seizoenen (juli 2015)

52
Ecologisch leven | koken | tuinieren | Nr. 4 | 2015 SEIZOENEN

Upload: velt-vzw

Post on 22-Jul-2016

321 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

Seizoenen is het tweemaandelijks tijdschrift van Velt. In Seizoenen brengen we telkens meer dan 40 pagina's aan onderwerpen over ecologisch tuinieren en ecologische voeding. www.velt.nu

TRANSCRIPT

Page 1: Seizoenen (juli 2015)

Ecologisch leven | koken | tuinieren | Nr. 4 | 2015

SEIZOENEN

Page 2: Seizoenen (juli 2015)

2 Tweemaandelijks tijdschrift van Velt – 44ste jaargang – juli/augustus 2015

Colofon

Velt vzw Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. Verschijnt zes keer per jaar.

RedactieadresUitbreidingstraat 392c 2600 Berchem T +32 (0)3 281 74 75F 03 281 74 [email protected] www.velt.nu

Hoofdredacteur Jan Vannoppen – [email protected] Redactiecoördinator Koen Van den Broeck – [email protected] Reine De Pelseneer – [email protected] & lay-outconcept Kurt Cornelis – www.sfumato.beAdministratie Karin Holemans – [email protected] Druk The Factory Brussels – www.thefactorybrussels.beVerzending Boes Mailing Services

RedactieraadSara Adriaensen, Natascha Boudewijn, Liesbet Corthout, Lieven David, Lieven Gekiere, Riet Janssens, Luk Naets, Lies Rottiers, Nadia Tahon, Marc Temmermans, Anne Marie van Dam, Peter Vande Moortele, Frank Van Keirsbilck, Pepijn Verheyen

Werkten mee aan dit nummerLieven David, Geert Gommers, Leen Laenens, Hanne Lyssens, Geertje Meire, Luk Naets, Hanneke Oosterlee-Lentz, Frank Petit-Jean, Peter Ragaert, Lies Rottiers, Marieke Smets, Leentje Speybroeck, Nadia Tahon, Jan Vannoppen

Fotografen & illustratorenJean Claude, Lieven David, Kenzo De Bruyn, François De Heel, Donald Hobern, Stefan Jacobs, Ron Knight, Hanne Lyssens, Hanneke Oosterlee-Lentz, Skutt, Marieke Smets, SteFou, Tomi Tapio, Gunther Vercammen, Vermylen Gedrukt op Cyclus Print, milieuvriendelijk gerecycleerd papier.© Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder de schriftelijke toestemming van Velt vzw.v.u. Leen Laenens, Eikendreef 19, 2390 Westmalle

© Kenzo De Bruyn/Aikon productions

Na 45 jaar werd de droom van Vlaams charmezanger Jimmy Frey werkelijkheid. Velt bracht rozen naar Sandra. Ter gelegenheid van de Velt-ecotuindagen vroegen we radio- en tv-bekendheid Roos Van Acker om een ecologische roos te brengen naar Sandra, tuinierster in het Vlaams-Brabantse dorpje Bever. Tegelijkertijd was dit een aanleiding om vijf tips voor het ecologisch kweken van rozen de wereld in te sturen. Je vindt ze op www.velt.be/nieuws/5-tips-om-ecologisch-rozen-te-houden.

Activiteiten Weg & WijzerAfdelingen voeren hun activiteiten voor het septembernummer in vóór 10 augustus via www.velt.nu/beweegt. Het gaat om de activiteiten van oktober en november. Onjuiste of onvolledige activiteiten worden niet opgenomen. Op zoek naar de contactpersoon van je afdeling? Surf naar www.velt.nu en klik ‘in je buurt’ of bel +32 (0)3 281 74 75.

Advertenties Tarieven en praktische vereisten op aanvraag bij de redactie en op www.velt.nu/adverteren. De redactie kan beslissen om advertenties niet op te nemen. Voor de inhoud van de advertenties zijn redactie noch Velt verantwoordelijk.

SeizoenenarchiefVelt-leden kunnen nummers van vorige jaargangen van Seizoenen raadplegen op www.velt.nu.

Word lid• België: stort € 30,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw. BIC: GEBABEBB.• Nederland: stort € 30,00 op rekening 674848 t.n.v. Velt-Nederland onder vermelding van naam + volledig adres. IBAN: NL27INGB0000674848. BIC: INGBNL2A.• Andere landen: stort € 35,00 op rekening BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw. BIC: GEBABEBB.

Giften (België) Steun Velt in het ijveren voor gezonde voeding en een gezonde leefomgeving. Stort een vrije gift op rekeningnummer BE51 0010 9905 5062 van Velt vzw, met de mededeling ‘gift’. Giften vanaf € 40,00 zijn fiscaal aftrekbaar.

LegatenLegaten kunnen onze vereniging een mooie impuls geven. Als je ecologie belangrijk vindt en ons werk wilt steunen, kun je Velt vzw in je testament opnemen voor een duolegaat. Met een duolegaat kun je aanzienlijk besparen op successierechten en zo je erfge- namen bevoordelen. Velt geniet dan mee van dit belastingvoor- deel. Meer info bij [email protected] of bel 03 281 74 75.

Page 3: Seizoenen (juli 2015)

34 | 2015

Inhoud

5

6

11

20

25

32

37

40 8

9

14

24

18

30

38

29

36

39

42

49

50

51

Over slakken in de moestuin doen heel wat fabels de ronde. Lieven David zet enkele feiten op een rijtje en geeft enkele trucs om de beest-jes uit je tuin te jagen.

De zomer is hét moment om samen te koken en te genieten in de tuin. Volg onze tips voor een ecologische barbecue of potluck en je tuinfeestje kan niet meer stuk!.

In de nieuwe reeks 'Gretig groen' presenteren we een aantal gedreven jonge eco-actievelingen. Imker Pieter-Jan Vermylen bijt de spits af.

11

14

30

Zoom

TuinMirabellen in de grootstad

Slakken in de moestuin

Experimenteren in de Warmenhof

Kan ik hier gezonde groenten telen?

Verhuis je 'oude' tuin

Tuintips voor als het volop zomert

Gevoel voor humus

ConsumenT

Column

CulinairBarbecue of potluck? Smullen in de tuin!

De beste bonentips

samen eCo-aCTief Samenkoken in de samentuin

Gretig groen: Laat de bijen gewoon hun ding doen

Samen eco-actief: berichten

VerbeeldGevelgroen voor een zachter straatbeeld

leZers reageren

leZers Vragen

Weg & WijZer

uiTgeliChT

ledenVoordelen

ZoekerTjes & CarToon

Page 4: Seizoenen (juli 2015)

4 Redactioneel

Gezond tuinieren: los het zelf op? Tekst Jan Vannoppen en Leen Laenens

Beleid kan soms zo dubbelzinnig zijn. Midden mei kwam er het heugelijke nieuws dat minister Schauvliege opnieuw 300.000 euro beschikbaar stelt voor de aanleg van volkstuinen. Velt sloot recent ook met Limburg.net een nieuwe overeenkomst af om de komende drie jaren verder in te zetten op extra samentuinen in Limburg. Voor Velt, gemeenten en vele tuiniers zijn dit grandioze opportuniteiten, waarmee de wachtlijsten aan tuiniers-zonder-grond weggewerkt kunnen worden. Velt biedt daarbij aan de lokale besturen en tuiniersgroepen een begeleiding op maat aan, om van hun project een sociaal en ecologisch pareltje te maken. Wij noemen dat dan een ‘samentuin’.

Bij Velt appreciëren we het enorm dat de Vlaamse over-heid en gemeentebesturen middelen en gronden ter be-schikking stellen en zo inspelen op belangrijke behoeften van hun burgers. Diverse studies tonen immers aan dat tuinen en groene open ruimte levensnoodzakelijk zijn voor gezonde, gelukkige mensen. Maar samentuinen zijn meer dan dat. Ze zijn ook een plaats waar tradities en technische kennis over grondbewerking, over groenten en fruit telen en over samenleven met de natuur en de seizoenen, worden doorgeven.

Die kennis en tradities zijn niet onbelangrijk, ze maken deel uit van ons erfgoed, maar ze kunnen morgen ook levensnoodzakelijk worden. Getuige de Victory gardens – moestuinen in parkjes en plantsoenen – die tijdens de twee wereldoorlogen in alle oorlogvoerende landen moes-ten bijdragen aan de voedselproductie. Laten we hopen dat we in de nabije en verdere toekomst niet opnieuw in een situatie terechtkomen waarin Victory gardens noodzakelijk zijn. Maar een voorwaarde om ze te kunnen oprichten, is wél dat we de kennis hebben om het te doen.Daarom is het jammer dat samentuinen weleens opge-

offerd dreigen te worden aan puur recreatief groen of aan meer ingrijpende bouwprojecten. Vanuit Velt dringen we erop aan dat bij beslissingen over het verplaatsen of opdoeken van (samen)tuinen, ook aan ‘tuinexperten’ om advies wordt gevraagd om de waarde van de percelen ten volle in te schatten. Beter nog zou zijn dat tuinen met een bijzondere ecologische of samenlevingswaarde een beschermde status kunnen krijgen.

Ook al heb je grond, toch blijft ook daar voorzichtigheid geboden. In elk geval, de Vlaamse overheid probeert ons bewust te maken voor de gevaren van tuinieren op mogelijk vervuilde grond. Het Vlaams Departement Leefmilieu, Natuur en Energie heeft daarvoor een campagne gelanceerd onder de slogan ‘Gezond uit eigen grond’. Velt heeft er met haar expertise aan bijgedragen. De campagne vraagt aan tuiniers om de risico’s van mogelijke bodem- en luchtvervuiling bij het opzetten van een moestuin goed in rekening te brengen. De overheid wijst de tuinier dus op mogelijk gevaar en geeft het advies om een aantal maatregelen toe te passen.

Intussen blijft de vervuiler wel buiten spel en wordt er getolereerd dat we niet alleen groenten moeten telen in een omgeving die wellicht niet helemaal gezond is, maar ook dat we in diezelfde omgeving elk dag moeten leven. Dat vinden we bij Velt een dubbelzinnige houding. Velt benadrukt dat de oorzaken van vervuiling dringend aangepakt moeten worden. Dat vraagt een inspanning van iedereen, maar voor een gezonde leefomgeving is dat noodzakelijk. Na het goede advies aan de burger en tuinier, schenken wij de overheid alvast enkele suggesties: verbied de verkoop van geïmpregneerd hout, verplicht propere motoren in het verkeer, treed streng op bij het verbranden van afval en haal pesticiden uit de winkel-rekken. Ieder zijn deel, dat lijkt ons niets te veel.

Page 5: Seizoenen (juli 2015)

5Zoom©

Fra

nçoi

s De

Hee

l

Velt-ecotuindagen groot succes!

Meer dan 30.000 bezoekers lieten zich verleiden door de Velt-ecotuin-dagen (6 en 7 juni 2015). Daarmee haalden we een record. Zowat 160 ecologische tuineigenaars uit Vlaanderen en Nederland stelden hun tuin open voor het grote publiek. We ontvingen tal van fijne reacties over het enthousiasme waarmee de tuineigenaars de vele bezoekers rondleidden en blikken tevreden terug op dit prachtige weekend vol bruisende eco-activiteit. Een grote dankjewel aan al wie de Velt-ecotuindagen mee kleur gaf!

DOE JE MEE IN 2016?

Ben je een gepassioneerde ecotuinier? Vind je jouw ecotuin een paradijsje én een bron van inspiratie voor anderen?

Wil je samen met Velt tonen dat ‘zonder’ gezonder is en ontvang je op 4 en/of 5 juni 2016 met plezier

bezoekers in je tuin? Stel je dan voor 1 augustus 2015 kandidaat voor de Velt-ecotuindagen 2016. Stuur een

e-mail naar [email protected] of bel naar 03 287 80 96.

Page 6: Seizoenen (juli 2015)

6 Tuin

Mirabellen in de grootstadTekst Geertje Meire Foto’s François De Heel

Brussels hoofdstedelijk gewest, gemeente Jette. Je verwacht er niet meteen 300 m2 tuin. Maar het kan. Een pijp van 6 bij 50 meter bijvoorbeeld, een slanke strook in het verlengde van het huis. Jeroen De Smet en Nathalie De Swaef zijn de eigenaars en bovendien leden van Velt Brussel. Wegens ‘te veel andere dingen’ is dat lidmaatschap voorlopig passief. Hun tuin is in de eerste plaats een plek om lustig te lezen, met de handen in de aarde te wroeten en fruit te plukken.

Pluk je rijkNathalie houdt ervan om door haar tuin te kuieren en iets te plukken. Daarom vind je er bessen, frambozen, wilde aardbeien, lei-peren, een hoogstamappel … ‘En van die kleine oranje pruimen’, vult dochter Hazel aan. Mirabellen! Een ingesloten stadstuin (denk: warm! microklimaat!) heeft zo z’n voordelen. Nooit eerder zag ik zulke gigan- tische vijgen(bomen). De meest recente aanwinst is een Schaarbeekse krieken-boom. Er werd een erfgoedproject gelan-ceerd om het Schaarbeekse kriekenbier opnieuw te brouwen met lokaal fruit. En dus verspreidde men jonge boompjes, waarvan er eentje in deze tuin groeit én bloeit. Vorig jaar telden Jeroen en Nathalie de eerste 20 krieken. Is dat al genoeg voor een biertje? Ondanks Jeroens beperkte tuinactiviteiten, broedt hij op een plan voor nog meer fruit: tegen de achtergevel wil hij een pergola timmeren waarlangs druiven kunnen ranken. Het zuiden komt hier almaar dichterbij.

Dood hout doet levenNaast het fruit ontdek ik nog een weelde aan – deels geërfde – planten: veldbloemen om bijen aan te trekken en zelfs grote bomen, zoals een pracht van een magnolia. Ooit groeide er een eucalyptusboom, maar nu staat er alleen nog maar de bleekkleurige stam. Hij mag blijven, want tenslotte doet dood hout leven. Denk maar aan insecten, zwammen, vogels … Aangezien Jeroen en Nathalie de buren te vriend willen houden, toppen ze de grootste bomen elk jaar af. Geen sinecure in een smalle stadstuin en dus komt er twee keer per jaar een tuinman langs voor het grovere werk. Maar als de nood hoog is, trekt Nathalie zelf haar handschoenen aan.

Bruisend BrusselToen ze nog kind waren, woonden Jeroen en Nathalie landelijk, maar samen kozen ze voor de dynamiek van de stad. Alles is dichtbij, verplaatsingen kunnen met de fiets, geen gerij naar talloze kinderactivi-teiten … Ze gebruiken alleen af en toe een cambio-auto. Omdat hun tuin niet zelf-voorzienend is, nemen ze deel aan ecolo-gische initiatieven. Het aanbod, zo ver-zekert Jeroen me, groeit enorm. Een vrij nieuw, noemenswaardig voorbeeld is La ruche qui dit Oui! (de bijenkorf die ja zegt!, nvdr.). In dit uit Frankrijk overgewaaide concept bieden lokale (bio)producenten gezamenlijk hun producten aan via een onlineplatform. De consument bestelt en haalt de producten af op een vast afhaal-punt, waar de boer zelf aanwezig is. Korte keten dus. Nog een aanrader zijn de stad-stours van Brukselbinnenstebuiten, waar Jeroen bij betrokken is. Een van die tours, voorzien van de geweldige titel ‘Ik kweek dus ik ben’, heeft als thema duurzame handel en consumptie in de Brusselse bin-nenstad. Het is een gegidste tocht langs biowarenhuizen, stedelijke moestuinen en inmaakcafés.

Volg de zonMaar vandaag blijven we gewoon in de tuin. Samen met een bevriende tuin-architecte kozen Jeroen en Nathalie voor een indeling in zes ‘kamers’. Elke kamer is een uitnodiging om verder te wandelen naar iets nieuws. In een grote tuin is er altijd wel ergens zon. ‘Ontbijten mét zon kan op het terras, maar als we ’s avonds buiten eten, dan lopen we helemaal naar achteren’, vertelt Jeroen. Genieten van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat dus.

Page 7: Seizoenen (juli 2015)

7Tuin

Wat vind je in de tuinkamers?1. Het terras. In het voorjaar worden er pompeuze potten bovengehaald en gevuld met keukenkruiden. 2. De halfcirkelvormige vijver, zonder pomp, maar mét vissen, irissen en waterlelies.3. Een rij bomen, of met de woorden van Jeroen: het ‘bosmassief’, met onder andere haagbeuk en vijgenbomen. 4. Een stukje gras, ooit dé voetbal-plek van de kinderen.5. Een tweede rij bomen – fruit- bomen deze keer – en een schommel.6. Tot slot opnieuw een grasperk, waar tussen de magniefieke magnolia en de hazelaar een hang-mat op je wacht. Kan het uitnodigender?

Meer info op het web • www.dekriekelaar.be/ kriekenboomsage• laruchequiditoui.fr/fr (zoek op Brussel)• www.brukselbinnenstebuiten.be

Page 8: Seizoenen (juli 2015)

88 Consument

▶ Bioconsument weet wat ie wil Bestaat er wel zoiets als dé Belgische bioconsument wanneer 9 op de 10 van de ruim 9000 door Bioforum ondervraagde consumenten in Vlaanderen en Wallonië aangeven dat ze ‘weleens’ een bioproduct hebben gekocht? Toch wel: bijna 70 procent van de bioconsumenten zegt dat bio deel uitmaakt van hun identiteit en dat ze zich zo onderscheiden van hun omgeving. 72 procent van hen koopt wekelijks bioproducten. 34 procent schat in dat zijn aankopen voor meer dan de helft bio zijn en nog eens 36 procent haalt tussen de 20 en de 50 procent aan bio. Dat is mooi. De voornaamste redenen om voor bio te kiezen zijn het milieu, de verregaande controle, de pure smaak en het vrij zijn van ggo’s. Daarnaast gaan biokopers voor seizoensgebonden producten met bij voorkeur een lokaal karakter en zo weinig mogelijk verpakking. Bio wordt daarbij het liefst gekocht in een winkel in de buurt. Biogroenten en -fruit worden het meest gekocht, op de voet gevolgd door bio-eieren. Bioklanten koken vooral zelf; bereide maaltijden worden amper gekocht (7 procent doet dat soms).6 op de 10 bioklanten geven aan dat ze meer bio zouden kopen als de prijzen lager zouden liggen, maar ze vinden het ook belangrijk dat de bioboer een eerlijke prijs krijgt voor zijn producten. De principes van eerlijke handel moeten deel uitmaken van het lastenboek van bio vindt 67 procent van de biokopers. De meest vertrouwde biolabels in België zijn Biogarantie en het Franse AB; het nieuwe Europese biolabel geraakt ook goed bekend.

▶ Ecolabel voor voeding helpt consument kiezen Leuvense wetenschappers van de afdeling Bio-Economie heb- ben getracht om een wetenschappelijk onderbouwd ecolabel te ontwikkelen aan de hand van vijf criteria: CO₂-uitstoot, energie-, land- en waterverbruik, en vervuiling door pesticid-en en kunstmeststoffen. Visueel is het resultaat te zien via een kleurcode van groen tot rood op het etiket van het voedings- middel, en een score van 1 tot 10 voor de totale milieu-impact. Zo wordt voor de consument snel duidelijk dat tomaten die bijvoorbeeld uit Spanje met een schip zijn aangevoerd beter scoren dan tomaten die hier buiten het seizoen in verwarmde serres zijn geteeld. Uit proeven blijkt dat bij een gelijke prijs consumenten dan toch voor de Spaanse tomaten kiezen.

▶ Biologische geitenkaas wint Limburgse innovatieprijs Kaasmakerij Karditsel is een initiatief van twee jonge bio-boeren uit Lummen en twee ervaren kaasmakers. Het inno- vatieve aan de geitenkaas die Karditsel maakt zit hem in het puur plantaardige stremsel dat tijdens de productie wordt gebruikt om de geitenmelk te doen klonteren. De naam Karditsel verwijst daarbij naar de kardoenplant, een distel die verwant is aan de artisjok en die in Portugal het stremsel levert waarmee de schapenkaas wordt gemaakt. De kardoen-teelt zorgt daarbij voor een extra inkomen voor de Portugese

vrouwen in economisch achtergestelde regio’s. Voor meer info: www.karditsel.be.

▶ Voorverpakte sla: smetvrees Een zakje gemengde slablaadjes lijkt misschien praktisch en gezond, maar Öko-Test vond in twee van de drie gekochte stalen te veel ongewenste kiemen. Bij het hele productie- proces kunnen trouwens vraagtekens worden geplaatst: de snelle opkweek in verwarmde serres met gebruik van flink wat kunstmest; het sproeien met een cocktail van bestrijdings- middelen tegen schimmels, onkruid en insectenvraat; het versnijden van de sla waardoor kiemen een perfecte voedings- bodem aangeboden krijgen, en de extra verpakking en koeling. Zoals verwacht raadt OT voorverpakte slaatjes af en verkiest ze verse biologische kroppen sla.

▶ Vruchtenthee voor kinderen: waarom zo zoet? Jonge kinderen moeten voldoende drinken, voornamelijk water. Soms lukt dat niet goed en dan kan een smaakje van gedroogde appel of hibiscusbloesem helpen. Öko-Test kocht 19 soorten bereide vruchtenthee. Na onderzoek blijken zes van de tien biologische theesoorten zeer goed tot goed te scoren, van de gangbare halen slechts drie de waardering ‘bevredi-gend’. De overige klassieke theesoorten falen op meerdere vlakken: de overbodige toevoeging van ‘natuurlijke’ aroma’s, vitaminen en suikers – vooral bij de poederthee – en de aan-wezigheid van residu’s van pesticiden. De term natuurlijk aroma klinkt dan misschien wel geruststellend, maar de smaakjes zijn niet afkomstig van de vruchten zelf, maar van een combinatie van natuurlijke grondstoffen waarop bacte-riën en gisten hebben ingewerkt. Zo levert de combinatie van boterzuur en ethanol (alcohol) een sterke ananasgeur op die in zijn puurste vorm bij inhaleren hoofdpijn veroorzaakt.

▶ Flessenvoeding voor borelingen: het origineel is beter In een vorige test van babyvoeding bleken vooral schadelijke vetstoffen kritiek uit te lokken bij OT. Sinds twee jaar zijn labo’s verhoogde gehaltes van chloraat en perchloraat op het spoor gekomen. Deze chloorzouten kunnen de opname van jodium via de schildklier afremmen. De opname van jodium is vooral belangrijk bij zwangere vrouwen en kinderen in hun eerste levensjaar. Daarnaast kan chloraat de rode bloedlicha-men beschadigen en er zo voor zorgen dat er minder zuurstof wordt vervoerd in het lichaam. Perchloraat kwam eerst aan het licht in groenten en fruit, waarschijnlijk als gevolg van beregenen met gechloreerd water, maar nu is het ook opgedo-ken in melkpoeder. Mogelijke bronnen zijn besmet diervoeder of het gebruik van chloorhoudende reinigingsmiddelen.De combinatie van ongunstige factoren maakt dat van de 14 onderzochte producten er slechts twee goed zijn bevonden (Milasan 1 en Nestlé Beba Pro 1). De enige aanvaardbare bio-versie is volgens Öko-Test Hipp Bio Combiotik 1 omwille van

Page 9: Seizoenen (juli 2015)

9

Tekst SuskewieD

9Consument / Column

Worstelen met superfoodsNa de slecht uitgevoerde camu-camu krijgt de Braziliaanse worstelaar net geen strafpunt van de Japanse scheidsrechter. Het publiek op de olympische spelen in zijn thuisland moe-digt hem aan om de strijd dan maar te beslechten met een dubbele acai, maar de Mexicaanse opponent velt hem met een slinkse achterwaartse chia en brult het uit: 'Goji!'Wakker worden na zo’n droom is best verwarrend. Hoe kom ik aan deze ietwat bizarre associatie? Het antwoord wordt overduidelijk bij een volgend bezoek aan de natuurvoedings-winkel. Daar verrijst sinds kort een muurhoge display met kleurige pakjes met allerhande superfoods. En ja hoor: in chiazaadjes zitten meer omega-3-vetzuren dan in wilde zalm, goji- en acaibessen barsten van de heilzame antioxidanten terwijl het vitamine C-gehalte van een handvol camu-camu’s het met de vingers in de neus haalt van de sinaasappel.

Tot voor kort was het aanbod aan geconcentreerde voedings-supplementen relatief beperkt tot de lieflijk klinkende wieren-preparaten spirulina en chlorella, maar nu is het hek van de dam en vind je in elke supermarkt een prominent rek met tientallen superfoodmengsels. Dat is in Nederland ook de NVWA, het Nederlandse voedselagentschap, niet ontgaan. Bij een steekproef vindt het in een kwart van de superfoods flinke overschrijdingen van de wettelijke normen voor residu’s van bestrijdingsmiddelen, maar dat geldt gelukkig niet voor de biologische versies.

De hype van de superfoods wordt ons aangepraat door lepe commerçanten die ons willen doen geloven dat de Westerse voeding te weinig voedingsstoffen bevat en dat we die tekorten dringend moeten aanvullen. Voor een deel hebben ze natuur-lijk gelijk: geraffineerde en sterk bewerkte voedingsmiddelen leiden tot heel zichtbare aandoeningen zoals obesitas of een aangetast gebit, maar daar zullen de lijstjes met superfoods op de slankheidswebsites weinig aan kunnen verhelpen.

Voor de bezitters van een ecologische tuin liggen in elk seizoen de superfoods voor het oprapen: als na de winter de voorraad aan walnoten is geslonken, wachten buiten de eerste scheuten jong groen. Met een vergiet even de tuin in en binnen de tien minuten heb je de geurige en krachtige basis van een lentesoep met brandneteltoppen, daslook, zuring, roomse kervel, witte dovenetel, vogelmuur, winter-postelein, paardenbloem en het eerste lavaskruid. Later volgen de bessen en de eerste oogst uit de moestuin. In de zomer brengen sappige pruimen, druiven en perziken volop verkoeling. Tijdens de herfst genieten we nog snel van de overvloed uit de moestuin terwijl we appels en peren oogsten om te bewaren. En bijna het hele jaar door is er het superfood ei. Ik hoor mijn leverancier al kakelen in de verte …

Bronnen Bioforum, VILT, Öko-Test, Schrot&Korn, IPS

de goede samenstelling. In het algemeen betreurt Öko-Test vermeldingen op verschillende etiketten die verwijzen naar een ‘natuurlijke’ samenstelling of naar een ‘getrouwe kopie van moedermelk’.

▶ Melk en rijst over de piek Met peak oil – het begrip dat aangeeft dat wereldwijd een piek is bereikt in de olieproductie – zijn we intussen vertrouwd. We weten zo goed als zeker dat de opbrengst van de nog be- kende oliereserves zal afnemen. Onderzoekers in Leipzig, Yale en Michigan hebben nu berekend dat zelfs hernieuwbare grondstoffen hun peak hebben gehad: sojabonen in 2009, melk in 2004, eieren zelfs al in 1993, en vis en rijst nog vijf jaar vroeger. Theoretisch kan de opbrengst nog wel toenemen, maar de stijging van de vraag is sterker. De toename van de wereldbevolking is uiteraard de hoofdreden, maar nu wordt het zaak om ons verbruik dringend bij te sturen. Dat betekent: efficiënter met meststoffen en water omspringen, minder voedsel verspillen en ons voedingspatroon wijzigen. Volgens de onderzoekers kunnen we maar beter niet hopen dat alter-natieve voedingsmiddelen een oplossing zullen bieden.

▶ Niet vergeten: voedselkennis van inheemse volkeren Inheemse volkeren bewerken een vijfde van alle landbouw-gronden op een traditionele, ecologische en holistische wijze. Ze zijn zo de hoeders van de levensnoodzakelijke biodiversi-teit. De honderden door lokale gemeenschappen gekweekte soorten mais zijn gezonder, lekkerder en resistenter tegen ziekten dan de industriële gele mais in onze supermarkten. Op het tweede forum van het Fonds voor Landbouwontwik-keling (IFAD) in Rome klonk dan ook de dringende oproep om de goede gebruiken en de traditionele wijsheid van inheemse volkeren met aandacht te bestuderen, omdat ze bij-voorbeeld hun gewassen kunnen telen met duurzaam land- en watergebruik. Ook de FAO, de landbouworganisatie van de VN, brengt de traditionele voedselsystemen in kaart als een mogelijk antwoord op de problemen in de voedselproductie.

▶ Biolandbouw heeft meer potentieel Tot nu toe ging me ervan uit dat biologische landbouw per definitie veel minder opbrengt dan de gangbare. Onder- zoekers van Berkeley in Californië hebben uit 115 vergelijkende studies diegene bestudeerd die teelttechnisch op een gelijk peil stonden. Dan blijkt het verschil in opbrengst nog slechts 19,2 procent te bedragen. Bij een nog meer doorgedreven toepassing van vruchtwisseling en mengteelten moet die kloof zelfs minder dan 10 procent kunnen bedragen. Bij extra investeringen in onderzoek en de teelt van specifieke rassen menen de onderzoekers dat het verschil helemaal kan worden weggewerkt.

Page 10: Seizoenen (juli 2015)

1010

Snoepen uit eigen tuindankzij het bessenboek van Velt!

Bessen uit de tuin helpt je op weg naar een gezonde en lekkere oogst. Of je tuin nu klein is of groot, kleinfruit past overal. Bekende vruchten als rode bes, framboos, bosaardbei en kruisbes krijgen een plekje in dit boek, maar je ontdekt ookbijzondere fruitsoorten zoals kiwibes, jostabes, vijg en honingbes.

Koop nu je exemplaar!Velt-ledenprijs: € 19,95 (excl. verz.) – Boekhandelsprijs: € 25,95ISBN: 9789081612845 – 150 p.Bestel bij je lokale afdeling of via www.velt.nu/publicaties

€ 19,95VELT-

LEDENPRIJS

Page 11: Seizoenen (juli 2015)

11Tuin

Snoepen uit eigen tuindankzij het bessenboek van Velt!

Bessen uit de tuin helpt je op weg naar een gezonde en lekkere oogst. Of je tuin nu klein is of groot, kleinfruit past overal. Bekende vruchten als rode bes, framboos, bosaardbei en kruisbes krijgen een plekje in dit boek, maar je ontdekt ookbijzondere fruitsoorten zoals kiwibes, jostabes, vijg en honingbes.

Koop nu je exemplaar!Velt-ledenprijs: € 19,95 (excl. verz.) – Boekhandelsprijs: € 25,95ISBN: 9789081612845 – 150 p.Bestel bij je lokale afdeling of via www.velt.nu/publicaties

€ 19,95VELT-

LEDENPRIJS

Slakkenin de moestuin:

feiten, fabels en trucs

Tekst Lieven David Foto’s xxxx

In het vorige nummer van Seizoenen las je dat wie mulcht

in zijn tuin weleens te maken krijgt met slakken. Lieven David

zet een aantal feiten en fabels over deze smulpapen op een rijtje en geeft zijn beste trucs

prijs om de beestjes uit je moestuin te krijgen.

we hebben invasieve slakkensoorten Er zijn minstens twee zeer invasieve naaktslakkensoorten in onze streken. Deroceras invadens beweegt zich sneller dan 28 andere slakkensoorten, met name 4,9 mm per seconde! Arion vulgaris (de Spaanse slak) legt tot 400 eitjes, die beter bestand zijn tegen uitdroging: ook een overlevingstroef. Deze soort kruist vlot met de inheemse Arion ater (de zwarte wegslak); hun nazaten kunnen dan weer beter tegen de koude. De eerste meldingen van deze soorten in België dateren van rond 1970. Intussen hebben ze onze tuinen veroverd. Ze hebben hun verspreiding aan de mens te danken. Als slak of nog eerder als ei liften ze mee met potgrond, planten, tractorwielen …Als jij vindt dat er almaar meer slakken in je tuin zitten, dan heb je dus gelijk. Overigens: van alle ingevoerde plantjes en diertjes kunnen alleen de sterkste soorten overleven. Een extra troef is dat ze hier meestal geen natuurlijke vijanden hebben, en zo worden ze gemakkelijk een plaag.

huisjesslakken zijn nuttig en naaktslakken schadelijk Als je opzoekt wat iedere soort precies eet, kom je tot veel juistere bevindingen. De meeste naakt- en huisjesslakken hebben een heel breed menu, gaande van (verse tot vergane) bladeren en schimmels tot dode diertjes – inclusief slakken!Eén slakkensoort is een ware bond-genoot in onze tuin: het lookglansslakje (Oxychilus alliarius). Dit donkere, glanzende huisjesslakje is amper een hemdsknoop groot en zit graag onder tegels en dergelijke. Het eet vooral kleine naaktslakken en slakkeneieren.

FEIT FABEL

Arion vulgaris – de Spaanse slak Oxychilus alliarius – het Lookglansslakje

Page 12: Seizoenen (juli 2015)

12 Tuin

slakken hebben een voorkeur voor de zwakste planten

Slakken lusten in de praktijk vooral de sappigste en zoetste planten. Hoe zou je zelf zijn? Kom je ooit wilde sla – de voor-ouder van onze kropsla – tegen, dan zul je daar nooit slakken op zien grazen, want deze wilde plant verdedigt zich met bitterstoffen en stekels. Die verdedigings- middelen hebben we in de voorbije eeuwen weg geselecteerd, zodat sla nu lekkerder is dan 2000, 200 of zelfs 20 jaar geleden. Dat is ook voor de slakken goed nieuws. Hetzelfde deden we overigens met worteltjes, radijs, en bijna alle andere groenten. Nu weet je meteen ook waarom je onkruid zelden last heeft van ziekten of plagen: het verdedigt zich wel zelf.

we hebben niet genoeg egels en lijsters

Alle ecologische tuiniers willen graag een natuurlijk evenwicht, waarin natuurlijke vijanden net op tijd je ongewenste diertjes komen intomen. Egels, padden, kikkers, heel veel vogelsoorten … al deze helpers hebben we maar al te graag in onze tuin om de slakken te lijf te gaan. Al die slak-keneters hebben huisvesting nodig en natuurlijke biotopen in en om je tuin. Helaas zijn er meer levensgevaarlijke straten dan gastvrije egelhuisjes in ons landschap, meer katten dan nestkastjes, meer omheiningen dan vijvertjes … Minder bekend feitje: egels krijgen meestal longwormen door het eten van besmette slakken.

helpt mulchen tegen slakken?

Na het vorige artikel over mulchen kregen we veel reacties. Mulchen moet, zeggen de meeste tuiniers terecht. Maar observe-ren en bijsturen waar nodig is ook van belang. Gedroogd grasmaaisel blijkt alvast een goede barrière tegen slakken. Nog een gouden tip: een laagje indu- striële compost bevat, in vergelijking met je huisgemaakte compost meer ammoniak, meer zouten, en ook – als er veel coniferen in verwerkt zijn – meer harsen. Dat zijn allemaal stoffen die heel irriterend zijn voor slakken en hun eitjes, en dat maanden lang.

TRUCFEIT FABEL

Page 13: Seizoenen (juli 2015)

13Tuin

er zijn ook veel kleine slakkenvreters

Er zijn kleine, vrij onbekende slakken-etende soorten die je vlot kunt aantreffen in je ecotuin. Veel spinnensoorten, en ook de verwante hooiwagens, lusten wel een stukje slak. De slakkenhooiwagen bijvoorbeeld scheurt slakkenhuizen met zijn krachtige scharen stuk en eet dan de bewoner op!Over het lookglansslakje hadden we het al; onder dezelfde tegels (of een omge-keerde stenen bloempot) huizen ook vaak loopkevers. Daar zijn diverse soorten van, maar allemaal hebben ze glanzende schil-den – zwart en andere kleuren – en ze lopen weg als je hun schuilplaats ver-stoort. Loopkevers eten graag mals vlees, slakken dus, maar ook af en toe een wormpje. Een van deze loopkevers heet overigens de slakkenloopkever.

laat dode slakken gewoon liggen

Als je regelmatig dode slakken in je tuin deponeert, is dat gefundenes Fressen voor die natuurlijke vijanden. Als je slakken-vallen installeert (op basis van bier of suikerwater), kun je de lijkjes dus het best gewoon in je tuin laten liggen, ten voor-dele van diverse slakkeneters. Je kunt ook zelf actief op slakken jagen, ’s avonds met een zaklamp en een prik-kend of snijdend voorwerp. Laat de dode slakken zeker liggen! Is slakken jagen wreed? Beschouw jezelf misschien als medepredator. Je neemt zo immers je plaats in (‘je verantwoordelijkheid’, zei een ervaren permacultuurtuinier me) in het voedselweb, als helper van de plaatselijke slakkeneters. Zo zal je populatie aan lookglansslakjes, loopkevers, hooiwagens etc. toenemen. En ja, onder onze tegels huizen almaar meer van die slakkenpredators.Slakken die Escar-Go eten (of een andere slakkenkorrel op basis van ijzerfosfaat) kruipen de bodem in voor ze sterven, en worden daar probleemloos verwerkt door vele eters. Verder is ijzerfosfaat helemaal onschadelijk voor je bodem, je planten en je beestjes.

kippen!

Onze lezers vermelden uiteraard ook graag hun helpende kippen. Tijdelijk (de hele winter) of plaatselijk (met een verplaatsbare kippenren) scharrelen ze elke slak weg. Of nog: omring je moestuin (deels) met een kippenren.

TRUC TRUCFEIT

MEER

SLAKKENTRUCS

Op www.velt.nu/slakken

en stuur je bevindingen naar

[email protected].

Page 14: Seizoenen (juli 2015)

14 Culinair

Barbecue of potluck?Samen smullen in de tuin!Tekst Hanne Lyssens Foto’s Stefan Jacobs

Elk jaar opnieuw lokt de zomer ons de tuin in om te koken, te eten en gezellig samen te zijn. Bij Kitchen Gardeners International weten ze dat maar al te goed. Op 30 augustus organiseren ze voor de 12de keer de World Kitchen Garden Day. Over de hele wereld komen mensen dan bij elkaar om te genieten van wat de plaatselijke tuin en keuken te bieden hebben. Een uitgelezen moment om zelf de handen uit de mouwen te steken en ook jouw barbecuefestijn een persoonlijke toets te geven. Met onze tips en recepten maak je er beslist een succes van.

Groenten op een stokjeVegetarische spiesjes zien er leuk uit en ze brengen heel wat variatie op de barbecue. Gebruik verschillende seizoensgroenten, zoals champignons, courgettes, paprika en aubergine. Harde groenten, zoals broccoli en bloemkool, kook je het best op voorhand. Zachte groenten, zoals courgette, snijd je in plakjes van ongeveer 2 cm dik. Wissel eens af met een blokje tofoe, tempé of seitan. Voor de spiesen zelf kies je bij voorkeur voor herbruikbare satépennen van roest-vrij staal (bijv. van Weber of Barbecook) of voor houten satéstokjes met een FSC-label (bijv. van Dille & Kamille of Bio Planet). Geef je je spiesjes graag nog wat extra allure? Zoek dan naar een paar dunne takjes in de tuin, maak ze schoon en geef ze een scherpe punt met een snijmesje. Laat ze even weken, zodat ze niet verbranden op de barbecue. En dan, rijgen maar!

Kaas die niet smeltHaloumi is een traditionele zoute Cypri-otische kaas van niet-gepasteuriseerde schapen- en geitenmelk. Hij bevat veel eiwitten en is dus een ideale vleesver-vanger. Omdat haloumi wel zacht wordt, maar niet smelt, kun je er veel kanten mee op: grillen, stomen, frituren of bakken. Het lukt allemaal! Bovendien krijgt deze kaas een lekker krokant laagje als je hem bakt of grilt. Leg de kaas in schijven op de barbecue of rijg hem in blokjes aan een spiesje. Haloumi vind je in sommige supermarkten en Turkse winkels. In België bestaat er intussen een lokale variant op basis van koemelk: Berloumi. Berloumi wordt op kleine schaal gepro-duceerd. Hij is (nog) niet gemaakt van biologische melk, maar wordt wel met biologische kruiden op smaak gebracht. Bovendien wordt de kaas vooral verkocht door voedselteams, die ijveren voor duur-zame voedselproductie.

WaT is World kiTChen garden day?Kitchen Gardeners International is een non-profitorganisatie die staat voor duurzame en solidaire voedselproductie. Ze ijvert voor voedsel uit lokale moes-tuinen en maaltijden uit eigen keuken. De organisatie vormt daarom een community waarin mensen elkaar bij zulke activiteiten kunnen ondersteunen. In het kader daarvan organiseren ze jaarlijks World Kitchen Garden Day, een evenement dat lokale en solidaire voedselproductie wereldwijd in de kijker zet.

kgi.org/world-kitchen-garden-day

Page 15: Seizoenen (juli 2015)

15Culinair

Page 16: Seizoenen (juli 2015)

16 Culinair

Gemarineerde tempé 200 g tempé • 1 teentje look • tarwebloem • 2 el sesam- of olijfolie • 4 el sojasaus (shoyu) • 1 tl paprikapoeder • 1 mespunt cayennepeper • peper

Maak een marinade met water, sojasaus, geperste look en de kruiden. Snijd de tempé in schijfjes van 0,5 cm dik en laat ze minstens 1 uur marine-ren. Laat de tempéschijfjes uitlekken en haal ze vervolgens door de bloem. Bak de tempéschijfjes krokant op de barbecue.

Tabouleh van quinoa met haloumispiesjes

Voor de tabouleh: 1 kop quinoa • 1,5 kop water • een halve komkommer • een halve groene paprika • 1 rode ui • 1 blikje mais • 100 g rucola • 2 takjes munt • 2 el olijfolie • sap van 1 citroen • 50 g gehakte platte peterselie

Voor de haloumispiesjes: 200 g haloumi (Cypriotische kaas) • 1 ui • 0,5 tl paprika- poeder • olijfolie

Voor de abrikozenvinaigrette: 30 g gedroogde abrikozen • 1,5 el gehakte bieslook • 0,5 el mosterd • 1 el appelazijn • 125 ml zonnebloemolie • 1 el water • peper • zout

Fruit de quinoa kort in olijfolie. Voeg het water toe en laat de quinoa in ongeveer 15 minuten garen. Voeg zout toe en laat het deksel nog 30 minuten op de kookpan. Laat de quinoa afkoe-len. Snijd de groenten in kleine blok-jes, hak de groene kruiden en meng alle ingrediënten. Breng op smaak met citroensap en olijfolie.

Snijd voor de haloumispiesjes de kaas in blokjes van 2 cm en marineer ze een half uur in paprikapoeder met olijfolie. Snijd de ui in dikke halvemaantjes. Prik drie stukjes kaas om en om met de ui op een spiesje. Gril of bak de spiesjes tot de haloumi bruin kleurt.

Snijd voor de vinaigrette de bieslook en de abrikozen fijn en doe ze samen met de mosterd, het water en de azijn in een maatbeker. Mix met een staafmixer tot een puree en voeg dan geleidelijk de olie toe. Breng op smaak met peper en zout en proef of de balans zoet-zuur goed zit. Voeg er anders nog abrikozen of azijn aan toe. Deze vinaigrette bewaar je het best niet te lang in de koelkast, maximum twee dagen.

Barbecue- saus

Nodig voor 2 bokalen: 3 uien, versnipperd • 3 el kerrie-poeder • 2 tenen look, geperst • 1 el bouillonpoeder • 1/2 kop rijst-stroop • 1 halve verse ananas • 1 l tomatenpassata • 1/4 kop appelazijn • 1/2 el chilipoeder • peper • zout

Stoof de ui en de look goudgeel met de ananas. Voeg de stroop toe en laat lichtjes karamelliseren. Blus met de azijn. Voeg kerrie- en chilipoeder toe en roer goed. Laat 5 minuten sudderen. Voeg de passata toe en laat een half uur zachtjes koken op een laag vuur. Voeg zo nodig wat water toe. Mix de saus en kruid met peper en zout.

Salsa

4 tomaten, gepeld en fijnge- sneden • 2 rode uien • 2 groene chilipepertjes • 100 g fijnge- sneden groene olijven • 1 el olijf-olie • 1 teentje knoflook • 2 tl limoensap • verse koriander • peper • zout

Pel de tomaten. Hak alle groenten fijn. Hutsel de ingrediënten door elkaar. Voeg zout en peper toe. Laat de salsa minstens een uur in de koelkast staan voor je hem opdient. Deze salsa is lekker als voorgerecht of als saus bij aardappelen en eieren.

Bron: alle recepten komen uit Lekker ecologisch!, behalve de barbecuesaus.

kookeetleef.wordpress.com

Lekker ecologisch! ISBN: 978.90.816.128.69 – 352 p.

Velt-ledenprijs: € 29,75 Koop het boek bij je lokale afdeling of via

www.velt.nu/publicaties

Page 17: Seizoenen (juli 2015)

17Culinair

Lekker ingepaktGroenten in papillot zijn een grote bron van vitaminen. Helaas worden de groen-ten op de barbecue meestal gestoomd in zilverpapier … Voor een milieuvriendelijk stoompakketje gebruik je beter paksoibla-deren. Probeer het ook eens met kool- en preibladeren. Die haal je gemakkelijk uit je eigen moestuin! Bovendien zijn ze eetbaar en zorgen ze dus niet voor extra afval. De koolbladeren worden best even ge-kookt, voor je ze gebruikt. Zo worden ze plooibaar en verbranden ze niet op de bar-becue. Vul het blad en maak het pakketje vast met prikkers uit FSC-hout. Laat het pakketje stomen op de barbecue. Lekker, en het ziet er nog leuk uit ook.

Sausjes!Sausjes en vinaigrettes geven een barbe-cue wat extra pit. Ze zijn gemakkelijk te bereiden met ingrediënten uit de tuin. Recepten zijn een leuke inspiratiebron, maar je kunt beslist zelf creatief aan de slag met saus of vinaigrette. Voor een bar-becuesaus kom je al een heel eind met een basis van tomaten, ui, look, stroop, azijn en olie (of bouillon). Deze saus brengt men meestal op smaak met paprika- of chilipoeder. Andere sauzen, zoals tartaar, hebben vaak een basis van mayonaise en yoghurt. Een vinaigrette bestaat dan weer grotendeels uit eigeel, mosterd, olie en smaakmakers naar keuze.

MarinadesMarinades zijn onmisbaar bij een vege-tarische barbecue. Ze geven vegetarische producten zoals tofoe, seitan, tempé en haloumi het extra aroma dat ze nodig hebben opdat je er met volle teugen van kunt genieten. Marinades op basis van sojasaus of olijfolie, op smaak gebracht met paprika- of chilipoeder, gaan goed samen met deze producten. Maar net zoals bij de sausjes zijn er oneindig veel mogelijkheden die je zelf kunt uitprobe-ren. De basis voor een goede marinade bestaat doorgaans uit een zuur ingrediënt (bijv. wijn, azijn, citroensap of yoghurt), een vet ingrediënt (vaak olijfolie) en smaak- makers zoals kruiden, ui en knoflook. Voor een zoete toets kun je wat suiker, zoete sojasaus of honing toevoegen.

Verrassende potjesPastasalades, aardappelschotels, gestoomde groenten … Een barbecue kan niet zonder een hele reeks bijgerechten. De ideale gelegenheid voor een potluck! Elke genodigde brengt een eigen gerecht mee voor een tot twee personen. Zo krijg je een gevarieerde mix om met z’n allen van te smullen. Aan een potluck zit een leuk verrassingseffect: je weet immers nooit op voorhand hoe de eettafel eruit gaat zien én je leert nieuwe gerech-ten kennen.

Page 18: Seizoenen (juli 2015)

18 Samen eco-actief

Samenkoken in de samentuinTekst Leentje Speybroeck Foto’s xxx

Verrassende maaltijden op basis van louter restjes, klaargemaakt door een groep gedreven vrijwilligers? Velt maakte dit mooie idee waar door de voorbije jaren een aantal volkskeukens te organiseren waarbij men aan de slag ging met biologische overschotten. Dit initiatief om samen te koken tégen voedselverspilling smaakt naar meer en dus stimuleert Velt iedereen die wil ‘samenkoken’. En waar kan dat beter dan in een samentuin? Enkele samentuiniers zijn alvast dolenthousiast.

Een socio-ecologisch project waarbij een groep mensen samen een maaltijd bereidt of voedsel verwerkt, bij voorkeur met ingrediënten uit de biologische moestuin of samentuin, of met voedseloverchotten van bioboeren en -bedrijven uit de buurt.

Durven experimenterenIn Samentuin Schootsveld in Wommel-gem zijn ze helemaal te vinden voor het samenkookidee. Bij de officiële opening van de tuin bereidde Friedel Herbosch, Velt-lid en een van de trekkers van de tuin, groentetapenades met ingrediënten recht van het veld. In de late zomer organiseer-den de tuiniers een oogstfeest waarbij ze elk een groentegerecht bereidden en mee-brachten naar de tuin. Friedel betreurt het dat een teveel aan oogst vaak op de composthoop belandt. ‘Veel groenten zijn nog onbekend. Mensen weten niet wat ze er allemaal mee kunnen doen. Met een-voudige receptjes wil ik aantonen dat er veel meer mogelijk is dan je misschien denkt. Groenten bieden eindeloze inspi-ratie voor allerlei bereidingen. Je moet gewoon een beetje durven experimente-ren en openstaan voor nieuwe smaken. Onbekend is al snel onbemind. Maar door ervaringen en recepten uit te wisselen en elkaar te laten proeven, leer je de groenten op een andere manier kennen.’ Binnenkort krijgt de tuin er een tent bij, zodat het zelfs bij slecht weer mogelijk is om samen te eten.

Feestjes met fragolinoBert De Wolf, chef-kok en medeoprichter van samentuin de Craenhofkens, be-vestigt dat je mensen moet tonen dat er meer mogelijkheden zijn dan de klassieke bereidingen. De beste overtuigingskracht schuilt nog altijd in de smaak! Bert bereidt met de oogst niet alleen gerechten, maar ook drankjes. Zijn heerlijke fragolino is bijvoorbeeld een aardbeienvariant van limoncello! Tijdens een van de culinaire zaterdagen die de samentuin organiseert, laat hij de andere tuiniers graag proeven. ‘Mensen zijn verrast hoeveel ze kunnen doen met groenten die ze amper kenden. Een open en avontuurlijke houding in de keuken komt van pas.’ Veel oogst wordt er in deze tuin niet weg-gegooid. Er is een ruiltafel waar iedereen zijn teveel kan neerleggen om iets anders in ruil mee te nemen. Dat systeem werkt blijkbaar prima. In de toekomst willen Bert en zijn tuinkompanen graag een buitenkeuken in elkaar timmeren, zodat ze ook ter plekke kunnen koken. Bert brengt steevast zijn keukenkoffertje mee naar het veld met wat basisingredi-enten erin. De aanwezigen kunnen dan meteen proeven van zijn vondsten. Uiteraard is de infrastructuur in de tuin zelf beperkt en niet al het materiaal is zomaar voorhanden. Ze kunnen gelukkig materiaal gebruiken van de Chiro en de jongeren zijn dan welkom op hun tuin-feesten. Op die manier ontdekt de buurt de troeven van de samentuin.

Wat is samenkoken?

Page 19: Seizoenen (juli 2015)

19Samen eco-actief

Niets dan voordelenSamenkoken zorgt voor nieuwe rolmo-gelijkheden voor wie bij een samentuin betrokken is. Niet iedereen heeft de perfecte groene vingers, maar sommigen kunnen prima in de potten roeren en zo hun talenten delen met de groep. Het wordt op deze manier ook gemakke-lijker om kinderen bij de tuin te betrekken. Ze leren nieuwe smaken kennen en ontwikkelen een gevarieerd eetpatroon. Een oogstfeest biedt de kans om buurt-bewoners te laten kennismaken met het reilen en zeilen van een samentuin. Maar uiteraard zijn de ecologische voor-delen de grootste troef. Mensen leren koken met wat het seizoen te bieden heeft en dat is de beste tactiek tegen voedsel-verspilling. Groenten en fruit behoren tot de meest verspilde voedingsproducten. Dus hoe meer kennis je verwerft over hun verwerkingsmogelijkheden, hoe kleiner de kans dat je wat moet wegwerpen.

Samenkoken met Velt

Velt zoekt keukenprinsen- en prinsessen die graag samen koken én eten. Bereid je

graag op regelmatige basis een lekker seizoensmenu met en voor mensen uit je buurt, dan kun je bij Velt terecht voor

begeleiding en ondersteuning. Velt plant in het voorjaar van 2016 bovendien een

ecokoksopleiding waarbij we enthousiaste Velt-lesgevers zullen klaarstomen om de

samenkookgroepen in wording met raad en daad bij te staan. Kriebelt het?

Meer weten? Stuur een mailtje naar [email protected].

Page 20: Seizoenen (juli 2015)

20 Tuin

Experimenteren in de Warmenhof

Samen tuinieren om historisch erfgoed te behouden. Dat doen de tuiniers in de samentuin in de bijna 350-jarige Sint-Bernardusabdij in Bornem. Het slib van de oude Schelde overspoelde er regelmatig het land en zorgde voor een uiterst vruchtbare bodem die eeuwen-lang door de paters werd bewerkt. Vandaag is het abdijgebouw in verval, maar de abdijmoestuin staat er schitterend bij. En dat dankzij het getuinier van acht ‘maten’, die er een samentuin van maakten. Maar toch hangt er een schaduw over de tuin: zal hij bewaard blijven?

De tuin staat bekend als ‘de Warmen-hof’ (met dank aan de omringende bakstenen muur) en is sinds 2009 in erfpacht genomen door de gemeente Bornem. Eddy Van Gucht, die al zowat veertig jaar geleden met de paters mee tuinierde, sprak na het vertrek van de paters vrienden en collega’s aan om mee te doen. Zo groeide de abdijtuin organisch tot een samen-tuin. Ives Kerremans nam de fakkel als ‘trekker’ over van Eddy. Hij zorgde ervoor dat zowel het buitenterrein als de serre verdeeld werden onder de acht aanwezige tuiniers. Sommigen bewerken met z’n tweeën een perceel, anderen werken liever op hun eentje.

Graag koken is graag tuinierenDe Warmenhof betekent voor Ives en zijn maten vooral ontspanning. ‘Ik kom hier niet alleen voor mijn groenten’, zegt Ives. ‘Als ik ’s avonds thuiskom van mijn werk, kook ik eerst voor mijn gezin en dan kom ik naar hier. Hier kan ik mijn rugzakje laten afvallen. Hier vind ik rust, stilte en ontspanning. En het plezier van experim-enteren en ontdekken. Als je graag kookt, tuinier je ook graag. Dat zet je aan het experimenteren met andere teelten, want je bent benieuwd hoe die smaken. Ik kijk graag naar de kookprogramma’s op Njam. Zo ontdek ik nieuwe dingen. Afgelopen winter zag ik ze nog bezig met muizen-meloentjes. Ha, dacht ik toen, dat moet ik ook hebben! En dan ga ik op zoek.’

Dat experimenteren vertaalt zich ook in de verschillende soorten groenten in de tuin. Ook al zie je nog vooral traditionele groenten als prei, bloemkool en sla, toch

Tekst Koen Van den Broeck Foto’s François De Heel

proberen de tuiniers meer en meer ver-geten of nieuwe groenten en kruiden uit: aardbeimunt, balsemwormkruid, citroen-komkommer en crosne bijvoorbeeld.

‘Mijn lievelingsgroente, is die groente die ik nog niet heb gekweekt’, lacht Ives. ‘Ik ben nieuwsgierig: wat gaat er gebeuren? Zal het lukken? Zal het lekker zijn? Ik hoorde vandaag op Radio2 een uit- zending over vergeten groenten. Hé, citroenkomkommer heb ik ook staan! En crosne ook! Dat vind ik plezant.’ Tegenslagen nemen de tuiniers er gewoon bij. ‘Dit jaar hebben we bijvoorbeeld pech met de aardbeien in de serre’, vertelt Ives. ‘Er zit spint op, zo’n kleine soort spinnen-kopjes. Die zuigen het sap uit de bladeren. De enige remedie die we tot nog toe heb-ben: ze buiten zetten. Anders geraakt de hele serre besmet!’

Crosne of Japanse Andoorn Crosne of Japanse Andoorn (Stachys sieboldii) behoort tot dezelfde familie als munt en salie, namelijk de Lipbloemenfamilie. Hij vormt in de grond meelhoudende, eetbare knollen. Ze worden meestal in hun geheel gekookt in water of olie. Rauw in een salade zijn ze ook lekker.

Voor meer informatie over crosne, zie Handboek ecologisch tuinieren, 2014

Page 21: Seizoenen (juli 2015)

2121

Spintmijt Spintmijten zitten aan de onderkant van het blad. Ze zorgen eerst voor bleekgroene vlekjes op de boven- kant van de bladeren. De mijten zuigen aan de bladeren waardoor de groei eruit gaat. Bij ernstige aantasting ziet het blad er vaalbruin en verdord uit. De vruchten groeien slecht uit. Bij een massale spintpopulatie wordt er spinrag gevormd. Spint is in de eerste plaats te vrezen bij teelten onder glas of plastic. De mijten houden namelijk van warme en droge omstandighe-den. Een grondige opruimbeurt in het voorjaar is een eerste vereiste om spint onder controle te houden.

De bestrijding kun je aanpakken met roofmijten. Dat zijn natuurlijke vijanden van de spintmijten. Deze methode werkt wel alleen in serres. Voor de particulier zijn er roofmijten beschikbaar om uit te zetten: Amblyseius spp. en Phytoseiullus spp. Roofmijten hebben een beperkte actieradi-us; zet ze daarom uit waar de spint zich bevindt.

Voor meer informatie over aardbeiplagen en bestrijding van mijten: zie Handboek ecologisch tuinieren, 2014

Tuin

Page 22: Seizoenen (juli 2015)

22 Advertenties

KwEeK De LeKkErStE ToMaAt VaN ‘T StRaAt

Met het bio-gamma van NaturenNiets zo lekker als tomaten van eigen kweek! Met zachte hand, geduld en veel liefde geplant, verzorgd en gerijpt. Het biologisch verantwoorde productgamma van Naturen sluit perfect aan bij je goeie zorgen en staat mee garant voor een topresultaat: de lekkerste tomaat van ’t straat. Want biologisch kweken is niet alleen gezond, maar zorgt ook voor een lekkere, volle smaak. Een smaak waar je best fi er op mag zijn.

Surf naar www.lekkerstetomaat.be en doe mee. Maak kans op een serre of één van de vele leuke andere prijzen.

Een natuurlijke, duurzame en gezonde binnenafwerking.

Terrastuc leempleisterverkoop en plaatsing van leempleistervan Belgische bodem.

Voor prijs aanvraag [email protected] of 0473/43 76 50 – Bram De Beul

Ontdek de samenwerkingsmogelijkheden, workshops, demo's, ...

Page 23: Seizoenen (juli 2015)

23Tuin

De Warmenhof bedreigd?Hoe plezierig Ives en zijn vrienden het tuinieren ook vinden, er hangt dreiging over de Warmenhof. ‘De toekomst van de tuin is voor ons een vraagteken’, zeggen ze met een zucht. De gemeente wil de abdij door een projectontwik-kelaar laten ombouwen tot een woon-complex. Wat er met de moestuin zal gebeuren, is vandaag onduidelijk. Met de tuiniers is daarover nog niet gecommuniceerd. De gemeente blijft erg zwijgzaam. ‘Ik ga dat natuurlijk niet zo laten’, gromt Ives strijdvaardig. ‘Dit is niet zomaar een stukje tuin. Die grond wordt al decennialang be-werkt. Een bevriende boer die hier eens langs kwam, stond helemaal versteld. Zulke vruchtbare grond had hij nog nooit gezien. Het zou wel erg triest zijn om er dan een gazon van te maken met een treurwilg erop.’De moestuin in een ander gedeelte van het abdijpark onderbrengen, zien de tuiniers niet goed zitten. ‘De overkant van de wal heeft slechte Bornemse aspergegrond. Let op, je kunt daar ook alles op kweken, maar je zult die grond eerst heel veel eten en drinken moeten geven’, aldus Ives. ‘Maar we gaan er wel voor vechten. Ik verheug me daar al op. Dit is iets plezants om voor te vechten!’

Op de wip Onlangs stond er in het gemeenteblad van Bornem een artikel onder de kop ‘Abdij opnieuw bewoond’. Twee bouw-promotoren dienden een dossier in om een woonproject te realiseren in de Sint-Bernardusabdij in de Kloosterstraat. ‘Wat betekent dat voor de Warmenhof?’ vroegen we eind mei aan bevoegd schepen Tom Van Bel (Groen) in Bornem. Zijn antwoord was niet helemaal gerust-stellend: ‘De Warmenhof zit nog wat op de wip. Er is nog niet beslist wat ermee zal gebeuren, ook al wil ik persoonlijk de tuin graag behouden of hem des-noods verhuizen naar een ander stuk op het terrein van de abdij, over de wal. De beslissing over de bouwpromotor valt komende zomer.’

Is jouw (samen)tuin ook bedreigd met verdwijning en wil je daartegen actie ondernemen? Velt ondersteunt je graag om uit te zoeken wat er kan worden gedaan of om de verantwoordelijke beleids-organen mee te overtuigen. Informeer ons via [email protected].

Page 24: Seizoenen (juli 2015)

24 Culinair

De beste bonen- tipsTekst Nadia Tahon Foto Stefan Jacobs

De vlinderbloemenfamilie is belang-rijk voor wie vleesarm eet. Erwten, prinsessenbonen, linzen, kapucijners, pinda’s, kikkererwten en tuinbonen behoren allemaal tot deze grote plan-tengroep. Leguminosae is een andere naam voor de vlinderbloemenfamilie. Dat ze belangrijk zijn voor onze voe-ding, staaft het Franse woord voor groenten: légumes. De eetbare gewassen in deze groep hebben een hoog eiwitgehalte. Door ze te drogen daalt het vitamine-gehalte, maar het eiwitgehalte stijgt, wat ze tot goede vleesvervangers maakt. Gemiddeld leveren ze per 100 g zowat 20 g eiwit.

We eten meestal de zaden en vers ook de peulen. Bonen en linzen hebben een knapperige beet. In combinatie met geurige kruiden leveren ze onweerstaanbaar lekkere gerechten op. Hoe je peulvruchten letterlijk en figuurlijk ‘verteerbaar’ maakt, ontdek je in de tips.

Combineer!In combinatie met granen, ei of zaden en noten leveren peulvruchten eiwit van volwaardige kwaliteit. Denk bijvoorbeeld aan hummus met ei op brood.

Beter verteerbaarEet maximaal 50 g (gedroogde) peul-vruchten per dag om darmlast te vermij-den. Bonenkruid, komijn, koriander, venkelzaad en gember bevorderen de ver- teerbaarheid van peulvruchten, net zoals zeewier (kook een vel kombu mee). Het schuim afscheppen tijdens het kookproces helpt ook. Tempé is een koek van gefer-menteerde sojabonen. Door de vergisting, is de verteerbaarheid beter. Tofoe – of sojakaas – is eveneens licht verteerbaar.

In de weekWeek bonen voor gedurende acht uur. Gooi het weekwater weg en kook de bonen in vers water. Ook al is het niet noodza-kelijk om linzen voor te weken, het bevor-dert wel de verteerbaarheid. Rode linzen hoef je nooit voor te weken.

Bonen als bijgerechtPeulvruchten passen goed bij vis en vlees. Ideaal dus om bij de barbecue (zie p. xx) een kleinere portie vis of vlees te grillen en aan te vullen met bonen of linzen. Mung-bonen, kikkererwten en linzen kun je als kiemgroente eten. Door de zaden te laten kiemen verhoogt het vitaminegehalte.

Koel en droogGedroogde peulvruchten bewaar je lang in een koele, droge en donkere ruimte. Zolang ze niet muf ruiken en er geen schimmel op zit, kun je ze verwerken. Na ruim een jaar wordt de schil harder en moet je ze langer laten weken en koken.

Zo kook je de perfecte linzen• Rode en gele linzen voeg je toe aan soepen of stoverij, 15 tot 20 minuten voor het gerecht klaar is. • Doe bruine en groene linzen in kokend water en draai het vuur dan op een laag pitje. Laat rustig pruttelen. Zout of azijn voeg je pas aan het einde toe, want anders komt het velletje van de linzen gemakkelijker los. Oude (taaie) linzen zullen gemakkelijker plat koken.• Je kunt de linzen eerst in de pan roos- teren met wat olie en dan beetje bij beetje water of bouillon toevoegen, zoals bij risotto.

Page 25: Seizoenen (juli 2015)

25

Kan ik hier gezonde

groenten telen?

Tekst Geert Gommers Soms stellen media-artikels dat ‘mensen te snel denken dat wat ze zelf kweken gezonder is’. Hun bronnen gaan er dan van uit dat onze groenten sowieso via de lucht verontreinigd geraken door zware metalen (vooral cadmium, lood), polyaromatische koolwater- stoffen (PAK’s), dioxines en pcb’s, pesticiden en minerale oliën. Via de bodem dringt het zware metaal cadmium binnen en pompen groenten zoals courgette, pompoen, komkommer of meloen pesticiden, dioxines en pcb’s op. Natuurlijk gaat Velt niet zomaar voorbij aan de vraag of je wel veilig tuiniert. Dit artikel geeft tien tips over hoe je ervoor zorgt dat eigen kweek ook gezond is.

01 Kies een goede locatieGa na waarvoor de plaats waar je groen-ten wilt telen vroeger werd gebruikt. Onderzoek of er een (lekkende) stookolie-tank stond, of er afval verbrand werd, of er regelmatig as van een hout- of kolen-kachel werd uitgestrooid en of er oliën of smeermiddelen werden geloosd. Probeer ook te achterhalen of er vroeger pesticiden werden gebruikt op je perceel. Zijn er ver- vuilende activiteiten in de buurt? Ligt er een drukke autoweg of spoorweg langs het perceel? Zijn er buren die geregeld vuurtjes aansteken? Zijn er binnen een afstand van 500 m van je perceel industri-ele activiteiten met een bekend risico op verontreiniging? Werd er bij het ruimen van een aangrenzende rivier slib op je perceel uitgespreid? Observeer het perceel grondig en vraag informatie aan buurt-bewoners of bij de milieudienst van de gemeente. Laat bij twijfel een bodemana-lyse uitvoeren. Meestal volstaat dat om zware metalen en PAK’s te laten bepalen.

Webtool om je eigen situatie in kaart te brengen Velt zorgde voor deze tien tips via een samenwerking met het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek (VITO) en het communicatiebureau Pantarein, in opdracht van het Vlaams Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Extra info vind je terug op de website www.gezonduiteigengrond.be, met een webtool die de belangrijkste risicofactoren in kaart brengt en een persoonlijk advies geeft.

Waar kun je terecht voor een bodemontleding? Vermoed je vervuiling in je tuin, dan kun je terecht bij de Bodemkundige Dienst van België. Velt leden krijgen € 10,00 korting op een standaardadvies.T 016 31 09 22 E [email protected] www.bdb.be

Tuin

Page 26: Seizoenen (juli 2015)

26 Tuin

02 Vervuilde grond? Kies voor zuivere teelaardeTwijfel je of je grond vervuild is? Kweek dan groenten in bakken of in afgescheiden, verhoogde teeltbedden. De hoeveelheid aangevoerde grond moet voldoende zijn om een goede wortelgroei mogelijk te maken. Voorzie bij voorkeur 60 cm teel-aarde. De kwaliteit van de aangevoerde grond nagaan is niet eenvoudig. Meestal kun je uitsluitend afgaan op info van de leverancier. Informeer alleszins naar de herkomst van de grond (tuinbouwgrond, grond van werkzaamheden bij tuin- aanleg …) en eventuele attesten, die wet-telijk verplicht zijn als de grond afkomstig is van graafwerken waarbij meer dan 250 m3 grond werd verzet.

03

Scherm je moestuin af Houd 30 m afstand van een drukke auto- of spoorweg. Obstakels tussen het verkeer en de groentetuin, bijvoorbeeld bomen of huizen, houden het fijn stof tegen. Plant een heg tussen het verkeer en je moestuin. Of tuinier in je achtertuin, niet in je voor-tuin, als je woning langs een drukke weg ligt.

04

Vermijd giftige materialenGebruik niet-chemisch behandeld hout voor plantenbakken, steunpalen en af- sluitingen. In de handel vind je allerlei materiaal in onbehandelde Europese houtsoorten zoals tamme kastanje en robinia. Treinbielzen en behandeld hout komen nog geregeld voor in tuinen. Toch hoef je ze niet meteen weg te doen. Studies tonen aan dat de uitloging van deze stof-fen in de bodem beperkt is tot enkele tien-tallen centimeters afstand van het hout. Neem wel enkele voorzorgsmaatregelen:• Houd een afstand van minstens 40 cm tussen het behandelde hout en de plaats waar groenten of (klein)fruit staan.• Voorzie een extra plastic barrière in de grond tot een diepte van 15 cm rond het behandelde hout bij planten met een uitgebreid wortelnetwerk, bijv. bij bessenstruiken.

Over het gebruik van oude autobanden als plantenbak zijn er uiteenlopende meningen. Er is de aanwezigheid van zware metalen, PAK’s en weekmakers in autobanden. De meeste bronnen melden dat deze schadelijke stoffen in hoge mate vrijkomen, andere spreken over lage ge-haltes. Uit voorzorg raadt Velt het gebruik van autobanden als plantenbak voor het telen van groenten af.

05

Verbeter de bodemvruchtbaarheidEen juiste pH en een optimaal gehalte aan organische stof is de basis voor een gelukte teelt. Dat heeft ook een prettig gevolg voor de mobiliteit van zware metalen in je bodem. Een optimale pH beperkt de opname van cadmium door groenten. Voor lood is de invloed beperk-ter, maar nog wel aanwezig. Algemeen beschouwd is er ook bij een optimaal gehalte aan organische stof een vermin-derde opname van zware metalen door planten. Conclusie: hoe beter je de bodem verzorgt, hoe meer zware metalen in de grond gebonden blijven, hoe minder er door je groenten worden opgenomen.

Page 27: Seizoenen (juli 2015)

27Tuin

06 Laat bestrijdings- middelen achterwegeGeef bomen, hagen, nestkastjes, een takkenwal, een poel of een bloemen-weide een plek in je tuin. Die bieden voed-sel en schuilplaatsen aan allerlei nuttige dieren, die schadelijke insecten op hun menu hebben staan. Hanteer preventieve maatregelen tegen ziekten en plagen op je groentepercelen. Een ruime vruchtwissel-ing, goede teeltcombinaties, de juiste rassenkeuze en insectengaas als fysieke barrière werken prima.Zo heb je geen bestrijdingsmiddelen meer nodig. En dat is het beste, want ze zorgen ervoor dat je helpers verdwijnen.

07 Giet met proper waterWater kan vervuilende stoffen bevatten. Bij het gieten komt het water op de bodem en op de bladeren van groenten terecht. Onderzoek toont aan dat opname via de wortels veel belangrijker is dan via natte bladeren of stengels. Gebruik bij voorkeur regenwater, behalve van een dak met asbestplaten of -leien. Of begiet je groenten met grondwater. Gebruik alleen in nood zuiver kraantjes-water. Dat is uiteraard veilig, maar het heeft een heel zuiveringsproces achter de rug, waardoor het verspilling is om er je groenten mee te begieten.Gebruik geen water uit meren, rivieren, beken of grachten om te gieten. De kwaliteit is heel wisselend, bijvoor-beeld door lozingen, bij hevige regenval of door een stijging van de temperatuur in een plas. Dit kan leiden tot een risicovolle microbiologische flora.

Page 28: Seizoenen (juli 2015)

28 Tuin

08Stook niet, of stook slimAfval verbranden in de tuin of in een kachel is verboden. Sommige tuiniers verbranden wel nog hun snoeiafval. Dat mag in een aantal gemeenten, op minstens 100 m afstand van huizen, bossen en boomgaarden. Kan dit bij jou? Informeer ernaar bij de milieudienst. Soms heb je een grijze, gekleurde rook die grijzer is naarmate het snoeiafval vochtiger is. Die rook is ongezond, zelfs als je alleen snoeihout en ander tuin- afval verbrandt. Verbrand dus alleen droog snoeiafval in je tuin of droog hout in je kachel.Geef je snoeihout liever een tweede leven in je tuin. Dunne takken kun je hakselen, dikke takken gebruik je voor een takken-wal. En met verse, soepele takken maak je een vlechtscherm of een natuurlijke bladcontainer.

09 Laat de grond in je tuinAan gronddeeltjes kleven vervuilende stoffen. Verschillende studies geven aan dat het contact met de bodem en het hand-mondcontact leiden tot de opname van zware metalen (vooral lood) en PAK’s door de mens. Reinig je materiaal in de tuin en was je handen na het tuinieren. Handschoenen zijn niet meteen een oplossing: Duits onderzoek toonde aan dat in werkhandschoenen zelf bijna systematisch PAK’s in verhoogde gehaltes zitten, soms ook zware metalen. Kinderen zijn gevoeliger dan volwassenen, bijvoorbeeld voor lood. Ze krijgen gemak-kelijker gronddeeltjes binnen, want ze stoppen vaker vingers en voorwerpen in de mond. Zorg ervoor dat ze hun handen wassen na het helpen in de tuin en spoel hun materiaal af met water. Laat ze spelen op een grasveld, niet op een stof-fige, kale grond.

10 Groenten grondig wassen: niet spectaculair, wel doeltreffendDoor groenten grondig te wassen verwij-der je een groot deel van de aanwezige verontreinigende stoffen. Het effect van wassen is afhankelijk van de aard van de verontreiniging. Cadmium komt vooral in de groente terecht door opname vanuit de bodem. Daarvoor maakt wassen niet veel verschil. Maar lood, dat vooral via afgezet stof of opspattende gronddeeltjes op je groente terechtkomt, kun je door grondig wassen voor een groot deel wegnemen.Bij opname uit de bodem blijven PAK’s vooral in de buitenste laag van de wortel of knol aanwezig, ze migreren maar beperkt naar de overige plantendelen. Als ze via de lucht op je groenten komen, blijven ze gemakkelijk achter in de was-laag van de plant. In regio’s met hogere gehaltes is het belangrijk om de buitenste bladeren bij kool- en bladgewassen (savooi, sla, …) te verwijderen en knol- en bolgewassen (aardappel, rode biet, raap, ui, …) te schillen of pellen.

In april 2014 publiceerde Test Aankoop : ‘De resultaten zijn geruststellend. Er is niet meteen een verband tussen de vervuilingsgraad van de groenten en de ligging op het platte- land of in de stad. Als je zelf geen moestuin hebt, twijfel niet om te beginnen.’ Dit bleek na analyse van 38 kroppen sla en 15 wortelen, afkomstig uit groentetuinen verspreid over het hele land, in de stad en op het platteland. Men mat zware

metalen en PAK’s, stoffen die meer in verstedelijkte gebieden aanwezig zijn. Twee kroppen sla en één wortel overschreden de wettelijke norm. Deze drie waren afkomstig van verschil-lende groentetuinen. Een enigszins verrassend positief resultaat? Test Aankoop verduidelijkt dat de groenten gewassen werden voor analyse. Zo verwijder je het grootste deel van de vervuilende stoffen.

Test Aankoop onderzocht 53 groentestalen

Page 29: Seizoenen (juli 2015)

29Verbeeld

Gevelgroen voor een zachter straatbeeld

Tekst en illustratie Marieke Smets

Als ik ’s morgens door mijn buurt wandel, kan ik er niet omheen: er is onvoldoende natuur in ons straatbeeld. In de stad beschikt niet iedereen over een tuin of de ruimte voor natuur in huis. Voor wie klein woont, is plaats maken voor groen een hele uitdaging. Stadstuinieren vraagt meer en meer om creatieve oplossingen of structurele aanpassingen. Toch zijn er tal van mogelijkheden om met natuur aan de slag te gaan en groen een ‘andere’, minder vanzelfsprekende plaats te geven.

Al jaren probeer ik met enkele buurtbewoners het Schippers-kwartier te ‘verzachten’. Dit doen we met behulp van straat- groen en geveltuintjes, wintergroene bloembakken of hang- korven. Dé duurzame oplossing voor een groener straatbeeld is een tegeltuintje. Je legt het eenvoudig zelf aan. Wat je ook aanplant – een zelfhechtende klimmer zoals wingerd en klimop of een plant die je met een eenvoudige constructie of kabel leidt zoals clematis, kamperfoelie en wilde hop – je helpt mee aan een aangenamere leefomgeving en een grotere biodiversiteit.

Het werkt heel simpel: je verwijdert bij de gevel een of meerdere tegels, je vervangt het zand door teeltaarde en je plant daarin enkele (klim)planten. Overleg eerst even met de buren, bedenk waar water- of gasleidingen lopen en kijk de stedelijke richtlijnen goed na. Maak de juiste plantenkeuze: een zuidgerichte tuin vraagt om andere planten dan een schaduwtuintje. Het mooiste resultaat krijg je als je een klimplant combineert met enkele lagere planten.

Denk ook aan de allerkleinste (stads)bewoners en kies voor dier-vriendelijke planten die hommels en vlinders aantrekken of die bessen dragen voor de vogels, zoals doornloze braam. Zelf heb ik een vlindertuintje aangelegd met een combinatie van struikklimop en indigostruik (hoge planten), stokrozen, vingerhoedskruid, rode zonnehoed en geitenbaard (midden), en kruiptijm en lavendel (onderaan). De eerste weken is het van groot belang om de planten veel water te geven, maar ook later kun je het best geregeld gieten. Snoei tijdig je planten zodat ze voorbijgangers niet hinderen. Haal je uitgebloeide bloemen weg, dan heb je langer plezier van de bloei- pracht van je tuintje. De buren en de dieren zullen je dankbaar zijn!

Page 30: Seizoenen (juli 2015)

30 Samen eco-actief

Maak in deze nieuwe reeks in Seizoenen kennis met een bende jonge eco-actie- velingen. Ze zijn gretig en gedreven, en ze kleuren de toekomst mee groen!

Laat de bijen gewoon hun ding doenTekst Hanne Lyssens Foto’s Hanne Lyssens en xxx Vermylen

Ver weg van alle drukte, met een smakelijk glas appelsap van eigen makelij voor de neus, spreek ik met landschapsarchitect en ecologisch imker Pieter-Jan Vermylen (26). ‘Als de bijen verdwijnen, zal ook de mens niet lang meer bestaan’, zegt mijn gastheer. Het belang van bijen staat voor hem buiten kijf. Hij schenkt de bijen dan ook graag een omgeving waarin ze zich goed voelen.

Alles voor de bijenDe tuin van Pieter-Jan is een groene men-gelmoes met een waaier aan gekleurde bloemen. Dat lijkt op zich misschien niet speciaal, maar er schuilt meer achter deze tuin. ‘Ik probeer de tuin zo natuurlijk mogelijk te houden en af te stemmen op de bijen. De bloemen en planten zijn inheems en speciaal gekozen om hun nectar. Zoals deze salie bijvoorbeeld. We hebben ook fruitbomen staan; de bijen zijn dol op de bloesems ervan. Eigenlijk is bijna alles in deze tuin ingericht om een natuurlijke omgeving te creëren voor de bijen.’ Met zijn ecologische tuin wil Pieter-Jan ervoor zorgen dat de bijen gezonder blij-ven en langer leven. Hoe reageren andere mensen op zijn tuin? ‘Smaken verschillen natuurlijk, maar meestal vinden mensen het wel interessant hier. Sommigen zijn bang van de bijen, ook al is dat nergens voor nodig. Als je geen felle kleuren draagt en geen wilde bewegingen maakt, laten de beestjes je wel met rust. Je moet er ook op letten dat je de bijenkasten niet opent bij koud weer en veel wind. Dan koelt het in de bijenkast af tot onder de ideale temperatuur van 35° Celsius en worden de bijen lastig.’

Bijen boven honingVolgens Pieter-Jan loopt het in veel imkerijen fout op het moment dat de honing belangrijker wordt dan de bijen zelf. ‘In zulke imkerijen gebruikt men voorgevormde raten met identieke cellen. Normaal gezien maken de bijen die raten zelf, als opslagplaats voor honing en als broedplaats voor de larven, met cellen van verschillende groottes. Kunstmatige raten dwingen de bijen dus om tegen de natuur in te werken. Je kunt ze beter een aanzetje geven met een klein aantal kunstmatige cellen en ze daarop zelf verder laten bouwen.’ De kunstmatige raten zijn echter niet het enige probleem, vertelt Pieter-Jan. ‘De honing in de raten is voor de bijen een voedselbron. Vaak wordt die honing bijna volledig vervangen door suiker, om zo veel mogelijk honing te oogsten, maar de bijen krijgen op die manier niet genoeg voedings- stoffen binnen. Het is beter om uitsluitend de overschot aan honing te oogsten.’ De gevolgen van het commerciële imkeren blijven voor Pieter-Jan een sterke motivatie om het op een ecologische manier aan te pakken. ‘Als men de bijen lang op die manier cultiveert, worden ze veel minder weerbaar en sterven ze. Terwijl we die beestjes harder nodig hebben dan we denken.’

Pieter-Jan Vermylen

Meer info over imkeren • www.konvib.be • www.landwijzer.be/ cursussen/ natuurlijk-imkeren

Page 31: Seizoenen (juli 2015)

31Samen eco-actief

Jong geleerd …Als kind was Pieter-Jan al sterk gefascineerd door het werk van de imker. ‘Sinds mijn twaalfde ben ik bezig met bijen. Er kwam toen regelmatig een imker bij ons langs. Ik ging altijd kijken naar wat hij deed en na een tijdje mocht ik helpen. Uiteindelijk heeft die imker mij een aan-tal bijenvolken geschonken en ben ik zelf aan de slag ge-gaan.’ Of dat gemakkelijk ging? ‘Het was niet over-dreven moeilijk, maar je kunt je het best een jaar laten begeleiden door een andere imker of cursussen volgen. Ik raad ook aan om via de Vlaamse Imkerbond een vereniging in je

buurt te zoeken. Zo krijg je interessante tijdschriften, seizoensgebonden info, lesmogelijkheden en voorstel-lingen. Je bent bovendien verzekerd. Via zo’n vereniging ga je ook op zoek naar een eigen bijenvolk. Het materiaal is gemakkelijk te vinden via webwinkels zoals die van Honingraat en De Werkbij.’ Heeft Pieter-Jan nog een tip voor startende imkers? ‘Laat je vooral niet ontmoedigen, omdat het moeilijk lijkt. Imkeren kan op een rustige, arbeidsextensieve manier, met veel plezier en weinig werk. Uiteindelijk laat je de bijen het best gewoon hun ding doen.’

OOK GEBOEID

DOOR BIJEN?

Een aantal Velt-afdelingen

organiseert uitstapjes naar imkers

en andere bijenactiviteiten.

Ontdek ze in de kalender

vanaf p. 42.

Page 32: Seizoenen (juli 2015)

32 Tuin

Verhuis je ‘oude’ tuin …en doe er een andere herleven!Tekst en foto’s Hanneke Oosterlee-Lentz

De hele groene inboedel van je tuin verhuizen en ergens anders opnieuw beginnen. Het lijkt haast onbegonnen werk, maar Ineke en haar man Ad gingen dit avontuur met succes aan. Ze hadden een mooie tuin in Etten-Leur, maar door een gemeentelijke uit- breiding konden ze er niet blijven. Herinneringen aan de boerderij van haar ouders dreven Ineke naar West-Brabant. Waar de Rucphense bossen beginnen vonden Ineke en Ad Landgoed Jorissenhoeve. Er stond een bijzondere hoeve, met een stal en bijgebouwen. Voor Ineke en Ad de gedroomde locatie om vorm te geven aan hun wens om een boerderij en weiland met koeien, een moestuin, een bloementuin en erf met hoogstamfruit in de sfeer van vroeger te laten herleven. En de planten uit de vorige tuin? Die namen ze gewoon mee!

Omdat de Jorissenhoeve een landgoed is, moeten Ineke en Ad voldoen aan de eisen van de Natuurschoonwet 1928, wat betreft de bebouwing, het bosbeheer, de hagen en de bomen langs de weg. De betonnen platen die rond de hoeve en stallen lagen om er met de karren te kunnen rijden, werden voor een groot deel weggehaald. Een heel oude perenboom, een Juttepeer – vermeld op de monumentenlijst, staat midden op het erf, maar hij was er erg slecht aan toe. Al het water van de daken van de boerderij en van de grote stal kwam uit op het erf bij de perenboom. Nee, mag niet weg, maar met volgende toevoeging is het misschien duidelijker: Hij hadstond dus lange tijd veel te nat gestaan. Om dit op te lossen braken Ineke en Ad het beton open en voegden goede grond, oude mest en wormen bij de stam. Langzaam aan ging het beter met de pe-renboom en nu staat hij er uitstekend bij.

Water in de tuinEr kwamen kleine kanaaltjes in de tuin om het regenwater van de daken en dras-sige tuindelen af te voeren. De kanaaltjes hebben een folie, zodat er altijd water in blijft staan: goed voor planten én voor beestjes. Alle kanaaltjes komen samen in een slootje dat er al was. Een stuk verder van de hoeve lag een hoop puin en beton. De nieuwe eigenaars maak- ten het stuk schoon en – omdat het laag- gelegen was – kozen ze ervoor om hier een grote vijver aan te leggen. De groene kik-kers die er vertoeven zorgen geregeld voor een geluidsspektakel. Verder vind je er bruine kikkers, padden en salamanders. Libellen vliegen af en aan, en vogels kom-en er drinken.

Koeien en hazen Ineke vertelt dat de ruimte rond een boerderij er vroeger per provincie anders uitzag. In het Brabantse had je telkens een erf rondom de boerderij, met hoogstam-fruitbomen waaronder de koeien graas-den. Nut ging boven esthetiek.Nu hebben Lakenvelder runderen een groot stuk weide gekregen tegen de bosrand aan. Een Lakenvelder kan leven op een rantsoen van gras en hooi. Dit rund staat het hele jaar door buiten. Je hoeft er geen soja of mais voor te kweken. Lakenvelders dulden geen andere dieren in hun nabijheid. Zelfs geen hazen. Ineke en Ad weten nu ‘hoe een koe een haas vangt’. Op een nacht werden ze wakker door het geloei van de koeien. Ze gingen kijken, maar zagen niets geks. De volgen-de morgen lag er een dode haas in de wei. Toen de koeienwei nog niet rondom de boerderij lag, liepen er op die plek vaak reeën, die de groene hapjes in de moes-

Page 33: Seizoenen (juli 2015)

33

tuin en bloementuin heerlijk vonden. De koeien kregen een groter gebied om te grazen en de reeën kijken nu toe vanaf de bosrand. Jammer voor hen, maar goed voor de familie.

De grote verhuisRond alle bomen en struiken van de tuin in Etten-Leur werd maanden op voorhand goed gespit. Al die planten werden ver-huisd naar een tijdelijke opslag. Toen de familie in de boerderij kon gaan wonen, moesten ze door de aanhoudende koude winter in zeer korte tijd al de bomen, struiken en planten een plaats geven. Dat was hard werken. Gelukkig hielpen (én helpen) zoon en dochter flink mee.‘Voordat je gaat planten of zaaien, moet de bodem rul en gezond zijn’, vertelt Ineke. ‘Pas dan ontwikkelt er zich een sterk wortelstelsel dat de basis is voor een gezonde plantengroei. Ziekten hebben

dan minder vat op de plant. Deze kennis gebruikten we met succes bij de verhui-zing van onze tuin.’

Alle planten verhuisden van een kleiige poldergrond naar een lichte zandgrond. Een groot verschil! De bomen werden opnieuw geplant in ruime plantgaten. Rond de haarwortels werden nog een paar scheppen grof brekerzand gestrooid. Het plantgat werd tot de rand gevuld met biologische potgrond. Daarna kwam de grond uit het plantgat er op, wat het geheel deed inzakken. Nog wat kun je vervangen door ‘kalk en biologische bodemverbete-raar’ erbij en dan werd alles gemengd. ‘Nog voordat de bomen zich voldoende gehecht hadden, werd het langdurig droog en warm’, zegt Ineke. ‘Elke dag waren we tot laat bezig om de bomen rondom nat te spuiten. Twaalf weken lang hebben we met de waterslangen gesjouwd, maar …

het werkte! Je kon tot op de tak af zien hoe ver je kwam met spuiten; tot daar werden de knoppen groen.’

De forse Bramley’s Seedling appelboom werd op een mooie plaats aan de voorkant van de hoeve geplant in lichte schaduw. Daar zou deze grote boom meer kans hebben om te blijven leven dan in de zon.Daarna kwamen de hagen, de ingekuilde rozen en vaste planten aan de beurt en alles sloeg aan.

Elk jaar rond eind december of begin januari krijgt de tuin nog oude paarden-mest, met veel stro. Begin maart wordt die ingewerkt met de riek. Dat gebeurt wel 10 jaar lang. ‘Daarna is de zand- grond voldoende vruchtbaar en vol van structuur en is alleen een compostgift voldoende’, legt Ineke uit. →

33Tuin

Page 34: Seizoenen (juli 2015)

34 Tuin

PlantenweeldeEen stuk bos werd opengemaakt. De hin-derlijke Amerikaanse vogelkers werd ver-wijderd en takkenrillen beschermen nu het gebied vanaf de weg. Rododendrons, meidoorn en bosbes werden geplant. Een Viburnum x Hillieri ‘Winton’ niet echt, heet ook viburnum in NL, dus is duidelijk genoeg kreeg een mooie plaats. Bolletjes als sneeuwklokjes en bosanemoon doen het bos leven in de lente. En bij warm weer is het er heerlijk toeven.Bovendien is het bos een prachtige plek voor dieren om te schuilen en te nestelen. Dat de vogels het naar de zin hebben, is duidelijk te horen. Heerlijk, al die vogel-zang in de lente!

Overal zijn er hagen van fruit, en verder ook beukenhagen, liguster, buxus en een haag van Syringa meyeri ‘Palibin’ met buxus gemengd. Op het erf groeien er boerderijplanten zoals stokroos, baardiris, sedum, rozen, hortensia, weigelia en Kolkwitzia. Een druif klimt langs de gevel, net als een prachtige Viburnum Plicatum rosace idem. Fruitbomen zijn overvloedig aanwezig.

De meidoorns op het landgoed kregen last van perenvuur. En dat bleef. Waar-schijnlijk zijn besmette bomen in de buurt de oorzaak. Hagen van meidoorn zijn nu vervangen door esdoorns. Toch staan er nog meidoorns te bloeien; zo mooi in mei! Ineke houdt de peren en meidoorns goed in de gaten. Aangetaste takken verwijdert ze meteen. Na het snoeien ontsmet ze de snoeigereedschappen grondig. Zo lukt het haar om alles behoorlijk onder controle te houden. De sierappel John Downie, met witte bloemen en best grote oranjegele eetbare appeltjes, staat als leiboom tegen de gevel. De sierappel is een goede bestuiver voor andere appels.

Wijze rozenraadIneke houdt van rozen, vooral de ou-derwetse soorten. Wil je raad over oude rozen? Bezoek dan Ineke’s tuin; ze zal je goed advies geven. Over de oude Bourbon-rozen bijvoorbeeld of de Albarozen; een Glaucaroos, die het iets beter doet op zand; de klimroos Blush Noisette, een Muskusroos voor de lange bloei; de historische abrikooskleurige en geurende Gruss an Aachen, die sterk is op zand of het kleine roosje Marie Pavic.Ineke buigt klimrozen op tijd uit, zodat ze niet de hoogte ingaan, maar mooie takken vormen die enigszins ‘gebogen vallen’ en daardoor veel knoppen vormen. Dat gaat goed met de Buff Beauty bijvoorbeeld.

Rode golvenVlak bij de kleine vijver is een witte border gemaakt, met valeriaan, Gaura, een witte Eupatorium, Cosmea, roosjes en natuurlijk ook Persicaria. Een prachtig bloeiende Ranunculus aconitifolia steelt in mei de show.Rode Persicaria golft door de borders in de bloementuin: vooral de Persicaria Hohe Tatra met dikke roze aren en spitse blade-ren en de kleinere Black Field met donker-rode aren. Ook het grijs van Santolina geeft de border mee kleur. De kleur donkerrood duikt almaar weer op in de bloementuin: Berberis, Ligularia samen met Geum en Sanguisorba, Rosa Glauca en Sedum. Ineke zoekt kleuren bij elkaar, heel verfijnd. Dat ze veel gevoel heeft voor het combineren van blad, bloem en kleur komt haar als tuinarchitect goed van pas. maar van de meesten is de naam in het NL niet verschillend en zijn het toch deze namen die veel gebruikt worden.

Dieren en mensen welkom!De Jorissenhoeve verdient in ieder geval het Velt-bordje ‘zonder is gezonder’. Daar weten de vele vogels in de tuin alles van. Het aantal dieren in de tuin is flink toegenomen sinds Ineke en Ad met de tuin aan de slag gingen. Met dank aan de bloemen, de bessen en de zaden en de plekjes om te nestelen, weg te kruipen en te overwinteren!

inekes Tip Voor een- en TWeejarigen Knip een- en tweejarigen af voor ze zaad vormen tot bijna op de grond. Voeg wat brekerzand of gemalen grind toe op de ‘rozet’ van de plant en hij komt volgend jaar weer in bloei. Ineke deed dit met onder andere vergeet-mij-nietjes en stokroos. Een deel laat ze groeien, bloeien en zaad vormen. Daar genieten de vogels van.Veel andere planten die laat bloeien knipt Ineke af vóór de langste dag. Die planten geven dan een latere bloei en worden minder hoog.

Koolwitje op Persicaria

Page 35: Seizoenen (juli 2015)

35Tuin

Op afspraak en op diverse zondagen van juni tot en met september kun je het landgoed bezoeken en genieten van alles wat er leeft.

Telefoonnummer 0031(0)[email protected]/DeJorissenhoeve/timeline Jorissenhoeve Ineke en Ad LambregtsAchtmaalsebaan 17, SchijfT: 0031(0)165-327724E: [email protected]/DeJorissenhoeve

Page 36: Seizoenen (juli 2015)

36

36 Lezers reageren

LANDELIJKE VAKANTIEWONING TE HUUR 'De Wolvenput' is een charmant vakantiehuis op het kruispunt van de Leiestreek, het Brugse Ommeland en de Vlaamse Ardennen, op amper 30 km van Gent, Brugge en Kortrijk. Ver van alle drukte. 4 sterren. Plaats voor 4 volwassenen en 4 kinderen. Ideaal voor fietsers en wandelaars. www.dewolvenput.be

VAKANTIEHOEVE WILGENHOF 20 km van Brugge, Gent, de zee. Rustig, groen, gastvrij, comfortabel. Nabij bos. Wandelen, fietsen, cultuur. Grote ecologische tuin, lekkere gezonde maaltijden met producten uit eigen biotuin. 6 Kamers (18p) en 1 app (5p) Info folder: Pot-en Zuidhoutstraat 4, 9990 Maldegem-België, +32 50 71 53 66, [email protected]. www.wilgenhof.be

VAKANTIE OP ECOBOERDERIJ, MIDDEN PORTUGAL Geniet van de prachtige groene omgeving, rivier en bergen. Kom tot rust aan het zwembad of ga op avontuur! Plaats voor 2 tot 10 personen, verschillende huizen. [email protected]/valedasbotas

VAKANTIE IN DE DORDOGNE Rust en natuur voor wandelaars, fietsers, kinderen, ouderen en rolstoelers. Welkom op La Colline, 7 hectare natuur in de mooie Franse Dordogne. Twee volledig rolstoelaangepaste gîtes (4 en 6 pers). Camping met 4 ruime plaatsen met splinternieuw aangepast sanitair. Ben en Inez. Kijk op www.lacolline-linard.fr

TE KOOP: WONING FONS VAN DER HEIJDENSTRAAT 24 NETERSEL Vrijstaande woonboerderij, uit 1926, gelegen in een oase van rust in een bosrijke omgeving met ruimte genoeg om desgewenst thuis te werken, ouders in te laten wonen met eigen voorzieningen en natuurlijk om er zelf te wonen. Meer info: 0497 36 98 98.

B&B KOORNEMOEZEN: ECOLOGISCHE KAMER MET BIO-ONTBIJT Bed & Breakfast Koornemoezen heeft maar één suitekamer en dat is een bewuste keuze. Zowel de verblijfplaats als de tuin zijn eventjes van jou alleen. De suite is volledig apart van het woonhuis: je hebt dus alle privacy mét een ongelooflijk mooi uitzicht op de tuin, de weiden, de velden en de bossen rondom. De kamer is ingericht met ecologisch verantwoorde en natuurlijke materialen. Het ontbijt is volledig bio naar jouw smaak! Jouw ledenvoordeel: 5%. Adres Koornemoezen 7, 8210 Zedelgem/Brugge, +32 (0)50 34 22 01, [email protected]. www.koornemoezen.be

Keurmerken

Ik blader door de nieuwe Seizoenen (nr. 3, nvdr.) en zie labelinfo.be in de rubriek ‘Consument’ staan. Het is mogelijk interessant om te weten dat wij in Nederland ook zo’n website hebben, namelijk: keurmerken.milieucentraal.nl/keurmerken— Annelies Ras SuskewieD: verslavende zaligheid

Ik las net het stukje van SuskewieD in Seizoenen nr 3. Inderdaad een fijne reis en levenslange herinneringen! Ik deed de overlandreis in 1974 als 20-jarige, samen met een vriend. Van Schoten/Antwerpen naar India voor 6 maanden. Ik leerde daar onder andere koriander kennen, hier toen onbekend. Het contrast met het tweede deel van de column kan niet groter zijn: de gezonde Indische keuken tegenover de industriële fastfood … — Sieg fried Raes Ultima Is Ultima een goed alternatief voor glyfosaathoudende producten?— Eelkje antwoord van Geert Gommers, Velt-specialist bestrijdingsmiddelen Voor Velt is Ultima van de firma Ecostyle niet geschikt is voor de ecologische tuinier, omdat het chemisch-synthetische bestand-delen (maleïnehydrazide) bevat. Dat strookt niet met het ecologisch uitgangspunt om bestrijdingsmiddelen van natuurlijke oorsprong te gebruiken. Het middel heeft bovendien een hoge giftigheid voor water-organismen; een afstand van minstens 10 m tot oppervlaktewaters wordt voorgeschreven bij elk gebruik. Voor Velt zijn mechanische of thermische oplossingen (maaien, schoffelen, wieden, branden, begieten met heet water) de enige aanvaardbare ecologische manieren voor onkruidbestrijding. Een kant-en-klaar ecologisch onkruidbestrijdingsmiddel is niet voorhanden.

Page 37: Seizoenen (juli 2015)

37Tuin

Tuintips voor als het volop zomert

Lieven David geniet nog meer van de zomerse moestuin dankzij deze moestuintrucs. Heb jij ook bijzondere tips? Deel ze via de Velt-facebookgroep of stuur ze naar de redactie.

Ruil je gieter voor humusGieten doe ik, ook tijdens de zomer, zo weinig mogelijk. Onze bedekte grond met voldoende humus houdt minstens dubbel zoveel water vast als een kale, humusarme bodem. Ervaren ecologische tuiniers zie je dan ook zelden met water zeulen.

Een parasol voor elke plantIk tuinier zo veel mogelijk volgens het weer en het uur: schoffelen en wieden ’s ochtends bij droog weer; planten ’s avonds als het gaat regenen. Als ik toch eens tijdens een droge periode moet uitplan-ten, dan geef ik ieder plantje een parasol: ik snoei een bebladerd takje uit de haag en dat duw ik ten zuiden van de plant in de grond. De plant krijgt zo wat schaduw en slaat vlotter aan.

Een zomer vol mulch!Mulchen in dunne laagjes met gras- of ander maaisel doe ik de hele zomer door. Bij de pompoenen, aardappelen en mais strooi ik voor mijn gemak dat maaisel losjes over het hele gewas heen. Dat is even een gek gezicht, maar alle gras-sprietjes dwarrelen op een week tijd vanzelf naar de bodem. Eetbare blaadjesElk plekje moestuin dat vrijkomt, vul ik weer op. Met mulch of nog liever met nateelten. Daarbij volg ik, zeker voor kruisbloemigen – kool, raap(steel), rammenas en radijs, maar ook rucola, tuinkers en mosterd – en alliums zoals prei, look en ui, gewoon ons teeltplan. Deze gevoelige gewassen komen pas om de zes jaar op hetzelfde bed terug.

Veel andere groenten doen gelukkig niet zo moeilijk, is mijn ervaring. Sla (een mengsel van enkele rassen), groenlof en andijvie zijn goede opvullers. Ik plant ze waar ik kan. Zomerpostelein en sla zaai ik her en der in juli. Lege plekjes in augustus en september zaai ik in met de volgende bladgewassen:• herfstspinazie en zijn alternatieven tuinmelde en amarantmelde;• het bekende duo veldsla en winter- postelein;• gekroonde ganzenbloem, ook wel eetbare chrysant genoemd.

Zo gaat onze moestuin groen en bedekt de herfst in. Goed, ik zou natuurlijk ook echte groenbemesters kunnen zaaien, maar we hebben liever eetbare blaadjes …

facebook.com/groups/veltvzw [email protected]

Foto Stefan Jacobs

Opsala met zaaddrager Amarantmelde Pompoen, bloeiende peterselie

Page 38: Seizoenen (juli 2015)

38 Eco-actief

Velt-dorp op de Cultuurmarkt Antwerpen Velt bouwt een heus dorp op de Cultuurmarkt in Antwerpen. Aan het Velt-kraam laten we je graag proeven van allerlei ideeën en alternatieven voor een gezonde, creatieve brooddoos. Daarnaast kun je diverse Velt-publicaties bekijken en info vergaren over het volledige educatieve aanbod van Velt (inclusief de ondersteuning aan scholen en samentuinen). De zadenwerkgroep van Velt zal paraat zijn met een ruim assortiment aan zaden en informatie over zelf zaden oogsten.Je bent van harte welkom!

Meer info op www.cultuurmarkt.be/2015

Nieuwe samentuinen van start

De Natuur- en Museumtuin in Kontich is een nieuw initiatief sinds mei 2014. De gemeente deed een oproep om tuiniers te vinden voor de verhoogdebedden in de tuin van de heemkundige kring, en een paar weken later was deze nieuwe groep een feit. Naast ongeveer 60 m2 bedden met groenten en een kleine kruidentuin, beschikt de tuin ook over eenverwilderd stuk met een vijver, een groot insectenhotel en bijenkasten.De groep (beginnende) tuiniers probeert de technieken van combinatie-teelt en permacultuur toe te passen waar mogelijk, en wil een voorbeeld-tuin creëren voor scholen en andere groepen. Ook in Beringen ging een nieuwe samentuin open. In De Motten kunnen 34 tuiniers aan de slag. Het is de vijftiende samentuin die in Limburg dankzij de financiële inbreng van afvalintercommunale Limburg.net geopend wordt. Die opening was meteen ook de gelegenheid om aan te kondigen dat Limburg.net en Velt hun samenwerking voor nog eens drie jaar verlengen. De intercommunale doet immers een beroep op de expertise van Velt om de oprichting en werking van de samentuinen te begeleiden. Limburg.net vindt investeren in samentuinen belangrijk, omdat ecologisch tuinieren niet alleen gezonder is, maar ook leidt tot minder afval.

Tele-tuin-onthaal-service Aartselaar Mensen lokaal helpen met hun moestuinvragen. Dat is het uitgangspunt van een nieuw initiatief van Velt Aartselaar. Zij startten dit voorjaar met een ‘Tele-tuin-onthaal-service’. Met vier vrijwilligers organiseren ze zich om te antwoorden op vragen van inwoners van Aartselaar over een moestuin opstarten, kruiden kweken, groenten telen op een balkon, composteren etc. Wie een vraag heeft, kan mailen, bellen of sms’en. De vraagstellers krijgen niet alleen een antwoord via de telefoon of e-mail, maar worden ook uitgenodigd om in de tuin van een van de initiatiefnemers te komen kijken hoe ze hun probleem in de praktijk kunnen aanpakken. Een mooie illustratie van een Velt-service ‘dicht-in-je-buurt’!

ZO. 30 AUGUSTUS Centrum

Antwerpen→

Page 39: Seizoenen (juli 2015)

39Lezers vragen

Heb jij ook een vraag voor onze specialisten tuin of voeding?

Ga naar www.velt.nu/vraag-antwoord

Margarinevlootjes Na een gedachtewisseling onder vrienden vroeg ik me af of jullie kunnen helpen met de volgende vraag. Is het ‘veilig’ om eten in te vriezen in bijvoorbeeld botervlootjes. Sommigen beweren dat hierdoor toxische, chemische stoffen zouden vrijkomen, omdat deze plastics niet geschikt zijn voor invriezen. Klopt dit?— Kathy

antwoord van Peter Ragaert, Technologisch adviseur Pack4Food Verpakkingsmaterialen uit kunststof kunnen compon-enten afgeven aan de voeding; dit wordt migratie genoemd. Elke verpakking die in contact komt met voeding dient echter te voldoen aan een uitgebreide migratiewetgeving (Europees geregeld), waarbij uit- sluitend materiaal op de markt mag komen waarvan die transfer van componenten onder een limiet zit. In het geval van de botervlootjes: ze zijn getest met behulp van een vetrijk simulant om na te gaan of ze aan deze wetgeving voldoen. Dit houdt in principe in dat je botervlootjes bij hergebruik het best gebruikt voor dezelfde toepassing (bijv. gebruiken voor bakboter).

Bij diepvriestemperaturen zal er sowieso minder migra-tie zijn van verpakking in vergelijking met koelkast- temperaturen. De meeste botervlootjes zijn echter gemaakt uit PP (polypropyleen) dat in de diepvriezer broos wordt, waardoor de kans op breuk vrij groot is. Het meest gebruikte verpakkingsmateriaal voor diep- vriestoepassingen is PE (polyethyleen). Uit dit materiaal zijn bijv. de klassieke diepvrieszakjes vervaardigd. Ik raad dus aan om bij hergebruik van voedsel- verpakking hetzelfde type voedingsproduct in de verpakkingen te plaatsen.

Bloedblaarluis

Volgens mij heeft mijn kleinfruit te lijden onder verschil-lende vormen van roest. Ik heb eerder deze week gelezen dat een aftreksel van heermoes kan helpen om schimmel-infecties te bestrijden, en brandnetel om bladluizen te bestrijden. De bladluizen beginnen nu met dit wissel-vallige weer stilaan in aantal toe te nemen, maar het valt al bij al nog goed mee.Graag zou ik op een ecologisch verantwoorde manier de bovenvermelde ongemakken willen bestrijden of voor-komen zonder veel gebruik te maken van sproeimiddelen.Direct na de winter gebruik ik organische mest voor groenten en fruit (rijk aan kalium) voor het kleinfruit. Sinds vorig jaar poeder ik in de lente de bladeren met lavameel of basaltlava. Sinds enkele weken gebruik ik ook basaltlava op de bodem boven op de mulchlaag.Ik ben een beetje bang van de roest op mijn frambozen, bramen en ribes. Misschien heb ik de laatste tijd te veel water gegeven via de sproeier?— Geert

antwoord van Frank Petit-Jean, Velt-specialist tuin Het lijkt erop dat je kleinfruit last heeft van bloed-blaarluis. Het gaat dus om een insect en niet om een schimmel.Het probleem kan deels toe te schrijven zijn aan een overdreven bemesting van je planten. Op een relatief vruchtbare bodem volstaat een startbemesting met compost en het aanbrengen van bodembedekking. Je hoeft vaak jarenlang geen bemesting toe te dienen. Een te grote beschikbaarheid van kalium of stikstof maakt planten gevoeliger voor aantasting door luizen. Klopt het dat je ook beregent met water? Doe je dit om droogteperiodes te overbruggen? Dit kun je het best niet meer doen. Basaltmeel stuiven kan in ieder geval helpen. Het heeft een uitdrogend effect op de luizen. 

Page 40: Seizoenen (juli 2015)

40 Tuin

Gevoel voor humus

‘De link naar de presentatie geef ik pas na afloop, anders komen jullie morgen niet terug’, lacht Marc Siepman bij het begin van de tweedaagse cursus humisme. Onterecht, want voor hem zit een zaal vol leergierige cursisten van diverse pluimage. Deze quasi gratis Velt-activiteit, in samenwerking met VormingPlus Brugge, was in geen tijd volledig bezet.

Vijf na twaalfMarc Siepman stelt zich voor als ‘bezorgde burger’. Hij luidt de alarmbel, want inten- sieve landbouw is funest voor het bodem-leven én de mens. Niet voor niets is 2015 uitgeroepen tot ‘Jaar van de Bodem’. F. Roosevelt zei al bijna een eeuw geleden: ‘Een natie die zijn bodem vernietigt, vernietigt zichzelf ’. Wat begon met een informatieve site en de vertaling van twee boeken, werd uitge-breid met cursussen. Powerpointslides en informatie razen voorbij. Ik neem (figuur-lijk) heel wat ‘bruikbaar materiaal’ mee naar huis en tuin.

Verrijken met compostEen manier om een slechte bodem te her-stellen en het bodemleven te stimuleren, is het aanbrengen van compost. Ik moet toegeven dat ik nu pas het verschil tussen groen en bruin materiaal in de compost-hoop begrijp. Alles wat je in de lente of zomer verzamelt, is groen en bevat relatief veel stikstof: gras, lente- of zomerblade-ren, dierlijke mest en groente-, fruit-, en etensresten (niet altijd groen van kleur dus!). Bruin materiaal verzamel je in de herfst: herfstbladeren, maar ook hout-snippers, tarwestro en karton. Het bevat relatief veel koolstof. De ideale verhouding bruin-groen is ongeveer 3:1. Calcium of kalk voeg je het best toe aan de composthoop in plaats van rechtstreeks in je tuin. Zo verstoor je de bodem niet. Veel paardenbloemen, kweekgras of haagwinde duiden op een calciumgebrek. Door te letten op indicatorplanten leer je veel over je grond en wat hij nodig heeft, zo luidt Marcs wijze les.Let in je composthoop op met gekookte etensresten (ondergraven tegen ongedier- te), snijbloemen (véél pesticiden), honden- en kattenpoep (gevaar voor E. Coli) en aardappelschillen (kiemremmers). Een aantal aardappelen opzettelijk in de grond laten zitten, zou je grond phytophthora-resistent maken. Dat ga ik proberen!

Tekst Geertje Meire Foto’s Xxxx

Hu… wat?Voor wie een associatie mocht hebben met humanisme, eerst dit: humisme gaat over humus, over natuurlijke bodemvrucht-baarheid, over hoe al het leven boven de grond begint met een goede bodem onder de grond. Humus is het restant van com-post of organisch materiaal. Allemaal beestjesIn een gezonde bodem krioelt het van het bodemleven. Zo’n twee ton bacteriën, plus schimmels, protozoa en andere bodemdiertjes per hectare: wauw! Dit bodemleven geeft een goede structuur aan de bodem; spitten of frezen verstoort dit. Er zijn uitzonderingen, maar in de regel zijn nuttige bodembeestjes groter dan schadelijke. En in een slechte bodem-structuur vinden vooral de kleinste hun weg. Nuttige organismen eten vaak de schadelijke op. Van alle soorten slakken zijn er slechts een paar boosdoeners, voornamelijk naaktslakken (lees meer over slakken op p. xx). Trouwens, worden je planten vaak opgegeten door slakken, dan duidt dit mogelijk op te veel stikstof in je grond. Je krijgt wel grotere planten, maar minder voedingsstoffen.

Page 41: Seizoenen (juli 2015)

41Tuin

Kale grond = taboeNet als onder de grond, zouden we ook boven de grond minder moeten ingrijpen. We kunnen dan wel vloeken op onge-vraagd tierend groen, maar kale bodems zijn in feite altijd te vermijden in je tuin. Met een mulchlaag bedek je de bodem, maar een levende plant is nog altijd de beste bodembedekker! De woestijn, zo ver- telt Marc ook, is dan ook niet de afwezig- heid van water, maar van planten. Breng de planten terug, en het water volgt vanzelf.

Het grotere geheelNaast de praktische inslag was dit zonder twijfel een voedend weekend met infor-matie, confrontatie en inspiratie over het grotere geheel en het belang van goed bodembeheer. De bodem herbergt een schat aan informatie én het is goed om af en toe verder te kijken dan de eigen moestuin!

Op het webMarc nodigt ons uit om de bodem meer te verkennen. Bijvoorbeeld via: • www.bodembewust.be• humisme.nl (met alle cursusdata)• gevoelvoorhumus.nl• helphumus.nu (met een filmpje over mascotte Mr. Humus)• permacultuur-magazine.eu

SAMEN

ECO-ACTIEF!

Wil je zelf boeiende activiteiten

volgen over ecologisch tuinieren,

koken of andere duurzame thema’s?

Ga eens op zoek in de kalender

(p. xx-xx). Je vindt beslist

iets naar je gading!

Page 42: Seizoenen (juli 2015)

42 Weg & wijzer

Antwerpen 01.08, 05.09, 19.09Onderhoudsdag Velt-tuinen De Heuvels, 9-12 u, Velt-tuinen De Heuvels, parking Elzen- bos, Stabroek. Peter Storms, [email protected]. Polder. 01.08, 12.09Praktijkles moestuin 6 en 7 door Marijke Vandierendonck, 9.30-11.45 u, Ecodemotuin (ingang via Hofstede), Mariëndal z/n, Mol. Leden: € 3; nt-leden: € 6 (volledige lessen-reeks: € 35, nt-leden: € 70). Willy Helsen, [email protected]. Mol.

02.08Fietstocht ‘trappen en happen’, 13-17.30 u, omgeving Schoten, vertrek : Sluizenstraat 119A, Schoten. Alfons De Veuster, [email protected]. Schoten.

02.08Vlinder je mee in de Kelderijlei? 14-15.30 u, Natuurgebied Kelderijlei, Steenwinkelstraat t.h.v. huisnr.130, Schelle. Vlinderparcours. Om 14 u: uiteenzetting door gids. Doe goede wandelschoenen aan. Francis Mertens, [email protected]. Zuid-Antwerpen.

07.08, 21.08, 26.09Samen tuinieren! 19-21 u, Ecodemotuin, Mariendal z/n, Mol. Willy Helsen, [email protected]. Ecodemotuin Mol.

09.08Jaarlijkse fietstocht, 10-17 u, bijeenkomst Carpoolparking Zoersel E34. Alleen voor Velt-leden. Inschrijven. Geert Van Turnhout, [email protected]. Middenkempen.

22.08Bezoek aan twee biologische boeren, 10-16 u, respectievelijk De steenovens en Milagrow, Steenovens en Groenenhoek 4 en 56, Geel en Aartselaar. € 5. Inschr. bij Herman Rombouts: 014 51 76 73 of [email protected]. Middenkempen.

23.08World Kitchen Garden Day @ Ecodemo-tuin Mol 2015, 10-17 u, Ecodemotuin (ingang langs Hofstede), Mariendal z/n, Mol. Met workshops.

Willy Helsen, [email protected]. Ecodemotuin Mol.

24.08Tuinbezoek, 19-21 u, Rob Hendrickx, Horststraat 120, Arendonk. Wie al een kijkje wil nemen in de tuin: natuurlijk-rijk.be of op de facebook-pagina. Myriam Pelckmans, [email protected]. Regio Turnhout.

06.09Geneeskrachtige planten, 9.30-12 u, Ecotuin Wiezelo, Gooreind, Wiezelo 61, Wuustwezel. Themawandeling door Gilbert Van Looveren i.s.m. Natuurpunt. Vooraf inschrijven via [email protected]. Kalmthout-Essen.

06.09Happening: marktje, info- en boeken-stand, kippenworkshop, 11.15-17 u, Schapenstal Schupleer, Dijkstraat 1, Vorselaar. Natuurpunt en Transitie i.s.m. Velt Middenkempen. Kippenlesgever Frans Smets brengt enkele minder bekende kippenrassen mee en beantwoordt al je vragen. De Groene Gorilla deelt klap- rozenzaden uit aan de Velt-stand. Herman Rombouts, [email protected]. Middenkempen.

07.09Lang leve de oogst! door Annick Hollebeke, 19.30-22 u, Ecocenter De Goren, Postelse-steenweg 71, Mol. Leden: gratis; nt-leden: € 5. Willy Helsen, [email protected]. Mol.

12.09Ledenfeest, 14-20 u, Binnen den Buiten, Oevelenberg 31, Lille. Verdere info volgt. Myriam Pelckmans, breugelmans.pelckmans @skynet.be. Regio Turnhout.

12.09Hoe goed composteren we! 14-16 u, tuincomplex, Sluizenstraat 119, Schoten. Leden: gratis; nt-leden: € 3. Praktische les door Dre Verbist. Ludo Marynissen, [email protected]. Schoten.

14.09Tuinbezoek, 19-21 u, Riemis Eric, Zwartbergstraat 4, Arendonk. Myriam Pelck-mans, [email protected]. Regio Turnhout.

15.09Voordracht ‘teelt van prei en ui’ door Jos Van Hoecke, 20-22.30 u, ’t Fakkeltje, Kazernestraat 15, Zwijndrecht (Burcht). Leden: gratis; nt-leden: € 3. Ingrid Melis, [email protected], 03 254 17 74. Den Bumpt.

16.09Lang leve de oogst door Annick Hollebeke, 19.30-22 u, TSM, Van Hoeystraat 4, Mechelen. Leden: € 3; nt-leden: € 5. Vooraf inschrijven via [email protected]. Mechelen.

23.09Workshop vlechttechnieken, 19-22 u, ’t Kerkuiltje, Natuureducatief centrum, Dorpstraat 9, St-Lenaarts. € 7,50. Inschr. via [email protected] of Ann Aertsen op 03 313 01 33. (max. 15 deel-nemers). Noorderkempen.

27.09Van eigen appelen en peren vruchtensap persen, 13-17 u, Vennehoeve, Vennehoeve-weg 20, Vremde. 75 kg is minimumgewicht per persbeurt. Per vatje van 5 l (ca. 7 kg appelen): € 5,5. Vooraf reserveren via [email protected] + een raming van het gewicht dat je zal laten persen. Katrien De Vlaemynck, [email protected]. Groot-Mortsel.

Limburg 02.08Zomerse Zondag ‘Weet wat je eet’, 13-17 u, Heempark, Hoogzij 7, Genk. Lucien Vanderkam. Genk.

16.08Tomatenproefdag bij de familie van Eddy Ceyssens, 10-12 u, Familie Ceyssens, Drie- vekkenweg 1, Neeroeteren. Leden: gratis; nt-leden: € 2. Ludo Zanders, [email protected]. Maasoeter.

Page 43: Seizoenen (juli 2015)

43Weg & wijzer

19.08Jaarlijkse dagreis, 7-19 u, o.a.Veiling en proefstation voor groententeelt, Mechelse-steenweg 120, Sint-Kathelijne-Waver. Vertrek op de parking aan het kruispunt van de Creemersweg en Oude Baan. Jozef Hermans, [email protected]. Maasmechelen-Dilsen.

29.08, 26.09Moestuinieren in de praktijk, 14-16 u, Moestuinencomplex, Waterkuilstraat z/n, Zepperen. Carine Lonneu, [email protected]. Sint-Truiden.

05.09Moestuin ten huize van ... les 9, 10-12 u, Vertrek aan C.C. Neeroeteren, Scholtisplein 2, Neeroeteren. Leden: gratis; nt-leden: € 2. Ludo Zanders, [email protected]. Maasoeter.

11.09Appelwijn en cider, 20-22 u, Natuurhuis Haspengouw, Kleinveldstraat 54, Sint-Truiden. I.s.m. Natuurpunt Aulenteer. Carine Lonneu, [email protected]. Sint-Truiden.

13.09Bezoek aan wijnmakerij Kessthor te Kessenich, 14-16 u, Wijndomein Kessthor, Kasteelstraat 17 a, Kessenich Kinrooi. Ludo Zanders, [email protected]. Maasoeter.

15.09Ecozoet: koken met zoet zonder suiker door Barbara Creemers, 19-21.30 u, Ommersteijn, Schiervellaan 5 A, Dilsen-Stokkem. Prijs nog te bepalen. Leden krijgen nog meer details. Max. 20 deeln. Inschr. verplicht. Jozef Hermans, [email protected]. Maasmechelen-Dilsen.

27.09FrUitmarkt Sint-Truiden, 13-18 u, Centrum, Grote Markt z/n, Sint-Truiden. Velt-kraam met proevertjes. Carine Lonneu, [email protected]. Sint-Truiden.

28.09Koken: dessertjes door Barbara Creemers, 19.30-21.30 u, Heempark, Hoogzij 7, Genk. Lucien Vanderkam. Genk.

Oost-Vlaanderen02.08Hagen in en rond de tuin, 9.30-11.30 u, Wijkcentum ’t Spoor, Grote Marijve 133, Ronse. € 2. Willy Debrie, [email protected]. Vlaamse Ardennen.

29.08Pompoenerie De Heidebloem: bezoek, 15-18 u, pompoenkwekerij De Heidebloem, Watervlietseweg 15, IJzendijke (Nl). Leden: € 8; nt-leden: € 12 (inclusief verzekering). Carpool: samenkomst om 14 u op de parking van de Lidl (naast Carrefour), Kortrijksesteenweg, 1143, Sint Denijs-West-rem. Inschr. voor 24/08 met vermelding van: pompoen, telefoon en mailadres. Georges De Bruycker-Rosseel, [email protected]. Scheldevallei.

04.09Het ecologisch houden van kippen door Geert Spitaels, 10.45 u, Sint-Antonius-kring, Provincieweg z/n, Borsbeke. Leden: € 1; nt-leden: € 3. Leopold Hellijn, leopoldhellyn @skynet.be. Herzele-Sint Lievens Houtem.

05.09Daguitstap naar Zeeuws-Vlaanderen, 7.15-21 u, autobus, station van Wichelen. € 48 (bus, toegang, 2 maaltijden – eventueel € 5 supplement voor mosselen). Inschr. door storting op rek. BE58 7995 1528 1479 voor 20/08. Max. 49 deeln. Info en deel- nemerslijst op www.veltwichelen.be. Jean Biebaut, [email protected]. Wichelen.

06.09Winterbloembakken, 9.30-11.30, Wijk- centrum ‘t Spoor, Grote Marijve 133, Ronse. € 2. Willy Debrie, [email protected]. Vlaamse Ardennen.

06.09Vrijetijdsmarkt Zottegem, 14-17.30 u, Bevegemse Vijvers, Zottegem. Luc Lambert, [email protected]. Land van Rhode.

11.09Bijen, honing, mede door imker Marc De Bondt, 20-22 u, Wijn- en biergilde ’t Vaatje, Grote Snijderstraat 97, Lebbeke. Leden: € 3; nt-leden: € 5. Frans De Block, franz.deblock @gmail.com. Dendermonde.

13.09Biomarkt, 10-17 u, Wijn- en biergilde ’t Vaatje, Grote Snijderstraat 97, Lebbeke. Frans De Bloc, [email protected]. Dendermonde.

16.09Kookles: lang leve de oogst door Sofie Mogensen, 19.30-22 u, CC De Zwaan, Dorp 1, Nazareth. Leden: € 8; nt-leden: € 11. Max. 20 deeln. Inschr. voor 8/09 door storting op rek.nr. BE93001058228267 met vermelding: kookles, telefoon en mailadres + e-mail stu-ren of bellen. Annemie De Kocker, annemie. [email protected]. Scheldevallei.

17.09Het belang van een levende bodem door Marc Verhofstede, 19.30-22.30 u, Ontmoe-tingscentrum Strijpen, Sint-Andriessteen-weg 163, Zottegem. Leden: gratis; nt-leden: € 3. Luc Demonie, [email protected]. Land van Rhode.

18.09Bezoek aan het provinciaal centrum voor de groenteteelt, 14-17 u, Karreweg 6, Kruishoutem. Mark Van den Driessche, [email protected]. Oudenaarde.

20.09Vogels in de tuin, 9.30-11.30 u, Wijkcentrum t Spoor, Grote Marijve 133, Ronse. € 2. Willy Debrie, [email protected]. Vlaamse Ardennen.

22.09Lang leve de oogst door Sofie Mogensen, 19.30-22.30 u, Gemeentelijke Jongens-school (naast de brandweerkazerne), Margote 114, Wichelen. Leden: € 5; nt-leden: € 10. Inschr. door storting op rek. BE58 7995 1528 1479 met vermelding van het aantal personen. www.veltwichelen.be. Jean Biebaut, [email protected]. Wichelen.

22.09Milieuvriendelijk onderhoud van tuin-verhardingen door Jan Van Bogaert, 19.30- 22 u, Huize Blik’erin, Lokerenbaan 8, Zele. Leden: € 2; nt-leden: € 4. Denise De Landts-heer, [email protected]. Zele-Centrum.

Page 44: Seizoenen (juli 2015)

44 Weg & wijzer

25.09Jaarlijks ledenfeest met Paella, 19.30-23 u, Parochiale zaal, St Aldegondis, Grote weg 235A, Overboelare. Volwassen: € 18; kinde-ren 6-12: € 8. Betalen ter plaatse. Inschr. bij Luc De Taeye: 054 41 2 83 of [email protected]. Geraardsbergen.

26.09Bezoek Sierteeltmuseum Lochristi met rondleiding en Loots bloemengebak met koffie of thee, 14.30-17.30 u, Sierteelt- museum, Zaffelare Dorp 83, Lochristi. Leden: € 9; nt-leden: € 12. Inschr. voor 14/09 door storting op rek. BE93001058228267 met vermelding: sierteeltmuseum, telefoon en mailadres. Graag ook mailen of bellen. Guido & Christine Duprez-Deboel, [email protected]. Scheldevallei.

29.09, 06.10Koken met pompoen en courgette door Monique Vierendeel, 19-22 u, Cafetaria Gildenhuis (naast de kerk), Margote 86, Wichelen. Leden: € 10; nt-leden: € 16. Max. 16 deeln. Inschr. door storting op rek. BE58 7995 1528 1479 van met vermelding van het aantal pers. en datum 29/9 of 6/10. Meebr: schort, mes en snijplank. www.veltwichelen.be. Jean Biebaut, [email protected]. Wichelen.

Vlaams Brabant01.08, 08.08, 15.08, 22.08, 05.09, 12.09, 19.09, 26.09Project Groenten uit Zellik (samen-tuinen), 14.30-17 u, Welzijnshuis, F. Timmer-mansstraat 1, Zellik-Asse. Reej Masschelein, [email protected]. Groot-Asse.

08.08, 22.08, 12.09, 26.09Cursus Groentenieren, 14.30-17.30 u, Proeftuin Groentenieren, Keierberg 50, Asse. Leden: € 40; nt-leden: € 65. Alois Stylemans, [email protected]. Groot-Asse.

09.08Fruitbomen snoeien door Louis Milis, 14-16 u, Eddy Van Passel, Beekstraat 43, Begijnendijk. Leden: € 2; nt-leden: € 5. Inschr. via: [email protected] of 0472 88 19 00. Hageland.

22.08Bezoek Museumtuin Gaasbeek, 14-16.30 u, Museumtuin, Kasteelstraat 40, Gaasbeek. Rondleiding in groep met gids. Vertrek per fiets om 13 u aan de kerk in Kester. Jan Tordeurs, [email protected]. Groot-Gooik.

29.08EcoDuro-evenement, 14-18 u, Zitterhoeve, Zittert, Asse. Paul Fieremans, paulfieremans @live.be. Groot-Asse.

30.08Workshop bij Silene: zelf zaden oogsten, 10-12 u, Kwekerij voor bijzondere een- en tweejarigen Silene, Bosstraat 128, Buggenhout. Leden: € 3; nt-leden: € 15. Frans De Smedt, [email protected]. Neer-Brabant.

05.09Bezoek aan de nutstuin van Roger Verlinden, Goorstraat 78, Hever. Leden: € 2; nt-leden: € 4. Juiste datum en tijdstip volgen per mail. Gelieve vooraf in te schrijven. Jean-Pierre Debrandt: jean-pierre. [email protected]. Dijlevallei.

06.09Bezoek aan Lievesgarden, 15-17 u, Lievesgarden, Bosstraat 68B, Ternat. € 3 (t.v.v Kinderkankerfonds UZ Leuven). Inschr. via [email protected]. Wij sturen een bevestiging als er nog plaatsen vrij zijn. Stort daarna op rek. BE69 4221 0665 3178 met vermelding ‘bezoek aan Lievesgarden’. Helene Clement, [email protected]. Groot-Halle.

07.09Moestuinieren in bakken (les 4 van 4) door Francoise De Smet, 18-20 u, Neder-Over-Heembeek, Peter Benoitplein 1, Neder-Over-Heembeek. Luc Desmedt, [email protected]. Brussel.

14.09Kookclub, 19-22.30 u, Ontmoetingscentrum Genadedal, Velderblok 2A, Kessel-lo. Sa-men koken. We delen de kosten. Info en inschr. bij Lies Havet: [email protected]. Leuven.

17.09Bloembollen: een extra dimensie in de ecotuin door Frans De Smedt, 19.30-22 u, Oud Gemeentehuis Heverlee, Waversebaan 66, Heverlee. Leden: € 3; nt-leden: € 5. Inschr. voor 10/09: [email protected] of 0472 54 22 02. Leuven.

17.09Van mediterrane kruiden tot kruidenspiraal door Herman De Waele, 20-22 u, De Paddenbroek vzw, Padden-broekstraat 12, Gooik. Jan Tordeurs, [email protected]. Groot-Gooik.

West-Vlaanderen Fruitboomactie 2015 Velt West-Vlaanderen De fruitwerkgroepen van Velt Wevelgem-Menen en Velt Beernem organiseren dit jaar opnieuw een samenaankoop van fruitbomen en bessenstruiken. Bestelformulieren, zowel de papieren versie (pdf) als een onlineformulier vind je op: www.velt.be/wevelgemmenen en op www.fruitwerkgroep.yucom.be Je kunt bestelformulieren ook aanvragen via e-mail of bellen naar: • Velt Wevelgem-Menen: Bart Vanden Hove, Groenstraat 153, 8930 Menen. 056 53 03 21, [email protected] • Velt Beernem: André Vandenberghe, Akkerstraat 19, 8730 Beernem. 050 78 19 03, fruitwerkgroep.velt. [email protected] Je kunt je bestelling plaatsen vanaf 15/08/2015 tot en met 15/09/2015. Info: www.velt.be/wevelgemmenen of www.fruitwerkgroep.yucom.be

01.08Fotozoektocht, Nico Staessens-delie, [email protected] of Magda Demeyere, [email protected]. Beitem en Groot-Ledegem.

Page 45: Seizoenen (juli 2015)

45Weg & wijzer

05.08, 02.09Praktijkles moestuinieren in bakken, 13-14 u, Dienstencentrum ’t Hofland, Dikkebusseweg 15A, Ieper. Dirk De Ridder, [email protected]. Westland.

09.08Oculeren van fruitbomen en snoei van leifruit, 9.30-12 u, bij André en Marie Jeanne Vandenberghe, Akkerstraat 19, Beernem. Leden: € 2; nt-leden: € 3. Andre Vandenberghe, [email protected]. Fruitwerkgroep.

14.08ECO-Paulusplein, 14-17 u, Paulusfeesten, Paulusplein 1, Oostende. Met info- en boekenkraam. Ronny Severy, [email protected]. Oostende.

15.08Start Fruitboomactie 2015 Fruitwerkgroep, zie kadertje.

18.08Kruidenworkshop: biologisch en vegetarisch koken met kruiden uit de kruidentuin door Simonne Ibens en Wini Ostyn, 13.30-16.30 u, Bezoekers- centrum, Bulskampveld 9, Beernem. Leden: € 10; nt-leden: € 12. Max. 20 personen. Inschr. via 050 55 91 00. Veerle Van Gijseghem, [email protected]. Beernem.

23.08Gezinsfietstocht, 9.30-23.30 u, Elsegem, Ghellinck 1, Zwevegem. Inschr. bij Eddy Pappyn, 0476 39 79 48 of [email protected]. Kortrijk-Zwevegem.

29.08Zomersnoei appel, 9.30-12 u, Boomgaard Poelenbos Gemeenschapschool De Start-baan, Reutelstraat, Wevelgem. Katrien Opsommer, [email protected]. Wevelgem-Menen.

29.08Gardens of Bredene, 14-18.30 u, Evenementenplein, Paelsteenveld 1, Bredene. Info- en boekenstand. Ronny Severy, [email protected]. Oostende.

29.08Avondwandeling, 16-21 u, Moorslede. Magda Demeyere, magda.demeyere@

telenet.be of Nico Staessens-Delie, [email protected]. Groot-Ledegem en Beitem.

30.08Het leven van de honingbij, 14-17 u, Bezoekerscentrum De Palingbeek, Vaartstraat 7, Zillebeke. I.s.m. Bezoekers-centrum en Milieuboerderij De Palingbeek. Dirk De Ridder, [email protected]. Westland.

01.09Fotozoektocht, Oekene. Nico Staessens-Delie, [email protected] of Magda Demeyere, [email protected]. Beitem en Groot-Ledegem.

03.09De serreteelt: in het najaar door Herman De Waele (3de les uit 3-delige reeks), 19.30-22.30 u, Zaal Nieuwvliet, Lieven Gevaert-plein (wijk Nieuwenhove) 4, Oostkamp. Leden: € 5; nt-leden: € 7. Marina Jonckheere, [email protected]. Oostkamp.

04.09, 05.09Besteld biomeel afhalen, 10-19 u, Rita Neyt, Meersenstraat 15, Assebroek (vrijdag: 16.30-19 u of zaterdag: 9.30-12 u). Rita Neyt, [email protected]. Brugge.

04.09Biologische bakmelen en graanvlokken afhalen, 13-21 u, ten huize van Veerle Van Gijseghem, Beelkens 5, Beernem. Bestellen kan tot 23/08 via www.velt.be/beernem. Veerle Van Gijseghem, [email protected]. Beernem.

05.092-daagse natuur- en cultuurreis: Baai van de Somme, 6.15-20 u. Verzamelen: parking Rinus, Beverseaardeweg 29, Roeselare. € 250 (tot 20 pers.). Vanaf 21-25 pers.: € 231, vanaf 26-30 pers.: € 218. Programma: veltroeselare.jimdo.com/reizen. Laure Dekeerle, [email protected]. Roeselare.

05.09Depot, 10-12 u, Velt-depot, Groenestraat 153, Menen. Katrien Opsommer, [email protected]. Wevelgem-Menen.

05.09Bioboerderij De Woudezel door Diderik Clarebout, 14.30-16.30 u, Iepersteenweg 84, Houthulst. Roland Zwaenepoel, [email protected]. Jabbeke.

06.09Uitstap Heuvelland & wijndegustatie, 9-19 u, Zedelgem De Leeuw. Leden: € 30; nt-leden: € 35. Inschr. voor 23/08 via [email protected] of 050 82 69 16 + storten op rek. BE54 3800 1508 6197. Ann Maene, [email protected]. Groot-Zedelgem.

06.09Bezoek aan het Oude Leie-reservaat in Kuurne, 14-15 u, Canadees monument, Kruispunt Ringlaan en Gentsesteenweg 20 (Afspraak met de fiets, om 14 u aan het jaagpad dat uitkomt aan “den hert”). Ook bezoek aan Vlindertuin en Volkstuintjes van de Venning.. Jan Dewilde, [email protected]. Harelbeke-Kuurne-Waregem.

07.09Voordracht: kleinfruit, 19.30-22 u, DC Ten Elsberge, Mandellaan 101, Roeselare. Leden: € 3; nt-leden: € 7. Laure Dekeerle, [email protected]. Roeselare.

12.09Biobabbel over wat goed ging of slecht in de tuin door Ivan Maertens, 10-11.30 u, Compostdemonstratiedomein, Noord-hinder 1, Knokke-Heist. Ivan Maertens, [email protected]. Oostkust.

13.09Kunst in de Tuin (samentuin), 13-17 u, Samentuin Het Tuinspoor, Blokkestraat 29, Zwevegem. Open tuin met kunst, bar etc. Martin Raepsaet, [email protected]. Kortrijk-Zwevegem.

14.09, 21.09Fruitcursus, 19.30-22 u, DC Ten Elsberge, Mandellaan 101, Roeselare. Leden: € 15 (voor de reeks); nt-leden: € 20. Aparte les: € 9/€ 12. Laure Dekeerle, [email protected]. Roeselare.

15.09Samenaankoop biovoeders voor Neerhofdieren, 9-16 u, Keibergstraat 42, Ichtegem. Patrick Braet, [email protected]. Groot-Zedelgem.

Page 46: Seizoenen (juli 2015)

46 Weg & wijzer

17.09Gebruik van kruiden in de keuken door Marina Jonckheere, 20-22 u, Goed ten Akker bij Mike en Katrien, Stedestraat 71, Zwevegem. Inschr. bij Lieve & Martin: 056 75 77 56, [email protected]. Kortrijk-Zwevegem.

18.09Biologische bierproefavond, 19.30-22.30 u, Zaal De Wieke, Brugsestraat 9, Oostkamp. Marina Jonckheere, [email protected]. Oostkamp.

19.09‘Gouter au jardin’ au Mouscron, 13.30-17 u, Rue de la Vellerie 133, Moeskroen. Kostendelend vervoer vanuit de Vlamingenstraat 37 in Harelbeke. www.gouteraujardin.be. Jan Dewilde, [email protected]. Harelbeke-Kuurne-Waregem.

20.09Oogstfeest in Leilekkerland, 9-12.30 u, Reepkaai, Kortrijk. Frank Petit-Jean, [email protected]. Eetbaar Kortrijk. 22.09Voordracht kleine kwaaltjes, 19-21 u, De kring, Hugo Verrieststraat 16, Ledegem. € 3. Nico Staessens-Delie, [email protected] of Magda Demeyere, [email protected]. Beitem en Groot-Ledegem.

23.09Workshop ‘Plukken en koken voor kids’, 14-17 u, Augustijnenhof, Rollewe, Loppem. Katrien Danneels, [email protected]. Groot-Zedelgem.

23.09Kookclub thema ‘herfst’, 19.30-23 u, les-keuken Spes Nostra, Pastoor Staelensstraat 4, Zedelgem. Nt-leden: € 12. Meebrengen: keukenhanddoek en schort. Magda Spillier, [email protected]. Groot-Zedelgem.

25.09Fruitproefavond, 19.30-22.30 u, Milieu- boerderij De Palingbeek, Vaartstraat 7, Zillebeke. Leden: € 2; nt-leden: € 4. Dirk De Ridder, [email protected]. Westland.

26.09Natuurwandeling in het natuurreservaat van de Westkhoek, met gids, 13.30-17.30 u, Natuurreservaat van de Westhoek, Schuil-havenlaan, De Panne. Erica Blomme, [email protected]. Westkust-Veurne.

27.09Feest in de boomgaard, 10-17 u, Poelen-bos (gemeenschapsschool de Startbaan), Reutelstraat, Wevelgem. Katrien Opsom-mer, [email protected]. Wevelgem-Menen.

27.09Tuinclub, 10-12 u, café ’t Oud Gemeente-huis, Cathilleweg 86, Jabbeke. Paul Clicteur, [email protected]. Jabbeke.

27.09Familienamiddag in domein Bulscampveld, 14-18 u, Domein Lippens-goed-Bulscampveld, Bulscampveld 2-4, Beernem. Met info- en boekenstand van Velt. Marina Jonckheere, jonckheere. [email protected]. Oostkamp.

29.09Kookles voor mannen door Lieve Embo, 19.30-22 u, Sint-Lutgart-Instituut, Rollebaan 10, Beernem. Leden: € 12; nt-leden: € 15. Lieve Putman, [email protected]. Beernem.

Nederlandelke di ochtendWerkochtend kruidentuinen, 9-13 u, Hopveld 21, Gemert-Bakel. Gemert.

elke do vmTuinwerkzaamheden, 9-12 u, Natuurtuin ‘t Loo, Terlostraat 4, Bergeijk. Ida Wouters, [email protected]. Bergeijk.

elke zaterdagWerken in de buurttuin BergbOss, 10-12 u, buurttuin BergbOss, Gripper tegenover nummer 31, Oss. Ton Oomen, [email protected]. Oss.

elke wo vm en za nmWerken in de Velt-tuin, 09.30-13 u, Velt-tuin afd. Valkenswaard, Bosstraat 25, Valkenswaard. Loet Visschers, [email protected]. Valkenswaard.

22.08Bezoek aan een natuurlijke imker, 10-12.30 u, Hulten, Wierkstraat 11, Gilze Rijen. Leden: € 2,5; nt-leden: € 5. Wil Wouters, [email protected]. Tilburg-Breda.

29.08Werkochtend Leudal L M, 10-12.30 u, bezoekerscentrum Leudal, Roggelseweg 58, Haelen. Lei Hermans [email protected]. Leudal.

29.08Workshops milieuvriendelijke schoon-maak van terras, tuingereedschap en huis door Anouk Winkler, 10.30-13 u, Kindertuin ‘Goudsbloem’, Van Rossempad 2, Delft. Leden: € 10; nt-leden: € 15. Annelies Ras, [email protected]. Den Haag.

02.09Workshops milieuvriendelijke schoon-maak van terras, tuingereedschap en huis door Anouk Winkler, 9.30-12 u, Mens en tuin, Hillenraadweg 35, Den Haag. Leden: € 10; nt-leden: € 15. Anouk Winkler, [email protected]. Den Haag.

04.09Velt-proeverij, 18.30-22 u, Centrum Bergeijk, ‘t Hof, Bergeijk. Jan van der Looy, [email protected]. Bergeijk.

Page 47: Seizoenen (juli 2015)

47Weg & wijzer

Bijen in de kijkerHeeft jonge imker Pieter-Jan Vermylen (zie p. 30)

je enthousiast gemaakt over bijen? Bezoek dan een van de bijenactiviteiten die in deze kalender in de kijker staan!

In Seizoenen verschijnt een verkorte weergave van de activiteiten. Een uitgebreide beschrijving

en recent toegevoegde activiteiten vind je op www.velt.nu/activiteiten

05.09Ontmoetingsterras in Rolde, 10-12 u, tuin van Nettie Wijenberg en George van der Peet, Asserstraat 56a, Rolde. Lidy Kuiper, [email protected]. Eco van Grond tot Mond.

06.09Foodfestival Oss, 12-20 u, Sint Babaraplein, Oss. Met Velt-boekenkraam. Zie ook  www.foodfestivaloss.nl. Ton Oomen, [email protected]. Oss.

13.09Startbijeenkomst Velt Nijmegen en omstreken, 14-17.30 u, Eko boerderij de Lingehof, Hemmensestraat 17, Randwijk. Leden: € 3,50; nt-leden: € 4,50 (tegemoet-koming aan de kosten van de ontvangst). Krijn van der Velden, [email protected]. Nijmegen en omstreken.

19.09Walnoten rapen, 10-14 u, Walnotenboom-gaard, Oude Hoeveweg 8, Baarsdorp. Leden: € 30; nt-leden: € 35. Wie een boom adopteert krijgt 15 kg noten. Aanmelden verplicht. De datum is fictief. Je wordt uitgenodigd voor een raapdag. Gerrit Prins, [email protected]. Zeeuwse Eilanden.

19.09Velt-stand op Bijenmarkt in Bussum, 10-16 u, Het Bijenhuisje, Huizerweg 49H, Bussum. Karin van den Eshof, [email protected]. Gooi en Eemland.

22.09Workshop jam en chutney maken, 19-22 u, Peter en Koosje de Vries, Esbeekseweg 6, Hilvarenbeek. Leden: € 7,5; nt-leden: € 10. Wil Wouters, [email protected]. Tilburg-Breda.

26.09Workshop een tuin zonder groenafval, composteren door Anouk Winkler, 10.30-13 u, kindertuin ‘Goudsbloem’, Van Rossem-pad 2, Delft. Leden: € 10; nt-leden: € 15. An-nelies Ras, [email protected]. Den Haag.

27.09Burendag, 13-17 u, Terrein op en ter hoogte van IVN, Velt en Kinderboerderij, Bosstraat 25, Valkenswaard. Infokraampjes van verschil- lende verengingen. Bij Velt: hapjes proeven. Loet Visschers, [email protected]. Valkenswaard.

Samen eco-actief met een Velt-vorming Velt heeft ruim dertig vormingen en workshops rond ecotuinen, moestuinen en voeding om jouw organisatie, vormingsinstelling, gemeente, school of bedrijf op weg te helpen.  Ontdek ze en boek ze via www.velt.nu/vorming-onderwijs

Page 48: Seizoenen (juli 2015)

48

brengt de natuur in huis brengt de natuur in huis brengt de natuur in huis

biedt het duurzame alternatief met doeltreffende bouw- en afwerkingsmaterialen voor de liefhebber, zelfbouwer en vakman

www.attentus.be – Kapelstraat 19, 2870 Puurs – t 03 889 84 89

Binnen: muurverf - houtbehandeling - onderhoudsproducten Buiten: houtbescherming - kastanjehoutBouw: isolatie - lucht- & winddichting - balansventilatie - leempleister - pellet- & houtkachels

ECO voor binnen

ECO voor buiten

ECO voor bouw

Advertenties

Page 49: Seizoenen (juli 2015)

4949Uitgelicht

De natuur ont(k)leedRollin Verlinde

De Groene Gedachte, 2012

ISBN 9789081809177

145p – € 19,50

Rollin Verlinde is bio-ingenieur, docent ecologie en faunabeheer bij InVerde, en ge- passioneerd natuurfotograaf. Hij is dus helemaal doordrongen van natuur(beheer) en ecologie. Hot items tegenwoordig, maar ook een bron van nogal wat misverstanden. Waarom wordt het water in vijvers troebel? Waarom helpt jagen op vossen niet om de kippen te redden? Kun je tijdens een bos- wandeling flink zuurstof opdoen? In dit boek legt Rollin Verlinde op een uiterst toe- gankelijke manier een aantal begrippen uit die te maken hebben met ecologie. In alfabetische volgorde schrijft de auteur korte stukjes over begrippen als ‘biotoop’, ‘inheems’, ‘natuurlijk evenwicht’ en ‘zeld-zaam’. Al deze fragmenten geven samen een bredere kijk op onze omgeving. Na het lezen van dit boek voelt het alsof je blik is verruimd: je krijgt meer oog voor het grote geheel en tegelijk leer je dat kleine elemen- ten een grote rol kunnen spelen. De schrijf- stijl is bondig en helder en de schrijver schroomt er niet voor om zijn persoonlijke mening te geven. Op een grappige manier weliswaar, waardoor ik bij het lezen van dit boek meermaals heb moeten lachen. Ik kan De natuur ont(k)leed aan iedereen aanbevelen die begaan is met de natuur en onze planeet. Meer nog, ik vind het zelfs een must read voor iedereen die hier iets over te vertellen wil hebben. Het boek zou volgens mij ook prima passen als hand-boek op school voor de lessen biologie of milieu-educatie.

→ Lies Rottiers

SOIL ATLAS Facts and figures about earth, land and fields

Dit werk kun je gratis downloaden in het Engels

en het Duits: www.boell.de/sites/default/files/

soil_atlas_2015.pdf – 68 p.

De bodem lijkt onuitputtelijk, misschien omdat hij onzichtbaar onder onze voeten zit. We leven op en van de bodem, maar schenken er niet genoeg aandacht aan. Bodems leveren niet alleen voedsel. Wist je dat er wereldwijd meer koolstof ligt opge-slagen in onze bodems dan in alle bio-massa boven de grond? Of dat in 2015 twee derde van de wereldbevolking in steden zal leven waar de bodem verdwijnt onder beton en asfalt? Na de zeer waardevolle Meat Atlas (2014) publiceert het Institute for Advanced Sustainability Studies (IASS) nu dus de ‘Bodematlas’. Bodem en land-gebruik komen aan bod in al hun facetten in een breed wereldperspectief: landeigen-dom en -verdeling, grondspeculatie, bodem als koolstofopslag en klimaatregulator, productie en gebruik van chemische meststoffen … De atlas bulkt van de nuttige cijfers, kaarten en grafieken, maar geeft ook voldoende duiding en legt interessante verbanden. Er is nog hoop voor onze bodem. Lichtpunten en alterna-tieven worden in kaart gebracht. Bioland-bouw, stadslandbouw, landhervormingen en verzet tegen privatisering van gemeen-schapsgoederen groeien wereldwijd. Deze atlas is een zeer waardevolle bijdra-ge aan het wereldbodemvraagstuk in het jaar van de bodem. Hij levert stof en inspi-ratie voor discussies. Misschien goed als verplicht instrument in het middelbaar onderwijs naast de klassieke wereldatlas? → Frank Petit-Jean

Achter de stilteEén jaar langKristof Van Stichelen

Uitgeverij Het Punt

ISBN 9789460792069

181 p. – € 16,00

Een jaar lang elke dag even stilstaan bij wat stilte doet met een mens, en dat op papier zetten. Kristof Van Stichelen deed het en het levert een boek vol stilte- sprokkels op. Met titels als ‘stilte is reclame negeren’, ‘stil wandelen vult mijn hoofd’ en ‘stilte is wabi-sabi’. Dat laatste is Japanse filosofie over de schoonheid van het imperfecte en vergankelijke. Het is een van de vele interessante verwijzingen naar denkers of dichters, zoals onze eigen Herman De Coninck met het bekende citaat: ‘Stilte is het verschil tussen niks zeggen, en alles al gezegd hebben.’ Bij de auteur heeft stilte veel met verwondering over en respect voor de natuur te maken. Hij getuigt hoe fijn en heilzaam een stille wandeling kan zijn. En ja, ook tuinieren komt aan bod, met ‘wie tuiniert, ontdekt stille krachten’. Dat is voor mij wel her-kenbaar, want als ik me gespannen voel, dan helpt het tuinwerk. Rustig op één klus gefocust en liefst zonder lawaai. Er is bij- voorbeeld een gigantisch verschil tus-sen werken met de grasmaaier of werken met de zeis. Er mag ook gelachen worden in Achter de stilte. Stilletjes luieren bij een glas wijn en de tijd uit het oog ver-liezen: het moet kunnen. Verder komt het verband tussen stilte, bezinning en spiritualiteit uitgebreid aan bod, waarbij de auteur heel eerlijk en ontwapenend getuigt over zijn geloof en zijn stille bidden. Respect!

→ Jan Vannoppen

Page 50: Seizoenen (juli 2015)

50 Ledenvoordelen

Met je Velt-lidkaart krijg je korting op biologische of ecologische producten in een heel aantal winkels. We lichten er hier enkele uit.

Alle ledenvoordelen en meer informatie op www.velt.nu/voordelen.

→ Garnense/Kippen- kruiwagen Je bent gek op kippen en je wilt zelf een kippenhok maken, maar je weet niet zo goed hoe je eraan moet beginnen? In de online videocursus ‘ Doe-het-zelf Kippen-kruiwagen’ begeleidt Nick je bij het vol-ledige bouwproces: van het kiezen van de juiste bouwmaterialen tot aan het in gebruik nemen van het hok. De Kippen-kruiwagen is een verrijdbaar nachthok dat plaats biedt aan drie tot vier kippen. Als de kippen op stok gaan, sluit het luik automatisch.Jouw korting: 25 procent op de cursus ‘Doe-het-zelf Kippenkruiwagen’, onder vermelding van de kortingscoupon: VELTZOMERKORTING. Geldig tot en met 15 augustus 2015.

www.kippenkruiwagen.nl

→ VUBPress stelt voor: Vogels rondom ons Jenny De Laet specialiseerde als doctor in de wetenschappen (1985, UGent) in de gedragsecologie. Met verschillende boeken bouwt ze aan de populairweten-schappelijke reeks ‘Vogels rondom ons’ die, ook in kringen van niet-vogelaars, bijzonder veel bijval geniet. Jouw korting: 50 procent op de boek-handelsprijs van de volgende titels bij aankoop via de website. Gebruik de promotiecode VELT. • Zwaluwen. Dapper, frivool en bedreigd• De roodborst, dichtbij en ver weg• Spechten, roffelende bosbeheerders• De vier seizoenen van de mezen• Uilen, mannen van de nacht

www.aspeditions.be

→ Ensemble Natura Ensemble Natura helpt je graag bij het realiseren van een natuurrijke leefomge-ving: tuinen, avontuurlijke speeltuinen, landgoederen, erven, school- en bedrijfs-omgevingen. Plekken waar mens, dier en plant zich thuisvoelen en waar gebruik en beleving voorop staan. Ensemble Natura werkt overigens ook binnenshuis. Ensemble Natura streeft zowel binnen als buiten naar een goede energiebalans, Feng Shui. Vandaar ook veel aandacht voor vorm, ruimte, kleur en de directe om- geving, en het belang om met natuurlijke materialen en ecologisch gekweekte planten te werken. Ensemble Natura biedt eenmalig advies, een ontwerp en/of uitvoering. Jouw korting: 10 procent op de prijs voor het ontwerp, het beplantings-plan, het uitvoeringsplan, het beheerplan en de tijd die nodig is voor overleg en advies. Contact: (+32) (0)468 21 70 [email protected]

www.ensemblenatura.be

→ Landelijke vakantiewoning De Wolvenput De Wolvenput is een landelijk gelegen, karaktervol en charmant ingericht vakantiehuis op het kruispunt van de Leie- streek, het Brugse Ommeland en de Vlaamse Ardennen, op amper 30 km van Gent, Brugge en Kortrijk. Ver van alle drukte, een groen eiland aan het einde van een trage weg. De vakantiewoning, 4 sterren, is ingericht in de sfeer van weleer en biedt plaats aan vier volwassenen en vier kinderen. Gezelligheid, rust en gast-vrijheid zijn onze troeven. Omringd door groene weiden is het een ideale uitvals- basis voor fietsers en wandelaars. Maar ook zakenlui zijn hier welkom om te ge-nieten van de stilte. Trakteer jezelf op rust en kom je herbronnen op een plek waar het heerlijk vertoeven is!Jouw korting: 5 procent.

www.dewolvenput.be

→ Beaufort 2015, een geleide kunst/natuurwandeling Het nieuwe Zwin-natuurcentrum in Knokke-Heist opent zijn deuren pas in maart 2016, maar tijdens Beaufort 15 is het uitzonderlijk geopend. Een tiental hedendaagse kunstenaars ging aan de slag in het heraangelegde natuurpark met zijn unieke kijkhutten. Een ervaren kunst-én natuurgids toont je hoe de kunstwerken de dialoog aangaan met broedplaatsen en zeldzame planten in het natuurgebied. Door een voortdurende invloed van zout zeewater overleven hier verschillende soorten die elders aan de Belgische kust nog amper te vinden zijn. Organisatie: Amarant vzw in samen-werking met Natuurpunt Educatie.Waar: Knokke-Heist: Het Zwin. Afspraak een tiental minuten voor aan-vang aan het tijdelijke Zwin-infopunt, dichtbij bushalte Bronlaan. Wanneer: zaterdag 29 augustus van 10-13 u Jouw korting: € 2,50 op de deelnameprijs van € 19,50 (begeleiding + toegangsticket).Heb je al een toegangsticket? Dan betaal je € 12,00 ipv € 14,50. Je hoeft slechts één ticket te kopen voor de alle locaties van Beaufort. Je kunt elke locatie één keer be-zoeken van 21 juni tot 21 september 2015.Inschrijven kan via www.amarant.be of telefonisch: 070 233 048

www.amarant.be

→ Natuurhuys Natuurhuys is een biowinkel met een uitgebreid gamma: groenten en fruit, kazen, brood (dagelijks), vegetarisch, vlees, droogwaren, diepvries, verzorging, reiniging … De nadruk ligt op lokale producten.Jouw korting: 5 procent korting op het volledige gamma.Contact: (+32) (0)476 87 06 [email protected]

www.natuur-huys.be

Page 51: Seizoenen (juli 2015)

51

Iemand om de groenten tuin te bewerken; zelf kunnen we het niet meer. Lucienne Lissnijder, Dillesstraat 23, 2660 Hoboken. T 03 353 18 60.

Frees Texas, Model EL-TEX 1300. Motor 1300. Uitstekende staat. Prijs o.t.k. T 015 27 71 84 of 0496 45 96 35.

Schapenwol. Liefst zelf af te halen. T 02 731 46 85.

Jonge Ronquières kalkoenen. Sterk. Goede onkruideters (boterbloem en netels). Contact: Marc, 053 70 69 55.

Jonge Soay-schapen. Sterk ras, hoeft men niet te scheren en te hoefkappen. Contact: Marc, 053 70 69 55.

Iemand die graag tuiniert op sinds jaren bewerkte en goed onderhouden grond. Oppervlakte 450 m2. Gelegen achter Rupelstraat 15, 2627 Schelle. Willy Op de Beeck, [email protected] of 03 88 89 49.

Snoeien van bomen in ruil voor hout of een bedrag. Chirurgie van jonge bomen. Vanderborght, 0488 66 35 08.

Stelselmatig opgebouwd kippenbestand voor fervente hobbykwekers. Prijzen tussen € 10,00 en € 30,00 (hanen en kippen). Vanderborght, 0488 66 35 08.

Verwarmbare houten ton met RVS-kachel. Ideaal voor iemand die naast propere stroom leeft. Vanderborght, 0488 66 35 08.

Trekkersfiets, racefiets (maten 54 of 55), brommertje. In ruil voor oude radio voor in kast (34x27x27 cm), lastoestel, fitnesstoestel of gazonmaaier. Vanderborght, 0488 66 35 08.

Dieren- en huisoppas in Gent in een groene, rustige omgeving vlakbij het Sint-Pietersstation, vlakbij de Leie, 15 minuten fietsen over fietspaden naar het centrum! Hond, poes, kip en 2 schapen en een kleine, heel makke pony in het natuurgebied op 5 minuten stappen. Een huis met veel licht, een tuin om tussen de planten en bomen te zitten, vijver. Van 1 tot 15 augustus. Enige kennis van dieren gewenst. [email protected]

Veltmuis zoekt fijn gezelschap tijdens uitstapjes naar cultuur- en natuur-schoon. [email protected]

Kaaspers. Fa C Van ‘t Riet (fabriek voor zuivelwerken). Combinatie hout-Unox. 4 persen. € 300. [email protected]

14 are (=1400 m2) grond, in Mechelen (Hombeek), omgeving Heike, Schoorstraat/Moststraat. Geschikt als moes-tuin, individueel of samentuinen in groep. Prijs: € 100 per jaar. [email protected]

Oude deuren, deurstijlen, balken, ijzeren steunbalken, allerlei maten. Prachtige buxussen, beuken. [email protected]

Tuinvereniging Leeuwenbergh bestaat sinds 1981. De 88 tuinen van ca. 225 m2 zijn heel verschillend, maar natuurlijk tuinieren is ons speerpunt. Wij vormen samen met Park Leeuwenbergh en landgoed Dorrepaal langs de Vliet, een prachtig groen gebied dat wij beschermen en willen verrijken. Onze tuinvereniging is een vrijwilligers- organisatie en kan slechts functioneren door de inzet van haar leden. Regelmatig staan er huisjes te koop. John Staal, [email protected], 06 57755342. www.tuinenvanleeuwenbergh.wordpress.com

Zoekertjes

Schrijf naar Velt of e-mail [email protected] je zoekertje op www.ecozoekertjes.be

GEZOCHT

GEZOCHT

AANBOD

TE KOOP TE KOOP

GRATIS

GEZOCHT

GEZOCHT

GEZOCHT

TE KOOP TE KOOP

TE KOOP

TE KOOP

TE HUUR

51

TE KOOP

TE KOOP

Page 52: Seizoenen (juli 2015)

52Eco da’s logischSluit je aan bij Velt

Geniet van ecologisch leven, koken en tuinieren dankzij ons tijdschrift Seizoenen, boeiende lokale activiteiten, aanzienlijke korting op onze publicaties en op biologische en ecologische producten in tal van winkels.

Word vandaag nog eco-actief en ontvang een leuk welkomstpakket.Surf naar www.velt.nu/word-lid

€ 30SLECHTS

VELTVERENIGING VOOR

ECOLOGISCH LEVEN

EN TUINIEREN

6 keer per jaar Seizoenen als lid voor leden € 29,50 € 43,00 voor leden € 29,75 € 39,75