OBRADA REZANJEM

Finalni dioizradak

polufabrikatpripremak

-1-

Glodanje

-2-

Osnovna rezna geometrija glodala

– Statička analiza,– Kinematička analiza - znatno složenija.

Isti principi kao kod struganja i bušenja.Pretpostavka: svi zubi glodala su iste geometrije – može se analizirati na bilo kom

zubu i u bilo kojoj tački njegove dužine.– Osnovna ravan,– Dopunske ravani

(ravan rezanja,Ortogonalna ravan).

-3-

Osnovna ravan – normalna na pravac kretanja i prolazi kroz osu glodala – mogiće kod valjkastih glodala sa pravim zubima.

Kod valjkastih glodala sa zavojnim zubima osnovna ravan se iz tog položaja zakreće zajedno sa zubom za ugao nagiba zavojnice.

Ravan rezanja – tangira glabno sječivo u posmatranoj tački i normalna je na osnovnu ravan.

Ortogonalna ravan – normalna na tangentu na glavno sječivo – normalna je na prethodne dvije ravni.

-4-

Kod valjkastočeonih glodala zubi se nalaze na obimu i čeonoj površini tako da ta dva dijela zuba ne moraju imati istu reznu geometriju – posmatraju se oba dijela zuba i na njima definiše rezna geometrija.

Osnovna geometrija zuba na obimu – istakoa kod valjkastog glodalaKod čeonih zuba postavljaju se isteravni,Osnovna ravan

-5-

zauzima položaj po definiciji (normalnana pravac kretanja iprolazi kroz osuglodala).

-6-

Klasifikacija mašina za obradu glodanjem

Mašine za obradu glodanjem (glodalice) klasifikuju se prema različitirr kriterijumima :1. Prema položaju glavnog radnog vretena:

– horizontalne i– vertikalne glodalice.

2. Prema broju radnih vretena :– jednovretene i– viševretne glodalice.

3. Prema tehnološkim mogućnostima:– univerzalne i– specijalne glodalice.

Prema načinu upravljanja na:– glodalice sa konvencionalnim i sa– NC i CNC upravljanjem.

-7-

-8-

-9-

OBRADA RENDISANjEM

Osnovne operacije i alati

dugohodo rendisanje - glavno kretanje predmet obrade – horizontalni pravac, kratkohodo rendisanje - glavno kretanje alat u horizontalnom, i vertikalnom pravcu.Alati za obradu rendisanjem - indentični alatima za obradu struganjem, uz prilagođavanje

geometrijskih elemenata konkretnim operacijama.

-10-

U osnovi obrada rendisanjem zasniva se na analogiji sa obradom struganjem.ravna površina pri rendisanju može se smatrati kružnom površinom beskonačno

velikog poluprečnika krivine.

Uglovi noževa za rendisanje imaju, uglavnom, slične vrijednosti noževima za strugarsku obradu.

-11-

Bušenje

-12-

Proširivanje je operacija kojom se povećava prečnik rupa i otvora obrađenih prethodnim bušenjem burgijom ili dobijenih nekim drugim tehnološkim postupkom (livenjem, kovanjem i sl.).

Proširivači, za razliku od zavojnih burgija, rade se sa tri ili četiri žljeba, od brzoreznog čelika ili sa pločicama od tvrdog metala.

Proširivanje rupa i otvora većih prečnika može da se vrši strugarskim noževima na horizontalnim bušilicama

Završna (fina) obrada rupa i otvora razvrtanjem uglavnom služi za postizanje dimenzione tačnosti i visokog kvaliteta obrađene površine. Ako se želi postići unaprijed propisan sklop ova operacija je obavezna. Ova operacija se izvodi razvrtačima različitih konstrukcija.

-13-

-14-

-15-

-16-

Struganje

Alati u obradi struganjem Strugarski noževi su raznovrsni po obliku, dimenzijama i vrsti alatnog materijala. Prema vrsti obrade razlikuju se strugarski noževi za

– spoljašnju obradu (uzdužnu i poprečnu), – unutrašnju obradu, – usijecanje i odsijecanje, – izradu navoja i sl.

Prema kvalitetu površine strugarski noževi se razvrstavaju na strugarske noževe za:– grubu (prethodnu) i – završnu (finu) obradu.

Prema obliku strugarski noževi mogu biti: – pravi, – savijeni, i – krstasti,

Prema obliku poprečnog preseka drške: – pravougaoni, – kvadratni, i – kružni.

Prema smjeru kretanja u toku obrade strugarski noževi se dijele na – lijeve, – desne, i – čeone

Orijentacija se odreuje položajem palca ruke.

Prema vrsti alatnog materijala razlikuju se strugarski noževi od brzoreznog čelika, sa – lemljenim ploicama od tvrdog metala i mehanički pričvršćenim pločicama, – alatnog čelika.

-17-

Za izradu strugarskih noževa danas se uglavnom koriste:– brzorezni čelici, – tvrdi metali (sa ili bez prevlake), – rezna keramika i super tvrdi materijali u vidu okretnih (izmjenjivih) pločica.

Pločice se mehanički vezuju za nosače alata, tako da se formiraju različiti tipovi strugarskih noževa.

Strugarski noževi sa okretnim pločicama se ne oštre, već se pločica okreće sve dok se ne iskoriste sve rezne ivice. Iskorišćene i pohabane pločice se prikupljaju i upućuju na reciklažu.

Strugarski noževi sa lemljenim pločicama se rijetko koriste u savremenoj industriji. – njihova izrada je skuplja, a i – troškovi eksploatacije su veći zbog potrebe preoštravanja alata (troškovi oštrenja i

obrade).Osnovni oblici i dimenzije strugarskih noževa od brzoreznih čelika i sa lemljenim ploicama su

standardizovani. Istovremeno su standardizovane i drške strugarskih noževa i okretne ploice. Takvi strugarski noževi spadaju u grupu standardnih strugarskih noževa i proizvode ih visoko

specijalizovane kompanije. U metalopreraivakoj industriji koriste se i specijalni strugarski noževi, koji se projektuju i

izrađuju od strane korisnika.

Osnovni elementi strugarskog nožaStrugarski nož (slika 4.10) se sastoji od:

– tijela alata na kome se nalaze rezni elementi (rezni klin) i – drške preko koje se izvodi postavljanje i privršivanje na nosač alata.

-18-

Leđna i grudna površina reznog klina noža (pločice) se mogu izvoditi sa rubovima (fazetama) utvrđene širine, naročito kada je vrijednost grudnog ugla, u oblasti ruba, negativna.

Grudne površine okretnih pločica su izrađene sa elementima za savijanje i lomljenje strugotine. To su kanali, stepenice ili specijalno oblikovani profili sa jedne (jednostrane) ili obje strane (dvostrane pločice).

Kanali su različitog oblika i dimenzija, polukružni (manji ili veći), dva kanala (prvi za savijanje kod manjih koraka, a drugi kod većih koraka) i sl.

Stepenici su manji i veći ili složene konfiguracije.

Uglovi strugarskog noža

Reznu geometriju strugarskog noža, pored uglova reznog klina - grudni ugao, - leđni ugao i - ugao klina, određuju:

– napadni ugao - ugao između projekcija glavne rezne ivice i pravca pomonog kretanja na osnovnu ravan ( ),

– pomoćni napadni ugao - ugao između projekcija pomoćne rezne ivice i pravca pomoćnog kretanja na osnovnu ravan ( ),

-19-

– ugao vrha - ugao između projekcija glavne i pomoćne rezne ivice na osnovnu ravan ( ),

– ugao nagiba rezne ivice (sječiva) - ugao koji zaklapa glavna rezna ivica sa osnovnom ravni ( ) i

– r - radijus vrha noža.

Rezni vrh strugarskog noža može biti izveden sa radijusom r ili rubom (fazetom) širine f, pri čemu je napadni ugao fazete .

Vrijednosti grudnog i leđnog ugla u procesu rezanja se menjaju u zavisnosti od položaja reznog vrha alata u odnosu na:

– osu predmeta obrade, – koraka i – ugla nagiba rezne ivice.

Ukoliko se rezni vrh alata nalazi iznad ili ispod ose predmeta obrade dolazi do promene uglova u procesu rezanja za vrednost ∆γ.

-20-

-21-