Samenwerken in de jeugdzorg in Flevoland

2Inhoud

Inhoudsopgave

De handen ineen slaan voor betere jeugdzorg

Jeugdzorg moet anders en beter, daarover

is iedereen het eens. We staan aan de voor

avond van een grote transitie die ertoe

moet leiden dat kinderen veilig en gezond

kunnen opgroeien, ouders de regie in han

den kunnen houden en zorgprofessionals

datgene kunnen doen wat nodig is. Vanaf

2015 hebben de gemeenten de taak en

de plicht om de juiste ondersteuning aan

hun jeugdige inwoners te bieden. Een taak

waar wij ons als gemeenten al een aantal

jaar op voorbereiden.

Als zorg dicht bij de mensen georganiseerd

wordt, kan er meer maatwerk worden ge

leverd; dat is het idee achter de transitie.

Veel van de ondersteuning zal lokaal, dus

per gemeente, worden geregeld. Alleen de

zwaardere (intramurale) vormen van onder

steuning zullen de gemeenten gezamenlijk

inkopen binnen regionaal verband. Lokaal

waar dat kan, regionaal waar het moet, is

daarmee ons uitgangspunt.

We zijn er allemaal van overtuigd dat de

nieuwe situatie een verbetering zal ople

veren. Toch is het pad van oud naar nieuw

niet eenvoudig. Op weg naar verbetering

moeten we ervoor zorgen dat we het goede

niet verliezen, dat we de professionals en

hun expertise behouden en dat er geen

kind tussen wal en schip raakt. Daarom is

het belangrijk dat we als gemeenten regio

naal samenwerken. De nu regionaal geor

ganiseerde expertise zal in de diverse lokale

structuren moeten worden ingebed.

In deze interactieve brochure laten we

zien hoe we de noodzakelijke regionale af

stemming en samenwerking op het gebied

van jeugd vormgeven. Niet alleen tussen

gemeenten en provincie, maar nadrukkelijk

ook met de jeugdzorgpartners in Flevoland.

Door de handen ineen te slaan maken we

ons klaar voor de zeer belangrijke taak: te

zorgen dat ieder kind in Flevoland veilig en

gezond kan opgroeien.

Inleiding

Winnie Prins,

voorzitter Flevoland voor de jeugd

3

Samenwerken aan jeugdzorg 4

2

Samenwerken aan Jeugdzorg

Vanaf 2015 hebben de gemeenten de taak

en de plicht om de juiste ondersteuning

aan hun jeugdige inwoners te bieden. De

zes Flevolandse gemeenten hebben zich al

een aantal jaar op deze taak voorbereid:

2011

In juli 2011 is het Bestuurlijk Overleg Tran

sities Sociaal Domein Flevoland gestart.

Tijdens de bijeenkomsten zijn de decentra

lisaties besproken van:

de AWBZ/WMO

de Participatiewet

de Jeugdzorg

Specifiek voor de decentralisatie van de

jeugdzorg is het Partijen Overleg Bestuurlijk

voor Zorg voor Jeugd Flevoland ingesteld.

In dit samenwerkingsverband zitten niet

alleen de bestuurders van de gemeenten en

de Provincie, maar ook de bestuurders van

de jeugdzorgpartners Vitree, Intermetzo,

Triade en Bureau Jeugdzorg.

2012

Op 4 oktober 2012 ondertekenden de

Flevo l andse gemeenten en de provincie

Flevo land het Convenant Zorg voor Jeugd

Flevo land. Het convenant bekrachtigt de

samen werking voor een soepele overgang

van provinciale jeugdzorgtaken naar de

gemeenten.

In het kader van dit convenant is op 29

oktober 2012 gezamenlijk het koersdocu

ment Zorg voor Jeugd Flevoland vastge

steld. Om deze regionale samenwerking

te bekrachtigen ondertekenden op 17

december 2012 de Flevolandse gemeenten

en jeugdzorgpartners een samenwerkings

overeenkomst. In deze overeenkomst zijn de

kaders voor de uitwerking van een transitie

plan Zorg voor Jeugd Flevoland (link) vast

gelegd.

2013

Na de evaluatie van het convenant in 2013

hebben de zes Flevolandse gemeenten de

verantwoordelijkheid gekregen over de

invulling van het Provinciale Uitvoerings

programma Jeugd 2014. Dit programma is

inmiddels vastgesteld door de Gedeputeerde

Staten (GS).

Op 17 oktober 2013 werd overeenstem

ming bereikt over het Regionale Transitie

plan Zorg voor Jeugd Flevoland 2014 2017

en het Regionale Transitiearrangement. Het

Regionale Transitiearrangement regelt de

continuteit van zorg tijdens de overgang

en de manier waarop omgegaan wordt

met het beperken van de frictiekosten voor

jeugdzorgorganisaties.

Samenwerken aan jeugdzorgHet ontstaan van de samenwerking tussen de zes Flevolandse gemeenten

Zeewolde

De 6 Flevolandse gemeenten

Almere

Dronten

Lelystad

Noordoostpolder

Urk

5

2

Samenwerken

Afspraken en kaders

Eigen kracht

opvoeden versterken

dichtbij huis

het kind en het gezin staan centraal

zorg voor jeugd lokaal uitvoeren

aansluiten op de lokale cultuur en be

hoefte innovatie

ontkokering

betaalbare zorg binnen het beschikbare

budget

Dit zijn de uitgangspunten die we als

samenwerkingspartners voor de transitie

hebben geformuleerd. Op basis van deze

waarden zullen we samenwerken.

Daarnaast hanteren we als uitgangspunt,

dat clinten in zorg op de overgangsdatum

en/of clinten met een aanspraak op zorg,

hun traject mogen afmaken bij dezelfde

aanbieder of hun aanspraak mogen verzil

veren.

Lokaal waar het kan, regionaal waar het

moet

Voor de zwaardere vormen van ondersteu

ning (veelal de intramurale zorg) spraken

we af om op regionaal niveau raamover

eenkomsten te sluiten waarin onder andere

volume, voorwaarden en verantwoording

zijn geregeld. Iedere gemeente kan zo binnen

die raamovereenkomst zelf de benodigde

zorg inkopen, zegt regionaal cordinator

Anita Ekas.

Voor de lichtere vormen van ondersteuning

hebben we binnen Flevoland afgesproken

dat de jeugdzorgpartners hun medewer

kers inbedden in de lokale ondersteunings

structuren. De denkrichting is om uiterlijk

in 2017 te komen tot een gerealiseerde

ombuiging van ten minste 25% van het

historisch bepaalde budget (meicirculaire

2013) van regionaal naar lokaal. Deze tran

sitie wordt ingezet door in 2014 10% van

het aan de aanbieders van jeugdzorginstel

lingen beschikte bedrag in te zetten voor

lokaal jeugdbeleid.

Taak Niveau (lokaal, regionaal en bovenregionaal)

Organisatie eerste lijn en ambulante hulp

Pleegzorg, residentieel en crisisopvang

Specifieke jeugdhulp VB

Specifieke jeugdhulp JGGZ

Jeugdbescherming en jeugdreclassering

Meldpunten Huiselijk geweld en kindermishandeling

Jeugdzorg Plus

Lokaal

Regionaal

Ambulant lokaalResidentieel regionaal

Ambulant lokaalResidentieel regionaal

Regionaal

Regionaal

Bovenregionaal

Zo werken de zes Flevolandse gemeenten samen

6

2

Bestuurders aan het woord

Bestuurders aan het woord over hun transitie

7

2

Marc Witteman

Marc WittemanProvincie Flevoland

De transitie jeugdzorg gaat veel verder

dan het overhevelen van verantwoordelijk

heden en budget van de een naar de andere

overheidslaag.

Marc Witteman: Het gaat om een nieuwe

manier van werken, een manier waarbij

gezinnen in hun kracht staan. Die eigen

kracht van gezinnen moet worden versterkt.

De provincie steunt die transformatie

en geeft in 2014 volop ruimte om alvast

te beginnen. We geven dus zoveel moge

lijk ruimte voor experimenten. Bovendien

plaatsen we gemeenten alvast in de posi

tie van opdrachtgever. Gemeenten hebben

het jeugdzorgbeleid 2014 mogen bepalen.

Natuurlijk zijn we nog wel gehouden aan de

wettelijke kaders van de Wet op de Jeugd

zorg.

De transitie jeugdzorg betekent ook dat de

subsidierelatie, die de provincie jarenlang

heeft gehad met het Bureau Jeugdzorg en

de aanbieders van jeugd en opvoedhulp zal

worden beindigd. Medewerkers van die

instellingen hebben met grote inzet en des

kundigheid bijgedragen aan de zorg voor

Flevolandse jeugdigen. Ook is er door ons

veel genvesteerd in de ontwikkeling van een

voldoende aanbod residentile capaciteit

in onze jonge provincie, waar die voorzie

ningen nog maar kort geleden ontbraken.

Wij vinden het belangrijk dat die kennis en

capaciteit niet verloren gaat.

Ik ben hoopvol dat alle betrokkenen er

samen goed uitkomen. De transitie kan

dan met een minimum aan gevolgen en

een maximum aan voordeel voor gezinnen

en kinderen verlopen, aldus gedeputeerde

Marc Witteman.

Wij zijn voorstander van de decentralisatie van de jeugdzorg en doen er alles aan om het goed te laten verlopen. Kinderen en gezinnen gaan profiteren als er bij problemen daar wordt ondersteund waar dat het meest effectief is, ongeacht uit welke financieringsbron dat komt of onder welke wet dat valt

8

2

Geert Post

Urk neemt ook qua Jeugdzorg een bijzon

dere positie in binnen de provincie.

Geert Post: Het is de kleinste gemeente

binnen de provincie maar tegelijkertijd wel

de meest gastvrije gemeente als het gaat

om opvang van pleegkinderen. Een derde

van het aantal provinciaal geplaatste pleeg

kinderen woont op Urk. Deze gastvrijheid

komt voort vanuit onze christelijke identi

teit, je laat een medemens immers niet in

de kou staan maar ziet om naar elkaar.

De wethouder geeft aan dat hij de decen

tralisatie van Jeugdzorg met vertrouwen

tegemoet ziet: We zijn voortvarend aan

de slag gegaan met de voorbereidingen in

opmaat naar 2015, met als interne opdracht

dat er vooral nagedacht moet worden over

n op n aansluiting op onze huidige pre

ventieve zorgstructuur. Het Centrum voor

Jeugd en Gezin (CJG) van Urk timmert goed

aan de weg. Ouders, jongeren en professio

nals weten de weg naar het centrum goed

te vinden.

Beleidsmedewerker Marian Kramerde Jong

vult aan: Dit blijkt ook uit de laatst gehou

den GGDenqute waarin Urk hoog scoort

qua bekendheid en tevredenheid. De fysieke

openingstijden van het CJG zijn niet voor

niets behoorlijk uitgebreid, zodat een ieder

gemakkelijk even kan binnenlopen. Hier

wordt goed gebruik van gemaakt.

Geert PostWethouder gemeente Urk

Ik ben trots op mijn gastvrije gemeente. Neem de opvang van pleegkinderen, deze kwetsbare groep is van harte welkom op ons dorp. Veel (pleeg)gezinnen geven aan: Er kan altijd een stoeltje bij!. Dat is de kracht van Urk

9

2

Hennie Boogaards

Hennie BogaardsWethouder gemeente Noordoostpolder

Gemeente Noordoostpolder pakt de de

centralisatie van de Jeugdzorg zorgvuldig

op en zoekt daarbij voortdurend de verbin

ding met de decentralisatie van de AWBZ/

WMo en de Participatiewet.

Hoe ze dat doet? Wethouder Hennie

Bogaards: Wij nemen het gezin als basis. Je

moet niet het kind tot probleem verheffen

maar je moet aansluiten bij de situatie van

het gezin. Dat is de basis. Door dat te doen,

zie je of er sprake is van meer vragen. Ons

motto is een gezin, een aanpak.

Gemeente Noordoostpolder heeft geen bij

zondere status als het gaat om jeugdzorg.

Bogaards: We hebben in Noordoostpolder

vooral veel opvoedingsvraagstukken. Er is

een grote groep jeugdigen die een beroep

doet op de GGZ.

De samenwerking met de gemeenten in

Flevoland en met de provincie ervaart de

wethouder als zeer prettig. Er zijn overzich

telijke, korte lijnen. We kennen elkaar!

Het draait niet om de prestaties of het mooie project van je gemeente. Het gaat om de uiteindelijke zorg die je met elkaar weet te organiseren voor je inwoners! Dat moet je focus blijven en daardoor kom je tot samenwerking. Leren van elkaar en elkaar dingen gunnen

10

2

Meta Jacobs

Meta JacobsWethouder gemeente Lelystad

In Lelystad is wethouder Meta Jacobs ver

antwoordelijk voor de transitie van jeugd

zorg van het rijk naar de gemeente. Deze

verantwoordelijkheid neemt zij graag in

de voorbereidende fase samen met de

andere Flevolandse gemeenten en de

provincie Flevoland.

Wethouder Meta Jacobs: Naar elkaar luis

teren en van elkaar leren is het motto. In

de verschillende Flevolandse gemeenten

lopen diverse pilotprojecten, die waarde

volle informatie moeten opleveren. Voor

beelden hiervan zijn Een goeie moat kan

gien kwoad! en Integratie Sterk in de Klas

en Ok op school: 1+1=3. De ervaring die

wordt opgedaan binnen verschillende werk

velden kan in de andere gemeenten uitein

delijk ook ingezet worden. Voorwaarde om

op deze manier met andere gemeenten en

de provincie samen te werken is empathie

en gelijkwaardigheid. In Flevoland bestaat

een klimaat waarin dit ruim aanwezig is.

Bestuurlijke samenwerking uniek

Jacobs: Bijzonder aan de bestuurlijke

samenwerking is dat we met elkaar omgaan

op basis van gelijkwaardigheid, ongeacht

het aantal inwoners dat iedere gemeente

heeft. Zo is gemeente Zeewolde voorzitter

van het overleg en niet n van de grotere

gemeenten. Gelijkwaardigheid in samen

werking moet je ook uitstralen in woord

en daad, vind ik. Samenwerking wil echter

allerminst zeggen dat gemeenten hun

eigen identiteit verliezen. Er is juist veel

respect voor ieders identiteit. Er moeten

echter ook zaken bovenlokaal geregeld

worden, zoals jeugdbescherming of jeugd

reclassering; voor de beschikbaarheid van

bepaalde specialistische zorg is nu een

maal een bepaalde schaalgrootte nodig. De

zes Flevolandse gemeenten hebben samen

met de provincie Flevoland het uitvoerings

plan voor 2014 geschreven. Dat is uniek en

bovendien een goede voorbereiding voor

2015 voor elke gemeente afzonderlijk. We

mogen een jaar oefenen en daar profiteren

we allemaal van.

Specifiek voor Lelystad

Lelystad heeft als het om jeugdzorg gaat,

te maken met een hoger percentage (3,4%)

kinderen en jongeren in de jeugdzorg dan

landelijk (2,2%) het gemiddelde is. Hier is

geen wetenschappelijke verklaring voor.

Voorbeelden van specifieke aandachtge

bieden binnen de gemeente Lelystad zijn

>>

11

2

het relatief hoge aantal zwerfjongeren

en gezinnen met verschillende soorten

problemen (multiproblematiek). Ook heeft

Lelystad de justitile jeugdinrichting Inter

metzo binnen haar stadsgrenzen.

Om (multi)problematiek voor te zijn, is en

blijft vroegsignalering en vroege interventie

erg belangrijk. Professionals die met kinde

ren en jongeren werken, van peuterspeel

zaal tot school of sportclub, hebben allemaal

de maatschappelijke taak om problemen te

signaleren en gericht te handelen. Lelystad

heeft een uitstekend werkend Centrum

voor Jeugd en Gezin. Deze samenwerking

moeten we versterken en doorontwikkelen

naar een nieuw Lelystads jeugdstelsel. Ook

het belang van de algemene, reguliere acti

viteiten in de wijk op het terrein van welzijn,

sport en bewegen dicht ik hier een belang

rijke taak in toe: in ontspannende activitei

ten signaleer je nu eenmaal ook afwijkend

of problematisch gedrag. Hierin kunnen

betreffende organisaties een belangrijke rol

spelen.

Veiligheid van kinderen waarborgen

Wethouder Jacobs: Het waarborgen

van de veiligheid, dat is het motto van de

gemeente Lelystad. Als het niet veilig is voor

een kind of jongere, dan grijp je in. Ik ben er

voorstander van om zoveel mogelijk vanuit

of rondom de thuissituatie van een kind of

jongere te organiseren. Bij de ouders blijven

wonen, is meestal het beste voor het kind.

De gemeente Lelystad wil in de begeleiding

die dit mogelijk maakt (blijven) voorzien.

Bijzonder aan de bestuurlijke samenwerking is dat we met elkaar omgaan op basis van gelijkwaardigheid, ongeacht het aantal inwoners dat iedere gemeente heeft. Zo is gemeente Zeewolde voorzitter van het overleg en niet n van de grotere gemeenten

>>

12

2

Winnie Prins

Winnie PrinsWethouder gemeente Zeewolde

In Zeewolde woont relatief gezien veel

jeugd. 30% van onze inwoners is jonger

dan 21 jaar. De ouders zijn hoog opgeleid

en hebben meestal beiden een baan. Daar

door heeft het gemiddelde huishouden

een goed inkomen waardoor Zeewolde een

welvarend dorp is. Wel is het nadeel dat de

ouders weinig thuis zijn. In Zeewolde is, in

verhouding met andere gemeenten, een

hoog gebruik waar te nemen van 1e en 2e

lijns GGZ. Daartegenover staat een verhou

dingsgewijs laag gebruik van jeugdzorg.

Als gemeente Zeewolde hebben we als

visie op jeugdzorg dat we burgers en pro

fessionals de ruimte willen geven om te

doen wat ze zelf kunnen. Ook binnen de

samenwerking met de andere gemeenten

vindt de wethouder respect hebben voor

elkaars kunnen belangrijk. Stap over je

eigen schaduw en de gemeentegrenzen

heen en stel samen het gewenste resultaat

voor de burger centraal. Focus op inhoud

en niet op vorm. Dit zou de Zeewoldense

wethouder ook aan andere bestuurders in

Nederland willen meegeven.

In Flevoland gaan we uit van n gezamenlijk belang, namelijk de zorg voor het kind. Voeg daarbij de wil en bereidheid om samen te werken en dit te doen met respect voor ieders eigen identiteit en de sleutel voor het succes is gevonden

13

2

Jan de Graaff

Jan de GraafWethouder gemeente Dronten

In de Gemeente Dronten hebben we

een groot aantal jongeren met een GGZ

indicatie. Procentueel zit Dronten behoor

lijk boven het landelijk gemiddelde. Het

is noodzakelijk de oorzaak daarvan op te

sporen.

Als die oorzaak bekend is, kan de juiste

hulpverlening worden ingezet. Wethou

der De Graaf: Het motto van mijn visie op

jeugdzorg in Dronten is voorkomen is beter

dan genezen. We moeten proberen zoveel

mogelijk te voorkomen dat er zware vormen

van hulpverlening nodig zijn.

Vertrouwen is de basis voor succes bij de samenwerking tussen gemeenten. Ik zou andere bestuurders In Nederland die in verbanden met elkaar samen werken, willen meegeven elkaar niet te wantrouwen in dat proces

14

2

Ineke Smidt

Ineke SmidtWethouder gemeente Almere

Bijna 30% van de Almeerse bevolking

is jonger dan 20 jaar. Dat maakt Almere

anders dan veel andere Nederlandse

gemeenten, waar dat percentage behoor

lijk lager ligt. Gelukkig kunnen we con

stateren dat het met 85% van de jongeren

in Almere goed gaat. Zij groeien veilig en

gezond op, hebben liefdevolle ouders die

hun opvoedkundige taak aankunnen,

krijgen een opleiding en vinden voldoende

ontspanning en uitdaging in en om Almere.

En gezin, n plan, n regisseur,

ook op school

Voor circa 10% van de jongeren geldt dat

zij, of hun ouders, een lichte vorm van

ondersteuning nodig hebben. Ondersteu

ning die wij in Almere toegankelijk maken

via de nieuwe Sociale Infrastructuur waar

we in Almere aan werken. De taken op het

gebied van jeugdzorg maken integraal

onderdeel uit van deze infrastructuur. Met

als beleidsuitgangspunt: n gezin, n

plan, n regisseur, ook op school. Want

alleen dan kunnen we naar de brede

context van de problematiek kijken en veilig

en gezond opgroeien mogelijk maken.

Vaak hebben problemen bij opgroeien en

opvoeden oorzaken die liggen op financieel,

relationeel of een ander vlak. Door een

aanpak vanuit n huishouden, n plan,

n aanpak, ook op school komen we tot

oplossingen die werkelijk tot veranderin

gen leiden. Door de school en het sociale en

informele netwerk van mensen bij de aan

pak te betrekken, zullen we zien dat we er in

de meeste gevallen lokaal en op eenvoudige

wijze voor kunnen zorgen dat een gezin en

het kind weer op de rit komen. Intensieve,

vaak duurdere vormen van zorg, zijn dan

minder nodig.

Voor die 5% waarvoor dat toch nodig is

moeten we zorgen dat bij het overgaan

van jeugdzorg naar ons als gemeenten, de

gespecialiseerde kennis die daarvoor nodig

is, behouden wordt en beschikbaar blijft. In

de regionale samenwerking die we, samen

met de jeugdzorgpartners, hebben vormge

geven, gaan we daar ook voor zorgen. Daar

maken we ons hard voor.

Vanuit de transitie krijgen we nu de kans om jeugdzorg te integreren in de bredere context van het sociaal domein. Daardoor kunnen we veel gerichter n preventiever ondersteuning gaan bieden.

15

2

Op weg naar 2015 nemen de zes Flevolandse

gemeenten gezamenlijk zes themas onder

de loep. Deze themas worden voor de

samenwerking en voor het beleid in de

eigen gemeenten met elkaar in overeen

stemming gebracht. Zo wordt de zienswijze

Lokaal kan wat lokaal kan en regionaal

regelen wat slim is om regionaal te regelen

in de praktijk gebracht.

Op weg naar 20156 gemeenten buigen zich samen over 6 themas

De zes themas zijn:

Regionale samenwerking

Sturing en financiering

Toegang en vraagverheldering

Interne processen en overgangs

maatregelen

Kwaliteit en toezicht

Monitoring en risico.

16

2

Op weg naar

Alle partners in dit proces Bureau Jeugdzorg, jeugdzorgaanbieders, provincie en gemeenten hebben de ruimte gekregen een bijdrage te leveren aan de toekomst van de jeugdzorg in Flevoland en iedereen pakt die ruimte ook

Regionale samenwerking biedt kansen

voor innovatie

Regionale samenwerking is belangrijk bij de

uitvoering van de jeugdzorg. Ook al krijgen

de gemeentes straks veel eigen zeggen

schap, een aantal taken blijft gemeenschap

pelijk. Hoe moet die samenwerking eruit

zien en wat zijn de gezamenlijke speerpun

ten? Daar wordt binnen het thema Regio

nale samenwerking naar gekeken.

Marjo Meijs, projectleider van de transitie

Jeugdzorg in de gemeente Noordoostpolder,

licht het werk van het thema toe. Voor dit

thema is al een aantal uitspraken gedaan

in de conceptwettekst. Die zijn leidend bij

de invulling van het thema. In de wet staat

aangegeven op welke onderdelen samen

gewerkt moet worden in de regio. Hoewel

nog niet volledig duidelijk is wat er precies

van gemeentes wordt verwacht, is er al

genoeg te doen.

Drie speerpunten

Als eerste zetten we onze tanden in de

innovaties die we in 2014 willen oppakken.

Dat doen we samen met aanbieders van

jeugdzorg, de provincie en gemeenten. Ook

ontwikkelen we een set van guiding princi

ples. Die principes vormen de basis waarop

we als gemeenten, provincie en aanbieders

willen samenwerken. Iedere partner moet

deze principes onderschrijven. Eind 2013

is dit klaar. Tot slot ontwikkelen we een

bestuurlijk convenant voor de samenwerking

tussen de gemeentes.

Succesfactor

We zetten mooie stappen. Alle partners

in dit proces Bureau Jeugdzorg, jeugd

zorgaanbieders, provincie en gemeenten

hebben de ruimte gekregen een bijdrage te

leveren aan de toekomst van de jeugdzorg

in Flevoland en iedereen pakt die ruimte

ook. Dat maakt dat er constructief wordt

samengewerkt!

Marjo Meijs,

projectleider gemeente Noordoostpolder

Thema Regionale samenwerking

17

2

Samenwerken aan continuteit en

kostenbesparing

Binnen het thema Sturing en Financiering

wordt gekeken naar de wijze waarop de zes

gemeenten de inkoop van (boven)regionale

jeugdzorg moeten aansturen en financie

ren. Waar liggen de uitdagingen binnen dit

thema? Projectleider Joanette Schuppert:

Een uitdaging bij het uitwerken van dit

thema is dat de financile kaders vanuit het

Rijk nog niet bekend zijn. Wel hebben alle par

tijen in Flevoland zich gecommitteerd aan

het realiseren van de continuteit van zorg

en aan het beperken van de frictiekosten.

Dit hebben we al nader uitgewerkt in het

regionale transitiearrangement.

Ook zijn we bezig met de ambtelijke

voorbereiding van een definitieve keuze

over inkoopmodellen, sturingsinformatie,

opdrachtgeverschap/ondernemerschap

en kostprijssystematiek. Dit doen we

op basis van de voor en nadelen van de

huidige kostprijssystematiek en de

(nog vast te stellen) wetgeving. Afhan

kelijk van de noodzakelijke beschikbare

informatie vanuit de Rijksoverheid is dit

advies zo eind 2013, begin 2014 gereed.

Verschillende opdrachtgevers, n aanpak

Verder werken we onder andere aan een

plan van aanpak om de geplande ombui

ging van regionale zorg naar lokale zorg te

realiseren. Ook is er overleg over de regio

nale afspraken over opdrachtgeverschap

en opdrachtnemerschap. De zorgverleners

krijgen straks te maken met meerdere

opdrachtgevers. Nu goede afspraken

maken, voorkomt dat zorgverleners straks

op allerlei verschillende manieren moeten

rapporteren en verantwoorden.

Joanette Schuppert,

projectleider gemeente Almere

Thema Sturing en financiering

Nu goede afspraken maken, voorkomt dat zorgverleners straks op allerlei verschillende manieren moeten rapporteren en verantwoorden

18

2

Helderheid over toegang tot jeugdzorg

Kinderen en gezinnen die echt hulp

nodig hebben, moeten ook daadwerke

lijk ondersteuning krijgen. Om ervoor te

zorgen dat dit ook gebeurt, willen we de

activiteiten die leiden tot het geven van

ondersteuning/hulp helder voor ogen

krijgen: de overdracht van informatie,

begeleiding naar zorg, de voorwaarden

waaronder hulp/behandeling plaats

vindt. Om hier goede afspraken over te

maken, is het belangrijk dat de criteria

voor de toegang tot jeugdzorg duidelijk

zijn.

Lokaal en regionaal

Marian Kramerde Jong: Voor alle

gemeenten geldt het uitgangspunt

dat de regie altijd lokaal blijft. Toegang

tot het regionale aanbod wordt lokaal

bepaald, op basis van regionaal vastge

stelde criteria. Voor de meest extreme

situaties lijkt het belangrijk om de

huidige functie van de zorgtafel in te

bedden in de toeleiding naar alle vormen

van regionale jeugdhulp. Deze discussie

moeten we voeren samen met de

discussie rond het starten van een

regionale crisisdienst op het brede

sociale domein.

Een soepele overgang

Inmiddels zijn de eerste resultaten binnen

het thema Toegang en vraagverheldering

gerealiseerd. Marian Kramerde Jong:

Ambulante zorg zonder indicatie is in

enkele gemeenten gestart of er wordt

binnenkort mee gestart. Op die manier

willen we zorgen voor een soepele over

gang naar de nieuwe situatie. De toe

gangspoort naar ondersteuning en zorg

voor jeugdigen en/of hun opvoeders

wordt opnieuw opgebouwd met als

doel hulp te bieden binnen hun eigen

leef omgeving (sociale context) met een

integrale aanpak van de problematiek.

Op de vraag wat volgens de werkgroep

de sleutel van het succes van de

samenwerking in Flevoland is, antwoordt

Marian Kramerde Jong: Unanieme

bereidheid van alle partijen om te

veranderen, om zo jeugdhulp vanuit een

andere blik (op een betaalbare manier)

vorm te kunnen geven.

Marian Kramerde Jong,

projectleider gemeente Urk

Thema Toegang en vraagverheldering

Ambulante zorg zonder indicatie is in enkele gemeenten gestart of er wordt binnenkort mee gestart. Op die manier willen we zorgen voor een soepele overgang naar de nieuwe situatie

Deze criteria zijn inmiddels als volgt

uitgewerkt:

Criteria op uitvoering:

welke informatie en gegevens zijn

nodig om iemand toegang tot zorg

te verlenen.

Criteria op deskundigheid:

aan welke criteria moeten lokale

werkers die voor de doorverwijzing

verantwoordelijk zijn voldoen.

Criteria op veiligheid:

om de veiligheid van een kind te

beoordelen, houden we vast aan de

bestaande systemen STEP en LIRIK.

19

2

Thema Interne processen en overgangsmaatregelen

Dubbele opdracht met ruimte voor

aanpassing

Onze werkgroep heeft een dubbele

opdracht. Allereerst moeten we ervoor

zorgen dat clinten die op 31 december

2014 in zorg zijn of op de wachtlijst

staan, op 1 januari 2015 deze zorg zonder

problemen kunnen voortzetten. Daar

naast moeten we in kaart brengen welke

werkprocessen van de organisaties en de

gemeenten elkaar raken en advies geven

over hoe de samenwerking hierin vorm

kan krijgen.

Tussentijds is deze dubbele opdracht

nog aangepast. Vanuit de ministeries

van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

(VWS), Veiligheid en Justitie (VenJ), het

Interprovinciaal Overleg (IPO) en de

Vereniging van Nederlandse Gemeenten

(VNG) kregen we de opdracht een regio

naal transitiearrangement te maken. In

alle 41 jeugdzorgregios moest er op 31

oktober 2013 een arrangement liggen,

waarin uitwerkt staat hoe de samenwer

kende gemeenten de zorgcontinuteit

realiseren, de infrastructuur borgen

en de frictiekosten beperken voor het

transitiejaar 2015.

Op 31 oktober 2013 moest dit transitie

arrangement zijn ingediend bij de

Transitie commissie Stelselherziening

Jeugd. Dat is gelukt. Gerry Drijfhout: Op

17 oktober 2013 heeft het Bestuurlijk

Overleg Transitie Sociaal Domein het

transitiearrangement Zorg voor jeugd

Flevoland vastgesteld. Het arrangement

is door de gemeenten gemaakt en

Joannette Schuppert, projectleider

van de gemeente Almere, en ik waren de

kartrekkers.

Knelpunten in kaart brengen en

oplossingen vinden

Afgelopen jaar hebben wij, als werkgroep,

in kaart gebracht welke knoop punten

er zijn in de huidige werkprocessen.

Op basis daarvan hebben we nieuwe uit

gangspunten opgesteld die we eind 2013

zullen testen. Tijdens dit proces heeft de

werkgroep steeds oog gehad voor de ver

schillen die er zijn in denken en handelen

van clinten, organisaties en gemeenten.

Gerry Drijfhout: Oog hebben n houden

voor deze verschillen is heel belangrijk.

Alleen dan kunnen we een nieuwe struc

tuur bouwen vanuit het klantperspectief

met een logisch en niet te ingewikkeld

werkproces waar we allemaal mee uit de

voeten kunnen.

Aandacht voor kwaliteit

Een belangrijk aandachtspunt bij de

overgang van de zorg naar de gemeenten

blijft de kwaliteit van de hulp. De

gesprekken met de huidige zorgpart

ners over gewenste toekomstige zorg

vormen moeten tijdig gevoerd worden

om een zorgvuldige om en afbouw te

kunnen realiseren. Daarbij moeten we de

bezuinigingsslag en de ombuiging die de

gemeenten zullen moeten maken niet

uit het oog verliezen.

Gerry Drijfhout,

projectleider gemeente Dronten

Tijdens het proces heeft de werkgroep steeds oog gehad voor de verschillen die er zijn in denken en handelen van clinten, organisaties en gemeenten

20

2

Voorkomen is beter dan genezen

Wat is goede jeugdhulp? Wat doe je als

organisatie of instelling wel, wat abso

luut niet? Waar moet je aan voldoen?

Hoe moeten instellingen omgaan met

incidenten en klachten? Hoe wordt er

toegezien op het naleven van afspraken?

In de werkgroep Kwaliteit en toezicht

zijn dit de vragen waar we ons mee bezig

houden.

Op basis van deze vragen formuleert

de werkgroep kwaliteitseisen. Mascha

Drost: Deze eisen gaan bijvoorbeeld

over aspecten als een veilige inrich

ting van leefruimten, passend toezicht

op kinderen, beleid met betrekking tot

privacywetgeving en het hebben van

een klachten procedure en een vrij toe

gankelijke vertrouwenspersoon. Alleen

medewerkers met een Verklaring omtrent

Gedrag (VOG) mogen met kinderen wer

ken en er moet een hulpverleningsplan

op basis van de indicatie/zorgvraag aan

wezig zijn en de medewerkers moeten

voldoende op hun taak zijn toegerust.

Door vooraf eisen te stellen en te zorgen

voor een effectief toezicht en een daad

krachtige handhaving, maken we dat de

zorg veilig en verantwoord is. Daar ligt

onze focus. Tegelijk weten we ook dat,

hoe we ook proberen zorgvuldigheid te

betrachten, incidenten helaas soms niet

te voorkomen zijn. Een van de opgaven

van onze werkgroep is te zorgen dat we

ook goed zijn voorbereid op incidenten

en calamiteiten.

Aansluiten bij landelijke initiatieven n

uitgaan van eigen kracht

Flevoland is natuurlijk niet de enige

provincie die zich hiermee bezighoudt.

Landelijk worden er allerlei initiatieven

genomen. Veiligheid is een cruciaal kwa

liteitscriterium in de jeugdzorg. In dat

kader zullen de aanbevelingen van de

commissie Samson (voorkomen seksueel

misbruik van kinderen in de jeugdzorg)

binnen de Flevolandse instellingen aan

toonbaar gemplementeerd moeten

worden. De commissie Rouvoet, inge

steld door de brancheorganisatie Jeugd

zorg Nederland, is medio mei 2013 met

de aanbevelingen gekomen. Dit betreft

een groot aantal door instellingen te

nemen kwaliteitsmaatregelen die voor

een groot deel de bestaande praktijk

versterken. We vinden dus niet zelf

opnieuw het wiel uit, maar we zorgen

ervoor dat we de ontwikkelingen die er

zijn, inbedden in ons beleid. Wel is in

Flevoland, dominanter dan in de

be staande situatie, het ontwikkelen

en benutten van de eigen kracht een

belangrijk criterium bij de kwaliteit van

de uitgevoerde zorg.

Bewust van belangrijke taak

Hulp verlenen aan kinderen en jongeren.

Dat is niet zomaar iets. Wij hebben straks

als gemeenten de belangrijke taak om te

zorgen dat dit op een evenwichtige, zorg

vuldige en professionele manier gebeurt.

Het is aan ons om de hulp goed te regis

seren.

Mascha Drost,

projectleider gemeente Lelystad

Thema Kwaliteit en toezichtDoor vooraf eisen te stellen en te zorgen voor een effectief toezicht en een daadkrachtige handhaving, maken we dat de zorg veilig en verantwoord is

21

2

Lokaal n regionaal monitoren

Als voorbereiding op de transitie jeugdzorg

is er een goede inschatting gemaakt van

wat er concreet van gemeenten wordt ver

wacht en wat gemeenten aan informatie

nodig hebben om de zorg aan de clinten

ook na de transitie voort te kunnen zetten.

De werkgroep Monitoring en Risico heeft

als taak om voor 1 januari 2015 een trans

parant systeem van monitoring op te zet

ten. Hiermee moet zowel het lokale als het

regionale deel van de jeugdzorg effectief

gemonitord en gestuurd kunnen worden.

Het vastleggen van informatie

Vanuit het regionale blikveld gezien, ligt

er wat betreft monitoring een spannings

veld tussen de gemeentelijke verantwoor

delijkheid en het inzicht op regionaal

niveau. Welke informatie straks waar moet

worden vastgelegd, wordt bovendien voor

een belangrijk deel nationaal bepaald,

maar de afspraken hierover zijn nog niet

duidelijk. Per gemeente worden op dit

moment eigen trajecten doorlopen.

Als werkgroep brengen we in beeld

hoe deze trajecten zich tot

elkaar verhouden. Daarbij

houden we het belang van

regionale informatie in het

oog.

Onderling vertrouwen

Binnen de Flevolandse gemeenten is er een

onderling vertrouwen en onderkennen we

het belang van gemeenschappelijke inhou

delijke uitgangspunten, naast het belang

van een lokale invulling van deze uitgangs

punten, dit maakt dat we succesvol kunnen

samenwerken.

De eerste tastbare resultaten van de

samenwerking binnen deze werkgroep

zullen in juni 2014 zichtbaar zijn. Mede op

basis van de landelijke richtlijnen ligt er dan

een vaste set met indicatoren aan de hand

waarvan gemeenten de jeugdzorg effectief

kunnen monitoren en sturen. Daarnaast

is tegen die tijd helder of, en zo ja welke,

keuzes gemeenten verwachten te maken

voor het vastleggen van deze indicatoren.

Michel Simon,

projectleider gemeente Zeewolde

Thema Monitoring en RisicoBinnen de Flevolandse gemeenten is er een onderling vertrouwen en onderkennen we het belang van gemeenschappelijke inhoudelijke uitgangspunten, naast het belang van een lokale invulling van deze uitgangspunten, dit maakt dat we succesvol kunnen samenwerken

22

2

Partners in de jeugdzorg

23

2

Partners

Partners in de jeugdzorgTransitie geeft ruimte voor vernieuwi

ng

De Flevolandse jeugdzorgpartners om

armen de inhoudelijke drijfveren van de

stelselwijziging. De regie op zorg voor

jeugd wordt zo dicht mogelijk bij die jeugd

en hun gezin georganiseerd. Daar waar

men de kinderen en de gezinnen kent.

Het ontschotten van de budgetten biedt

kansen voor een bredere focus op preven

tie. Het versterken van de pedagogische

civil society, de eigen kracht van gezinnen

en de natuurlijke omgeving waar kinderen

opgroeien. Het is een kans, deze transitie

en transformatie. Veranderen is een uit

daging om te vernieuwen en verbeteren.

Anders werken voor kwetsbare kinderen

en gezinnen

In Flevoland werken de jeugdzorgpart

ners nauw samen met de gemeenten, de

provincie en met elkaar om deze gewenste

ontwikkelrichting vorm te geven. Er wordt

een nieuwe manier van werken gevraagd

van organisaties die werken met kwetsbare

kinderen en gezinnen. De continuteit van

zorg garanderen en tegelijkertijd

vorm geven aan de transformatie

vraagt om intensief en zorgvuldig

schakelen. In Flevoland zijn wij

best een beetje trots op de wijze

waarop wij hier met elkaar aan

vorm geven.

Eerste resultaten zichtbaar

In Flevoland hebben de betrokken partijen

zich aan elkaar gecommitteerd. In de vorm

van convenanten en samenwerkingsover

eenkomsten hebben we vorm gegeven aan

de intentie om de klus met elkaar te klaren.

Iedereen is nodig, alle hens aan dek.

In Flevoland hebben provincie en gemeenten

met elkaar afgesproken dat al in 2013, 3%

van het huidige provinciale jeugdzorg

budget, onder regie van de gemeenten, kon

worden ingezet. Om continuteit van zorg

niet in gevaar te brengen kreeg Bureau

Jeugdzorg Flevoland de uitdaging om de

instroom in de jeugdzorg met 3% te

verminderen.

Kortom, minder indicaties en meer ver

nieuwende, lokale jeugdhulp. In de vorm

van twee proeftuinen (lees meer hierover in

hoofdstuk 6) en een intensieve samenwer

king met Bureau Jeugdzorg is deze hand

schoen opgepakt. En, niet zonder resultaat.

Een eerste monitor van clinten in de jeugd

zorg over het eerste half jaar van 2013 laat

een daling zien van de instroom.

Deze eerste resultaten bevestigen dat wij op

de goede weg zijn. Door processen met

elkaar, en zeker ook met de partners in het

voorveld op elkaar af te stemmen, trans

formeren wij de zorg voor jeugd op een

verantwoorde wijze. In 2014 zetten we de

ingezette weg voort.

Het streven is om in 2014 10% van de huidige

provinciale jeugdzorg om te bouwen naar

lokaal in te zetten jeugdhulp. Gemeenten

zijn leidend in deze ombouw, de provincie

geeft die ruimte. De jeugdzorgpartners

spannen zich gezamenlijk in om de transitie

te laten slagen.

Namens de Flevolandse jeugdzorgpartners,

Sharon Stellaard

Programmasecretaris Transitie Jeugdzorg

De continuteit van zorg garanderen en tegelijkertijd vorm geven aan de transformatie vraagt om intensief en zorgvuldig schakelen. In Flevoland zijn wij best een beetje trots op de wijze waarop wij hier met elkaar vorm aan geven24

2

Triade organiseert de ondersteuning

van kwetsbare kinderen en gezinnen

steeds meer in hun eigen omgeving. We

zetten onze expertise thuis en op school

in, zodat gezinnen zelfstandig verder

kunnen en kinderen op school kunnen

blijven. Zo dragen we bij aan blijvende

oplossingen.

Micky Adriaansens

Bestuurder Triade

Paul van der Linden,

Bestuurder Vitree

Hulpverleners in wijkteams of bij het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) kunnen altijd met vragen en zorgen terecht bij de SAVEwerker. Deze geeft advies en consult, gaat desgevraagd mee naar een gezin, oefent drang uit, stelt een maatregel voor als het echt niet anders kan en voert deze uit. Signalen van kindermishandeling, zorgmeldingen en crisissen kunnen door de SAVEwerker worden opgepakt. In specifieke situaties schakelt de SAVEwerker de AMHK of crisisprofessional in.

Greet Bouman

bestuurder Bureau Jeugdzorg

Flevoland

Wij vragen ons zelf voortdurend: wat

kunnen wij als integrale specialist bij

dragen aan het slagen van de zorg voor

jeugd vanuit de gemeenten. Het ant

woord luidt: expertise, consultatie en

behandeling waar mogelijk thuis en

waar het echt niet anders kans elders.

Samen met de gemeenten en de collega

zorgaanbieders is dat een enorme ver

antwoordelijkheid. Het is echter ook en

vooral een kans om samen het verschil te

maken in het leven van vele jeugdigen en

hun gezinnen!

Frank Candel

Raad van Bestuur Intermetzo (voor-

heen LSG-Rentray & Zonnehuizen)

Als gezinnen en professionals onze hulp nodig hebben, sluiten wij aan. Zo kort mogelijk, en zo lang als nodig is. Wanneer hulp thuis niet lukt, dan organiseren we hulp dicht bij huis. Bijvoorbeeld in een pleeggezin, het liefst bij familie of bekenden. Op en afschalen van hulp, daarin zijn wij als specialistische jeugdzorgpartner aanvullend.

25

2

Proeftuinen

Een goeie moat kan gien kwoad!

26

2

Proeftuin 1

Triade en Vitree werken samen in de proef

tuin Almere. Het beste van twee organisa

ties leidt tot een integrale ondersteuning

van kinderen op maat. Gewoon op school,

in het primair onderwijs. Dicht bij de

gezinnen.

Met OkopSchool en Sterk in de Klas willen

we hetzelfde: zorgen dat kinderen mee kun

nen blijven doen op de school in hun eigen

buurt. Eerder ondersteunen zodat zware

zorg en speciaal onderwijs minder nodig

zijn. De Sterk in de Klasmedewerker is zicht

baar in de school, voor kinderen, ouders en

leerkrachten. OkopSchool geeft training

en voorlichting in groepen. Aan kinderen en

hun ouders.

In de proeftuin Almere brengen we beide

samen, 1 + 1 = 3. Trainen in de groep en dan

oefenen in de praktijk van school en thuis

met wat je geleerd hebt. Ontdekken wat

de meerwaarde is van deze gecombineerde

aanpak. Vanaf april 2013 experimenteerden

we op twee scholen in Almere. Dertig kinde

ren en gezinnen deden mee.

Waarom? Hierom:

Kinderen leren van elkaar en helpen

elkaar.

Oplossingen uit de training zijn

blijvend omdat kinderen ondersteund

worden bij het oefenen in school en

thuis.

Ouders voelen zich sterker.

Leerkrachten doen mee en passen

dezelfde aanpak toe in de klas.

Medewerkers van twee organisaties

leren van elkaar.

We spreken dezelfde taal.

De aanpak is praktisch en gaat uit van

wat werkt.

We hebben opgeschreven hoe we

anders werken en waarom dit werkt.

Anderen kunnen hiervan profiteren.

Hoe nu verder?

In oktober 2013 zijn drie gemeenten ge

start met werken zoals we in de proeftuin

hebben gedaan. Dit zijn Almere, Lelystad en

Biddinghuizen. Het speciaal basisonderwijs

doet ook mee. Onze uitdaging met deze uit

rol is om 120 kinderen en gezinnen te berei

ken. Met een integrale aanpak dichtbij, het

beste van twee organisaties.

Proeftuin 1Sterk in de Klas en OkopSchool: 1 +

1 = 3

27

2

Op Urk is sinds januari 2013 een Proeftuin

gestart om instroom in Jeugdzorg terug te

dringen, gericht op risicojongeren die een

maatje nodig hebben: Een goeie moat kan

gien kwoad!`.

Dit innovatieve out of the box` maatjes

project is nu al succesvol te noemen. Er zijn

al twee groepen vrijwilligers getraind die

bijna allemaal al een jongere onder hun

hoede hebben en een derde groep staat

paraat.

Doel is om jongeren zo preventief moge

lijk weer op het juiste spoor te zetten met

een adequate zorg en opschalingstructuur

door versterking van eigen kracht. Juist

deze Proeftuin laat de kracht zien van

samenwerking binnen de provincie. Lokaal

waar het kan, regionaal waar het moet. Er

wordt nadrukkelijk rekening gehouden

met de couleur locale wensen. De zes

gemeenten en alle betrokken partijen

waren snel enthousiast over de Urkse ideen

voor deze proeftuin en wilden graag mee

denken en meewerken. Dit is een belangrijke

voorwaarde voor een succesvol project!

Momenteel wordt gewerkt aan een over

draagbaar format, zodat het relatief gezien

goedkope maatjesproject ook verder uit

gerold kan worden.

Feestelijke ondertekening op 1 maart 2013 van Een goeie moat kan gien kwoad!` v.l.n.r. projectleider Hetteke

Wapenaar, wethouder Geert Post, Sharon Stellaard, Marian Kramer-de Jong, Peter van Vliet, Jenneke Bok

Proeftuin 2Een goeie moat kan gien kwoad!

28

2

uitvoeringsprogramma en agenda 2014

Wij wachten in Flevoland niet tot 31 december 2014 met de transitie jeugdzorg. We beginnen veel eerder. Mochten de gemeenten in 2013 al zelf invullen hoe 3% van het budget jeugdzorg werd besteed, in 2014 trekken we dat op naar 10%. Er is in 2014 dus veel meer geld beschikbaar voor nieuwe manieren van werken, en gemeenten zullen in de wijkteams kunnen beschikken over professionals uit de jeugdzorg. Zo worden belangrijke lessen geleerd en worden gemeenten ver voor de transitie al opdrachtgever.

Aan de basis verandert overigens niets. Ook in 2014 moeten alle kinderen die jeugdzorg nodig hebben, die zorg ook krijgen, tijdig en van goede kwaliteit. In crisissituaties moeten kinderen altijd op bescherming kunnen rekenen.

Gemeenten gaan zich in 2014 ook bemoeien met de sturing van de jeugdzorg, en hebben zich ook actief met provinciaal beleid bemoeid; het beleidsprogramma 2014 voor de provinciale jeugdzorg is door de gemeenten geschreven.

Voor de jeugdzorginstellingen geldt dat zij zich gaan voorbereiden op de toekomst. Instellingen gaan in gesprek met gemeenten over de inzet in 2015 en daarna.

2014 wordt een druk jaar. Een jaar van besluitvorming over de nieuwe opzet van het door de gemeenten gezamenlijk te regelen deel van de jeugdhulp, inclusief de wijze waarop iedere gemeente de toegang naar die vormen van jeugdhulp gaat inrichten. Ook zullen gemeenten dit jaar voor het eerst inkoopafspraken maken met de jeugd en opvoedhulporganisaties.

2014 wordt ook het jaar waarin de fundamenten worden gelegd om de ambities van de nieuwe jeugdwet waar te maken. Hoe? Door ruimte te bieden aan leren en ontwikkelen en te onderzoeken hoe het beroep op, en verblijf in, 24uurszorg verder kan worden teruggebracht. Door afspraken te maken over de kwaliteitscriteria die gehanteerd zullen worden en door te starten met een nieuwe aanpak om maatregelen van jeugdbescherming te voorkomen.

Agenda 2014

29

2

30

2

ColofonDeze interactieve brochure is geproduceerd door fresh focus uit Lelystad, in samenwerking met de Provincie Flevoland, gemeente Urk, gemeente Noordoostpolder, gemeente Dronten, gemeente Lelystad, gemeente Almere, gemeente Zeewolde, Vitree, Triade, Bureau Jeugdzorg en Intermetzo.

November 2013

Deze productie is tot stand gekomen in samenwerking met:

Knop 1: Knop 88: Knop 89: Knop 98: Knop 99: Knop 100: Knop 101: Knop 102: Knop 103: Knop 104: Knop 105: Knop 106: Knop 107: Knop 108: Knop 109: Knop 110: Knop 111: Knop 112: Knop 113: Knop 114: Knop 115: Knop 116: Knop 117: Knop 118: Knop 119: Knop 120: Knop 121: Knop 122: Knop 123: Knop 124: Knop 91: Knop 90: Knop 95: Knop 96: Knop 92: Knop 93: Knop 94: Knop 125: Knop 127: Knop 128: Knop 1010: Knop 1011: Knop 1012: Knop 1013: Knop 1014: Knop 1015: Knop 1016: Knop 1017: Knop 1018: Knop 1019: Knop 129: Knop 130: Knop 131: Knop 132: Knop 133: Knop 134: Knop 135: Knop 136: Knop 137: Knop 138: Knop 139: Knop 140: Knop 141: Knop 142: Knop 143: Knop 657: Knop 144: Knop 145: Knop 147: Knop 1020: Knop 1021: Knop 1022: Knop 1023: Knop 1024: Knop 1025: Knop 1026: Knop 1027: Knop 1028: Knop 1029: Knop 148: Knop 149: Knop 150: Knop 151: Knop 152: Knop 153: Knop 154: Knop 155: Knop 156: Knop 157: Knop 158: Knop 159: Knop 160: Knop 161: Knop 162: Knop 658: Knop 163: Knop 164: Knop 165: Knop 1030: Knop 1031: Knop 1032: Knop 1033: Knop 1034: Knop 1035: Knop 1036: Knop 1037: Knop 1038: Knop 1039: Knop 167: Knop 168: Knop 169: Knop 170: Knop 171: Knop 172: Knop 173: Knop 174: Knop 175: Knop 176: Knop 177: Knop 178: Knop 179: Knop 180: Knop 181: Knop 659: Knop 182: Knop 183: Knop 184: Knop 185: Knop 1041: Knop 1042: Knop 1043: Knop 1044: Knop 1045: Knop 1046: Knop 1047: Knop 1048: Knop 1049: Knop 186: Knop 187: Knop 188: Knop 189: Knop 190: Knop 191: Knop 192: Knop 193: Knop 194: Knop 195: Knop 196: Knop 197: Knop 198: Knop 199: Knop 200: Knop 660: Knop 81: Knop 82: Knop 83: 11: Knop 85: Knop 86: Knop 87: Knop 201: Knop 202: Knop 203: Knop 204: Knop 1050: Knop 1052: Knop 1053: Knop 1054: Knop 1055: Knop 1056: Knop 1057: Knop 1058: Knop 1059: Knop 205: Knop 206: Knop 207: Knop 208: Knop 209: Knop 210: Knop 211: Knop 212: Knop 213: Knop 214: Knop 215: Knop 216: Knop 217: Knop 218: Knop 219: Knop 661: Knop 220: Knop 221: Knop 222: Knop 223: Knop 1060: Knop 1061: Knop 1063: Knop 1064: Knop 1065: Knop 1066: Knop 1067: Knop 1068: Knop 1069: Knop 224: Knop 225: Knop 226: Knop 227: Knop 228: Knop 229: Knop 230: Knop 231: Knop 232: Knop 233: Knop 234: Knop 235: Knop 236: Knop 237: Knop 238: Knop 662: Knop 239: Knop 240: Knop 241: Knop 242: Knop 1070: Knop 1071: Knop 1072: Knop 1074: Knop 1075: Knop 1076: Knop 1077: Knop 1078: Knop 1079: Knop 243: Knop 244: Knop 245: Knop 246: Knop 247: Knop 248: Knop 249: Knop 250: Knop 251: Knop 252: Knop 253: Knop 254: Knop 255: Knop 256: Knop 257: Knop 663: Knop 258: Knop 259: Knop 260: Knop 261: Knop 1080: Knop 1081: Knop 1082: Knop 1083: Knop 1085: Knop 1086: Knop 1087: Knop 1088: Knop 1089: Knop 262: Knop 263: Knop 264: Knop 265: Knop 266: Knop 267: Knop 268: Knop 269: Knop 270: Knop 271: Knop 272: Knop 273: Knop 274: Knop 275: Knop 276: Knop 664: Knop 277: Knop 278: Knop 279: Knop 280: Knop 1090: Knop 1091: Knop 1092: Knop 1093: Knop 1094: Knop 1096: Knop 1097: Knop 1098: Knop 1099: Knop 281: Knop 282: Knop 283: Knop 284: Knop 285: Knop 286: Knop 287: Knop 288: Knop 289: Knop 290: Knop 291: Knop 292: Knop 293: Knop 294: Knop 295: Knop 665: Knop 296: Knop 297: Knop 298: Knop 299: Knop 10100: Knop 10101: Knop 10102: Knop 10103: Knop 10104: Knop 10105: Knop 10107: Knop 10108: Knop 10109: Knop 300: Knop 301: Knop 302: Knop 303: Knop 304: Knop 305: Knop 306: Knop 307: Knop 308: Knop 309: Knop 310: Knop 311: Knop 312: Knop 313: Knop 314: Knop 666: Knop 315: Knop 316: Knop 317: Knop 318: Knop 10110: Knop 10111: Knop 10112: Knop 10113: Knop 10114: Knop 10115: Knop 10116: Knop 10118: Knop 10119: Knop 319: Knop 320: Knop 321: Knop 322: Knop 323: Knop 324: Knop 325: Knop 326: Knop 327: Knop 328: Knop 329: Knop 330: Knop 331: Knop 332: Knop 333: Knop 667: Knop 334: Knop 335: Knop 336: Knop 337: Knop 10120: Knop 10121: Knop 10122: Knop 10123: Knop 10124: Knop 10125: Knop 10126: Knop 10127: Knop 10129: Knop 338: Knop 339: Knop 340: Knop 341: Knop 342: Knop 343: Knop 344: Knop 345: Knop 346: Knop 347: Knop 348: Knop 349: Knop 350: Knop 351: Knop 352: Knop 668: Knop 353: Knop 354: Knop 355: Knop 356: Knop 10130: Knop 10131: Knop 10132: Knop 10133: Knop 10134: Knop 10135: Knop 10136: Knop 10137: Knop 10138: Knop 357: Knop 358: Knop 359: Knop 360: Knop 361: Knop 362: Knop 363: Knop 364: Knop 365: Knop 366: Knop 367: Knop 368: Knop 369: Knop 370: Knop 371: Knop 669: Knop 372: Knop 373: Knop 374: Knop 375: Knop 10140: Knop 10141: Knop 10142: Knop 10143: Knop 10144: Knop 10145: Knop 10146: Knop 10147: Knop 10148: Knop 10149: Knop 377: Knop 378: Knop 379: Knop 380: Knop 381: Knop 382: Knop 383: Knop 384: Knop 385: Knop 386: Knop 387: Knop 388: Knop 389: Knop 390: Knop 670: Knop 391: Knop 392: Knop 393: Knop 394: Knop 10150: Knop 10151: Knop 10152: Knop 10153: Knop 10154: Knop 10155: Knop 10156: Knop 10157: Knop 10158: Knop 10159: Knop 395: Knop 397: Knop 398: Knop 399: Knop 400: Knop 401: Knop 402: Knop 403: Knop 404: Knop 405: Knop 406: Knop 407: Knop 408: Knop 409: Knop 671: Knop 410: Knop 411: Knop 412: Knop 413: Knop 10160: Knop 10161: Knop 10162: Knop 10163: Knop 10164: Knop 10165: Knop 10166: Knop 10167: Knop 10168: Knop 10169: Knop 414: Knop 415: Knop 417: Knop 418: Knop 419: Knop 420: Knop 421: Knop 422: Knop 423: Knop 424: Knop 425: Knop 426: Knop 427: Knop 428: Knop 672: Knop 429: Knop 430: Knop 431: Knop 432: Knop 10170: Knop 10171: Knop 10172: Knop 10173: Knop 10174: Knop 10175: Knop 10176: Knop 10177: Knop 10178: Knop 10179: Knop 433: Knop 434: Knop 435: Knop 437: Knop 438: Knop 439: Knop 440: Knop 441: Knop 442: Knop 443: Knop 444: Knop 445: Knop 446: Knop 447: Knop 673: Knop 448: Knop 449: Knop 450: Knop 451: Knop 10180: Knop 10181: Knop 10182: Knop 10183: Knop 10184: Knop 10185: Knop 10186: Knop 10187: Knop 10188: Knop 10189: Knop 452: Knop 453: Knop 454: Knop 455: Knop 457: Knop 458: Knop 459: Knop 460: Knop 461: Knop 462: Knop 463: Knop 464: Knop 465: Knop 466: Knop 674: Knop 467: Knop 468: Knop 469: Knop 470: Knop 10190: Knop 10191: Knop 10192: Knop 10193: Knop 10194: Knop 10195: Knop 10196: Knop 10197: Knop 10198: Knop 10199: Knop 471: Knop 472: Knop 473: Knop 474: Knop 475: Knop 477: Knop 478: Knop 479: Knop 480: Knop 481: Knop 482: Knop 483: Knop 484: Knop 485: Knop 675: Knop 486: Knop 487: Knop 488: Knop 489: Knop 10200: Knop 10201: Knop 10202: Knop 10203: Knop 10204: Knop 10205: Knop 10206: Knop 10207: Knop 10208: Knop 10209: Knop 490: Knop 491: Knop 492: Knop 493: Knop 494: Knop 495: Knop 497: Knop 498: Knop 499: Knop 500: Knop 501: Knop 502: Knop 503: Knop 504: Knop 676: Knop 505: Knop 506: Knop 507: Knop 508: Knop 10210: Knop 10211: Knop 10212: Knop 10213: Knop 10214: Knop 10215: Knop 10216: Knop 10217: Knop 10218: Knop 10219: Knop 509: Knop 510: Knop 511: Knop 512: Knop 513: Knop 514: Knop 515: Knop 517: Knop 518: Knop 519: Knop 520: Knop 521: Knop 522: Knop 523: Knop 677: Knop 524: Knop 525: Knop 526: Knop 527: Knop 10220: Knop 10221: Knop 10222: Knop 10223: Knop 10224: Knop 10225: Knop 10226: Knop 10227: Knop 10228: Knop 10229: Knop 528: Knop 529: Knop 530: Knop 531: Knop 532: Knop 533: Knop 534: Knop 535: Knop 537: Knop 538: Knop 539: Knop 540: Knop 541: Knop 542: Knop 678: Knop 543: Knop 544: Knop 545: Knop 546: Knop 10230: Knop 10231: Knop 10232: Knop 10233: Knop 10234: Knop 10235: Knop 10236: Knop 10237: Knop 10238: Knop 10239: Knop 547: Knop 548: Knop 549: Knop 550: Knop 551: Knop 552: Knop 553: Knop 554: Knop 555: Knop 557: Knop 558: Knop 559: Knop 560: Knop 561: Knop 679: Knop 97: Knop 562: Knop 563: Knop 564: Knop 565: Knop 10240: Knop 10241: Knop 10242: Knop 10243: Knop 10244: Knop 10245: Knop 10246: Knop 10247: Knop 10248: Knop 10249: Knop 566: Knop 567: Knop 568: Knop 569: Knop 570: Knop 571: Knop 572: Knop 573: Knop 574: Knop 575: Knop 577: Knop 578: Knop 579: Knop 580: Knop 680: Knop 581: Knop 582: Knop 583: Knop 584: Knop 10250: Knop 10251: Knop 10252: Knop 10253: Knop 10254: Knop 10255: Knop 10256: Knop 10257: Knop 10258: Knop 10259: Knop 585: Knop 586: Knop 587: Knop 588: Knop 589: Knop 590: Knop 591: Knop 592: Knop 593: Knop 594: Knop 595: Knop 597: Knop 598: Knop 599: Knop 681: Knop 600: Knop 601: Knop 602: Knop 603: Knop 10260: Knop 10261: Knop 10262: Knop 10263: Knop 10264: Knop 10265: Knop 10266: Knop 10267: Knop 10268: Knop 10269: Knop 604: Knop 605: Knop 606: Knop 607: Knop 608: Knop 609: Knop 610: Knop 611: Knop 612: Knop 613: Knop 614: Knop 615: Knop 617: Knop 618: Knop 682: Knop 619: Knop 620: Knop 621: Knop 622: Knop 10270: Knop 10271: Knop 10272: Knop 10273: Knop 10274: Knop 10275: Knop 10276: Knop 10277: Knop 10278: Knop 10279: Knop 623: Knop 624: Knop 625: Knop 626: Knop 627: Knop 628: Knop 629: Knop 630: Knop 631: Knop 632: Knop 633: Knop 634: Knop 635: Knop 637: Knop 683: Knop 638: Knop 639: Knop 640: Knop 641: Knop 10280: Knop 10281: Knop 10282: Knop 10283: Knop 10284: Knop 10285: Knop 10286: Knop 10287: Knop 10288: Knop 10289: Knop 642: Knop 643: Knop 644: Knop 645: Knop 646: Knop 647: Knop 648: Knop 649: Knop 650: Knop 651: Knop 652: Knop 653: Knop 654: Knop 655: Knop 684: