rietveld-lyceum doetinchem les 3. dd. 19 februari 2013 het zonnestelsel : nu “de componenten”...
TRANSCRIPT
RIETVELD-LYCEUM DOETINCHEM
LES 3. dd. 19 FEBRUARI 2013
HET ZONNESTELSEL : NU
“de componenten”
V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar
Behandeld in vorige lessen: de ZonKERNFUSIE: waterstof >> helium.
t.g.v. de ZWAARTEKRACHT >> temperatuur inwendig 15 miljoen graden +DRUK van drie miljard atmosfeer.
Meer dan 99 % van de oorspronkelijke gasnevel in de zon.!
Behandeld in een vorige les:
Orionnevel, waarin duizenden
nieuwe sterren ontstaan.
Minstens vier grote sterren
(witte puntjes)
Oorzaak samen- trekking ?
de nevels zijn veel ijler dan onze
atmosfeer.
Behandeld in een vorige les:Een gaswolk verandert naar een “platte” ronddraaiende schijf.
In het midden de al maar groter wordende Zon.Uiteindelijk bezit de Zon 99 % van alle materie.
Het Zonnestelsel ontstond 4,5 miljard jaar geleden.
De 4 COMPONENTEN
WIE ??
Zon
Planeten
Kuipergordel
van Oortwolk
Niet alles werd opgeslokt door zon en
de planeten.
In de Kuipergordel zitten miljoenen (of meer?) kleine
objecten.
En als een wolk rond de zon en planeten is er de van Oortwolk
met honderden miljarden “vuile
ijsballen”“rest materiaal”
(kometen)
doorsnede totale zonnestelsel:
3 tot 4 L.J.
Schematische voorstelling WERKELIJKHEID ECHT
ROND ?
ALS NAASTE BUREN ANDERE ZONNESTELSELS
A.U. of A.E. =astronomical unit=
astronomische eenheid=afstand Aarde-Zon=
8 minuten= 150 miljoen km.
ECLIPTICAVLAK= het theoretische vlak waarin zon en de planeten draaien
‘De tweede ”component”
de acht in regelmatige banen om de Zon draaiende planeten
Verdeeld naar 4 Aardse planeten en vier Gasplaneten.de manen, de kleine planeten(planetoide)
Zon en Planeten in onderlinge grootte.
(Onderlinge afstanden niet op schaal.)Mercurius 0,4 AE; Venus 0,66 AE; Aarde 1 AE; Mars 1,5 AE;
Jupiter 8 AE; Saturnus 10 AE; Uranus 20 AE; Neptunus 30 AE
De Aardse Maan.
Zien altijd de zelfde zijde van de maan.
Gemiddelde afstand Aarde – Maan :
380.000km.(= 1,3 sec.)
MANEN DRAAIEN ROND OM PLANETEN.
Veel manen. In grote vergeleken met Aarde.
Mercurius +Venus: geenAarde : 1.Mars: 2
Jupiter: + 60Saturnus:+ 60 + ringenUranus: + 27 + ringenNeptunus: 13 + ringen
Vele verschillen in grootte, oppervlak.etc
Astroidengordel tussen Mars en Jupiter.
100 duizenden “kleine planeten”(planetoiden)
IDA, 55 km lang, kale rots met inslagkraters
Gaspara ,Mathilde en Ida. Onregelmatig gevormde stenen klompen.
Astroide Tempel 1.Inslag veroorzaakt
door STARDUST(nasa ) in 2006
De astroide WILD-2
in 2006 bezocht door STARDUST(nasa).
AERO-GEL. Door NASA’s “STARDUST” verzameld in 2006
“3e
COMPONENT”
Een aantal grootste bekende objecten in
de Kuipergordel.
In grote vergeleken met de Aarde.
Enkele hebben een of meer manen (b.v. Pluto 3)
“4e component : van Oortwolk”Een komeet, Hyakutaka, afkomstig uit de van Oortwolk. Een van de
400 miljard vuile sneeuwballen. Werd door een ander hemellichaam uit zijn baan “geduwd”. Viel / werd en wordt aangetrokken door de zon.
Velen gaan in een ellipsbaan door het zonnenstelsel.
De kop van de komeet, bestaand uit ijs (water+co2+co etc.) en brokjes gesteenten, mineralen. Verdamping t.g.v. de naderIng zon + botsingen
met de deeltjes van de zon. Vormen een halo rond de kern.
De komeet Hale-Bobb, 1997/98
Wit de stofstaart
Blauw de gasstaart(plasma-) in het verlengde
van lijn zon-komeet.
Het ZONNESTELSEL MAAKT DEEL UIT VAN DE “MELKWEG”-STELSEL. (200 miljard sterren)
een ander stelsel: de Sombrero.onder invloed van een ander stelsel de huidige vorm.
Aan de randen zijn stofwolken te zien
Het zonnestelsel over 10 miljard jaar en
langer.
Helixnevel
het witte puntje in het midden is het restant
van de ster.Zeer veel materiaal het
heelal ingeslingerd
doorsneden zeer vele lichtjaren.
In het tweede uur:
een aantal planeten en manen,
door Bob van Rongen.
Een wolk, in het Melkwegstelsel, waarin nieuwe sterren worden geboren.Bestaand uit gassen, silicaten en metalen, zijnde restanten van oude sterren(-
stelsels) RECYCLING(hergebruik)
Gelijkertijd onstonden miljarden kleinere en grotere kernen, waarvan een het centrum werd en de grootste: de ZON. Met een achttal grote
planeten. (De 4 Aardse en de 4 Gasplaneten)
Einde van een ster:de zon over 4,5 miljard jaar
De brandstof is verbruikt (waterstof),gevolg geen
kernfusie meer.Gevolg ster stort in.
opnieuw weer grotere druk
Zwelt op tot mogelijk de Aarde, vernietigt de
planeten.
Blaast zich op
Een stervende ster(witte punt)
Na zich opgeblazen te hebben stoot hij
alle gassen de ruimte in.
Krabnevel
Een sterrenstelsel, gelijkend op ons Melkwegstelsel.
doorsnede 100.000 lichtjaren.(L.J.)
Zonnestelsel op 30.000 L.J. van het midden.
In het midden een “zwart gat”
De Paardekopnevel ( B-33) in de Orionnevel doorsnede 3 L.J.