Stap voor stap op weg naar een veilige schoolomgevinggidS voor gemeenten, Scholen, ouderS en politie

2

3

Inhoudvoorwoord 5

deel 1: viSie op een veilige Schoolomgeving 6

deel 2: Stappenplan voor aanpak 8

Stap 1: voorbereiding 9

Het verkrijgen van betrokkenheid 9

Het opstellen van een projectplan 9

Het samenstellen van een mobiliteitswerkgroep 9

Stap 2: inventarisatie 10

Stap 3: opmaak maatregelpakket 13

Informatie 14

Sensibilisatie 14

Educatie 14

Vervoersorganisatie 14

Infrastructuur 14

Stap 4: uitvoering en evaluatie 16

Samenwerkingsovereenkomst 16

Uitvoering 16

Evaluatie 17

Continuering 17

deel 3: praktiSche tipS 18

Adressen 18

Links 19

Bijlage: Voorbeeld vragenlijsten voor schoolvervoerplannen 20

4

5

Voorwoord

Tijdens het begin en het einde van de lessen is het rond een school vaak een

chaos van kinderen, fietsen, ouders en auto’s. Hierdoor is de schoolomgeving vaak

onoverzichtelijk en onveilig. Gemeenten, scholen en ouders wijzen naar elkaar

als het gaat om verantwoordelijkheden. Dit terwijl juist door samenwerking de

problemen kunnen worden opgelost.

Rond verkeersveilige schoolomgevingen is al het nodige gezegd en geschreven.

Deze brochure zal dan ook een overzicht bieden van de bestaande kennis en

inzichten, voorzien van tips en verwijzingen naar nuttige instanties. Tevens bevat

deze brochure aanvullende praktische inzichten, voortkomend uit werksessies die

de provincie met groepen van gemeenten binnen Vlaams-Brabant heeft georga-

niseerd rond de verkeersveiligheid van schoolomgevingen. Met deze brochure wil

de provincie Vlaams-Brabant alle partijen die willen werken aan verkeersveilige

schoolomgevingen op weg helpen. Dit zijn over het algemeen gemeenten, scho-

len, ouders en politie.

De brochure bestaat uit drie delen. In het eerste deel wordt beschreven wat nu

eigenlijk wordt verstaan onder een veilige schoolomgeving. Het tweede deel

bevat een stappenplan voor de aanpak van een schoolomgeving. Hierin vindt

u een toelichting van de verschillende stappen en werkzaamheden en worden

voorbeelden van maatregelen genoemd op het vlak van informatie, sensibilisatie,

educatie, vervoersorganisatie en infrastructuur. Het derde en laatste deel geeft

een overzicht van relevante organisaties, links, materiaal etc.

4de editie (aangepast op 10-10-2011)

6

1 | VisieVisie op een veilige schoolomgeving

wat is eigenlijk een veilige schoolomgeving? een veilige schoolomgeving is ingesteld op

het verkeersgedrag van de meest kwetsbare verkeersdeelnemers in deze omgeving: de

kinderen. kinderen moeten het ontwerpuitgangspunt zijn en de infrastructuur moet zoda-

nig zijn ingericht dat kinderen zich veilig en zelfstandig kunnen bewegen. ook belangrijk

is dat kinderen door theoretische en praktische verkeerslessen de verkeersregels leren.

ten slotte moet veel aandacht worden besteed aan de ouders: ook aan hen moet een

veiliger verkeersgedrag worden aangeleerd door het opstellen van regels.

De belangrijkste kenmerken van een veilige schoolomgeving zijn:

zone 30 schoolomgeving: op 1 september 2005 werd een maatregel van kracht waardoor alle school-

omgevingen in ons land zone 30 werden;

veilige oversteekvoorzieningen: zowel bij de schoolingang als op de schoolroutes. De oversteekplaat-

sen moeten een goed uitzicht hebben, goed verlicht zijn en de snelheid van het autoverkeer moet laag

zijn. Eventueel kunnen gemachtigde opzichters worden ingezet;

veilige schoolroutes: de schoolroutes moeten zo zijn ingericht dat kinderen veilig en zelfstandig naar

school kunnen gaan. Dit bijvoorbeeld door veilige oversteekvoorzieningen, maar ook door de aanleg

van voet- en fietspaden;

inhaalverbod: ter hoogte van de schoolingang. Kinderen kunnen, zeker wanneer er een schoolbus

staat, inhalende voertuigen niet goed zien. Beter nog is om inhalen ter hoogte van de schoolingang

fysiek onmogelijk te maken;

voldoende parkeergelegenheid voor fietsen en auto’s. Fietsen moeten veilig en droog gestald kunnen

worden. Foutief geparkeerde auto’s zijn niet wenselijk bij de schoolingang. Een parkeerplaats is dus aan

te bevelen. Wel is het beter dat deze wat verder van de schoolingang is gelegen;

parkeerverbod: wanneer er op korte afstand van de school een parkeerplaats is gelegen, kan ter

hoogte van de schoolingang een parkeerverbod worden ingesteld. Dit is een vrij drastische maatregel,

die op gezette tijden door de politie moet worden gehandhaafd.

Naast bovenstaande kenmerken, die op straat herkenbaar zijn, zijn er nog andere aspecten van

invloed op een veilige schoolomgeving, zoals :

afspraken over halen en brengen: scholen kunnen regels opstellen voor het halen en brengen van

kinderen, bijvoorbeeld over de verplaatsingswijze van kinderen bij een bepaalde afstand van huis tot

school. Deze regels kunnen bij de inschrijving van nieuwe leerlingen aan de ouders worden meegedeeld,

waardoor iedereen op de hoogte is;

7

parkeerafspraken: aan de ouders moet worden gecommuniceerd hoe en waar zij wel of niet mogen

parkeren. Belangrijk is om ook uit te leggen waarom dit zo is;

betrokkenheid van ouders: het is belangrijk ouders, zijnde de opvoeders van de kinderen en in veel

gevallen de veroorzakers van de verkeersonveiligheid bij de schoolpoort, bij de oplossing van de pro-

blemen te betrekken. Door sensibilisatieacties moeten zij bewust worden gemaakt van hun gedrag;

structureel overleg tussen alle betrokkenen: samenwerking is de sleutel tot succes!

Het verdient aanbeveling om een structureel overleg tot stand te brengen tussen ten minste gemeente,

scholen, ouders en politie. In het volgende deel van deze brochure wordt beschreven hoe men stap

voor stap kan komen tot een veilige schoolomgeving, die aan de meeste van deze kenmerken voldoet.

8

2 | Stappenplan

Het stappenplan is een praktisch hulpmiddel, waarmee u zelfstandig aan de slag kunt gaan om de

verkeersveiligheid in de schoolomgeving te verbeteren. Het plan volgt vier stappen:

1. voorbereiding;

2. inventarisatie;

3. opmaak van een maatregelpakket;

4. uitvoering en evaluatie.

Dit stappenplan is een cyclische beweging: nadat u in stap 4 maatregelen hebt ingevoerd, begint u

terug bij stap 2: inventarisatie. Zo komt u tot een continue verbetering van de verkeersveiligheid in en

rond de scholen.

1 | VOORBEREIDING

opstellen projectplan

verkrijgen betrokkenheid

samenstellen mobiliteitswerkgroep 2 | INVENTARISATIE

verplaatsingswijze

schoolroute

knelpunten 3 | OPMAAK MAATREGELPAKKET

informatie

sensibilisatie

educatie

organisatie

infrastructuur4 | UITVOERING EN EVALUATIE

samenwerkingsovereenkomst

uitvoering

evaluatie

continuering

9

stap 1 | Voorbereiding

“een goede voorbereiding is het halve werk”. iemand moet de eerste stap zetten en het

initiatief nemen om de verkeersveiligheid in de schoolomgeving te verbeteren. dit kan de

gemeente zijn, maar ook een school of ouders. wanneer de betrokkenen het nodig vinden,

kunnen zij beslissen het probleem aan te pakken en een project te beginnen.

De voorbereiding van een project bestaat uit de volgende werkzaamheden:

het verkrijgen van betrokkenheid

Het creëren van een veiliger schoolomgeving doe je samen. Daarom is draagvlak van alle betrokkenen

(gemeente, politie, schooldirectie, leerkrachten, leerlingen, ouders, buurtbewoners) voor de plannen

een voorwaarde voor het slagen van een project. Om alle betrokkenen op hun eigen verantwoordelijk-

heid te wijzen, een mentaliteitsverandering te stimuleren en begrip en draagvlak voor de plannen te

verkrijgen, kunnen bijvoorbeeld informatiebijeenkomsten worden georganiseerd voor de verschillende

betrokkenen. Daarnaast zijn artikels in de schoolkrant, het gemeenteblad of de lokale krant goede

kanalen om de bevolking regelmatig te informeren over de stand van zaken en daarmee de betrokken-

heid te behouden.

het opstellen van een projectplan

Een projectplan is een leidraad voor de aanpak binnen het project. Het bevat onder meer het doel (wat

wilt u bereiken?), de werkwijze (hoe gaat u dit doen?) uitgewerkt in stappen en deelstappen, betrokken

partijen, taakverdeling, planning en kosten. Het opstellen van een projectplan kost enige tijd, maar door

vooraf goed na te denken over het verloop van het gehele project zult u tijdens het project tijd en geld

besparen. Ook zal de planning beter gehandhaafd kunnen worden. Het is belangrijk in deze fase geld

en tijd op de begroting te reserveren voor de uitvoering van het project.

het samenstellen van een mobiliteitswerkgroep

Het verdient aanbeveling om een werkgroep op te richten van mensen die zich bezighouden met het

project. Twee weten altijd meer dan één en op deze wijze kunnen tevens de taken worden verdeeld. De

initiatiefnemer van het project zoekt contact met andere partijen en richt samen met hen de werkgroep

op. De werkgroep plant, implementeert en volgt de resultaten op van de verschillende fasen uit het

projectplan.

Een mobiliteitswerkgroep kan bestaan uit vertegenwoordigers namens de gemeente, de scholen, de po-

litie, ouders, de Administratie Wegen en Verkeer (AWV) Vlaams-Brabant, De Lijn, externe deskundigen, ...

10

stap 2 | Inventarisatie

wanneer de voorbereidingen zijn afgerond is het zaak de huidige situatie en de knelpunten

te inventariseren. tijdens de inventarisatiefase worden de benodigde gegevens verzameld en

worden verkeersveiligheidsaspecten en -knelpunten in de schoolomgeving in kaart gebracht.

De volgende vragen moeten worden beantwoord:

Waar wonen de leerlingen?

Met welk vervoermiddel komen zij doorgaans naar school?

Welke route nemen zij van huis naar school?

Welke knelpunten of gevaarlijke situaties komen zij tegen in de schoolomgeving en op de route van

huis naar school?

Deze gegevens zijn vrij eenvoudig te achterhalen door middel van een klein onderzoek naar de verplaat-

singswijze, de schoolroutes en de knelpunten. Dit onderzoek kan plaatsvinden in de klas. De leerkracht

kan aan de leerlingen vragen hoe zij naar school komen. Door eenvoudige handopsteking kan hij de

verplaatsingswijze tellen.

Het beste is om daarbij onderscheid te maken in zomer en winter, aangezien de verplaatsingswijze kan

verschillen naargelang de weersomstandigheden. De leerkracht noteert de gegevens in een tabel en de

tabellen per klas kunnen worden opgeteld voor de hele school. Op deze wijze ontstaat een eenvoudig in-

zicht in de verplaatsingswijze van alle leerlingen. Een voorbeeld van een dergelijke tabel vindt u hieronder:

verplaatsingswijze kleuterschool Basisschool Secundair onderwijs aantal %

Winter Zomer Winter Zomer Winter Zomer Winter Zomer Winter Zomer

Carpoolen (1)

Met de auto als passagier

Met de auto als bestuurder

Met de begeleide rij (2)

Te voet

Fietspoolen (3)

Met de fiets

Met de bromfiets

Met de schoolbus

Met de Lijnbus

Met de trein

totaal

(1) Carpoolen is samenrijden met externen in de auto, kinderen meenemen die niet tot de familie behoren.(2) Begeleide rij: de leerkracht of een volwassene begeleidt een groep leerlingen een paar 100 m te voet op weg naar huis. Deze begeleiders hebben vaak het statuut van gemachtigd opzichter.(3) Fietspoolen is fietsen met een kleine, duidelijk herkenbare groep kinderen onder begeleiding van een volwassene.

Vervolgens kunnen de kinderen op een grote kaart aangeven welke route zij nemen van huis naar

school en omgekeerd. Tegelijkertijd kan aan hen worden gevraagd meteen ook de knelpunten die zij

onderweg tegenkomen op de kaart aan te geven. Dit gaat over knelpunten in de directe schoolomge-

ving, op de schoolroutes, evenals in de vervoers- en parkeerorganisatie. Het is belangrijk om telkens de

relatie te weten tussen de verplaatsingswijze van de leerlingen en de schoolroutes en knelpunten op

die routes. Dit met name met het oogpunt op maatregelen: er moet geen voetpad worden aangelegd,

daar waar een fietspad nodig is.

Ook is het mogelijk een enquêteformulier aan de kinderen mee te geven dat zij thuis met hun ouders

kunnen invullen. Indien u beslist de vragen in enquêtevorm aan de kinderen mee naar huis te geven,

voeg dan een omgevingsplan van de school bij, waarop de knelpunten in de directe schoolomgeving en

op de schoolroutes kunnen worden aangegeven. U kunt zelf enquêteformulieren maken, maar u kunt

ook reeds bestaande voorbeelden gebruiken, zoals de voorbeeldvragenlijsten “Verkeersknelpunten in

de directe schoolomgeving, in de ruimere schoolomgeving en in het vervoers- en parkeeraanbod van

AWV als bijlage (zie ook kader “Schoolvervoerplannen” hieronder).

De scholen voeren best de inventarisatie en het knelpuntenonderzoek uit.

De gemeente zou de scholen hierbij kunnen begeleiden door:

de scholen een goede instructie te geven van de uit te voeren werkzaamheden. Dit kan zowel in een

bijeenkomst als in een schriftelijke toelichting;

de benodigde enquêteformulieren ten behoeve van de inventarisatie en het knelpuntenonderzoek aan

de scholen te verstrekken;

kaartjes ten behoeve van het knelpuntenonderzoek te verstrekken;

de ingevulde enquêteformulieren te verzamelen en te verwerken: zo kunnen er overzichten worden

gemaakt van de verplaatsingswijzen en de knelpunten per school, waarmee een totaaloverzicht over

alle scholen in de gemeente kan worden verkregen.

SchoolvervoerplannenEen schoolvervoerplan is een totaalpakket van maatregelen met als doel andere vervoermiddelen dan

de auto te promoten op weg van school naar huis. Het schoolvervoerplan is een middel om een meer

duurzame en milieuvriendelijke verplaatsingswijze van leerlingen te stimuleren. Een schoolvervoerplan

bestaat uit 3 stappen, voorafgegaan door een opstartfase:

stap 1: inventarisatie en knelpuntenonderzoek: onderzoek naar verplaatsingswijze van

leerlingen en knelpunten die zij ervaren in de schoolomgeving en op de schoolroutes;

stap 2: acties zoeken en plannen: aan de hand van de knelpunten een maatregelpakket

opmaken met acties op gebied van informatie, sensibilisatie, educatie, organisatie en infrastructuur;

11

12

stap 3: uitvoering en evaluatie: alle acties uitvoeren en het project evalueren. Bij de opmaak van

schoolvervoerplannen worden eigenlijk dezelfde stappen gevolgd als in het stappenplan, zoals gepre-

senteerd in deze brochure. Het is aan te bevelen om, wanneer u wilt werken aan een veilige schoolom-

geving, altijd een schoolvervoerplan op te stellen. Het opstellen van een schoolvervoerplan is een taak

van de school, in samenwerking met andere partijen zoals de gemeente, de politie, De Lijn, AWV. Op

deze wijze raakt de school (en de leerkrachten, ouders en leerlingen) meer betrokken bij het project en

kunnen de taken worden verdeeld. Indien een gemeente een schoolomgeving langs een gewestweg wil

aanleggen met behulp van module 10-subsidies (zie kader “Module 10”, pagina 16), dan is de opmaak

van een schoolvervoerplan zelfs verplicht.

Het initiatief tot de opmaak van een schoolvervoerplan kan bij de school liggen, maar ook kan de ge-

meente al haar scholen stimuleren om aan milieuvriendelijke en veilige verplaatswijzen te werken door

de opmaak van een schoolvervoerplan. Hierbij is zelfs voor de hele gemeente een netoverschrijdende

aanpak mogelijk, waarbij alle typen onderwijs zijn betrokken. Het hele proces van opstartfase tot en met

het plannen van acties neemt ongeveer 5 maanden in beslag. Daarna moeten de acties uiteraard nog

uitgevoerd en opgevolgd worden.

Voor de opmaak van schoolvervoerplannen kunt u gebruikmaken van diverse bestaande voorbeelden

van formulieren en enquêtes, bijvoorbeeld van Mobiel 21, Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV),

Koepel Ouders Offi cieel Gesubsidieerd Onderwijs (KOOGO) en Administratie Wegen en Verkeer (AWV)

Vlaams-Brabant van de Vlaamse Gemeenschap. U kunt eventueel een gespecialiseerd studiebureau

inschakelen voor de begeleiding van de gemeente en de scholen bij de opmaak van schoolvervoerplan-

nen, maar daar zijn uiteraard altijd kosten mee gemoeid.

Wanneer de benodigde gegevens zijn verzameld, bestaat er inzicht in de problemen en de oorzaken

van de problemen. De resultaten van deze inventarisatie vormen de basis voor de opmaak van het

maatregelpakket.

prakt i jkvoorBeeld

In de stad Tienen is in 2002 een project gestart rond de netoverschrijdende opmaak van schoolvervoer-

plannen voor alle scholen binnen de stad. Onder aansturing van de stad en met de enthousiaste inzet

van alle betrokkenen (stadsbestuur, politie, provincie, scholen, KOOGO) is uiteindelijk een uitgebreid

maatregelpakket opgemaakt met maatregelen op alle vlakken (van informatie tot infrastructuur).

Voor meer informatie kunt u terecht bij Martine Vancamp, preventiemedewerker stad Tienen,

tel. 016-80 57 56.

13

stap 3 | Opmaak maatregelpakket

nu de verkeersveiligheidsknelpunten in beeld zijn gebracht, kan worden gewerkt aan oplos-

singen en de opmaak van een maatregelpakket. elke school is qua ligging, organisatie en

afspraken uniek en er is dan ook geen standaardopmaak voor maatregelen te geven. maatre-

gelen kunnen zeer divers zijn. Ze kunnen zich richten op diverse doelgroepen en verschillende

doelstellingen hebben. de te nemen maatregelen hangen af van de doelen die de mobili-

teitswerkgroep wil bereiken. het is belangrijk dat er uiteindelijk een breed maatregelpakket

wordt opgemaakt, waarin alle betrokkenen een bijdrage moeten leveren. per maatregel moet

ook duidelijk worden afgesproken wie de maatregel uitvoert en op welke termijn. dit kan

worden vastgelegd in een actietabel.

De verschillende mogelijke maatregelen worden doorgaans ingedeeld in 5 groepen:

informatie;

sensibilisatie;

educatie;

vervoersorganisatie;

infrastructuuraanpassingen.

14

Van elke groep worden in volgende actietabel enkele voorbeelden van maatregelen gegeven:

Deze actietabel is niet volledig, maar geeft slechts een indicatie van mogelijke maatregelen. De uitein-

delijke keuze is afhankelijk van de plaatselijke problemen en mogelijkheden, van het beschikbare budget

en van de hoeveelheid tijd die betrokkenen eraan kunnen besteden. Belangrijk is dat een samenhan-

gend pakket van maatregelen wordt gekozen, dat zich op meer dan één groep van maatregelen en liefst

op allemaal richt.

maatregel termijn uitvoerderinformatie

Dienstregeling van bus of trein ter beschikking leggen in de school

kort school, de lijn, nmbs

Opstellen van een schoolbereikbaarheidsplan

middellang school, gemeente

Infopakket “Mobiliteit” samenstellen voor ouders en leerlingen

middellang school, gemeente

Infoavond rond mobiliteit organiseren voor ouders en leerlingen

kort school, gemeente

SenSiBiliSatie

Autoluwe schooldag organiseren kort school

Promotiecampagne voeren voor openbaar vervoer middellang school, de lijn, nmbs

Actie voor milieuvriendelijke verplaatsingen opzetten

middellang school

Belonen en bestraffen van goed- en foutparkerende ouders door kinderen aan de schoolpoort

kort school, politie

educatie

Verkeers- en mobiliteitslessen geven op school middellang school, politie

Behendigheidspiste en levend verkeerspark middellang school, politie, provincie

Verkeerseducatieve route in schoolomgeving middellang school, gemeente, politie

Fietsvaardigheidstraining op straat middellang school, politie

vervoerSorganiSatie

Organiseren van voet-, fiets- en carpool kort school, ouders

Instellen of verbeteren van schoolbusservice lang school

Afspraken met leerkrachten en ouders maken over parkeren en eenrichtingsverkeer bij de schoolpoort

middellang school, ouders, gemeente, buurtbewoners

Inzetten van gemachtigde opzichters bij gevaarlijke punten middellang school, ouders, politie, provincie

infraStructuur

Beveiligen oversteekvoorzieningen aan de schoolpoort of op schoolroutes

lang gemeente

Aanleg voet- en fietspaden lang gemeente, provincie, gewest

Aanleg veilige afzetzone voor kinderen (kiss and ride)

lang gemeente, school

Inrichting zone 30 schoolomgeving verplicht sinds 1 september 2005

gemeente

15

In de actietabel is te zien dat voor de meeste acties meerdere uitvoerders nodig zijn. Verder is te zien

dat de school een belangrijke rol speelt bij acties op het gebied van informatie, sensibilisatie, educatie

en organisatie. Infrastructuuraanpassingen komen vooral voor rekening van de gemeenten.

Zone 30 aan ScholenOp 1 september 2005 moest aan alle scholen een zone 30 ingevoerd zijn. De inrichtingsvereisten voor

zones 30 werden versoepeld om dat haalbaar te maken. Het KB van 26 april 2004 verplicht het afbake-

nen van schoolomgevingen en het invoeren van de bijbehorende snelheidsbeperking van 30 km/uur in

de schoolomgeving. Wanneer de school dicht bij een zone 30 ligt, kan de algemene zone 30 uitgebreid

worden tot het hele verblijfsgebied rond de school. In dat geval bevindt de school zich gewoon binnen

een zone 30.

afbakening: het bepalen van de omvang van de schoolomgeving wordt aan de wegbeheerder over-

gelaten. De omvang moet wel geloofwaardig zijn.

continu of variabel: de wegbeheerder kan kiezen voor een zone 30 in de schoolomgeving die

continu geldt, of voor een variabele signalisatie.

overgang: wanneer een school langs een weg ligt met een snelheidslimiet van 90 km/uur, wordt de

snelheid in de praktijk stapsgewijs verlaagd, eerst naar 70 km/uur (bord C43), dan na 200 m naar 50

km/uur (bord C43), en uiteindelijk na 200 m naar de zonale zone 30 (bord F4a).

nieuwe inrichtingsvereisten

De nieuwe inrichtingsvereisten voor het afbakenen van zones 30 zijn tot een minimum beperkt, zodat

er geen obstakels meer zijn voor de wegbeheerders om systematisch de nodige gebieden af te bakenen.

De wegbeheerder moet wel het evenwicht bewaken tussen de functie van de weg, de vormgeving ervan

en het daadwerkelijke gebruik. De twee essentiële afbakeningsvoorwaarden zijn:

het zone 30-statuut kan alleen voor verblijfsgebieden gebruikt worden;

de toegang tot de zone 30 moet duidelijk herkenbaar zijn of gemaakt worden.

stap 4 | Uitvoering en evaluatie

na de opmaak van het maatregelpakket bent u toe aan de laatste stap uit het stap-

penplan: de uitvoering en evaluatie van de maatregelen. een maatregelpakket alleen op

papier is natuurlijk niet voldoende: men moet ook tot daden komen.

Om dit slagvaardig te doen, verdienen enkele werkzaamheden uw aandacht:

Samenwerkingsovereenkomst

De betrokkenen leggen de gemaakte afspraken formeel vast in een samenwerkingsovereenkomst, die

wordt ondertekend door de verantwoordelijke bestuurders. Deze overeenkomst geeft aan wie voor wel-

ke actie verantwoordelijk is en welke toezegging heeft gedaan. Hierdoor zijn de afspraken niet meer vrij-

blijvend, maar bindend, wat de uitvoering ten goede zal komen. Het is belangrijk om ouders, leerlingen,

buurtbewoners op de hoogte te brengen van de samenwerkingsovereenkomst. De samenwerkingsover-

eenkomst kan een officiële tint worden gegeven door bij de ondertekening de lokale pers uit te nodigen.

uitvoering

Bij de uitvoering is het belangrijk om het volledige maatregelpakket uit te voeren. Eventueel kan dit

gefaseerd gebeuren. De werkgroep die tijdens de voorbereidingsfase is opgericht, blijft van kracht met

als taak de uitvoering voor te bereiden, te begeleiden en te controleren. Per actie wordt een plan van

aanpak opgesteld en worden de uitvoerders aangewezen. Financiering is bij de uitvoering zeer belang-

rijk. Tijdens de voorbereiding is er al een budget voor de maatregelen gereserveerd. Nu is het tijd om te

kijken welke subsidiemogelijkheden er zijn, bijvoorbeeld financiering via de modules in het kader van

de mobiliteitsconvenants.

module 10: SuBSidieS voor herinrichting van een SchoolBuurt aan of in de naBijheid van een geweStwegModule 10 is een module, behorend bij het mobiliteitsconvenant tussen gemeenten en het Vlaamse Ge-

west. Module 10 regelt de subsidiëring van de herinrichting van schoolbuurten aan gewestwegen of op

maximaal 200 meter van een gewestweg. Voorwaarde om een beroep te kunnen doen op deze subsidie

is dat de gemeente beschikt over een goedgekeurd mobiliteitsplan. Om de module 10 subsidie te verkrij-

gen, moet een dossier worden opgesteld met verbintenissen van de gemeente, de school en het gewest.

Het gewest draagt zorg voor de subsidiëring en neemt deel aan projectvergaderingen. Deze subsidie

16

17

bedraagt 100% van de reële kostprijs op de gewestweg (inclusief onteigeningskosten, studiekosten en

btw) en 50% op de lokale weg (inclusief studiekosten en btw).

De school verbindt zich ertoe een schoolvervoerplan op te stellen met een korte- en langetermijnvisie en

met concrete acties op het vlak van informatie, educatie, sensibilisatie en vervoersorganisatie (zie kader

“Schoolvervoerplannen”, pagina’s 11 en 12).

De gemeente verbindt zich ertoe:

alle organisatorische en budgettaire maatregelen te nemen om het project op korte termijn te realiseren

(financieringsplan = bindende overeenkomst als bijlage bij de module);

overlegvergaderingen te organiseren ten behoeve van het projectmanagement en de kwaliteitsbewaking

van het dossier;

de startnota en projectnota op te stellen en beide nota’s toe te lichten voor de PAC;

het volledig ontwerp te (laten) maken in nauw overleg met ouders, scholieren en buurtbewoners, en de

aanbesteding te verzorgen en op te volgen;

het dossier op te stellen en in te dienen met een verantwoording van het project, de schoolroutes, de

verkeersproblemen, analyses van mogelijke oplossingen, prioritair te nemen maatregelen, het schoolver-

voerplan en het ontwerp.

Voor meer informatie omtrent module 10 of de aanvraag ervan kunt u contact nemen met de Administratie

Wegen en Verkeer (AWV) Vlaams-Brabant van de Vlaamse Gemeenschap.

evaluatie

Enige tijd na de uitvoering van de acties moeten de resultaten worden geregistreerd en gemeten. Daarbij

moet de werkgroep onderzoeken of de doelen zijn gehaald, of alle maatregelen zijn uitgevoerd, of de

verplaatsingswijze daadwerkelijk is veranderd en of het aantal verkeersknelpunten is afgenomen. Ook is

het belangrijk het gevolgde proces te evalueren. Wanneer men de evaluatie grootschalig wil aanpakken en

de mening van de leerlingen en hun ouders wil weten, dan kan hiervoor min of meer dezelfde vragenlijst

worden gebruikt als in stap 2 (Inventarisatie) van het stappenplan. Ouders, leerlingen en buurtbewoners

zullen nieuwsgierig zijn naar de resultaten van alle inspanningen. Het is daarom goed de resultaten bekend

te maken op een informatieavond of in de lokale pers.

continuering

Het verbeteren van de verkeersveiligheid en het veranderen van de mentaliteit en het verkeersgedrag van

mensen vergt een continu proces. Het volstaat dus niet om eenmalig een project uit te voeren. Elk jaar

zullen, bijvoorbeeld op basis van de resultaten uit de evaluatie, acties moeten worden herhaald of nieuwe

acties worden gestart. Blijvende aandacht op scholen en in de lokale pers is dan ook aan te bevelen.

18

3 | TipsPraktische tips

in dit deel hebben we voor u enkele adressen en links naar websites van relevante

organisaties op een rij gezet. hier kunt u terecht voor meer informatie en ideeën over

een veiliger schoolomgeving.

a d r e S S e n

provincie vlaams-Brabant

Provincieplein 1

3010 Leuven

dienst mobiliteit

016-26 71 85

Afdeling federale overheid,

dienst maatschappelijke veiligheid

016-26 78 10

Belgisch instituut voor de

verkeersveiligheid (Bivv)

Haachtsesteenweg 1405

1130 Brussel

02-244 15 11

koepel van ouderverenigingen

van het officieel gesubsidieerd onderwijs

(KOOGO)

Nederpolder 2

9000 Gent

0473-27 34 18

vlaamse Stichting

verkeerskunde (vSv)

Louizastraat 40

2800 Mechelen

015-44 65 50

administratie wegen en

verkeer (awv) vlaams-Brabant

Luchthavenlaan 4

1800 Vilvoorde

02-257 23 11

de fietsersbond

Boomgaardstraat 22/57

2600 Berchem

03-231 92 95

verkeerspedagogisch instituut

Spinnerstraat 29

8800 Roeselare

051-21 04 17

infopunt duurzaam veilig verkeer

en crow

Postbus 37

6710 BA Ede

Nederland

0031-318 695300

mobiel 21 vzw

Vital Decosterstraat 67 A/0101

3000 Leuven

016-23 94 65

19

l i n k S

Provincie Vlaams-Brabant

AWV (Administratie Wegen en Verkeer)

Belgisch verkeersreglement

BIVV

CROW

Infopunt Duurzaam Veilig Verkeer

Fietsersbond vzw

Mobiel 21 vzw

VSV (Vlaamse Stichting Verkeerskunde)

www.vlaamsbrabant.be

wegen.vlaanderen.be

www.wegcode.be

www.bivv.be

www.crow.nl

duurzaam.veiligverkeer.com

www.fi etsersbond.be

www.mobiel21.be

www.verkeerskunde.be

AWV (Administratie Wegen en Verkeer) wegen.vlaanderen.be

Belgisch verkeersreglement www.wegcode.be

AWV (Administratie Wegen en Verkeer) wegen.vlaanderen.be

BIVV www.bivv.be

Belgisch verkeersreglement www.wegcode.be

CROW www.crow.nl

BIVV www.bivv.be

Fietsersbond vzw www.fi etsersbond.be

Infopunt Duurzaam Veilig Verkeer duurzaam.veiligverkeer.com

CROW www.crow.nl

Infopunt Duurzaam Veilig Verkeer duurzaam.veiligverkeer.com

Mobiel 21 vzw www.mobiel21.be

VSV (Vlaamse Stichting Verkeerskunde) www.verkeerskunde.be

20

bijlage | Vragenlijsten

CHECKLIST 1verkeerSknelpunten in de directe Schoolomgeving

Deze checklist werd gebruikt door : de werkgroep van ouders, leerkrachten en directie de werkgroep van de leerlingen van _____________ (naam klas of groep)

Ga als volgt te werk.

Stap handeling1 Beantwoord de vragen van deze checklist.2 Inventariseer de verkeersknelpunten aan de hand van de antwoorden van stap 13 Duid de knelpunten aan op het omgevingsplan van de school.

Beantwoord in de onderstaande checklist de vragen over de verkeersknelpunten voor de volgende weggebruikers:• voetgangers• fi etsers• autogebruikers• schoolbusgebruikers• bus- of tramgebruikers

voetgangersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor voetgangers.• Voelt u zich als voetganger veilig in de directe schoolomgeving?• Wat is uw looproute?• Is het gevaarlijk om de straat over te steken in de directe schoolomgeving?• Zijn de trottoirs voldoende comfortabel en obstakelvrij?• Waarom en waar is het onveilig voor voetgangers?• Zijn de snelheden van het autoverkeer in de directe schoolomgeving aanvaardbaar?

fietsersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor fi etsers.• Voelt u zich als fi etser veilig in de directe schoolomgeving?• Wat is uw fi etsroute?• Is het gevaarlijk om de straat over te steken in de directe schoolomgeving?• Zijn de fi etspaden voldoende comfortabel en obstakelvrij?• Waarom en waar is het onveilig voor fi etsers?• Zijn de snelheden van het autoverkeer in de directe schoolomgeving aanvaardbaar?

werkgroep

aanpak

vragen

Ga als volgt te werk.aanpak

Beantwoord in de onderstaande checklist de vragen over de verkeersknelpunten voor de vragen

21

autogebruikersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor autogebruikers en hunrelatie met de zwakke weggebruikers.• Respecteert u de toegelaten snelheid en is de toegelaten snelheid voor hetautoverkeer in de directe schoolomgeving aanvaardbaar?• Zijn er goede mogelijkheden om veilig te parkeren en te stationeren in dedirecte schoolomgeving?• Waarom en waar is het onveilig?

SchoolbusgebruikersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor schoolbusgebruikersalleen als een schoolbus de school bedient.• Is de opstapplaats van de schoolbus optimaal gelegen ten opzichte van de toegangs-poort tot de school?• Is de opstapplaats veilig bereikbaar?• Waarom en waar is het onveilig voor schoolbusgebruikers?

lijnbus- of tramgebruikersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor lijnbus- of tramgebruikersalleen als zich een bus- of tramhalte in de nabijheid van de school bevindt, dat is binnen een straal van ongeveer 750 m van de schoolpoort.• Is de opstapplaats van de bus of tram optimaal gelegen ten opzichte van detoegangspoort tot de school?• Is de opstapplaats veilig bereikbaar?• Waarom en waar is het onveilig voor bus- of tramgebruikers?

omgevingsplan• Vul het plan van de directe schoolomgeving aan met de volgende gegevens.• Situeer de opstapplaats voor de schoolbus op het plan van de directe schoolomgevingals er een schoolbus de school bedient.• Situeer de opstapplaats voor de bus of tram op het plan van de directe schoolomgevingals er een bus- of tramhalte is in de nabijheid van de school.• Geef de verkeersknelpunten aan die uit deze checklist naar voren zijn gekomen.

omgevingsplan

22

CHECKLIST 2verkeerSknelpunten in de ruimere Schoolomgeving

Deze checklist werd gebruikt door : de werkgroep van ouders, leerkrachten en directie de werkgroep van de leerlingen van _____________ (naam klas of groep)

Ga als volgt te werk.

Stap handeling1 Beantwoord de vragen van deze checklist.2 Inventariseer de verkeersknelpunten aan de hand van de antwoorden van stap 13 Duid de knelpunten aan op het omgevingsplan van de school.

Beantwoord in de onderstaande checklist de vragen over de verkeersknelpunten voor de volgende weggebruikers:• voetgangers• fi etsers• busgebruikers• treingebruikers

voetgangersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor voetgangers.• Is de school te voet veilig en comfortabel te bereiken?• Zijn er gevaarlijke oversteekplaatsen op de route naar school?• Zijn de trottoirs voldoende breed en comfortabel (obstakelvrij)?• Is het traject voldoende verlicht?• Zijn er kortere routes wenselijk?

fietsersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor fi etsers.• Is de school met de fi ets veilig en comfortabel te bereiken?• Zijn er gevaarlijke oversteekplaatsen op de route naar school?• Zijn de fi etspaden voldoende breed en comfortabel?• Is het traject voldoende verlicht?• Zijn er kortere routes wenselijk?

werkgroep

aanpak

vragen

Ga als volgt te werk.aanpak

Beantwoord in de onderstaande checklist de vragen over de verkeersknelpunten voor de vragen

23

lijnbusgebruikersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor lijnbusgebruikers.• Is de weg tussen de bushalte en de school voldoende veilig te bereikenvoor lijnbusgebruikers?• Waarom en waar is het onveilig voor schoolbusgebruikers?• Is het traject voldoende verlicht?• Zijn er kortere routes wenselijk?

treingebruikersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor treingebruikers.• Is de weg tussen het station en de school voldoende veilig te bereiken voortreingebruikers?• Waarom en waar is het onveilig voor treingebruikers?• Is het traject voldoende verlicht?• Zijn er kortere routes wenselijk?

omgevingsplan• Vul het plan van de directe schoolomgeving aan met de volgende gegevens.• Situeer de opstapplaats voor de schoolbus op het plan van de directe schoolomgevingals er een schoolbus de school bedient.• Situeer de opstapplaats voor de bus of tram op het plan van de directe schoolomgevingals er een bus- of tramhalte is in de nabijheid van de school.• Geef de verkeersknelpunten aan die uit deze checklist naar voren zijn gekomen.

omgevingsplan

24

CHECKLIST 3knelpunten in het vervoerS- en parkeeraanBod

Ga als volgt te werk.

• Beantwoord de vragen van deze checklist met ja of nee.• Geef telkens aan of het om een prioritair aspect gaat.

De vragen hebben betrekking op de volgende categorieën van weggebruikers:• voetgangers• fi etsers• lijnbus- of tramgebruikers• schoolbusgebruikers• carpoolgebruikers• autogebruikers

voetgangersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor voetgangers. In deonderstaande tabel wordt de term gemachtigd opzichter gebruikt voor een leerkrachtof andere volwassene die de kinderen helpt bij het oversteken van de straat en die:• minstens 18 jaar oud is• een theoretische en praktische opleiding gevolgd heeft bij de gemeentepolitie• gemachtigd is door de burgemeester

fietsersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor fi etsers.

aanpak

vragen De vragen hebben betrekking op de volgende categorieën van weggebruikers:vragen

vraag antwoord prioritair?

Zijn er gemachtigde opzichters? ja nee ja nee

Zijn er begeleide rijen? ja nee ja nee

vraag antwoord prioritair?

Wordt er aan fi etspooling gedaan? ja nee ja nee

Zijn er voldoende fi etsstallingen? ja nee ja nee

Zijn de fi etsstallingen overdekt? ja nee ja nee

Bevinden de fi etsstallingen zich opeen logische plaats ?

ja nee ja nee

25

lijnbus- en tramgebruikerBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor lijnbus- en tramgebruikers.

SchoolbusgebruikerBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor schoolbusgebruikers.

• Geval 1: er is geen schoolbus

• Geval 2: er is een schoolbus

vraag antwoord prioritair?

Sluiten aankomst en vertrek van bus en tram aan op de schooluren ?

ja nee ja nee

Is er een mogelijkheid tot het stallen van de fiets nabij de halte?

ja nee ja nee

Zijn de fietsstallingen overdekt? ja nee ja nee

Is er voldoende wachtcomfort(schuilhuisje, bank enz.)?

ja nee ja nee

vraag antwoord prioritair?

Is er behoefte aan een schoolbus? ja nee ja nee

Is de route van de schoolbus efficiënt uitgestippeld ?

ja nee ja nee

Is er voldoende promotie gevoerd voor het gebruik van de schoolbus?

ja nee ja nee

Is een abonnement voor deschoolbus goedkoop genoeg ?

ja nee ja nee

carpoolgebruikersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor carpoolgebruikers.

autogebruikersBeantwoord de volgende vragen over de knelpunten voor autogebruikers.

Ga na of er knelpunten in het vervoers- en parkeeraanbod zijn die niet expliciet in deze checklist aan bod zijn gekomen.

vraag antwoord prioritair?

Verloopt het stationeren ordelijk? ja nee ja nee

Verloopt het parkeren ordelijk ? ja nee ja nee

Bevinden de parkeerplaatsen zich op een logische plaats ?

ja nee ja nee

Zijn er voldoende parkeerplaatsen ? ja nee ja nee

Ga na of er knelpunten in het vervoers- en parkeeraanbod zijn die niet expliciet in andere knelpunten

vraag antwoord prioritair?

Wordt carpoolen in de school gestimuleerd?

ja nee ja nee

Is er behoefte aan de praktische organisatie van een carpoolsysteem

door de school ?

ja nee ja nee

26

ADVIES VAN DR.MOBI

dr.mobi helpt de school om een diagnose te stellen en nieuwe acties op te starten. in haar de handleiding vindt u een zelf-test en nuttige tips. tijdens een plaatsbezoek helpen haar assis-tenten u om uw mobiliteitspro-ject verder vorm te geven.

vraag een gratis pakket met dr.mobi-posters en v-borden aan!

i

nieuw subsidiereglementde provincie vlaams-Brabant geeft fi nanciële steun aan scholen die investe-ren in veilige en milieuvriendelijke mobiliteit. per vestiging kunt u investeren in verkeerseducatief materiaal, loopfi etsen, een schoolroutekaart ... ook de aankoop van een fi etsenstalling of van kleurrijk straatmeubilair komt in aan-merking. de provincie subsidieert 80% van de uitgaven. afhankelijk van de aard en de omvang van uw mobiliteitsproject kan u per vestiging een subsidie tot 5.000 euro aanvragen.

www.vlaamsbrabant.be/drmobi

in onze school:

v.u

. Mar

c Co

llier

, pro

vinc

iegr

iffier

, Pro

vinc

iepl

ein

1, 3

010

Leuv

en -

Ont

wer

p: w

ww

.mrf

art.b

e

plaatsbezoek op school: Steven Fagard, 016-26 75 27mobiliteit@vlaamsbrabant.be

Reglement en aanvraagprocedure: www.vlaamSBraBant.Be/drmoBi

subsidiereglementde provincie vlaams-Brabant geeft fi nanciële steun aan scholen die investe-ren in veilige en milieuvriendelijke mobiliteit. per vestiging kunt u investeren

nieuw subsidiereglementde provincie vlaams-Brabant geeft fi nanciële steun aan scholen die investe-