογισμό;

- Με αφορμή το «δικαίωμα στη δράση» γιατί το «δρω» το συνδέει με την μητέρα

της και αυτό την οδήγησε να δει ότι το ότι εμποδίζεται να δράσει…

- Το συνέδεσα γιατί… δημιουργείται ένα μπλοκάρισμα στη σκέψη μου όταν πάω

να μιλήσω γι αυτό… μου βγήκε όταν ήμουν σε έσω στροφή στον διαλογισμό.

Έχω κουραστεί να είμαι σε έσω στροφή και θέλω να βγω σε δράση, και κατανοώ

ότι έχω το δικαίωμα να μπω σε δράση. Δράση εννοώ να κάνω πράγματα για μέ-

να εξελίσσοντας τις δικές μου ποιότητες. Πρέπει να βγάλω από την εικόνα μου

ότι μπαίνοντας σε δράση αφήνω κάποιον πίσω, επειδή αγαπάω την μητέρα μου

και θέλω να έχω μία σχέση και να προχωράμε μαζί γιατί… κάθε φορά που είναι

να μπω σε δράση θα ήθελα να μπορούσε κι αυτή να μπει σε δράση. Οπότε υ-

πάρχει στη ζωή μου η αποδοχή, το έχω αποδεχτεί ότι εκείνη κάνει κάτι άλλο. Και

τις στιγμές που φεύγει αυτή η αποδοχή, συνειδητοποιώ ότι πάντα την περιμένω

για αυτό δεν μπαίνω σε δράση. Τώρα το αφήνουμε αυτό εκεί σε pause, μέχρι

εκεί έχει πάει, και πάμε στα παιδιά. Τα παιδιά, νιώθω ότι έχω την ευθύνη να

τους δώσω αυτά που χρειάζονται τώρα γιατί δεν θέλω να νιώσουν την έλλειψη

που έχω νιώσει εγώ. και με ρώτησε η Ναταλία: πιστεύεις θα νιώθουν τον ίδιο

πόνο που νιώθεις εσύ αν κάποιος τα προσέχει για λίγο για να κάνει εσύ κάτι για

τον εαυτό σου, και είπα όχι. Δεν θα νιώθουν τον ίδιο πόνο αλλά υποσυνείδητα

γι αυτό λειτουργώ έτσι. Δεν θέλω να τα αφήνω μόνα τους με κάποιον άλλον

γιατί νομίζω ότι θα νιώσουν τον ίδιο πόνο που νιώθω εγώ.

Sylvie: Θα έλεγες ότι είναι μία μορφή νομιμοφροσύνης στη μητέρα σου και στα

προβλήματα της, αυτό που σε εμποδίζει να δρας;

- Νιώθω ότι η ζωή της μητέρας μου είναι πολύ δύσκολη για την ίδια. Εγώ μέσα

από αυτό έχω ωριμάσει και έχω πάρει πολλά καλά πράγματα μέσα από τον πό-

νο που έχω βιώσει. Και νιώθω ότι μου έχει προσφέρει πάρα πολλά. Επίσης βλέ-

πω ότι έχει πάρα πολύ καλές ποιότητες και θα ήθελα να μπορώ να ανταποδώ-

σω κι εγώ κάτι από αυτό. Στον διαλογισμό που ζητήσατε να φέρουμε ένα άλλο

άτομο, ήρθε αμέσως η μητέρα μου και ήμουν πολύ ευτυχισμένη που ήταν εδώ.

Ήταν η πρώτη φορά που ένιωσα ότι δεν είμαι μόνη μου στη βοήθεια που θέλω

να δώσω σε κείνη. Ένιωσα ότι η κίνηση ήταν η βοήθεια που μπορώ να της δώ-

σω.

Sylvie: Τώρα πώς νιώθεις;

- Μια χαρά.

Sylvie: Δηλαδή;

- Ότι δεν νιώθω κάποια δυσφορία, κάποιο πόνο ψυχικό όπως ένιωθα την πρώτη

και την δεύτερη μέρα. Νιώθω ότι μέσα από την δουλειά που έχουμε κάνει αισ-

θάνομαι καλύτερα. Και δεν ξέρω αν ήταν τυχαίο, αλλά τώρα, μέσα στις μέρες

των σεμιναρίων χρειάστηκε να αντιμετωπίσω κάτι σε σχέση με αυτήν πολύ δύσ-

κολο.


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Κάτι να προσθέσεις Ναταλία;

- Ήταν μια πολύ επιμορφωτική εμπειρία.

Sylvie: Είχες κάποια κυκλοφορούσα πληροφορία που σου ήρθε, που μπορεί να την

είπες ή να μην την είπες;

- Ίσως μία. Δεν την είπα αμέσως και την είπα μετά. Η σχέση με τον χρόνο και την

ελευθερία. Γιατί όλα αυτά που μου διηγιόταν εκείνη τη στιγμή είχαν μεγάλη

σχέση με την ελευθερία. Δηλαδή ερωτήματα του είδους: αν είναι δύσκολο να

ζητήσει βοήθεια.

Sylvie: Εγώ κατά την ώρα που μιλούσε η Χριστίνα είχα μια πληροφορία. Της την έ-

θεσα υπό μορφή ερώτησης και δεν την πήρε. Σε ένα λεκτικό διάλογο κάποιος μπορεί να

μην είναι σε θέση να λάβει κάτι. Δεν σημαίνει ότι δεν το έχει δει αλλά μπορεί να περάσει

από το πλάι ή ο άλλος να μην είναι ώριμος να κατανοήσει αυτό που εσείς προσπαθείτε να

τον κάνετε να καταλάβει. Τη στιγμή που είναι κατάλληλη για την κυκλοφορούσα πληροφο-

ρία να την δεχτεί ο άλλος, υπάρχει ένα τονικό λιώσιμο. Νιώθετε πιο πολύ κίνηση, κάτι που

ανάβει στην καρδιά του. Αν νιώσετε λοιπόν ότι κάτι συμβαίνει μέσω της κίνησης εκείνη τη

στιγμή μπορείτε να το παρουσιάσετε με έναν άλλον τρόπο πιο αποδεκτό. Αν δεν συμβαίνει

τίποτα, κατά την γνώμη μου, καλύτερα να μην επιμείνετε προς το παρόν. Και βέβαια εδώ

επειδή είμαστε ομάδα δεν είναι τόσο εύκολο για την ίδια. Αλλά σίγουρα δεν θα ήταν και

μία συνεδρία που θα ήταν τελειωτική. Θα συνεχιζόταν και σε άλλες συναντήσεις.

- Θέλετε να μου πείτε την πληροφορία για να την κρατήσω;

Sylvie: Δεν λειτουργεί έτσι το πράγμα. Αν δεν την συγκράτησες πάει να πει ότι δεν

ήταν η ώρα της. Αντίθετα λοιπόν από το να είναι αυτό, αυτή την στιγμή, πληροφοριακή κα-

τευθυντικότητα, θα ήταν εισβολή. Κατανοείτε; Είναι πολύ λεπτή διαφορά. Μην ανησυχείς.

Έτσι κι αλλιώς τα πράγματα μέσα σου συνεχίζουν.

Ευχαριστώ πολύ και τις δύο.

Ελένη θέλεις να το κάνεις;

- Δεν ξέρω γιατί αυτό που με ταλαιπώρησε ήταν το να κάτσω να τα γράψω. Και

είναι ανακατωμένα.

Sylvie: Μπορείς να πεις τουλάχιστον αν κάποια στιγμή συνέβη κάτι έντονο.

- Ναι είχα μια στιγμή. Κατά την διάρκεια της περιγραφής της σε σχέση με τις αισ-

θητήριες πληροφορίες που είχε την ώρα της ενδοσκόπησης μου έλεγε κάτι που

είχε ξεκινήσει γενικότερα σε αυτό το σεμινάριο αλλά στην ενδοσκόπηση της ή-

ταν πολύ δυνατό. Το ότι έχει κάποια κομμάτια πάνω στο σώμα της τα οποία έχει

την αίσθηση ότι αυτά είναι ελεύθερα, όπως για παράδειγμα η καρδιά της, σε

σχέση με την λεκάνη που είχε την αίσθηση του ακίνητου. Η σύνδεση με την σω-

ματική αίσθηση αυτή ως προς το ψυχικό επίπεδο, ήταν ότι για αυτήν, κομμάτια

όπως η καρδιά που ήταν ελεύθερα έχουν να κάνουν με την αίσθηση της προ-

σωπικής της ελευθερίας. Ενώ αντίστοιχα η λεκάνη, η ακίνητη είχε να κάνει…

Sylvie: Ποια ήταν η ερώτηση που έθεσες;

Μην ανησυχείτε είναι μόνον η αρχή.

Εσύ Αλεξάνδρα θυμάσαι ποια ερώτηση σου έκανε που σε βοήθησε πολύ;


_______________________________________________________________________________________________________


- Μου έκανε πολλές που με βοήθησαν πολύ.

- (Ελένη) Εγώ την ρώτησα τι την κάνει να νιώθει ότι έχει κομμάτια που έχουν την

αίσθηση ελευθερίας και έχει κομμάτια... που δεν έχουν. Αυτό που μου είπε εί-

ναι ότι τα κομμάτια που έχουν την αίσθηση της ελευθερίας έχουν να κάνουν,

όπως για παράδειγμα η καρδιά της, με την έννοια του αγαπώ. Ενώ σε σχέση με

την λεκάνη της που είναι το αντίθετο, έχουν να κάνουν με έννοιες δέσμευσης σε

θέματα όπως με την οικογένεια της.

- (Αλεξάνδρα) Νομίζω ότι μπορώ να πω δύο σημαντικά πράγματα. Αυτές οι πλη-

ροφορίες που είχα στην ενδοσκόπηση και που βγήκαν στον διάλογο με την Ελέ-

νη, το σημαντικό που είχαν ήταν ότι, ήταν πολύ έντονη η σωματική αίσθηση σε

σχέση με πράγματα που γνώριζα κατά κάποιον τρόπο. Οι πληροφορίες, σε επί-

πεδο σκέψης, δεν ήταν καινούργιες αλλά ήταν πολύ έντονη η σωματική αίσθη-

ση που είχα. Κι αυτό που ήταν σημαντικό ήταν η συνειδητοποίηση ότι αυτή η

διαφορά ανάμεσα σε μέρη πολύ ελεύθερα και στην λεκάνη που έχει την αίσθη-

ση του τελείως ακίνητου, μου δημιουργεί εγκλωβισμό σε επίπεδο δράσης, μου

στερεί την δυνατότητα να είμαι ελεύθερη στο πώς δρω στη ζωή μου, το οποίο

όμως ταυτόχρονα παράγει μια αίσθηση ότι δεν το αντέχω άλλο. Ταυτόχρονα ότι

επίσης δεν αντέχω άλλο αυτήν την αίσθηση ότι όταν πρέπει να αποχωρίζομαι

ανθρώπους ή όταν πρέπει να κλείνω κύκλους, το βιώνω σαν θλίψη όπως όταν

πεθαίνει κάποιος. Το οποίο δεν το μπορώ. Αυτό νομίζω ήταν το σημαντικό. Και

δεν το μπορώ άλλο γιατί ταυτόχρονα συνειδητοποιώ και την δέσμευση, ενώ νι-

ώθω ότι είμαι και ελεύθερη, αλλά και αυτήν την θλίψη. Ήταν σημαντικό που

βγήκαν με σωματική αίσθηση.

Sylvie: Ελένη ένιωθες πράγματα στο σώμα σου στη διάρκεια που μιλούσε η Αλε-

ξάνδρα;

- Ναι.

Sylvie: Μπορείς να τα εξηγήσεις;

- Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι ότι αισθάνθηκα κάποια στιγμή να έχω μια

αίσθηση ανοίγματος προς την Αλεξάνδρα χωρίς να υπάρχει καμία πρόθεση, όχι

γιατί δεν ήθελα αλλά γιατί ήταν σχεδιασμένη. Αισθάνθηκα εκείνη τη στιγμή ότι

αυτό –δεν ξέρω αν ήταν συνειδητό και στην Αλεξάνδρα- της έκανε καλό και είχε

μια αίσθηση σαν να δημιουργούνταν ένας χώρος που την αγκάλιαζε χωρίς όμως

να την περιορίζει.


Θα ήθελα να ακούσω τους πιο νέους άνδρες της ομάδας. Για παράδειγμα τον Γιάν-

νη.

- Θα μιλήσω σαν θεραπευτής. Το βασικό σημείο που βγήκε είναι ότι ο Μάκης και

σε σχέση με τον διαλογισμό που είχαμε κάνει προχθές, και είχαμε μιλήσει για

την σύνδεση της καρδιάς με το μυαλό του, ουσιαστικά θέλει να προχωρήσει πέ-

ρα από την σκέψη –να τα αναλύει όλα- και να αφήσει το αισθητό να τον οδηγή-

σει.

Sylvie: Αυτό που με ενδιαφέρει είναι τι ερώτηση έθεσες ώστε να φτάσετε σ’αυτό.


_______________________________________________________________________________________________________


- Μου είπε ότι στον διαλογισμό έκανε προσπάθεια να φέρει το μυαλό του μέσα

στην καρδιά του, όταν υπήρξε η αντίστοιχη οδηγία. Τον ρώτησα τι σημαίνει αυ-

τό γι αυτόν. Η απάντηση του ήταν ότι δεν θέλει να τα αναλύει όλα με το μυαλό

του αλλά να μπει το μυαλό του μέσα στην καρδιά του. Δηλαδή να τα ενώσει αυ-

τά. Κι αυτό του δίνει την αίσθηση ώστε να μπει στο αισθητό. Μου είπε ότι τώρα

τελευταία έχει αρχίσει να φεύγει από το να τα αναλύει όλα με την σκέψη, και

τον ρώτησα αν γι αυτόν τον λόγο ήθελες να οργανώνεις τα πάντα, και αυτό τον

εμπόδιζε να μπαίνει στο αισθητό.

Sylvie: Γιάννη μπορείς όσο μιλάς να μπεις μέσα στο σώμα σου και να μιλάς λίγο πιο

αργά;

- Μου είναι λίγο δύσκολο αλλά θα προσπαθήσω. Όταν αρχίζω να μιλάω παίρνω

φόρα και…

Sylvie: Όταν όμως επιταχύνεις καταυτόν τον τρόπο βγαίνεις από τον εαυτό σου…

- …και χάνω και σκέψεις…

Sylvie: …επί πλέον όταν σε ακούει κάποιος, εγώ τουλάχιστον, δεν παίρνω τίποτε

όταν μιλάς έτσι. Και ξέρω ότι μπορείς να είσαι σε μια άλλη κατάσταση.

- …θέλει να αφήσει να έρχονται σιγά-σιγά τα πράγματα στην καρδιά του και να

μην τα αναλύει με την σκέψη. Και όπως έδωσε ένα παράδειγμα, είναι σαν να

ετοιμάζεις το σπίτι σου για κάποιον και τελικά αυτός πάει αλλού. Νομίζω ότι

ήταν το κυριότερο.

Sylvie: Τι σε κάνει τώρα το γεγονός ότι μιλάς εδώ;

- Εντάξει. Δεν έχω κανένα πρόβλημα.

Sylvie: Η ερώτηση μου δεν είναι αν έχεις κάποιο πρόβλημα αλλά τι σου κάνει αυτό.

σου κάνει κάτι ή τίποτε; Ξέρεις γιατί; Δεν σε ρωτάω αν μπορείς να μιλήσεις αλλά αν το γε-

γονός ότι μιλάς τώρα εδώ έχει κάποια επίδραση πάνω σου, μέσα σου.

- Μια ένταση.

Sylvie: Πού;

- Γενικώς… εδώ στο στήθος…

Sylvie: Όταν μιλάς γρήγορα η ένταση αυξάνει ή μειώνεται;

- Η ίδια είναι.

Sylvie: Έχεις προσπαθήσει να μιλήσεις πιο αργά; Όταν σου το ζήτησα προσπάθησες;

- Νομίζω ότι τώρα μιλάω πιο αργά. Δεν είναι;

Sylvie: Όταν νομίζεις λοιπόν ότι μιλάς πιο αργά υπάρχει κάποια ένταση, κάποια αλ-

λαγή της έντασης στο σωματικό επίπεδο;


_______________________________________________________________________________________________________


- Όχι.

Sylvie: Δεν πειράζει, δεν είναι σοβαρό.

Κλείσε τα μάτια, αν θέλεις.

- Δεν μπορώ να το κάνω εύκολα γιατί τρέμουν.

Sylvie: Δεν πειράζει. Κλείστα κι ας τρέμουν. Δεν υπάρχει πρόβλημα. Έτσι κι αλλιώς

δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε άλλο παρά αυτό που είμαστε κάθε στιγμή. Θα απαντάς

στις ερωτήσεις μου με τα μάτια κλειστά.

Περιμένουμε λίγο.

Ποιο ήταν το πιο δύσκολο για σένα στον διάλογο με τον Μάκη.

- Δεν βρήκα ιδιαίτερη δυσκολία. Τον ξέρω κιόλας, είμαστε φίλοι καιρό.

Sylvie: Θα επαναλάβεις ακριβώς ότι είπες μόλις τώρα αλλά πιο αργά.

- Δεν βρήκα κάποια δυσκολία. Άλλωστε είμαστε φίλοι.

Sylvie: Είναι πολύ καλύτερα. Θα ήθελες να το επαναλάβεις ακόμα μια φορά, πολύ

πιο αργά, νοιώθοντας την επίδραση επάνω σου. Αν θέλεις.

- Δεν βρήκα κάποια δυσκολία. Άλλωστε είμαστε φίλοι.

Sylvie: Είναι πιο ευχάριστο να μιλάς έτσι;

- Το ίδιο αισθάνομαι.

Sylvie: Δεν νιώθεις κάποια διαφορά;

- Όχι. Τα βλέφαρα μου ακόμα τρέμουν.

Sylvie: Ίσως αν ήσουν μόνος και όχι σε ομάδα τα πράγματα να ήταν πιο εύκολα.

- Ίσως. Αλλά και με φίλους όταν μιλάω, μιλάω γρήγορα.

Sylvie: Θα ήθελες να αλλάξει αυτό ή είσαι καλά όπως έχει;

- Θα ήθελα να αλλάξει, αλλά… αισθάνομαι, όταν μιλάω γρήγορα, ότι βγαίνει από

μέσα μου αυτό που έχω εκείνη τη στιγμή. Αυτό όμως με εμποδίζει, επειδή μι-

λάω γρήγορα, να πάρει και άλλες διαδρομές η σκέψη μου, όπως όταν η κίνηση

πάει γρήγορα. Το καταλαβαίνω αυτό αλλά… εκείνη τη στιγμή… γι αυτό δεν θέλω

να μιλάω, γιατί όταν μιλάω δεν προσλαβαίνω να σκέφτομαι.

Sylvie: Εκτός αν μιλάς πιο αργά.

Καταλαβαίνω το ότι δεν έχεις όρεξη να μιλήσεις…

- …δεν είπα όρεξη… θάθελα κάποιες φορές να μιλήσω… κάποιες φορές…


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie: Αν υπάρχει απώλεια απόσταση ανάμεσα στο χώρο της σκέψης σου, τον χώ-

ρο του εσωτερικού σου και του τρόπου που αυτό εκφράζεται.

- Πολλές φορές μπορεί να πω κάτι και μετά αν το σκεφτώ αυτό που είπα, λέω ξέ-

χασα να πω πέντε πράγματα από αυτά που ήθελα.

Sylvie: Ευχαριστώ πολύ. Επωφελούμαι από το παράδειγμα σου Γιάννη. Θα έχετε

συχνά θεραπευόμενους, έτσι. Δεν έχει σημασία η αιτία. Ο καθένας έχει άλλη αιτία. Αλλά

συμβαίνει, όταν κάποιος μιλάει καταυτόν τον τρόπο, αφήνει σε κάποιο σημείο τον εαυτό

του. Θα είναι επομένως πρακτικά σχεδόν αδύνατον να έχετε έναν διάλογο που θα γίνεται

μέσα στο αισθητό όταν κάποιος μιλάει καταυτόν τον τρόπο. Όχι για το γεγονός ότι μιλάει

γρήγορα αλλά γιατί δεν βρίσκεται με τον εαυτό του εκείνη τη στιγμή. Σιγά-σιγά λοιπόν θα

πρέπει να βρείτε ένα μέσον για να επιβραδύνετε αυτήν την ταχύτητα του λόγου. Ένα μέσον

θα μπορούσε να είναι το να κάνετε έναν διαλογισμό μαζί με το συγκεκριμένο άτομο και να

τον βάλετε σε πραγματικό χρόνο, στη διάρκεια του διαλογισμού, να εκφράσει με λόγια αυ-

τό που νιώθει, την ώρα του διαλογισμού. Αυτό που προσπάθησα να κάνω ζητώντας από τον

Γιάννη να κλείσει τα μάτια. Αλλά πιστεύω ότι το γεγονός ότι είμαστε πολλοί εδώ, μια ομά-

δα, δεν προσέφερε τις ιδανικές συνθήκες. Το γεγονός ότι ο άνθρωπος εκφράζεται μέσα σε

μία κατάσταση εσωτερίκευσης θα τον φέρει σε επαφή με μια άλλη μορφή λόγου. Σιγά-σιγά

θα τον κάνετε να μεταφερθεί από αυτήν την κατάσταση, με διάφορους τρόπους, είτε ανοί-

γοντας τα μάτια, ώστε να καταφέρει να συνδέσει αυτήν την κατάσταση που βρίσκεται στην

διάρκεια του διαλογισμού, με μια άλλη στάση ύπαρξης εκτός διαλογισμού.

Το πρόβλημα δεν είναι ότι το άτομο μιλάει γρήγορα, είναι ότι το άτομο δεν αισθά-

νεται τον εαυτό του. Δεν αισθάνεται λοιπόν τον εαυτό του σημαίνει ότι δεν θα νιώσει τις

επιδράσεις αυτών που του λέτε ή αυτών που λέει στον εαυτό του. Ο στόχος είναι, μέσα σε

έναν λεκτικό διάλογο, να μπορέσετε να νιώσετε, τι προκαλεί αυτό στο σώμα. Ένας από τους

στόχους. Ένας από τους ορισμούς του αισθητού υποκειμένου είναι να αντιλαμβάνεται τον

εαυτό του στη διάρκεια της δράσης. Το να έχει μια σχέση με τον εαυτό του, δια μέσου της

κίνησης κατά την διάρκεια της δράσης. Το γεγονός του να μιλάμε είναι εξαιρετικά σημαντι-

κό γιατί με αυτόν τον τρόπο εκφράζουμε προς τα έξω μία εσωτερική κατάσταση. Στα πλαί-

σια του λεκτικού μας διαλόγου. Αν λοιπόν το άτομο δεν είναι σε κατάσταση να εκφράσει

την εσωτερικότητα του, δεν μπορεί να κάνει κάποιος έναν τέτοιου τύπου διάλογο. Αλλά

πρέπει να καταλάβετε ότι για ορισμένα άτομα, όχι για όλα, υπάρχει ένας στόχος στο να μι-

λάνε γρήγορα. Και είναι ακριβώς, το να μην νιώθουν τον εαυτό τους. Εγώ είμαι πεπεισμένη

ότι τα πάντα έχουν κάποιον λόγο και κάποιο στόχο. Με τον ίδιο τρόπο που υπάρχουν άν-

θρωποι που συνεχώς περπατάνε γρήγορα. Όταν περπατάμε γρήγορα δεν νιώθουμε το σώ-

μα μας. Υπάρχει μια ταχύτητα τέτοια που μας κάνει να μην νιώθουμε τον εαυτό μας. Είναι

λοιπόν η βάση, να βάλετε τον άνθρωπο σε μια τέτοια κατάσταση λόγου που κι εσείς κι αυ-

τός να νιώσετε εκείνος τον εαυτό του κι εσείς αυτόν. Κι ακόμα κι αν έχετε κάνει την καλύτε-

ρη συνεδρία του κόσμου και τον καλύτερο σωματοψυχικό συντονισμό κατά την διάρκεια

της συνεδρίας, αν την ώρα που καθίσετε μετά με τον άνθρωπο και όλα αυτά χαθούνε, τότε

σε τι χρησίμευσαν; Τώρα δεν μιλάω για τον Γιάννη, αλλά υπάρχει ένα επίπεδο –κι αυτό εί-

ναι κυρίως για τους αρχάριους θεραπευόμενους- είναι αυτός ένας λόγος που η σκέψη δεν

μπορεί να συντονιστεί μετά. Γιατί έχει φύγει από τον σωματοψυχικό συντονισμό που υπήρ-

χε στην προηγούμενη κατάσταση, την στιγμή που μιλάμε. Γι αυτό και η σκέψη δεν μπορεί

να εξελιχθεί. Όμως ο λόγος του αισθητού έχει ένα περιβάλλον πολύ συγκεκριμένο. Τόσο ως

προς το περιεχόμενο όσο και προς τον τρόπο που ακούγεται. Ένας λόγος που έχει σχέση με

το αισθητό και κάνει ώστε αυτό για το οποίο μιλάς να παράγει επίδραση στο σώμα του αν-

θρώπου που ακούει. Γιατί το άτομο που μιλάει βρίσκεται σε επαφή με το δικό του αισθητό

και αυτό το αισθητό μιλάει δια του λόγου του. Άρα περνάει, αποτελεί μέρος της κίνησης.


_______________________________________________________________________________________________________


Δεν είναι χωριστά πράγματα η κίνηση και ο λόγος. Είναι ένας λόγος που φέρει την κίνηση.

Είναι ο λόγος του αισθητού.

Όμως πρέπει να βαδίσει πολύ μαλακά, πολύ σιγά γιατί ο τρόπος που μιλάει κά-

ποιος είναι αποτέλεσμα μιας ολόκληρης ζωής, συνηθειών. Δεν μπορείς σε μία συνεδρία, σε

μερικά λεπτά να γίνει αυτό. Είναι μια ολόκληρη αλλαγή τρόπου ύπαρξης και συνηθειών.

Αλλά υπάρχουν και άνθρωποι που μιλάνε αργά και ισχύει το ίδιο. Δεν είναι μέσα στο αισ-

θητό καθόλου. Γιατί είναι άνθρωποι που μιλάνε σιγά για να έχουν όλον τον χρόνο για να

ελέγξουν όλα όσα λένε. Να ελέγξουν όλα όσα σκέπτονται και άρα και όσα θα πούνε.

Σ’αυτές τις περιπτώσεις ισχύει το αντίθετο. Πρέπει να επιταχύνουμε τον ρυθμό τους. Να

τους οδηγήσουμε σε μία ρυθμικότητα της σκέψης όπου δεν θα μπορούν να ελέγξουν τα

πάντα. Εγώ προσωπικά μπορώ να μιλήσω σε όλες τις ταχύτητες και δεν αλλάζει τίποτε, εί-

μαι συνεχώς στο αισθητό. Όταν όμως έχετε κάποιον που ασκεί έλεγχο σε τεράστιο βαθμό,

επιταχύνετε εσείς το λόγο σας, του βάζετε πολλές ερωτήσεις, του αλλάζετε το ρυθμό με τον

δικό σας ρυθμό και έτσι τον αναγκάζετε να κάνει ένα λύσιμο σαν σωματικό λύσιμο. Καμιά

φορά σε ανθρώπους που μιλάνε με αργό τρόπο και έχουν πλήρη έλεγχο στο σώμα τους,

είναι καλό να τους αλλάξεις τον ρυθμό και να τους βάλετε σε έναν επιταχυμένο ρυθμό στο

σωματικό επίπεδο και ισχύει το ίδιο στο επίπεδο της σκέψης. Μην πιστεύετε όποιος μιλάει

αργά βρίσκεται μέσα στο αισθητό. Μπορεί αντίθετα να βρίσκονται σε πλήρη έλεγχο. Καμιά

φορά το ίδιο συμβαίνει με ανθρώπους που είναι ήρεμοι και λέμε «α, τι υπέροχα είναι… μέ-

σα σε ειρήνη ζουν…» Αλλά καμιά φορά αυτό συμβαίνει σε ανθρώπους που είναι σε τέτοιο

συνολικό έλεγχο που τίποτα δεν μπορεί να το υπερβεί αυτό. Και εσωτερικά συμβαίνουν τα

πάντα εκτός από ειρήνη.

Αυτός ήταν ο μικρός «λόγος» χάρις στον λόγο. Ευχαριστώ τον Γιάννη.

- Αυτό που είπατε μόλις τώρα ισχύει το ίδιο, αν είναι πολύ οργανωμένος ο λόγος,

ή όχι.

Sylvie: Εξαρτάται. Τι εννοείς; Πόσο οργανωμένος; Με ποιο τρόπο; Γιατί το αισθητό

οργανώνει με έναν τρόπο, όπου τα πράγματα είναι πολύ οργανωμένα αλλά είναι από μέσα

οργανωμένα. Εξαρτάται από πού έρχεται η οργάνωση. Είναι μια πολύ καλή εγκεφαλική τα-

ξινόμηση όπου τίποτα δεν κινείται; Ή οργανώνεται κατά την διάρκεια που μιλάμε; Όλα αυ-

τά που σας διηγήθηκα σε σχέση με τον αργό ή γρήγορο λόγο, δεν είχα τίποτε οργανώσει σε

σχέση με όλα αυτά για να σας τα πω. Δηλαδή οργανωνόταν την ώρα που λέγονταν, οργα-

νώθηκαν καθώς εκφράζονταν και δεν είχα καθόλου την αίσθηση ότι τα οργάνωσα. Άρα εί-

ναι σχετικό το θέμα της οργάνωσης.

- Η καθοδήγηση που κάνει ο θεραπευτής κατά την διάρκεια του διαλογισμού δεν

είναι μία άμεση δια λόγου θεραπεία; Με την έννοια ότι όταν η Sylvie, για παρά-

δειγμα, έκανε την καθοδήγηση, ένιωθα την κίνηση να έχει διάφορες κατευθύν-

σεις, η ίδια η καθοδήγηση με μέσα στο σώμα μου με έκανε να παρατηρήσω αν

γίνεται αυτό. Και από αυτό σκέφτηκα ότι είναι μία δια λόγου θεραπεία εκείνη

την ώρα.

Sylvie: Σίγουρα. Η στιγμή του διαλογισμού είναι εξαιρετικά θεραπευτική και τρα-

βάμε την προσοχή του ανθρώπου σ’αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή και το οποίο να

δεν συνειδητοποιεί.

- Κατάλαβα ότι είναι ένας διαφορετικός τρόπος δια λόγου θεραπείας. Δηλαδή δια

λόγου θεραπεία δεν είναι μόνον ο διάλογος που έχουμε με ανοιχτά τα μάτια, ο

ένας απέναντι στον άλλον αλλά και όταν εγώ έχω κλειστά τα μάτια μου και η


_______________________________________________________________________________________________________


Sylvie έχει κλειστά τα μάτια της και όταν θέτει τις οδηγίες είναι μία δια λόγου

θεραπεία η οποία όμως είναι πιο εσωτερική.

Sylvie: Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά. Αυτό που συμβαίνει στη διάρκεια του διαλο-

γισμού, δεν το αποφασίζω εγώ. Γιατί εκεί βρισκόμαστε σε επαφή με την αυτόνομη ισχύ της

κίνησης. Ενώ στο λεκτικό διάλογο ο θεραπευτής επιλέγει τις ερωτήσεις, επιλέγει τι θα πει.

Φυσικά κατά την διάρκεια της αισθητήριας ενδοσκόπησης, κι εγώ, αποφασίζω να πω ή να

μην πω. Αλλά αυτό που συμβαίνει εκείνη την ώρα θα συνέβαινε έτσι κι αλλιώς. Υπάρχει μια

ενεργός αρχή που είναι εδώ, εκεί, και δουλεύει με πολύ δύναμη. Σ’αυτήν την περίπτωση ο

λόγος είναι βοηθητικός. Αν κάνεις διαλογισμό μόνη σου, στο σπίτι σου, κανείς δεν θα σου

μιλάει αλλά παρόλα αυτά θα γίνει κάτι.

- Μιλάω για τον διαλογισμό που κάνει ο θεραπευτής στον θεραπευόμενο του.

Sylvie: Ισχύει το ίδιο. Λέμε, αυτό που υπάρχει ήδη εκεί.

- Το ίδιο δεν είναι και στην δια λόγου θεραπεία;

Sylvie: Όχι. Γιατί στον λεκτικό διάλογο ο άλλος μιλάει. Στόχος είναι να ξεδιπλωθεί

και να δοθεί αξία σε αυτό που έγινε στη διάρκεια του διαλογισμού. Το ένα είναι μια σωμα-

τική εμπειρία, το άλλο είναι μια λεκτική εμπειρία. Το γεγονός ότι υπάρχει το αισθητό και

στις δύο περιπτώσεις δεν σημαίνει ούτε ότι έχει τον ίδιο στόχο, ούτε ότι είναι ίδια διαδικα-

σία. Γιατί έρχεται μια στιγμή που ότι κι αν κάνουμε υπάρχει το αισθητό. Όταν εγώ κοιμάμαι

υπάρχει το αισθητό, όταν τρώω υπάρχει το αισθητό. Αυτό που κάνει τη διαφορά ανάμεσα

στα διάφορα εργαλεία είναι η πρόθεση που έχουμε και ο τρόπος που διευθετούμε τις συν-

θήκες. Στην αισθητήρια ενδοσκόπηση μοιραζόμαστε το βίωμα της κίνησης και μιλάμε για

να βοηθήσουμε το άτομο να βιώνει αυτό που είναι ή διαθέσιμο. Ενώ στον λεκτικό διάλογο

δεν έχουμε τον ίδιο στόχο. Στο λεκτικό διάλογο ο στόχος δεν είναι να βιώσουμε κάτι αλλά

να κατανοήσουμε κάτι.

Θέλω να σας εξηγήσω τι θα κάνετε ως εργασία.

Θα πάρετε έναν θεραπευόμενο, έναν συνεργάσιμο με τον οποίο θα μπορέσετε να

κάνετε έναν λεκτικό διάλογο. Θα του κάνετε αγωγή δια χειρός. Όχι πολύ ώρα, όχι πάνω από

μισή ώρα. Επίσης ο θεραπευόμενος πρέπει να είναι σύμφωνος ότι θα ηχογραφηθεί όλη η

διαδικασία. Πριν από την δια χειρός αγωγή θα κάνετε έναν μικρό διάλογο για το ποιος είνα-

ι, γιατί ήρθε, τι θέλει. Έναν μικρό διάλογο. Ο θεραπευόμενος δεν είναι υποχρεωτικό να εί-

ναι καινούργιος. Αλλά είναι δυνατόν όχι κάποιος συμμαθητής σας. Αν τον γνωρίζετε ήδη θα

τον παρουσιάσετε στο γραπτό σας μετά. Θα προσπαθήσετε να κάνετε έναν μικρό διάλογο

με μικρές οδηγίες, σε πραγματικό χρόνο να έχετε την εγγραφή του τι θα πει ο θεραπευόμε-

νος. Δεν θα χρειαστεί να μιλάει όλον τον χρόνο. Αλλά όταν νομίζετε ότι το άτομο χάνει την

προσοχή του.

Είναι αυτό που κάναμε εδώ.

Πρέπει να έχουμε το μαγνητόφωνο ανοιχτό σε όλη τη διάρκεια της χειραγωγής. Γι

αυτό ζήτησα να είναι ένας θεραπευόμενος συνεργάσιμος που συμφωνεί να καταγραφεί η

συνεδρία.

Από τη στιγμή που θα τελειώσει η δια χειρός θεραπεία, το άτομο κάθεται. Και εγ-

καθιστάτε τον εαυτό σας σε μία σωστή απόσταση από αυτόν και αρχίζετε λεκτικό διάλογο

μαζί του όπως κάναμε εδώ.

Του ζητάτε να περιγράψει τι ένιωσε κατά την διάρκεια της συνεδρίας δια χειρός.

Θέτετε ερωτήματα σε σχέση με ότι είπε αυθόρμητα. Με τρόπο ώστε να τον βοηθή-

σετε να κάνει μία μεταφορά στη ζωή του αυτών που έζησε στο σώμα του. Είναι περιπτώσε-

ις ανθρώπων που ενώ ζουν πολλά σημαντικά πράγματα, η μεταφορά που κάνουν δια του


_______________________________________________________________________________________________________


λόγου είναι πολύ φτωχή, σαν να μην έχει γίνει τίποτε. Σ’αυτήν την περίπτωση του θέτετε

ερωτήσεις σύμφωνα με όσα ξέρετε ότι έχουν συμβεί. Τι ήταν διαθέσιμο που θα μπορούσε

να το έχει ζήσει αλλά δεν ξέρετε πραγματικά αν το έχει βιώσει ή όχι. Αν εσείς νιώσετε θερ-

μότητα, τον ρωτάτε αν ένιωσε θερμότητα. Αν εσείς είδατε μπλε τον ρωτάτε αν είδε κάποιο

χρώμα. Βέβαια πρέπει να είναι κάποιος θεραπευόμενος που αισθάνεται την κίνηση γιατί

αλλιώς θα είναι πολύ δύσκολο. Αυτά που σας λέω τώρα αφορούν την περίπτωση κάποιου

που δεν είπε και σπουδαία πράγματα κατά την διάρκεια της μη πληροφοριακής κατευθυν-

τικότητας. Βέβαια ακόμα κι αν το άτομο έχει πει ενδιαφέροντα πράγματα τον βοηθάτε να

συμπληρώσει την περιγραφή του. Για παράδειγμα αν έχετε νιώσει μια εξέλιξη κατά την δι-

άρκεια των σημείων στήριξης, μπορείτε να τον ρωτήσετε αν είδε κάποια διαφοροποίηση

από την αρχή έως το τέλος της θεραπείας κατά την διάρκεια των σημείων στήριξης, λέγον-

τας του: «όταν εγώ σταματούσα νιώσατε κάποια διαφοροποίηση από την αρχή ως το τέλος

της θεραπείας; Νιώσατε, όταν για παράδειγμα είχα τα χέρια μου στους βραχίονες σας, ότι η

κίνηση πήγαινε πιο μακριά και από τα χέρια; Ή νιώσατε ότι η ύλη σας γινόταν όλο και πιο

εύπλαστη, όλο και πιο τρυφερή;» Αν κάποια στιγμή εσείς νιώσατε ότι βρίσκεται μέσα στην

συγκίνηση του αισθητού, κι ότι έχει αγγιχθεί μέσα στην καρδιά του, να τον ρωτήσετε, υπήρ-

ξε κάποια στιγμή που συγκινηθήκατε ή που νιώσατε ότι αυτό σας αγγίζει; Τον ρωτάτε αν

κάποια στιγμή ένιωσε ότι αυτό που συνέβη τον άγγιξε. Και σίγουρα πρέπει να τον ρωτήσετε

αν είχε σκέψεις, καινούργιες σκέψεις ή μια καινούργια οπτική γωνία. Ή αν είχε αναμνήσεις,

ή αν είχε κάποιες εικόνες. Δεν θα τον ρωτάτε πολλά πράγματα αλλά πράγματα που θα έχο-

υν σχέση με αυτό που έχει προηγηθεί, που έχει συμβεί. Καλύτερα είναι ένας λεκτικός διά-

λογος εστιασμένος σε κάτι σημαντικό που συνέβη παρά ένας διάλογος με χιλιάδες ερωτή-

σεις. Μπορείτε επίσης να κάνετε διάλογο με περισσότερα άτομα και να διαλέξετε τον πιο

ενδιαφέροντα.

Στη συνέχεια απομαγνητοφωνείτε και καταγράφετε όλον το διάλογο.

Κατόπιν θα κάνετε, γράφοντας, μια επιστροφή στοχασμού με την σκέψη, στην

πρακτική σας. Δηλαδή: λέτε π.χ. «υπήρξε ενεργός αμοιβαιότητα, ήταν εκεί κατά την διάρκε-

ια της εργασίας με το άτομο και έτσι οδηγηθήκατε στον λεκτικό διάλογο». Εξηγείτε τον

τρόπο με τον οποίο το άτομο βρισκόταν στο αισθητό ή γιατί δεν το πετύχατε. Εξηγείτε τι

είχατε ως κυκλοφορούσα πληροφορία και αν το είπατε ή όχι. Αν το είπατε, τι αντίκτυπο εί-

χε.

Και τελικά τι καινούργιο πρόσφερε αυτός ο λεκτικός διάλογος στον άλλον.

Αυτά είναι ήδη αρκετά.

- Θα γράψουμε αυτό που εμείς θεωρούμε ότι του προσέφερε ο λεκτικός διάλο-

γος, ή αυτό που ο άλλος θεωρεί ότι του προσφέρθηκε;

Sylvie: Μπορείτε να ρωτήσετε και τον ίδιον αν αυτό του πρόσφερε κάτι. Μπορείτε

να είστε λίγο δημιουργικοί γύρω από όλο αυτό. Αν δείτε ότι εκτός από αυτά που σας είπα

εγώ παρουσιάζεται κάτι τεράστιο και σημαντικό, να το πείτε…

- Χρειάζεται να μεταφραστεί αυτή η εργασία;

Jean: Είχαμε πει ότι αυτή θα είναι μια εργασία για σας, για την εκπαίδευση σας και

δεν θα αξιολογηθεί. Αλλά αυτό το θέμα θα είναι το θέμα κάποιας συζήτησης μεταξύ μας σε

κάποια ενδιάμεση συνάντηση.

Sylvie: Νομίζω ότι πρέπει να είναι μια υποχρεωτική εργασία. Μπορεί ο Ζαν να κάνει

συναντήσεις σε μικρές ομάδες όπου ο καθένας θα παρουσιάσει τη δουλειά που έχει κάνει

με τον θεραπευόμενο του. Θα ήταν ενδιαφέρον να είχε ο καθένας ένα feedback από τον

Ζαν για ότι έχει κάνει.


_______________________________________________________________________________________________________


Για όσους θα μπορούσαν να το γράψουν στα γαλλικά, θα μου άρεσε πολύ. Να μου

το στείλετε με email και θα σας κάνω σχόλια. Αυτό μπορεί να γίνει έως το επόμενο σεμινά-

ριο. Δεν θα σας βάλω βαθμό. Θα κάνω απλώς σχόλια στη δουλειά σας.

Θα σας ξαναδώ τον Μάιο για την τελική εξέταση.

sylvie rosenberg

Documents