sempozyum kitapcığı_4 egzersiz fizyolojisi

7/26/2019 Sempozyum Kitapc_4 Egzersiz Fizyolojisi

1/114

III. Egzersiz Fizyolojisi Sempozyumu 13-14 Mays 2011, Adana

1

III. EGZERSZ FZYOLOJS SEMPOZYUMU


2/114


2


3/114


3

Spor Bilimlerine Gnl Vermi Deerli Bilim nsanlar

Birincisini 2007 ylnda Konya Seluk niversitesinde, ikincisini ise 2009 ylnda zmir Dokuz Eyll

niversitesinde gerekletirdiimiz Egzersiz Fizyolojisi Sempozyumlarnn ncsn Adana

ukurova niversitesi Yerlekesinde dzenlemi olmann mutluluunu yayoruz. ncelikle elinizdeki

kitapn hazrlanmasnda en byk katkya sahip olan sizlere, dzenleme komitesi adna teekkr

ederim. lkemiz iin yeni saylabilecek bu alma alannn insanla salayaca faydalar varlnzlaher geen gn daha da artacaktr.

Gnmzde insan sal konusunda yaplan almalar, bilimin her alannda olduu gibi, byk bir

hzla artmaktadr. Bizler egzersiz fizyolojisi konusundaki almalar sayesinde, fiziksel aktivitenin

insan vcudu zerinde yaratt etkileri daha ayrntl anlama ansn yakaladk. Bireyin fizyolojik

snrlarnn egzersiz kapasitesi zerindeki etkilerini irdeleyen almalar, performans sporcularnn

nesnel deerlendirilmesinde yol gsterici olmaktadr. Nitekim, performans beklentisi ile yaplan

sportif aktivitelerde baarl olabilmek iin egzersiz fizyolojisi konusunda aratrma yapan bilim

insanlarna olan gereksinim giderek artmaktadr. te yandan toplum asndan egzersizi vazgeilmez

yapan dier bir konu performanstan tamamen farkl bir balkta irdelenmektedir. Sedanter yaambiiminin bir sonucu olarak ortaya kan salk sorunlarnn ciddi bir blmnn egzersizle kontrol

altna alnabileceinin anlalmas, DORU EGZERSZ LATIR kavramn tartmaya amtr.

Dzenlemi olduumuz sempozyumda; salk iin spor yapan bir bireyden, en st dzeyde

performans beklentisi olan bir sporcuya kadar farkl form durumundaki insanlarn fizyolojisini anlama

ansn bulacaz. Sempozyuma katlan siz deerleri bilim insanlarnn aratrmalarnda kulland

farkl deney kurgularndan elde ettii ve bizlerle paylama kibarln gsterdii veriler, konunun daha

iyi anlalmas, renilmesi ve yorumlanmas iin bir ans olacaktr.

Baarl bir sempozyum dileiyle sayglarm sunarm.

Prof. Dr. S. Sadi KURDAK

Dzenleme Kurulu Bakan


4/114


4


5/114


5

Trk Fizyolojik Bilimler Dernei tarafndan dzenlenen bu etkinlie, TBTAK tarafndan 2223

Yurt i Bilimsel Etkinlikleri Destekleme Program erevesinde Organizasyon ve Gen

Aratrmaclar Desteklemek iin katk verilmitir.


6/114


6


7/114


7

SEMPOZYUM KURULLARI

ONUR KURULU

Prof. Dr. Alper AKINOLU ukurova niversitesi Rektr

Prof. Dr. Behnan ALPER ukurova niversitesi Tp Fakltesi Dekan

Prof. Dr. Neyhan ERGENE Trk Fizyolojik Bilimler Dernei Bakan

Prof. Dr. Tuncay ZGNEN Emekli retim yesi

Prf. Dr. Abidin KAYSERLOLU Emekli retim yesi

DZENLEME KURULU

Sempozyum Bakan Prof. Dr. Sanl Sadi KURDAK

Sempozyum Sekreteri Ali Ekber DAHAN

Sempozyum Sayman r. Gr. Dr. Kerem ZGNEN

Yardmc yeler Prof. Dr. Hakk GKBEL

Prof. Dr. Hzr KURTEL

Prof. Dr. Cem eref BEDZ

Do. Dr. Nilsel OKUDAN

Yrd. Do. Dr. Muaz BELVRANLI

Yrd. Do. Dr. Uur DAL

Uzm. Dr. idem ZDEMR

BLM KURULU

(Soyadna gre alfabetik)

Prof. Dr. Sami AYDOAN Prof. Dr. Glfem ERSZ Prof. Dr. Gkhan METN

Prof. Dr. Muzaffer OLAKOLU Prof. Dr. Ersin FADILLIOLU Prof. Dr. Fadl ZYENER

Prof. Dr. Birol OTUK Prof. Dr. Hakan GR Prof.Dr. Kubilay UZUNER

Prof. Dr. Haydar DEMREL Prof. Dr. Mehmet KARA Do. Dr. Kaan OK

Yrd. Do. Dr. Zeynep DN Prof. Dr. Ouz KARAMIZRAK Prof. Dr. Safinaz YILDIZ

Prof. Dr. Emin ERGEN


8/114


8


9/114


9

13 Mays 2011

08:4510:30 Al

Sayg Duruu ve stiklal Mar

Al Konumalar

DinletiDlem l

Al Dersi Oturum Bakan Prof. Dr. Neyhan ERGENE

Al Dersi- Prof. Dr. Tuncay ZGNEN

10:3011:00 Ara

11:0012:30 OturumI

Oturum Bakanlar - Prof. Dr. Abidin KAYSERLOLU, Prof. Dr. Sami AYDOAN

Egzersizde solunumun dzenlenmesiProf. Dr. Glderen AHN

Szel Bildiri1: Ksa Dnem Egzersizin skemi Reperfzyon Hasarna Bal Hemodinamik

Yantlara Etkisinde Atriyal Natriretik Peptidin Rol - Selma Arzu VARDAR

Szel Bildiri2: Egzersiz nkoullamasnn skemi-Reperfzyon Hasarna Bal Olarak

Sanlarn Gastrointestinal Dokularnda Oluan Oksidatif Stres ve Antioksidan Savunma

Deiiklikleri zerine Etkileri - Mehmet Z

Szel Bildiri3: Hipotiroidi Oluturulmu Kronik Orta Dzey ve Tketici Egzersiz YapanSanlarda Akut Stresin Etkileri - zgr KASIMAY

Szel Bildiri4: Streptozotosin le Diyabet Oluturulmu Akut Yzme Egzersizi Yaptrlan

Sanlarda Melatonin Uygulamasnn Kas Dokusundaki MDA ve GSH Dzeylerine Etkisi -

Nihal IIK

Szel Bildiri5: San Kalp Dokusunda Akut Tkenme Egzersiziyle Oluan Oksidatif

Strese Antrenmann ve CoQ10 Desteinin Etkileri - Serkan REVAN

12:3013:30 le Yemei

13:3015:00 OturumII

Oturum Bakanlar Prof. Dr. Hakk GKBEL, Prof. Dr. Kubilay UZUNER

Laktat Eii Yntemleri Nasl Karlatrlmal?Ne Kadar Geerli?Prof. Dr. Cem BEDZ

Szel Bildiri6: Yksek iddetli Sprint Antrenmannn Yorgunluk ve Performans zerine

Etkileri - Zbeyde ASLANKESER


10/114


10

Szel Bildiri7: Akut Yzme Egzersizi Yaptrlan Sanlarda Selenyum Takviyesinin Kalp

ve Akcier Dokularndaki Element Dalmna Etkisi - Mustafa AKIL

Szel Bildiri8: Antrene Spontan Hipertansif Sanlarn Gastrokinemius Diren

Arterlerinde Karbon Monoksit Yantlar - Gnnur KOER

Szel Bildiri9: Streptozotosin le Diyabet Oluturulmu Akut Yzme Egzersizi Yaptrlan

Sanlarda Melatonin Uygulamasnn Beyin Dokusundaki Element Dalmna Etkisi - Mine

YILMAZ

15:0015:30 AraPoster Tartma

15:3017:00 OturumIII

PanelI: ocuk ve Spor,

Oturum Bakan Prof. Dr. Birol OTUK

Panel BakanProf. Dr. Safinaz A. YILDIZ

ocuk Sporcularda Kalp Hastalklar ve Yaklam - Do. Dr. Erdem KAIKCIOLU

ocuk Sporcularda Sporcu Yaralanmalarndan Korunma ve nlemleri - Prof. Dr. Safinaz

A. YILDIZ

Yaa uygun aktiviteler ve ocuklarn Antrene Edilebilirlii - Do. Dr. Gkhan Metin

Szel Bildiri10: Kz Yldz Basketbol Takm Sporcularnn Sportif Performans Durumlar

le Beslenme Durumlar ve Antropometrik lmleri Arasndaki likiler - Eda PARLAK

Szel Bildiri11: Normal Kilolu, Fazla Kilolu ve Obez ocuklarda Egzersiz Sresince

Maksimum Ya Oksidasyon Hznn Belirlenmesi - Hamdi PEPE

17:1519:00 KursI

Risk Analizi ve Egzersiz Reetelendirmesi

Eitmenler:Prof. Dr. Hzr KURTEL, Uzm. Dr. zgr KASIMAY, Uzm. Dr. Bar AKIR,

Nilgn TRKEL, Murat BER, Ebru ENEL, Serpil EEN

19:30 - Gala Yemei


11/114


11

14 Mays 2011

09:0010:30 OturumIV

Oturum Bakanlar Prof. Dr. Mehmet KARA, Prof. Dr. Hzr KURTEL

Tendon D Kuvvet letimi ve Yeniliki Kas Mekanii Prensipleri - Do. Dr. Can YCESOY

Szel Bildiri12: Antik Dnem Gladyatrlerinin ve Galenosun Egzersiz Fizyolojisi

Asndan Deerlendirilmesi - Okan ARIHAN

Szel Bildiri13: Koldan Okunan Yzey Elektromyogram aretlerini Kullanarak El

Hareketlerinin Belirlenmesi - Sami ARICA

Szel Bildiri14: Egzersiz Fizyolojisi almalarnn Klinik Uygulamas - Nilay ERGEN


11:0012:10 Oturum - V

PanelII: Performans Yzcsnn Geliiminde Bilim,

Oturum Bakan Prof. Dr. Feza KORKUSUZ

Panel BakanProf. Dr. Sanl Sadi KURDAK

Performans yzcsnn fizyolojisi, dadaki yzcler r. Gr. Dr. Kerem ZGNEN

Advanced lactate testing in swimmingDr. Dimitrij MANCEVIC

Performans Yzcsnn Geliiminde Bilimin Rol - Dr. Alpan CNEMRE

Szel Bildiri15: Maksimal iddet ve Kapsaml nterval Sprint Egzersizin Kas Hasar

Gstergelerine, Serum Inslin-Benzeri Byme Faktr-I ve nflamasyon Mediatrlerine

Etkisi - Selcen KORKMAZ

Szel Bildiri16: Yzme Antrenmannn San Karacier Dokusunda Tkenme

Egzersiziyle Oluan Oksidatif Strese Etkileri - Serkan REVAN

12:3013:30 le Yemei

13:3015:00 OturumVI

Oturum Bakanlar - Prof. Dr. Cem BEDZ, Do. Dr. Nilsel OKUDAN

Sporda Hareket Analizi - Prof. Dr. Feza KORKUSUZ

Yallk ve Kas Kuvveti Prof. Dr. mit Kemal ENTRK


12/114


12

Not: Poster bildirileri iki gn boyunca Mithat zhan Amfisi Fuayesinde srekli olarak asl

kalacaktr.

Szel Bildiri17: Yal Depresyonunda Fiziksel Performansn nemi - Hlya YCEL

Szel Bildiri18: Erikinlerde Depresyon, Anksiyete ve Fiziksel Uygunluk

Parametrelerinin likileri - mit ENER


15:3017:00 OturumVII

Oturum Bakanlar Prof. Dr. Glderen AHN, Prof. Dr. mit Kemal ENTRK

Sporcu Anemisi - Do. Dr. Cem ETN

Szel Bildiri19: st Ekstremite Salnm Kstlanmasnn Oksijen Maliyeti zerine Etkisi -

Ayhan Taner ERDOAN

Szel Bildiri20: Obez Adlesanlarda Diren ve Dayankllk Antrenmanlarnn Max VO2

ve Bazal Metabolizma Hzna Etkisi - Meral Kk YETGN

Szel Bildiri21: Gen Erikinlerde Cinsiyete Gre Fiziksel Aktivite ve Yaam Kalitesi

Farkllklarnn Aratrlmas - Abdurrahman GEN

17:0017:30 Kapan

17:4519:30 KursII

Anaerobik Kapasitenin Belirlenmesi: Laktik Asit Ykleme ve Conconi Testleri

Eitmenler:Prof. Dr. Sanl Sadi KURDAK, r. Gr. Dr. Kerem Tuncay ZGNEN, Uzm.

Dr. idem ZDEMR, Funda COKUN


13/114


13

KONUMA ZETLER


14/114


14


15/114


15

Egzersizde Solunum Dzenlenmesi

Prof. Dr. Glderen AHN

stanbul niversitesi, Cerrahpaa Tp Fakltesi Fizyoloji Anabilim Dal, stanbul

Solunum sisteminin esas fonksiyonu normal fizyolojik artlar devam ettirmek iin yeterli O2

alnm ve CO2karlmasn salamaktr. Solunum sisteminin periferik ve santral organizasyonlar ile

kimyasal ve nral mekanizmalarla arteriyel kan gazlar ve alveolar ventilasyon normal deerlerinde

dzenler. Egzersizde O2tketimi ve CO2yapm artar. Bu artan ihtiyac karlamak iin eitli kimyasal

ve nral uyarlarla egzersizde solunum dzenlenerek alveolar ventilasyon modle edilir. nsanlarda,

modere sabit dzeyde egzersiz, artm metabolik CO2yapmna oranla alveolar ventilasyonun art ve

arteriyel kanda PCO2nin sabit olarak devam etmesiyle karakterize edilir (arteriyel izokapni) ve O2nin

parsiyel basnc ve pH, arteriyel kanda relatif olarak sabit kalr. Modere egzersize solunumsal cevap

esas olarak geleneksel kemoreseptr geribildirim ile yrtlmez. Egzersizin ilk saniyelerinde kan

gazlarnda deiiklik olumadan solunum artar. Bu da egzersizde solunum dzenlenmesinde kimyasal

mekanizmalar dnda da dzenlemeler olduunu gsterir.

Egzersize solunum yant fazda incelenebilir. Faz I; Egzersiz balangcnda serebral

korteksten balayan sinirsel uyarlar aktif kaslardan gelen uyarlarla birleir ve ventilasyonu ani olarak

arttrmak iin medulla da yer alan solunum merkezlerini uyarr. Kan gazlarnda hi bir deiim yoktur.

Faz II; 20 sn lik plato fazn takiben, dakika ventilasyonu metabolik gaz deiimi talepleri ile ilgili olarak

sabit bir deere ulamak iin eksponansiyel olarak artar. Kortikal ve lokomotor periferal impulslar

egzersiz sresi boyunca devam eder. Periferik kemoreseptrler impulslar bu fazda etkilidir. Faz III;

Esas dzenleme mekanizmalar stabil hale gelirken, periferal duysal geri bildirim mekanizmalarndan

gelen impulslarn ilavesiyle ventilasyon ayarlanr.

Oluan egzersiz hiperpnsnn mekanizmas tam olarak ortaya koyulamamakta ve egzersiz

srasnda solunumu arttran primer faktrler konusunda kart grler bulunmaktadr. Son yllarda

egzersizde solunum dzenlenmesinde adaptif kontrol mekanizmalarnn (modlasyon ve plastisite)

potansiyel nemi ortaya konulmutur. Nrobiyolojik almalarla solunumu kontrol eden nral

sistemin modlasyon ve plastisitesinin egzersiz ventilatuar cevapta da etkili olduu ile ilgili bilgiler

ortaya konulmutur. Bu adaptif mekanizmalardan ikisi egzersizde solunumsal cevabn ksa (STM) ve

uzun sreli (LTM) mdlasyonudur. STM zellikle Faz II de nemli rol oynar. LTM ise gerekte

solunum motor kontrolnde plastisitenin bir rneidir. STM nin tekrarlayan aktivasyonu LTM yi

aktive edebilmektedir.

Ventilatuar kas yk, kas gerimi veya gaz deiim yeterliliini deitiren hastalk durumlarnda,

egzersiz toleransndaki ve snrlanmasndaki net etki, kardiyo vaskler sistemden ziyade solunum

sistemi tarafndan oluturulmaktadr.


16/114


16

Laktat Eii Yntemleri Nasl Karlatrlmal? Ne Kadar Geerli?

Prof. Dr. Cem eref BEDZ

Dokuz Eyll niversitesi, Tp Fakltesi Fizyoloji Anabilim Dal, Spor Fizyolojisi Bilim Dal, zmir

alan kaslarda laktik asitin artt 19 yzyln ilk dnemlerinden beri bilinmektedir.

1930lardan itibaren egzersiz ve biyokimyas zerine alan O zamanlar, laktik asitin gilikoliz sonucu

ortaya kan bir atk rn olduu ve egzersiz yapan kaslara giden oksijen miktar yeterli olmadnda

kaslarda olutuuna inanlyordu. Yirminci yzyln ilk yarsnda aerobik dayankllk kapasitesini

deerlendirmede bir numaral zellik olarak benimsenen maksimum oksijen tketimi (VO2maks)

yannda, 1960larda dayankllk gstergesi olan baka submaksimal parametreler aratrlmaya

baland. Bu dnemde nce solunumsal/metabolik parametreler alld; daha sonra bu

parametrelerin fizyolojik aklamalarn desteklemek iin kan laktat lmleri youn olarak

aratrmalarda kullanld. Son 50 ylda yklenmesi giderek artan egzersizde grlen kan laktat erisi

ve bu erilerden belirlenen laktat eikleri (LT) dayankllk performansn belirlemede nemli bir ara

haline geldi. Sporcularn yan sra, kardiyak, solunumsal, metabolik vb sorunlar olan hastalarda da

durumlarn tespit etmek ve egzersiz reetelerini dzenlemekte kullanlmaya baland. Ancak bir

yandan da LT kavramlarnn terminolojisi ve fizyolojik temelleri zerine giderek artan younlukta bir

tartma balad. Birbirine benzeyen, benzemeyen onlarca tanmlama ve birbirinden farkl yntemler

ne srld. Sregelen ve giderek byyen kafa karklnn nedeni, ncelikle anaerobik eik olarak

isimlendirilen bir kavramnn herkes tarafndan kabul gren bir tanmlamasnn olmamas ve bu

yzden soyut kalmasdr Bunun yannda, egzersiz iddeti belirleme zerine yaplan aratrmalarda

gelitirilen farkl yntemlere isim verilirken kavramsal terimler kullanlmtr. Bu yzden ayn terimbazen bir kavram, bazen de bir yntemin ad olmaktadr.

stelik bir de yntemsel terimlerden yola klarak kavramlarn tanmlamalar yaplmaya

alldnda konu anlalr olmaktan iyice kmaktadr. Laktat eii de aslnda yntemsel

isimlendirmelerden biridir.

Genellikle, laktat erisini oluturmak iin iddeti giderek artan bir egzersiz kullanlr ve bu

srada alnan kan rneklerinden kal laktatnn dorusal deil, exponential olarak artt grlr.

Laktat erisinin btnyle saa veya sola kaymas dayankllk kapasitesinde bir deiiklik olduunu

gsterir. ok kolay ve yaygn olarak kullanlan bu yntemin hem hassasiyeti snrldr, hem de bu

yntemle, kazanmn ne byklkte olduunu ifade etmek zordur. LT kullanmak egzersiz iddetini

belirlemede bylece de kazanmlarn bykln gstermede fayda salar.

Aerobik dayankllk performansnn belirlenmesinde ve tahmininde laktat eii kavramlarnn

nemli bir deer tamakta olduunu gsteren ok sayda kant vardr. Yine belirtmek gerekir ki, LT

bal altna girebilecek almalarda yirmiden fazla farkl yntemden bahsedilmektedir.

Bu yntemleri teker teker incelenmek yerine, karlatrmalar yapabilmek iin bir eit

gruplamaya tabi tutmak gerekmektedir.

Bugn iin Aerobik-Anaerobik gei kavram (dier adyla egzersizde enerji salanmasnn 3faz kuram) performansn belirlenmesinde ve dayankllk sporlarnda antrenman iddetini


17/114


17

reetelendirmede giderek daha yaygn kabul grmektedir. Bu kuramn iskeletine LT kavramlar

entegre edilerek farkl LT yntemleri gruplanabilmekte ve yntemler kendi aralarnda

karlatrlabilmektedir. Bu modelde yklenmesi giderek artan egzersiz srasnda geilen iki krlma

noktas vardr: 1) kan laktatnn istirahat seviyesinin zerine kt egzersiz iddeti ve 2) laktat retimi

ve eliminasyonunun dengede olduu en yksek egzersiz iddeti. Burada sz edilen ikinci dzey ayn

zamanda maksimal laktat sabit dzeyi olarak tanmlanmaktadr (MLSS). Bir ok almada, farkl

yntemlerle de olsa, LTleri ile dayankllk sporlarndaki performanslar arasnda ok kuvvetli dorusal

korelasyonlar gsterilmitir. Ayrca baz yntemlerin MLSS dzeyini gstermekte olduka baarl

olduu grlmektedir.

Anaerobik eik kavramnn fizyolojik temelleri ve biyokimyasal srelerini anlamaya almak etrefilli

olduu kadar ok keyifli bir bilimsel yolculuktur; ama bu yol imdilik uzun grnmektedir. te

yandan, bugn egzersiz iddetini lmek iin uygun yntem bulmak ihtiyac giderek artmaktadr.

Kardiyovaskler veya solunumsal salk durumunun deerlendirilmesinde, antrenmanve iyiletirme

programlarnn etkinliinin belirlenmesinde, egzersiz iddetini hafif, orta, ar gibi snflandrabilmede

egzersiz iddetinin belirlenmesi gerekmektedir.

zellikle de iyiletirme asndan bakldnda egzersiz iddetinin hem en verimli, hem de en

yksek dzeyde gvenli olacak ekilde belirlenmesi gerekir. Bu yzden, hangi yntemin anaerobik

eii daha doru gsterdiinden ok, hangi yntemin egzersiz iddetini belirlemekte daha uygun

olduunu tartmak daha ie yarar grnmektedir.

Kaynaklar

1. Svedahl K, MacIntosh BR. Anaerobic Threshold: The concept and methods of measurement. Can J

Appl Physiol. 28: 299-323, 2003.

2. Faude O, Kindermann W, Meyer T. Lactate threshold concepts: How valid are they? Sports

Medicine. 39: 469-490, 2009.

3. Binder RK, Manfred W, Corra U, et al. Methodological approach to the first and second lactate

threshold in incremental cardiopulmonary exercise testing. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil. 15: 726-34,

2008.

4. Billat V, Sirvent P, Py G, et al. The concept of maximal lactate steady state. A bridge between

biochemistry, physiology and sport science.33:407-26, 2003.

5. Cairns SP. Lactic acid and exercise performance: Culprit or friend? Sports Medicine. 36:279-91,

2006.


18/114


18

ocuk Sporcularda Kalp Hastalklar ve Yaklam

Prof. Dr. Erdem KAIKIOLU

stanbul niversitesi, stanbul Tp Fakltesi, Spor Hekimlii Anabilim Dal

Spor yapan ocuklar salkl olarak deerlendirilmesine ramen ounlukla bu yata

semptomsuz gidebilen hastalklar ciddi salk problemleri oluturabilmektedir. Bu hastalklardan en

nemlisi kalp hastalklardr ve ne yazk ki bu hastalklara bal gelien sorunlar zaman zaman ok

ciddi olabilmektedir. Bu hastalklara bal olarak geliebilecek en ciddi sonu saha ve saha dnda

geliebilen lm olgulardr. Aktif spor yaants olan sporcularda ani lm, sk grlmemesine

ramen olduka trajik bir olaydr. Yine bilmekteyiz ki, spor aktivitesi esnasnda gelien ani lmlerin

en sk karlalan sebepleri kardiyovaskler sistem patolojileridir (1, 2).

Sporcular genellikle salkl, antrenmanl ve ar egzersizleri tolere edebilen bireyler olarakdnlmekte ve zellikle asemptomatik bireylerde patolojiler gzden karlarak istenmeyen

sonular ortaya kabilmektedir. Dier taraftan egzersize fizyolojik kardiyak adaptasyon sonucu

ortaya kan bir takm deiiklikler de yanllkla patolojik olarak deerlendirilip bireyin sportif

aktivitesi gereksiz yere engellenmektedir. Sonuta her iki durumda da birey hem bedensel hem de

psikolojik olarak olumsuz etkilenmektedir. Bu nedenle sportif aktiviteye balayacak kiileri

deerlendiren hekimler, sportif faaliyetlerin engellenmesini gerektiren kardiyovaskler problemlerle,

sporcularda ortaya kan egzersize fizyolojik adaptasyona bal deiiklikleri ok iyi tanyp birbirinden

ayrt edebilmelidir.

ocuk ya gruplarnda istenmeyen olaylara sklkla yol aabilen kardiyovaskler hastalklarnbalcalarn sralamak gerekirse; hipertrofik kardiyomiyopati, koroner arter anomalileri, sa kalp

displazisi ve aritmilerdir.

Bununla birlikte, istenmeyen kardiyak olaylara yol aan kardiyovaskler hastalklarn ounun

tans ocukluk dnemlerinde olduka gtr ve tanda en nemli aama phelenmektir. Kullanlan

standart tarama testleri yeterli olmazsa mutlaka ileri inceleme yntemleriyle ayrc tanya

gidilmelidir. Bu incelemeler sonras tespit edilen ciddi ve yksek lm riski tayan kardiyak

patolojilerde, bireylerin youn egzersiz programlarna ve yarmal sporlara katlm yasaklanmaldr.

Kukusuz kispor, ocuk ve gen bireylerin bedensel ve ruhsal geliiminde ve salkl bir yaamsrdrmelerinde son derece nemli bir aktivitedir. Ancak hem profesyonel sporcu olmay planlayan

hem de ar fiziksel egzersiz gerektiren sporlarla uramak isteyen bireyler, bu aktivitelere

balamadan nce ve baladktan sonra periyodik olarak mutlaka ciddi bir kardiyak deerlendirmeden

geirilmelidir.


19/114


19

ocuk Sporcularda Sporcu Yaralanmalarndan Korunma ve nlemler

Prof. Dr. Safinaz A. YILDIZ

stanbul niversitesi, stanbul Tp FakltesiSpor Hekimlii Anabilim Dal, stanbul

ocuk ve adolesanlarda ok erken yalarda spora katlm, gittike artmaktadr. Spora katlan okul

ocuklarnn her yl yaklakolarak % 311ri spor yaralanmalarna maruz kalmaktadr. Ayn ekilde

Amerikada 5 ile 18 ya aras ocuklarn yaklak yars eitli sportif aktivitelere katldklar

bildirilmektedir. Bu ocuklarn te birinden fazlas, ciddi spor yaralanmalarna maruz kaldklar

bildirilmitir. Bu orann daha fazla olaca muhakkak, nk ocuk sporcular tbbi tedaviye fazla nem

vermemektedirler. Buna karn baz yaralanmalar rnein gz yaralanmalar, n apraz ba

yaralanmalar, bilin kayb gibi problemlerin tedavileri olduka uzun srmektedir. Bu nedenle

ocuklarda sporla ilgili yaralanmalar nemli bir morbidite sebebi olmaya devam etmektedir.

ocuk ve adolesanlarda spor yaralanmalarnda risk faktrleri intrensek ve ekstrensek olarak iki

balkta toplayarak incelenmektedir.

1-kstrensek risk faktrleri: Atletin kendisi ile ilgili faktrlerdir. Ya, cinsiyet, vcut kompozisyonu,

fiziksel kondisyon dzeyi, anatomik faktrler, geirilmi fakat yeterince tedavi edilmemi

nromskler yaralanmalar, psikolojik ve sosyal problemler gibi.

2-Ekstrensek risk faktrleri: Sporcu d faktrlerdir. Sporun ierii ve uygunluu, uygun sportif

ekipman seimi, koruyucu spor malzemeleri, oyun kurallar, oyun sahalar yzeyleri, kolarn ve

atletin eitimi, uygun ve doru antrenman programlar. Oynanan sporun ferdi veya kontak sporuolmas, sporcunun oyun seviyesi yani elit sporcu veya rekreasyonal sporcu olmas, oyun pozisyonu,

hava ve evre koullar, sezon zaman olup olmamas, gnn zaman, oyun kurallar, oyun yzey

alanlarnn fiziki koullar, koruyucu ekipmanlarn kullanm, spor giysilerinin zellikle ayakkablarn

zellikleri olarak saylmaktadr.

ocuk ve adolesanlarda spor yaralanmalarn nleme programlar; pasif nleme stratejileri, aktif

nleme stratejileri protokoller dahilinde dzenlenip uygulanmasnda; sporcular, antrenr ve ocuun

ailesi programa iyi uyum salad takdirde yaralanmalarn anlaml derecede azald gsterilmitir.

Kaynaklar

1-Almquist J., Valovich McLeod T.C., Cavanna A., et. al. Summary Statement: Appropriate medical Car

efor the Secondary School-Aged Athlete. Athl Train, 2008, 43(4): 416- 127.

2-Flynn JM,Lou JE,Ganley TJ.Prevention of sports injuries in children.Curr Opin Pediatr. 2002;14 (6):

719- 722.

3- Stephens M. B., Beutler A. Principles to Help Prevent Youth Sports-Related Injuries Letters to the

EditorAm Fam Physician.2007 1;75 (11):1620.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=%22Flynn%20JM%22%5BAuthor%5Dhttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=%22Lou%20JE%22%5BAuthor%5Dhttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=%22Ganley%20TJ%22%5BAuthor%5Dhttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=%22Ganley%20TJ%22%5BAuthor%5Dhttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=%22Lou%20JE%22%5BAuthor%5Dhttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=%22Flynn%20JM%22%5BAuthor%5D


20/114


20

Yaa Uygun Aktiviteler ve ocuklarn Antrene Edilebilirlii

Do. Dr. Gkhan METN

stanbul niversitesi,Cerrahpaa Tp Fakltesi Fizyoloji Anabilim Dal, stanbul

Byme ve gelime; beslenme, sosyo-ekonomik durum, kronik hastalklar ve egzersizin de

dahil olduu bir ok faktr tarafndan etkilenmekte olup esasen genetikle ilgilidir. Ancak yaplan

dzenli antrenmanlarn vcudun yasz toplam kitle ve yzdesel miktarlarndaki olumlu deiime

ynelik etkisi, zellikle uzun sre takip edilen erkek ocuklarn boy geliimi srasnda aka ortaya

konmutur. Buna ilave olarak, dzenli fiziksel aktivite normal byme ve geliim iin gerekli olan

kemik younluu ve mineralizasyonun uyarlmas iin de ayrca nemlidir.

Yaa Uygun Aktiviteler

ocuklarn yalarna uygun olan fiziksel aktivitelerinin planlanmas, byme ve

geliimlerindeki bireysel farkllklar nedeni ile ynlendirilecek faaliyetlere psiik adan hazr olmalar

ve olgunluklar temel alnarak gerekletirilmelidir. ocuklara ok sayda ve deiik spor aktivitelerini

tanma ve anlamalar iin geni zaman verilmelidir. Bu konuda anne-baba veya yatlarndan

kendilerine ynelik bask olmamaldr. nk ocuklar olgunlatka ve yeteneklerini ayrt ettike

daha karmak becerileri edinir ve youn fiziksel aktivitelere katlmay renirler.

Okul ncesi dnemi sresince, ocuklar farkl planlanm aktiviteleri ve oyun oynamay

tecrbe etme konusunda cesaretlendirilmelidir. Bu sre hzl bir byme ve gelime periyodudur.

zellikle hedeflenecek nokta, koma, denge, srama, vurma, atma ve yakalama gibi temel hareketbecerilerine ynelik olmaldr. 6 ile 12 yalar arasnda yaplan egzersiz programlar ince motor

hareket geliimine odaklanmaldr. Bu srada ocuklar eitli spor branlarna katlmalar iin

zendirilmeli ve oluturulan aktivite gruplar elence ve farkllk zerine younlamaldr. zetle

uygulanacak olan programlar bu esas zerine yaplandrlmaldr. 12 yandan sonra ise, temel

becerilerde yeterli olgunlua ulam ve uzmanlam olan bireyler iin farkl disiplinlerde zellemi

antrenmanlara kademeli olarak balamakta herhangi bir saknca yoktur.

ocuklarn Eitilebilirlii

Antrene edilebilirlik; dier deyile eitilebilirlik, organizmaya ait bir doku, organ ve sistemde

egzersizin tipi, iddeti ve sresi gibi etkenlere kar yant olarak gelien morfolojik ve/veya

fonksiyonel deiiklikler ile ekillenir. Bu durumun ocuklardaki derecesi ise byme ve olgunlama

oranlarnn fizyolojik snrlarn yakalayp arttrabilen ve antrenman program sresince egzersizi daha

canl yapabilenlerde daha st seviyelerde olur. ocuklarn egzersize kar olan cevaplar genelde

yetikinlerle ayn olup hedefi yakalamak adna ou zaman onlardan daha avantajldrlar.

Kaynaklar

Robergs R.A., Roberts S.O. Exercise Physiology. Exercise, Performance and Clinical Applications. St

Louis, MO: Mosby. 1997.


21/114


21

McArdle W.D., Katch F.I., Katch W.L. Exercise Physiology Nutrition, Energy and Human Performance.

7th edition. London; Lippincott Williams and Wilkins, 2011.

Gnay M., Tamer K., Ciciolu . Spor Fizyolojisi ve Performans lm. Ankara, Gazi Kitapevi, 2006.


22/114


22

Tendon D Kuvvet letimi Ve Yeniliki Kas Mekanii Prensipleri

Yrd. Do. Dr. Can A. YCESOY

Boazii niversitesi, Biyomedikal Mhendislii Enstits, stanbul

Klasik bak as, iskelet kasnda kuvvet iletiminin sadece kas fiberlerinin aponevroz ile

birletii ularda gerekletiini kabul etmektedir. Bu tr miyotendinz kuvvet iletiminin kontroll

eklem hareketi iin nemi aktr. Ancak, on yl akn sredir yrttmz almalar, bu bak

asnn yetersiz olduunu ve kas mekaniinde nemli rol oynayan tendon d balantlarn da dikkate

alnmas gerektiini ortaya konmutur:

(i) Birbirine komu miyofibriller arasnda bulunan ve kas fiberi eperindeki miyofibrillerin de

ekstraseller matrise transsarkolemal balantlarn salayan multi-molekler yaplarn kuvvet

iletiminde nemli rol vardr (miyobadokusal kuvvet iletimi).

(ii) in vivo kas fonksiyonunda kaslar, izole (evresindeki kaslar ve kas olmayan dokulardan

tamamen bamsz) olmaktan ok uzaktr. Komu kaslarn birbirine dorudan kolajen balantlar

vardr (intermskler balantlar) ve kasn fizyolojik durumda olmasn salayan kan damarlar ve

sinirler bir badoku yaps iinde kasa gelmekte ve bu yap septum, membran ve kemik gibi

kompartman snrlarn belirleyen dokularla sreklilik gstermektedir (ekstramskler balantlar). Bu

entegre yap sisteminin byk miktarlarda kuvvet iletebildii kantlanmtr (epimskler

miyobadokusal kuvvet iletimi).

Bu tr kuvvet iletimi klasik bak asnn hesaba katmad nemli etkilere yol amaktadr: (1)Kasn proksimal ve distal tendonlarndan etkiyen kuvvetler eit deildir. (2) Kasn kuvvet- uzunluk

ilikisi o kasa has ve biricik deildir, kasn iinde bulunduu mekanik koullara gre deikenlik

gsterebilir. (3) Bu etkilerin temel belirleyicisi olacak ekilde kas fiberleri iinde seri olarak dizili

sarkomerlerin boylar heterojendir. Kas kuvvetinin bykln ve kuvvet- uzunluk ilikisinin temel

parametrelerini (optimum ve aktif geveklik kas boyu gibi) belirleyen epimskler miyobadokusal

kuvvet iletimi, bu gne kadar iyi anlalmam olan eitli kas kastalklarnn etiyolojisini ve tedavi

yntemlerinin ileyi mekanizmalarn anlamamza olanak salayacak yeniliki kas mekanii

prensipleri ortaya koymaktadr. Konumada bu prensiplerin tantlmas ve egzersiz fizyolojisi alan

asndan implikasyonlarnn dnlmesine ortam yaratlmas amalanmaktadr.


23/114


23

Performans Yzcsnn Fizyolojisi, Dadaki Yzcler

r. Gr. Dr. Kerem ZGNEN

ukurova niversitesi, Tp Fakltesi Fizyoloji Anabilim Dal Spor Fizyolojisi Bilim Dal, Adana

Performans yzmesi, kas kuvveti / gc ile dayankllk arasnda hassas bir dengenin

kurulduu ve teknik becerinin n planda olduu etkinlik gsteren fizyolojik sistemleri olduka

zorlayan bir spor daldr. Karada gerekletirilen fiziksel etkinliklerden farkl olarak yerekiminden

kaynaklanan etkinin olduka azald bir ortamda gerekletirilen yzme dikey eksende sporcuya

kolaylk salarken, etkinliin havadan ok daha youn bir ortamda gerekletiriliyor olmas yzcnn

karsna diren olarak kmaktadr. Bu nedenle de yzmede performans, yzcnn oluturduu iti

kuvveti ile suyun yzc zerine yapt diren arasndaki ilikiye baldr. ti kuvvetini artran

faktrler arasnda kas kuvveti, aerobik ve anaerobik enerji sistemleri, kassal dayankllk ve kula

teknii saylabilir. Vcut kompozisyonu ile antropometrik zellikler suya kar oluturulan direnci

azaltan faktrlerdir.

Pek ok spor dalnda olduu gibi yzmede de baary belirleyen fiziksel zelliklerden

bahsedilebilir. Yzcy hidrodinamik adan rakiplerinden avantajl klacak her trl antropometrik

zellik baarl kabul edilen yzclerde neredeyse ortak biimde karmza kmaktadr. Bu nedenle

performans yzcsn tanmlarken neredeyse her zaman belirli bir fenotipik grnmden

bahsedilir.

Performans yzcleri tarafndan gerekletirilen yksek hacimli antrenmanlarda genelde

yzme ekonomisinin, aerobik ve anaerobik g ve dayanklln gelitirilmesi amalanmaktadr. Biryzcnn elit olarak tanmlanabilmesi iin de yaklak 10 yllk dzenli almaya veya 10000

antrenman saatine gereksinimi bulunmaktadr. Bu nedenle uzun sre yzme antrenman yapm olan

bir bireyin pulmoner, kardiyovaskler ve metabolik sistemlerinin de antrenmana uyum salam

olmas beklenilen bir sonutur. Performans yzclerinin bu 3 temel sisteminde meydana gelen

adaptif deiikliklerin bir ksm farkl branlardaki atletlerde de karmza karken baz deiimler

zellikle yzme sporuna zgllk gstermektedir. Yzmede yerekimi etkisinin dk olmas ve

etkinliin yatay eksende yaplyor olmas kardiyovaskler ve pulmoner sistemin ileyilerini karasal

aktivitelerden farkl biimlerde etkilemektedir.

Elit dzeydeki yzclerin antrenman programlarnn byk blm dayankllngelitirilmesi zerine kurulmutur. Yllar sren dayankllk antrenmanlarnn sonucu olarak da

performans yzclerinin maksimal oksijen almlar ve aerobik dayankllklar olduka yksektir. Fick

denkleminin de ngrd zere bir bireyin maksimal oksijen alm, oksijenin dokuya tannmas ve

dokuda tketilmesinin ortak fonksiyonudur. Antrenmanl olmayan bireylerde maksimal oksijen

almn dokunun oksijen tketimi belirlerken, dayankllk atletlerinde oksijenin dokuya tanmas

balca snrlayc faktr durumundadr. st dzey performans yzmesinde antrenman programna

dahil edilen uygulamalardan bir tanesi de ykselti kamplardr. Bu tip kamplardaki temel ama

yzclerin hafif oranda hipoksiye maruz kalarak eritropoezin uyarlmasn salamaktr. Hipoksinin

dozu, gnlk maruz kalma ile toplam uygulama sresi atletlerin olas kazanmlar zerine dorudan

etkilidir.


24/114


24

Tm bunlarla birlikte olas kazanmlarn ok kk olmas sradan atletler iin bir ey ifade etmese

de olimpik dzeyde madalyalarn genellikle saniyenin kesirlerinde kazanld veya kaybedildii

performans yzmesi iin byk nem tamaktadr.


25/114


25

Advanced Lactate Test in Swimming

Dr. Dimitrij MANCEVIC

Technical Director of the Turkish Swimming Federation, stanbul

The most important physiological parameters to describe the conditioning profile in

swimming are the aerobic (VO2max) and anaerobic (VLmax) capacities. These parameters play a

decisive part not only in determining the swimmers maximal competition performance but also in

the way the aerobic and anaerobic systems contribute in the metabolic energy supply during

exercise. Lactate is an intermediary product in the process of delivering energy and is released

through the anaerobic lactic metabolism when the energy delivered by the anaerobic alactic and

aerobic system becomes insufficient. This may happen during an effort when the workload

(swimming speed) is so high that the aerobic energy supply approaches its maximal capacity. In this

case it is clear that lactate test reflect the performance of both, the anaerobic lactic and aerobic

energy supply systems.

The model for the interpretation of lactate tests was patterned by Prof. Mader, German

University of Sport Sciences of Cologne (Olbrecht, 1989). The classical method of interpretation is

directly based on the relation between lactate and speed, i.e. the position of the lactate curve in the

lactate-speed diagram. Although lactate curve has already been used to optimize training since the

1970s, there quickly appeared some unexplainable problems. Many coaches and sport scientists

noticed that, as the season progressed, the lactate curve often did not change or even got worse

(shift of the lactate-speed curve to the left) as the swimmers were getting faster in competition

(Olbrecht, 2000). Some questioned whether there was any further improvement in aerobic

endurance or that the lactate tests were not a good measure of aerobic endurance. Since we

believed that the theory was good and the aerobic capacity was increasing there must be something

missing from the interpretation of the lactate tests.

As pointed out by Craig and Pendergast (1979), swimming, like most other method of

locomotion, involves the intermittent application of force which results in movement. In all of the

stroke patterns used in swimming the mean velocity (V) is the product of the stroke rate (SR=strokes

x min) and distance moved through the water with each complete stroke (DS= distance x stroke).

V=SR x DS. On the other hand, Stroke Rate or Stroke Frequency depended from individual technical

level and reflected the activities (contribution) of the fast and slower muscle fibers. Swimmers

increase their swimming speed by a combination of taking more strokes and decreasing the distance

per stroke. This ability to adjust stroke rate and distance per stroke can to be learned as part of

training and testing. In our research was founded that the interpretation of results of the lactate test

(the position of the lactate curve in the lactate-speed diagram) will be more efficiency if we

determine also technical skills changes as Stroke Rate and Stroke Length changes.

A comparison between the classical interpretation of the shift of the lactate curve (move to the

right and to the left) and interpretation based on the use of the Stroke Rate and Stroke Length changes,

reveals that:


26/114


26

move lactate curve to the right with increasing Stroke Rate and decreasing Stroke Length leads

to decrease the maximum of the swimming speed;

move lactate curve to the left with increasing Stroke Length leads to increase the maximum of

the swimming speed.


27/114


27

Performans Yzcsnn Geliiminde Bilimin Rol

Dr. Alpan CNEMRE

Hacettepe niversitesi, Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yksekokulu, Ankara

Yzmede sporunda yksek dzeyde performans sergileyebilme becerisi, antrenman

srecinde kazanlan ve gelitirilen btn kondsyonel zelliklerin yarmalar srasnda kullanlmas ile

ilgilidir. Bu kondsyonel zelliklerin gelitirilmesi yllar sren ciddi antrenmanlar gerektirmektedir ve

hem antrenman hem de yarma srecinde pek ok bilim dal ve disiplin, sporcu performansn

optimum dzeyde gelitirecek destekleri uzun yllardan beri vermektedirler.

Antrenman ve yarma srecinde, yzcnn daha yksek antrenman yk ile daha sk

antrenman yapabilmesi, tekniinden bamsz olarak sporcunun antrenmanlar sras ve arasnda

dinlenebilme yeteneini ve rejenerasyonu arttrc uygulamalar ile mevcuttur. Bu anlamda sporcubeslenmesi ve ergojenik yardmlar, masaj ve fizyoterapi uygulamalar, sporcunun daha yksek

antrenman hacimlerinde daha iddetli ve daha sk antrenmanlar yapabilmesini tetikleyen balca

unsurlardr. Deiik evresel koullarn (s, ykselti) yzc zerinde yaratt fizyolojik stres ve bu

stresle baa kabilme stratejileri, bu stresin yarmalar ve btn yl sren antrenmanlar srecinde

avantaj olarak ynlendirilebilmesi yzme sporunda uzun yllardan beri kullanlan uygulamalardan

biridir. Dier yandan sporcunun teknik kapasitesini gelitirici ve yzcye etkiyen su direncini azaltc

biyomekanik yaklamlar yzme iin olmazsa olmaz desteklerden biridir nk yzc su ierisindeki

ileri hareketi srasnda ok net bir srtnme direnci ile kar karyadr. Su ierisindeki verimli hareket

sualt ve su st teknik analiz yoluyla ok net artlar gsterebilmektedir. Yarmalar ve antrenmanlar

srasnda yzcnn psikolojik faktrlerden olumsuz olarak etkilenmesi de spor psikolojisinden

alnacak desteklerle minimuma indirgenebilir. Stres ve heyecanla baa kabilme, hayal etme ve

canlandrma; antrenman ve yarmann zorluklarna diren gsterebilme psikolojik destekle daha

kolay ynlendirilebilir.

Yzcnn srantrene olmadan kendini gelitirici antrenman ykleri ile uygun antrenman

blgelerinde almas; yarmalar srasnda sergilenecek olan Tempo ve Kula Oran, antrenmanlar

ve yarmalar srasnda elde edilen Laktat, Kula Oran ve Kalp Atm Hz verilerinin yl boyunca sren

takibi ve antrenmanlarn yeniden ynlendirilmesi ile mmkndr. Ayrca uzun yllar sren yzme

antrenmanlar srasnda, dayankllk, kuvvet, srat, esneklik ve baz koordinatif becerilerin

gelitirilmesi, bymenin takip edilmesi ve uygun antrenman yknn uygun ya dneminde

verilmesi ile olasdr. Bu anlamda fizik yap srekli olarak takip altndadr.

Performans yzcs ve antrenrnn alaca sonu; kullanlan bilimsel yntemlerin

gvenirlii ve geerli ile ilgili olup sporcu kayplarnn nlenmesi, yzc kaynann daha iyi

ynlendirilmesi ve hedef belirleme konusunda lke politikalarnn oluumuna yardmc olacaktr.


28/114


28

Sporda Hareket Analizi

Uur dek, Emre Ak, Prof. Dr.Feza KORKUSUZ

Orta Dou Teknik niversitesi, Eitim FakltesiBeden Eitimi ve Spor Blm, Ankara

Sporda hareket analizi tarihsel sre ierisinde yaayan canllarn hareketlerinin incelenmesi

amacyla ortaya kan teknolojiden yararlanlarak gelitirilmitir. Hareketin mekanik ilkeler

kullanlarak incelendii bilime biyomekanik ad verilir (Hatze, 1974). Biyomekanik zaman ierisinde

olduka geni uygulama alan kazanmtr. Mekanik ve biyolojik bilimler arasnda gzlenen ortak

noktalarn gn getike artmas ve gelien teknoloji ile bu ortak noktalarn gzlenebilir hale gelmesi

biyomekanii birok aratrma sahasnn ats haline getirmitir. Biyomekanik almalar

incelendiinde ounlukla mhendislik ve salk bilimlerinin ortak kullanmna son yllarda spor

bilimlerinin de eklendii grgrlmektedir. Genellikle birbirinden bamsz olarak nitelendirilen

mekanik ya da elektrik gibi mhendislik alanlar ile fizyoloji, biyoloji ve spor gibi salk bilimi alanlar

biyomekanik ats altnda sklkla birlikte kullanlmaktadr. Bu nedenle biyomekanik hem salk -spor

hem de mhendislik alanlar asndan bakldnda en kapsaml ve karmak bilim alanlarndan biridir.

Biyomekanik aratrmalar sonucunda salk, ergonomi, spor, sinema gibi farkl alanlardaki sorulara

yantbulmak olasdr.

Hareket analizinin amac normal hareketi bireysel farkllklardan bamsz saysal verilerle

ifade edebilmek ve normalden farkl hareketi, bu bozukluun altnda yatan neden veya ilevsel uyum

ile ilikilendirebilmektir.

Sz konusu insan olduunda biyomekanik, hareketin gzlendii ve hareketin bileenlerininincelenmek istendii hemen her alanda karmza kmaktadr. nsan performansnn snrlarn

zorlayan gnmz sporunda ise biyomekaniksel aratrma yntemlerine, genel olarak iki ama

dorultusunda bavurulmaktadr. Spora zg performanslarn incelenmesi, elde edilen bulgularn

yine performans arttrmada kullanlmas spor biyomekaniinin birincil amac olarak karmza

kmaktadr. Sakatlklarn nlenmesi ve tedavi srecinden maksimum verim alnabilmesi ise sporda

biyomekaniin yaygn olarak kullanlan ikinci amacn oluturur.

Veri eitlilii asndan baklacak olursa kinetik ve kinematik veriler biyomekanik

aratrmalarn veri tabannn byk bir blmn iermektedir. Sporcularnya da evresel etkenlerin

sahip olduu ktle, kuvvet, arlk merkezi gibi deikenler biyomekaniin kinetik konseptininparalardr. Basite tanmlanacak olursa kinetik, insan vcudu ya da objeye etki eden kuvvetlerin

belirlenmesi ve deiimlerin incelenmesini hedefler. Masa tenisi, bilardo ve dart gibi teknik

becerilerin n planda olduu spor branlarnda kk deerler ile llebilen kinetik deikenler,

halter, boks ve gre gibi kuvvetin youn olarak gzlemlendii spor branlarnda olduka byk

deerlere ulaabilmektedir. Kinetik deikenlerin llmesinde aratrmaclarn en ok bavurduu

lm aralar kuvvet platformlar, yk hcreleridir. Nesnelerin ya da vcut blmlerinin uzaydaki yer

deiimleri sonucu ortaya kan hz, asal hz, ivme gibi deikenlerin incelendii lmler,

biyomekaniin kinematik veri tabann oluturur. Kinematik deikenlerin gzlenebilmesi hareket

takibine dayanr. eitli lm aralar ile yaplan hareket izleme sreci sonunda cisimlerin ne kadar

hzl, ne kadar uzaa ve ne kadar yksee gittii gibi bilgiler salanm olur. Ayrca cisimlerin


29/114


29

pozisyonlar, vektrel hzlar ya da ivmeleri de kinematik lmler ile belirlenir. Yksek hzl grnt

yakalama sistemleri kinematik lmler iin en ok kullanlan yntemler arasndadr. Ancak teknolojik

geliimler ile birlikte farkl sensrler yardmyla hareketi takip etmek mmkn hale gelmitir.

vmelerler, jiroskoplar, manyetometrelerden oluan sistemler grntye ihtiya duymadan

kinematik lmler yapabilmektedir. Genel olarak kinematik deikenler asal ve dorusal olmak

zere iki tip veriden oluur. Kompleks bir hareketin gzlenmesinde i ie gemi ve birbirinden

ayrlmas zor olmasna ramen kinematik verilerin analizinde kullanlacak formllerin veri tipine gre

seilmesi olduka nemlidir.

Kalitatif ve kantitatif yaklamlar, hemen her alanda olduu gibi biyomekanik aratrmalar

iinde uygulanabilmektedir. Kantitatif yaklamlar vcut ya da vcut blmlerinin hareketlerini saysal

veriye dntrerek incelenmesini salar. rnein aratrmac bir vcut blmnn hareketlerini

belirli zaman aralklarnda takip ederek, bu blmn ne kadar hzl hareket ettiini bulabilir. Bu

yaklamn en nemli avantajlarndan birisi, tercih edildiinde sbjektif tanmlamalardan uzaklalr.

Ayrca aratrmacya istenen veriyi yksek hassasiyetle inceleme olana tanr. Ancak veri

saysallatrmada kullanlan donanm gz nne alndnda bu yntemin olduka pahal ve zaman

alc bir yntem olduu anlalacaktr. Buna ramen zellikle gzn grmekte zorland hareket

trlerinde, kantitatif yaklam kullanlmas en doru yaklamdr. Biyomekanikte kalitatif yaklam ise

hareketi saysal ifadeler kullanmadan tarif etmektir. Bu yaklam daha ok konunun uzmanlar

tarafndan becerinin kritik noktalarnn belirlenmesi amacyla kullanlr. Yzme antrenr tarafndan

sporcusunun teknik yanlnn belirlenmesi ve dzeltilmesi kalitatif yaklama rnektir. Mhendislik

asndan bakldnda kalitatif yaklam nem sralamasnda ikinci gibi grnmesine ramen,

biyomekanik sorularn olumas ve cevaplanmas aamasnda uzmanlarn ortaya koyduu kalitatif

yaklamlar olduka nemlidir.

Hareket analizinde kullanlan donanm ok eitli olmakla birlikte genellikle (a) yet tepki

kuvvetlerini len bir kuvvet platformu, (b) vcuda yerletirilen iaret noktalarn hareket srasnda

izleyen kameralar ve yazlm sistemi, (c) ekstremite bileenlerinin hzlanmas ve yavalamas srasnda

ivmeyi ynde kaydeden ivme lerler ve (d) kastaki elektriksel etkin lii len elektromiyografi

(EMG) kullanlr. lm ncesi eklem dnme noktalarnn saptanmas iin kalibrasyon gerekir. Ayca

EMG lm iin maksimum kuvvette kaslmann llmesi sz konusudur. Biyomekanik modelleme

iin antropometrik lmler de yapldktan sonra sporcunun llecek hareketi yapmas istenir.

Son ylalrda gelien teknoloji ile artk sporda sahada da lm yapma olana bulunmaktadr.

Teekkr

Sporda hareket analizi almalarmzn bir blmn gerekletirdiimiz TSK-ODT MODSMERe

teekkr bor biliriz.

Kaynak

Hatze, H. (1974). The meaning of the term: Biomechanics.Journal of Biomechanics, 7, 189190.


30/114


30

YALILIK ve KAS KUVVET

Prof. Dr. mit Kemal ENTRK

Akdeniz niversitesi, Tp Fakltesi Fizyoloji Anabilim Dal, Antalya

Gelimi toplumlarda nfus iindeki yal orannn artmas, salk giderlerine nemli maddi

yk getirmektedir. Yaa bal skl artan eitli hastalklardan (ateroskleroz, KOAH, diyabet,

hipertansiyon gibi) ziyade, yallarn kendi ilerini yapabilme yeteneklerinin kayb ise maddi ykten

baka nemli lde toplumsal yk te getirmektedir. Yallarda herhangi bir hastalk olmadan

grlen, kalp debisinin azalmas, akcier performansnn azalmas, kemik dansitesinin azalmas ve

mineral kayb, sinaps say ve boyut azalmas sonucu hafza kayb, hormonal dzenlemelerdeki

deiimler, immun yeteneklerin azalmas gibi grlen nemli fonksiyonel deiikliklerin hepsinin

izgili kaslardaki grlen deimelere sekonder olarak balad kabul edilmektedir.

Yaa bal olarak kas kitlesi ve kuvvetindeki azalmaya sarcopenia ad verilmekte ve 50

yandan sonra yaklak izgili kas kitlesinin her yl %1-2 sinin kaybedildii hesaplanmaktadr.

Yallktaki kas kitlesi ve kuvveti azalmasndan sorumlu fizyopatolojik mekanizmalar iinde,

mitokondrial disfonksiyon, kortikal ve spinal uyarlabilirlik azalna bal Tip II liflerde atrofi, kas

hcresi protein sentezinin azalmas, IGF-1, testosteron, TNF- gibi humoral faktrlerdeki deiimler

ve tendon kompliansnn artmas n plana kmaktadr. Bu olumsuz srelere bal yallkta oluan

izgili kaslardaki bozulma, bireyi hareketsizlik ve daha sedanter bir yaama yneltmekte ve bir ksr

dngye neden olmaktadr. Yallarn gndelik yaamda daha az harekete bal fiziksel yetenekleri nin

azalmas sonucu, sosyal ve psikolojik yalanma olgusu ortaya kmakta, bu da fiziksel aktivitede daha

ileri azalmay getirmekte ve fiziksel bozulmaya kadar sre devam etmektedir.

Yaa bal izgili kasta grlen olumsuzluklarn nne geebilmenin tek yolu dzenli olarak

yaplacak kuvvet egzersizleridir. Yaplan ok sayda kohort alma, kardiyovaskler nedenler bata

olarak, her trl lm nedeni dahil olmak zere, kuvvet egzersizlerinin mortaliteyi nemli lde

azalttn gstermektedir. Ayrca kuvvet egzersizleri ile kan basncnn ve kan ekerinin reglasyonu,

obesite kontrol, kemik mineral younluu art gibi olumlu metabolik etkiler ile yallkta eitli

hastalklara bal oluan morbitide de azalmaktadr. Hem bireysel mutluluk hem de toplum refah iin

her yata yaplacak kuvvet egzersizleri ok nemli kazanmlar salayacaktr, fakat dzenli uygulanacak

kuvvet egzersizleri yal nfusta birok ynden hayati neme sahiptir.


31/114


31

Sporcu Anemisi

Do.Dr. Cem ETN

Sleyman Demirel niversitesi, Tp Fakltesi Dahili Tp Bilimleri Spor Hekimlii, Isparta

Sporcu anemisi terimi ilk defa egzersiz ile ilikili anemiyi tariflemek iin kullanmtr. Bu terimi

bazlar sporculardaki herhangi bir anemiyi tariflemek iin kullanrken, bazlar da yalnzcasporculara

zg anemiyi tanmlamak iin kullanmaktadr. Son yllarda sporcularda grlen anemiyi etiyolojik

nedenlerine gre snflama ve isimlendirme gerektii kabul grmektedir. Buna gre konu 4 temel

etiyolojik neden bal altnda incelenecektir.

Dilsyonel Yalanc Anemi

ntravaskuler Hemoliz

Demir Eksiklii Anemisi

Kaltsal Eritrosit Hastalklarna Bal Anemi

1. Dilsyonel Yalanc Anemi

Sporcularda en sk grlen anemi tipidir. Gerek bir kan kaybndan ok plazma hacminin

genilemesine bal olarak gelien benign ve geici bir durumdur. Dilsyonel yalanc anemi hafif bir

anemiye neden olmaldr. Hemoglobin erkeklerde >13gr/dl, kadnlarda >11.5gr/dl olmal, ortalamaeritrosit hacmi (OEH), ferritin ve haptoglobulin normal snrlarda olmaldr. Semptomlar elik

etmemeli, egzersizin bitiminden sonra 3-7 gn iinde normale dnmelidir. Gerek bir patoloji

olmad iin herhangi bir tedavi gerektirmez.

2. ntravaskuler Hemoliz

intravaskuler hemoliz baz sporcularda zellikle orta ve uzun mesafe koucularnda nadir

grlmeyen, sk bir bulgudur. Ayak vuruunun (footstrike) dahil olmad baz spor dallarnda da

hemoliz olabilecei gsterilmitir. Eer phe ediliyorsa antreman sonras hemen uygun tetkikler

yaplmaldr. Tanda haptoglobulin seviyesinin azalmas nemlidir. Eer haptoglobin balamakapasitesinin zerinde serbest hemoglobin varsa hemoglobin idrarla atlr. Kemik iliinin aktivasyonu,

gen eritrosit yapmnn gstergesi olan retikulosit art olup, makrositoz geliir. Serum biluribininin

artve sarlk nadir bir bulgudur. Oluan hemoliz genellikle klinik olarak anemi olacak kadar deildir.

Retikulositoz ile bu ak kapatlmaya allr. Egzersizle indklenen hemoliz tansn koyarken dier

hemoliz yapabilecek nedenlerin zellikle genetik eritrosit membran hastalklarnn (talasemi, orak

hcre anemisi gibi) dlanmas gerekir. Tedavi alma yzeyinin, ayakkablarn ve alma

younluunun deitirilmesi eklinde olabilir. Egzersizin birka gn kesilmesi ile hemolizin durmas

gerekir. Hemoliz hafif, anemi ve hemoglobinuriye neden olmuyorsa zgn bir tedavi yapmaya da

gerek yoktur.

3. Demir Eksiklii Anemisi


32/114


32

Demir sporcu performansnda oksijen tama ile gerekte en nemli anahtar rol

oynamaktadr. Ayn zamanda oksidatif fosforilasyon, mitokondrial elektron tama gibi birok

reaksiyonda kofaktr olarak kullanlmaktadr.

Demir eksikliinin altta yatan nedeni ya kan kayb ya da besinsel eksikliktir. Her ne kadar kan

kayb en sk grlen neden olsa da gnll olarak rejim yapan, kstl diyetle beslenen sporcular herzaman aklda tutulmaldr.

Demir eksiklii 3 aamada oluur. 1. aama: Prelatent anemi: ferritin tek bana dmtr,

kemik iliinde demir depolar boalmtr. Hemoglobin seviyesi normal olup anemi yoktur. 2. aama:

Demir eksik eritropoez: Demir depolar daha da azalr, serum demiri der, transferin satrasyonu

azalr, total demir balama kapasitesi ykselir. Balangta anemi hafif normositik olup zamanla

mikrositik olur. 3. aama: Demir depolar daha da azalarak aikar mikrositik hipokrom anemi geliir.

Koucular gibi ar dayankllk sporu yapanlarda yksek oranda demir eksiklii grlmektedir.

Bununla beraber demir eksikliine ikincil anemi normal toplumda ki oranlara benzer ekilde

sporcularda da %0- 3 orannda saptanmtr.

Demir eksikliinin klasik grnm dayankllk koucusu olan bir kadn sporcuda halsizlik ya

da performansnda azaln ortaya kmasdr. Mutlaka ayrntl bir ekilde genitoriner,

gastroentestinal sistem sorgulanmal, menstrel ve beslenme yks alnmaldr. Demir eksiklii

tansnda u aratrmalar yaplmaldr: Hemoglobin, hematokrit, OEH, serum demiri, total demir

balama kapasitesi, transferin satrasyonu ve serum ferritini. ou olguda serum ferritin dzeyi

demir eksikliinin tansnda kullanlabilecek kolay ulalabilir bir tetkikdir. Serum ferritini 10-15ng/mL

ise demir eksiklii olarak tanmlanabilir. Tan konduktan sonra altta yatan etyoloji aydnlatlmaya

allr. Mutlaka spor d GE kayplar irdelenmelidir.

Eer gdasal dzenleme ile sporcunun demir durumu dzelmezse altta yatan nedeni

aydnlatmaya ynelik tetkikler devam ederken demir eksikliinin esas tedavisi demir yerine koyma

tedavisine balanr. Azdan ferrz sulfat en uygun yaklamdr. Gastroentestinal yan etkiler tedavinin

etkinliini bozabilir. Alternatif yaklam ferrz glukonat olabilir. Daha kolay tolere edilebilmektedir.

Yant birka haftada retikulosit art eklinde ortaya kar. Tedavi demir depolarnn tam dolmas iin

6- 12 aya kadar uzatlmaldr.

4. Kaltsal Eritrosit Hastalklarna Bal Anemi

Orak hcreli anemi: Hemoglobin S kaltsal bir hemoglobin olup fizyolojik stres ile oraklama

ve eritrositlerin hasar ile karakterizedir. Orak hcre hastalarnn ou (SS) altta yatan anemi ve arl

oraklama ataklar nedeniyle aktif spor yapamamaktadrlar. Sporcularda daha sk grlen normal

hemoglobin A ile hemoglobin S in (AS) sonucunda oluan orak hcre taycldr (OHT).

Her ne kadar OHT arl krizlere neden olmasa da egzersiz toleransn drebilir. Egzersiz

srasnda oluan s art, hipoksi, asidoz ve dehidratasyon OHT olan sporcularn hemoglobinlerinde

patolojik deiikliklere neden olabilir. Egzersiz ile OHT arasndaki en nemli iliki ani lme neden

olmasdr.

Ani lmn nedeni rabdomyoliz, s oku ve anikalp aritmileridir. Bu nadir komplikasyonun

oluumu asndan risk faktrleri dehidratasyon, ar s, yksek rakmda egzersiz eklindezetlenebilir. Ani lm riskini en alt dzeye ekebilmek iin OHT tans alm sporcularda s ve


33/114


33

dehidratasyonun minimize edilmesi iin nlemler alnmaldr. Scak ortamlarda zellikle hidrasyona

dikkat edilmelidir. Ayrca dk oksijen dzeylerinde oraklamann artaca hatrlanp yksek rakmda

antreman yaplrken dikkatli olunmaldr.

Talasemi: Dier sk grlen kaltsal hemoglobin hastaldr. Orak hcreli anemiden farkl

olarak burada hemoglobin zincirlerinden biri eksik yaplmaktadr. Talasemi major hastalarnda tipikyz grnm, anemi, dalak bykl ve kemik anomalileri saptanr. Daha sk grlen ise talasem i

taycl olup belirgin mikrositoz (


34/114


34


35/114


35

SZL BLDRZETLER


36/114


36


37/114


37

SB-1 KISA DNEM EGZERSZN SKEM REPERFZYON HASARINA BALI HEMODNAMK YANITLARA

ETKSNDE ATRYAL NATRRETK PEPTDN ROL

Selma Arzu VARDAR1, Orkide PALABIYIK1, Ruhan topuz2, Elif Ezgi GREL1, Semra ALIKAN2, Serap

TOPU1, Hakan KARADA2

1Fizyoloji Anabilim Dal, Trakya niversitesi Tp Fakltesi, Edirne 2Farmakoloji Anabilim Dal, Trakya

niversitesi Tp Fakltesi, Edirne, [email protected]

Giri ve Ama:Atriyal natriretik peptidin (ANP), izole san kalbinde oluturulan iskemi reperfzyon

hasarndan koruyucu etki gsterdii belirtilmektedir (1). Bu almada, ksa dnem uygulanan

egzersizin global kardiyak iskemi sonras reperfzyon periyodundaki hemodinamik yantlara etkisi ve

bu etkide ANPnin rol incelendi.

Materyal ve Metod:Ardk olarak be gn sreyle yry egzersizi yapm ya da yapmam olarak

gruplanan izole san kalpleri drt gruba ayrld. Kontrol (n=6) veEgzersiz (n=6) gruplarna 35 dakika

global iskemi ve takiben 30 dk reperfzyon uyguland. Ayrca iskemi ncesi 0.1 M/L atriyal

natriretik peptid (ANP) infzyonu yaplan iki grup; ANP grubu (n=6) ve Egzersiz -ANP (n=5) grubu

olarak belirlendi. Egzersiz uygulanan sanlarn kalpleri egzersizi takiben iki saatlik periyotta perfze

edildi. Ventrikl basn geliimi, maksimum ve minimum sol ventrikl basn deiim oranlar ve aort

perfzyon basnlar srekli olarak kaydedildi. Elde edilen veriler grup iinde Kruskall Wallis testi ile

gruplar arasnda Mann Whitney U testi ile karlatrld. Post hoc Dunn test uyguland.

Bulgular: Kontrol ve Egzersiz gruplarnda, global iskemi sonras reperfzyonun birinci dakikasnda,

miyokardiyal kontraktilite fonksiyonunun gstergesi olan ventrikl basn geliiminde belirgin azalmagrld (p


38/114


38

SB-2 EGZERSZ NKOULLAMASININ SKEM-REPERFZYON HASARINA BALI OLARAK SIANLARIN

GASTRONTESTNAL DOKULARINDA OLUAN OKSDATF STRES VE ANTOKSDAN SAVUNMA

DEKLKLER ZERNE ETKLER

Hakk GKBEL, Mehmet Z, Nilsel OKUDAN, Muaz BELVRANLI

Seluk niversitesi Meram Tp Fakltesi Fizyoloji AD, Konya, [email protected]

Giri ve Ama: Bu almann amac, egzersizle oluan intestinal iskeminin deneysel mezenterik

iskemi iin iskemik nkoullama etkisi gsterip gstermeyeceini oksidatif stres ve antioksidan sistem

deiiklikleri zerinden ortaya koymaktr.

Materyal ve Metod: Yerel Etik Kurul izni alnan almada toplam 60 Wistar Albino soyunda erkek

san kullanld. Sanlar randomize olarak her grupta 10 san olacak ekilde 6 gruba ayrld: Sham:

Anestezi sonras superior mezenterik arter (SMA) klemplenmeden laparotomi yapld. Egzersiz: 4hafta, haftada 5 gn 25 m/dk hznda 45 dakika sreyle egzersiz yaptrld. skemi-reperfzyon (IR):

Orta hat infzyonunu takiben SMAya atravmatik vaskler klemp yardmyla 45 dakika iskemi

uyguland, klemp karldktan 120 dak sonra sanlar sakrifiye edildi. EIR: E grubundaki egzersiz

protokol uygulandktan sonra iskemi ve reperfzyon protokol uyguland. skemik n koullama

(IPC): Laparotomi sonras 10 dak iskemi ve 10 dak reperfzyonu takiben sanlar sakrifiye edildi.

IPC+IR: Gerek iskemi-reperfzyon ncesi 10 dak sreyle iskemi ve reperfzyon uygulanarak n

koullama oluturuldu. Kan IL-6 ve TNF- dzeyleri ELISA yntemiyle, barsak dokusundaki MDA

dzeyleri, MPO ve SOD aktiviteleri spektrofotometrik yntemle alld.

Bulgular: IL-6 seviyeleri asndan gruplar arasnda fark bulunmad. Egzersiz grubunun ortalamaserum TNF- dzeyi sham grubuna gre daha dkt. IR grubunda ortalama MPO aktivitesi sham,

egzersiz ve IPC gruplarna gre yksek bulundu. leum MDA seviyeleri asndan gruplar arasnda

anlaml fark bulunmad. leum ortalama SOD aktivitesi IR grubunda dier gruplara gre dk

bulundu.

Tartma ve Sonu: Dzenli egzersiz, sanlarda intestinal iskemi reperfzyona bal gastrointestinal

dokuda oluan hasar azaltyor gibi grnmektedir. MPO retimi asndan iskemik nkoullama ile

benzer sonular elde edilmesi, etkisini bu yolla gsterdiini dndrmektedir.

Kaynaklar:

1. Moses FM. Exercise-associated intestinal ischemia. Curr Sports Med Rep. 2005 Apr;4(2):91-5

2. Aban N, Cinel L, Tamer L, Aktas A, Aban M. Ischemic preconditioning reduces caspase-related

intestinal apoptosis. Surg Today. 2005;35(3):228-34

3. Ding Y, Li J, Luan X, Ding YH, Lai Q, Rafols JA, Phillis JW, Clark JC, Diaz FG. Exercise pre-

conditioning reduces brain damage in ischemic rats that may be associated with regional

angiogenesis and cellular overexpression of neurotrophin. Neuroscience. 2004;124(3):583-91


39/114


39

SB-3 HPOTROD OLUTURULMU KRONK ORTA DZEY VE TKETC EGZERSZ YAPAN

SIANLARDA AKUT STRESN ETKLER

zgr KASIMAY, Dilek ZBEYL, Ebru ENEL, Gazi CONTUK, ule ETNEL, Berrak . YEEN

Marmara nivertesi Tp Fakltesi Fizyoloji Anabilim Dal

1

, Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dal

2

Tbbiye Cad. 34668, Haydarpaa, STANBUL, [email protected]

Giri ve Ama: Hipotiroidide strese olan yant farkllklar gsterir. Hipotiroidili sanlara kronik

orta dzey egzersiz (ODE) veya tketici egzersiz (TE) uygulamas sonras oluturulan akut stresin

dokular zerine etkilerini aratrmak amalanmtr.

Materyal ve Metod: almada 200-250g erkek Sprague-Dawley sanlarda anksiyete dzeyi

deerlendirildikten sonra sanlarn bir grubuna hipotiroidi oluturmak amacyla intraperitoneal15 gn, 6-n-propil-2-tiourasil (PTU,10 mg.kg-1) uyguland. Hipotiroidi oluturulan ve

oluturulmayan sanlarn bir ksmna koubandnda 6 hafta, ODE (30dak/5gn/hafta), bir ksmna

ise TE (60dak/5gn/hafta) yaptrld. Bir ksm egzersiz yapmad. Gruplara 6 hafta sonunda sudan

kanma stresi ve anksiyete testi yapld. Sanlar dekapite edildi. Kalp, mide, karacier, ince

barsakta oksidan hasarn bir gstergesi olan lipit peroksidasyonu (LP) ve glutatyon (GSH)

dzeyleri, dokuya ntrofil infiltrasyonunun bir gstergesi olan miyeloperoksidaz aktivitesi (MPO)

lmleri yaplarak stresin oluturduu oksidan hasar ve buna egzersizin etkisi deerlendirildi.

Kalp, mide, karacier, incebarsak, mesane ile ekstensr digitorum longus, soleus v e plantaris

rnekleri alnarak histolojik deerlendirme yapld. Karlatrmalar iin Student'n t testi veya

ANOVA kullanld.

Bulgular:Hipotiroidi grubunda stres uygulamas ile kontrol grubuna gre mide, incebarsak, kalp

ve karacier dokusunda MPO, LP ve GSH dzeylerinde anlaml bir deiik gzlenmemitir. ODE

uygulanan hipotiroidili sanlarda kalp ve midedeki MPO dzeylerinin kontrol grubuna gre

anlaml ekilde yksek olduu tespit edilmitir (p


40/114


40

SB-4 STREPTOZOTOSN LE DYABET OLUTURULMU AKUT YZME EGZERSZ YAPTIRILAN

SIANLARDA MELATONN UYGULAMASININ KAS DOKUSUNDAK MDA VE GSH DZEYLERNE ETKS

Mrsel BER1, Mustafa AKIL2, Nihal IIK3,Mine YILMAZ3, Abdulkerim Kasm BALTACI3, Rasim

MOULKO3

1Seluk niversitesi. Beden Eitimi ve Spor Yksekokulu, Konya 2Karabk Universitesi, Hasan Doan

Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulu, Karabk 3Seluk niversitesi Seluklu Tp FakltesiFizyoloji

Anabilim Dal, Konya, [email protected]

Giri ve Ama: Tip I diyabet pankreatik hcrelerdeki iddetli hasar nedeniyle geliir ve yaygn bir

ekilde insulin bamllyla sonulanr. Beta hcre hasarna itirak ettii dnlen mekanizmalarn

banda oksidatif stres gelir. Melatonin en zararl radikal olan hidroksil radikalini ortadan kaldran

gl bir antioksidandr. Bu nedenle melatoninin diyabete kar da koruyucu bir roloynayabilecei

ileri srlmektedir (1,2). Mevcut almann amac da, streptozotosin ile diyabet oluturulmu ve akutyzme egzersizi yaptrlan sanlarda 4 haftalk melatonin takviyesinin kas dokusundaki serbest

radikal oluumuna etkisini belirlemekti.

Materyal ve Metod:Aratrma 80 yetikin erkek san zerinde gerekletirildi. Sanlar eit sayda 8

gruba ayrld: Grup 1, genel kontrol. Grup 2, melatonin uygulanan kontrol.Grup 3, yzme kontrol.

Grup 4, melatonin uygulanan diyabetli kontrol. Grup 5, melatonin uygulanan yzme. Grup 6,

melatonin uygulanan diyabetli yzme. Grup 7, diyabetli yzme. Grup 8, diyabetli kontrol grubu.

Sanlara 40 mg/kg dozunda intraperitoneal (ip) streptozotosin (STZ) 24 saat arayla iki kez enjekte

edildi (3). Enjeksiyonlardan 6 gn sonra kan glukozu 300 mg/dlt ve zerinde olan hayvanlar diyabetik

olarak kabul edildi. Melatonin 4 hafta sreyle 3mg/kg/gn (ip) olarak uyguland. Uygulama sresisonunda dekapitasyonla ldrlen hayvanlardan alnan kas dokusu rneklerinde GSH ve MDA

seviyeleri deerlendirildi.

Bulgular:Doku MDA seviyeleri diabet ve yzme gruplarnda (grup 3, 4 ve 5) kontrol grubundan daha

yksekti (p


41/114


41

3.Havel PJ,Uriu-Hare JY,Liu T,Stanhope KL,Stern JS,Keen CL,Ahrn B.Marked and rapid decreases

of circulating leptin in streptozotocin diabetic rats: reversal by insulin.Am J Physiol 1998; 274: 1482

1491.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Havel%20PJ%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Uriu-Hare%20JY%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Liu%20T%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Stanhope%20KL%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Stern%20JS%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Keen%20CL%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Ahr%C3%A9n%20B%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Ahr%C3%A9n%20B%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Keen%20CL%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Stern%20JS%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Stanhope%20KL%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Liu%20T%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Uriu-Hare%20JY%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlushttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Havel%20PJ%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlus


42/114


42

SB-5 SIAN KALP DOKUSUNDA AKUT TKENME EGZERSZYLE OLUAN OKSDATF STRESE

ANTRENMANIN VE CoQ10DESTENN ETKLER

Serkan REVAN1, Nilsel OKUDAN2,kr Serdar BALCI3, Muaz BELVRANLI2, Hamdi PEPE1, Hakk

GKBEL2

Seluk niversitesi 1Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulu Beden Eitimi ve Spor retmenlii Blm

Beden Eitimi ve Spor retmenlii Anabilim Dal, 2Meram Tp Fakltesi Fizyoloji Anabilim Dal,

3Antrenrlk Eitimi Blm Hareket ve Antrenman Bilimleri Anabilim Dal, Konya,

[email protected]

Giri ve Ama: Enzimatik ve enzimatik olmayan antioksidanlar dzenli egzersizlerle beraber ya da

bamsz olarak serbest radikallerin zararl etkilerini azaltr. Bu almada dayankllk

antrenmanlarnn ve koenzim Q10 (CoQ10) desteinin san kalp dokusunda tkenme egzersiziyle

oluan oksidatif stres zerine etkilerinin deerlendirilmesi amaland.

Materyal ve Metod:Altm drt san randomize olarak antrenman ve kontrol olmak zere iki ana

gruba ve bu gruplar da istirahat, tkenme egzersizi, CoQ10 + istirahat, CoQ10 + tkenme egzersizi

olmak zere drder alt gruba ayrld. Antrenman gruplarna alt hafta, gnde bir saat yzme egzersizi

yaptrld. CoQ10 destei alan sanlara intraperitoneal olarak gnde 10 mg/kg CoQ10 verildi.

Antrenman grubundaki sanlarn yars son antrenmandan iki gn sonra tkenene kadar yzme

egzersizi yaptrldktan sonra, dier yars ise tkenme egzersizi yaptrlmadan sakrifiye edildi. Kalp

dokusunda lipid peroksidasyonunun gstergesi olan malondialdehit(MDA), DNA hasarnn gstergesi

olan 8-hidroksi 2-deoksiguanozin (8-OH-dG) ve antioksidan olarak toplam glutatyon (GSH) ve

speroksit dismutaz (SOD) dzeylerine bakld. Sonular tek ve faktrl (2x2x2) varyans

analizleriyle deerlendirildi.

Bulgular:CoQ10 desteinin 8-OH-dG zerine etkili olduu bulundu (P


43/114


43

SB-6 YKSEK DDETL SPRNT ANTRENMANININ YORGUNLUK VE PERFORMANS ZERNE ETKLER

Zbeyde ASLANKESER1, Selcen KORKMAZ2, idemZDEMR3, zlem METE4, Sanl Sadi KURDAK3

1Seluk niversitesi Beden Eitimi ve Spor Yksekokulu 2Erciyes niversitesi Beden Eitimi ve

Spor Yksekokulu

3

ukurova niversitesi Tp Fakltesi Fizyoloji AD

4

Gaziantep niversitesi KlinikMikrobiyoloji AD, [email protected]

Giri Yorgunluk, kaslma kuvvetinde azalma olarak tanmlanmaktadr. Hcre ii Pi, ADP, H+, laktat

art ve enerjetiklerin azalmasnn yan sra hcre d K+, kreatin kinaz (CK) ve laktat dehidrogenaz

(LDH) artlar yorgunluk srecinde aratrmaclar tarafndan gsterilmitir. Antrenmanlar

performans artrarak yorgunluk oluum srecini geciktirmeyi, yorgunlua kar dayankll

gelitirmeyi hedeflemektedir. Bu almann amac maksimal iddetteki sprint yklemeleri ieren

antrenmann yorgunluk ve performans zerine etkilerini aratrmaktr.

Materyal-Metod Bu almaya 14 erkek (22 3 ya, 177 7 cm boy, 71 6 kg vcut arl) gnll

olarak katlmtr. Katlmclara 5 hafta sre ile (3 gn/hafta) iddeti kademeli olarak artan sprint

koular yaptrlmtr. Sprint koular 30 metreden oluan dz bir parkurda ve her 10 sprint 1 set

olacak ekilde planlanmtr. Antrenmanlardan nce ve sonra tkeninceye kadar bisiklet

yklemelerini ieren bir yorgunluk protokol uygulanmtr. Yorgunluk protokolnden nce ve sonra

venz kan rneklerinden Pi, K+, CK, LDH, Na+konsantrasyonlar ve kulak memesinden alnan klcal kan

rneklerinden de laktat miktar llmtr. zometrik diz ekstensiyon kas kuvveti, 90lik eklem

asnda 30 saniye sreyle llmtr.

Bulgular Antrenmanlardan sonra kas kuvveti ve sprint zaman (p


44/114


44

SB-7 AKUT YZME EGZERSZ YAPTIRILAN SIANLARDA SELENYUM TAKVYESNN KALP VE AKCER

DOKULARINDAK ELEMENT DAILIMINA ETKS

Mustafa AKIL1, Mrsel BER2, Ersan KARA1, Abdlkerim Kasm BALTACI3, Rasim MOULKO3

1Karabk Universitesi, Hasan Doan Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulu, Karabk 2Seluk

niversitesi. Beden Eitimi ve Spor Yksekokulu, Konya 3Seluk niversitesi Seluklu Tp Fakltesi

Fizyoloji Anabilim Dal, Konya,[email protected]

Giri ve Ama: Element metabolizmas egzersizden etkilenmektedir (1). Bu almann amac akut

yzme egzersizi yaptrlan ve selenyum takviyesi yaplan ratlarn kalp ve akcier dokularndaki

element dalmna olan etkisini belirlemekti.

Materyal ve Metod: Mevcut alma 32 adet Spraque Dawley cinsi erkek rat zerinde

gerekletirildi. Deney hayvanlar eit sayda 4 gruba ayrld. Grup 1, genel kontrol. Grup 2, selenyumuygulanan kontrol (0.6 mg/kg/gn sodyum selenit). Grup 3, yzme kontrol grubu. Grup 4,selenyum

uygulanan yzme (0.6 mg/kg/gn sodyum selenit). Drt hafta sren almann bitiminde dekapite

edilen deney hayvanlarndan alnan kalp ve akcier doku rneklerinde molibden, kobalt, kalsiyum,

bor, krom, bakr, demir, potasyum, magnezyum, sodyum, fosfor, kurun, selenyum ve inko seviyeleri

belirlendi (atomik emisyon). Deerler mg/L olarak verildi.

Bulgular: Akcier dokusundaki krom sevileri yzme ile artarken, fosfor ve selenyum deerleri

azalmtr (p


45/114


45

SB-8 ANTRENE SPONTAN HPERTANSF SIANLARIN GASTROKNEMUS DREN ARTERLERNDE

KARBON MONOKST YANITLARI

Gnnur KOER, Seher LKER, Filiz GNDZ, mit Kemal ENTRK

Akdeniz niversitesi Tp Fakltesi Fizyoloji A.D. Antalya, [email protected]

Giri:Dzenli fiziksel aktivitenin kan basncn drd hem insan hem de deney sel hipertansiyon

modellerinde gsterilmitir. Son yllarda yaplan almalar karbon monoksidin (CO) kan basncnn

dzenlenmesinde katks olduunu ortaya koymaktadr. CO retiminden sorumlu enzimlerden

hemoksijenaz 1in (HO1) egzersizle birlikte ekspresyonun artt bilinmektedir. Fakat egzersizin

uyard HO aracl endotelyal geveme ile ilgili bir alma yoktur. Bu bilgilerden yola karak

almamzn amac, antrene spontan hipertansif sanlarn (SHR) gastrokinemius kasna ait rezistans

damarlarnda COin geveme yantna katksn ve etki mekanizmasn ortaya koymaktr.

Materyal Metod:12-13 haftalk 40 adet erkek sanlar kontrol (K), egzersiz (E), SHR ve SHR egzersiz

(SHR-E) olmak zere 4 gruba ayrld. Egzersiz grubu deneklere 8 hafta sresince haftada 5 gn, gnde

1 saat olmak zere yzme egzersizi yaptrld. Tm gruplara ait hayvanlarn gastrokinemius kasndan

izole edilen diren arterleri telli miyograf dzeneine asld. Diren damarlarnn fenilefrin (Phe)

kaslma yantlar, HO inhibitr inkbasyonu ncesi ve sonrasnda alnd. COin gastrokinemius

damar yatanda etki mekanizmasn saptamak amacyla karbon monoksit donr (CORM) geveme

yant sonrasnda CORM cGMP inhibitr(ODQ) ve CORM potasyum kanal blokr (TEA) (yantlar

incelendi. statistiksel analiz olarak tekrarlayan lmlerin varyans analizi ve paired t testi yapld, p

0.05 anlaml kabul edildi.

Sonular ve Tartma:Gruplarn, HO inhibisyonu ncesi ve sonrasnda Phee verilen kaslma yantlar

benzer dzeydeydi. Karbonmonoksit donr olan CORMa verilen geveme yantlarnda K ve E grubu

arasnda fark yoktu. K ve E gruplaryla karlatrldnda SHR ve SHR-E gruplarnda CO geveme

yantlar artm bulundu. (p0.05). COnun etki mekanizmasn ortaya koymak iin ODQ ve TEA

inkbasyonu sonrasnda CORM yantlar incelendi. Kontrol grubu dndaki gruplarda ekzojen verilen

CO geveme yantlarna ODQ etki etmezken TEA ile nlendi. Bu durum gastrokinemius kas rezistans

arterlerinde COin etkisini K kanallar ile gsterdiini iaret etmektedir. almamzn sonular; NO

eksikliinde bir yedekleme molekl olduu ileri srlen CO retiminin SHR gastrokinemius diren

arterlerinde daha fazla olmadn ama ekzojen COe verilen geveme yantnn arttn

gstermektedir.

Referanslar:

1- Ndisang JF, Tabien HE, Wang R. Carbon monoxide and hypertension. J Hypertens. 22(6):1057-74,

2004.


46/114


46

SB-9 STREPTOZOTOSN LE DYABET OLUTURULMU AKUT YZME EGZERSZ YAPTIRILAN

SIANLARDA MELATONN UYGULAMASININ BEYN DOKUSUNDAK ELEMENT DAILIMINA ETKS

Mrsel BER1, Mustafa AKIL2, Mine YILMAZ3,Nihal IIK3, Rasim MOGULKOC3, Abdulkerim Kasm

BALTACI3

1Seluk niversitesi. Beden Eitimi ve Spor Yksekokulu, Konya 2Karabk Universitesi, Hasan Doan

Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulu, Karabk 3Seluk niversitesi Seluklu Tp FakltesiFizyoloji

Anabilim Dal, Konya, [email protected]

Giri ve Ama:Diabet metabolizmay nemli ekilde etkileyen bir hastalk olup, diyabetik sanlarda

da plazmadaki elementlerin azaldna dikkat ekilmektedir (1,2). Bu almann amac ise

streptozotosin ile diyabet oluturulmu ve akut yzme egzersizi yaptrlan sanlarda melatonin

uygulamasnn beyin dokusundaki element dalm zerine olan etkisinin aratrlmasdr.

Materyal ve Metod:alma 80 yetikin erkek san zerinde gerekletirildi. Sanlar eit sayda 8

gruba ayrld: Grup 1, genel kontrol. Grup 2, melatonin uygulanan kontrol. Grup 3, melatonin

uygulanan diyabetli kontrol. Grup 4, yzme kontrol. Grup 5, melatonin uygulanan yzme. Grup 6,

melatonin uygulanan diyabetli yzme. Grup 7, diyabetli yzme. Grup 8, diyabetli kontrol grubu.

Sanlara 40 mg/kg dozunda intraperitoneal (ip) streptozotosin (STZ) 24 saat arayla iki kez enjekte

edilerek diabet oluturulmas amaland. Enjeksiyonlardan 6 gn sonra kan glukozu 300 mg/dlt ve

zerinde olan hayvanlar diyabetik olarak kabul edildi (3). Melatonin 4 hafta sreyle 3mg/kg/gn (ip)

olarak uyguland. Beyin doku rneklerinde molibden, kobalt, kalsiyum, krom, bakr, demir, potasyum,

magnezyum, sodyum, nikel, fosfor, kurun, kkrt, selenyum ve inko dzeyleri belirlendi. Deerler

ml/L olarak verildi.

Bulgular: Beyin dokusundaki en yksek kalsiyum deerleri grup 8 (diyabet)de belirlendi (p


47/114


47

SB-10 KIZ YILDIZ BASKETBOL TAKIM SPORCULARININ SPORTF PERFORMANS DURUMLARI LE

BESLENME DURUMLARI VE ANTROPOMETRK LMLER ARASINDAK LKLER

1Eda PARLAK, 1Cahide YAMUR, 1ule Yldrm AKICI, 2Sanl Sadi KURDAK.

1

ukurova niversitesi, Ziraat Fakltesi, Gda Mhendislii Blm, Adana,

2

ukurova niversitesi,Tp Fakltesi, Fizyoloji Blm, Adana, [email protected]

Giri ve Ama: Sporda performans motor zelliklerin, psikolojik ve antropometrik faktrlerin

oluturduu bir bileenler btndr. Yeterli ve dengeli beslenmenin de sporcularda performans

olumlu etkiledii bilinmektedir. Bu alma, yldz basketbol kz takm oyuncularnn sportif

performans durumlar ile beslenme durumlar ve antropometrik lmleri arasndaki ilikileri

belirlemek amacyla planlanmtr.

Materyal ve Metod: alma, ya ortalamalar 14.10.8 yl olan 11 sporcu ile yrtlmtr.Bireylerin esneklikleri (cm) otur-uzan testi, aerobik kapasiteleri Cooper testi ve anaerobik gleri ise

Wingate testi kullanlarak llmtr. Bireylerin vcut ya yzdeleri 4 ayr anatomik blgeden

(triseps, subskapular, suprailiak, abdominal) deri kvrm kalnl llerek hesaplanmtr. Bireylerin

beslenme durumlar 3 gnlk besin kayt yntemiyle deerlendirilmitir. statistiksel analizler, SPSS

13.0 paket program ile yaplmtr.

Bulgular: Sporcularn performans deerleri ile antropometrik lmleri karlatrldnda; esneklik

deerlerinin (23.06.7cm) subskapular DKK (10.63.1mm), abdominal DKK (16.52.8mm) yannda

vcut ya yzdesindeki (%13.91.2) arttan olumsuz etkilendii grlmtr (p


48/114


48

SB-11 NORMAL KLOLU, FAZLA KLOLU VE OBEZ OCUKLARDA EGZERSZ SRESNCE MAKSMUM

YA OKSDASYON HIZININ BELRLENMES

Hamdi PEPE1, Hakan YILMAZ2, kr Serdar BALCI3, Serkan REVAN1

Seluk niversitesi 1Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulu Beden Eitimi ve Spor retmenlii Blm

Beden Eitimi ve Spor retmenlii Anabilim Dal, 2smail Kaya Koleji, Beden Eitimi retmeni

3Antrenrlk Eitimi Blm Hareket ve Antrenman Bilimleri Anabilim Dal, Konya,

Giri ve Ama:Salkla ilikili olarak egzersiz srecinde enerji metabolizmasnn dzenlenmesinde ya

oksidasyon hznn artrlmas nemlidir. Egzersiz balangcnda ya oksidasyon hz artsa da egzersizin

iddeti arttka karbonhidrat oksidasyon hz daha fazla artmaktadr (Jeukendrup ve Achten 2001).

Yetikinlerde egzersiz srecinde maksimal ya oksidasyon hzndaki deiimler ok sayda almayla

ortaya koyulmutur, bununla birlikte farkl vcut kompozisyonlarna sahip ocuklarda bu konudaki

bilgi snrldr. Bu aratrma normal kilolu, fazla kilolu ve obez ocuklarda egzersiz sresincemaksimum ya oksidasyon hzndaki deiimlerin incelenmesi amacyla yaplmtr.

Materyal ve Metod: Aratrmaya yalar 12-15 arasnda deien normal kilolu, fazla kilolu ve obez

olmak zere 26 ocuk gnll olarak katld. Aratrma gruplar Dnya Salk rgtnn beden ktle

indeksi persentil deerlerine gre belirlendi. Egzersiz srecinde farkl younluklarda maksimal ya ve

karbonhidrat oksidasyon hzlar (g/dk), idrar nitrojen atlm hz gz ard edilerek, VCO2ve VO2(l/dk)

deerlerinden Frayn (1983) stoichiometric eitlikleri kullanlarak hesapland. statiksel analizler tek

ynl varyans analizi ve Bonferroni oklu karlatrma testi kullanlarak yaplmtr. Anlamllk dzeyi

(p


49/114


49

2-Pillard F, Moro C, Harant I, Garrigue E, Lafontan M, Berlan M, Crampes F, de Glisezinski I, Rivire D.

Lipid oxidation according to intensity and exercise duration in overweight men and women. Obesity

(Silver Spring). 2007;15(9):2256-62.

3- Frayn KN. Calculation of substrate oxidation rates in vivo from gaseous exchange. J Appl Physiol.

1983;55:628-34.


50/114


50

SB-12 ANTK DNEM GLADYATRLERNN VE GALENOSUN EGZERSZ FZYOLOJS AISINDAN

DEERLENDRLMES

Okan ARIHAN1, Seda Karaz ARIHAN21Hacettepe niversitesi Tp Fakltesi Fizyoloji Anabilim Dal 2Ankara niversitesi Dil ve Tarih Corafya

Fakltesi Paleoantropoloji Blm, Ankara, [email protected]

Giri ve Ama Latince kl anlamna gelen Gladius kelimesinden kken alan gladyatrler, Antik Roma

gsteri dnyasnn nemli paralarydlar. M.. 3 yyda balayan bu oyunlarda dven gladyatrler;

kleler, savalar srasnda esir denler, mahkmlar ya da kendi istei ile gladyatr olmay seen

zgr yurttalardan oluurdu. Gladyatr, dvten sa kabilirse yaralarnn tedavi edilmesi ve bir

sonraki mcadeleye hazr hale gelmesi salanrd. Bu nedenle gladyatrlerin tbbi yardm almas

zorunluydu. Gladyatrlerin tedavisinde birok hekim grev alrd. Bu hekimlerden biri de Galenostur

(Galen). Bu alma, antik dnem gladyatr oyunlarnn, gladyatrlerin ve Galenosun egzersiz

fizyolojisi asndan deerlendirilmesi amacyla yaplmtr.

Materyal ve Metod Bu alma iin antik dnem gladyatrlerine dair mevcut literatr, arkeolojik ve

antropolojik veriler incelenmitir. Galenosun bu konudaki deerlendirmelerini ieren modern

yazarlarn gncel kitaplar ve makaleleri gz nne alnmtr. Buna ek olarak antik dnem

gladyatrlerinin eitimleri, beslenmeleri ve tedavileri ile gnmzde yaplan benzer mcadele

sporlarndaki durum karlatrlmtr.

Bulgular Efesten elde edilen gladyatr iskeletlerinde yaplan paleoantropolojik almalarda ar

egzersize bal olarak kemik dokular zerinde izler tespit edilmitir. Bu izler kemik zerinde;

kntlar, kabartlar, anmalar eklinde gzlenmektedir. Bununla birlikte eitli silahlarla

oluturulmu ve kemiklere kadar etkileyerek iz brakm olan yaralanmalar da belgelenmitir.

Pergamonlu (Bergama -zmir) Galenos, gladyatrler arasndaki mcadeleler sonrasnda zedelenmi

tendonlar ve hasar grm kaslar kendi icat ettii pek ok cerrahi yntemle tedavi etmitir. Galenos

pek ok rehabilitasyon terapilerini ve egzersiz rejimlerini formle etmitir. Gladyatrler iin egzersizin

yan sra nemli bir unsur da beslenmeydi. Genellikle tahl ve baklagil arlkl beslenen gladyatrlerin

ve Roma halknn beslenmesi konularnda Galenosun deerlendirmeleri bulunmaktadr

Tartma ve Sonu Galenos, gladyatrleri tedavi ederken anatomi konusundaki bilgi ve deneyimini

geniletmi, ok sayda yaralanmay tedavi etmi, diyet ve egzersiz konusunda uzmanlama imkn

bulmutur. Galenosun varm olduu ne

sempozyum kitapcığı_4 egzersiz fizyolojisi

Documents