METEOROLOJ

SOARING

brahim AMALAN

Meteoroloji Mhendisi

Soaring

Soaring yaygn olarak Konvektif snr tabaka (Baundary layer) ierisinde termal konveksiyon sonucu ykselen hava parsellerinden faydalanlarak yaplan uulardr.

Srtlarda yada da dalgalarnda da soaring yapmak mmkndr ancak yaygn olarak termallerden faydalanlarak yaplr.

Baundary layer

Soaring

Soaring yapabilmek iin ilk ykselme hareketi yardmc ekipmanlar aracl ile yaplr ve daha sonra ara serbest braklr.

Bu yardmc ekipman motorlu hafif bir uak yada yere sabitlenmi bir ekme kablosu olabilmektedir.

Soaring iin uygun alanlar

Termal konveksiyonun oluabilmesi iin hava parselinin Lapse-Rate orannn ortalama kuru adyabatik Lape-Rate deerinden daha yksek olmas gerekir

Atmosferde havann ykselme eilimde olduu yerler

- Termallerin olutuu sahalar.

Soaring iin uygun alanlar

Srtlar

Soaring iin uygun alanlar

Da dalgalar

Soaring iin uygun alanlar

Konverjans alanlar

Alak basn sahalar

Cephesel alanlar

Soaring iin uygun alanlar

Wind Shear alanlar

Soaring iin uygun alanlar

Deniz Meltemi Etki sahalar (Sea Breeze)

Soaring

Termal konveksiyounun olumas iin kararsz hava artlarnn mevcut olmas gerekir. Kararsz hava artlar en yaygn olarak scak yer yzeyi zerine souk bir hava ktlesinin gelmesi ile meydana gelir

Kararszl Arttran Koullar

1. Atmosferin yere yakn blmlerinde gnelenme sebebiyle snma veya yukar ksmlarnda souma,

2. Atmosferin aa blmlerinde scak hava adveksiyonu ve/veya yukar ksmlarnda souk adveksiyon,

3. Nisbi nemde artma,

4. Havann ykselmesi.

Soaring

Kararll Arttran Koullar

1. Atmosferin yere yakn blmlerinde radyasyon kayb nedeniyle souma veya yukar ksmlarnda snma,

2. Atmosferin aa blmlerinde souk hava adveksiyonu ve/veya yukar ksmlarnda scak adveksiyon,

3. Nisbi nemde azalma,

4. kme (subsidans).

Baundary layer

Yer yzeyinden gn ierisinde (saatler mertebesinde) etkilenen 500-2000 m lik hava tabakasdr. BL gece 200 metreye kadar slaabilir. Gnelenme ile gn ierisinde geliir ve akam tekrar slar.

Baundary layer

Baundary layer

BL'nin tabaka kalnl gnelenme, yeryzeyinde mevcut nem miktar ve atmosferin kararllk-kararszlk durumuna baldr.

Yzey nemi fazla olan yerlerde, zelikle sk bitkilerle kapl alanlarda (ormanlk alanlar) BL nispeten daha sdr ve zayf termaller oluur. l alanlarnda ise BL tabakasnn derinlii ok fazladr ve ok byk termallerin gelimesine olanak verir.

Soaring

Termal konveksiyon sonucu ykselen parsel iersinde daireler izerek ykselen pilot termalin st seviyesine kadar ular.

Szlme hareketinin devam etmesi iin pilotun farkl termal konveksiyon alanlar bularak bu termaller arasnda geiler yapmas gerekir.

Kat edilecek mesafe yzeyin snma kabiliyetine bal olarak

oluacak termal konveksiyon alannn genilii kadar olacaktr.

Soaring- Termikler iin kaynak sahalar

yi bir termalin gelimesi iin iki artn olumas gerekir. Komularna

nazaran daha fazla snma kabiliyetine sahip yer yzeyi ve hava parselinin

yeterince bu yzey ile temas halinde kalmas. Ne kadar uzun sure kalrsa

parsel o kadar ok snacak ve daha fazla kaldrma kuvveti oluacaktr.

Farkl snma kabiliyetlerine sahip yzeyler ierisinde abuk snan yzeyler zerinde yer alan hava parselleri snmann etkisi ile yukar ynde hareket yapacak ekilde tetiklenir ve parsel ykselmeye balar.

Ykselme hareketi kararsz atmosfer tabakas boyunca devam eder. (yada termal bir enversiyonla karlancaya kadar)

Bu esnada eer hava parseli yeterince nemli ise ykselme ile hava parseli ierisinde bulunan su buhar younlar ve

Cumulus bulutlar oluur. (yaygn olarak ilkbahar ve yaz aylarnda).

Pilotlar oluan bu bulutlar sayesinde termallerin tepe seviyelerini grerek tespit edebilirler.

Ilman blgelerde bu seviye ortalama 2 km civarndadr. l benzeri iklim artlarnn olduu yerlerde 3-4 km ye kadar kabilir.

Soaring- Termikler iin kaynak sahalar

Farkl snma zelliine sahip tarlalar (Ekili tarlalar,bo tarlalar)

iftiler tarafndan yeni srlm tarlalar.

Engebeli araziler

Da ve Tepelerin Rzgar almayan taraflar (Da dalgalarnn olutuu- lee side)

Anz alanlar ve Anz yangn sahalar

Havaalanlar

Ormanlk Alanlar

dz, beton veya toprak atlarla kapl yerleim alanlar.

Deniz-Kara etkileimi olan yerler (Deniz meltemi sahalar)

Termaller iin Grsel belirticiler

Tetikleyiciler

Toporafik Tetikleyiciler

Meteorolojik Tetikleyiciler

Tetikleyiciler

Toporafik Tetikleyiciler

Termaller kaynan en yksek noktasnda yeryzeyinden ayrlma eilimindedirler.

Tepeler, srtlar, yamalar ve da zirveleri termallerin yzeyden ayrlmas iin en uygun yerlerdir.

Szlme esnasnda eer geni bir nehir vadisi zerinden geilirse termaller bu vadi evresindeki nispeten daha kuru olan dzlklerde oluurlar ve civardaki kk yksek yerlerden yukar doru ayrlrlar.

Tetikleyiciler

Meteorolojik tetikleyiciler

Geni bir alan glgeleyen bir bulutun altnda hareket eden serin hava hareket dorultusundaki bir termali tetikleyebilir.

Tetikleyiciler

Meteorolojik tetikleyiciler

Bu tr termaller olutuunda lokal karszlklar sonucu sc ler arasnda cu bulutlar geliebilir

Tetikleyiciler

Konverjans alanlar Scaklklar farkl iki hava ktlesi karlatklarnda Souk havann

younluunun scak havaya nazaran daha fazla olmas nedeniyle souk hava scak havann altna doru girmeye meyleder ve scak hava souk hava zerinde trmana geer. Bu trman neticesi spread azalacandan ykselmeyle younlama grlerek bulut teekkl edecektir. Bu ekilde oluan cephe ise souk cephe olarak adlandrlr.Bu durumda scak hava tarafnda olumaya balayan termaller tetiklenir ve ykselmeye balar.

Tetikleyiciler

Downdaraft alanlar zellikle CB bulutunun dalma safhasnda meydana gelen downdraft

alanlarnda kuvvetli aa ynl hareketler sonucu rzgarn hamleli estii alanlar oluur bu alanlarn nnde olumu olan termikler bu hamleli rzgarlar tarafndan tetiklenir ve ykselmeye balar. Ancak bu durumda oluan hamleli rzgar problem oluturmaya balar

Tetikleyiciler

Scaklk Eer Termal kaynakla temas eden havann scakl yeterince yksek

olursa hava parcelinin kaldrma kuvveti parseli yeryzeyinden ayrmak iin yeterli olabilir bylece herhangi bir d etki gerekmez.

Sezon Thermal Climb Rate Uu zaman Konvektif Bulut taban yk. Gndz Scaklk Aral

K 1-2 m/sn 1300-1600 1500-2000m asl (-5/ 5)

k sonu 2-3 m/sn 1100-1700 1800-2300m asl ( 5/10)

lkbahar 4 m/sn 1000-1800 2000-2400m asl ( 9/18)

Yaz 3-4 m/sn 1000-2000 2200-2600m asl (15/30)

yaz sonu 2-3 m/sn 1000-1900 2000-2400m asl (13/26)

ve sonbahar 2-3 m/sn 1100-1800 1800-2400m asl (10/20)

Termal Trmanma oran - NN

ilkbahar ve yaz ortasna kadar olan sezon en uygun artlarn olutuu zaman dilimi.

Tehlikeli alanlar

Kaldrma kuvvetinin ok fazla olduu alanlar (Up draft)

kme hareketinin ok kuvvetli olduu alanlar (downdraft)

imek olan sahalar (Lightning)

Rzgar Ynnn Ani deiim gsterdii alanalar (Shift-Shear)

Yere yakn seviyedeki Rzgar kesmesi alanlar (Wind shear)

Yal sahalar

Oraj meydana gelen sahalar ( thunderstorm)

Microburs sahalar (Yal-yasz)

Da dalgas Rotor alanlar

Bulut ii

Szlerek uular (Balon)

Bilinmesi gereken Meteorolojik Parametreler

Bulutluluk durumu

Nem durumu

Yer rzgar

s seviye rzgarlar (0-1500 m)

Trblans durumu

nversion durumu

Ya durumu

Yer scakl

Tehlikeler

Oraj ve Saanak Yalar

Termaller

Kuvvetli ve hamleli yer rzgarlar

sis

TEEKKRLER