SOCIJALNA PSIHOLOGIJA ISPITNA PITANJA I ODGOVORI

1.Socijalna psihologija pojam i znaenje Socijalna psihologija je drutvena disciplina koja prouava kako ljudi misle jedni o drugima, utiu jedni na druge i u kakvim su meusobnim odnosima. Socijalna psihologija prouava ljude i njihovo ponaanje u meuzavisnosti s njihovom okolinom, sve oblike meuljudskih odnosa, te ponaanje gupe kao cjeline.Po svom etimolokom znaenju, to je nauka o dui ("logos" nauka, "psiha" na grkom znai dua, duh...), o duevnom ivotu, o psihi ili psihikom ivotu. Psihologija ima svoj odreeni teorijski i praktini znaaj. Teorijski, psihologija daje spoznaje koje e ljudima olakati da shvate niz pojmova iz filozofije, logike, antropologije itd. Sa posebnog aspekta, objanjava ljudska opaanja, reakcije, i ponaanje koje se manifestuje u bilo kojem istorijskim i kulturolokim zbivanjem: u savremenim socijalnim tokovima i promjenama i u razliitim oblastima ljudskog stvaralatva, razliitim oblicima, nivoima i dimenzijama ljudskih konstruktivnih aktivnosti i njegovih destrukcija i poremeenog reagovanja i ponaanja. 2.Teme razvojne psihopatologije - Socijalni svijet - Socijalizacija i internalizacija - Agensi i izvori socijalizacije - Socijalizacija i internalizacija skripta reagovanja, ponaanja i stila ivljenja - Efekti socijalizacije i internalizacije na psihike funkcije - Socijalni faktoriemocionalnog doivljavanja, reagovanja i ponaanja - Efekti socijalizacije i internalizacije na sloena svojstva linosti - Socijalizacija i motivizacija - Socijalni stavovi - Predrasude - Grupni procesi - Promjene ponaanja - Grupna dinamika - Struktura grupe, uloge u grupi, znaaj i stilovi rukovoenja - Nivoi komunikacija u socijalnoj grupi - Meusobna privlanost - Prosocijalno ponaanje - Socijalna psihologija i zdravlje - Procesi, potrebe i mogunosti adaptacije u socijalnoj grupi - Adaptivno i maladaptivno doivljavanje, regovanje i ponaanje - Psihosocijalno i profesionalno slabljenje i sagorijevanje - Procjena psihosocijalnog statusa linosti u grupi 3.Znaaj i razvoj socijalne psihologije Istorijski korijeni psihologije potiu i iz prirodnih nauka. Filozofski pravci znaajni za razvoj psihologije su: 1) racionalizam (istie se razum u traenju istine) 2) empirizam (ovjek kada razmilja mora imati prostor). Objanjava ljudska opaanja, doivljavanja, reakcije i ponaanja koja se manifestuju u bilo kojem istorijskim i kulturolokim zbivanjima. Rije "psihologija" nastala je znatno kasnije, a prvi je upotrijebio pjesnik i filozof Marko Maruli, oko 1517. godine. Meu racionalistima, najvei uticaj su imali filozofi Rene Dekart (1596 1650) i Baruh Spinoza (1632 1677). Filozofima empirijske orijentacije za razvoj psihologije poseban znaaj je imao Don Lok (1632 1704).

..Ruso pridaje izrazit znaaj emocionalnom razvoja djeteta, indivdualnim razlikama u psihofizikim osobinama i njegov aktivan odnos prema okolini... Poseban uticaj Don Lok je imao na osnivaa psihologije kao samostalne nauke, psihologa Viljema Vunta. Filozofi Veber (E. N. Weber) i Fehner (G. Fechner) ispituju drai i osjete i njihovu povezanost. Veliki broj i drugih istraivaa Helmholc (N. Helmholtz), Seenov, Galton (F. Galton) i drugi - sredinom XIX vijeka pristupaju sistematskom i eksperimentalnom istraivanju psiholokih problema. Posebna je zasluga Viljema Vunta (Wilhelm Wundt, 1832 1920.) za razvoj psihologije. Za poetak formiranja psihologije kao nauke uzima se pojava knjige Viljema Vunta "Principi fizioloke psihologije". U Njemakoj su, pored Vunta, velike zasluge za razvoj psihologije imali Ebinghaus (H. Ebbinghaus), tern (C. Stern), Verthajmer (M. Wertheimer) i drugi. U Velikoj Britaniji istiu se svojim doprinosom razvoju psihologije Spirman (C. Spearman), Eveling (F. Aveling), Bartlet (F. C. Bartlett), Vernon (P. E. Vernon), Ajzenk (H. J. Eysenck) i drugi. U Francuskoj je za razvoj psihologije naroito zasluan Bine (A. Binet), Ribo (T. Ribot), ane i Dima, a u novije doba Valon (H. Wallon) i Pjeron (H. Pieron). U vajcarskoj je zasluan Klapared (E. Claparede) i Pjae (Y. Pioget). U Rusiji su za razvoj psihologije bila vrlo znaajna istraivanja Seenova, koja su produili i razvili Pavlov, Behtjerev, Vigotski, Leontjev, Lurija, Tjeplov i mnogobrojni drugi sovjetski psiholozi. Od kraja XIX vijeka znaajno se razvija psihologija i u SAD, gdje danas postoji najvei broj psiholokih instituta i brojni osnivai amerike psihologije: Dems (W. James), Katel (R. Cotell), Tiener (E. B. Titchener), Torndajk (E. L. Thorndike), Vudvort (R. S. Woodworth), Hal (C. S. Hall), Tolman (E. C. Tolman), Terston (L. L. Thurstone), Skiner B. F. Skinner), Levin (K. Lewin), Olport (G. W. Allport) i drugi istraivai koji su doprinijeli razvoju psihologije. (Mili A., 2007.). U Zagrebu psiholoku katedru je osnovao profesor Ramiro Bujas, a u Beogradu profesor Borislav Stevanovi. Za razvoj psihologije u Sloveniji zasluan je profesor Mihailo Rostohar. 4.Pristupi u prouavanju socijalne psihologije - Racionalizam (istie se razu u traenju istine) - Empirizam (stavovi zasnovani na injenicama i iskustvima) 5.Potrebe i zahtjevi prouavanja socijalne psihologije Pred ovjekom se u toku ivota, pojavljuju i postavljaju posebni zadaci i zahtjevi.ovjek se stalno prilagoava novim uslovima ivota i rada i funkcionisanja koji uslovljavaju stalno uenje i prilagoavanje, psiho - fizike napore, a esto i zamor i slabljenje.U sloenim ivotnim uslovima neophodni su efikasni postupci, iako su mogue este greke sa ishodom neuspjeha, gubitka ili katastrofe.Uenje i mijenjanje traje cijelog ivota 6.Teorijski i prakini znaaj socijalne psihologije Teorijski zadatak: psihologija je da omogui upoznavanje oblika, nivoa, karakteristika i zakonitosti psihokog ivota. Cilj teorijskog istraivanja u psihologiji je upoznavanje i razumjevanje dijela stvarnosti tj psiholoke stvarnosti. Psihologija treba da odgovori na tri bitna pitanja: ta? psihologija treba da omogui ovjeku da to bolje uoi, objasni i opie psihike pojave Kako? se odvijaju psihiki procesi i kako se formiraju psihike osobine, da upozna sloenu etiologiju zdravog i/ili nezdravog odrastanja i formiranja linosti; Zato? treba da otkriva uzroke pojedinih psihikih pojava i objasni, predvidi i usmjerava postupke i djelatnosti ljudi. Praktini zadatak psihologije je u primjenjivanju rezultata psiholokih istraivanja, je zatita mentalnog zdravlja. Oznaava bolja uoavanja, razumjevanja, predvianja, ponaanja i postupke ljudi.

7.Predmet izuavanja socijalne psihologije Svi oni psihiki procesi koji se odvijaju u nama, kao to su miljenje, motivacija, matarenje, emocije. Postoji najua veza izmeu ponaanja i psihikih procesa i mi ovjeka moemo do kraja shvatiti samo ako vodimo rauna o oba aspekta aktivnosti. Psihiki procesi i funkcije: Kognitivni (opaanje, pamenje, miljenje..) Afektivni (emocije..) Konativni (motivacioni..) Fizioloke osnove psiholokog ivota (Nervni, endokrini, imunoloki, kardiovaskularni, vezivni i prehrambeni mehanizmi holistiki pristup) Aktivnosti i ponaanja (Konstruktivni, destruktivni, efikasni, neefikasni, kreativni..) Socijalni status linosti (status u socijalnoj sredini i socijalnim situacijama) 8.Ciljevi izuavanja socijalne psihologije Uoiti psiholoke fenomene u socijalnom kontekstu, razumijeti upoznati etiologiju (faktore, agense, paterne) psiholokih fenomena, identifikovati refleksije (pozitivne, negativne) socijalnih fenomena u oblasti poslovne ekonomnije i prave, intervenisati.. 9.Metode i tehnike u socijalnoj psihologiji Metoda je nain ili postupak pomou kojeg se u psihologiji dolazi do potrebnih i ciljanih saznanja o predmetu istraivanja, prouavanja i njegove primjene, da se: uoe oblici tih fenomena, da se shvati i razumije njihova etiologija (uzronost), da se rasvijetle njihove refleksije pozitivni i negativni uinci i posljedice, da se predvidi njihov daljnji razvoj i ishod i da se usmjere potrebne individualne i/ili drutvene intervencije na njih u cilju razvoja, prevencije i/ili suzbijanja. Metode socijalne psihologije su: opservacija socijalnih situacija - odgojno-obrazovnih, radnih, sportskih kulturolokih, poslovnih, pravnih itd, opservacija ljudi u socijalnim situacijama i socijalnom kontekstu; razgovor sa ljudima - akterima u ivotnim situacijama i ivotnim procesima; intervju,usmeno izlaganje, objanjavanje, pouavanje, uvjeravanje; demonstriranje; analize pojedinih situacija i sluajeva; analiza produkata djelatnosti i ponaanja; stimulativne mjere; praenje lica u razliitim socijalnim - ivotnim okolnostima; fotografsko, video i elektronsko snimanje i praenje; anketiranje; psihotestiranje psihometrija psihomotorikih sposobnosti i senzornih sposobnosti i procjena linosti ; testiranja - mjerenje znanja; statistika obrada podataka; evidentiranje i informaciona obrada; eksploatacija i skladitenje informacionih psihopedagokih materijala; eksperiment projektovanje, prouavanje i evoluacija pojava i fenomena ivota funkcija, procesa, reagovanja u svim ivotnim situacijama; prouavanje i auriranje dokumentacije psiholoke obrade. 10.Instrumenti socijalne psihologije Osnovni instrumenti i sredstva su: prilagoeni protokoli, zapisnici, slubene zabiljeke, foto i video zapisi, anketni upitnici (ankete), testovi, reakciometri, rekviziti,statistiki podaci (liste postignua, i epidemologije...) razliitih i psiholokih fenomena u oblasti ljudskog ivota i rada. 11.Elementi naunog istraivanja socijalno psiholokih fenomena (projekat istraivanja) Projekat socio psiholokih istraivanja je pisani dokument u kome su razraene osnovne faze budueg istraivanja. Svaki studijski projekat ima : naslovnu stranu, uvod, teorijski pristup problemu, metodoloku organizaciju istraivanja, analiza rezultata, izvjetaj o istraivanju i interpretacija rezultata, zakljuci i preporuke, literatura i drugi izvori, prilozi i sadraj. 12.Socijalni svijet pojam, znaaj i socijalni uticaj Socijalni svijet je sve to postoji, a to se smatra da utie na psihosocijalne fenomene. To su materijalna, nematerijalna i energetska dobra.

Socijalni svijet je cjelokupno socijalno naslijee. Socijalni svijet uoava, opaa, doivljava ... ovjek ui u socijalnom svijetu, ui kolski organizovano, ali najee neorganizovano. ivot ovjeka svih uzrasta, polova, psihosocijalnih statusa u stalnoj je dinamici - komunikaciji i transakciji sa drugim ljudima. Na tome se zasniva: opstanak, nivo razvoja, nivo zdravlja, sposobnosti, aktivitet, produktivnost, stil ivljenja, nivo civilizacije, prosperiteta drutvene zajednice. 13.Uticaj socijalne stvarnosti sa okolinom U samom sreditu socijalne psihologije je fenomen, pojava socijalnih uticaja na nas utiu drugi ljudi, kada jedna osoba namjerno pokuava promjeniti ponaanje druge osobe. Socijalni uticaj se ne ogleda samo u ponaanju on ukljuuje i nae misli, osjeanja. Socijalni uticaj se iskazuje na jo mnogo naina: esto na nas djeluje prisutnost drugih ljudi, kada ljudi nisu psihiki prisutni esto smo pod njihovim uticajem. Mnogo je vanije kako ljudi shvataju i tumae socijalni svijet. 14.Pojam i znaaj socijalnog naslijea ovjek utie na sve druge faktore i okolnosti stvarajui socijalno naslijee. ovjek ne moe ni zamisliti ta bi bilo da nema socijalnog naslijea. 15.Psihodinamika ivljenja u savremenim uslovima ivot ovjeka svih uzrasta, polova, psihosocijalnog statusa je u stalnoj dinamici, komunikaciji i transakciji sa drugim ljudima. Zavisno od ivotnih prostora sa specifinim psihosocijalnim obiljejima, na relaciji potreba, zahtjeva davanja i zadovoljavanja pojedinaca. Na tome se zasniva: opstanak, nivo razvoja, nivo aktiviteta, produktivnosti.. 16.Socijalizacija, internalizacija i eksternalizacija pojam i znaaj Socijalizacija predstavlja osposobljavanje jedinke, osobe za drutveni ivot, a u irem znaenju predstavlja razvoj i formiranje linosti. Internalizacija je pounutrenje, psiholosocijalni proces opaanja, doivljavanja, prihvatanja razliitih uticaja socijalnog svijeta sa okolinom. To je istovremeni proces kada se neto naui a ne prihvata se. Suprotna je procesu socijalizacije. Eksternalizacija: poispoljenje - linost ostaje, a iskljuimo motive. 17.Procesi socijalizacije i internalizacije - klasino uslovljavanje (uspostavljanje veze ponavljanjem po principima asocijacije (npr. Prve rijei, ljubav) - instrumenti uslovljavanja (potkrepljivanje, ui se zadovoljiti neke potrebe, cilj) - opservaciono uslovljavanje (posmatranje tueg ponaanja) - uenje po modelu - pouavanje pokazivanje putem psihikih mehanizama, intuicijom i identifikacijom - uenje uloga - uenje uvianjem - Internalizacija suprotno 18.Agensi (izvori, paterni..) socijalizacije ovjek, opta tenja, sva tenja drutva, poremeeno ponaanje,porodica, kola, vrnjaci, socijalne grupe odraslih, sredstva masovnih komunikacija, civilizacija, kultura, mentalitet. 19.Uticaj porodice na socijalizaciju (funkcionalna, disfukcionalna) Funkcionalna: ljubav, sigurnost, toplina, povjerenje, zatita, pomo, podrka, razumjevanje, savjetovanje, saradnja, tolerancija, pripadnost, identitet, samouvaavanje i uvaavanje Disfunkcionalna: nedostatak ljubavi, nesigurnost, sebinost, pritisak, napetost, negativizam, agresija, bjeanje, ulazak u delikventne grupe. Ovde nije ljubav doivljena.

20.Uticaj kole na socijalizaciju (funkcionalna, disfunkcionalna) Funkcionalna: prihvatanje, upoznavanje, uvaavanje, pomo, komunikacija, povjerenje, motivisanost, dobronamjernost, radost i ugoda, kreativnost, radne navike, istrajnost, stabilnost. (pozitivne refleksije) Disfunkcionalna: distanciranje, slubenost, nepovjerenj, netrpeljivost, zlonamjernost, neugoda, omalovaavanje, dosaivanje, izbjegavanje asova, povrede, agresije, pretnje. (negativne refleksije). 21.Socijalni rad i drugi partneri u procesu socijalizacije, internalizacije i eksternalizacije Socijalizacija u uem smislu je osposobljavanje jedinke za drustveni zivot. Internalizacija je psihosocijalni proces opaanja , dozivljavanja, prihvatanja razliitih uticaja socijalnog svijeta sa okolinom. Eksternalizacija je psihosocijalni process izmjestanja, odvajanja iz linosti nepoeljnih, destruktivnih.. energija, nagona i tendencija koje optereuju tu linost. Uslovi socijalizacije su opaanje, doivljavanje, proces diskriminacije, process generalizacije, proces internalizacije, process potkrepljivanja - stimulacije (vrednovanja, nagraivanja, kanjavanja) Socijalizacija u uem smislu je osposobljavanje jedinke za drutveni ivot a u irem smislu predstavlja razvoj i formiranje linosti. Socijalizacija se ostvaruje svim modalitetima, metodama, nivoima socijalnog uenja. 22.Uticaj sredstava masovnih komunikacija na socijalizaciju (funkcionalna, disfunkcionalna) Sredstva masovnog komuniciranja je zajedniki naziv za razliite medije(tv, radio, novine,internet,itd). U savremenom drutvu i masovnoj kulturi sredstva masovnog komuniciranja u svakom razvijenom drutvu predstavljaju vaan agens socijalizacije iji je uticaj veliki posebno kod mladih. Informacije mogu biti funkcionalne (u korist ovjeka) i disfunkcionalne (protiv ovjeka, npr.ugroavanje privatnosti) 23.Civilizacija, kultura i mentalitet pojam, znaaj i uticaj na razvoj linosti Civilizacija danas znai - ukupnost svih misaonih i umjetnikih shvatanja i uvjerenja, znanja, vjetina, obiaja i etikih normi u ljudskim komunikacijama i transakcijama. Kultura je ukupnost materijalnih, duhovnih i etikih vrijednosti koje je ovjek stvorio u svom drutvenom-istorijskom naslijeu u kojem uestvuju u organiziranju ivota sa drugim ljudima sa kojima komunicira o vri razmjenu duhovnih i materijalnih dobara. Mentalitet podrazumijeva skup kolektivnih osobina i sklonosti jednog naroda, stanovnitva na odreenom prostoru, etnikih i vjerskih zajednica i drugih kolektiviteta, to je odnos prema sebi, drugima i radu. Civili, kultura i mentalitet su znaajni faktori socijalizacije linosti. 24.Uticaj socijalizacije i internalizacije na doivljavanja, reagovanja, ponaanje i stil ivljenja Brojni agensi (izvori) utiu na zdravo ili nezdravo odrastanje linosti i njeno formiranje od zaea kroz djetinjstvo, mladost, zrelo doba, do kraja zivota. Faktori socijalizacije i internalizacije utiu na formiranje strukture linosti to je primarni faktor svih doivljavanja, reagovanja, aktivnosti i ponaanja. Interalizacije utiu na formiranje strukture linosti u najirem smislu. Struktura linosti je primarni faktor svih doivljavanja, reagovanja, aktivnosti i ponaanja. Struktura je visoko korespondentna sa nivom zrelosti, duhovnosti, otpornosti i imunitetom linosti. Ona znaajno determinie skript reagovanja i ponaanja i stil ivljenja.

25.Efekti socijalizacije i internalizacije na psihike funkcije

-

Klasino uslovljavanje, uspostavljanje veze ponavljanje po principima asocijacije (npr uslovni refleksi, prve rijei, ljubav). Elementi uslovljavanja (potkrepljivanje ui se zadovoljiti neka potreba i cilj). Opservaciono uslovljavanje (posmatranje tueg ponaanja). Uenje po modelu pouavanje, pokazivanje (oponaanje drugih). Uenje uloga Uenje uvianjem.

26.Kako spoznajemo sebe i druge Kada se zaista usmjerimo na sebe usporeujemo svoje trenutno ponaanje sa unutranjim standardima i vrijednostima. Kada uoimo razlike pokuavamo ih smanjiti usklaivanjem svog ponaanja. Spoznajemo sami sebe i uimo dok smo ivi. Upoznavajui sebe upoznajemo i druge. Bitno je upoznati samog sebe. Jedan vid informacija kojima se ljudi koriste da bi spoznali sebe i druge je verbalno, neverbalno i emocionalno izraavanje i ponaanje. 27.Afektivni procesi znaaj emocija na zdravo i/ili nezdravo odrastanje Afektivni procesi su procesi u kojima uestvuju emocije, tj. osjeanja. Emocije su psihiki procesi koji odraavaju odnos ovjeka prema objektivnoj stvarnosti. Zdravo odrastanje uslovljavaju osjeaji ugode i oputenosti, a nezdravo osjeaji neugode i napetosti. 28.Faktori socijalnog i emocionalnog doivljavanja, reagovanja i ponaanja Emocionalni doivljaj koji uslovljava da ovjek u nekoj situaciji moe da osjeti strah, slobodu, ljutnju, radost, tugu, ljubav, prezir.. Emocionalno reagovanje uslovljava ponaanje tj. reagovanje koje moe biti verbalno, fiziko, psihomotorno, neverbalno.. Fizioloke promjene u tijelu kao posljedice fiziolokih reakcija koje se manifestuju kao premor, bljedilo, crvenilo, blokada.. 29.Emocije kao izvor aktivnosti i ponaanja Glazerova ema DJELOVANJE MILJENJE ( PONAANJE) EMOCIJE (OSJEANJE) FIZIOLOKE REAKCIJE Glazerova ema ukazuje da ljudske aktivnosti i ponaanja potiu iz osjeanja, preko fiziolokih (neuroloke, fizioloke, imunoloke) procesa i motorikih reakcija, pa tek onda preko kognitivnih tj. misaonoh procesa.

30.Osnovna svojstva i tipovi emocija Osnovne emocije baza za sve ostale. Neki psiholozi smatraju da postoje samo dvije vrste osnovnih emocija: 1. Strah 2. Ljutnja (drugi dodaju jo i ljubav) - a trei spominju i radost tuga. Emocija prema jaini i trajanju. Afekti su emocionalna stanja vrlo velikog intenziteta, a vrlo kratkog trajanja. ovjek u afektu je u stanju uiniti djela za koja se kasnije kaje itav ivot. Raspoloenja su emocionalna stanja slabijeg intenziteta, ali dugog trajanja. Strasti su emocionalna stanja velikog intenziteta i dugog trajanja. 31.Kontrola emocija

Moe biti: Direktna (izbjegavanje situacije i osiguravanje uslova za emocionalno rastereenje) Indirektna : autogeni trening, suoavanje (sopstveno priznanje straha radi izbjegavanja dvostrukog straha), poveanje spremnosti (akumulacija snage fizike i psihike) Posebne tehnike kontrole emocija su: reinterpretacija situacija, analiza elemenata, racionalni putevi, verbalizacija, smanjenjem napetosti lake se nae izbor,podjela sa drugima, angaovanje aktivnou, uklanjanje briga, fizika relaksacija... 32.Uslovi procjene i poznavanja emocionalnog stanja Poznavanje vrijednosti strukture (etinost) Poznavanje kognitivne (spoznajne) strukture Poznavanje konativne strukture Poznavanje fizioloke aktivnosti 33.Struktura (sloena svojstva) linosti ovjekova linost nerazdvojno je povezana sa njegovom aktivnou. Afirmira se kroz aktivnost i ono se kroz aktivnosti mijenja. - Fiziki izgled upadljiv, normalan (neupadljiv) - Sposobnost: fizike psihomotorne, intelektualne (prosjene, iznad i ispod prosjene) - Temperament - Karakter - Odnos prema radu - Vrijednost - Aktivnost. 34.Efekti socijalizacije i internalizacije na sloena svojstva linosti Efekti socijalizacije na sloena svojstva linosti se ispoljavaju kroz interakciju i saradnju (korespodenciju) strukture linosti i agensa socijalizacije (nevladine organizacije, forum roditelja,forum mladih, porodica, kola, vjerske institucije, socijalni rad, policija, pravosue, zdravstvene institucije..) 35.Motivacija pojam, znaaj, izvori i kanalisanje Motivacija i motivi su primarni regulatori svih modaliteta, nivoa i uestalosti aktivnosti i ponaanja konstruktivnih i/ili destruktivnih. Izvori motiva su potrebe koje znae nedostatak neeg materijalnog, nematerijalnog, energetskog i/ili duhovnog. 36.Sposobnost linosti pojam, znaaj, podruja(vrste) formiranje i razvoj pod uticajem socijalnog svijeta Sposobnosti linosti: sposobnost, temperament, karakter, navike, interesi. Stavovi su relativno trajne predispozicije koje opredjeljuju odnos linosti prema sebi u spoljnjoj sredini socijalnom svijetu. Sposobnosti su mogunosti jedne linosti da neto moe ili ne moe da ostvaruje. One su preduslov za uspjene i efikasne aktivnosti. Mentalne sposobnosti su opte sposobnosti za obavljanje sloenih poslova, to su intelektualne sposobnosti. Dominantna mentalna sposobnost je inteligencija sposobnost utvrivanja znaajnih odnosa meu podanicima i pronalaenje novih rjeenja. 37.Karakter pojam, znaaj i razvoj pod uticajem socijalnog svijeta Karakter je odnos ovjeka prema sebi, drugim ljudima i prema radu u kontekstu socijalnog svijeta i okoline. Karakter je iskljuivo rezultat odgoja i ivotnog puta pojedinca, pa se prikladnim metodama moe uticati na njegovo mijenje. Crte karaktera: odnos ovjeka prema samom sebi: samopuzdanje i samokritinost. Odnos prema drugim ljudima: agresivnost, iskrenost, egoizam. Odnos prema radu: marljivost i upornost. 38.Temperament pojam, znaaj (tipovi) razvoj pod uticajem socijalnog svijeta Temperament je crta linosti, odnosno nain emocionalnog reagovanja na situacije iz socijalnog svijeta i okoline. Na osnovu temperamenta dolazimo do spoznaje o okolini i postajemo svjesni prisustva predmeta i ljudi, njihovih osobina,

ponasanja i aktivnosti na osnovu cega se u okviru i u cilju egzistencije prilagodjava efikasnim i/ili neefikasnim reakcijama, ponasanjima i aktivnostima. Tipovi emocionalnog reagovanja su: Kolerik brzo i jako reaguje, pesimista je, ispoljava reakcije prema drugima Sangvinik brzo i slabo reaguje, optimista je, ispoljava reakcije prema drugima Melanholik sporo i jako reaguje, manje ispoljava reakcije prema drugima Flegmatik sporo i slabo reaguje, optimista, slabije ispoljava reakcije prema drugima 39.Interesi pojam, znaaj i razvoj pod uticajem socijalnog svijeta Interes je psihiko svojstvo (osobina) linosti. Na osnovu interesa dolazimo do spoznaje o okolini i postajemo svijesni prisustva predmeta i ljudi, njihovih osobina, ponaanja i aktivnosti na osnovu ega se u okviru i u cilju egzistencije prilagoava efikasnim i/ili neefikasnim reakcijama, ponaanjima i aktivnostima. 40.Shvatanja i stavovi pojam, znaaj i razvoj pod uticaj socijalnog svijeta Stav je vrednovanje ljudi, objekata ili ideja. Stav je tendencija negativnog ili pozitivnog reagovanja prema ljudima, pojavama, zbivanjima, socijalnom svijetu, vrijednostima. Stavovi se sastoje od tri dijela : emotivnog (koji ine emocionalne reakcije prema objektu stava), spoznajnog (koji ine misli i vjerovanja o objektu stav) i ponaajnog ( koji ine postupci ili vidljivo ponaanje prema objektu stava). 41.Djelovanja stavova na misli i osjeanja Stavovi znacajno djeluju na misli, osjecanja i ponasanja. Naruena psihosocijalna stabilnost stvara potrebu koja se u naoj svijesti odraava kao osjeaj. Osjeaj izaziva jednu ili vie elje to dovodi do borbe motiva. 42.Socijalni stavovi pojam, osobine i vrste Stav je tendencija pozitivnog ili negativnog reagovanja prema ljudima, pojavama, zbivanjima, socijalnom svijetu, vrijednostima. Stavovi se sastoje od tri dijela: emotivnog (emocionalne reakcije prema objektu stava), spoznajnog (ine ga misli i vjerovanja o objektu stav) i ponaajnog (ine ga postupci ili vidljivo ponaanje prema objektu stava). Emocionalni stav zasniva se vie na emocijama i vrijednostima nego na objektivnoj analizi. Stav zasnovan na ponaanju proizaao je iz opaanja vlastitog ponaanja prema objektu stava. 43.Struktura, formiranje i mijenjanje socijalnih stavova Promjena stava esto je reakcija na socijalni uticaj. Nai stavovi mogu biti pod uticajem toga to drugi ine ili govore. Za promjenu stava traimo vanjsko i unutranje opravdanje. Uvjeravajue poruke takoe utiu na promjenu stava. Svi stavovi imaju emocionalnu, spoznajnu i ponaajnu komponentu. Stav moemo promjeniti i na osnovu uvjerenja. 44.istraivanje i ispitivanje socijalnih stavova Metode istraivanja i ispitivanja stavova su opservacija, razgovor, anketiranje i skaliranje. Zatim imamo i deskriptivnu metodu, kauzalnu metodu, fotografisanje i video snimanje, eksperiment, testiranje i mjerenje, praenje i analiza sluajeva, statistika obrada podataka. 45.Skale procjene Skale stavova su instrumenti kojima se prikupljaju stavovi ispitanika o osobama ili postupcima pojedinih osoba, stvari i pojava. Procjenama se prikupljaju podaci o miljenjima u vezi sa neijim osobinama, kvalitetima neijeg rada ili rjeenjima. Skale procjene mogu biti deskriptivne (opisne) ili grafike. Deskriptivne se sastoje od niza tvrdnji, obino poredanih po stepenu inteziteta a procjenjiva oznacava onu koja po njegovom miljenju najbolje odgovara stvarnosti. Grafika skala procjene se sastoji od crta ispod kojih su lijevo ili desno upisani ekstremni sudovi a u sredini neutralni sud.

46.Sociogram Sociogram je osnovna tehinka Morenove sociometrije. To je graficki oblik predstavljanja clanova male grupe s obzirom na njihova medjusobna misljenja. Sociogram omogucava ocigledan i brz uvid u status svakog clana grupe. U osnovi su tri vrste pitanja na koja treba odgovoriti: - Pitanja pozitivnog izbora - Pitanja negativnog izbora - Pitanja sa procjene socijalnog statusa 47.Fizika svojstva linosti pojam, znaaj i razvoj pod uticajem socijalnog svijeta Linost je skup razliitih osobina nastalih pod uticajem brojnih faktora njenog razvoja koje su razliito struktuirane kod svake osobe to joj daje obiljeje individualnosti. 48.Faktori razvoja sloenih svojstava linosti Neophodno poznavanje psihologije ovjeka njegovog odrastanja, formiranja, njegovog psiho socijalnog profila.. Na formiranje linosti ovjeka utiu mnogi faktori osnovni su nasljedni faktori, faktori uticaja socijalne sredine, faktori zrenja i aktivnosti individue. Znaajan faktor je i vaspitanje i obrazovanje u porodici, koli, slobodnim aktivnostima, u profesiji, u javnom ivotu.. 49.Znaaj psihoanalize za razvoj socijalne psihologije Jedna od sutinskih ocjena psihoanaliticke teorije je psihoanaliza, koja nije opovrgljiva. Teorija koja nije opovrgljiva nije nauna. Psihoanaliza ima objanjenje za sve, ako podaci odbace jedno objanjenje, potee se drugo, esto suprotno. Meutim psihoanaliticka objanjenja su orginalana, inuitivno bogata, razumljiva i ubjedljiva svima, prvenstveno obrazovanim laicima. Psihoterapija je pomaganje nekome da bolje odredi svoje granice i da bolje odredi sebe prema njima. 50.Znaaj psihodinamske psihologije u prouavanju socijalno psiholokih fenomena Psihodinamska psihologija na ovjeka gleda kao na lice koje nema kontrolu nad svojim ponaanjem. Nastavila je razvoj u vise pravaca ali najvaniji su kontrola pojedinaca nad vlastitom sudbinom, uloga svijesnih procesa, uloga socijalnih faktora. 51.Osnovni ciljevi teorijskog istraivanja u psihologiji Cilj teorijskog istraivanja u psihologiji je upoznavanje i razumijevanje dijela stvarnosti - tj psihike stvarnosti. Psihologija treba da odgovori , po brojnim psiholozima, na tri bitna pitanja: ta? Kako? Zato? Teorijski psihologija daje spoznaje da ljudi lako shvate niz pojava iz filozofije, logike, antropologije, ekonomije i drugih drutvenih disciplina koje ovjek u svom razvoju i odrastanju izuava. 52.Interdisciplinarni pristup u prouavanju socijalno psiholokih fenomena Znai da je prouavanje ovog fenomena povezano i sa drugim disciplinama, pa se tako i pristupa, a to su : razvojne psihologije, psihijatrije, psihologije, neurologije, pedijatrije, defektologije, forenzike psihologije i psihijatrije. 53.Znaaj socijalne psihologije na unapreenje i zatitu duevnog zdravlja djece, mladih i odraslih Praktini je znaaj psihologije u tome to ljudima omoguava bolje uoavanje, razumjevanje, predvianje i mijenjanje pojave, dogaanja, ponaanja i postupaka ljudi s kojima se svakodnevno susreemo - u kui, koli, na ulici, u sportu, na radu, u javnom ivotu, medijima, i dr. Znaajan zadatak je zatita mentalnog zdravlja, otklanjanja psihikih smetnji ljudi, koje im oteavaju lini i kolektivni ivot i njegove funkcije djelatnosti i ponaanja. Upoznavajui i razumjevajui druge bolje upoznajemo i razumijemo sebe.

54.Temeljne osnove socijalne psihologije kao naune discipline Socijalna psihologija kao nauna disciplina prouava uticaj socijalnih inilaca na ponaanje pojedinca, njegovo ponaanje kada su u neposrednoj interakciji, kao i ulogu psiholokih karakteristika ljudi u drutvenom zbivanju. 55.Fenomeni socijalne psihologije Fenomeni socijalne psihologije su: socijalni svijet, socijalizacija, internalizacije, agensi i izvori socijalizacije, socijalni stavovi, predsrasude, grupni procesi, promjene ponaanja, grupna dinamika, nivo komunikacija u socijalnoj grupi.. 56.Sociopatoloke pojave kod djece, maloljetnika i odraslih osoba Sociopatoloke pojave su: Sociopatije: - Politoksimanije (puenje, alkoholizam, narkomanija) - Seksualne izopaenosti i nasilja - Agresija (destrukcija, nasilja, ubistva, suicidi) - Kriminalitet Socijalne bolesti (somatske, duevne, psihosomatske) Individualna i drutvena dezorganizacija (predbrane, vanbrane i brane zajednice; porodica, kola, duhovne institucije, ue i ire socijalne sredine) 57.Etiologija psihosocijalnih fenomena Etiologija je vrlo vaan faktor u samom rjeavanju problema. Kada uoimo problem vrlo je bitno da znamo uzronost i da to shvatimo. Etiologija je primarna determinanta prevencije poremeaja linosti i ponaanja . -familio-genetska predispozicija -procesi zdravog i nezdravog odrastanja -aktivnosti i ponaanja -hronoloka dob, zrelost i otpornost. 58.Nivoi prevencije sociopatolokih pojava i drugih poremeaja linosti (primnarna, sekundarna i tercijarna prevencija) mogu biti primarni (otklanjanje uzroka); sekundarni ( prekid poremeaja ); tercijarni ( spreavanje povratnitva) . Sprovode ih porodica, kola, policija, socijalni rad, zdravstvene institucije, vlada, tuilatvo, pravosue idr. 59.Periodizacija psihocijalnog razvoja Psihosocijalni razvoj prolazi kroz period djetinjstva, adolescencije, zrelog doba i starenja ovo je sam razvoj psihologije: od antikog doba do polovine XIX vijeka, od druge polovine XIX vijeka do dvadesetih godina XX vijeka, poetak ovog vijeka razvoj empirizma 60.Osnove i odreenje poremeenog reagovanja i ponaanja kod djece, maloljetnika i odraslih osoba U osnovi poremeenog reagovanja i ponaanja kod djece i maloljetnika je uvijek patogeni faktor koji koji je visoko korespodentan sa -anamnezom odrastanja u porodici, koli, uoj i iroj sredini, - formiranjem strukture linosti, -nivoom zrelosti, -nivoom otpornosti , -skriptom doivljavanja i reagovanja i stilom ivljenja 61.Sloenost poremeaja linosti i ponaanja psihopatologije Izrazita sloenost poremeaja linosti u osnovi ima patogeni faktor , razliitog multifaktorskog porijekla . Sloenost se ogleda u etiologiji, simptomatologiji i razornim zdravstveno i psihosocijalnim posljedicama koje vode do potpune dezorganizacije linosti.

Vidljiva prepsihopatska ispoljavanja su: osjeajna hladnoa i okrutnost, neprijateljstvo, mrnja od sadizma, zavisnost, nezajeljivost, pohlepnost, samoljubivost, sebinost, suprostavljanje, svadljivost, neposlunost, nasilnost. Terminologija je raznolika za deskriptivno odstupanja, kao sto su: poremeaji temperamenta, psihopatska linost, poremeaj ponaanja,prepsihopatija Prepsihopatije mogu da se odrede poremeaji linosti u djetinjstvu i mladosti, tj kao rana i znaajna odstupanja nagonskog, osjeajnog, moralnog i drutvenog razvoja. Poremeaji obrazaca ponaanja: laganje, krae, paljevine, nasilje... Dublji poremeaji sklopova funkcija i linosti: nesposobnost za uspostavljanje istinskih i postojanih objektnih odnosa i nespobnost poistovjeivanja sa dobrim djelovima objekta i opteprihvaenim drutvenim normama (odsustvo strepnje, osjeanja krivice i moralna manjkavost). Psihopatsko ponaanje moglo bi se objasniti kao posljedica trpnje, sukoba i strepnje koji su ranog porijekla, koji su smjeteni u nesvjesno. Postoje pokuaji da se psihopatije razvrstaju prema modelu neuroza i psihoza na: izoidne, paranoidne, prisilne, histeroidne, narcistine, depresivno manine, nedrutvene, protivdrutvene i dr. (ova podjela se moe oprezno koristiti u mladalakoj psihopatologiji, ali ne i u djeijoj). 62.Osnovne predispozicije socio psiholokog razvoja Su sklonosti poremeenom ponaanju koje imaju bioloke osnove ( familio-gen. faktor) , psiholoke(odrastanje) i socijalne (socijalizacija). Struktura linosti je primarni faktor svih sloenih doivljavanja reagovanja, aktivnosti i ponaanja.Struktura je visoko korespodentna sa nivoom zrelosti, duhovnosti, otpornosti i imunitetom linosti..Optimalna dimenzija linosti je zrelost, koja se poistovjeuje sa zdravljem.Zrelost podrazumijeva intelektualnu efikasnost, socijalnu adekvatnost adaptivnost (prilagodljivost), emocionalnu stabilnost,bioloku zrelost. 63.Aktivizacija pasivizacija kao faktor razvoja linosti Aktivizacija u radu, misaona aktivizacija, ima veliki udio u razvoju i formiranju linosti. Optimalan odnos prema radu, marljivost, radinost, vrijednost, radni elan, volja, motivacija, srea, zadovoljstvo su pretpostavke vieg nivoa aktivizacije, to rezultira i pozitivnim stavom i efikasnost uinka na svakom polju, to doprinosi, ka razvoju razvoju linosti. Bezvoljnost, lijene osobe, nespretne, mrzovoljne, neaktivne, nesrene, deprimirane,- pasivizacija, doprinosi da se negativno reaguje, i predisponira razvoj nezrele, neotporne linosti. 64.Nivoi misaonog aktiviteta u procesu uenja efekti u procesu socijalizacije i uenja Nivoi aktivizacije pri uenju su: sluanje, itanje, pisanje (biljeenje), podcrtavanje, presliavanje, uoavanje problema, polemika (grupno), rjeavanje, praktina primjena (vonja). U procesu socijalizacije i internalizacije - sticanju znanja, vjetina i navika, procesu promjene linosti njenog zdravog ili nezdravog odrastanja, neophodno je znati kakav je uticaj poruka (prenoenje materijalnih, nematerijalnih i energetskih vrijednosti), kako se one kodiraju i postaju dio kratkoronog (radnog) i dugoronog (podsvjesnog) pamenja koliko je njihovo trajanje, neophodno je znati nivoe pamenja informacija s obzirom na nain njihovog saoptavanaja. Efekti u procesu socijalizacije i uenja: U periodu do tri dana, zadravanje informacija je ovako: - 10 % onoga to proitamo - 20 % onoga to ujemo - 30 % onoga to vidimo - 50 % onoga to vidimo i ujemo - 70 % onoga to kaemo - 90 % onoga to kaemo i napravimo

65.Osnovne psihopatoloke tendence u strukturi linosti Struktura linosti je primarni faktor svih doivljavanja, reagovanja, aktivnosti i ponaanja. Na efikasnost i /ili neefikasnost doivljavanja i reagovanja znaajno utie emocionalna zrelost stabilnost i /ili emocionalna nezrelost i nestabilnost (preosjetljivost, ranjivost-vulnerabilnost) Neotpornost, emocionalno nestabilne linosti, socijalno neprilagoene osobe,bezvoljnost, otpor, neodlunost...takoe stil ivljenja koji se manifestuje kroz ivotnu orijentaciju, organizovanost i ivotnu uspenost/neuspjenost Sve ove se znaajno reflektuje na razliite modalitete reagovanja tj, preduslov je za poremeeni skript ponaanja. 66.Predrasude pojam i znaaj u socijalnoj psihologiji Predrasude su emocionalno obojeni stavovi, koji znaajno utiu na doivljaje, reagovanje i ponaanje. Predrasude se definiu kao negativni stav prema lanovima prepoznatljive grupe, zasnovan na njihovom lanstvu u grupi. Stereotip je spoznajna sastavnica predrasudnog stava. Stereotipe moemo opisati kao trajnju atribucijsku pogreku donoenje negativne dispozicijske atribucije o itavoj vanjskoj grupi. S druge strane, pripadnici vanjske grupe doivljavaju prijetnju stereotipom strah da e svojim ponaanjem potvrditi postojei stereotip o svojoj grupi. etiri aspekta drutvenog ivota koji rezultiraju predrasudama su: - nain na koji mislimo - nain na koji pripisujemo znaenja i odreujemo - nain na koji raspodjeljujemo resurse - nain na koji se konformiemo drutvenim pravilima 67.Konformizam pojam i znaaj u socijalnoj psihologiji Konformizam definiemo kao promjenu ponaanja zbog stvarnog ili zamiljenog uticaja drugih ljudi. Ljudi reaguju promjenom svog ponaanja i konformiu se prema oekivanjima drugih. Konani rezultat njihovog konforizma je razliit kree se od korisnosti i plemenitosti do histerije i tragedije. Neki ljudi su se konformisali zato to nisu znali ta uiniti u nejasnoj ili neobinoj situaciji , a ponaanje ljudi oko njih sluilo im je kao pokazatelj kako reagovati i odluili su se ponaati slino. Drugi ljudi su se konformisali zato to nisu eljeli ispasti smijeni ili biti kanjeni zbog toga to su razliiti od svih drugih. Izabrali su da se ponaaju onako kako grupa od njih oekuje, kako ih lanovi grupe ne bi odbacili ili manje potovali. 68.Promjene ponaanja ili uticaj socijalnog svijeta na promjenu ponaanja Uzimajui u obzir temeljnu ljudsku potrebu za drutvom drugih ljudi, esto se konformiemo kako bi nas drugi prihvatili. Konformizam zbog normativnih razloga javlja se u situacijama u koima mi radimo ono to rade i drugi, ne zato to druge koristimo kao izvor informacija, nego zato to ne elimo privui panju, biti predmet ismijavanja, imati problema ili biti odbaeni. Dakle, socijalni uticaj javlja se kada nas uticaj drugih vodi konformisanju kako bi nas ti drugi prihvatili i kako bismo im se svidjeli. 69.Moralne vrijednosti znaaj, formiranje i kanalisanje Znaajne osobine sloena svojstva ljudi u socijalnom kontekstu su pozitivni i /ili negativne stavovi i otpori prema moralnim vrijednostima, zakonskim propisima i subjektima zatite. Kod maloljetnih prestupnika, moralne vrijednosti su u neskladu sa moralnim vrijednostima odraslih, koji su profesionalno upueni u kontekstu njihovog vaspitong voenja i formiranja. Moral delikvenata je naruen, to se manifestuje odbacivanjem i neprihvatanjem normi, moralnih vrijednosti i sankcija. Kod njih dominiraju negativna shvatanja i stavovi u odnosu na pozitivna koje je nuno mijenjati psihoterapijom, procesima socijalizacije, internalizacije, a posebno procesima eksternalizacije, rehabilitacije i lijeenja.

70.Grupa pojam, znaaj i socijalni uticaj u grupama Grupu moemo definisati kao dvoje ili vie ljudi koji su u medjusobnoj interakciji i zavise jedni id drugima ,odnosno utiu jedni na druge.Uspostavljanje odnosa sa drugim ljudima zadovoljava niz ljudskih potreba.Grupe pomau da definiemo ko smo,one su vaan dio naeg identiteta. Socijalni uticaji u grupama su: - socijalna facilitacija psihosocijalni fenomen, kad prisustvo drugih na nas djeluje podsticajno - socijalno zabuavanje psihosocijalni fenomen, kada prisustvo drugih na nas djeluje oputajue. Socijalnim zabuavanjem koje se odnosi na sklonost ljudi da postiu slebiji uinak na jednostavnim, ali bolji na sloenim zadacima. - Deindividualizacija je gubljenje u mnotvu - Grupna zaslijepljenost mnogo glava jedan um - Grupna polarizacija je pomak prema krajnosti 71.Grupe i grupno ponaanje u procesu odrastanja, aktivnosti i rada Grupu moemo definisati kao dvoje ili vie ljudi koji su u meusobnoj interakciji i ovise jedni o drugima, to podrazumijeva da zbog svojih potreba i ciljeva utiu jedni na druge. Smatra se da je mogue postojanje uroene potrebe za pripadanjem grupama. Vano obiljeje grupa je slinosti lanova po dobi, polu, vjerovanjima i miljenju.Dva su uzroka homogenosti unutar grupa. Grupe obino privlae ljude koji su bili slini i prije nego to su se prikljuili grupi socijalne norme. Terapeutska grupa podrazumjeva grupu pacijenata, koja se sastaje u odredjenim vremenskim intervalima, pod vodjstvom terapeuta, sa ciljem, da zajedno rade na razrjeavanju svojih psihikih problema ispravljajui neprilagodjeno ponaanje ili redukovanju psihopatolokih fenomena. Tokom sprovodjenja grupne psihoterapije postoji niz pravila kojih se treba pridravati. Obino je jedan terpeut koji vodi grupu. Grupu moe da vodi psihijatar, psiholog, socijalni radnik, medicinska sestra ili radni terapeut ali je neophodno da prodje odredjeni edukativni program( trening za grupnu psihoterapiju). Terapeut je lider grupe. Nije dobro ako je autorativan, jer tada inhibie grupne akcije ali i preterana demokratinost moe da bude tetna, jer dovodi do anarhinog rada u grupi. 72.Grupna dinamika pojam, znaaj, struktura Ponaanja i zbivanja unutar grupe i meu grupama, oznaavaju se pojmom grupna dinamika. Grupna dinamika je sutinsko obiljeje grupnog ponaanja. Od nje zavisi struktura i efikasnost grupe, odnosi meu ljudima i sve to ima povratni uticaj na rukovoenje. Grupna dinamika poiva na mehanizmima psiholoke prirode psiholokim mehanizmima grupne dinamike. Posebno su znaajni: imitacija, sugestija, simpatija i antipatija, identifikacija i socijalni pritisak (stimulacije), socijalna (grupna, radna) atmosfera klima, grupna kohezivnost (sloenost, jedinstvo kolektiva), grupne norme, grupni ciljevi, grupna disciplina i stilovi rukovoenja. Tokom grupnog procesa javljaju se fenomeni ija obrada predstavja sutinu grupno- terpiskog rada: zavisnost (indikator ukljuenosti), stvaranje parova (indikator intimnosti), povlaenje borba (indikator snage), grupna mobilnost (indikator interakcija),utanje, neprijateljstvo ili komformizam (indikator otpora) Postoji vie vrsta grupne strukture, a najvanije su: struktura moi podrazumijeva razlike u stepenu uticaja koji svaku lan grupe ima na ostale lanove komunikaciona struktura se ogleda u razmjeni informacija i izvorima saznanja afektivna struktura se izraava privlanou i odbojnou meu lanovima 73.Sociopsiholoki mehanizmi grupne dinamike nivoi i postignua U njih spadaju: - imitacija (oponaanje drugog) - simpatija (ogleda se u osjeaju prijatnosti i prisnosti)

socijalni pritisak (stalni pratilac i znaajan element grupnih odnosa grupe i radne dinamike) sugestibilnost (znaajan psiholoki mehanizam grupne dinamike, jer se aktivnou davalaca i primalaca sugestije odvija proces povezivanja i grupisanja ljudi). Jo postoje i : socijalna atmosfera,grupna kohezivnost,grupne norme,ciljevi,disciplina i stilovi rukovoenja. 74.Struktura grupe uloge, znaaj i stilovi rukovoenja Ona proizlazi iz meusobnih odnosa uloga povezanosti i uticaja lanova grupe. Postoji vie vrsta grupne strukture: struktura moi, koja podrazumijeva razlike u stepenu uticaja koji svaki lan grupe ima u odnosu na ostale lanove komunikaciona struktura ogleda se u razmjeni informacija i izvorima saznanja afektivna ili sociometrijska struktura izraava se privlanosu ili odbojnou meu lanovima grupe Uloge u grupi po statusu mogu biti neformalne ili formalne. To su voditelj grupe, sekretar, pomonil, posmatra, inicijator, tuilac i davalac informacije, usklaiva. Stilovi rukovoenja podrazumijevaju karakteristike postupanja rukovodioca prema lanovima grupe u vezi sa izvravanjem zadataka, a mogu biti: autokratski , koji se zasniva na prisili i dominaciji rukovodioca koji provodi svoije zamisli ne uvaavajui miljenje potinjenih demokratski stil se zasniva na saradnji rukovodioca sa potinjenim. Paternalistiki stil rukovoenja oznaava tip rukovoenja koji se oslanja na roditeljsko ponaanje rukovodioca (voenje brige o radnicima) i na oekivanje da radnici na takvo rukovoenje odgovore sa poslunou. 75. Nivoi komunikacije u socijalnoj grupi Komunikacija se odvija u tri nivoa: verbalni,neverbalni i empatiki. 76.Osnovni elementi u komunikaciji Osnovni elementi u komunikaciji su komunikacijski stimulans i komunikacijska reakcija, a sastavni element komunikacije je poruka koja moe biti razliite vrijednosti materijalne, duhovne, energetske.. 77.Komunikacija, interakcija i transakcija pojam i znaaj Komunikacija je razmjena informacija o neemu poznatom ili nepoznatom. Interakcija je saradnja ljudi na svim nivoima. Transakcija je prenos i razmjena poruka izmeu dva ili vie lica. 78.Pravila verbalne komunikacije Verbalna komunikacija je razmjena informacija i poruka rijeima, a pravila verbalne komunikacije su: - Slati relevantnu informaciju - Slati specifinu informaciju - Izvui kriterij informacije (bitne, specifine) - Informisati o rjeivom problemu - Izbjegavati emocionalno zasiene terminue - Ostati na komunikacijskom polju Za verbalnu komunikaciju je veoma znaajna formulacija itema (pitanja, tvrdnji) Tri zlatna pravila komunikacije su: fleksibilnost,sposobnost pravilne komunikacije i potovanje linosti

-

79.Feedback pojam, znaaj i pravila slanja i primanja feedback-a Feedback je slanje povratnih informacija svome izvoru(osobi sagovorniku). Osnovna pravila slanja su: da sagovornik razumije informacije,da je spreman prihvatiti informaciju i reagovati na informaciju.Feedback direktno obavjetava o djelovanju neijeg ponaanja na druga lica. 80.Nivoi neverbalne komunikacije Neverbalnom komunikacijom se saoptavaju stavovi shvatanja oscjene, a aspekti neverbalne komunikacije su: - Paralingvistiki neverbalna komunikacija zajedno sa rijeima - Ekstralingvistiki izvor rijei (npr. oduevljenje osmijeh, poveane otvorene oi) - Matalingvistiki odnos karakteristika poruke i karakteristike individue (vii nivo neverbalne poruke) 81.Odnosi verbalne, neverbalne i empatike komunikacije zastupljenost u komunikaciji, interakciji i transakciji U svakodnevnim komunikacijama,transakcijama i interakcijama se primjenjuju sva tri nivoa komunikacije.Na taj nain saznajemo sve o osobi ili dogaaju.Ljudi u komunikaciji,interakciji i transakciji treba da prepoznaju vrstu i stil komuniciranja koji su povezani sa statusom linosti. 82.Empatika komunikacija pojam, znaaj i razvoj pod uticajem socijalnog svijeta Empatika komunikacija je upoznavanje linosti, njenih psihikih procesa miljenja, emocija, njenih shvatanja, stavova. Empatika komunikacija je sposobnost uvlaenja i poniranja u tuu psihu,shvaanja i razumjevanja emocija i drugih psihikih procesa i pojava druge osobe.Znaajna je zato to e se uspjenije izvriti procjena emocionalnih,dinamikih i interakcijskih procesa neke osobe.Do empatike komunikacije dolazimo loginim zakljuivanjem i analogijom ta bi kako bi to sam uinio. 83.Meusobna privlanost od prvih utisaka do bliskih veza 84.Prosocijalno ponaanje pojam, znaaj i kanalisanje Prosocijalno ponaanje predstavlja djela poinjena sa ciljem ostvarivanja dobrobiti za drugu osobu. Prosocijalno ponaanje ima genetske korijene jer je odabrano na tri naina: - Ljudi osiguravaju preivljavanje vlastitih gena pomaui genetskim srodnicima (selekcija srodnika) - Prednost u preivljavanju ostvaruje se slijeenjem norme uzajamnosti, pri emu ljudi pomau strancima, nadajui se da e i oni primiti pomo kada im bude potrebna - Prednost u preivljavanju ostvaruje se sposobnou uenja i slijeenja svih vrsta normi, ukljuujui altruizam. Altruizam je elja za pomaganjem drugoj osobi ak i kad to predstavlja gubitak za osobu koja pomae. 85.Pomaganje i psihosocijalna podrka i pomo u procesu socijalizacije i razvoja linosti Teorija socijalne razmjene tumai pomaganje kao vaganje dobitaka i gubitaka. Ljudi pomau zbog vlastitih interesa, tj u situacijama u kojima dobici zbog pomaganja nadmauju gubitke. Dobici ukljuuju priznanje, pohvalu i oslobaanje od vlastite od vlastite neugode. Na pomaganje utie i raspoloenje. Efekt broja posmatraa naglaava uticaj broja posmatraa na to hoe li biti pruena: to manje posmatraa osoba je sklonija pomoi. Stablo odluke posmatraa pokazuje da potencijalni pomaga mora donijeti pet odluka prije nego to prui pomo: primjetiti pomo, protumaiti dogaaj kao opasnost, preuzeti linu odgovornost, znati kako pomoi i primjeniit pomo. 86.Agresije i nasilja pojam i posljedice To su destruktivne reakcije, aktivnosti i ponaanja koja se ispoljavaju u formi napada na prepreke fizike objekte i ljudi. Agresije i nasilja su est uzrok mentalnog poremeaja. Posljedice agresije i nasilja su razne stresne situacije.

Osnovni modeli naslilja su: - Fizika (napadi, prinude,zlostavljanje,tua,ubistva) - upadljivi su i uvijek su predmet zdravstvenog tretmana,socijalnog rada,policije i pravosua. - Verbalna (rsti napadi i kritike,grdnje,pretnje uvrede,ignorisanje,svae i konflikti su manje upadljivi). - Neverbalna nasilja nastaju iz naruenih emotivnih veza i odnosa iz hladne i netrpeljive porodine klime,a manifetuje se postupcima koji svjesno ili nesvjesno,ciljano ili spontano usmjereni ka psiholokom povreivanju(nerviranje,provociranjempreziranje,mtnja,laganje,napetost,strah) 87.Prevencija agresija i nasilja Da bi se nasilje i agresija sprijeili u bilo kojoj situaciji, nepohodno je preventivno djelovati, odnosno kada se primjeti bilo koji vid nasilja neophodno je obratiti se prvoj ustanovi stanice milicije, centru za socijalni rad.. 88.Nasilja u porodice nivoi prevencije Nasilje u porodici moe biti: - Fiziko nasilje i agresije (napadi, prinude,zabrane, zlostavljanje, tue, povrede..) - Psihika (verbalna) nasilja su: napadi, kritike, ignorisanje, zastraivanje, uvrede.. - Seksualna nasilja - edomorstvo je ubistvo novoroenata od strane majke za vrijeme ili nakon poroaja, to je krivino djelo nasilja protiv ivota i tijela. Za prevenciju svih oblika nasilja i delinkvencije, a posebno nasilja u porodici i koli, neophodna je adekvatna strategija u okviru nadlenosti svih subjekata i sektora zatite. 89.Nasilje u kolama pojam, posljedice i nivoi prevencije Brojni su modaliteti poremeaja ponaanja i delinkvencije mladih u ijoj osnovi je poremeaj linosti.Svi obrasci devijatnog ponaanja (djece i maloljetnika) razliite bioloko-genetske,socijalne i psiholoke geneze. U osnovi je patogeni faktor (loi modeli uenja,neaktivnost,frustracije,traumatizacija,nasilje,destrukcija) Nasilje je problem u kolama cijelog svijeta,a brojni pokuaji pedagokog djelovanja ne donose rezultate. Radi sprijeavanja i irenja nasilja u kolama moraju biti ukljueni nastavnici,roditelji,struni saradnici,lokalna i ira drutvena zajednica. Jo uvjek nedostaju programi u vrtiima. Neophodne su promjene zakonskih regulativa. Adekvatnom brigom strunjaka moe se preusmjeriti ponaanje masilnika u vrtiu i kolama:nasilnik ugroava zdravlje rtava ali i ostale djece koji su svjedoci nasilja. 90.Etiologija nasilja u porodici, koli i javnim mjestima Pojam agresije je po znaenju najblii pojmu nasilja, koji je po svom uem znaenju ui od pojma agresije,a definie se kao grupni napad na osobu ili osobe,a koji se rezultira ozlijeivanjem ili nanoenjem fizike tete tim osobama. Istraivanjem i vjetaenjem bitno je uoiti oblike,dimenzije uestalost simptomatologiju poremeaja u ponaanju. - Razmijeti etiologiju - Upoznati negativne refleksije - Prognostiku Reakcije drutva (intervencije): - Preventivne - Represivne - Korektivne Uzroci nasilja su sloeni i esto isprepleteni. Ukoli se zapaa da je sve vie uenika koji svojim ponaanjem ometaju rad u razredu, djeca sve ranije pokazuju ponaanje koje oteava rad, vie su nasilna nego ranije, a nasilju su sve vie skloni adolescenti.

91.Uticaj socijalne psihologije na mentalnu higijenu i psihosomatsko zdravlje Negativne emocije (ljutnja, bijes, tuga, strah) su refleksija naih odnosa sa drugim ljudima koji nisu na bazi bezuvjetne ljubavi, dakle, lieni su ljubavi, i nisu na bazi prihvaanja nas od strane drugih i drugih od strane nas takvima kakvi jesmo, ve pokuavamo ovladati jedni drugima tako da druge prilagoavamo sebi ili pak sebe drugima. Najei psihosocijalni inioci relevantni u etiologiji pojedinih psihijatrijskih poremeaja su psiholoki faktori koji deluju u ranom detinjstvu i kasnije tokom ivota: stresne i krizne situacije, izbjeglitvo, socijalna dezorganizacija, ratni i poslijeratni period, ivot u uslovima emigracije, elementarne nepogode, hirurke intervencije u ginekologiji, oftalmologiji i kardiovaskularnom sistemu, poroaj, brano stanje, zanimanje i socijalni status, klasna pripadnost. Oni mogu direktno da narue mentalno zdravlje, ali je vanije njihovo deklasirajue delovanje na razvoj mentalnih poremeaja. Zajedniki imenitelj veine psihosocijalnih faktora koji su uzrok ili udrueni sa psihijatrijskim poremeajima, koji je svestrano istraivan jeste stres. Danas se pridaje veliki znaaj delovanju sociokulturnih inilaca na mentalno zdravlje Zajednika osnova nepovoljnog delovanja sociokulturnih inilaca i kulture na mentalno zdravlje svodi se na sledee negativne aspekte: odreivanje modela odreenog broja specifinih mentalnih poremeaja, formiranje posebne strukture linosti sa veim rizikom od dekompenzacije, pojave psihijatrijskih poremeaja Mentalne bolesti su tradicionalno povezane sa neprihvatenjam drutvene sredine, strahom i stigmom. Uslijed stigme mladi sa mentalnim poremeajima i njihove porodice godinama trpe posledice takvog stanja i pri tom izbegavaju institucije za leenje mentalnih bolesti, tretman ili podrku od strunjaka. Ljudi se prosto boje da e biti diskriminisani injenicom da pate od mentalne bolesti. Stigma oznaava znak stida, nesaglasnosti, gadljivosti ili odbacivanja od strane drugih. Javlja se onda kada se osoba osea neprijatno ili postieno da govori o sopstvenom ponaanju koje doivljava drugaije. Stigma usled mentalnih bolesti je toliko jaka da podie zid utanja oko ovog problema. Od stigme ne pate samo ljudi sa mentalnim poremeajima - vrlo esto njihove porodici ili prijatelji takoe trpe njene efekte. Psihosomatskim bolestima nazivamo bolesti psihogenog porijekla, dakle, uvjetovane su emocionalnim smetnjama (ljubavi, agresije ili straha), a njihovi se simptomi manifestiraju na nivou organa i mijenjaju njihovu funkciju. To znai da odreena emocionalna stanja mogu dovesti do promjena funkcije organa, a tjelesne promjene koje nastaju zbog ovih disfunkcija samo su popratni simptomi emocija. Tjelesni simptomi mogu biti direktna reakcija na emocije, primjerice drhtanje zbog straha ili srdbe, crvenjenje zbog stida. U psihosomatskim bolestima tjelesni simptomi su indirektni rezultat emocija, uglavnom nesvjesnih, koje trae izlaz zaobilaznim i kompliciranim putem do organa. Danas se koncept psihosomatskih bolesti odnosi na velik broj bolesti: aritmije, koronarni spazmi, hipertenzija, bronhalna astma, reumatoidni artritis, glavobolje, prekomjerna debljina, ekcemi, tireotoksikoza, osteoartritis, eluani ulkus, sinkope, smetnje libida, upalne bolesti crijeva, iritabilni kolon, urtikarije, zatvor stolice i sl. Zrela linost tijekom ivota stjee uspjene mehanizme obrane od kompleksnih problema. Oni koji svojom agresijom upravljaju s manje uspjeha ne mogu nai drutveno prihvatljive oduke za svoje agresivne osjeaje. Tako se neprijateljski osjeaji pojaavaju i akumuliraju, trae sve veu kontrolu. Tko npr. svoju ljutnju ne izraava otvoreno, a u sebi ima zadrani bijes s kojim teko vlada, ili npr. ljudi od akcije koji se jako trude dosei nejasno definirane ciljeve; agresivni su, nestrpljivi , teko podnose frustraciju i neuspjeh, esto rade prekovremeno, preko praznika i bez odmora, iako njihov rad nije uvijek uvaavan i nagraivan. Ovi bolesnici esto imaju potekoa u izraavanju i opisivanju svojih briga, bolova, razoarenja, openito u prepoznavanju svega to smatraju slabou. 92.Krizne i stresne situacije u socijalnoj grupi, socijalnoj sredini isocijalnom svijetu One mogu biti: Bioloke: - Genetske predispozicije (nagoni) - Poremeaji endokrinih lijezda - Oboljenje CNS Psiholoke:

-

Nerazvijenost inteligencije Emocionalna nestabilnost Neurotinost Nezrelost Egocentrizam Kompleksi Socijalne: Porodica kola Ua i ira drutvena sredina

93.Strahovi pojam, znaaj i obiljeja Strah je jedan od najstarijih emocija i uvijek je neugodan i praen napetou.To su grupe osjeaja zasiene napetou i neugodama,kada subjekt procjenjuje da je ugroena neka njegova vrijednost. Postoje tri varijante straha: Realni strah koji ima izvor izvan ovjeka u vanjskom svijetu (npr strah od automobile, strah od nevremena..) Izbjegavajui izvor straha izbjegava se napetost i neugoda. Tjeskoba koja ima izvor u ovjeku obino u nekim linim konfliktima i kompleksima Briga koja predstavlja strah od onog to bi se moglo desiti. 94.Strepnja pojam i znaaj za razvoj psihopatologije To su strahovi iji su izvori u budunosti(zabrinutost,trema). Dimenzija, razliiti intenziteti i trajanje povezano sa stalnom prijetnjom(ugroavajuom situacijom) determinie hronino optereenje(poremeaj raspoloenja). Mehanizmi odbrane mogu imati pozitivne i negativne efekte na prilagoavanje osobe. Oni su pozitivni po tome to umanjuju strepnju (anksioznost) i odravaju i poveavaju samopotovanje, to opet sa svoje strane pomae osobi da se zatiti od buduih izvora strepnje i ugroavanja. Kao posljedica te zatite osoba moe biti u stanju odolijevanja konfliktu dovoljno dugo da bi postigla realistinije i uspjenije prilagoavanje problemu. Ali dugotrajni utiecaji produenog i pretjeranog djelovanja odbrambenih mehanizama mogu biti tetni za prilagoavanje ivotu. U tom smislu, izvjesni mehanizmi su gori od drugih povlaenje sprijeava osobu da ikada bude sposobna da se bori sa problemima, potiskivanje moe da je uini slijepom za prirodu problema. Kada mehanizmi odbrane nisu, iz bilo kojeg razloga, adekvatni za ublaavanje anksioznosti, mogu se javiti mnogo drastiniji poremeaji ponaanja. Oni mogu poprimiti oblik ozbiljnijih psihikih poremeaja, sloma linosti, raznih vrsta akutnih duevnih poremeaja. Anksioznost najea reakcija na neku situaciju koju osoba procjenjuje kao prijeteu ili frustrirajui. 95.Negativne refleksije i dimenzije straha Negativne refleksije i dimenzije straha su: - Unutranji nemir, nestrpljenje, nervosa - Drhtavica tremor - Iznenadni strah iz nejasnog razloga - Osjeaj uznemirenosti - Ubrzani rad srca - Osjeaj uzbuenosti, napetosti tenzije - Zastraujue misli i predstave, halucinacije

96.Traumatizacija pojam, znaaj, refleksije konfrontacija Pojam traumatizacije poznat je kao reakcija ljudi koji su preivjeli neke teko iskustvo(rtve rata,nesrea,seksualno nasilje). Traume su kratkotrajni i opasni ugroavajui dogaaj (npr ranjavanje i smrtna opasnost) Osobe koje pokuaju pomoi tim traumatiziranim rtavama izloene su riziku da i same postanu.Ta se pojava zove sekundarna traumatizacija.Traumatizirane osobe nemaju uvijek motivaciju, traenje, savjetovanje ili terapijsku pomo. Neki od razloga: - strah od osjeaja,da ponovo moraju preivjeti traumatina iskustva - elja da se zaboravi, uz pomo pomagaa i profesionalaca za pruanje pomoi, a ne da se suoi sa tim da se dogodilo - osjeaj beznaa 97.Holistiki pristup u razumijevanju i konfrontaciji stresnih situacija Stres je svako stanje u kojem je naruena ravnotea u organizmu (fizioloki i psiholoki). Uticaj stresa nije uvijek jednak,mehanizam njegovog djelovanja jo se istrauje. Na rezultate stres djeluje itav niz faktora. Svojstvo stresora obiljeava osoba koja doivljava stres (ivotna dob, pol, prethodno iskustvo) Stres ostavlja posledice na svim tjelesnim organima i to prije shvatimo tjelesne procese, sposobniji smo pozitivno reagirati na stres i izbjei negativne uticaje. Holistiki pristup osobi podrazumijeva dobijanje to vie informacija koje govore o fizikim tegobama, nainu ivota, emotivnom status, stavovima prema ivotu. Stres je duboko povezan sa emocijama. Otporna linost ima tri karakteristike: - Sposobnost vladanja sobom u stresnim dogaajima, koji se javljaju tokom ivota. - kontinuirano angaovanje u aktivnosti da se slijedi ivotni put. - elastina adaptacija neoekivanih promjena u ivotu. 98.Zrelost i nezrelost linosti pojam, determinante i etiologija Dostizanje optimalnog nivoa razvoja sposobnosti i funkcija predstavlja identitet. Usklaenost u jedinstvenu celinu sposobnosti i funkcija predstavlja integritet Stepen ravnotee izmeu potencijala linosti i zahteva situacije predtavlja zrelost. Zrelost: pravilno opaanje sebe i drugih, prihvatanje sebe i drugih, usredsreivanje na zadatak, tolerantnost, emocionalna sigurnost, bezbrinost, nezavisnost, kontrola.. Nezrelost: naivnost, neodlunost, nekritiko i kruto postupanje, nerealni stavovi prema sebi i drugima, pristrasnost, avanturizam, otpor, simptomi neurotskog zamora. Nezrelost determinie sklonost poremeenom ponaanju delinkventima. 99.Otpornost i neotpornost (vulnerabilnost) pojam, determinante i etiologija Otpornost (jaina) stabilnost, ravnotea, sigurnost, optimizam, borbenost, aktivnost, samostalnost, samoinicijativa Neotpornost nedovoljan snaga da se osoba bori sa problemom: slabost, ranjivost, krhost, pesimizam, slab lokus kontrole, apatija, bezvoljnost, otuenost.. Negativne refleksije: sklonost oboljenju, stresu, traenju dodatnih oslonaca.. 100.Nivoi prevencije nezrelosti i neotpornosti linosti U njih spadaju: - edukacija u okviru profesije - edukacija roditelja - primarni rad sa djecom - komunikacije,vaspitni rad,psihosocijalne radionice - uspostavljanje mrea i interakcija meu partnerima vladinih i nevladinih organizacija

-

uspostavljanje i oivljavanje strategije i politike zdravog odrastanja, uslova za efikasnu prevenciju poremeaja linosti

101.Lokus kontrole (interni i eksterni) znaajna determinanta linosti Lokus kontrole (interni i eksterni) je takoe visoko korespondentan sa osjetljivou ili otpornou linosti. Interni lokus kontrole predstavlja uvjerenje da se dogaaji nalaze pod sopstvenom kontrolom to ga ini jaim i otpornijim. Eksterni lokus kontrole predstavlja uvjerenje da se dogaaji nalaze pod kontrolom drugih osoba, vie sil, sree, sle sudbine.. 102.Eksplanatorni stil (optmistini i pesimistini) znaajna determinanta linosti Je znaajan faktor osjetljivosti, posebno pesimistini. Pesimista je sklon vidjeti uzroke stresnih dogaaja u sebi i teko to mijenja, nema samopouzdanja niti izlaza iz stresne situacije. Optmistiki eksplanatorni stil je optimalna pretpostavka otpornosti. Linost se konfrontira sa stresom kreativno, konstruktivno i efikasno. 103.Emocionalni profil maladaptivne linosti Osjeajne promjene: pojacana strepnja i drugi oblici strahovanja,pojaani negativizmi, otpori ili neprijateljstvo, mrnja, ljubomora, zavist, ljutnja, bijes, modaliteti agresije i sadistiki ispadi, tuga, mrzovolja, depresija, poviena zavist i osjeaj nepostojanosti, osjeaj manje vrednosti i nesigurnosti, tenja ka nadmoi i kompenzacijama. Poremeaj obrazaca ponaanja: durenje, suiprostavljanje, svadljivost, neposlunost, tvrdoglavost, napadi bijesa, naglost, tue, bjekstva, laganja, krae, paljevine, povlaenja, odbijanje odnosa sa drugima, asocijalnost.. Smetnje saznajnih funkcija: slaba panja, gubitak zanimanja za uenje, intelektualna zakoenost, inhibicija, slabiji uspjeh u koli, smetnje govora Pretjerani pokreti: hiperaktivnost, destruktivnost, nestaluk. Zakoeni pokreti se manifestuj usporenou, neaktivnou, tromou, lijenou, neproduktivnou. Smetnje spavanja, hranjenja, mokrenja, defeciranja, polnih zanimanja... 104.Unutranji i vanjski izvori otpornosti i neotpornosti linosti Unutranji izvor neotpornosti je nedostatak sigurnosti, samopouzdanja i samopotovanja. Unutranji izvor otpornosti je povoljan bioneuroloki, endokrinoimunoloki i duhovni status, dobra socijala prilagodljivost, izraenije psihosocijalne i adaptivne snage. Vanjski izvori neotpornosti su povoljno socijalno okruenje u stresnim situacijama sigurnost, podrka, povoljne i prostorne i vremenske okolnosti, psihosocijalna podrka profesionalnih lica (socijalnih radnika, ljekara) i neprofesionalnih lica (roditelja, brae, sestara, prijatelja), njihova emocionalna i duhovna podrka. Vanjski izvor neotpornosti podrazumijeva nedostatak i neblagonaklonost socijalne sredine, njene podrke i pomoi. 105.Efikasni i neefikasni stilovi reagovanja (konfrontacije u stresnim situacijama u socijalnoj grupi) Efikasni: brza i realna procjena situacije, ovladavanje sobom, planiranje, procjena sopstvenih mogunosti i postupaka, osmiljavanje, efikasne aktivnosti i strategije. Neefikasni: loa i nerealna procjena, neadekvatna emocionalna reakcija, neefikasni postupci, neuredan stil ivota, negiranje realnosti, distanciranje od stresnih situacija, neefikasne strategije. 106.Adaptivnost i procesi adaptacije u socijalnoj grupi Adaptivnost ili prilagoavanje je skup odgovora organizma na prekid prethodnog uspostavljanja ravnotee s ciljem smanjivanja napetosti i neugoda koju prekid ravnotee uzrokuje.Psiholoko znaenje prilagoavanja,sa aspekta psihodinamike psihologije i psihijatrije je dinamiki proces izmeu biolokih snaga i psihikog aparata ili dinamiki proces odnosa izmeu pojedinca i drutvene sredine.

Prilagoenost je sklad izmeu potreba - zahtjeva jedinke i reagovanja objekata drutvene zajednice socijalnog svijeta. Neprilagoenost je nesklad izmeu zahtjeva jedinke i reakcije okoline koja uslovljava tendenciju ka nenormalnom ili patolokom prostoru. 107.Krize identiteta u socijalnoj grupi self koncepti (procjenjivanje i samoprocjenjivanje) Identitet je sloena slika o sebi koja podrazumijeva: - fiziki self je slika tijela, koja moe biti povoljna ili nepovoljna, to uslovljava zadovoljstvo ili nezadovoljstvo. - Psiholoki self je slika psiholokog profila i sopstvenog statusa. Ona podrazumijeva kontrolu impulsa, jaina EGA koja se odraava na zrelost, otpornost, seksualnost. - Socijalni self podrazumijeva socijalne odnose i moral i moralne vrijednosti, socijalni identitet, socijalne kapacitete. - Seksualni self podrazumijeva integracije seksualne energije i psihosocijalnog funkcionisanja mlade i odrasle osobe. - Porodini self podrazumijeva osjeanja i strahove djeteta, adolescenta ili odrasle osobe prema svojoj porodici. Porodini self determiniu: porodini odnosi, separatisanje, identitet i identifikacije. - Adaptacioni self podrazumijeva procjenu zadovoljenja sopstvenih potreba, savladavanje tekoa, efikasnih reakcija na traumu, stresne situacije i frustracije. 108.Odbrambeni mehanizmi u procesu socijalizacije i adaptacije Njima se linost titi od psihikih povreda. To su ego mehanizmi (Frojd), kojima se linost titi u razliitim frustracionim i stresnim situacijama. Racionalizacija je vrsta intelektualistike odbrane, to je naknadno pronalaenje opravdanja u spoljanjem realnom svijetu za misli, osjeanja i akcije. Intelektualizacija je premjetanje konflikta u sekundarni proces dok su uz prisustvo sadraja, koji mogu da izazovu strepnju. Sublimacija predstavlja najsavreniji mehanizam u cjelokupnoj psihikoj dinamici. 109.Adaptivno i maladaptivno doivljavanje, reagovanje i ponaanje Adaptivno i maladaptivno doivljavanje, reagovanje i ponaanje predstavlja ispoljavanja, doivljavanja, reagovanja i ponaanja, neprimjeren (neadekvatan, neefikasan) odgovor na odreene zahtjeve socijalne sredine. U reaktivnom poremeaju ponaanja koriste se neurotine odbrane s ciljem rjeavanja unutranjeg sukoba koji jo ne postoji. 110.Adaptivne tekoe pojam, simptomatologija i znakovi maladaptivnog ponaanja u socijalnoj grupi Adaptivne tekoe se manifestuju razliitim reakcijama povezanim sa nivoima nezadovoljenja zahtjeva individue.Tekoe koje se javljaju nazivaju se maladaptivnim tekoama.Maladaptivne tekoe su grupe slinih i preovlaujuih simptoma i znakova neprilagoenosti i izmjenjenih ponaanja koje rezultiraju razliitim ishodima. Naini ispoljavanja neprilagoenosti zavise od vrsta smetnji i poremeaja uzrasta, pola... Simptomatologija su smetnje prilagoavanja linosti i poremeaja ponaanja, koja mogu biti: prolazna, trajna odstupanja od obrasca uobiajenih odgovora i ponaanja... 111.Znakovi i simptomatologija maladaptivnog ponaanja dijagnostika i psihoterapija (uvid, eksternalizacija..) Simptomatologija i znakovi maladaptivnog ponaanja su: - Osjeajne promjene: pojaana strepnja i drugi oblici strahovanja, pojaani negativizmi, otpori ili neprijateljstvo, mrnja, ljubomora, zavist, ljutnja... - Poremeaj obrazaca ponaanja: durenje, suprostavljanje, neposlunost, tvrdoglavost, napadi bijesa, laganja, krae...

-

Smetnje saznajnih funkcija: slabija panja, smetnje govora, gubitak zanimanja za uenje.. Pretjerani pokreti: hiperaktivnost, destruktivnost, nestaluk..

112.Psihosocijalno i profesionalno slabljenje i sagorjevanje Psihosocijalno slabljenje i sagorjevanje je umor. Umor je stanje linosti u kome ona osjea nesposobnost za zapoete aktivnosti: psihiki procesi uslovljavaju odmorom organizama i korelacija fizikog i intelektualnog rada (fiziki i psihiki umor). Faktori umora su: - Nedostatak materija (energije, so, eer, vitamini, hrana) - Nagomilavanje toksinih materija (soli koje blokiraju miie) - Psiholoki (slabljenje, iscrpljivanje, iritiranje). Umor treba poznavati i kontrolisati u okviru osnovnih formi: prirodni umor, tetni umor, neprirodni umor. Faktori koji uslovljavaju umor mogu biti vanjski i unutranji. 113.Primjena socijalne psihologije u oblasti prava (sudska i forenzika psihologija) Osnovni cilj primjene psihologije u forenzikoj psihologij i pravu: - Uoiti deliktne pojave, njihove dimenzije i uestalosti - Razumijeti ih upoznati njihovu etiologiju - Sagledati njihove refleksije na ljude i drutvenu zajednicu - Prognozirati ponaanje aktera - Primjerno na njih intervenisati Zadatak forenzike psihologije nije samo da konstatuje te pojave, nego da pomae ljudima u nevolji, ljudima koji su viktimizirani. Forenzika psihologija omoguava sudu valjanu procjenu linostiaktera deliktnih dogaaja, situacija, posebno procjena poinioca a i rtve kriminalnog djela. 114.Upotreba psihologije u poslovnoj ekonomiji 115.Tipovi rukovoenja u poslovnim organizacijama 116.Autoritet u poslovnim komunikacijama, interakcijama i transakcijama pojam, znaaj i determinante 117.Znaaj strunih timova u koli kao faktora prilagoavanja 118.Prolazne i/ili trajne smetnje prilagoavanja ispoljavanje reaktivnih prolaznih smetnji prilagoavanja 119.Reaktivni poremeaji prilagoavanja 120. Somatizacija pojam, vrste, dimenzije uzrono posljedina povezanost sa traumatizacijom i stresom 121.Sklad i/ili nesklad potreba i zahtjeva individue u razvoju i reakcija (davanja) socijalne sredine (socijalnog svijeta) pojam, znaaj, refleksije.. Odrastanje je sklad ili nesklad izmedju zahtjeva individue i odgovora drustvene zajednice u razlicitom drustvenom kontekstu. 122.ta je abnormalno i/ili normalno (kriterijumi Deralda Davisona) Abnormalno je: - Statistika rijetkost

-

Krenje drutvenih normi (ugroavanje drugih) Osobna patnja i bol Onesposobljenost ili tekoe u funkcionisanju, neoekivanost

123.Procjena linosti u socijalnim situacijama pojam, znaaj, uslovi.. (segmenti procjene linosti) Procjena linosti u socijalnim situacijama je metodoloki i psiholoki postupak upoznavanja linosti, koje je potrebno ljudima u svakodnevnim a posebno u deliktnim ivotnim situacijama. Za valjanu procjenu linosti je potrebno specifino znanje, vjetine i sposobnosti, ne samo metodoloke prirode nego i struno sadrajnije prirode. Segmenti procjene linosti su aktivnosti i ponaanja efikasna, konstruktivna, etina, korisna ili poremeena devijantna, neefikasna, destruktivna, nasilna, agresivna, kriminalna.. 124.Familiogenetski faktor razvoja linosti u socijalnom svijetu Drugi segment procjene je familiogenetska anamneza. To su nasljedne (genetske) osobine i pretpostavke (predispozicije), psihosocijalne osobine roditelja, brae, sestara, i drugih osobina u porodici i familiji, njihov nivo culture, obrazovanja i morala. Bitan segment procjene u okviru procjene nasljednih osobina je anamneza zaea i uslova fetusnog razvoja, normalnosti i poremeaja raanja i psihofiziko zdravlje roenog djeteta, koje je predmet procjene u djetinjstvu, mladalatvu ili odrasle osobe. Znaajan segment procjene linosti je anamneza odrastanja u porodici, koli, susjedstvu, u slobodnim ativnostima u uoj I iroj socijalnoj sredini, to se podrazumijeva pod pojmom socijalni faktor. 125.Zdravo i/ili nezdravo odrastanje u socijalnom svijetu pojam, znaaj, faktori, refleksije Funkcionalnu porodicu determiniu ljubav, sigurnost, toplina, povjerenje, zatita, njenost, pomo, podrka, razumijevanje, savjetovanje, materijalni i socijalni status Disfunkcionalnu porodicu karakteriu nedostatak ljubavi, nesigurnost, odbaenost, mrnja, agresija, nasilja, bjeanje iz porodice Nivo funkcionalnosti ili disfunkcionalnosti porodice predstavlja pozitivne ili negativne refleksije na odrastanje i razvoj linosti. kola je izrazito znaajan faktor razvoja linosti. 126.Prenatalni i postnatalni period u razvoju linosti pojam, znaaj, faktori, refleksije 127.Upadljivost i neupadljivost kao segment procjene linosti u socijalnoj sredini Upadljivost podrazumijeva atipini fiziki izgled - od bizarnog (upadljivo obuenog, obiljeenog, nasilnog reagovanja i ponaanja) do znatno zaputenog, oskudno - neurednog , prljavog i nehigijenskog izgleda i oblaenja. Neupadljiva osoba je raspoloena, vesela, adaptivna bez psihikih odstupanja, aktivna, optimistina, zrela i psihofiziki jaka, moralna, vrijedna, kontrolisano se i primjereno ponaa