reviewed international journal aayushi … nadaf s.i..pdf · aayushi international...
TRANSCRIPT
Aayushi International Interdisciplinary Research Journal (AIIRJ)
Vol - I Issue - V OCTOBER 2014 Monthly ISSN 2349-638X
Email ID’s Website Page No.
[email protected], [email protected] www.aiirjournal.com [0]
AAYUSHI INTERNATIONAL
INTERDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL
(AIIRJ)
•Vikram Nagar, Boudhi Chouk, Latur.
•Tq. Latur, Dis. Latur 413512
• (+91) 9922455749, (+91) 9158387437Address
•www.aiirjournal.comWebsite
VOL-I ISSUE-V OCT. 2014
CHIEF EDITOR – PRAMOD PRAKASHRAO TANDALE
ISSN 2349-638X
REVIEWED INTERNATIONAL JOURNAL
MONTHLY PUBLISH JOURNAL
Aayushi International Interdisciplinary Research Journal (AIIRJ)
Vol - I Issue - V OCTOBER 2014 Monthly ISSN 2349-638X
Email ID’s Website Page No.
[email protected], [email protected] www.aiirjournal.com [1]
foKku ikBÓkdzekrwu thou dkS’kY;kpk fodkl
izk- unkQ lehuk b¶rs[kkj]
ekrksJh fxjhtkckbZ <kscGs efgyk f’k{k.k’kkL=z egkfo|ky;]
tqGs lksykiwj] lksykiwj & 413 004-
foKku ra=Kkukpk osxkus gks.kkjk fodkl vkf.k tkxfrdhdj.k] [kktxhdj.k ;k izfdz;seqGs
thou’kSyhr [kwip cny gksr vkgsr- fo|kF;kZauk gh cny rh thou’kSyh lgtrsus isyrk vkyh
ikfgts] ;krwu R;kaP;k O;fDreRokpk lokZaxh.k fodkl >kyk ikfgts- fofo/k dkS’kY;kpk fodkl tks
R;kauk vk;q”;kr mi;ksx iM.kkj vkgs] rh dkS’kY; f’k{k.kkrwup feGkyh ikfgtsr- ;klkBh uohu
vH;kldzekr R;kpk lekos’k djkok] v’kh f’kQkjl ¼WHO½ tkxfrd vkjksX; la?kVusus dsyh vkgsr-
rh dkS’kY; vkRelkr dj.;klkBh fo|kF;kZauk ‘kkGsrp R;kauk okij ljko dj.;kph Hkjiwj la/kh feGkyh
ikfgts-
Lor%P;k HkkoHkkouk uhV letwu ?ksÅu R;kaP;koj fu;a=.k feGfork ;s.ks vkf.k
lektkr vkRefo’oklkus laetli.ks rlsp tckcnkjhus okxrk ;s.ks ;klkBh vkReHkku] lekukHkwrh O;Drh
O;Drhe/khy lglaca/k] laokn Hkkoukaps o rk.kr.kkokps lek;kstugh dkS’kY; egÙokph vkgs- rh loZ
fo”k;krwu tk.khoiwoZd fodflr dsys vkgsr-
tkxfrd vkjksX; la?kVuk ¼WHO½ 1999 e/;s ;k lanHkkZr vls EgVys vkgs dh]
Life skills Education is meant of psycho-social skills in a culturally developmentally
appropriate way it contraries to the promotion of personal and social development the
prevention of health an social problems and the protection of human right. thou tkLr
Aayushi International Interdisciplinary Research Journal (AIIRJ)
Vol - I Issue - V OCTOBER 2014 Monthly ISSN 2349-638X
Email ID’s Website Page No.
[email protected], [email protected] www.aiirjournal.com [2]
dk;Z{kersus o ;’kLohi.ks txrk ;kos] ;klkBh fo|kF;kZaph vaxHkwr dkS’kY; fodflr dj.;kpk lkrR;iw.kZ o
lqlaxr iz;Ru Eg.kts thou dkS’kY; f’k{k.k gks;-
2½ lgkuqHkwrh 3½ leL;k fujkdj.k
1½ Lo%tkx`rh
4½ izHkkoh laizs”k.k
10½rk.k&r.kkokaps lek;kstu
WHO thou 5½ fpfdRld fopkj izfdz;k
9½ Hkkoukaps lek;kstu dkS’kY;
8½ vkarj O;Drh laca/k
6½ ltZu’khy fopkj izfdz;k
7½ fu.kZ; izfdz;k
¼1½Lo%tkx`rh ¼Self Awareness½ %&
Lor%P;k {kerk e;kZnk vkoMh fuoMh vkdka{kk vksG[k.;kps dkS’kY; izR;sd O;Drhph
fdrh rjh ‘kDrhLFkkus vlrkr i.k R;k ‘kDrh LFkkukpk mi;ksx thoukr djhr ukghr- R;keqGs rh
lqIroLFksr jkgrkr- th O;Drh vkiY;k ‘kDrhLFkkukpk] lqIr xq.kkauk vksG[krs rh thoukr ;’kLoh gksrs-
i.k izR;sdkykp gs tersp vkgs] ukgh Eg.kwu izkFkfed voLFksrp ;kph vksG[k fo|kF;kZauk >kyh ikfgts-
Lo%tkx`rh] Lo%ph vksG[k ;krwu vkRefo’oklw] vkRexkSjo] vkRelek/kku] vkRefu;a=.k ;kph izfprh ;srs-
Aayushi International Interdisciplinary Research Journal (AIIRJ)
Vol - I Issue - V OCTOBER 2014 Monthly ISSN 2349-638X
Email ID’s Website Page No.
[email protected], [email protected] www.aiirjournal.com [3]
f’kLr] fu;ekaps ikyu osGsps ikyu] ijLij lgdk;Z vkf.k tckcnkjhph Hkkouk bR;knh ckch Lo;
tkx`rheqGs vf/kd tckcnkjhus ikGrk ;srs- Lo; tkx`rheqGs O;DrheÙo fodkl fuf’pr gksrks-
¼2½lgkuqHkwrh ¼Empathy½ %&
nqlÚ;kP;k Hkwfedsr f’k#u fopkj dj.;kps dkS’kY; l/;kps f’k{k.k gs fo|kFkhZ dsafnzr
vkgsr] rs ákp eqGs f’k{kdkauk lgkuqHkwrhus fo|kF;kZa’kh okxys ikfgts- fo|kF;kZaP;k Hkwfedsr ?kVdkps
v/;kiu dsys ikfgts] R;kP;k HkkoHkkouk tk.kY;k ikfgtsr- ;keqGs vkarjfdz;k pkaxY;k ?kMrkr] ,[kk|k
O;Drhyk lgkuqHkwrheqGs vf/kd nq%[k gksÅ ‘kdrs- ijarq lgkuqHkwrheqGs R;k O;Drhe/;s uohu fo’okl
fuekZ.k gksrks- ;k thou dkS’kY;kP;k fodklkeqGs fo|kFkhZ vf/kd letnkj curkr o R;kapk ‘kkfjjhd o
ekufld fodkl ;ksX; fn’ksus gksrks-
¼3½leL;k fujkdj.k ¼Problem Solving½ %&
miyC/k i;kZ;krwu ;ksX; o laHkkO; i;kZ; fuoMwu dk;Zokgh dj.;kps dkS’kY; Lor%ph
vMp.k leL;k iz’u ;ke/kwu ekxZ dk<.;kP;k dkS’kY;kapk varHkkZo ;kr vkgs-
fo|kF;kZae/;s ;k thou dkS’kY;kpk fodkl >kY;kl rks Lora=i.ks fopkj d# ‘kdrks o
vkRefo’oklkP;k vk/kkjs vkRefuHkZj gksÅ ‘kdrks- leL;k fujkdj.k izfdz;k izR;sd O;Drhe/;s osxosxGÓkk
Lo#ikr vlw ‘kdrs- ygku ygku iz’ukaP;k lksMo.kwdhrwu eksBs iz’u lksMfork ;srkr- gh tk.kho dksMh]
‘kCn dksMh] la[;k dksMh ;klkj[;k [ksGkrwu gksrs- Lor%P;k pwdkae/kwu f’kdrk ;srs] vls [ksG ?kVdkrwu
?ksrys rj [ksGkrwu v/;kiu ?kMrsp vkf.k fo|kF;kZauk iz’u lksMfo.;kph lo; ykxrs] ;keqGs
vkRefo’okl ok<rks-
¼4½fu.kZ; ?ks.ks ¼Decision Making½ %&
leL;k lksMfo.;kP;k izfdz;sr vusd i;kZ; ‘kks/kwu R;krhy ;ksX; i;kZ; Lohdkj.;kps
dkS’kY;-
fu.kZ; ?ks.;kph ‘kDrh gh ,d izfdz;k vkg s- fo’ks”k eq|kaph ekfgrh ,d= dj.ks] R;k
ekfgrhps i`Fk%dj.k dj.ks vkf.k R;krwu miyC/k gks.kkÚ;k i;kZ;kiSdh vFkok fopkjkiSdh lokZsÙke
fopkj Lohdkj.;kP;k r;kjhpk ;k thou dkS’kY;kr varHkkZo gksrks- thoukP;k xq.koÙksoj fu.kZ;
‘kDrhP;k thou dkS’kY;kpk ifj.kke gksr vlrks] mÙke i;kZ;kpk Lohdkj fdaok mÙke fopkjkapk
Lohdkj fu.kZ; ?ksrsosGh dsyk tkrks- lk/kulkexzhpk ;ksX; izdkjs mi;ksx dj.;kph tk.kho
;klkBh fuekZ.k gks.ks vko’;d vkgs-
Aayushi International Interdisciplinary Research Journal (AIIRJ)
Vol - I Issue - V OCTOBER 2014 Monthly ISSN 2349-638X
Email ID’s Website Page No.
[email protected], [email protected] www.aiirjournal.com [4]
fu.kZ; ‘kDrh ;k thou dkS’kY;kr dq.khgh fu.kZ; ykn.;kph ckc varHkwZr ukgh-
nSuafnu pkdksjhc/n dk;kZr fu.kZ; ?ksrkuk rso<h vMp.k ;sr ukgh- ijarq ,[kknh eksBh leL;k
fuekZ.k >kyh rj R;koj fopkj d#u fodYi vkf.k R;kps ewY;kadu ;k vuq”kaxkus leL;spk
fu.kZ; ?;kok ykxrks- fu.kZ; Eg.kts lkjklkj fopkjkoj ,[kknh xks”V dj.;kpk dsysyk fu’p;
gks;-
¼5 izHkkoh laizs”k.k ¼Effective Communication½ %&
vkiys fopkj ‘kkfCnd fdaok v’kkfCnd ek/;ekrwu izHkkohi.ks O;Dr dj.;kps dkS’kY;-
ekfgrhP;k nsok.k&?ksok.khpk fopkj ifj.kkedkjd ekfgrh dkS’kY;ke/;s dsyk tkrks- ekfgrh
lans’kkpk vFkZ uhVi.ks letY;kl gs dkS’kY; ifj.kkedkjd Bjys] ‘kkfCnd Lo#ike/;s fp=#i
ekfgrh lekfo”V gksrs-
vkarjfdz;k tj izHkkohi.ks ?kMY;k ukghr rj laizs”k.k ;ksX; gksr ukgh- laizs”k.kke/;s nksUgh
cktw fdz;kf’ky vlkO;k ykxrkr- tj fo|kFkhZ vkiys iz’u] vMp.k f’k{kdkauk] ikydkauk
lkaxw ‘kdys ukghr rj udkjFkhZ ifj.kke R;kaP;k eukoj gksrks- ifj.kker% vkRefo’oklkpk
vHkko] udkjkRed o ghursph Hkkouk R;kaP;k eukr fuekZ.k gksrs- v’kk udkjkRed dkj.kkeqGs
O;Drh fodklkph okVpkyw pwdhph gksrs- laokn gh ,d tVhy o xqarkxqarhph izfdz;k vkgs-
laoknke/;s ’kCn] mPpkj] Hkk”kk’kSyh] fyg.;kph gkrksVh dkS’kY;kr egÙokph vkgsr-
ifj.kkedkjd ekfgrh dkS’kY;kpk ;ksX; okij d#u ‘kkys; f’k{k.kkr fo|kF;kZauk Hkjho lgHkkx
lk/; djrk ;srks-
¼6½vkarjekuoh; O;ogkj ¼Interpersonal Relationship½ %&
nSuafnu thoukr lrr laidkZr vlysY;kacjkscjps laca/k vksG[kwu fuHkZsG o Lusgiw.kZ
laca/k jk[k.;kps dkS’kY;-
fujksxh lektkP;k fufeZrhlkBh vkarjekuoh; O;ogkj gk thou dkS’kY;kph xjt vkgs-
,desdka lgk:; d# vo?ks /k# lqiaFk & gk fopkj vkarjekuoh; O;ogkjkr v/kksjsf[kr vkgs-
O;Drhr O;Drhe/khy ijLij laca/kkeqGs xq.koÙkk ok<fo.;kl enr gksrs- fo|kFkhZ ,desdkapk
vknj djrkr] ,desdkaP;k xjtk Hkkxfo.;klkBh enr djrkr-
¼7½fpfdRld fopkj izfdz;k ¼Critical Thinking½ %&
miyC/k ekfgrhps fo’ys”k.k] ijh{k.k oLrwfu”Bi.ks dj.;kps dkS’kY;- /kksdk o vksdk
;k f’k{k.k’kSyheqGs fo|kFkhZ l[kksy okpu euu djhr ukgh- ikBkarj d#u ijh{kspk isij fygyk
tkrks- Lor%ps fopkj R;koj fparu fo’ys”k.k dsys tkr ukgh] v’kk izo`ÙkheqGs fopkj ‘kDrh
Aayushi International Interdisciplinary Research Journal (AIIRJ)
Vol - I Issue - V OCTOBER 2014 Monthly ISSN 2349-638X
Email ID’s Website Page No.
[email protected], [email protected] www.aiirjournal.com [5]
dqaBhr gksrs- eqykaP;k cq/nhpk fodkl Ogkok] Lor%P;k leL;k lksMork ;kO;kr] vkRefuHkZj
cukos] ;klkBh f’k{kdkauh ;k thou dkS’kY;kpk okij d#u fo|kF;kZauk fu.kZ; ?ks.;kl r;kj
dsys ikfgts-
foospukRed fparu gs ,d eqDr fparu vkgs] ekfgrhph lR;rk iw.kZi.ks iMrkGwu uarjp
rh Lohdkjkos] gs foospukRed fparukr vfHkizsr vkgs- Lor%P;k thoukrhy vuqHko ekU;rk
n`f”Vdksu o ekfgrhP;k i`Fk%dj.kkP;k fparukpk ;kr lekos’k vkgs- feGkysY;k ekfgrhph fopkj
tlkP;k rlk u djrk R;k ekfgrhps fparu o euu d#u o rdZ’kDrhph tksM nsÅu dsysyk
lk/kd & ck/kd fopkj foospukRed fparukr vfHkizsr vkgs-
¼8½ltZu’khy fopkj izfdz;k ¼Creative Thinking½ %&
ikjaikfjd o iqujko`Rrhus vk<G.kkÚ;k i/nrhis{kk osxGÓkk o vfHkuo i/nrhus ,[kk|k
leL;scn~ny fdaok ifjfLFkrhcn~ny fopkj dj.;kps dkS’kY;-
l`tukRed fparu izfdz;sr uohu fopkjkaph fufeZrh gksrs] ;k izfdz;sr ,d fdaok vusd
fopkjkaph lk[kGh r;kj gksrs- iwoZ ekfgr ulysY;k oLrwpk ‘kks/k] fufeZrh uohu i/nrhapk okij
v’kk fofo/k ifjfLFkrhrwu l`tukRed fparu Li”V gksrs- uohu olrw fdaok ‘kks/k @ fufeZrh
,o<Ókkiqjrsp l`ty’khyrk e;kZfnr ulwu vkiY;k eukrhy fufeZrh gh fopkj ;kr lekfo”V
vkgs- fopkjkaph xqaro.kqd gh ;krhy egÙokph ckc vkgs-
l`tu’khy fopkjkeqGs O;Drh lkekftd izseG o izkekf.kd curs- l`tu’khy fparukP;k
vHkkokr ,dVsi.kkph tk.kho fodflr gksrs- fo|kFkhZ vkRefuHkZj gksrks] dYidfopkj] fparu]
vkdyu rks d# ykxrks-
¼9½Hkkoukaps lek;kstu ¼Coping with Emotions½ %&
vkiY;k o brjkaP;k Hkkouk rlsp R;kaps ifj.kke vksG[kwu R;koj fu;a=.k Bso.;kps
dkS’kY;-
fo|kF;kZaP;k lokZaxh.k fodklke/;s Hkkofud fodklkyk Qkj egÙo fnys vkgs-
fo|kF;kZaP;k Hkkouk laosnuk vksG[kwu v/;kiu dsys ikfgts- HkkouseqGs izsj.kk feGrs] vkiY;k ‘kkjhfjd
fdz;kapk izR;{k laca/k Hkkous’kh fuxMhr vkgs- Hkkoukapk vkf.k vkoMh&fuoMhpk ifj.kke vkiY;k
‘kjhjkoj Li”V fnlrks- vpkud nq%[kh fdaok lq[kh gks.ks ;k laosnukaph vksG[k >kY;kl R;kaP;k’kh
lek;kstu lk/krk ;srs-
¼10½rk.k&r.kkokaps lek;kstu ¼Coping with Stress½ %&
Aayushi International Interdisciplinary Research Journal (AIIRJ)
Vol - I Issue - V OCTOBER 2014 Monthly ISSN 2349-638X
Email ID’s Website Page No.
[email protected], [email protected] www.aiirjournal.com [6]
rk.k&r.kkokaps dkj.ks ‘kks/kwu R;kaps gks.kkjs ‘kkjhfjd o ekufld ifj.kke y{kkr ?ksÅu R;kaps
O;Drhus fnysY;k lkekU; fdaok fof’k”V izfrfdz;k Eg.kts rk.k gks;-
rk.k&r.kko gs ckgÓk ifjfLFkrheqGs rlsp O;DrhP;k Lor#P;k LoHkko xq.kkeqGs fuekZ.k
gksrkr- rk.k gh izfdz;k vkgs] R;keqGs vusd ?kVd ifjikdkrwu rk.k fuekZ.k gksrks- rk.k gk usgeh okbZVp
vls ukgh i.k R;kP;k izek.kko#u R;kps ifj.kke Bjrkr-
r.kko fu;a=.kklkBh r.kko ifjfLFkrhps i`Fk%dj.k d:u dkj.ks ‘kks/kwu ldkjkRed
n`f”Vdkukrwu mik;;kstuk dj.ks vko’;d vkgs-
b;Ùkk 8 oh P;k ikBÓkiqLrdkps thou dkS’kY;kuqlkj fo’ys”k.k
b;Ùkk 8 oh P;k foKku ikBÓkiqLrdkr ,dw.k 18 ?kVd vkgsr] ;ke/;s tho’kkL=]
HkkSfrd’kkL=] jlk;u’kkL=] [kxksy’kkL=] ‘ksrh’kkL=] vkjksX;’kkL= ;koj vk/kkfjr ?kVd vkgsr-
1½dkS’kY;kps oxhZdj.k ,dw.k rhu xVkr dsys vkgs-
¼A½ xV dkS’kY; ¼1½ leL;k fujkdj.k
¼2½ fu.kZ; {kerk
¼3½ ltZu’khy fopkj dkS’kY;
¼4½ fpfdRld fopkj
¼B½ xV dkS’kY; ¼5½ Lo%ph tk.kho
¼6½ lekukHkwrh
¼7½ ifj.kkedkjd laizs”k.k
¼8½ O;Drh O;Drh lglaca/k
¼9½ xV dkS’kY; & ¼9½ Hkkoukaps lek;kstu
¼10½ rk.k&r.kkokaps lek;kstu
Aayushi International Interdisciplinary Research Journal (AIIRJ)
Vol - I Issue - V OCTOBER 2014 Monthly ISSN 2349-638X
Email ID’s Website Page No.
[email protected], [email protected] www.aiirjournal.com [7]
fo|kF;kZaps xq.k] d.k[kji.kk] dkVdki.kk] [kachj ;keqGs jksx gksr ukgh- jksxkauk cGh
iMr ukghr] v’kh rqyuk d#u Lo%ph tk.kho djrk ;sbZy- nqcGk] v’kD; vls fo|kFkhZ jksxkauk cGh
iMrkr] R;kr Qjd djrk ;sbZy-
¼1½Lo%ph tk.kho %&
gs dkS’kY; fodflr dj.;klkBh fo|kF;kZauk Lor%ps ‘kjhj] bafnz;] vkiys jkg.kheku
lkekftd vkjksX; ;kph ekfgrh nsrkuk Lor%ph oSf’k”VÓks dk; vlrkr rs f’k{kdkauh Li”V d#u lk axkos
?kVd & jksx ;kps v/;kiu djrkuk tk.khoiwoZd f’k{kd fo|kF;kZaph xq.k oSf’k”VÓks lkaxw ‘kdrkr- 7 ok
?kVd is’kh jpuk o lw{etho ;k ?kVdke/kwu is’khph oSf’k”VÓks lkaxrkuk ekuoh xq.k] nks”k izo`Ùkh] vkoM]
LoHkko] #ph ;kph ekfgrh nsrk ;sbZy-
lw{ethokph ekfgrh lkaxrkuk mi;ksxh lw{etho minzoh lw{etho ;kpcjkscj fo|kF;kZaps
lqIr xq.kkaph ppkZ oxkZr djrk ;sbZy- ?kVd & pqacdÙokr lq/nk xq.k oSf’k”VÓks lkaxrk ;sbZy- mnk-
fo|kF;kZae/khy lqIr xq.kkauk oko ns.;klkBh ppkZ i/nr] okn&fookn] izdYi] iz’ueatw”kk ;kph enr ?ksÅu
Lo%ph tk.kho d#u nsrk ;sbZy- ;keqGs fo|kF;kZae/;s vkRefo’okl ok<sy] R;kauk vkReizfpr ;sbZy-
¼2½lekuqHkwrh %&
nqlÚ;k Hkwfedsr tkÅu fopkj djk;yk f’kdo.ks vfHkizsr vkgs] ?kVd&rkjs vkf.k
vkiyh lq;Zekyk ;k ?kVdkr gs d#u igk vls vkgs- ;kr izR;sd xzgkph ekfgrh nsrkuk fo|kF;kZauk R;k
Hkwfedsr ?ksÅu tkrk ;srs- lq;Zekyk r;kj d#u izR;sd fo|kF;kZauk Bjowu ifjogu djk;yk lkaxrk ;sbZy-
pqacdkps xq.k/keZ ák ikBkrwu lekuqHkwrh nsrk ;sbZy] izk.kh is’kh o ouLirh is’kh ;k
?kVdkrwu nksUghpk Qjd Li”V djrkuk fHkUu LoHkkokP;k fo|kF;kZaph rqyuk Hkkofud izse] ca/kqrk] ‘kkarh]
nqlÚ;kP;k nq%[kkph tk.kho ;kph ppkZ djrk ;sbZy] mnkgj.ks lkaxwu iVowu nsrk ;sbZy-
16&?kVd e`nk ekrhyk e`nk Eg.krkr] ekrhpk xq.k/keZ nqlÚ;kP;k mi;ksxh iM.ks
ekrheqGs loZ izk.kh & ek=kaps thou] ikyuiks”k.k vkf.k iqu#Tthou voyacwu vkgs- ;kizek.ks vkiys xq.k
vlys ikfgts- ;klkBh ijksidkjkps egÙo fcacork ;sbZy] ;krwu lekuqHkwrh dkS’kY; fodflr gksbZy-
¼3½leL;k fujkdj.k %&
leL;k lksMfo.ks] vMp.k lksMfo.ks ;sFks visf{kr vkgsr- ?kVd&tSofofo/krk ;kr
i;kZoj.k Úgklkph dkj.ks o mik; ;kph ppkZ ?ksrk ;sbZy- izR;sd ?kVdke/;s pkSdksus iz’u fnys vkgsr] R;k
iz’ukrwu leL;k fujkdj.k dkS’kY; fodflr Ogk;yk enr gksrs-
¼4½fu.kZ; ?ks.ks %&
Aayushi International Interdisciplinary Research Journal (AIIRJ)
Vol - I Issue - V OCTOBER 2014 Monthly ISSN 2349-638X
Email ID’s Website Page No.
[email protected], [email protected] www.aiirjournal.com [8]
leL;k lksMforkuk fu.kZ; ?;kos ykxrkr] foKkukP;k izR;sd ?kVdkae/;s fopkj djk;yk
yko.kkjs iz’u leL;k fnY;k vkgsr- izR;sd ?kVdke/;s gs d#u igk] ;k eFkGÓkkarxZr d`rh o leL;k
fnY;k vkgsr- ;krwu fu.kZ; dkS’kY; vkiksvki fodflr gksbZyp- i.k f’k{kdkauh pkSdksukrhy iz’u
lksMowu R;koj oxkZr ppkZ ?kMowu vk.kyh ikfgts-
¼5½ltZu’khy fopkj dkS’kY; %&
ikjaikfjd o iqujko`Ùkhus vk<G.kkÚ;k i/nrhis{kk osxGÓkk o vfHkuo i/nrhis{kk osxGÓkk
o vfHkuo i/nrhus ,[kk|k leL;scn~ny fopkj dj.;kps dkS’kY;-
?kVd nkc %&
¼1½ [kka|koj yVdoysY;k ‘kkGsP;k cWxkauk #an iV~Vs dk vlrkr \ ;koj fo|kF;kZaph ltZu’khys
mÙkjs ‘kks/krk ;srhy-
¼2½ MªkWijps nqljs Vksd fueqGrs dk vlrs \
?kVd & izdk’kkps ijkorZu ;krhy pkSdksukrhy iz’u
iz’u & #X.kokfgdsoj AMBULANCE vls myVs dk fyfgysys vlrs \
vfu;fer ijkorZukr ijkorZukps fu;e ikGys tkrkr dk \
?kVd fo|qr izokg ¼1½ dksjMÓkk ?kVkyk dksjMk dk Eg.krkr-
¼2½ fo|qr izokg okgrks rsaOgk bysDVªkWUl dksBwu dksBs tkrkr-
izR;sd ?kVdke/;s vls l`tu’khy fopkj djk;yk yko.kkjs iz;ksx o iz’u vkgsr] ;kP;k
ppZsrwu gs dkS’kY; fo|kF;kZae/;s #tsy-
¼6½fpfdRld fopkj izfdz;k %&
miyC/k ekfgrhps fo’ys”k.k o ijh{k.k oLrqfu”Bi.ks dj.;kps dkS’kY; fpfdRld fopkj
izfdz;k gs dkS’kY; izR;sd ikBkrwu lk/; Ogk;yk gos- f’k{kdkaph ikBkojhy iz’u ppkZ d#u lksMowu
?;kosr] R;keqGs fo|kF;kZauk fpfdRld fopkj dj.;kph lo; ykxrs-
¼7½izHkkoh laizs”k.k %& vkiys fopkj ‘kkfCnd fdaok v’kkfCnd ek/;ekrwu izHkkohi.ks O;Dr dj.;kps
dkS’kY; ;ke/;s ?kVd tSofofo/krk ;krhy i;kZoj.kkoj oDr`Ùo Li/kkZ ?ksrk ;sbZy-
Aayushi International Interdisciplinary Research Journal (AIIRJ)
Vol - I Issue - V OCTOBER 2014 Monthly ISSN 2349-638X
Email ID’s Website Page No.
[email protected], [email protected] www.aiirjournal.com [9]
?kVd & mtZsps L=ksr] vkjksX;] v.kwlajpuk & fofo/k ‘kkL=Kkaph ekfgrh] ik.;kps egÙo] ekrhps
mi;ksx] ‘ksrhpk Qk;nk] gok iznw”k.k] i’kqlaxksiu vls fo”k; nsrk ;srhy-
¼8½vkarjO;Drh laca/k %&
nSuafnu thoukr lrr laidkZr vlysY;kacjkscjps laca/k vksG[kwu fuHkZsy o Lusgiw.kZ
laca/k jk[k.;kps dkS’kY;-
?kVd & rkjs o vkiyh lq;Zekyk ;krwu xzg tls ,desdkaoj voyacwu vlrkr- panz lq;Z
i`Fohps laca/k lkaxrkuk vkarjO;Drh laca/k lkaxrk ;srhy- rls gs d#u igk] ;k varxZr lq;Zekyk r;kj
d#u lglaca/kkaph ppkZ fo|kF;kZauk fnysY;k Hkwfedsrwu ¼xzg½ djrk ;sbZy-
?kVd & tSfod fofo/krk & fofo/k izk.kh] i{kh ouLirh ;kaP;krhy & ijLij laca/k lkaxrkuk
vkarjO;Drh laca/kkaph ppkZ djrk ;sbZy-
?kVd & v.kwph lajpuk & v.kwph jpuk vkf.k lq;Zekysph jpuk letkowu lkaxwu nksUgh
lkj[ksp vkgsr] gk ijLij laca/k vkarjO;Drhe/;s tksMrk ;sbZy-
la;qtk ;k ?kVdkps v/;kiu djrkr rqyuk djrk ;sbZy-
?kVd is’kh jpuk & is’khps fofo/k Hkkx o R;kph fofo/k dk;kZeqGs is’khps jDde dk;Z djr
rlsp loZ Hkkx ,d >kY;kf’kok; is’khph jpuk iw.kZ gksr ukgh] ;ke/;s vkarjlaca/k egÙokpk vkgs]
letkowu lkaxkos-
?kVd /kkrw & v/kkrw & lksU;kph ‘kq/nrk & rlsp R;kr brj /kkrw felG.;kps izek.k ¼laca/k½
Li”V d#u vkarjlaca/k lkaxrk ;srkr-
lafeJs & feJ.k ?kVd ?ksrkuk
?kVd & ekrh ¼enk½ ‘ksrh ¼ijkxhHkou] chtizlkj½ i’kqlaxksiu ¼izk.;kaps mi;ksx½
¼9½Hkkoukaps lek;kstu %&
vkiY;k o brjkaP;k Hkkouk rlsp R;kaps ifj.kke vksG[kwu R;koj fu;a=.k Bso.;kps
dkS’kY;-
?kVd & jksx & ;k ?kVdkrwu gs dkS’kY; fodflr djrk ;sbZy-
dkagh lalxZtU; laidZtU; jksx gs iljr vlrkr] ,M~l] ddZjksx] T. B. ;kapk QSyko gksr
vlrks- ;kps izfrca/kkRed mik; lkaxrkuk ;k dkS’kY;k’kh lkaxM ?kkyrk ;sbZy-
Aayushi International Interdisciplinary Research Journal (AIIRJ)
Vol - I Issue - V OCTOBER 2014 Monthly ISSN 2349-638X
Email ID’s Website Page No.
[email protected], [email protected] www.aiirjournal.com [10]
¼10½rk.k&r.kkokaps lek;kstu %&
rk.k&r.kkokph dkj.ks ‘kks/kwu R;kps gks.kkjs ‘kkfjjhd o ekufld ifj.kke y{kkr ?ksÅu
R;kps O;oLFkkiu dj.;kps dkS’kY;-
?kVd & jksx] tSfod fofo/krk okrkoj.kh; nkc] mtZsps L=ksr] gok] enk] ‘ksrh] i’kqlaxksiu
;krwu r.kkokps O;oLFkkiu djk;yk lkaxrk ;sbZy-
izR;sd ?kVdkrhy Lok/;k; o midze lksMor vlrkuk rk.k gk ;srksp R;kph ppkZ f’k{kdkauh
djkok-
jksxkph y{k.ks izfrca/kkRed mik;] iznw”k.k o iznw”k.kkps ifj.kke gosps iznw”k.k] e`nk
iznw”k.k] ‘ksrh gk m|ksx/kank Eg.kwu fuoMY;koj ;s.kkjk rkl i’kqlaxksiukph ekfgrh nsrkuk R;kaph dkGth
R;kpk leksj rkl ;k loZ ?kVdke/kwu rk.kkoj fu;a=.k djk;yk f’kdork ;sbZy-
lanHkZ xzaFk
¼1½ f’k{k.kkrhy cnyrs fopkj izokg & QMds izdk’ku] MkW- jek Hkkslys-
¼2½ lkekU; foKku] b- 8 oh & egkjk”Vª ikBÓkiqLrd fufeZrh o vH;kldze eaMG] iq.ks-
¼3½ f’k{k.k ladze.k-
¼4½ lkrR;iw.kZ loZad”k ewY;ekiu & f’k{kd ekxZnf’kZdk fo|kifj”kn] iq.ks & 30-