ژماره 485

20
ا ئێس���تاان تهنهكان���ی كوردس���تی بارهتهكی���ان س���هوهیونكردنه هی���چ ررزانیبردوی بامهكهی ش���هوی را بهپهیاهیه بۆرجیان ه، ئهوان مهیاندوه رانهگه دو س���اڵی تر بۆ ماوهیرزانیوهی با ئه، ئهندامێكیهرێمرۆكی ه بهس���هوهبێته بهكێتیش یهتیكردای ئهنجومهن���ی س���هرانیردهم دوڕی "كوردس���تان لهبه دهڵێتهتدای���ه،یاتۆری دیكتكراس���یو دیمووهی كردنههموارههكش���ه كردن له پاشارێك���ی كهتی س���هرۆكایاس���ای یسیداره". مهترهكانییاری زانی بهپێیهت بهئاوێنه: تایبهكێتیو گ���ۆڕانو یوهی ئاوێن���ه بزوتنهمی ئامادهن ئیس���اهكگرتوی كۆمهڵو یرجێك بۆ ماوهی دورزانی بهچهند مه با بهسهرۆكیوهبێته ب)2017 تا( ساڵی ترهرێم. هگرهنتیتییه لهیهنانه بری هرجی ئهم میهكش���ێوهس���تور بهوهی ده كردنی ئهس���تهمی ك���ه سیوه بكرێت���ههم���وار ه پهرلهمانیندان���ی لهكوردس���تا حوكمڕاتهكانیسهتیو ده سهرۆكایه بێت نهكشت، ئهنجومهنێكی با بكرێ س���نوردارنرێت پێكبهێكیهكهره لهپێنج حیزبه سه بڕیارهوس���تكردنیۆس���هی در كه لهپردا بهش���دار ب���ن،س���ازهكان چارهنوسزامهندی لهس���هر پارتی رههرامبهردا لهب لهڕێگهیرزان���ی كه باه دهربڕیوه ئ���هوم، ب���هوههڵبژێرێت���ه هوه پهرلهمان���های بمێنێت.هكانی ئێستتسه ده ب���هراب���ردوداو ر رۆژی ل���هدورزانی،امهكهی با پهیوهیوكردن���ه لهبان لهجموجۆڵێكیهن���ه سیاس���یهكی كردهیی سهروهسی چڕدا بون بۆ ئه سیات بهپرس���یباره پێن���ج حیزبهكه س���هم تا، بهوهبنهرزانی كۆبهتی با سهرۆكاین كهسی ئاماده نیهكیانی ئێستا هیچیه.وه كۆبونهێرن ب���ۆ ئ���هو یهك���هم بنران���ی حوزهیی23 ك���هیوه كۆبونه كوردستان لهسهر مهسهلهی پهرلهمانیهرێم،تی ه س���هرۆكایهاسای یهمواری ه چواریهكون پارتی لهوهندی نێوا پهیهك���ی تر، گرژویهنهك���هی تری لهی ئاڵۆز كردوه.هتیكردای ئهندامی ئهنجومهنی سهرم بهی كوردس���تان ئارێز نیش���تمانهكێت���ی یهكش���ه ك���ردنی���ه "پاش پێیوا عهب���دوهتی سهرۆكایاسای یوهی كردنههمواره لهندهی بۆ س���هر ئایس���یدارهێكی مهتر كارهرێمیهاسی له سیو پرۆسهیموكراسی دی كوردستان".هرێمیگهیان���د كهوێنهی را ئهو بهئاانیایه، دوڕیوڕیانێكدردهم د كوردستان لهبهموكراس���ی دیهكانی پای���ر كردن���ی جێگیهت، س���هپاندنیاتۆری دیكتهكانی یان پایهنهكانیی یهنێ���ك بهس���هر ���رادهی ئیی كوردستان یاساكان ترداو پێش���ێلكردنییه".ورههكی زۆر گه مهترسییڵ���ۆ ئهندام���ی مهكتهبیح ده س���هی كوردستان دیموكراتاس���ی پارتی سیهرچی پێش���تر هكات كهوه ده به ئاماژهوه، ئێستا بۆچیزان كراهیه بهسا پرس هنهاهرێم بهتهتی ه س���هرۆكایه مهسهلهیڵێ���ت "ئێمهوو ده، ئ���هوهت���هكراوه جیاۆزنو سهد ئهوانهی كه دڵسیهك همو هندی بهرزی گهلرژهوه لهس���هد بیر لهبهرزانی���ه جهنابی بانوایوه، پێیاكهنه دهوه باشتره".غهدا بمێنێته لهم قۆناح دهڵۆ س���ه���وك: ئاوێن���ه، كهركوێنهدا���هت بهئا تایب لهچاوپێكهوتنێكیابردویامهكهی شهوی رهیاند كه پهی رایكارێتیپرسیدن بهبهرهس���تكرهرزانی به باتای كوردستانهر بهقۆناغی ئێسهرامب ب، ئهو وتی "ئهگهر ئێمهوهت���هوكردوه ب تهس���كیرژهوهندی لهبهوه دوربكهوینهردس���تانوی كوهم���و خهڵك حزب���ی، هوهی كۆكین لهس���هر ئهیهكمان همو هیهنكاریدا ئهو گۆڕا لهبارودۆخی ئێس���تاارێكی باشهرێ���م كتی ه لهس���هرۆكایهس���تی جهناب���ی نیی���ه، چونك���ه بهڕاا كردوه پهید ئهزمونێكی باشی سهرۆكهرێمی كوردستان".ردنی هبهڕێوه لهبههنهكانیی وهیردانهت بهكاباره س���هرزانی،امهكهی با���هر بهپهیهرامب تریش بوهیمدانهی���ن وهكه دهتی "ئومێ���د ورژهوهندی���هكان باش بێ���تو لهبهیهن انو ئ���هم بارودۆخه میللهتهكهمی ب���ا بێ���توندا كوردس���تاارهیهس���تی هوهی���هوهی نهتهارێتیپرس���ی بهبهروروبهریده���نو لهرودۆخهك���ه بڕوان لهباوه".بینهزان كۆب مێزی ساهرێم���ییران���دا همانگ���ی حوزه لهوانهیوتی ره نه كهمترین كوردس���تانوهڕوانیش���دهكرێت ك���ردوه، چا بهغداهولێر بۆ هم پارهی زۆر كه بهغدا بڕێكرێت، ئهمههینێ���هر نرێت یاخود ه بنێهرێ���مخۆران���ی هتێك���دا موچه لهكامهزانژن���ی ره���ن پێش جهوهڕوان چابگرن، بۆیه ئای���ار وهر مانگی موچهی خۆی موچهیهرێمتی هبێت حكومه دهبكات.نگه پهیدا ما ئهم ئهندام���ی ئاوێن���ه: س���لێمانی،نی عێراق،ن لهپهرلهماۆنی گۆڕا فراكسیگهیاند، "وێنهی را محهم���هد بهئا كاوه حكومهتیوه مانگهتای ئهمره لهس���همیو تهس���لیاگرتوههرێ���م نهوت���ی ر ه، واتهك���ردوهای س���ۆمۆی نه كۆمپانی رۆژیان14 ابردودا رۆژی ر26 ماوهی لهكردوه". تهسلیم نه نهوتییچ بڕه ه نهوتین، تێكڕاییهكااری زانی بهپێیهرێم بۆ بهغدای هاوی رۆژانهدهكرهنار ه���هزارو ه172 ، حوزهی���ران لهمانگ���یندا، لهمهش���یات بوه بهرمیل نهو574 وت هی بهرمی���ل نه573 ���هزارو ه22 وكی كهرك ه دیكهوهیو ئهرێم بوهه هكرێت بهغداشوهڕوانده، بۆی���ه چا بوههرێمرێت بۆ ه بڕه پ���اره بنێ كهمتریننگهدا. ما لهمڵێت:"بودجهیوه كاوه دهیهوباره لهوهتاهیهت، یان ئههر ن هنگهغ���دا ره بهرێت".ی زۆر كهم بنێ بڕێكگهیهنێ���ت رایدهار دۆس���کیین���د د لهس���هر داواک���هی خۆیو س���وره که یهکگرتو،زهکان���یه نێو ری ناگهڕێت���هووهنێتهگهڕێشی دهکییهکهره سهۆکاره ههکهیان فراکس���یۆن بهش���داری ب���ۆمهی پێشویشتنهکهی سێش���هم لهدانیندا. پهرلهماار دۆس���کی،یند د���هت بهئاوێنه: تایبهکگرتوی یهران���ی���ک لهدامهزرێن یهکێهفت���هی پێش���وداهس���امی ک���ه له ئیزبهک���هی لهحیوهیستلهکارکێش���انه ده ک���ه دهکاتش���کرای ئاگهیان���د راهکانیرهکیی س���ه���ۆکارههێ���ک له یهککردنی بهشداریوهیستلهکارکێش���انه دهشتنهکهی لهدانیکگرتو بوه یهۆنی فراکسی، "چونکه حوزهی���رانی23 پهرلهمان���ینواسی نهبو سی مهکتهبی پابهندی ئهوانهن که باسینه نیشتمانیزا دژی ئهو ساکهن". دهگهیهنێت که رایدهات دۆس���کی ه���اوک یهکگرتوی سیاسیی مهکتهبی ش���اندێکیان ل���ێ کردوهنو داوات���ه بادین���ا چوهوه،هی بکێشێتهوهکستلهکارکێش���انه دهدن که س���ورم لهسهرگهیان پێم رام "بهه نێو حیزب".و ناگهڕێمهو داواکهی خۆم هی���چوهکات���ه���ا رهت���ی دههروهه هبێت، ئهو پارتیان لهس���هربو فش���ارێکیره دوجارڤ���هم دهڵێ���ت "ئێمه ل���ه دهمانمانو ئهنداتێنراوه بارهگام���ان س���وهس���لێمانیواز لوه، جیاهید ک���را ش���ههنانهت یهکگرتو تهک���ینگه برای ڕه ک���هبێت".ی بهرنهکهوت شهقێک گشتییهی سیاسیهكی رۆژنامهیهریدهکاتای ئاوێنه د کۆمپانی)485( ژماره2015/6/30 مە سێشەمw w w . a w e n e . c o m ریکام4 انهی بونه ئهوهرخستنیهوێنی س هی23 كهیوه كۆبونه حوزهیران دینار1000 ش دەکات نرخیوێنە دابەڤ پەیک ئاای ب کۆمپانی3201274 تهلهفۆن:32 ی ژماره شوقه- ی سێهم نهۆم- ری زارانی تهیشان: سلێ ناون4500 تیراژ: چهند سهرنجێک دهربارهی دهستورای ئۆنتۆلۆژی لهڕۆمانی كوشدا)نیالنی داورهكاهه( ردەم لەبەندا دوڕێیا12 4 17 هرێمرۆكی ه بهسهوهبێتهكان دو ساڵی تر دهیهنه رزانی بهمهرجی باهتدایهیاتۆریو دیكتموكراسی دیانیردهم دوڕێی كوردستان لهبههكێتی: یهتیكردای ئهندامێكی سهراسی پارتی: سیی مهكتهبی ئهندامێكوه، ئێستا بۆچیزان كراهیه بهساچی پرس ههر پێشتر هوه؟تهكراوهنها جیاهرێم بهتهتی ه سهرۆكایه مهسهلهیبكاتر پهیدا ئایا مانگیبێت خۆی موچهیرێم دههتی ه حكومهار دۆسکی:یند دهکینگه برایسلێمانی ره لههنانهت یهکگرتو تهرنهکهوتبێشی ب شهقێکی13 13 هکان خۆیانیهن ن لهپرسی دهده کردنیانی بهعه دهستور3 3 5 7 ئهردۆگانوی مێژویانهتێكی خیهر بهكوردهرامب بدا2015 و2013 وهكانیاگهیهنرارزانی لهدو رهڵوێستی با ه2 رزانی با

Upload: awene-newspaper

Post on 22-Jul-2016

252 views

Category:

Documents


10 download

DESCRIPTION

 

TRANSCRIPT

Page 1: ژماره 485

الیه نه كان����ی كوردس����تان تا ئێس����تا هی����چ رونكردنه وه یه كی����ان س����ه باره ت به په یامه كه ی ش����ه وی رابردوی بارزانی رانه گه یاندوه ، ئه وان مه رجیان هه یه بۆ ئه وه ی بارزانی بۆ ماوه ی دو س����اڵی تر ببێته وه به س����ه رۆكی هه رێم، ئه ندامێكی ئه نجومه ن����ی س����ه ركردایه تی یه كێتیش ده ڵێت "كوردس����تان له به رده م دوڕیانی دیكتاتۆرییه تدای����ه ، دیموكراس����ی و له هه موار كردنه وه ی پاشه كش����ه كردن كارێك����ی س����ه رۆكایه تی یاس����ای

مه ترسیداره ".تایبه ت به ئاوێنه : به پێی زانیارییه كانی ئاوێن����ه بزوتنه وه ی گ����ۆڕان و یه كێتی و كۆمه ڵ و یه كگرتوی ئیس����امی ئاماده ن بارزانی به چه ند مه رجێك بۆ ماوه ی دو ساڵی تر )تا 2017( ببێته وه به سه رۆكی

هه رێم.مه رجی ئه م الیه نانه بریتییه له گره نتی كردنی ئه وه ی ده س����تور به ش����ێوه یه ك

هه م����وار بكرێت����ه وه ك����ه سیس����ته می حوكمڕان����ی له كوردس����تاندا په رله مانی بێت نه ك سه رۆكایه تی و ده سه اڵته كانی س����نوردار بكرێت، ئه نجومه نێكی بااڵش له پێنج حیزبه سه ره كیه كه پێكبهێنرێت كه له پرۆس����ه ی دروس����تكردنی بڕیاره ب����ن، به ش����دار چاره نوسس����ازه كاندا له به رامبه ردا پارتی ره زامه ندی له س����ه ر ئ����ه وه ده ربڕیوه كه بارزان����ی له ڕێگه ی په رله مان����ه وه هه ڵبژێرێت����ه وه ، ب����ه اڵم

ده سه اڵته كانی ئێستای بمێنێت.ب���ه ر راب���ردودا و رۆژی ل���ه دو بارزانی ، په یامه كه ی له باڵوكردن���ه وه ی له جموجۆڵێكی سیاس���یه كان الیه ن���ه سیاسی چڕدا بون بۆ ئه وه ی سه ركرده ی پێن���ج حیزبه كه س���ه باره ت به پرس���ی سه رۆكایه تی بارزانی كۆببنه وه ، به اڵم تا ئێستا هیچ الیه كیان ئاماده نین كه سی یه ك���ه م بنێرن ب���ۆ ئ���ه و كۆبونه وه یه . حوزه یران���ی 23ی كۆبونه وه ك���ه ی

په رله مانی كوردستان له سه ر مه سه له ی هه مواری یاسای س���ه رۆكایه تی هه رێم، په یوه ندی نێوان پارتی له الیه ك و چوار الیه نه ك���ه ی تری له الیه ك���ی تر، گرژ و

ئاڵۆز كردوه .به اڵم ئه ندامی ئه نجومه نی سه ركردایه تی یه كێت����ی نیش����تمانی كوردس����تان ئارێز عه ب����دواڵ پێیوای����ه "پاشه كش����ه ك����ردن سه رۆكایه تی یاسای كردنه وه ی له هه موار كارێكی مه ترس����یداره بۆ س����ه ر ئاینده ی دیموكراسی و پرۆسه ی سیاسی له هه رێمی

كوردستان".ئه و به ئاوێنه ی راگه یان����د كه "هه رێمی كوردستان له به رده م دوڕیانێكدایه ، دوڕیانی جێگی����ر كردن����ی پایه كانی دیموكراس����ی یان پایه كانی دیكتاتۆریه ت، س����ه پاندنی ئی����راده ی الیه نێ����ك به س����ه ر الیه نه كانی ترداو پێش����ێلكردنی یاساكانی كوردستان

مه ترسییه كی زۆر گه وره یه ".

س����ه اڵح ده ڵ����ۆ ئه ندام����ی مه كته بی سیاس����ی پارتی دیموكراتی كوردستان ئاماژه به وه ده كات كه پێش����تر هه رچی پرس هه یه به سازان كراوه ، ئێستا بۆچی مه سه له ی س����ه رۆكایه تی هه رێم به ته نها جیاكراوه ت����ه وه ، ئ����ه و ده ڵێ����ت "ئێمه و هه مو الیه ك ئه وانه ی كه دڵسۆزن و سه د له س����ه د بیر له به رژه وه ندی به رزی گه ل بارزانی ده كه نه وه ، پێیانوای����ه جه نابی

له م قۆناغه دا بمێنێته وه باشتره ".ئاوێن����ه ، كه رك����وك: س����ه اڵح ده ڵۆ به ئاوێنه دا تایب����ه ت له چاوپێكه وتنێكی رایكه یاند كه په یامه كه ی شه وی رابردوی بارزانی به هه س����تكردن به به رپرسیارێتی كوردستان ئێستای به قۆناغی به رامبه ر باڵوكردوه ت����ه وه ، ئه و وتی "ئه گه ر ئێمه ته س����كی له به رژه وه ندی دوربكه وینه وه حزب����ی، هه م����و خه ڵكی كوردس����تان و

هه مو الیه كمان كۆكین له س����ه ر ئه وه ی له بارودۆخی ئێس����تادا ئه و گۆڕانكارییه له س����ه رۆكایه تی هه رێ����م كارێكی باش نیی����ه ، چونك����ه به ڕاس����تی جه ناب����ی سه رۆك ئه زمونێكی باشی په یدا كردوه

له به ڕێوه به ردنی هه رێمی كوردستان".س����ه باره ت به كاردانه وه ی الیه نه كانی تریش به رامب����ه ر به په یامه كه ی بارزانی، وه اڵمدانه وه ی ده كه ی����ن "ئومێ����د وتی

الیه ن����ه كان باش بێ����ت و له به رژه وه ندی ب����ااڵی میلله ته كه مان و ئ����ه م بارودۆخه بێ����ت و كوردس����تاندا هه س����تیاره ی نه ته وه یی����ه وه به به رپرس����یارێتی له بارودۆخه ك����ه بڕوان����ن و له ده وروبه ری

مێزی سازان كۆببینه وه ".

هه رێم���ی حوزه یران���دا له مانگ���ی كوردس���تان كه مترین نه وتی ره وانه ی به غدا ك���ردوه ، چاوه ڕوانیش���ده كرێت به غدا بڕێكی زۆر كه م پاره بۆ هه ولێر بنێرێت یاخود ه���ه ر نه ینێرێت، ئه مه هه رێ���م موچه خۆران���ی له كاتێك���دا ره مه زان پێش جه ژن���ی چاوه ڕوان���ن موچه ی مانگی ئای���ار وه ربگرن، بۆیه

ده بێت حكومه تی هه رێم خۆی موچه ی ئه م مانگه په یدابكات.

ئه ندام���ی ئاوێن���ه : س���لێمانی ، فراكسیۆنی گۆڕان له په رله مانی عێراق، كاوه محه م���ه د به ئاوێنه ی راگه یاند، " له س���ه ره تای ئه م مانگه وه حكومه تی هه رێ���م نه وت���ی راگرتوه و ته س���لیمی كۆمپانیای س���ۆمۆی نه ك���ردوه ، واته

له ماوه ی 26 رۆژی رابردودا 14 رۆژیان هیچ بڕه نه وتی ته سلیم نه كردوه ".

به پێی زانیارییه كان، تێكڕای نه وتی هه نارده كراوی رۆژانه ی هه رێم بۆ به غدا له مانگ���ی حوزه ی���ران، 172 ه���ه زارو 574 به رمیل نه وت بوه ، له مه ش���یاندا 22 ه���ه زارو 573 به رمی���ل نه وت هی هه رێم بوه و ئه وه ی دیكه هی كه ركوك

بوه ، بۆی���ه چاوه ڕوانده كرێت به غداش كه مترین بڕه پ���اره بنێرێت بۆ هه رێم

له م مانگه دا. ده ڵێت:"بودجه ی كاوه له وباره یه وه به غ���دا ره نگه هه ر نه یه ت، یان ئه وه تا

بڕێكی زۆر كه م بنێرێت".

رایده گه یه نێ����ت دۆس����کی دین����دار که س����وره له س����ه ر داواک����ه ی خۆی و ناگه ڕێت����ه وه نێو ریزه کان����ی یه کگرتو، ده گه ڕێنێته وه هۆکاره سه ره کییه که شی فراکس����یۆنه که یان به ش����داری ب����ۆ پێشوی سێش����ه ممه ی له دانیشتنه که ی

په رله ماندا.تایب����ه ت به ئاوێنه : دیندار دۆس����کی، یه کگرتوی له دامه زرێنه ران����ی یه کێ����ک ئیس����امی ک����ه له هه فت����ه ی پێش����ودا ده ستله کارکێش����انه وه ی له حیزبه ک����ه ی ک����ه ده کات ئاش����کرای راگه یان����د س����ه ره کییه کانی له ه����ۆکاره یه کێ����ک به شداریکردنی ده ستله کارکێش����انه وه ی فراکسیۆنی یه کگرتو بوه له دانیشتنه که ی په رله مان����ی 23ی حوزه ی����ران، "چونکه ئه وان پابه ندی مه کته بی سیاسی نه بون و

دژی ئه و سازانه نیشتمانیه ن که باسی ده که ن".

ه����اوکات دۆس����کی رایده گه یه نێت که ش����اندێکی مه کته بی سیاسیی یه کگرتو چوه ت����ه بادین����ان و داوایان ل����ێ کردوه ده ستله کارکێش����انه وه که ی بکێشێته وه ، "به اڵم پێم راگه یاندن که س����ورم له سه ر داواکه ی خۆم و ناگه ڕێمه وه نێو حیزب".

هه روه ه����ا ره ت����ی ده کات����ه وه هی����چ فش����ارێکی پارتیان له س����ه ربوبێت ، ئه و ده ڵێ����ت "ئێمه ل����ه م ده ڤ����ه ره دوجار ئه ندامانمان س����وتێنراوه و باره گام����ان ش����ه هید ک����راوه ، جیاواز له س����لێمانی ک����ه ڕه نگه برایه ک����ی یه کگرتو ته نانه ت

شه قێکی به رنه که وتبێت".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )485( سێشەممە 2015/6/30

w w w . a w e n e . c o m

ریکام

4

ئه وانه ی بونه هه وێنی سه رخستنی كۆبونه وه كه ی 23ی

حوزه یران

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی ته الری زارا - نهۆمی سێه م - شوقه ی ژماره 32

چه ند سه رنجێک ده رباره ی

ده ستور

ئۆنتۆلۆژیای كوشنت له ڕۆمانی

)هه وره كانی دانیال(دا

لەبەردەم دوڕێیاندا

12417

بارزانی‌‌به‌مه‌رجی‌‌الیه‌نه‌كان‌دو‌ساڵی‌‌تر‌ده‌بێته‌وه‌‌به‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێمئه ندامێكی سه ركردایه تی یه كێتی : كوردستان له به رده م دوڕێیانی دیموكراسی و دیكتاتۆرییه تدایه

ئه‌ندامێكی‌مه‌كته‌بی‌سیاسی‌پارتی:‌پێشتر‌هه‌رچی‌پرس‌هه‌یه‌‌به‌سازان‌كراوه‌،‌ئێستا‌بۆچی‌مه‌سه‌له‌ی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌هه‌رێم‌به‌ته‌نها‌جیاكراوه‌ته‌وه‌؟‌

حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌ده‌بێت‌خۆی‌‌موچه‌ی‌‌مانگی‌‌ئایار‌په‌یدابكات

دیندار‌دۆسکی:‌له‌سلێمانی‌ره‌نگه‌‌برایه‌کی‌

یه‌کگرتو‌ته‌نانه‌ت‌شه‌قێکیشی‌به‌رنه‌که‌وتبێ

13

13الیه نه کان خۆیان الده ده ن له پرسی

به عه ملانیکردنی ده ستور

3

3

57

ئه ردۆگان وخیانه تێكی مێژویی

به رامبه ر به كورد

2هه‌ڵوێستی‌‌بارزانی‌‌له‌دو‌راگه‌یه‌نراوه‌كانی‌‌‌2013و‌2015دا‌

بارزانی

Page 2: ژماره 485

ئاوێنه‌ی‌رووداوه‌کان

"خودێ مرۆ د كوردادا نینه "

‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

س���ه‌باره‌ت‌ بارزان���ی‌‌ س���ه‌ره‌نجام‌بێده‌نگی‌‌ به‌پرسی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌خۆی‌‌ش���كاند،‌ئ���ه‌‌و‌ش���ه‌وی‌‌رابردو‌له‌په‌یامێكیدا‌بۆ‌"جه‌ماوه‌ری‌‌سه‌ربه‌رزی‌‌كوردستان"‌خواس���تی‌‌شاراوه‌ی‌‌خۆی‌‌بون���ه‌وه‌‌به‌س���ه‌رۆكی‌‌ ب���ۆ‌جارێكیتر‌هه‌رێ���م‌یه‌كالیی‌‌ك���رده‌وه‌!‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌و‌"له‌ده‌ستگرتن‌ وردبێته‌وه‌‌جگه‌‌ په‌یامه‌‌تیا‌ به‌كورسی‌‌ده‌سه‌اڵته‌وه‌"‌چیدیكه‌ی‌‌

ناخوێنێته‌وه‌.

هه‌مو‌ئه‌وانه‌ی‌‌كه‌مێك‌سه‌ر‌له‌ئه‌لف‌و‌بێی‌‌سیاسه‌ت‌ده‌رده‌كه‌ن،‌باش‌ده‌زانن‌پارتی‌‌و‌ خواس���ته‌ی‌‌ ئه‌م‌ س���ه‌پاندنی‌‌بارزان���ی‌‌چ‌هه‌نگاوێكی‌‌مه‌ترس���یداری‌‌ئاین���ده‌ی‌‌ ب���ۆ‌ خۆی���دا‌ له‌هه‌ن���اوی‌‌دیموكراس���ی‌‌له‌م‌هه‌رێمه‌دا‌هه‌ڵگرتوه‌،‌به‌هه‌م���و‌پێوه‌رێ���ك‌"درێژكردن���ه‌وه‌،‌بارزانی‌‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌"ی‌‌ نوێكردنه‌وه‌‌و‌بۆ‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم،‌ته‌نها‌و‌ته‌نها‌یه‌ك‌مانا‌ده‌به‌خشێت‌كه‌‌ئه‌ویش‌"ئه‌تك‌

كردنی‌‌رێساكانی‌‌دیموكراسیه‌".

ده‌س���ه‌اڵت‌ كردنی‌‌ ده‌ستاوده‌س���ت‌كاری‌‌ س���ه‌ره‌كی‌‌ بنه‌مایه‌ك���ی‌‌دیموكراسییه‌،‌په‌كخستنی‌‌ئه‌و‌بنه‌مایه‌‌له‌ه���ه‌ر‌ش���وێنێكی‌‌ئ���ه‌م‌دنیای���ه‌دا،‌دیموكراس���ییه‌.‌ رۆحی‌‌ تیرۆركردن���ی‌‌ده‌س���تگرتنی‌‌بارزانی‌‌ب���ه‌و‌ئه‌ندازه‌یه‌‌به‌كورسی‌‌ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌‌دوای‌‌‌10ساڵ‌‌مانه‌وه‌‌له‌و‌پۆسته‌دا،‌وێنه‌یه‌كی‌‌دزێوو‌خراپ‌له‌كوردس���تان‌پیشانی‌‌جیهانی‌‌ده‌ره‌وه‌‌ده‌دات،‌له‌كاتێك���دا‌هه‌رێم���ی‌‌كوردس���تان‌زیاتر‌له‌هه‌ر‌ش���تێك‌له‌م‌سه‌روه‌خته‌دا‌"كه‌‌زۆربه‌ی‌‌واڵتان‌و‌گه‌النی‌‌ده‌وروبه‌رمان‌به‌هۆی‌‌رژێمه‌‌شه‌ڕه‌نگێزو‌ش���ه‌ڕ‌و‌ له‌دۆزه‌خی‌‌ تۆقێنه‌ره‌كانیانه‌وه‌‌به‌س���ه‌رده‌به‌ن"،‌ ژی���ان‌ كوش���تاردا‌پێویستی‌‌به‌ده‌رخستنی‌‌سیمای‌‌جوانی‌‌ده‌ستاوده‌س���تكردنی‌‌ ش���ه‌فافیه‌ت‌و‌

ده‌سه‌اڵت‌و‌دیموكراسیی‌‌خۆیه‌تی‌.

یه‌كێ���ك‌له‌گرفت���ه‌‌گه‌وره‌كانی‌‌ئه‌م‌هه‌رێمه‌،‌نوخبه‌‌سیاس���یه‌كه‌یه‌تی‌.‌ئه‌و‌ده‌س���ه‌اڵتخوازه‌ی‌‌ سیاس���ییه‌‌ نوخبه‌‌داب���ه‌ش‌بون‌به‌س���ه‌ر‌چه‌ن���د‌كه‌س‌و‌بنه‌ماڵ���ه‌و‌تاقمێك���دا‌ك���ه‌‌گه‌ره‌كیانه‌‌بنه‌ماڵه‌كانیان‌ خۆی���ان‌و‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‌ئه‌به‌دی‌‌و‌جاویدانی‌‌بكه‌ن،‌ئه‌م‌نوخبه‌‌له‌ده‌س���تبێت‌ چییان‌ ده‌س���ه‌اڵتخوازه‌‌ده‌یكه‌ن‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌س���ه‌راپای‌‌واڵتێك‌بخه‌نه‌‌خزمه‌تی‌‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌و‌ده‌سه‌اڵتی‌‌

تاك‌و‌تاقانه‌ی‌‌خۆیانه‌وه‌.‌

په‌یامه‌كه‌ی‌‌ش���ه‌وی‌‌راب���ردو‌ئه‌وه‌ی‌‌س���ه‌لماند‌كه‌‌بارزانی‌‌نایه‌وێت‌به‌هیچ‌ش���ێوه‌یه‌ك‌ده‌س���ه‌اڵت‌ده‌ستاوده‌ست‌پێبكات،‌چونكه‌‌جگه‌‌له‌"خۆی‌‌و‌خۆیان"‌كه‌س���ی‌‌تر‌له‌سه‌روی‌‌خۆی‌و‌خۆیانه‌وه‌‌نابینێت‌و‌ناش���بێت‌ببینرێ���ت.‌ئه‌گه‌ر‌بارزانی‌‌روب���ه‌ڕوی‌‌ناڕه‌زایی‌‌نه‌بێته‌وه‌و‌بۆی‌‌بچێته‌‌س���ه‌ر،‌ئه‌وا‌ئه‌و‌مۆدێله‌ی‌‌له‌ناو‌پارتی���دا‌په‌یڕه‌و‌ده‌كرێت‌كه‌‌‌70س���اڵه‌‌ئه‌و‌"پارتی‌‌دیموكراته‌"‌له‌الیه‌ن‌به‌ڕێ���وه‌‌ده‌برێت،‌ ب���اوك‌و‌كوڕێكه‌وه‌‌ده‌گوازێته‌وه‌‌بۆ‌هه‌مو‌كوردستان.‌‌

ره‌نگه‌‌باشترین‌ئاماژه‌‌بۆ‌تێگه‌یشتن‌بیركردن���ه‌وه‌‌و‌ ریش���ه‌ی‌‌ ل���ه‌ره‌گ‌و‌تێڕوانی���ن‌و‌س���ایكۆلۆژیای‌‌بارزان���ی‌،‌له‌یاداشته‌كانی‌‌ سه‌رنجڕاكێش‌ خاڵێكی‌‌سكرتێری‌‌ به‌ئه‌زمون‌و‌ سیاسه‌تمه‌داری‌‌پێشووی‌‌حیزبی‌‌دیموكراتی‌‌كوردستانی‌‌ئێران‌"عه‌بدواڵی‌‌حه‌سه‌ن‌زاده‌"‌بێت،‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"ساڵی‌‌‌1975مه‌ال‌مسته‌فا‌ده‌ستی‌‌له‌مقاوه‌مه‌ت‌هه‌ڵگرت،‌چونكه‌‌س���ه‌ره‌ڕای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌پی���رو‌نه‌خۆش‌بو،‌باوه‌ڕی‌به‌وه‌ش‌نه‌ب���و‌كه‌س‌بتوانێت‌جگه‌‌له‌خۆی‌‌كارێك‌بكات،‌یانی‌‌كه‌سی‌‌به‌الیقی‌‌ئه‌وه‌‌نه‌ده‌زانی‌‌كه‌‌سه‌ركردایه‌تی‌‌شۆڕش���ی‌‌پێبس���پێرێت.‌مه‌ال‌مسته‌فا‌پیاوێك‌بو‌كه‌س���ی‌‌له‌سه‌روی‌‌خۆیه‌وه‌‌نه‌ده‌دی‌،‌مه‌شهوره‌‌گوتویه‌تی‌‌)خودێ‌‌مرۆ‌د‌كوردادا‌نینه‌(‌كورد‌پیاویان‌تیا‌

نییه‌".‌ئای���ا‌مه‌س���عود‌بارزانی‌‌له‌پرس���ی‌‌به‌هه‌م���ان‌ هه‌رێم���دا‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌

عه‌قڵییه‌ت‌و‌مه‌نتیق‌كار‌ناكات؟

تایبه‌ت)485(‌سێشه‌ممه‌‌22015/6/30

ئا:‌ئاوێنه‌

له‌ماوه‌ی‌‌ته‌نیا‌دو‌ساڵداو‌له‌سه‌ر‌یه‌ك‌پرس،‌بارزانی‌‌دو‌به‌یاننامه‌‌ده‌رده‌كات‌كه‌‌دو‌هه‌ڵوێستی‌‌جیا‌

نیشانده‌دات،‌له‌وه‌ی‌‌یه‌كه‌میان‌بارزانی‌‌وای‌‌نیشانده‌دات‌كه‌‌سه‌رۆكی‌‌هه‌مو‌هه‌رێمی‌‌كوردستانه‌و‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌

خواستی‌‌خۆی‌‌كراوه‌ته‌وه‌‌سه‌رۆك،‌به‌اڵم‌له‌دوه‌میاندا‌كه‌،‌ته‌نانه‌ت‌

جێگره‌كه‌ی‌‌ئاگاداری‌به‌یاننامه‌كه‌‌نه‌بوه‌،‌خواستێكی‌‌زۆر‌بۆ‌مانه‌وه‌‌

له‌پۆسته‌كه‌یدا‌ده‌خوێنرێته‌وه‌.

دو‌س���اڵ‌له‌مه‌وبه‌ر،‌له‌كاتێكدا‌هه‌مو‌الیه‌ك‌چاوه‌ڕوانبون‌مه‌س���عود‌بارزانی‌بۆچونی‌‌خۆی‌‌له‌س���ه‌ر‌درێژكردنه‌وه‌ی‌‌ماوه‌ی‌‌ویالیه‌ته‌كه‌ی‌‌بۆ‌دو‌ساڵی‌‌دیكه‌‌ده‌رببڕێ���ت،‌رۆژی‌‌16ی‌‌حوزه‌یران���ی‌‌س���اڵی‌‌2013،‌ناوب���راو‌راگه‌یه‌نراوێكی‌‌ه���ه‌زارو‌‌630وش���ه‌یی‌‌باڵوك���رده‌وه‌و‌ناوه‌رۆكه‌كه‌‌ تاكۆتای���ی‌‌ له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‌جه‌ختكردنه‌وه‌‌بو‌له‌وه‌ی‌‌ناخوازێت‌له‌و‌پۆس���ته‌دا‌بمێنێته‌وه‌،‌به‌اڵم‌كه‌‌قبوڵی‌‌كردوه‌‌له‌به‌رئه‌وه‌‌بوه‌‌ك���ه‌‌"له‌به‌رده‌م‌كۆمه‌ڵێك‌ ئه‌خالقی‌و‌ به‌رپرس���یارێتیی‌ئ���ه‌رك‌و‌كاری‌هاوبه‌ش���ی‌درێژخایه‌ن"‌

دایه‌.به‌اڵم‌ئێواره‌ی‌‌دوێنێ‌‌له‌س���ه‌ر‌هه‌مان‌پرس���ی‌‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم،‌بارزانی‌‌

راگه‌یه‌نراوێكی‌‌‌320وشه‌یی‌‌باڵوكرده‌وه‌،‌له‌وشێوه‌ی‌‌ خواستی‌‌ نه‌ك‌ ئه‌مجاره‌یان‌نیش���ان‌ به‌وش���ه‌یه‌كیش‌ راب���ردوی‌‌نه‌دا،‌به‌ڵكو‌زمانی‌‌هه‌ڕه‌ش���ه‌‌به‌س���ه‌ر‌تێكس���ته‌كه‌دا‌زاڵبوو‌هۆش���داریی‌دایه‌‌الیه‌نه‌كان‌كه‌‌"ئه‌گه‌ر‌به‌پێی‌پڕه‌نسیپی‌ته‌وافوق‌و‌سازان‌نه‌جوواڵنه‌وه‌،‌ئه‌وكات‌منیش‌هه‌ڵوێستی‌خۆم‌راده‌گه‌یه‌نم".

عه‌تا‌سه‌راوی‌،‌ئه‌ندامی‌‌سه‌ركردایه‌تی‌‌یه‌كێت���ی‌‌له‌ب���اره‌ی‌‌راگه‌یه‌نراوه‌ك���ه‌ی‌‌دوێنێی‌‌بارزانیه‌وه‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌

"‌كاك‌مه‌س���عود‌ت���ه‌واو‌وه‌ك‌پارتی‌‌قسه‌یكرد،‌نه‌ك‌وه‌ك‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم.‌ئ���ه‌و‌وه‌ك‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێ���م‌ئه‌و‌به‌یاننامه‌یه‌ی‌‌ده‌ركردوه‌،‌به‌اڵم‌جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌ئاگای‌‌لێ‌نیه‌.‌كه‌واته‌‌

وتاری‌‌كاك‌مه‌سعود‌خۆیه‌تی‌".له‌باره‌ی‌‌هه‌ڵوێس���تی‌‌پێشبینیكراوی‌‌بارزانی‌،‌سه‌راوی‌‌وتی‌:‌"وه‌ك‌پێشبینی‌‌ده‌كرێت،‌بارزانی‌‌وه‌ك‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌حكومه‌ت‌و‌په‌رله‌مان‌هه‌ڵده‌وه‌شێنێته‌وه‌و‌داوای‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پێشوه‌خته‌‌ده‌كات."

ئا:‌شیار‌محه‌مه‌د

"بگره‌‌جگه‌ره‌یه‌ك‌بكێشه‌"‌دوا‌وشه‌كانی‌‌به‌ڵێنده‌ری‌‌توركی‌،‌ئیبراهیم‌بو‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌ڤه‌ندی‌‌كرێكاردا،‌به‌رله‌وه‌ی‌‌سه‌قفی‌‌به‌نزینخایه‌ك‌له‌سلێمانی‌‌به‌سه‌ر‌ئه‌وو‌س���ێ‌‌كرێكاری‌‌بیناس���ازی‌‌له‌باكور‌و‌رۆژئاوای‌‌كوردستاندا‌دابڕمێت‌و‌ببێته‌‌هۆی‌‌گیانله‌ده‌ستدانی‌‌به‌ڵێنده‌ره‌كه‌.

به‌ڵێنده‌رێكی‌‌ دالك���ج،‌ ئیبراهی���م‌س���ه‌ر‌ باس���ای‌‌ ناحیه‌ی‌‌ له‌دایكبوی‌‌به‌شاری‌‌س���یرتی‌‌توركییه‌‌له‌باكوری‌‌كوردس���تان‌و‌باوك���ی‌‌س���ێ‌‌منداڵه.‌داڕمان���ی‌‌س���ه‌قفی‌‌ به‌ه���ۆی‌‌ ئ���ه‌و‌به‌نزینخانه‌یه‌ك‌له‌كاتی‌‌دروستكردنیدا‌له‌گه‌ڕه‌كی‌‌به‌كره‌جۆ‌له‌سلێمانی‌‌گیانی‌‌له‌ده‌س���تدا‌و‌چوار‌له‌كرێكاره‌كانیشی‌‌بریندارب���ون‌به‌هۆی‌‌ده‌رچونی‌‌قاڵبی‌‌باڵه‌خانه‌كه‌‌له‌كاتێكدا‌ئه‌وان‌خه‌ریكی‌‌

تێكردنی‌‌مادده‌ی‌‌"بیتۆن"‌بون.

كرێكارێك���ی‌‌رزگارب���وی‌‌روداوه‌كه‌‌ئه‌ڤه‌ند‌فه‌رمان،‌كه‌‌له‌شاری‌‌قامیشلۆی‌‌رۆژئ���اوای‌‌كوردس���تانه‌وه‌‌هات���وه‌،‌

"له‌س���ه‌ره‌وه‌‌ راگه‌یاند،‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌خه‌ریك���ی‌‌تێكردنی‌‌م���ادده‌ی‌‌بیتۆن‌بوین‌بۆ‌ناو‌قاڵبه‌كه‌‌كاتێك‌ئیبراهیمی‌‌به‌ڵێن���ده‌ر‌جگه‌ره‌یه‌كی‌‌پێدام‌و‌دوای‌‌ئه‌وه‌‌به‌چه‌ند‌خوله‌كێك‌چوه‌‌خواره‌وه‌‌بۆ‌س���ه‌یركردنی‌‌به‌ش���ی‌‌خواره‌وه‌ی‌‌دڵنیاب���ون‌ به‌مه‌به‌س���تی‌‌ قاڵبه‌ك���ه‌‌له‌باش���ی‌‌به‌ڕێوه‌چونی‌‌كاره‌كه‌‌و‌دوای‌‌

ئه‌وه‌‌سه‌قفه‌كه‌‌داڕما".‌به‌هۆی‌‌دواكه‌وتنی‌‌پێداویستیه‌كانی‌‌رزگاركردن‌بۆ‌ش���وێنی‌‌روداوه‌كه‌‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌نزیك���ه‌ی‌‌دوو‌كاتژمێر،‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌ڤه‌ند‌ده‌ڵێت،‌"به‌ده‌س���ت"‌كه‌وتنه‌‌شوێن‌دۆزینه‌وه‌ی‌ئیبراهیمی‌‌

ونبوی‌‌ژێر‌سه‌قفی‌‌داڕماو.‌ئه‌ڤه‌ن���د‌به‌رپرس���یارێتی‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌رویدا‌ده‌خاته‌‌ئه‌س���تۆی‌‌ئه‌ندازیاری‌‌"ك���ه‌‌ پڕۆژه‌ك���ه‌‌ سه‌رپه‌رش���تیاری‌‌خاوه‌ندارێتیه‌ك���ه‌ی‌‌ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‌بۆ‌نه‌جمه‌دین‌"،‌ كۆمپانیای‌‌ هاوبه‌شێكی‌‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌‌"ئه‌ندازیاری‌‌سه‌رپه‌رشتیار‌پابه‌ند‌نه‌بوه‌‌به‌نه‌خش���ه‌ی‌‌پڕۆژه‌كه‌‌و‌تێداکردوه‌‌ گۆڕانكارییه‌ك���ی‌‌ چه‌ن���د‌ئه‌مه‌ش‌بوه‌ته‌هۆی‌‌زیادبونی‌‌فش���ار‌ئاماده‌كراوه‌‌ك���ه‌‌و‌ قاڵب���ه‌‌ له‌س���ه‌ر‌

فش���اری‌‌ به‌ه���ۆی‌‌ له‌كۆتایش���دا‌قورس���اییه‌كه‌یه‌وه‌‌داڕم���اوه‌".‌به‌بێ‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌ئه‌ڤه‌ند‌ن���اوی‌‌ئه‌ندازیاره‌كه‌‌

بهێنێت.مامه‌ڵه‌کردن���ی‌ له‌ب���اره‌ی‌برینداره‌کانی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ نه‌خۆش���خانه‌‌

ده‌ڵێ���ت‌ ئه‌ڤه‌ن���د‌ ڕوداوه‌دا،‌ ئ���ه‌و‌"نه‌خۆشخانه‌ی‌‌فریاكه‌وتن‌له‌سلێمانی‌‌له‌گه‌ڵ‌ مامه‌ڵه‌ی‌‌ به‌خه‌مس���اردییه‌وه‌‌روداوه‌ك���ه‌‌ك���رد،‌له‌كاتێك���دا‌چه‌ند‌فه‌قه‌ره‌یه‌كی‌‌پش���تی‌‌براكه‌م،‌هۆزان‌ش���كابو،‌به‌اڵم‌زیات���ر‌له‌كاتژمێرێك‌

به‌بێ‌‌چاره‌سه‌ر‌مایه‌وه‌‌تا‌ئه‌وكاته‌ی‌‌هاوكێشه‌كه‌ش‌ گه‌یش���تن‌و‌ میدیاكان‌

پێچه‌وانه‌‌بوه‌وه"‌.

سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌سه‌ندیكای‌‌كرێكاران‌یاسای‌‌ به‌پێی‌‌ رایگه‌یاند،‌ له‌سلێمانی‌‌71ی‌‌تایبه‌ت‌به‌كرێكاران‌پێویس���ته‌‌له‌سه‌ر‌یه‌كێك‌له‌قوربانیانی‌‌روداوه‌كه‌‌سكااڵ‌پێش���كه‌ش‌به‌سه‌ندیكا‌بكه‌ن‌و‌ئه‌وانی���ش‌الی‌‌خۆیانه‌وه‌‌راده‌س���تی‌‌فه‌رمانگه‌ی‌‌كار‌له‌س���لێمانی‌‌ده‌كه‌ن‌و‌دواتریش‌به‌رزده‌كرێته‌وه‌‌بۆ‌دادگا.

رونیش���یكرده‌وه‌،‌به‌پێ���ی‌‌مادده‌ی‌‌411ی‌‌یاس���ای‌‌س���زادان‌له‌هه‌رێ���م‌له‌كار‌ به‌كه‌مته‌رخه‌میكردن‌ روداوه‌كه‌‌

ئه‌ژمارده‌كرێت.نزیك‌ كه‌س���انی‌‌ وت���ه‌ی‌‌ به‌پێ���ی‌‌له‌قوربانی‌‌روداوه‌كه‌،‌ته‌رمی‌‌ئیبراهیم‌‌و‌هه‌روه‌ه���ا‌بریندارێكی‌‌نزیكی‌‌به‌ناوی‌‌بۆ‌ گواس���تراونه‌ته‌وه‌‌ دالك���ج‌ نه‌دیم‌برینداره‌كانی‌‌ كرێكاره‌‌ به‌اڵم‌ توركیا،‌تر،‌هۆزان‌فرمان‌و‌دڵخواز‌ئیسماعیل‌له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌‌ كه‌‌كوردی‌‌رۆژئاوان‌ماونه‌ته‌وه‌‌ س���لێمانی‌‌ فریاكه‌وتن���ی‌‌

به‌مه‌به‌ستی‌‌چاره‌سه‌ركردن.

هه ڵوێستی بارزانی له دو راگه یه نراوه كانی 2013 و 2015دا

ئا:‌هاوكار‌حسێن

شڕه‌خۆریی‌‌له‌ناو‌ریزه‌كانی‌‌پێشمه‌رگه‌دا‌خه‌ریكه‌‌له‌حاڵه‌ته‌وه‌‌ده‌بێته‌‌دیارده‌و‌په‌رله‌مانتاران‌و‌

به‌شێك‌له‌فه‌رمانده‌‌سه‌ربازییه‌كانیش‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كه‌ن،‌هێزێك‌كه‌‌

ناسنامه‌یان‌دیارنیه‌‌خۆیان‌ده‌خزێننه‌‌ناو‌هێزه‌كانی‌‌پێشمه‌رگه‌و‌كاریان‌

ته‌نها‌"تااڵنی‌‌و‌شڕه‌خۆرییه‌".‌

به‌ش����ێك‌له‌فه‌رمان����ده‌‌مه‌یدان����ی‌‌و‌پێش����مه‌رگه‌،‌ لیژنه‌ی‌‌ په‌رله‌مانتارانی‌‌نایش����ارنه‌وه‌‌ك����ه‌‌هه‌ڵپه‌ك����ردن‌ب����ۆ‌ده‌س����تكه‌وتی‌‌شه‌خس����ی‌،‌زۆرج����ار‌بوه‌ت����ه‌‌هۆكارێ����ك‌بۆ‌ش����ه‌هیدبونی‌‌چه‌كدارانی‌‌ چونكه‌‌ پێش����مه‌رگه‌كان،‌داعش‌وه‌ك‌ته‌ڵه‌یه‌ك‌له‌دوای‌‌خۆیان‌هه‌ندێك‌شت‌جێده‌هێڵێن‌و‌بۆمبڕێژیان‌

ده‌كه‌ن.‌فه‌رمان����ده‌ی‌‌ ره‌س����وڵ،‌ وه‌س����تا‌س����ه‌ربازیی‌‌و‌به‌رپرس����ی‌‌میح����وه‌ری‌‌باش����وری‌‌كه‌ركوكی‌‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌‌به‌ئاوێن����ه‌ی‌‌راگه‌یان����د،‌"بیس����تومه‌‌به‌ه����ۆی‌‌ ك����ه‌‌ ش����وێن‌ له‌هه‌ندێ����ك‌كه‌لوپه‌ل����ه‌وه‌،‌ ده‌س����تكاریكردنی‌‌

پێشمه‌رگه‌‌شه‌هید‌بوه‌".هاوكات‌سه‌رۆكی‌‌لیژنه‌ی‌‌پێشمه‌رگه‌‌له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستانیش‌باس‌له‌بونی‌‌ده‌ڵێت،‌ ده‌كات‌و‌ له‌وشێوه‌یه‌‌ حاڵه‌تی‌‌"ئه‌وه‌‌به‌رپرسیارێتی‌‌سه‌باز‌خۆیه‌تی‌،‌كاتێك‌بیكه‌یسیه‌ك‌له‌شوێنێك‌دانراوه‌،‌ده‌شێت‌ته‌قینه‌وه‌ی‌‌له‌ژێردا‌بێت،‌ئیتر‌

بۆچی‌‌ده‌ستكاریی‌‌ده‌كرێت".‌چه‌ن����د‌ حاڵه‌ت����ه‌،‌ ئ����ه‌و‌ له‌پ����اڵ‌حاڵه‌تێكی‌‌دیكه‌ی‌‌وه‌ك‌مامه‌ڵه‌كردنی‌‌كه‌ره‌س����ته‌ی‌‌ به‌چ����ه‌ك‌و‌ بازرگان����ی‌‌سه‌ربازیی‌‌لێره‌و‌له‌وێ‌‌له‌ناو‌به‌ره‌كانی‌‌ش����ه‌ڕ‌س����ه‌ریهه‌ڵداوه‌‌و‌به‌رپرسانیش‌هۆش����داریی‌‌ده‌ده‌ن‌ل����ه‌وه‌ی‌‌ئه‌م����ه‌‌له‌حاڵه‌ت����ه‌وه‌‌بگوازرێته‌وه‌‌بۆ‌دیارده‌،‌به‌وت����ه‌ی‌‌ئه‌وان‌ئه‌و‌كه‌س����انه‌ی‌‌بره‌و‌به‌م‌ره‌فت����اره‌ش‌ده‌ده‌ن‌له‌ش����ێوه‌ی‌‌باندو‌گروپدان‌و‌كاریان‌ته‌نها‌"تااڵنی‌‌و‌

شڕه‌خۆرییه‌".‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌وه‌ستا‌ره‌سوڵ‌ده‌ڵێت،‌قێزه‌ونه‌‌ ئ���ه‌و‌حاڵه‌ت���ه‌‌ "به‌داخه‌وه‌‌هه‌یه‌‌و‌جار‌هه‌یه‌‌ده‌ست‌له‌كه‌لوپه‌لی‌‌ن���او‌گونده‌كانیش‌ده‌درێ���ت،‌ئه‌وانه‌‌راووڕوتكه‌رن‌و‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا‌ خه‌ڵكێكن‌له‌دوای‌‌هێزی‌‌پێش���مه‌رگه‌وه‌‌خۆیان‌ده‌گرن،‌ كاتێك‌شوێنێك‌ ماتكردوه‌و‌

ئه‌م‌گروپ���ه‌‌دێن‌و‌تێكه‌ڵده‌بن‌له‌گه‌ڵ‌پێشمه‌رگه‌،‌تائێستا‌چه‌ندین‌كه‌سمان‌

له‌سه‌ر‌ئه‌مه‌‌زیندانی‌‌كردوه‌".‌له‌باره‌ی‌‌ناسنامه‌ی‌‌ئه‌م‌كه‌سانه‌وه‌،‌ده‌ڵێت،‌ س����ه‌ربازییه‌‌ فه‌رمانده‌‌ ئه‌و‌"ئه‌م‌كه‌س����انه‌‌هیچ‌ناسنامه‌یه‌كیان‌ش����ڕه‌خۆری‌‌و‌ ناوه‌كانی‌‌ هه‌مو‌ نیه‌‌و‌به‌س����ه‌ردا‌ گه‌نده‌ڵی����ان‌ راووڕوت‌و‌داده‌بڕێت،‌كاتێك‌كه‌‌ش����ه‌ڕده‌بێت‌و‌زۆر‌ خه‌ڵكێكی‌‌ ده‌ستپێده‌كات‌ ته‌قه‌‌دێت‌بۆ‌ب����ه‌ره‌كان،‌به‌ش����ێكی‌ئه‌م‌كه‌سانه‌‌كه‌‌بۆ‌ش����ڕه‌وخۆریی‌‌دێن،‌سه‌رقاڵبونی‌‌فه‌رمانده‌‌سه‌ربازییه‌كان‌ده‌قۆزنه‌وه‌و‌ به‌خۆڕێكخس����تنه‌وه‌وه‌‌خۆیان‌ده‌كه‌ن‌به‌گونده‌كانداو‌تااڵنیی‌‌

ده‌كه‌ن"."ئه‌و‌كه‌سانه‌‌له‌رێگه‌ی‌‌ته‌له‌فۆنه‌وه‌‌ره‌نگه‌‌ ك����ه‌‌ وه‌رده‌گ����رن‌ زانی����اری‌‌هاوڕێی����ان‌هه‌بێ����ت‌له‌ن����او‌هێ����زی‌‌پێشمه‌رگه‌‌و‌ده‌زانن‌به‌یانی‌‌په‌الماری‌‌چ‌ش����وێنێك‌ده‌درێت‌و‌دێن‌ده‌گه‌نه‌‌هێڵی‌‌دواوه‌ی‌‌پێش����مه‌رگه‌و‌خۆیان‌رزگاركراوه‌كاندا"،‌ به‌شوێنه‌‌ ده‌كه‌ن‌

وه‌ستا‌ره‌سوڵ‌واده‌ڵێت.‌هاوكات‌ئاری‌‌هه‌رس���ین،‌سه‌رۆكی‌‌له‌په‌رله‌مانی‌‌ پێش���مه‌رگه‌‌ لیژن���ه‌ی‌‌

حاڵه‌ت���ی‌‌ بون���ی‌‌ كوردس���تان،‌مامه‌ڵه‌كردن���ی‌‌بازرگان���ی‌‌به‌چه‌ك‌و‌به‌ترسناك‌ سه‌ربازییه‌وه‌‌ كه‌ره‌سته‌ی‌‌راگه‌یاند،‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌ ناوده‌ب���ات‌و‌"ئێم���ه‌‌به‌دواداچون���ی‌‌جددییم���ان‌كردوه‌و‌له‌گه‌ڵ‌وه‌زیری‌‌پێشمه‌رگه‌ش‌دانیشتوین‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌باسه‌،‌چونكه‌‌ئه‌وه‌‌پرسێكی‌‌ترسناكه‌،‌ئه‌مه‌‌شتێك‌نی���ه‌‌ته‌نها‌له‌ناو‌هێزی‌‌س���ه‌ربازیی‌‌كوردس���تاندا‌هه‌بێت،‌له‌ن���او‌هێزی‌‌

دنیایشدا‌هه‌یه‌".حاج����ی‌‌ مه‌حم����ود‌ هه‌روه‌ه����ا‌عوم����ه‌ر،‌په‌رله‌مانت����ارو‌ئه‌ندام����ی‌‌لیژنه‌ی‌‌پێش����مه‌رگه‌،‌باس‌له‌چه‌ند‌حاڵه‌تێكی‌‌دیكه‌ی‌‌دیارنه‌مانی‌‌چه‌ك‌ده‌كات‌له‌ناو‌هێزه‌كانی‌‌پێشمه‌رگه‌‌و‌به‌ئاوێن����ه‌ی‌‌راگه‌یاند:‌"بۆ‌خۆم‌ئه‌و‌دیاردانه‌م‌بینیوه‌‌كه‌‌چه‌كی‌‌هاوڕێ‌و‌بۆمان‌ بردوه‌و‌ هاوس����ه‌نگه‌ره‌كه‌یان‌له‌هه‌وڵی‌‌ تائێستا‌ وه‌رگرتونه‌ته‌وه‌.‌وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‌دو‌س����ێ‌‌چه‌كی‌‌ئه‌و‌پێش����مه‌رگانه‌‌دام‌كه‌‌شه‌هیدبون.‌گله‌ی����ی‌‌و‌ كه‌سوكاره‌كانیش����یان‌

بێزارییان‌له‌و‌حاڵه‌تانه‌‌هه‌بوه‌".هیواده‌خوازێت‌ په‌رله‌مانتاره‌‌ ئه‌و‌كه‌‌"ئه‌وه‌‌نه‌بێ����ت‌به‌دیارده‌‌چونكه‌‌

ب����ۆ‌ناوبانگی‌‌پێش����مه‌رگه‌‌خراپه‌،‌‌هیوادارین‌پێش����مه‌رگه‌‌كه‌‌له‌هه‌مو‌س����ه‌روماڵی‌‌ ماندوترن‌و‌ توێژێ����ك‌ئێمه‌‌ده‌پارێزن،‌خۆیان‌به‌دوربگرن‌له‌هه‌ندێك‌ش����تی‌‌الوه‌كی‌‌كه‌‌ئیشی‌‌

ئه‌وان‌نیه‌".له‌الیه‌ن‌خۆیشیه‌وه‌‌جه‌بار‌یاوه‌ر،‌پێش����مه‌رگه‌‌ وه‌زاره‌تی‌‌ وته‌بێ����ژی‌‌"ئه‌وانه‌ی‌‌ راگه‌یان����د،‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌‌به‌هۆی‌‌ده‌س����تكاریی‌‌ش����ته‌كانه‌وه‌‌ش����ه‌هیدبون،‌چه‌ن����د‌حاڵه‌تێك����ن،‌له‌شه‌ڕی‌‌ زۆربه‌ی‌‌شه‌هیده‌كان‌ ده‌نا‌قاره‌مانانه‌دا‌شه‌هیدبون،‌به‌اڵم‌جار‌هه‌یه‌‌ش����تێك‌بینراوه‌و‌پێشمه‌رگه‌‌ده‌س����تی‌‌بۆ‌بردوه‌،‌ی����ان‌چه‌كێك‌ده‌س����تكاریی‌‌ ناوه‌و‌ ل����ه‌و‌ كه‌وتوه‌‌كردوه‌،‌كه‌‌ئه‌مانه‌‌له‌كاتی‌‌ش����ه‌ڕدا‌

پێیده‌وترێت‌ته‌ڵه‌ی‌‌دوژمن".به‌چه‌كه‌وه‌‌ مامه‌ڵه‌كردن‌ له‌باره‌ی‌‌یاوه‌ر‌ كه‌س����ێكه‌وه‌،‌ چه‌ند‌ له‌الیه‌ن‌وت����ی‌،‌"هیچ‌ش����تێكی‌‌ره‌س����می‌‌و‌به‌ڵگه‌م����ان‌به‌رده‌س����ت‌نه‌كه‌وتوه‌و‌هه‌ركاتێ����ك‌ش����تێكی‌‌واهه‌بو‌ئێمه‌‌یاس����ایی‌ فه‌رمانگ����ه‌ی‌ له‌رێگ����ه‌ی‌‌ده‌كه‌ین‌و‌ لێكۆڵینه‌وه‌‌ وه‌زاره‌ت����ه‌وه‌‌كه‌سی‌‌تۆمه‌تبار‌ده‌ده‌ینه‌‌دادگا".‌‌

شڕه خۆران، خۆیان ده خزێننه ناو ریزه كانی پێشمه رگه وه

كرێكارانی باكور و رۆژئاوای كوردستان ده بنه قوربانی "هه ڵه ی ئه ندازیاریی " له سلێمانی

راگه یه نراوه كه ی 2015‌2015/6/23 رۆژی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ‌�مه‌ترس���ییه‌‌ ڕوویدا،‌ له‌په‌رله‌م���ان‌له‌سه‌ر‌بنه‌ما‌و‌پڕه‌نسیپی‌ته‌وافوق‌و‌

سازان.پرس���ه‌‌ به‌س���ازان،‌ ته‌نی���ا‌ ‌�به‌‌ س���ه‌ره‌كییه‌كان‌ نیش���تیمانی‌و‌هه‌رێمیشه‌وه‌‌ سه‌رۆكایه‌تیی‌ پرسی‌

قابیلی‌چاره‌سه‌رن.یاس���اییه‌وه‌‌ ل���ه‌ڕووی‌ ئه‌وه‌ی‌ ‌�پێویس���ته‌،‌م���ن‌ل���ه‌الی‌خۆمه‌وه‌‌

كردوومه‌.�‌ئه‌ركێكی‌نیش���تمانی‌ده‌كه‌وێته‌‌س���ه‌ر‌هه‌موو‌الیه‌ن���ه‌كان‌تا‌پێش‌ك���ه‌،‌ ئه‌نجامێ���ك‌ بگه‌ن���ه‌‌ ‌8/20

ده‌توانن‌به‌سازان‌ڕێكبكه‌ون.‌�‌ئه‌گه‌ری���ش‌الیه‌ن���ه‌كان‌به‌پێی‌س���ازان‌ ته‌واف���وق‌و‌ پڕه‌نس���یپی‌نه‌جوواڵن���ه‌وه‌،‌ئ���ه‌وكات‌منی���ش‌

هه‌ڵوێستی‌خۆم‌راده‌گه‌یێنم.‌په‌رله‌مانت���اران‌و‌ ل���ه‌ داوا‌ ‌�حكووم���ه‌ت‌و‌حزبه‌‌سیاس���ییه‌كان‌ده‌ك���ه‌م‌ب���ه‌‌قووڵی���ی‌بی���ر‌ل���ه‌‌چاره‌سه‌ركردنی‌قه‌یرانه‌‌داراییه‌كان‌و‌شه‌ڕی‌داعش‌و‌پرسی‌ژیان‌و‌بژێویی‌پێشمه‌رگه‌كان‌ به‌تایبه‌تیی‌ خه‌ڵك،‌بكه‌نه‌وه‌‌و‌بایه‌خی‌شایس���ته‌ی‌پێ‌

بده‌ن.

راگه یه نراوه كه ی 2013 �‌پارتی‌و‌یه‌كێتی‌له‌گه‌ڵ‌چه‌ند‌حیزب‌و‌نه‌ته‌وه‌ی‌كوردس����تاندا‌له‌ناو‌په‌رله‌مان‌بڕیاریان‌داو‌ماوه‌ی‌سه‌رۆكایه‌تی‌هه‌رێمی‌كوردس����تان‌بۆ‌دو‌ساڵ‌درێژ‌بكرێته‌وه‌،‌

به‌بێ‌ئه‌وه‌ی‌من‌تێیدا‌به‌شداربوبم.�‌به‌هه‌م����و‌س����ه‌راحه‌تێكه‌وه‌‌به‌گه‌لی‌كوردس����تان‌رابگه‌یێن����م‌ك����ه‌‌من‌وه‌ك‌نییه‌تێك����م‌ هی����چ‌ خ����ۆم‌ شه‌خس����ی‌ب����ۆ‌خۆكاندیدكردن����ه‌وه‌‌نیی����ه‌و‌ڕێ����ز‌له‌هه‌موو‌یاس����اكان‌ده‌گ����رم‌و‌ئه‌مانه‌تی‌كوردس����تان‌ هه‌رێم����ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ڕاده‌س����تی‌هه‌ر‌به‌ڕێزێكی‌دیكه‌‌ده‌كه‌م‌

كه‌‌هه‌ڵده‌بژێردرێت.�‌ئۆپۆزیس����یۆن‌به‌هیچ‌شتێك‌رازی‌نابن‌و‌ته‌وافوق‌له‌ڕوانگه‌و‌به‌لێكدانه‌وه‌ی‌ئ����ه‌وان‌س����ه‌پاندنی‌بیروڕاكانی‌خۆیانه‌‌كه‌‌ئه‌وه‌ش‌پێچه‌وانه‌ی‌ڕێس����او‌عورفه‌‌

سیاسی‌و‌دیموكراسییه‌كانه‌.�‌لێ����ره‌دا‌دوپات����ی‌ده‌كه‌م����ه‌وه‌‌هیچ‌كات‌خولیای‌كورسی‌و‌پۆست‌نه‌بومه‌.‌ئه‌مڕۆش‌نامه‌وێ‌مێژوی‌خۆم‌له‌خه‌بات‌بۆ‌رزگاری‌و‌ئازادی‌كوردس����تان‌به‌هیچ‌

شتێكی‌دیكه‌‌بگۆڕمه‌وه‌�‌مده‌ب����ێ‌به‌هه‌موم����ان‌نمونه‌یه‌ك����ی‌جوانی‌دیموكراس����ی‌پێشكه‌ش‌بكه‌ین،‌نابێ����ت‌هیچ‌كه‌س‌به‌كورس����ییه‌كه‌یه‌وه‌‌بچه‌سپێت‌و‌نابێت‌ڕێگه‌‌بدرێت‌سه‌رۆكی‌

هه‌تاهه‌تایی‌هه‌بێت‌له‌كوردستاندا.‌

‌بینا‌روخاوه‌که‌ی‌به‌کره‌جۆ

Page 3: ژماره 485

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

سه اڵح ده ڵۆ ئه ندامی مه كته بی سیاسی و به رپرسی ئه نجومه نی سه ركردایه تی

ناوچه كانی كه ركوك و گه رمیان و خانه قینی پارتی دیموكراتی كوردستان، له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "ئێمه و هه مو الیه ك ئه وانه ی كه دڵسۆزن و سه د

له سه د بیر له به رژه وه ندی به رزی گه ل ده كه نه وه ، پێیانوایه جه نابی بارزانی

له م قۆناغه دا بمێنێته وه باشتره ".

ئاوێن����ه : خوێندنه وه تان بۆ په یامه كه ی بارزانی چییه ؟

سه اڵح ده لۆ: په یامه كه ی كاك مه سعود زۆر رونه و به هه ستكردن به به رپرسیارێتی له قۆناغ����ی ئێس����تای میلله ته كه مان كه قۆناغێكی هه ستیارو ناسكه ئه و په یامه ی باڵوكردوه ته وه ، ك����ه بریتییه له داواكردن له هه مو الیه ك بێنه سه ر مێزی دانیشتن و هه وڵبده ن به سازان چاره سه ری گرفته كان

بكه ن.ئاوێنه : بارزانی بۆچی دانیش����تنه كه ی به مه ترس����ی په رله مان����ی 6/23ی

له قه ڵه مداوه ؟س����ه اڵح ده ل����ۆ: زۆر راس����ت ده كات تائێستا پێش����ترو چونكه مه ترس����ییه ، بابه ته كان����ی دیكه ی پ����رس و هه رچ����ی په رله مان و له پێكهاته ی هه یه كوردستان حكومه ت تاخواره وه هه میش����ه به سازان

كراوه ، ئه ی بۆچی مه سه له ی سه رۆكایه تی هه رێم به ته نه����ا جیاكراوه ته وه و خراوه ته قاڵبێك����ی تره وه ، بۆی����ه ده بێت ئه ویش به س����ازان بكرێت و ئێمه جگه له س����ازان رێگایه ك����ی ترم����ان نییه ب����ۆ بارودۆخی

ئێستا.ئاوێنه : بارزانی مه به ستی چییه له وه ی كه ده ڵێت ت����ا8/20 س����ازان و ته وافوق

نه كرێت هه ڵوێستی خۆم راده گه یه نم؟سه اڵح ده لۆ: به ڵێ سه رۆكی هه رێمیش ده بێت هه ڵوێس����تی هه بێت، مادام ئه گه ر له رێگایه ك كه به رده وامب����ن خه ڵكێ����ك

رێگایه ك����ی ب����اش نییه ، بۆی����ه ده بێت هه ڵوێستێك رابگه یه نێت، هه ڵوێسته كه ش مانای ئه وه نییه كه به بارێكی ناهه مواردا بڕوات، به اڵم ده كرێت رێگای ترو قسه ی

تری هه بێت.ئاوێنه : ئایا مه به ستی له هه ڵوێسته كه ی ئه وه یه ده ستبه رداری پۆسته كه ی ده بێت یان له م دۆخه دا پێویستییه خۆی ببێته وه

به سه رۆك؟سه اڵح ده لۆ: ئه گه ر ئێمه دوربكه وینه وه له به رژه وه ندی ته س����كی حزب����ی، هه مو خه ڵكی كوردستان و هه مو الیه كمان كۆكین

له س����ه ر ئه وه ی له بارودۆخی ئێستادا ئه و گۆڕانكارییه له سه رۆكایه تی هه رێم كارێكی باش نیی����ه ، چونكه به ڕاس����تی جه نابی س����ه رۆك ئه زمونێكی باشی په یدا كردوه له به ڕێوه به ردن����ی هه رێمی كوردس����تان، به اڵم ئێس����تا هه ركه س����ێكی تر دابنرێت ده بێت چاوه ڕوان بی����ن بزانین ئه و رۆڵی چۆن ده بێ����ت، له كاتێكدا له بارودۆخێكی مه سه له یه كی له س����ه ر تاقیكردنه وه وادا وا زۆر خراپ����ه ، بۆیه ئێمه و هه مو الیه ك ئه وانه ی كه دڵس����ۆزن و سه د له سه د بیر له به رژه وه ن����دی به رزی گ����ه ل ده كه نه وه ، پێیانوایه جه ناب����ی بارزانی له م قۆناغه دا

بمێنێته وه باشتره .ئاوێن����ه : ب����ه ڕای ت����ۆ الیه نه كانی تر بارزانی په یامه كه ی ب����ۆ وه اڵمدانه وه یان

چی ده بێت؟س����ه اڵح ده ل����ۆ: م����ن ئومێ����د ده كه م وه اڵمدان����ه وه ی الیه ن����ه كان ب����اش بێت و میلله ته كه مان و ب����ااڵی له به رژه وه ن����دی ئه م بارودۆخه هه س����تیاره ی كوردستاندا نه ته وه ییه وه به به رپرس����یارێتی بێ����ت و له ده وروبه ری بڕوان����ن و له بارودۆخه ك����ه مێزی س����ازان كۆببینه وه ، چونكه گه لی كورد له دۆخی ئێس����تادا پێویس����تی به م چه ندو چونه نییه ، پێویستی به وه یه كه هه وڵبده ی����ن یه كڕی����زی و برایه تی خۆمان نیش����تمانیی به س����ازانێكی بپارێزی����ن و دڵس����ۆزانه چاره س����ه ری گرفته كانم����ان هێش����تا له دۆخێكداین چونك����ه بكه ین،

له شه ڕی داعش رزگارمان نه بوه و هه نگاوی ترمان له پێشدایه .

ئاوێنه : ب����ه اڵم حزبه كان جگه له پارتی ده ڵێن پرۆژه مان بۆ پرسی سه رۆكایه تی هه رێم ئاڕاسته ی په رله مان كردوه و ئه وه

رای كۆتایی ئێمه یه ؟سه اڵح ده لۆ: ئێمه پێمانوایه ده بێت ئه م پرس����ه دو شت یه كالیی بكاته وه ، یه كه م سازانی نیشتمانییه ، دوه م گه ڕانه وه یه بۆ رای گه ل و میلله ت، بۆیه به ڕاستی به الی ئێمه وه كو پارتی دیموكراتی كوردستان و ده بێت واش بێت كه سه رۆكی هه رێم گه ل هه ڵیببژێرێت، نه ك له په رله مانه وه ، چونكه ئێمه ده زانین بارودۆخی په رله مان چۆنه ، به اڵم گه ر گه ل راس����ته وخۆ به ش����داربێت له ده ستنیش����انكردنی سه رۆكی خۆی زۆر باشتره له وه ی له ناو په رله مانه وه دیاری

بكرێت.ئاوێنه : ئه گه ر هه ڵبژاردن بۆ سه رۆكی هه رێ����م بكرێ����ت، ئێوه دڵنیان له س����ه ر ئه وه ی مه سعود بارزانی ده نگ ده هێنێت و

ده رده چێته وه ؟له هه ڵبژاردندا س����ه اڵح ده لۆ: دڵنیایی نییه ، به اڵم رای ئێم����ه ئه وه یه كه ئه مه له به رژه وه ندی گه لی كورده و به رژه وه ندی گه ل له وه دایه راسته وخۆ سه رۆكی خۆی هه ڵبژێرێت، ئه مه ش له شوێنی ترو واڵتی تریشدا هه بوه و هه رێمی كوردستان ته نها ش����وێن نییه كه هه ڵبژاردن بۆ س����ه رۆك

بكات.

ئا: ئاوێنه

ئه ندامی ئه نجومه نی سه ركردایه تی یه كێتی نیشتمانی كوردستان "ئارێز

عه بدواڵ" ئاماژه به وه ده كات كه له 23ی حوزه یراندا په رله مان هه نگاوێكی گرنگ و

پێویستی نا به ئاڕاسته ی ئه كتیڤ كردنی رۆڵی په رله مان، به پێچه وانه ی

30ی حوزه یرانی 2013 كه سه ره تایه كی زۆر خراپ بو بۆ پێشێلكردنی یاسا.

له ڕۆژێك���ی له مه وب���ه ر و س���اڵ دو وه ك ئه م���ڕۆ "30ی جوزه ی���ران"دا ك���ه ماوه ی س���ه رۆكایه تی له الی���ه ن پارتی و كوردس���تان له په رله مانی یه كێتیی���ه وه ب���ۆ بارزانی درێ���ژ كرای���ه وه ، ئه ندامی ئه نجومه نی سه ركردایه تی یه كێتی "ئارێز درێژكردنه وه كه ی پرۆس���ه ی عه ب���دواڵ" به "كوده تا" ناوبرد، كه ئه م هه ڵوێسته ی پێچه وانه ی ئاڕاسته و هه ڵوێستی زۆربه ی سیاس���ی مه كته ب���ی س���ه ركردایه تی و حیزبه كه ی بو، ئه و ئێستا ده ڵێت "ئێمه راوه ستاوین زۆر هه ستیاردا له قۆناغێكی ئه گ���ه ر هه ن���گاو نه نێین به ئاڕاس���ته ی دیموكراسی ، هه رێمی كوردستان پێده نێته

قۆناغی چه سپاندنی دیكتاتۆریه ته وه ".ئارێز عه ب���دواڵ به ئاوێنه ی راگه یاند كه ئ���ه وه ی په رله مانی كوردس���تان له 23ی حوزه یران���دا ك���ردی هه نگاوێكی گرنگ و پێویست بو به ئاڕاسته ی ئه كتیڤ كردنی رۆڵ���ی په رله مان، ئه و وت���ی "به المه وه سه یره كه س���انێك هه ن ئه م هه نگاوه یان له ال باش نییه ، ب���ه اڵم 30 حوزه یرانیان

به الوه باشه ". 30 ئه گ���ه ر "له ڕاس���تیدا وتیش���ی حوزه یران���ی 2013و 23ی حوزه یران���ی 2015 به راورد بكه یت، ئه وه ی یه كه میان پرۆسه یه ك دوه میشیان ئه وه ی كوده تاو به ئاڕاسته ی دیموكراسی . 23ی حوزه یران هه وڵی هه مو الیه نه كان���ی په رله مانه بۆ ده ربازكردنی ئه و قه یرانه ی تێی كه وتوین،

هه وڵ���ی الیه نه كانه بۆ ئه وه ی یاس���ای س���ه رۆكایه تی هه رێم هه موار بكرێته وه و كوردس���تان توش���ی قه ی���ران نه بێ���ت، به اڵم 30ی حوزه یران س���ه ره تایه كی زۆر خراپ بو بۆ پێش���ێلكردنی یاس���ا، ئه و قه یرانه ی ئێستا تێیكه وتوین ده ره نجامی رێككه وتنی 30ی حوزه یرانی 2013 بو". ناوبراو ئاماژه ی به وه كرد كه سازان و رێككه وتن له نێوان الیه نه كان س���ه باره ت به پرس���ی س���ه رۆكایه تی هه رێم كارێكی پێویسته ، به اڵم نابێت سازان و رێككه وتن به مانای س���ه پاندنی ئی���راده ی الیه نێك بێت به س���ه ر ئیراده ی چه ن���د الیه نێكی تردا، ئه و وتی "س���ازان واته رێككه وتن هاوبه ش���ه كان و به رژوه ندیی���ه له س���ه ر له به رچاوگرتن���ی به رژه وه ن���دی هه م���و الیه ن���ه كان، مان���ای ئه وه نیی���ه مادام سازان هه یه ده بێت یاسا پێشێل بكرێت، مادام س���ازان هه یه ئیراده و به رژه وه ندی الیه نێك بسه پێنرێت به سه ر به رژه وه ندی الیه نه كانی تردا، به پێچه وانه وه پێویسته ره چاو الیه ن���ه كان هه مو به رژه وه ن���دی

بكرێت".له قۆناغێكی ئێمه "ئێس���تا وتیش���ی زۆر هه س���تیاردا راوه س���تاوین، ئه گ���ه ر به ئاراسته ی دیموكراسی هه نگاو نه نێین، ئه وا هه رێمی كوردستان پێده نێته قۆناغی

جێگیركردنی دیكتاتۆریه ته وه ".ئارێز جه غتی له وه ك���رده وه كه "له م كوردس���تان هه رێم���ی س���اته وه خته دا له ب���ه رده م دوڕێیانێكدای���ه ، دوڕێیان���ی جێگیركردنی پایه كانی دیموكراس���ی یان پایه كانی دیكتاتۆریه ت، ئه و وتی "ده بێت به رچاومان رون بێت، سه پاندنی كه س و س���ه پاندنی ئی���راده ی الیه نێك به س���ه ر الیه نه كانی ترداو پێشێلكردنی یاساكانی كوردستان مه ترسییه كی زۆر گه وره یه ". ئه م ئه ندامه ی ئه نجومه نی سه ركردایه تی سه باره ت كوردستان نیشتمانی یه كێتی به پرسی سه رۆكایه تی هه رێم ئاماژه به وه ده كات كه كۆمسییۆنی بااڵی هه ڵبژاردن

به ئاش���كرا رایگه یاندوه ك���ه ناتوانن تا ساڵی داهاتو ئاماده كاری بۆ ئه نجامدانی كوردس���تاندا له هه رێم���ی هه ڵب���ژاردن بكرێت، ئه و وتی "ئه گه ر داواكاری گشتی كوردس���تان له هه رێمی راس���ته قینه مان هه بوایه ، ئه وا ده بو لێپرس���ینه وه بكه ن س���ه رۆكایه تی هه رێم و له س���ه رۆكایه تی حكوم���ه ت ك���ه بۆچی ئێ���وه زه مینه ی هه ڵبژاردنتان له كاتی خۆیدا نه ڕه خساند؟

كه ئه وه ئه ركێكی نیشتمانییه ".وتیشی "به پێی یاس���ای سه رۆكایه تی هه رێمیش كاك مه سعود بۆی نییه خۆی كاندی���د بكاته وه ، پارتی���ش هیچ جۆره پڕۆژه یه ك���ی نیی���ه ، ئ���ه ی كه واته چی

بكرێت باشه ؟"ئارێ���ز عه بدواڵ ئ���ه وه ی رونك���رده وه ك���ه رێككه وتن و س���ازان به ڕه چاوكردنی باش���ه ، كارێكی الیه نه كان به رژه وه ندی به اڵم پاشه كشه كردن له هه مواركردنه وه ی یاسای سه رۆكایه تی كارێكی مه ترسیداره بۆ سه ر ئاینده ی دیموكراسی و پرۆسه ی

سیاسی له هه رێمی كوردستان.

ئا: ئیحسان

چه ن���د رۆژێكه له پارێ���زگای هه ولێر ده س���تگیركردنی هه ڵمه تێك���ی كۆمه ڵی ئه ندامان���ی راگه یان���دكارو ئیسالمی كوردستان و هێرشكردنه سه ر ده س���تیپێكردوه ، رۆژنامه نوس���ان س���ه رۆكی فراكس���یۆنی كۆمه ڵی���ش رایده گه یه نێت تائێستا 15 ئه ندامیان هۆكاره كه ش���ی ده س���تگیركراوه و ده گه ڕێته وه بۆ هه ڵوێس���تی كۆمه ڵ و فراكس���یۆنه كه یان له س���ه ر پرس���ی

سه رۆكایه تی هه رێم.

هه ڵمه ت���ی مه به س���تی له ب���اره ی ئه ندام���ان و ده س���تگیركردنی ئیس���المی، كۆمه ڵی راگه یاندكارانی س���ۆران عومه ر سه رۆكی فراكسیۆنی كۆمه ڵ بۆ ئاوێنه ده ڵێت "له هه ولێردا پێ���ش 23ی حوزه یرانی���ش گرت���ن و رفاندن هه ر بونی هه بوه ، پێشێلكردنی یاساو هه ڵكوتانه سه ر مااڵن و گرتنی جۆراوج���ۆره وه ، به بیانوی خه ڵ���ك به رده وام تیرۆر به تۆمه تی به تایبه ت بوه ، له 23 حوزه یرانیش به دواوه ئه و تاڕاده یه ك ب���وه و به رده وام گرتنانه كۆمه ڵ و به هه ڵوێس���تی په یوه ن���دی فراكسیۆنه كه یه وه هه یه له سه ر پرسی ویالیه تی سه رۆكی هه رێم، بۆیه ئه مه

فشارێكی سیاسییه ".وتیش���ی "پێش 23 حوزه یران 12 پاش ده س���تگیركراوه و ئه ندامم���ان ئه وه 2 راگه یاندكارو س���ێ ئه نداممان هه ندێكیان تائێستاش ده ستگیركراو ئ���ازاد نه كراون، هه روه ه���ا زاوایه كی

مامۆس���تا عه لی باپیر به اڵم ئه ندامی كۆمه ڵ نییه ".

س���ه باره ت ب���ه وه ی بۆچ���ی هه ر ده ستگیرده كرێت، كۆمه ڵ ئه ندامانی سۆران عومه ر ده ڵێت "له به ر ئه وه ی ئیس���المی كۆمه ڵ���ی هه ڵوێس���تی كوردستان له سه ر پرسی سه رۆكایه تی هه رێم نه گۆڕه و به رده وامه و تائێس���تا ته نازولمان له س���ه ر نه ك���ردوه ، بۆیه ئه و فش���ارانه هی���چ به هایه كی نییه به الی ئێم���ه وه ، به ڵكو به پێچه وانه وه سومعه ی ئاسایش و حكومه تی هه رێم

ده خاته ژێر پرسیاره وه ".كۆم���ه ڵ فراكس���یۆنی س���ه رۆكی له باره ی په یامه كه ی بارزانی، پێیوایه ش���تێكی تازه ی تێدا نه بو، وتی "من له ئه ندامان و داوا چاوه ڕوانم ده ك���رد به شێوه یه كی بكات فراكسیۆنه كه یان ئاس���ایی مامه ڵه له گه ڵ ئه و پرسه دا پۆسته كه ی كه رایبگه یاندایه بكه ن و ته واو بوه و نابێت به گرفت بۆ هه رێمی

كوردستان".

3(485( سێشه ممه ‌2015/6/30هه‌نوکه

ئه ندامێكی مه كته بی سیاسی پارتی:پێشتر هه رچی پرس هه یه به سازان كراوه ، ئێستا بۆچی مه سه له ی

سه رۆكایه تی هه رێم به ته نها جیاكراوه ته وه و خراوه ته قاڵبێكی تره وه

ئه ندامێكی سه ركردایه تی یه كێتی :پاشه كشه كردن له هه مواركردنه وه ی یاسای

سه رۆكایه تی كارێكی مه ترسیداره

هه ڵمه تێكی ده ستگیركردنی ئه ندامانی كۆمه ڵی ئیسالمی ده ستپێده كات

كۆمه ڵ: هۆكاره كه ی ده گه ڕێته وه بۆ هه ڵوێستمان له سه ر پرسی

سه رۆكایه تی هه رێم

به رژه وه ندی گه ل له وه دایه

راسته وخۆ سه رۆكی خۆی هه ڵبژێرێت، ئه مه ش له شوێنی ترو واڵتی تریشدا هه بوه و هه رێمی كوردستان ته نها شوێن نییه كه هه ڵبژاردن بۆ سه رۆك بكات

ئه گه ر به ئاراسته ی دیموكراسی هه نگاو

نه نێین، ئه وا هه رێمی كوردستان پێده نێته قۆناغی

جێگیركردنی دیكتاتۆریه ته وه

سه اڵح ده لۆ

ئارێز عه بدواڵ

Page 4: ژماره 485

هەنوکە(485( سێشه ممه 42015/6/30

ئا: هاوكار حسێن

شه وی پێش كۆبونه وه كه ی په رله مان له 23ی حوزه یراندا، هێڵی ته له فۆنی

نێوان هه ولێرو سلێمانی هێنده ی ساردی په یوه ندی نێوان پارتی و چوار الیه نه كه ی تر، گه رم بو. له سلێمانی سه ركرده یه كی

سیاسیی یه كێك له حزبه بچوكه كان، رۆڵی به داله ی ته له فۆنی ده گێڕا له نێوان

ئه و دو به ره یه دا بۆئه وه ی په یامه كان ئاڵوگۆڕبكات. هه مو په یامه كانیش

له سه ر ئه وه بون كه ئایا كۆبونه وه كه بۆ سبه ی بكرێت یاخود نا. ئه و شه وه تا دره نگانێك ئه م بێنه و به رده یه به بێ

ئه نجام به رده وامبو.

سێش����ه ممه ك����ه رۆژ ب����ۆوه ، جگه له په رله مانتارێكی یه كێتی و یه كێكی كۆمه ڵ و دوان����ی یه كگرت����و، هه مو ئه وان����ی دیكه به دودڵیه وه چونه ناو هۆڵی په رله مانه وه ، له گه ڵ خۆیشیان نوێنه ری چه ند واڵتێكیان له گ����ه ڵ خۆیان برده ژوره وه ، چونكه ئه و ده نگۆیه یان بیستبو كه وترابو "له به رده م ده رگای په رله مانه وه تا به رده رگای ژوری ده ڕژێت". خوێ����ن په رله مان س����ه رۆكی ئه وان����ه ی له و چ����وار الیه نه ك����ه ئاماده نه ب����ون، له یه كێت����ی رێ����واس فای����ه ق، له یه كگرتو عومه ر ساڵح و سوهام عومه ر،

له كۆمه ڵی ئیسالمی نه جیبه له تیف. كۆبونه وه ك����ه ی سێش����ه ممه هه وڵ����ی ده دا خوێندن����ه وه ی یه ك����ه م ب����ۆ چه ند پرۆژه یاس����ایه ك بكات و چ����وار كاراكته ر بونه هه وێنی س����ه ركه وتنی كۆبونه وه كه : فه خره دین قادر، ئه بو كاروان، د. سرود

سه لیم و ئه بوبه كر هه ڵه دنی .

فه خره دین قادر، هێڵی یه كه می به رگریی كه كۆبونه وه كه ده س����تی پێكرد، چوار الیه نه كه هه مو هێ����زی خۆیان به كارهێنا تا توانیان 54 ئه ن����دام كۆبكه نه وه ، هیچ كه س له و 54 ئه ندامه به ڕاده ی سه رۆكی په رله م����ان و س����كرتێره كه ی نیگ����ه ران و دودڵ نه بون، چونكه پێویس����تیان به وه هه ب����و دو ئه ندامی دیك����ه ش په یوه ندی تاوتاو بۆی����ه بكه ن، به كۆبونه وه ك����ه وه

سه رۆكی په رله مان ژماره ی به شداربوانی له فه خره دین قادر دوپاتده كرده وه .

رۆڵی سكرتێری په رله مان، رۆڵی هێڵی یه كه م����ی به رگریی بو، چونك����ه به ته نها كۆبونه وه كه ئیمزاك����ه ی به كش����انه وه ی په كیده كه وت، بۆ رودانی ئه مه ش له ئاستی هه ره بااڵی پارت����ی و ته نانه ت حزبه كه ی خۆشیه وه فش����اریی خرایه سه ر بۆئه وه ی پاشگه زببێته وه ، به اڵم فه خره دین نه چوه

ژێرباری فشاره كان. فه خره دین قادر، ته مه ن 44 س����اڵ، بۆ ئاوێن����ه ده ڵێت: "له ژێر هه ر فش����ارێكدا بوبین، ئێمه كارێكی ئاس����ایی و یاسایی و په یڕه وییم����ان كردوه ، ه����ه ر داوایه كیش كرابێ����ت ب����ۆ كش����اندنه وه ی ئیمزاكه م، پێمواب����وه ئ����ه و داوایه خۆكوش����تنێكی سیاس����ییه هه م بۆ من و ه����ه م بۆ پارته سیاس����ییه كه ش ك����ه من����ی ناردوه ت����ه

په رله مان".باس ل����ه وه ش ده كات ك����ه "پێموابوه ئه و هه ڵوێس����ته ی نواندومه زۆر گونجاو ب����وه و چه ند جاری دیكه ش دوباره بێته وه به الم����ه وه ئاس����اییه ئ����ه و هه ڵوێس����ته بنوێنم����ه وه . ئه مه ش ئیس����تفزاز بۆ هیچ

الیه نێك نیه ".ته ش����ه نوج و دروس����تبونی له ب����اره ی لێكه وته ی ئه م هه ڵوێسته یه وه ، قادر وتی : "هی����وادارم هه مو پارته سیاس����ییه كانی هه رێمی كوردستان عه قڵیه تی نه وه ده كان وازلێبهێنی����ن، هی����وادارم ك����ه پارتێكی سیاسیی هه ڵوێستێكی به دڵ نه بو، په نا نه بات بۆ هه ڵوێس����تی نایاس����ایی وه ك خه ڵك ترساندن و رفاندنی خه ڵك، چونكه

ئه مه گه ڕانه وه یه بۆ دواوه ".

د. سرود سه لیم، كۆتی "كۆتاكان"ی تێكشكاند

هه ر 54 ئه ندامه كه به 108 چاوه كانیان س����ه یری ده رگای هۆڵی كۆبونه وه كه یان ده ك����رد، به ڵك����و دو په رله مانتاری دیكه له فراكس����یۆنه كانی دیكه بێن����ه پاڵیان و نیسابی یاس����ایی كۆبنه وه كه ته واوبكه ن و ده س����تبكه ن به كاره كانیان. به اڵم كتوپڕ په رله مانتارێ����ك كه مێك ل����ه م دودڵیه ی

له كاتێكدا به ژوردا، ره واندنه وه و خۆیكرد زۆربه ی ئ����ه و الیه نانه ی ن����او په رله مان پێیانوای����ه كورس����ییه كۆت����اكان له ژێر هه ژمونی پارتیدان، به اڵم ئه و كه س����ه ی

كه هاته ژوره وه یه كێك بو له كۆتاكان. )11( كوردس����تان له په رله مان����ی كورس����ی كۆتا بۆ پێكهاته ی مه س����یحی و توركمانه كان دانراوه ، د. س����رود سه لیم ته نها ئه ندام����ی مه س����یحییه كان بو كه به ش����داری له كۆبونه وه ی په رله مان كرد، ئه و بۆ ئاوێنه ده ڵێت: "ئه وان هه تا دواین ساته كان بڕوایان نه ده كرد كه من ده چمه ژوره وه ، كه كاتێكیش چومه ژوره وه پێان س����ه یر بو، له كاتێكدا هه ر له س����ه ره تادا ب����ۆم ته ئكیدكردنه وه ك����ه دێمه ژوره وه ، ب����ه اڵم ئه وان ب����ه رده وام لێی����ان دوباره

ده كردمه وه ". د. سرود كه له لیستی ئه بنا نه هره ینه و تاك����ه ئه ندام����ی لیس����ته كه یه ، ده ڵێت: "بڕیاری به ش����داریی كردنی من، بڕیاری س����ه ركردایه تی قه واره كه مان بو، چونكه بابه تی س����ه رۆكایه تی هه رێ����م بابه تێكی گرنگ و هه س����تیاره و ده بێت ئێمه رۆڵمان هه بێت تێیدا. پێمانوابو، پێویسته له باتی دو بژارده ، با سێ بژارده مان هه بێت، كه دوای هه ڵبژاردن و ده س����تور، سێیه میان س����ه رۆكایه تی یاسای هه مواركردنه وه ی هه رێم����ه له ن����او په رله م����ان و ده كرێ����ت

الیه نه كان سازان بكه ن له سه ری ".به ش����داری د. س����رود ئه نجام����ی ئه و ترسه یه كه مه س����یحیه كان له ناوچه كه دا هه ستی پێده كه ن و وه ك خۆیشی ده ڵێت: "خه ڵكی ئێمه ئێستا له دهۆك و عه ینكاوه به بێ ئه وه ی هیچ كێش����ه یه كیان هه بێت، سه فه رده كه ن بۆ ده ره وه چونكه ده ترسن، ج����ا ئه گ����ه ر س����به ی ش����تێك بقه ومێت له هه رێمی كوردستان، ئه وا هه مو خه ڵكی

ئێمه سه فه رده كه ن".ناوبراو باس ل����ه وه ش ده كات كه "ئێمه نابینه به شێك له كێشه كان، كه چوینه ته ن����او كۆبونه وه ك����ه ش ب����ۆ پش����تیوانی له الیه نه كانی ن����او كۆبونه وه كه نه چوین، نه شچوین بۆ دژایه تی پارتی ، به اڵم ئێمه

بۆچونی تایبه تی خۆمان هه یه ".

ئه بو كاروان، پاشا دروستكه ری 23ی حوزه یران

دوای ئه وه ی په رله مانتارانی به شداربوی كۆبونه وه ك����ه ژماره یان گه یش����تبوه 55، پێویس����تیان به ته نها یه ك ئه ندامی دیكه هه بو، ئه و كه س����ه وه ك فریادڕه س����ێك كۆبونه وه كه دا له یه كالكردنه وه ی ده بینرا كه ده كرێ����ت یاخوه د نا. ئه ب����و كاروان ئه و كه سه بو كه له گه ڵ هاتنه ژوره وه ی ، په رله مانت����اره كان چه پڵه رێزانی����ان كردو رۆڵی "پاش����ا دروس����تكه ر"ی بینی له و

رۆژه دا. ئه بو كاروان له باره ی چه پڵه ڕێزانه كه وه به ئاوێن����ه ی راگه یان����د: "من كه س����ێكی سیاس����یم و دنی����ام زۆر بینیوه ، بۆیه زۆر به ئاس����ایی وه رمگرت، ده زانم ئه مڕۆ ئه و الیه ن����ه سیاس����ییانه وا مامه ڵه ت له گه ڵ ده كه ن ئه گه ر هه ڵوێس����ته كه ت كۆك بو له گه ڵیاندا، ئ����ه وا چه پڵه ت بۆ لێده ده ن و بێت پێچه وانه كه شی ئه گه ر پێیانخۆشه ، ره نگه به ش����ێوه یه كی تر قس����ه ت له سه ر

ده كه ن". ئه و زیاتر ده ڵێت: "كاتێك چونی من بۆ كۆبونه وه كه كۆك بوه له گه ڵ هه ڵوێستی چه ند الیه نێك����داو چه پڵه رێزانیان كردوه ، ئه وه په یوه ندی به خۆیانه وه هه یه ، ئێمه كاریگه ریی هیچ الیه نێكمان له سه ر نیه ".

وه ك "كۆبونه وه كه م ده ڵێ����ت: ناوبراو خاڵێكی بینیوه و ئاس����ایی دانیشتنێكی كۆبونه وه ك����ه تایبه ت ب����و به تاقانه كانی ئه نفال كه ئه م����ه ش بایه خی خۆی هه یه الی ئێم����ه ، بۆیه چونمان بۆ كۆبونه وه كه س����ه رۆكایه تی به یاس����ای په یوه ن����دی هه رێمه وه نه ب����وه و دژی هیچ الیه نێكیش

نه بوه ".س����اڵ، 60 ته م����ه ن كاروان، ئه ب����و ئه ندامی لیژنه ی كاروباری پێش����مه رگه یه له په رله مانی كوردس����تان. ئه و به رله وه ی ببێت����ه په رله مانت����ار، ئه ندامی مه كته بی سیاس����ی حزبی ش����وعی كوردستان بو. به رپرسی پێش����تر حزبه كه ش����یدا له ناو مه كته بی عه سكه ری ناوه ندی حزب بوه . ئه و نایش����ارێته وه ك����ه داوای لێكراوه بۆئه وه ی به شداریی له كۆبونه وه كه نه كات و ده ڵێ����ت: "له ن����او په رله مان����دا تۆ ده نگ بده یت یان نا، ئه وه ش����تێكی ئاس����اییه ، هه مو فراكس����یۆنێكیش هه وڵده دات لۆبی بۆخۆی دروستبكات، بۆیه چه ند هه وڵێك

دراوه ".

فه خره دین قادر له باره ی هه ڵوێس����تی هاتنی ئه بو كاروان و د. س����رود، ده ڵێت،

"هاتنیان جێگه ی شانازیی بو".

ئه بوبه كر هه ڵه دنی : به چوار ره قه می كۆڕه ك هه ڕه شه ی كوشتنم لێكرا

ئه بوبه ك����ر هه ڵه دن����ی ، یه كێك بو له و سه رۆك فراكسیۆنانه ی له نێوان هه ڵوێستی دوبه ره ی����ی حزبه ك����ه ی و هه ڕه ش����ه كانی سه ری ، رێگه ینه دا فراكسیۆنه كه ی كه رت

ببێت و كۆبونه وه كه په كیبكه وێت.ناوبراو بۆ ئاوێنه ده ڵێت، "شه وی پێش كۆبونه وه كه له زمانی ئه ندامانی ده سته ی سه رۆكایه تی په رله مان و هه ندێك سه رۆك فراكسیۆن باڵویانكرده وه كه هه ڕه شه كراوه بۆئ����ه وه ی كۆبونه وه ك����ه ئه نجامنه درێت، ته نانه ت چه ند به رپرسێك وتویانه به یانی خوێ����ن ده ڕژێ����ت و ه����ه ر په رله مانتارێك ب����كات، كۆبونه وه ك����ه به ش����داریی به رپرسیارێتی له ئه ستۆی خۆیه تی . به اڵم ئێمه بڕیارماندا به شداریی بكه ین چونكه پرۆژه یاسامان پێش����كه ش كردبو رێزمان

له پڕۆژه یاساكه مان گرت".س����ه رۆكی هه ڵه دن����ی ، ئه بوبه ك����ر ئیس����المی یه كگرت����وی فراكس����یۆنی كوردس����تانه ، باس ل����ه وه ش ده كات كه "برایانی مه كته بی سیاس����یی ئێمه ته نها ئه وه یان پێوتوین ك����ه خۆزگه ده رفه تی زیاتر هه بوای����ه بۆ س����ازان چونكه ئه م پرس����ه سیاسییه ئینجا یاساییه ، ئێمه ش پێمانوت����ون ئه م پڕۆژه ی����ه ی ئێمه نه ك په ك����ی س����ازان ناخ����ات، به ڵك����و دوای زه مینه ی پ����ڕۆژه كان پێشكه ش����كردنی

سازان زیاتر ره خساوه له كوردستان".ئه بوبك����ر، ته مه ن 45 س����اڵ، ده ڵێت، دواتری����ش كۆبونه وه ك����ه و "رۆژی ئیتاڵی له گوندی ماڵم����ان له ده وروبه ری له هه ولێر، جموجوڵێكی نائاسایی ده بینرا،

چونكه ب����ۆ چه ن����د جارێك به ب����ه رده م نائاساییان رۆیشتن و شێوازێكی ماڵماندا مامه ڵه ك����ردن و له س����ه یركردن و هه ب����و مۆڕه لێكردن، شه وه كه شی به چوار ژماره مۆبایلی كۆڕه ك جوێن و قس����ه ی نه شیاو به خۆمان و كه س����وكارو حزبه كه مان دراو هه ڕه شه ی كوش����تنیش له به نده و حاجی

كارون كرا له ناو ئه و ته له فۆنانه دا". ئه و گله یی خۆی هه ی����ه و پێیوایه ئه و شه ڕه هی حزبه كان بو په رله مان كردی و ده ڵێت:"هه مو حزبه سیاسییه كانی هه رێمی كوردس����تان، به حزبه ك����ه ی خۆش����مه وه كه مته رخه مبون له م پرس����ه داو قس����ه ی جددیان نه كردوه ، له و كۆبونه وانه شدا كه له گه ڵ سه رۆكایه تی هه رێم و سه رۆكایه تی حكومه ت����دا كردویانه ، ته نه����ا به مجامه له به ڕێی����ان ك����ردوه ، له كاتێك����دا خۆی����ان ده یانزان����ی كه ل����ه 19ی ئ����اب دۆخێك دێته پێشه وه و به رۆكی په رله مان ده گرێت،

به اڵم هیچ ئاماده كارییه كیان نه كردوه ".

ئا: رێنوار نه جم

له گه ڵ به رده وامبونی کاره کانی لیژنه ی نوسینه وه ی ده ستور، مشتومڕی ئه و مادده یه ده ستپێده کات که

باس له دانانی ئیسالم ده کات وه ک سه رچاوه ی سه ره کیی یاسادانانی

هه رێمی کورستان. هه رچه نده له 21 ئه ندامه که ی لیژنه ی ده ستور زۆرینه یان سه ر به و حیزبانه ن که

له کوردستاندا به عه لمانی ده ناسرێن، به اڵم هیچ کامیان ئاماده نین باس

له البردنی ئه و مادده یه بکه ن.

نوس���ینه وه ی لیژن���ه ی ئه ندام���ی ده س���تور له سه ر پش���کی بزوتنه وه ی گ���ۆڕان، عه دنان عوس���مان به ئاوێنه ی راگه یاند ک���ه له لیژنه که دا گفتوگۆیه کی گ���ه رم هه یه له باره ی ئ���ه و ماده یه وه و به چه ندین شێوه ی جیاواز داڕشتنه وه ی ب���ۆ ده کرێت، "قس���ه له س���ه ر پێگه و ئایین نییه و ئه وه نده ی کێش���ه له سه ر ئه وه یه له ڕوی یاس���اییه وه دواتر ئه مه چۆن به کارده هێنرێت، هه مومان کۆکین له س���ه ر ئه وه ی ده س���تورێکی مه ده نی دابنێین و ده ستورێکی دینیی دانه نێین. ده ستور له س���ه ر بنه مای هاواڵتی بون

داده نرێت".له مادده ی 6 له ره شنوسی ده ستوری

پێشوی هه رێمی کوردستاندا، هاتوه " ئه م ده ستوره دان ده نێت به ناسنامه ی ئیس���المی زۆرین���ه ی گه ل���ی هه رێمی کوردس���تان و رێزی لێ ده گرێ و دان به ته واوی مافه ئایینیه کانی مه س���یحی و ئێزیدی���ه کان و ئه وانی دیک���ه دا ده نێ و سه ربه س���تیی بیروباوه ڕو به ڕێوه بردنی ئایین���ی نه رین���ی داب و ڕێوره س���م و له هه رێم���دا بۆ هه مو که س���ێک دابین ئیسالم بنه ماکانی شه ریعه تی ده کات . س���ه رچاوه یه کی سه ره کیی یاسادانانه و نابێ یاس���ایه ک دابنرێ���ت ناکۆک بێت

له گه ڵ حوکمه نه گۆڕه کانی ئیسالم".لەکوردس���تان، س���ێکوالر ناوەندی له چه ن���د رۆژی راب���ردودا هه ڵمه تێکی ده ستپێکردوه بۆ البردنی ئه و مادده یه و داوا ده که ن ئه و ده ستوره ی له کوردستان عه لمانیانه ده ستورێکی ده نوسرێته وه ،

بێت.به هار مونزی���ر ئه ندامی ئه و ناوه نده له وباره یه وه به ئاوێنه ی راگه یاند "ئێمه پێمان وایه له هه ر واڵتێکدا ده ستوره که ی س���ێکۆالر بێ���ت، ماف���ی هاواڵتی���ان پارێ���زراوه ، ئێم���ه نامانه وێ���ت ته نها ئاینێکی تایبه ت یاخود ئایدۆلۆژیایه کی تایبه ت له ده س���توردا دابنرێت، ده بێت مرۆڤ و مافه کانی یاس���ادانان بنه مای رێکه وتن���ه نێوده وڵه تییه کان بێت نه ک ئ���ه وه ی له س���ه ر بنه مای ش���ه ریعه تی

ئیس���المی که له گه ڵ ژیان���ی ئه مڕۆدا ناگونجێت".

هه روه ها ده ڵێت "له کاتێکدا ده ستوری واڵتێک له س���ه ر بنه مای دینێک یاخود ناتوانرێت دابنرێ���ت، ئایدۆلۆژیای���ه ک

مافی هاواڵتیان به یه کسانی بدات".لیژن���ه ی ئه ندام���ی له به رامب���ه ردا نوسینه وه ی ده ستور له پشکی کۆمه ڵی ئیس���المی، دانا دارا حسێن به ئاوێنه ی راگه یان���د "هی���چ الیه نێک تا ئێس���تا ئاش���کرای نه کردوه ک���ه بڵێ ناکۆکین له گ���ه ڵ ئه و مادده ی���ه و داوای البردنی بکرێت. پێش ئه وه له مادده کانی دیکه دا مه ده نی ده وڵه ت���ی که جێگیرک���راوه

ده بێت".هه روه ها ئه و پێی وای���ه "ئه و ده قه پێگه یه ک���ی که میش���ه ب���ۆ ئایین���ی ئه م به ڕه چاوکردنی ب���ه اڵم ئیس���الم، بارودۆخه ی ئێستا ئه مه دروسته و ئێمه داکۆکیکارێکی گه وره ی ئه م پرسه ین" .

جگه له وه ش پێی وایه که "ئه و ده قه ئیجابی نییه ، به ڵکو سه لبییه . ئه و کاته ئیجابی ده بو بیوتایه ته واوی یاساکان له هه رێم���ی کوردس���تان ده رده چێ���ت به پێی شه ریعه تی ئیسالم ده بێت، به اڵم ئه م ده ڵێت یاسایه ک ده رنه چێت له گه ڵ

نه گۆڕه کانی ئیسالم ناکۆک بێت".پێش���وی له ره شنوس���ه که ی ده س���توره که دا، له دوای ئاماژه پێکردن

به وه ی نابێت هیچ یاسایه ک ناکۆکبێت له گه ڵ بنه ما نه گۆڕه کانی ئایینی ئیسالم، هاوکات له بڕگه ی دوای ئه وه شدا هاتوه ، "نابێت یاس���ایه ک دابنرێت ناکۆک بێت

له گه ڵ بنه ماکانی دیموکراسی".به ش���ێک له چاودێران ئه و دو بڕگه یه

له م���اده ی 6، به ناک���ۆک و دژ به ی���ه ک ده زانن.

ئه ندامی لیژنه ی نوسینه وه ی ده ستور نیشتمانی، یه کێتی پش���کی له س���ه ر گ���ۆران ئازاد له وباره ی���ه وه به ئاوێنه ی راگه یاند "ئێمه ش پێمان وایه ئه و ده قه ناکۆکه و ه���ه وڵ ده ده ین ئه و ناکۆکییه نه هێڵین. ب���ه اڵم بۆچونێکی���ش هه یه که پێی باش���ه ئ���ه و مادده یه هه ر به و

ناکۆکییه بمێنێته وه ".هه روه ها عه دنان عوس���مان له باره ی ناکۆک���ی ئ���ه و دو بڕگه ی���ه ی ب���اس له دیموکراسی و ئایینی ئیسالم ده کات، ده ڵێت "هه ندێک پێیانوایه ئه وانه ناکۆکن له گه ڵ یه ک و به شێکیش پێی وایه ئه وه زه مانه تێک���ی باش���ه بۆ ئ���ه وه ی په نا نه برێت بۆ ئایین بۆ به رته سکردنه وه ی مرۆڤ. مافی دیموکراس���ی و ئازادیی و ده رکه وتنی داعش و هه ندێ بزوتنه وه ی تون���دڕه و وای کردوه رێکخ���راوه کان و هه بێت مه ترس���ییان ژنان گروپه کانی له خراپ س���ودوه رگرتن ل���ه و مادده یه بۆ په کخس���تنی ژیانی دیموکراس���یی و

یه کسانی ژن و پیاو".له باره ی ئ���ه وه ی ئایا ئه ندامانی ئه و لیژنه یه ی سه ر به حیزبه عه لمانییه کانن ناتوانن ئ���ه و ماده یه البب���ه ن، گۆران ئازاد ده ڵێت "ئه م ده ستوره به سازانه و هه مو ئه ندام و فراکس���یۆنێک ده توانێت

پرۆژه ی ده ستور رابگرێت، بۆیه بیرله وه کێن و عه لمانییه کان هێ���زه ناکرێته وه ئیسالمییه کان کێن بۆ ئه وه ی به زۆرینه و که مینه پرسه که یه کال بکرێته وه . زیاتر ل���ه 9 کۆبونه وه مان کردوه و کۆبونه وه ی وا هه بوه 8 کاتژمێر درێژه ی کێش���اوه بۆ ئه وه ی قه ناع���ه ت به یه کتری بکه ین که هه م ئه وانه ی به رگریی له دین ده که ن بۆی���ان گونج���او بێت، ه���ه م ئه وانه ی به رگری���ی له عه لمانییه ت ده که ن بۆیان

گونجاو بێت".ئه ندامه ک���ه ی کۆمه ڵی ئیس���المیش البردن یاخود گۆڕانکاریی ریشه یی له و ماده یه یه دا به "هێڵی س���ور" ناوده بات و ده ڵێت "ئه مه داخ���وازی حیزبی نییه ، یه کێتی زانای���ان به نوێنه رایه تی هه مو مامۆستاو مینبه ری کوردستان هاتن بۆ المان و جه ختیان له س���ه ر ئه و پرسانه

کرده ه وه "هه روه ها ده ڵێت "ئێمه باوه ڕمان وایه نه گۆڕه کانی ئیسالم له گه ڵ دیموکراسی و مافه کانی مرۆڤ دژ به یه ک نین، به ڵکو هاوش���انی یه ک���ده ڕۆن و هه ردوکی���ان

خزمه ت ده که ن به کۆمه ڵگا".ل���ه 25ی مانگی ڕاب���ردوه وه لیژنه ی ده س���تی ده س���تور نوس���ینه وه ی به کاره کان���ی ک���ردوه و تا ئێس���تا 28 مادده ئه نجام���دراوه و 24 کۆبون���ه وه

نوسراوه ته وه .

ئه‌وانه‌ی‌‌بونه‌‌هه‌وێنی‌‌سه‌رخستنی‌‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‌23ی‌‌حوزه‌یران

ئیسالمییه کان: البردنی مادده ی 6ی ده ستور، هێڵی سوره الیه‌نه‌کان‌خۆیان‌الده‌ده‌ن‌له‌پرسی‌به‌عه‌لمانیکردنی‌ده‌ستور

هه مو حزبه سیاسییه كانی

هه رێمی كوردستان، به حزبه كه ی خۆشمه وه

كه مته رخه مبونله م پرسه داو

قسه ی جددیان نه كردوه

ده بێت بنه مای یاسادانان مافه کانی

مرۆڤ و رێکه وتنه نێوده وڵه تییه کان بێت

نه ک ئه وه ی له سه ر بنه مای شه ریعه تی ئیسالمی که له گه ڵ

ژیانی ئه مڕۆدا ناگونجێت

ئه بوبه كر هه ڵه دنیئه بو كاروان

د. سرود سه لیمفه خره دین قادر

Page 5: ژماره 485

5(485( سێشه ممه 2015/6/30

ئا: ئاراس عوسمان

دیندار دۆسكی ، یه كێك له دامه زرێنه رانی یه كگرتوی ئیسالمی دوای

ده ستله كاركێشانه وه له حزبه كه ی ، له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "داوای یاسایی له دژی حاجی كاروان تۆمار

ده كه م".

ده ستله كاركێش����انه وه ت ئاوێن����ه : له ریزه كانی یه كگرتوی ئیس����المی ته نها دانیشتنه كه ی 23ی حوزه یرانی په رله مانی

كوردستان هۆكار بوه ؟دیندار دۆس����كی : به ڵێ به شداریكردنی فراكس����یۆنی یه كگرتو له دانیش����تنه كه ی گرنگه كان له ه����ۆكاره یه كێك په رله مان ده ستله كاركێش����انه وه نام����ه ی كه بوه بنوسم و وازبهێنم، چونكه ئه وان پایه ندی مه كته ب����ی سیاس����ی نه ب����ون و دژی ئه و سازانه نیش����تمانیه ن كه باسی ده كه ین، یاخود ئه گه ر ئه م����ه به بڕیاری مه كته بی سیاسی به شداریانكردوه له دانیشتنه كه دا، با مه كته بی سیاس����ی به جورئه ته وه بڵێن ئه وه داواكاری ئێمه بوه فراكسیۆنه كه مان له سه رده می بۆیه هه ر به ش����داریكردوه ، ئیسالمیه وه یه كگرتوی ئۆپۆزسیۆنبونی

من گله ییم له گوتاری حزب هه یه .ئ����ه وه له گ����ه ڵ وات����ه ئاوێن����ه : نه بوی����ت یه كگرت����و بچێته ری����زی هێزه

ئۆپۆزسیۆنه كانه وه ؟به ئۆپۆزسیۆن بون دۆس����كی : دیندار بڕیاری س����ه ركردایه تی ب����وه و من رێزم لێگرت����وه ، ئێم����ه ده بو وه ك ئیس����المی وتارێك����ی جیاوازمان هه بێ����ت له گۆڕان و

خاوه ن بڕیاری خۆمان بین.ئاوێنه : كه وات����ه یه كگرتو له وماوه یه دا

له ژێر خیتابی گۆڕاندا بوه ؟دیندار دۆسكی : نا مه به ستم ئه وه نیه به ڵكو ئه و س����ێ هێزه یه ك لیست نه بوه پێشتر تاكو یه ك بڕیارمان هه بێت، به اڵم گۆڕان ئه و ئه زمانه ی بۆ ئێستای یه كگرتو دروس����تكردوه ك����ه تێیكه وت����وه ، له به ر ئه وه ده بو خ����اوه ن وتارێكی یه كگرتوانه بوینای����ه له كوردس����تان، به درێژایی ئه و چه ند س����اڵه وتارو به رنام����ه ی یه كگرتو ته نانه ت نه یتوانی خزمه تی خۆشی بكات له كوردس����تان، ه����ه ر بۆی����ه ده نگه كانی له هه ڵبژاردنه كان كه می كردو پێویست بو هه ڵسه نگاندنی حزبه ئه م سه ركردایه تی بكردای����ه ه����ۆكارو ده رئه نجامی چی بوه ده نگه كانم����ان كه می كردوه و چی بكرێت

بۆ باشتركردنی حزب.له ب����اره ی ئاوێن����ه :

ده ستله كاركێشانه وه كه ت ئه مه یه كه مجاره ئه و داوایه پێشكه شی سه ركردایه تی حزب ده كه یت، یاخود پێشتریش ئه م داوایه ت

هه بو دور له چاوی میدیاكان؟دیندار دۆسكی : وه كو ده ڤه ری بادینان كێش����ه مان هه بو له گه ڵ براده ران له سه ر سیاس����ه ت و ئالیه تی بڕیاردانی یه كگرتو، ده ستله كاركێش����انه وه م داوای ق����ه د نه ك����ردوه له ح����زب، به اڵم پێش س����ێ مان����گ له گه ڵ براده رانی س����ه ركردایه تی له ده ڤه ری خۆمان پێم راگه یاندن به نیازی خۆم چونك����ه ده ستله كاركێش����انه وه م،

نابینمه وه له ناو ئه م حزبه دا.سیاسی مه كته بی ش����اندێكی ئاوێنه : هاتن����ه بادینان و ئه نجام����ی كۆبونه وه كه

چی بو له گه ڵ ئێوه دا؟دینداردۆس����كی : دوای كۆبونه وه ی����ان له گه ڵمان باس����یان له وه كرد فراكسیۆنی كوردس����تان له په رله مان����ی یه كگرت����و هه ڵه یانك����ردوه ، خۆیان به س����ه ربه خۆیی به شداریانكردوه ، به اڵم باوه ڕم به وه نیه كه فراكسیۆنێك به ته نها بتوانێت به شداری ئ����ه و رۆژه ی له دانیش����تنه كه ی كردبێت په رله ماندا، هه روه ها داواشیانكرد نامه ی بكش����ێنمه وه ، ده ستله كاركێش����انه وه كه به اڵم پێمڕاگه یاندن كه س����ورم له س����ه ر داواكه ی خۆم و ناگه ڕێم����ه وه نێو حزب، چونك����ه ناكرێت فراكس����یۆنێك به ته نیا بڕیارب����دات به بێ گه ڕان����ه وه بۆ مه كته ب

سیاسی حزبه كه ی .فراكس����یۆنی ده كه یت گومان ئاوێنه : یه كگرت����و به ته نی����ا ئه م به ش����دارییه ی

نه كردبێت؟دیندار دۆس����كی : به ڵێ گومان هه یه و تائێس����تا هیچ به رچاوڕونیه ك نابینم له و مه س����ه له یه دا، چونكه ئه گه ر فراكسیۆن به ته نه����ا ئه م����ه ی كردوه ب����ۆ مه كته بی سیاس����ی لێپێچینه وه یان له گه ڵ ناكات؟ ب����ۆ به یاننامه یه كی����ان ده رنه ك����ردوه كه ئه مه داواكاری حزب و مه كته بی سیاسی

نه بوه ؟ئاوێن����ه : جه نابت ده ڵێیت به ش����داری كردنی فراكس����یۆنی یه كگرتو هۆكارێكی بوه ، ده ستله كاركێش����انه وه كه م به هێزی باشه ئه گه ر مه كته بی سیاسی لێپێچینه وه ب����كات له گه ڵیان ئام����اده ی بگه ڕێیته وه

ریزه كانی ئه و حزبه ؟دیندار دۆس����كی : من تازه ناگه ڕێمه وه

ریزه كانی ئه و حزبه .ئاوێنه : نامه ی ده ستله كاركێشانه وه كه ت

قبوڵكراوه ؟دین����دار دۆس����كی : م����ن چاوه ڕوان����ی ناكه م، قبوڵنه كردن یاخ����ود قبوڵكردن

ئێس����تا وه ك كه س����ێكی س����ه ربه خۆم و ئه مین����دارو براده رانی سه ركردایه تیش����م ئاگاداركردۆته وه كه به ته واوی له ریزه كانی

ئه و حزبه ده رچوم.ئاوێن����ه : ه����ه ر خ����ۆت واز له ح����زب ده هێنی����ت، یاخود خه ڵكی دیكه ش����ت

له گه ڵدایه له سنوری بادینان؟دیندار دۆسكی : وه اڵ هه ندێك براده ری دیكه حه زی����ان لێب����وه وازبهێنن، به اڵم رێگه م ب����ه وان ن����ه داوه و پێمڕاگه یاندون كه ئه م وازهێنان����ه په یوه ندی به خودی خۆمه وه هه یه ، ئێوه له سه ر كاری خۆتان به رده وام بن، كه س����یش هانن����اده م واز له حزب بهێنێت له م سنوره ، به اڵم كێشه هه یه و ب����ه دوری نازانم خه ڵ����ك واز له م

حزبه بهێنێت، به اڵم له ئێستادا نا.ئاوێنه : ش����ه وێك پێش دانیشتنه كه ی په رله م����ان زۆرێك له به رپرس����ه حزبی و ب����ون له په یوه ن����دی حكومی����ه كان له گ����ه ڵ الیه ن����ه كان تاكو دانیش����تنه كه ئه نجامنه درێت، ئای����ا ئه م په یوه ندیه یان

ئێوه شی گرته وه ؟

ش����ه وه دا ل����ه و دۆس����كی : دین����دار دونیایه ك هه وڵدراوه كه ئه و دانیش����تنه ئه نجامنه درێ����ت، ب����ه اڵم پارت����ی و هیچ كه س����ێك داوایه كی له ئێمه نه كردوه تاكو

فشار له حزب بكه م به شدار نه بن.ئاوێنه : به اڵم سه رۆكی فراكسیۆنه كانی یه كگرتو باس����ی له وه كردوه براده رانمان له ژێ����ر ئێم����ه ه����ه روه ك له بادین����ان

فشاردابون؟دیندار دۆسكی : رێزم بۆ كاك ئه بوبه كر هه یه ، به اڵم هیچ فش����ارێكمان له س����ه ر نه ب����وه و براده رانم����ان واژوی خۆی����ان

نه كشاندۆته وه .له په رله مانتاره كانتانی یه كێك ئاوێنه : یه كگرتو قس����ه ی له س����ه ر ئه وه كردوه كه "كه س����ێكی دنیاویس����ت بویت"، ئه م هه ڵوێس����ته ی ئێوه په یوه ندی به پۆست و

پله وه هه بوه ؟دیندار دۆس����كی : م����ن بڕیارمداوه كه رێ����گای یاس����ایی بگرمه ب����ه ر دژی ئه و قسانه ی حاجی كاروان كردویه تی ، بۆیه س����كااڵی له س����ه ر تۆمار ده ك����ه م و هیچ

كۆمێنتێكم نیه له سه ر قسه كانی .په رله مان دانیشتنه كه ی ئاوێنه : پێش هیچ جۆره فش����ارێكی پارتیتان له س����ه ر بوه ل����ه م س����نوره تاك����و كاریگه ریتان هه بێت حزب و فراكسیۆنه كه تان به شداری

دانیشتنه كه نه بێت؟دیندار دۆسكی : هیچ فشاری پارتیمان له س����ه ر نه بوه ، ئه گه ر فشاریان هه بوایه له س����ه ر مه كته ب����ی سیاس����ی ده یانب����و

له هه ولێر. ئاوێن����ه : زۆركات باس ل����ه وه ده كرێت پارتی له رێگه ی پێدانی پ����اره و ئیمتیاز هه وڵ له گ����ه ڵ كادیره كان ئێوه ده دا له م

سنوره ؟دیندار دۆس����كی : نازانم شتی وا به دی ناكه م و ره نگه ئه م����ه تۆمه ت بێت، ئێمه له م ده ڤه ره دوجار باره گامان سوتێنراوه و جی����اواز ش����ه هیدكراوه ، ئه ندامانم����ان له س����لێمانی كه ره نگه برایه كی یه كگرتو به اڵم به رنه كه وتبێت، شه قێكی ته نانه ت بۆ مه س����ه له ی ئیمتیازو پ����اره و كرینی كادیرانمان له م س����نوره من ئاسایش نیم

لێكۆڵینه وه م له سه ر ئه وه كردبێت و ئاگام لێی نیه .

ئاوێنه : ئایا به رنامه ی كاری حزبایه تیت نیه ل����ه دوای به جێ هێش����تنی ریزه كانی

یه كگرتو؟هیچ له ئێس����تادا دۆس����كی : دین����دار به رنامه یه ك����م نی����ه ، ب����ه اڵم نابێت ئه و مافه ش����م لێوه رگریت����ه وه ك����ه نازانم بۆ

داهاتو چی ده كه م و چۆن ده بێت؟ئاوێنه : هیچ جیاوازیه ك به دی ده كه یت له نێوان هه ر یه ك له سه الحه دین به هادین ئه می����داری پێش����و هه روه ه����ا موحه مه د یه كگرتوی ئێس����تای ئه منیداری فه ره ج

ئیسالمی كوردستان؟دیندار دۆس����كی : بێگوم����ان هه ركه س تایبه تمه ن����دی خ����ۆی هه یه ، به گش����تی یه كگرت����و به ره و پێش����نه چوه و ئێس����تا مه كته ب����ی سیاس����یش زۆر ت����ه واو نیه و هه ندێ����ك كێش����ه هه بو، ب����ه اڵم ئه مرۆ زیاتر ئه نجامه كان ده رده كه ون، تائێس����تا س����ه ركردایه تی و ده زگاكان و س����ه رجه م مه كته بی سیاسی یه كگرتو به بۆچونی من

مۆفه ق نه بوه .ئاوێن����ه : به بۆچون����ی جه نابت تاچه ند پێوس����ته مه س����عود بارزان����ی بكرێته وه

به سه رۆكی هه رێمی كوردستان؟ئ����ه وه دام دین����دار دۆس����كی : له گه ڵ سیس����تمی سیاسی كوردستان به سازان بكرێت، به بۆچون����ی خۆم له م قۆناغه ی كورد ئه و كێش����انه ی هه یه تی له داعش و رۆژئاوا له باك����ورو كوردیدا مه س����ه له ی چوه ته پێش و باشوریش به م دژ به تیرۆره چوه ته پێش����ه وه ، كاك مه سعود خۆشی باسی ئه وه ی كردوه كه هه مو كوردستان به دیل����ی ئه ون، بۆیه ب����اوه ڕم وایه ئه مه كاك پێویس����ته و به هێ����زی كه س����ێكی مه س����عود گونجاوه بكرێته وه به سه رۆكی

هه رێم.ئاوێنه : ئه گ����ه ر داوا بكرێت له جه نابت خۆت كاندید بكه یت بۆ پۆستی سه رۆكی

هه رێم ئاماده یت؟دیندار دۆس����كی : نه خێر هه رگیز خۆم

له وه دا نابینمه وه بۆ ئه و پۆسته .ئاوینه : داهاتوی یه كگرتوی ئیس����المی به ڕای ئێوه به ره و كوێ هه نگاو ده نێت؟

دیندار دۆسكی : داوای سه ركه وتن ده كه م بۆیان كه 40 ساڵ له و مه دره سه یه دا بوم، به اڵم یه كگرتو ده بێت زیاتر به خۆداچونه وه بكات له قه یرانه كانیان و پاشگری ئیسالمی ...هتد، خاوه ن مه نهه جێكی جوانیش����ه ، ب����ه اڵم به خۆداچونه وه یه ك����ی نه وعی بۆ س����ه رتاپای ئ����ه و حزبه پێویس����تیه كی

هه نوكه ییه .

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

هیوا میرزا ئه ندامی مه كته بی سیاسی یه كگرتوی ئیسالمی كوردستان له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "ئه گه ر خۆمان ئاماده ییمان هه بێت الیه نی

ده ره كی ده ستبخاته ناوماڵمانه وه ، ئه وا ده بێت ئه وكات گله یی له خۆمان بكه ین،

نه ك له الیه نه ده ره كییه كان".

ئاوێنه : به ڕای ئێوه ئ����ه م دۆخه ده گاته ك����وێ و پێتوانیی����ه ئه گه ر به م نه فه س����ه كاربكرێ����ت دابڕانێك له نێ����وان الیه نه كاندا

دروست ببێت؟هیوا می����رزا: به خوێندنه وه ی من ئه وه ی كه له ئارادایه و ئێس����تا الیه نێك خۆی به وه ده زانێت كه له ش����انۆكه كراوه ته ده ره وه ، ئاسۆكه به رۆشنی نابینم، بۆیه ئێمه وه كو یه كگرتو هه رده م و ئێس����تاش و وه كو پێنج الیه نه كه ش جه ختمان له سازان كردوه ته وه ، چونك����ه بارودۆخی هه رێم ئاس����ایی نییه و له هه ناویدا ده یان كێش����ه وگرفت و نه یاریی و دوژمنایه تیی نزیكه ی 60 س����اڵی له خۆیدا

ئه نجومه ن����ی پێ����رێ كۆكردوه ت����ه وه . بڕیاری����داوه یه كگرت����و س����ه ركردایه تی له نزیكترین كاتدا كۆبونه وه ی پێنج الیه نه كه ئه و گفتوگ����ۆوه له ڕێگ����ه ی س����ازبكرێت و بابه ته ی )س����ه رۆكایه تی هه رێم( كه بوه ته مایه ی كێش����ه و نیگه رانی دروستكردوه هه ر پێنج الیه نه كه بگه ینه سازانێكی سیاسیی و په رله مانی����ی و له رێگه ی ئ����ه وه وه بڕیارێك

ده ربكات.ئاوێن����ه : باس له وه ده كرێ����ت گوایه هه م وه كو ح����زب و هه م له الیه نی تره وه فش����ار هه بوه له س����ه ر په رله مانتاره كانتان به وه ی نه رمتر بن، چونكه ده وترێت فراكس����یۆنی یه كگرتو توندو سه ركردایه تییه كه ی نه رمتره

له م بابه ته دا؟هیوا میرزا: له ڕاستیدا ئه وه بڕوای ئێمه یه هه رشتێك پێشتر له سه ری پێكهاتبن وه كو رێككه وتنێك، پێویسته رێزی لێ بگیرێت، بۆیه ئێستاش فراكسیۆنی یه كگرتو ئه وانی دیكه ش چه ند پرۆژه یه كیان پێشكه شكردوه ، ئێمه ده ڵێین كۆتایی دونیا نییه و بابه ته كه قابیلی چاره سه ركردنه ، بۆیه ده ڵێین ئه مه نه كرێته تونێلێك كه ئه وسه ری دیارنه بێت،

ئه وه تا په رله مان خوێندنه وه ی یه كه می بۆ كردوه ، ئێس����تاش ده توانین به س����ازانێكی نیش����تمانی الیه نی به رامبه ریش رای خۆی بڵێت و هه ر پێنج الیه نه كه بگه نه ده ره نجام و

بكرێته پرۆژه یه ك.ئاوێن����ه : ب����ه اڵم فراكس����یۆنه كان ده ڵێن ئه گه ر له كاتی پش����وی په رله مانیشدا بێت ئێمه سورین له س����ه ری خوێندنه وه ی دوه م

بۆ پرۆژ یاسای سه رۆكایه تی هه رێم؟په رله م����ان و ئێس����تا می����رزا: هی����وا فراكسیۆنه كان چاوه ڕێی ئه وه ن ده ره نجامی ئ����ه و كۆبونه وانه و س����ازانی پێنج الیه نه كه هیواخوازی����ن بۆی����ه ده گات، به ك����وێ ده ره نجامێكی باش����ی هه بێت و به شێوه یه ك بێت به رژه وه ندی گشتیی و یه كڕیزی ناوماڵی

كوردیی پارێزراو بێت.ئاوێنه : له پ����اش كۆبونه وه كه ی 6/23ی په رله مان، سه ركردایه تی یه كگرتو له بادینان ناڕازی بون له فراكسیۆنی یه كگرتو ئه ندامێكی مه كته بی سیاسی ده ستی له كاركێشایه وه ،

ئه مه یه كگرتو ده گه یه نێته كوێ؟له كۆنگ����ره ی شه ش����دا می����رزا: هی����وا ئه نجومه ن����ی س����ه ركردایه تی بڕی����اردراوه

ده ڤه ره كان دابمه زرێت، له به ر ئه وه جۆرێك له بادینان ئه وان هه یه ، له المه ركه زیه تبونی بۆچون����ی خۆیان له س����ه ر فراكس����یۆنه كه ده ربڕیوه ئازادن، ئه وه ی كه ئه وان وتویانه بڕیاره كان����ی س����تراتیژیه ت و له ڕوانگ����ه ی س����ه ركردایه تی و مه كته ب����ی سیاس����ییه وه وتویانه ، بۆیه نه مانكردوه ته كێشه ، به ڵكو پێمانباش����بو له رێگه ی ناوخ����ۆوه بۆچونی

خۆیان ده رببڕیایه نه ك راگه یاندنه كان.ئاوێنه : واتا قس����ه ی س����ه ركردایه تیتان له بادین����ان به هه ند وه رگرتوه له س����ه ر ئه و

ره خنانه ی هه یانبوه ؟هی����وا می����رزا: فراكس����یۆنی یه كگرت����و ده ڵێ����ن ئه مه كاری خۆمان����ه ، ئیتر ئه وه ی له ڕاستیدا ده یڵێن له بادینان سه ركردایه تی بۆچونه كه ی����ان جێگه ی خ����ۆی ده بێته وه ، هه رچه نده ئێمه له كۆنگره دا وتومانه بابه ته ده س����توریی و نه ته وه ییه كان له چوارچێوه ی

سازاندا ئه نجامبدرێت.ئاوێن����ه : ئه ی رۆڵی ئێ����ران له م بابه ته دا

چۆن ده بینن؟هیوا میرزا: ئه م����ه بابه تێكی ناوخۆییه ، چونك����ه بڕوام����ان وایه ئه گ����ه ر بمانه وێت

ناوماڵم����ان تۆكمه بێ����ت، ئ����ه وا ده توانین تۆكم����ه ی بكه ین، ب����ه اڵم ئه گ����ه ر خۆمان ئاماده ییمان هه بێت الیه نی ده ره كی ده ست بخاته ناوماڵمانه وه ، ئ����ه وا ده بێت ئه وكات گله ی����ی له خۆم����ان بكه ین، ن����ه ك له الیه نه ده ره كییه كان. هیواخوازین هه مو الیه نه كان و واڵتان����ی ده وروب����ه ر به ئێرانیش����ه وه رۆڵی ئیجابییان هه بێت، چونكه نابێت هه مو ئه و

شتانه به شه ڕه نگێزی لێكبده ینه وه .ئاوێنه : ئ����ه ی رۆڵ����ی بڕیاره كانی ئێران

به سه ر یه كگرتوه وه هه بوه ؟هی����وا میرزا: نه خێر، به هیچ ش����ێوه یه ك هی����چ هێ����زو الیه نێ����ك كاریگ����ه ری نه بوه له س����ه رمان و بڕیاره كانم����ان هه ڵقول����اوی )به وپه ڕی س����ه ركردایه تییه ئه نجومه ن����ی

شه فافییه ته وه (.ئاوێن����ه : به اڵم پارتی وت����ی ئێران رۆڵی كۆبونه وه ك����ه ی له ئه نجامدان����ی هه ب����وه

په رله مان؟هیوا میرزا: ئێم����ه هیواخوازبوین نه گاته ئێستاش به اڵم تۆمه تهه ڵبه س����تنتانه ، ئه و ده كرێت له ڕێگه ی س����ازانه وه چاره س����ه ری

ئه م دۆخه بكرێت.

دیندار دۆسكی :ئێمه‌‌له‌بادینان‌دوجار‌باره‌گامان‌سوتێنراوه‌و‌ئه‌ندامانمان‌شه‌هیدكراونله‌سلێمانی‌‌ره‌نگه‌‌برایه‌كی‌‌یه‌كگرتو‌ته‌نانه‌ت‌شه‌قێكیشی‌‌به‌رنه‌كه‌وتبێت

ئه‌‌ندامێكی‌مه‌كته‌بی‌سیاسی‌یه‌كگرتو:‌پێمانباشبو‌برایانی‌‌بادینان‌له‌رێگه‌ی‌‌ناوخۆوه‌‌بۆچونی‌خۆیان‌ده‌رببڕیایه‌‌نه‌ك‌راگه‌یاندنه‌كان

هەنوکە

داوایانكرد نامه ی ده ستله كاركێشانه وه كه

بكشێنمه وه ، به اڵم پێمڕاگه یاندن كه

سورم له سه ر داواكه ی خۆم و ناگه ڕێمه وه نێو حزب، چونكه

ناكرێت فراكسیۆنێك به ته نیا بڕیاربدات به بێ

گه ڕانه وه بۆ مه كته ب سیاسی حزبه كه ی

به هیچ شێوه یه ك هیچ هێزو الیه نێك كاریگه ری نه بوه

له سه رمان و بڕیاره كانمان هه ڵقولاوی ئه نجومه نی

سه ركردایه تییه

دیندار دۆسکی: کاک مه سعود گونجاوه بکرێته وه به سه رۆکی هه رێم

Page 6: ژماره 485

په‌رله‌مان(485( سێشه ممه 662015/6/30

له نێوان حه سه ن ڕه حیم قه ره ته په یی و ساهیری عه لی جاسم -دا مێژو‌دوباره‌‌دوبێته‌وه‌

ئه بوكاروان

له گه رمه ی دۆس���تایه تی و به ره ی نیشتمانی شیوعی و به عسداو دوای هاویشتنی چه ند هه نگاوێك بۆ ڕازیكردنی حزبی ش���یوعی، چه ندین كێڵگه ی كشتوكاڵی حكومی و هه ره وه زی له الیه ن حكومه تی ئه و سه رده مه وه پێكهێنرا، بڕوایش���موابو له و س���ه رده مه ش فێڵێكی به عسیانه بو به رانبه ر ش���یوعیه كان هه روه ك به شداریكردنی پارتی و بزونتنه وه ی ڕزگاریخوازی گه لی كوردستان به پێنج وه زیرو چه ندین پارێزگارو قایمقام و چه ندین پله ی وه زیفی تر بۆ

هه مان مه به ست و خۆڵكردنه چاوی كۆمه اڵنی خه ڵك.له ونێوه نده دا "حه س���ه ن ره حیم" كادرێكی كشتوكاڵی بو، "مرش���د زراعی" له هه مان كات���دا كادرێكی حزبی شیوعی بو، له به ر دڵسۆزی بۆ پیشه وكاره كه ی، به عس گواس���تیه وه بۆ دهۆك و له وێ سه رپه رشتی كێڵگه یه كی كش���توكاڵی "ته ماته " ی ده كرد، له پاڵ ده یان كێڵگه ی تر، هه مو كێڵگ���ه كان له سه رئاس���تی پارێزگای دهۆك به زی���ان گه ڕایه وه بۆ حكومه ت، ته نه���ا ئه و كیڵگه یه ی

"حه سه ن ڕه حیم" ٧5% قازانجی بو بۆ حكومه ت!له به رانبه ر ئه م سه ركه وتنه ی ئه م فه رمانبه ره دڵسۆزه و له جیاتی پاداش���ت و خه اڵت "حسن ڕه حیم" گوێزرایه وه بۆ كانی ماسی له سنوری ده ره وه ی قه زای زاخۆ، دڵنیام له به ر شیوعی بون بو، ده بوایه سه ركه وتنه كه ی بۆ هه مو عێراق بكرێت���ه نمونه و چاوی لێبكرێ، ل���ه به رامبه ردا

پاداشتبكرێ نه ك دور بخرێته وه .له م س���ااڵنه ی دواییداو له سنوری ئیداره ی سلێمانی پێشودا، به ڕه وایان زانی به ڕێوه به ری ناحیه یه ك بدرێته حزبی ش���یوعی و ب���ه دڵنیاییه وه ده ڵێم ئ���ه م كاره ش جوهدی تاكه كه سی وه زیری ناوخۆی پێشوی سلێمانی "عوس���مانی حاج���ی محمود" ب���و، حزبی ش���یوعیش له دیاریكردنی به ڕێوه به ری ناحیه كه دا زۆر سه ركه وتو بو كه "ساهیر عه لی جاسم" ی ده ست نیشانكرد، "ساهیر" به دڵس���ۆزییه وه كاره كانی ئه نجام���داو جێی ڕه زامه ندی جه ماوه رو به رپرسانی حكومه ت بو، ئه و پیاوه گه وره یه له هه ر ناحیه یه كدا كێشه و گرفت بوایه ده نێردرا بۆ ئه وێ و كێش���ه وگرفته كانی چاره س���ه ر ده كرد، له هه ر شوێنێك ی���ان قه زایه ك قایمقام كارێكی بوایه و یان س���ه ردانێكی ده ره وه ی بكردای���ه ی���ان مۆڵه ت بوایه ئ���ه و له جێگه ی قایمقام���ه كان داده ن���را به وه كال���ه ت و كاره كانی به ڕێوه ده برد؟ تا گه یشته 2014/4/30 هه ڵبژاردنی ئه نجومه نی پارێزگاكان و حكومه تی خۆ جێی دروستكراو پۆسته كان دابه شكرا له نێوان حزبه كانداو له بری به شداری كردنی حزبه كان���ی تر له به رێوه بردن���ی حكومه تی خۆجێی دا "س���اهیر علی جاس���م" نێردرایه وه بۆ بینایه ی ئیداره ی گه رمیان و جێگاكه ی به پێی دابه شكردنی پشكه كان درایه بزوتنه وه ی گۆڕان، به ڵێ پرسیاره كه ئه وه یه "پاداشت و خه اڵت"ی فه رمانبه ری س���ه ركه وتو دڵسۆز به م شێوه یه

ده بێت بنێردرێته وه بۆ ماڵه وه حكومه تی هه رێم ؟پێم خۆش���ه ئاماژه ش به وه بده م "س���اهیر" جگه له دڵس���ۆزییه كه ی له كاره كانیدا له نه ته وه ی توركمان بو، هه مو جارێك له گه ڵ حزبه توركمانه كانی كه ركوك له كاتی گفتوگۆكردنمان له س���ه ر حكومه تی هه رێم ئاماژه م به وه ده دا كه ل���ه حكومه تدا به ڕێوه ب���ه ری ناحیه له توركمان هه یه و شیوعیه ، زۆر پێیان خۆش بو، الیه نێكی تر ئه وه یه كه "ساهیر" له ته مه نی منداڵیدا بو كه باوكی له سێداره درا له الیه ن به عسه وه ، باوكی ئه و له دوای هێرشی به عس بۆ سه ر ڕێكخستنه كانی حزبی شیوعی كاری ده كردو له رێكخستنه وه ی كاری حزبیدا رۆڵی هه بو، له گه ل پۆلێك كادری حزب���ی ش���یوعی دا ده س���تگیراو زیندانی كرا، له وه ش���دا وه ك هاوڕێیه كی باوكی "ساهیر" ده ڵێم تاكه كه سێك كه ده ستگیرنه كرا له و هاوڕێیانه ی له گه ڵ ئه وه دا كاری حزبیمان ئه نجام ده دا له به ر مقاوه مه ت و به هێزی و ئیعترافنه كردن و خۆڕاگری له به رامبه ر ئه ش���كه نجه دانی ئه و مامۆس���تا عه لی یه ، دواتریش له سێداره یان دا هه م له ب���ه ر ئازایه تی و هه م له به ر ئ���ه وه ی نهێنیه كانی حزبی نه دركاندو گیانی چه ندی���ن هاوڕێی رزگاركرد، له الیه كی تریش ئه گه ر له س���ێداره نه درایه و ئازاد بوایه چه ندین

نهێنی ده ستگیركردنی رێكخستنه كانی بۆ ئاشكراده بو.ئ���ه رێ به ڕێزان ئه مم���ه دوباره بون���ه وه ی مێژو نیه ؟ ئه رێ حزبه كانی قۆرخكاری و به ش به ش���ێنه شه رمتان نه ده ك���رد ئه و پیاوه دڵس���ۆزه تان ن���ارده وه بۆ ماڵ ؟ ئه رێ خۆ لیس���ته كه ی حزبی ش���یوعی و سۆشیالیست و زه حمه تكێش���ان كورس���یه كیان هه یه و هه موتان پێش رێكه وتنت���ان داوای هاوكاریتان ده كرد لێیان؟ ئه رێ خۆ به چوار كورس���یه كه ی لیستی خزمه ت له سلێمانی 1٧ پۆستیان به ركه وت خۆ ده بێت لیسته كه ی ئێمه ش چوار پۆس���تی بێت به الی كه مه وه بۆچی خۆتان كه ڕ كردوه و

ورته تان لێوه نایه ت؟له كۆتایدا ده ڵێم "حس���ن ڕه حیم"ی دڵس���ۆز، رۆحت ئارام و ئاس���وده ، دوای ڕوخانیش كلیلی چاره سه ركردنی كێش���ه كانی نێو حزبه كان بویت كوردستانی و عێراقی،

شیعی و سونی، بۆیه ده ڵێم هه ر تۆ سه ربه رزیت .س���اهیر تۆش پیاوێكی مه ردیت، م���ه رد وه ك باوكت له خۆڕاگری و دڵس���ۆزی و لێبورده یی، دڵنیام هه نگاوی دورخس���تنه وه و په راوێزخس���تنت كاریگه ری ناكات له خۆت و حزبه كه ت، دڵنیابه عه قڵیه تی پاوانخوازی پشك و پش���كێنه و دابه ش���كردن بۆ هیچ هێزێك ناچێته س���ه رو

په شیمانی قورس و گه وره ی له دوایه .

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

ماوه ی چه ند مانگێكه په رله مانتاران هێنده ی خه ریكی ملمالنێی حزبی و سیاسین، هێنده

كاری به دواداچونیان بۆ كارو پرۆژه و گه نده ڵییه كان ئه نجامنه داوه ، په رله مانتارێكی گۆڕانیش ده ڵێت "له كاتی كێشه دا الیه نه كان ناتوانن له پرۆسه یه كی سیاسی دیموكراسیدا پێكه وبن و بڕوایان به ماف و ئازادی هه بێت، بۆیه بابه ته سیاسییه كان و كێشه ی نێوان

حزبه كان، كاریگه ری گه وره ی له سه ر چاودێریكردنی په رله مانتاران و فراكسیۆنه كان

ده بێت".

دڵش���اد زه رد فراكس���یۆنی په رله مانت���اری ش���ه عبان به ئاوێنه ی راگه یاند كه ئێستا ئێمه ی په رله مانتاران پ���رۆژه گرنگه كانی وه كو موچه و به نزین و كاره باو قه یرانه كانمان پشتگوێخستوه و له به دواداچونه كان���دا زۆر الوازین و ته نها ره خنه ده گرین و قس���ه ده كه ین، جگه له وه ی هه ندێك الیه ن���ی سیاس���یی س���ه رقاڵی بابه ت���ی كۆن و هه ڵدانه وه ی رابردوو ته نه���ا خه ریكی ملمالنێی

حزبین.ئ���ه و په رله مانت���اره ی پارتی نمون���ه ی ئه وه ده هێنێته وه كه سه رۆكی حكومه ت و وه زیره كان چه ندی���ن جار زانیارییان پێداون له س���ه ر كارو پرۆژه كانی���ان، ب���ه اڵم په رله مانت���اران نه چون به دواداچونیان بۆ بكه ن بزان وایه یان نا، به ڵكو

ته نها قسه یان كردوه .په رله مانتاری فراكس���یۆنی گ���ۆڕان قاره مان قادر پێیوایه هه فته ی داهاتو خولی یاسادانانی په رله مان كۆتایی دێت و په رله مانتاران ده توانن ناوچه كانی به دواداچون و س���ه ردانی خه ڵ���ك و خۆی���ان بكه ن، ب���ه اڵم له هه م���و كاتێكدا بونی كێش���ه له نێوان الیه نه سیاس���ییه كان واده كات ك���ه هه ر كه س���ێك بگه ڕێته وه ب���ۆ كه وڵه كه ی خۆی كه حزبه كه یه تی، وات���ا ئه گه ر حكومه ت له 10 حزبیش پێكهاتبێت، ئه وا هه ر 10 حزبه كه

ده گه ڕێنه وه ماڵه كانی خۆی���ان، بۆیه حه تمه ن كاریگه ری ده بێت له وه ی چاودێری و به دواداچون

كه م ببێته وه .له ئێستادا هه مو خه ڵك و الیه نه سیاسیه كان و په رله م���ان چ���اوی خس���توه ته س���ه ر بابه ته مه س���ه له ی باس���ی ب���اس سیاس���ییه كان و الیه نه كانی پارت���ی و ب���ه ره ی س���ه رۆكایه تی و ت���ره و كێش���ه كانی خه ڵ���ك پش���تگوێخراون، په رله مانتاره كه ی گ���ۆڕان له و باره یه وه ده ڵێت "ئه مه واقیعه و بونی هه ی���ه ، چونكه له هه رێمی كوردس���تان كاتێك كێش���ه و گرف���ت هه بێت، به دڵنیایی���ه وه پارتیی���ه كان ده گه ڕێن���ه وه ناو حزب و باره گاكانی خۆیان و رای خۆیان و گله یی خۆیان ئاڕاس���ته ده ك���ه ن، یه كێت���ی و گۆڕان و

ئیسالمییه كانیش به هه مانشێوه ".له به ر ئه وه ی حكومه ت له حزبه سیاس���یه كان كێش���ه یه كه وه به ه���ۆی زۆركات پێكهات���وه ، په رله مانت���اران له نێو لیژنه كاندا دابه ش���ده بن و كاریگه ری ده بێت له سه ر كارو به دواداچونه كانیان، په رله مانت���اره كان گ���ۆڕان وت���ی "كاتێك ئه م حكومه ته له كۆمه ڵێك وه زیری یه كێتی و پارتی و گۆڕان و كۆمه ڵ و یه كگرت���و پێكاتوه ، حه تمه ن چاودێریك���ردن و به دواداچونی الیه نێك به س���ه ر

الیه نێكی تره وه قورس و زه حمه ت ده بێت".ئه و وتیش���ی "له به ر ئه وه ی له كاتی كێشه دا الیه ن���ه كان ناتوانن له پرۆس���ه یه كی سیاس���ی دیموكراس���یدا پێكه وب���ن و بڕوای���ان به م���اف و ئ���ازادی هه بێت، به ڵ���ی من له گ���ه ڵ ئه وه دام بابه ته سیاسییه كان و كێشه ی نێوان حزبه كان، كاریگ���ه ری گ���ه وره ی له س���ه ر چاودێریكردنی

په رله مانتاران و فراكسیۆنه كان ده بێت".ه���اوكات س���ه رۆكی فراكس���یۆنی ب���ه ره ی توركم���ان له په رله مان���ی كوردس���تان ئای���دن مه ع���روف ده ڵێت "ل���ه م خول���ه ی په رله ماندا یاسادانان له به دواداچون و ئه دای په رله مانتاران تاوه كو ئێستا به ش���ێوه یه كی كارا نه كراوه ئه و گرفتان���ه ی كه هه ی���ه ، ئه م���ه ش ده گه ڕێته وه ب���ۆ ئه و ملمالنێ سیاس���ییه ی ئێس���تا له نێوان

الیه نه كاندا هه یه ك���ه خه ریكه به ره و ئاقارێكی ت���ر ده ڕوات و وای لێهاتوه كاریگ���ه ری له كاری

لیژنه كانیش كردوه "."به ڕاس���تی وتیش���ی په رله مانت���اره ئ���ه و ئه مه كێش���ه یه و ده بێ���ت چاره س���ه ر بكرێت و

په رله مانتاره كان به دواداچونه كانی خۆیان بكه ن، به بێ ئه وه ی بكه ونه ژێر كاریگه ری حزبه كانیان، چونكه ئه وان س���ه ره تا نوێن���ه ری خه ڵك ئنجا

حزبه كانیان".ئه ندامێكی ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی كه نه یویست ناوی باڵوبكرێت باسی له وه كرد له وه تی كێش���ه ی سیاسی دروستبوه له نێوان حزبه كاندا به تایب���ه ت له الی���ه ن پارتیی���ه وه ، كاره كانیان به نوس���راوه كانیان كار ن���اڕوات و به ئاس���انی ناكرێ���ت، په رله مانتاره كه ی ب���ه ره ی توركمانی ئه و وته یه ی پشتڕاستكرده وه و وتی "به داخه وه ئه مه كاره له هه رێمی كوردس���تاندا بونی هه یه و پێش���تر ملمالنێكه له نێوان دو حزبدا بو، ئێستا له نێوان س���ێ حزبی سه ره كی )گۆڕان و پارتی و یه كێتی( و دو الیه نی الوه كی )ئیسالمییه كان(، به اڵم به شێوه یه كی سه ره كی له نێوان سێ الیه نه

سه ره كییه كه دایه ".وتیشی "ئه م ملمالنێ سیاس���ییانه وایكردوه كاریگه ری له سه ر خه ڵك و فه رمانگه كان دروست بكات و پێموای���ه ئه گه ر بێتو ئ���ه و ملمالنێیانه به وشێوه یه به رده وام بێت، ئه وا له داهاتودا له نێو په رله مان و حكومه تیشدا به ره و خراپتر ده ڕوات، چونكه ئه وه بۆ ماوه ی نزیكه ی مانگێكه خه ڵك ئ���اگای له به نزین و كاره باو موچ���ه و قه یرانه كان نه م���اوه و مه ش���غوڵی كێشمه كێش���ی نێ���وان

حزبه كان و مه سه له ی سه رۆكایه تی هه رێمه ".له كاتێك���دا په رله م���ان ده یتوان���ی س���اڵێك پێش ئێس���تا مه سه له ی س���ه رۆكایه تی هه رێم بخاته به رباس و قس���ه ی له س���ه ر بكردایه ، ئه و په رله مانت���اره ش ده ڵێت "ده بوای���ه ئه و پێنج الیه نه سیاس���ییه س���اڵێك پێش ئێستا باسی ئ���ه و پرۆس���ه یه یان بكردای���ه ، ن���ه ك مانگێك له مه وپێ���ش بێ���ن بیوروژێنن، بۆی���ه ئه و پێنج الیه نه به ربرسیارێتی سیاس���ییان هه یه له سه ر سستبونی كاری په رله مان و حكومه ت، ئاگامان له بودجه و قه یرانه كان و داع���ش و به غدا نه ماوه پالنی چی داده ڕێ���ژن و چۆن مامه ڵه مان له گه ڵ

ده كات و به نیازی چین".

ئا: ئیحسان

ده بێت پاش خوێندنه وه ی یه كه می هه ر پرۆژه یاسایه ك له ماوه ی 15 رۆژدا خوێندنه وه ی دوه می بۆ بكرێت و ده نگی له سه ر بدرێت و

ره وانه ی سه رۆكی هه رێم بكرێت، به اڵم ئایا بارزانی ئیمزا له سه ر یاسای سه رۆکایه تی هه رێم ده كات؟، په رله مانتارێكی گۆڕانیش

ده ڵێت "ئه گه ر الیه نه كان كه مته رخه می بكه ن بۆ خوێندنه وه ی دوه م و بۆشایی یاسایی

دروستبو، ئه وا به پێی یاسای سه رۆكایه تی هه رێم، سه رۆكی په رله مان بۆ ماوه ی دو

مانگ كاره كانی ده گرێته ئه ستۆ".

ئ����ه وه ی باس����ده كرێت به مه به س����تی وه ك پرۆژه یاسای هه مواری س����ه رۆكایه تی هه رێم خوێندن����ه وه ی دوه می بۆ بكرێ����ت، په رله مان پشوه كه ی له دو مانگه وه بكات به یه ك مانگ، به اڵم په رله مانتاری فراكس����یۆنی گۆڕان فایه ق مس����ته فا ره تیده كاته وه ده ڵێت "هێچ كاتێك ده ستبه س����تراو نین بۆ ئه نجامدانی كۆبونه وه و له پشوی یاساداناندا ته نها كۆبونه وه ی په رله مان ناكرێ����ت و لیژنه كان هه ر كاری خۆیان ده كه ن، بۆی����ه بۆ حاڵه تی له و بابه ته ی س����ه رۆكایه تی هه رێم و ه����ه ر حاڵه تێكی تر ئاس����اییه ئه گه ر

كۆبونه وه ی نائاسایی رابگه یه نرێت".وتیش����ی "هه ر كاتێك راپۆرتی كۆتایی له و باره یه وه ئاماده و س����ازانی له س����ه ر كراو كرا به یه ك پرۆژه و ئاماده بو، ئه وكات زۆر ئاساییه

كۆبونه وه ی نائاسایی بۆ ئه نجامده درێت".وه ك باس����ده كرێت تاوه ك����و 8/20 ره نگ����ه نه توانرێت خوێندن����ه وه ی دوه م بۆ ئه و پرۆژه یاسایه بكرێت، به اڵم په رله مانتاره كه ی گۆڕان ده ڵێ����ت "خوێندنه وه ی یه كه م����ی پرۆژه كه بو به فش����ارێك بۆ س����ه ر الیه نه كان ك����ه بكه ونه خۆی����ان، چونكه هه مومان ده زانین گه یش����تن به 8/20 بۆش����ایی یاس����ایی دروس����تده بێت، هه مو هه وڵه كانیش بۆ رێگرتنه له دروستبونی بۆش����ایی یاس����ایی، ئه گه ری����ش الیه ن����ه كان

كه مته رخه م����ی بك����ه ن و بۆش����ایی یاس����ایی دروس����تبو، ئه وا به پێی یاس����ای سه رۆكایه تی هه رێم، سه رۆكی په رله مان بۆ ماوه ی دو مانگ كاره كانی سه رۆكی هه رێم ده گرێته ئه ستۆ، تا

ئه و كاته ی كێشه كه یه كالیی ده كرێته وه ".پارتی له ماوه ی پێشودا چه ندین هه ڕه شه ی

كردوه و باسی له چه ند س����یناریۆیه ك كردوه ، به نمونه هه ڵوه ش����اندنه وه ی حكومه ت، فایه ق مسته فا پێوانییه حاڵه تێكی وا روبدات و ده ڵێت "ئه وه یاساو ئیراده ی خه ڵكه و ده بێت الیه نه كان ته سلیمی بن، به اڵم ئێمه بێهیوا نین و ناكرێت بێهیواییش نیش����انبده ین و بڵێین پارتی له و دو مانگه دا رازی نابێت و ئێمه ش واده كه ین، بۆیه ئێمه له هه نگاوی یه كه مدا قس����ه ی خۆمانمان كردوه و بۆ هه نگاوی دوه میش قس����ه ی خۆمان

ده بێت".به وته ی په رله مانتاره كه ی گۆڕان پارتی رای خ����ۆی نه وتوه ، تاوه كو رای خۆیش����ی نه ڵێت سازانی چی بكرێت، ته نانه ت به فه رمیش نه یوتوه ده بێت بارزانی سه رۆك بێت، من له گه ڵ كاری فه رمی مامه ڵه ده كه م، ن����ه ك له راگه یاندنه وه یه كێك ده ڵێت حكومه ت هه ڵده وه ش����ێنینه وه و ئه ویتر ده ڵێت واده كه م، جۆرێك له ش����ه رمنانه ده ریده ب����ڕن و ده ڵێن بارزانی به دیلی نییه ، من

ئه مانه هیچی به فه رمی وه رناگرم.هاوكات په رله مانتاری فراكسیۆنی پارتی ئاواز حه مید رای جیاوازی هه یه و ده ڵێت "ئێمه رازی نی����ن له ماوه ی ئه م دو مانگ����ه دا خوێندنه وه ی دوه م بۆ پرۆژه یاس����ای س����ه رۆكایه تی هه رێم بكرێ����ت، چونكه ئ����ه وه پێش����ێلكردنی مافی

خه ڵكیشه ".ره نگه ب���ۆ خوێندنه وه ی دوه می ئه و پرۆژه یاس���ایه په رله مان بتوانێت رێژه ی یاس���ایی ته واو بكات و كار له سه ر پرۆژه یاساكه بكات، ب���ه اڵم په رله مانتاره كه ی پارتی ده ڵێت "ئه وه ده بێ���ت مه كته بی سیاس���ی پارت���ی بڕیاری له س���ه ر بدات، چونكه بابه تێكی سیاسیشه ، په رله م���ان ئه گ���ه ر به دڵنیایی���ه وه ب���ه اڵم خوێندن���ه وه ی دوه میش���ی بۆ ب���كات، ئه وا ره وانه ی سه رۆكایه تی هه رێم ده كرێت و ده بێت ئ���ه و ئیمزای له س���ه ر بكات و ره نگ���ه دوباره بیگه ڕێنێت���ه وه بۆ په رله مان، ئ���ه وا ئه وكات

كێشه دروست ده بێت".ئ���ه و په رله مانتاره ی پارتی وتیش���ی "بڕوا ناكه م ت���ا8/20 ئه و پرۆژه یاس���ایه بخرێته

به رنام���ه ی كاره وه و خوێندنه وه ی دوه می بۆ بكرێت، چونكه ئه و بابه ته هێنده ئاسان نییه ك���ه زو بتوانن بڕیاری له س���ه ر بده ن، به هه ر ش���ێوه یه ك بێت، ش���ه ش حه وت مانگی تری پێویست ده بێت، بۆیه به دڵنیاییه وه له وانه یه گۆڕان و یه كێتی و ئیسالمییه كان له و بڕیاره ی داویانه په شیمان ببنه وه ، چونكه له و بابه ته دا

روبه ڕوی خه ڵك ده بنه وه ".له ئێس���تادا وه ك باس���ده كرێت دو ب���ه ره دروس���تبوه ، هه م له ناو خه ڵ���ك و هه م له ناو په رله م���ان و الیه ن���ه سیاس���ییه كان، ئه ویش به ره ی پارت���ی و الیه نه كانی تر، به اڵم به پێی یاس���ا ده بێت له پاش خوێندن���ه وه ی یه كه م بۆ ه���ه ر پرۆژه ی���ه ك، له م���اوه ی 15 رۆژدا

خوێندنه وه ی دوه می بۆ بكرێت.په رله مانتاری فراكس���یۆنی یه كگرتو حاجی كاروان له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه وتی "ئێس���تا جوڵه یه كی زۆر دروستبوه و پارتی لیژنه یه كی له نێچیرڤان و مه سرور بارزانی و فازیل میرانی و چه ند كه س���ێكی تر پێكهێناوه ، بۆ دانوستان له گ���ه ڵ الیه نه كان بۆ ئ���ه وه ی به زوترین كات بگه نه سازانێك له س���ه ر ئه و بابه ته ، چونكه ده زان���ن ئه و یاس���ایه 15 رۆژی تر په رله مان خوێندن���ه وه ی دوه م���ی ب���ۆ ده كات، بۆی���ه ده یانه وێ���ت پێش ئه وه ی بقس���ه ی له س���ه ر

بكرێت، كاری خۆیان بكه ن".له ب���اره ی ئه وه ی ت���ا8/20 ئ���ه و پرۆژه یه ده كرێ���ت، ب���ۆ دوه م���ی خوێندن���ه وه ی "هه مومان وتی یه كگرت���و په رله مانتاره كه ی بڕیارمانداوه خوێندنه وه ی دوه می بۆ بكرێت و

ئیراده یه كیش له وباره یه وه هه یه ".سه باره ت به هه ڕه ش���ه ی هه ڵوه شاندنه وه ی حكوم���ه ت له الیه ن پارتییه وه ، حاجی كاروان ده ڵێت "هه ڵوه شاندنه وه ی حكومه ت به ده ستی پارتی نییه و ته نه���ا ده بێت به ده نگی 3/2ی په رله مانت���اران هه ڵبوه ش���ێنرێته وه ، ب���ه اڵم له وانه یه دۆخێكی ناجێگیر دروس���ت ببێت و الیه نه كان كه مێ���ك توندوتیژییان تێبكه وێت،

ئه مه ش له قازانجی كه س نییه ".

به‌هۆی‌ملمالنێی‌حزبییه‌وه‌‌به‌دواداچونه‌كانی‌په‌رله‌مانتاران‌الواز‌ده‌بێتپه رله مانتارێك: كێشه ی نێوان حزبه كان، كاریگه ری کردوه ته سه ر چاودێریكردنی په رله مانتاران

له ئه گه ری دروستبونی بۆشایی یاساییدا سه رۆكی په رله مان ده بێته سه رۆكی هه رێم"پارتی‌رازی‌نییه‌‌خوێندنه‌وه‌ی‌‌دوه‌م‌بۆ‌پرۆژه‌ی‌سه‌رۆكایه‌تی‌هه‌رێم‌

بكرێت‌و‌گۆڕانیش‌سوره‌‌له‌سه‌ری"

له ئێستادا الیه نه سیاسیه كان و په رله مان چاوی خستوه ته سه ر بابه ته سیاسییه كان و باس باسی مه سه له ی سه رۆكایه تی و به ره ی

پارتی و الیه نه كانی تره و كێشه كانی

خه ڵك پشتگوێخراون

پارتی لیژنه یه كی پێكهێناوه ، بۆ

دانوستان له گه ڵ الیه نه كان بۆ ئه وه ی به زوترین كات بگه نه

سازانێك له سه ر ئه و بابه ته ، چونكه ده زانن ئه و یاسایه

15 رۆژی تر په رله مان خوێندنه وه ی دوه می

بۆ ده كات

Page 7: ژماره 485

عه بدولباق���ی س���ه عدون ئه ندام���ی ئه نجومه ن���ی هه رێمایه ت���ی حیزب���ی به ع���س و یه كێ���ك له و 55 كه س���ه ی له الی���ه ن كوش���تار به ئه نجامدان���ی له ماڵێكدا داواك���راون، ئه مه ری���كاوه له ناوه ڕاستی كه ركوك ده ستگیر كرا.

عه بدولباقی عه بدولكه ریم سه عدون، سه رۆكی پێشوی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق و به رپرس���ی رێكخس���تنه كانی باش���وری حیزبی به عس، به ره به یانی پێن���ج ش���ه ممه ی راب���ردو له الی���ه ن هێزێكی تایبه ت���ی ده زگای هه واڵگری عێراقه وه له ماڵێكی ناوه ڕاستی شاری كه ركوك���دا كه به تاق���ی ته نها خۆی تێ���دا ده ژیا، به ب���ێ ئه نجامدانی هیچ جۆره به رگرییه ك ده ستگیركرا. دوای ده س���تگیر كردنی گواس���ترایه وه بۆ

به غدای پایته خت.سه عدون كه سه ر به عه شره تی ئال سه عدون بو، یه كێك بو له كاربه ده سته بااڵكان���ی حیزب���ی به عس، م���اوه ی س���اڵێكه ده زگای هه واڵگری عێراقی به دواوه یه تی و شوێن پێی هه ڵده گرێت، ئه و كه له نێوان چه ند شار و ناوچه یه كی ب���ه رده وام عێراق���دا سوننه نش���ینی

له هاتوچۆو خۆحه شارداندا بوه .

چه ند س���ه رچاوه یه ك له عه شیره تی ئ���ال س���ه عدون ك���ه عه ش���ره تێكی سوننه ن و له نێو ناوچه شیعه نشینه كانی باش���وری عێراقدا نیشته جێن، پێشتر به میدیاكانیان راگه یاندبو "عه بدولباقی س���ه عدون دوای گرتنی به غدا له الیه ن س���وپای ئه مه ریكاوه ، به ره و س���وریا هه اڵتوه ، به اڵم له الیه ن ده سه اڵتدارانی ئه و ده وڵه ت���ه وه ئاگاداركراوه ته وه كه به جێبهێڵێت، پێویسته خاكی سوریا پاشان ناوبراو رویكردوه ته ده وڵه تێكی عه ره ب���ی به بێ ئ���ه وه ی ن���اوی ئه و

ده وڵه ته بهێنن".سه عدون یه كێك بو له گرنگترین ئه و 55 تاوانباره ی كه دوای روخانی رژێمی ئه مه ریكاوه له الیه ن له 2003دا سه دام داواكراب���ون و تا ئێس���تا ده س���تگیر نه كرابو، ناوبراو به كوشتاری شیعه كان و راپه ڕینه كانی���ان دامركاندنن���ه وه ی به زه بری هێز و پێشێلكردنی مافه كانی مرۆڤ له عێ���راق تاوانب���ار ده كرێت، به تایبه تی له و رۆژگاره دا كه به رپرسی رێكخستنه كانی باشوری حیزبی به عس بوه رۆڵ���ی كارای له س���ه ركوتكردنی

شیعه كاندا بینیوه .به پێی ڤیدیۆیه ك كه له الیه ن وه زاره تی

به رگ���ری عێراق���ه وه باڵوكراوت���ه وه و عه بدولباقی سه عدون تێیدا دان ئه نێت به تایبه تی چاالكیه كانیی���دا به تاوان و دوای روخان���ی حیزبی به عس، ئاماژه ب���ه وه ده كات كه له س���اڵی 2003ه وه كه ئه مه ری���كا به غدای داگیركردوه تا به ره به یانی پێنج شه ممه ی رابردو كه رێكخستنی خه ریكی ده ستگیركراوه ، ب���وه و س���ه ڕه رای حزب���ی به ع���س ئاس���ته نگه كانیش ئه وه ی له ده ستیان هاتبێت بۆ هه ڵس���انه وه ی ئه و حیزبه

كردویانه .س���ه عدون جه غ���ت له س���ه ر ئه وه ده كات���ه وه ، ماوه ی زیاتر له ده س���اڵ له گه ڵ عێ���زه ت دورییدا له په یوه ندی و هاوكاریكردندا بوه بۆ ئه وه ی چاالكی سه ربازی له دژی هێزه كانی ئه مه ریكاو حكومه تی عێراق ئه نجام بده ن، به اڵم له س���اڵی راب���ردوه وه به ین���ی له گه ڵ "عێ���زه ت دوری " تێكچ���وه له س���ه ر ئ���ه وه ی "دوری " ئاماده بوه هاوكاری هێزه كانی قاعیده و چه كدارانی داعش بكات، كه ئه م كاره به "دوركه وتنه وه له به هاكانی حیزبی به عس" ناوده بات، به ع���س حیزبێكی به وپێیه ی حیزبی

تائیفی و ئایینی و مه زهه بی نه بوه .

عه‌بدولباقی‌‌سه‌عدونگه وره به عسییه ك له كه ركوك

پرۆفایل

له‌به‌غداوه‌گۆشه یه که

دو هه فته جارێک کاوه محه مه د ده ینوسێت

نه‌وتی‌سه‌ربه‌خۆپێش����بینی ده كرێ به شه بودجه ی هه رێم ب����ۆ ئه م مانگ����ه بڕێكی زۆر كه مت����ر بێت له وه ی پێش����تر به غدا ناردویه ت����ی، چونك����ه به پێ����ی ئه و خشته یه ی رۆژانه له وه زاره تی نه وتی عیراق-ه وه پێمانده گات؛ تا )6/26( )172,574( هه رێ����م حكومه ت����ی راده ستی رۆژانه به تێكڕای به رمیلی كۆمپانی����ای )س����ۆمۆ( ك����ردوه كه به رمیل����ی هی ته نی����ا )22,573( )150,001( ئه ویدیك����ه ی هه رێمه و به رمیل ه����ی كه ركوك����ه . له ماوه ی ئه و )26( رۆژه ش����دا )14( رۆژ هیچ بڕێكی نه وت راده س����تی )س����ۆمۆ( تێك����ڕای س����ه ره نجام نه ك����راوه ، ش����ه ش مانگه كه ش بۆ )302,053( به رمیلی رۆژانه دابه زیوه ، پێده چێت ده س����پێكی جێبه جێكردنی ئه مه ش بڕیاری س����ه ربه خۆ فرۆشتنی نه وتی هه رێم بێ����ت كه ئیت����ر رێككه وتنه نه وتییه ك����ه ی له گ����ه ڵ به غ����دا هیچ ئیعتیبارێك����ی نامێنێت و نابێ چیتر چاوه ڕێ����ی هیچ ب����ڕه پاره یه ك بین له به غ����داوه بنێردرێ����ت. وته بێ����ژی "ئه گه ر كه رایگه یان����دوه حكومه ت كێشه ی بفرۆشن نه وت س����ه ربه خۆ دواكه وتنی موچ����ه كه مترده بێته وه و ده بێته وه ". نزیك له چاره س����ه ریش به پێی زانیارییه كان هه ندێ كۆمپانیا به به رپرس����انی حكومه تی هه رێمیان راگه یان����دوه كه ئاماده ن پێش����ه كی پاره یان پێ بده ن تا قه رزی موچه ی مانگه كانی رابردو بده نه وه و دواتریش ه����ه ر مانگه ی پاره ی پێویس����ت بۆ موچه ی فه رمانب����ه ران دابین بكه ن، ئینجا پاش����تر هه رێ����م نه وتیان پێ

بدات. ب����ه اڵم لێ����ره دا ده ب����ێ كۆمه ڵێ پرسیار بكه ین؛ 1. ئاخۆ حكومه تی عێراق له به رامبه ر ئه و بڕیاره دا، جگه له بڕینی به شه بودجه ، چ هه نگاوێكی دیكه ده نێت ك����ه كاریگه ریی خراپ بكاته سه ر دۆخی ئابوریی هه رێم؟2. ئای����ا كۆمپانیا كڕیاره كان تا س����ه ر زه مانه ت����ی كڕین����ی نه وت����ی هه رێم ئێس����تا نرخ و مه رجه كانی به هه مان ده س����توورێك ئه گه ر ده ك����ه ن؟3. هه ی����ه كه هه رێم و به غ����دا به یه كه وه ده به ستێته وه و ده توانرێ به پێی ئه وه پێداگریی له س����ه ر مافه كان بكرێت، ئاخۆ جگه له به رژه وه ندیی سیاسیی و ئابوریی چ ش����تێك هه رێم و توركیا، هه رێ����م و كۆمپانی����اكان به یه ك����ه وه ده به ستێته وه ؟4. پرسیاری گرنگیش ئه وه یه ؛ بۆچ����ی پێش ئه وه ی ته واو بێئومێدبن، به غدا له هاتنه پێشه وه ی نه وتی����ان له كۆمپانی����ای )س����ۆمۆ( ب����ڕی؟ ئاخر س����ه رۆكی حكومه ت و وه زیری سامانه سروشتییه كان رۆژی )6/17( له گه ڵ نوێنه ری حزبه كانی كوردس����تان كۆبون����ه وه و بڕیاریاندا گفتوگ����ۆ له گه ڵ به غدا بكه ن و ئه گه ر به غ����دا هه ر ئاماده نه ب����و ئیلتیزامه داراییه كان����ی جێبه جێ بكات، ئینجا حكومه تی هه رێم س����ه ربه خۆ نه وت بفرۆش����ێت، كه چی هه رێم پێش����تر فرۆشتنی به سه ربه خۆ ده ستیكردبو ن����ه وت، چونكه له رۆژانی )1,2,3(

و )13,14,15( هی����چ بڕێكی نه وت واته نه كراوه ، )س����ۆمۆ( راده ستی پێش ئه وه ی هیچ گفتوگۆیه ك له گه ڵ س����ه ربه خۆ هه رێم بكرێ����ت، به غدا نه وتی فرۆش����توه ، ئه م����ه ش به ڕای م����ن نه له گه ڵ بڕی����اری كۆبونه وه ی رۆژی)5/13(له گه ڵ نوێنه رانی كورد كۆبونه وه ی له گ����ه ڵ ن����ه له به غداو نوێن����ه ری له گ����ه ڵ رۆژی)6/17( یه كناگرێته وه كوردستان حزبه كانی كه ده ب����و دوای گفتوگۆو ئومێدبڕان ئینجا به غ����دا، له هاتنه پێش����ه وه ی بڕیاری س����ه ربه خۆ فرۆشتنی نه وتی

هه رێم بدرێت. ئێستا ده بێ بڵێین ریككه وتنه كه ی )2014/12/2(ی نێوان هه ولێرو به غدا گه یشتۆته بنبه ست و ده بێ له مه ودوا قس����ه له رێككه وت����ن و میكانیزمێكی دیكه له نێوان هه ولێرو به غدا بكرێت، به اڵم ئاخۆ به غدا له به رامبه ر ئه وه دا كاردانه وه ی چی ده بێت؟ جارێ هیچ بێگومان به اڵم نه كردوه ، قسه یه كی تاس����ه ر ئ����اوا بێده نگ نابێ����ت، با

چاوه ڕێ بین...

7 )485( سێشه ممه 2015/6/30 عێراق

ئا: هاوكار حسێن

ئاماژه كان به و ئاراسته یه ن كه حوزه یران دواین مانگی ئه و رێككه وتنه ی نێوان به غداو هه ولێر بێت كه هیچ مانگێكی

وه ك خۆی جێبه جێنه كرا، به وپێیه ی له م مانگه دا هه رێم كه مترین نه وتی ره وانه ی

به غدا كردوه ، چاوه ڕوانیشده كرێت به غدا بڕێكی زۆر كه می پاره بۆ هه ولێر بنێرێت یان هه ر نه ینێرێت، له كاتێكدا موچه خۆرانی هه رێم چاوه ڕوانن پێش جه ژنی ره مه زان موچه ی مانگی ئایار وه ربگرن، که حکومه تی هه رێم ده بێت

خۆی دابینی بکات.

دواین به ره وپێش����چون له په یوه ندیه كانی نێوان به غداو هه ولێر، كۆبونه وه كه ی رۆژی 17ی حوزه ی����ران بو له نێوان به رپرس����انی ب����ااڵی هه رێم له گ����ه ڵ نوێنه ران����ی حزبه سیاسییه كان، كه تێیدا بڕیاردرا رۆژ نوری شاوه یس پاش گه ڕانه وه ی بۆ به غدا، قسه له گه ڵ س����ه رۆك وه زیرانی عێ����راق بكات س����ه باره ت به كێش����ه كانی نێ����وان به غداو

هه ولێر.ئاوێن����ه زانیارییه كان����ی به گوێ����ره ی گفتوگۆك����ه ی نێوان ش����اوه یس و حه یده ر عه ب����ادی ئه نجامدراوه ، ب����ه اڵم ئه نجامه كه جێهێڵدراوه بۆئه وه ی عادل عه بدولمه هدی ، وه زیری نه وتی عێراق، س����ه ردانی هه رێمی كوردس����تان ب����كات كه له كۆتایی س����اڵی راب����ردودا ناوب����راو رۆڵی س����ه ره كی گێڕا له به ئه نج����ام گه یاندنی رێككه وتنه وزه كه ی نێ����وان به غداو هه ولێر، به اڵم هێش����تا ئه و س����ه ردانه ئه نجامنه دراوه و هۆكاره كه ش����ی هه رێم����ه هه نگاوه كان����ی خاوبون����ه وه ی به رامبه ر به غدا له مه س����ه له ی ره وانه كردنی

نه وته كه یدا. له ب����اره ی ه����ۆكاری ئه نجامنه دانی ئه و گۆڕان فراكس����یۆنی ئه ندامی س����ه ردانه ، محه م����ه د كاوه عێ����راق، له په رله مان����ی به ئاوێن����ه ی راگه یان����د، "ره نگ����ه یه كێك له ه����ۆكاره كان ئ����ه وه بێت ك����ه هه رێمی كوردس����تان له س����ه ره تای ئ����ه م مانگه وه كۆمپانیای ته س����لیمی راگرت����وه و نه وتی سۆمۆی نه كردوه ، واته له ماوه ی 26 رۆژی رابردودا 14 رۆژیان هیچ بڕه نه وتی ته سلیم

نه كردوه ".ئه و پێیوایه "پێده چێت حكومه تی هه رێم بڕیاره كه ی ده س����تپێكردبێت كه به شێوه ی

س����ه ربه خۆ نه وته كه ی بفرۆشێت، ئه مه ش واده كات به غ����دا وه ك پێویس����ت نه یه ت����ه پێش����ه وه ، پێموای����ه هه ر ئه م����ه ش بوه ته ه����ۆی دواكه وتن����ی س����ه ردانه كه ی عادل

عه بدولمه هدی بۆ هه ولێر". پێده چێ����ت هه ولێ����ر خ����ۆی یه كالی����ی كردبێته وه بۆ فرۆش����تنی نه وت به شێوه ی چه ندین رابردوشدا له ماوه ی س����ه ربه خۆ، جار له الیه ن به رپرس����انی بااڵی حكومه تی هه رێ����م هۆش����داریی درایه به غ����دا كه بیر له گرتنه به ری رێگه چاره ی دیكه ده كه نه وه ، به پێی ئه و بڕه نه وته ی كه هه رێم له مانگی حوزه یراندا ره وانه ی ژێر ده ستی كۆمپانیای س����ۆمۆی به غدای كردوه ، پێده چێت ئه مه دواین مانگی ئ����ه و رێككه وتنه ی نێوانیان بێت ك����ه كۆتایی س����اڵی 2014 ئیمزایان

كرد. زانیاریی����ه كان، رۆژان����ی )1و به پێ����ی 2و 3( هه روه ه����ا )13و 14و 15( له گ����ه ڵ )22 و 23 و 24 و 25 و 26(ی ئ����ه م مانگ����ه هه رێمی كوردس����تان هیچ ب����ڕه نه وتێكی راده ستی سۆمۆ نه كردوه ئه و رۆژانه شی كه ره وان����ه ی كردوه ، بڕێكی زۆر كه می ره وانه كردوه . ب����ه م پێیه ش بێت، تێكڕای نه وتی هه نارده ك����راوی رۆژان����ه ی هه رێم بۆ به غدا له مانگ����ی حوزه یران، 172 ه����ه زارو 574

به رمیل نه وت بوه ، له مه شیاندا 22 هه زارو 573 به رمیل نه وت هی هه رێم بوه و ئه وه ی

دیكه هی كه ركوك بوه . پێش����بینی ده كرێ����ت، له به رامب����ه ر ئه و له ره وانه كردنی هه ولێ����ر خاوبونه وه ی����ه ی نه وته كه ی بۆ سۆمۆ، به غداش ده ستی زیاتر بنوقێنێت له ره وانه كردنی به ش����ه بودجه ی هه رێم، له كاتێكدا مانگانه حكومه تی هه رێم پێویس����تی به بڕی 850 ملی����ار دینار هه یه بۆ پێدانی موچه ی فه رمانبه ره كانی ، ئه مه جگ����ه له وه ی خه ڵ����ك چاوه ڕوانه تا پێش جه ژن موچه ی مانگ����ی ئایار وه ربگرن كه

نزیكه ی 17 رۆژی ماوه . په رله مانتاره كه ی كورد له به غدا له باره ی ره وانه كردنی به شه بودجه ی هه رێم له الیه ن حكومه ت����ی عێراقه وه ده ڵێ����ت: "بودجه ی به غ����دا ره نگه ه����ه ر نه یه ت، ی����ان ئه وه تا

بڕێكی زۆر كه م بنێرێت". ده ڵێت:"حكومه ت����ی محه م����ه د كاوه به غداش به رپرس����ه له و كێشه یه و له مانگی نیس����ان و ئایاردا پاره یه كی ئێجگار كه می ناردو ناحه قیه ك����ی زۆری به رامبه ر هه رێم كرد، بۆیه سه ره تا به غدا ئه م مامه ڵه یه ی ك����ردو وایكرد حكومه ت����ی هه رێمیش ئه م بڕی����اره ب����دات، له به رئ����ه وه پێموایه ئه م رێككه وتنه گه یش����توه به بنبه ست و ده بێت

بیر له رێكه وت����ن و میكانیزمی تر بكرێته وه له نێوان هه ردوالدا".

ئه میره زه نگه نه ، په رله مانتاری هاوكات فراكس����یۆنی پارت����ی له په رله مانی عێراق به دوریی ده زانێ����ت په یوه ندییه كان بگه نه ئاس����تی پچڕاندن و ده ڵێت: "ئێمه ده زانین ك����ه حه ی����ده ر عه ب����ادی ن����وری مالك����ی دوه مه و هیچ گۆڕانكاریی����ه ك له حكومه تی به غدا روین����ه داوه ، ته نه����ا گۆڕانكارییه كه له ده موچاودا رویداوه نه ك له مامه ڵكردن".

ئه و ده ڵێت: "به پێ����ی ئه و رێككه وتنه ی كه هه ی����ه ، هه رێم نه وت����ی ره وانه ی به غدا كردوه ب����ۆ جێبه جێكردنی ئه و مه رجانه ی له یاس����ای بودجه ی س����اڵی 2015دا هه یه ، ب����ه اڵم حكومه تی به غدا پابه ن����د نیه به و یاسایه و تائێستا بودجه و موچه ی هه رێمی به ته واوی نه ناردوه ، ئه مه ش كێش����ه یه كی

گه وره ی بۆ ئێمه دروستكردوه ".ئه گه ر ئه م رێككه وتن����ه ی نێوان به غداو هه ولێر هه ڵبوه ش����ێته وه و حكومه تی هه رێم بڕیاری فرۆشتنی سه ربه خۆی نه وت بدات، ئه وا بژارده كانی به رده می له دو خاڵ زیاتر نیه : یه كه م، حكومه تی هه رێم پشتی به وه به س����توه كه هه ندێك كۆمپانی����ای بواری نه وت به ڵێنیانداوه پێشوه خته پاره بده نه حكومه تی هه رێم بۆئه وه ی كێشه ی موچه ی

خه ڵكی پێچاره س����ه ر بكه ن، دواتریش هه ر مانگه پاره ی پێویس����ت ب����ۆ موچه بده ن، له به رامبه ردا حكومه ت دواتر نه وت ده داته

ئه و كۆمپانیایانه .دوه م: رێگ����ه ی گفتوگۆكردن����ه له گ����ه ڵ به رپرس����انی به غدا له س����ه ر ئ����ه وه ی كه حكومه ت����ی هه رێ����م داهاتی ئ����ه و نه وته ی به ش����ی ده یفرۆش����ێت، س����ه ربه خۆیانه حاكیمه و سیادیه ی لێبداته به غدا. ئه وه ی په یوه ندی به نه وتی كه ركوكیش����ه وه هه یه یان ئه وه تا بیفرۆش����رێت و پاره كه ی بدرێته به غ����دا، چونك����ه به بۆرییه كان����ی هه رێمدا تێپه ڕده بێ����ت، یاخود هه رێ����م داهاته كه ی بۆخۆی هه ڵبگرێت و هه ر خۆیشی بودجه ی

ئیداره ی كه ركوكی لێبدات.س����ه ره تای مانگ����ی كانون����ی یه ك����ه م، به سه رۆكایه تی وه فدێك بارزانی نێچیرڤان گه یش����ته به غداو له گه ڵ به رپرسانی بااڵی عێ����راق رێككه وت����ن له س����ه رئه وه ی هه رێم رۆژان����ه 550 هه زار به رمیل نه وتی هه رێمی كوردستان و كه ركوك به رێگه ی كۆمپانیای س����ۆمۆی ژێر كۆنترۆڵی به غ����دا ره وانه ی بازاڕه كانی جیهان بكات و له به رامبه ریش����دا عێ����راق مانگانه بڕی ی����ه ك تریلیۆن و 200 پێش����مه رگه وه ، به بودجه ی دین����ار ملیار

ره وانه ی هه ولێر بكات.

رێككه وتنه كه ی هه ولێرو به غدا به ره و هه ڵوه شانه وه ده چێتهه‌رێم‌ده‌بێت‌خۆی‌موچه‌ی‌مانگی‌ئایار‌په‌یدابکات

له م مانگه دا بودجه ی به غدا ره نگه هه ر

نه یه ت، یان ئه وه تا بڕێكی زۆر كه م

بنێرێت

حه یده ر عه بادی و نێچیرڤان بارزانی

Page 8: ژماره 485

ئابوری(485( سێشه ممه 2015/6/30 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: كامه ران محه مه د

شاره زایانی ئابوریی هۆشداریی ده ده ن له وه ی رۆژ به رۆژ بازنه ی هه ژاری

له هه رێم فراوانده بێت و پشكی شێری رێژه ی هه ژاریش به ر موچه خۆران

ده كه وێت، به وته ی پسپۆڕێكی ئابوریش، ته نها له ساڵی 2014

بڕی كورتهێنان له وه زاره تی دارایی گه یشتۆته 5 ترلیۆن و حه وت سه د

ملیار دینار.

ش���اره زای ئابوریی، موزه فه ر هه مزه ب���اس ل���ه وه ده كات ك���ه "وه زاره تی له س���اڵی 2008وه هه رێم پالندانان���ی خه ریكی داڕشتنی پالنێكی ستراتیجیه ، ب���ه اڵم ب���ۆی ته واوناكری���ت. له هه مان كاتیشدا ره وش���ی ئابوریی هه رێم زۆر خراپتربو له س���ایه ی ئه نجومه نی بااڵی وه به رهێنان و ئه نجومه نی بااڵی ئابوری . وه زاره ت���ی دارایی���ش ك���ه كابین���ه ی حه وته می جێهێش���توه ته نها بۆ ساڵی 2013 ب���ڕی 3 ترلی���ۆن و 379 ملیارو

617 ه���ه زار دینار كورتهێنانی هه بوه . ئ���ه و كورتهێنانه وه ك���و كاریگه رییه ك له سه ر ساڵی 2014 بڕه كه ی گه یشتۆته 5 ترلیۆن و حه وت سه د ملیارو 3 هه زار

دینار". ه���اوكات ك���ه هه م���زه موزه ف���ه ر ئه ندام���ی ژوری توێژین���ه وه ی ئابوری بزوتن���ه وه ی گۆڕانه ، پێیوایه ئاس���تی ژی���ان به رێژه یه ك���ی به رچ���او به راورد به دو ساڵی رابڕدو دابه زیوه ، "ئه وانه ی یان مانگانه به داهاتی پشتده به س���تن رۆژانه ، رۆژ دوای رۆژ به هۆی دواكه وتنی موچه ، یان داهات���ی رۆژانه یان، زیاتر ده خلیس���كێنه نێو بازن���ه ی هه ژاری ، یه كێك له هۆكاره كانی خلیسكانیش بۆ

ژێر هێڵی هه ژاری ، بێكارییه ". به پێ���ی زانیارییه كان���ی موزه ف���ه ر، "مۆڵه كان گریمانه ی زۆر هه یه به رێژه ی 50% فرۆش���ه كانیان دابه زیبێت به هۆی

قه یرانی دارایییه وه ". ئ���ه و ش���اره زایه ی ب���واری ئابوریی له ب���اره ی قورس���بونی قه یرانی دارایی له سه ر ش���انی حكومه ت، باس له وه ش

ده كات كه "له رابڕدو بودجه ی هه رێمی له گه ڵ���دا مامه ل���ه ی وا كوردس���تان كراوه كه وه كو ئه وه ی ده س���كه وتێكی ب���ێ ماندوب���ون بێت، له پ���اڵ ئه وه ش خه رجكردن له ده ره وه ی رێنمایی دارایی و په س���ندكراوی په رله م���ان له الی���ه ك و زێده ڕۆییكردن له خه رجكردنی بودجه ی به كارخستن له ساڵێكی داراییدا، نه بونی داهات له كۆكردن���ه وه ی ش���ه فافییه ت ش���اردنه وه ی به مه به س���تی تێیدا كه رێگه خۆش���كه ربو عێراق، له حكومه تی بۆ ش���اردنه وه و به فیڕۆدان���ی له الیه ن كاربه ده س���تانی دارای���ی هه رێم���ه وه ، هه روه ها نه ناردنی بودجه ی پێشمه رگه له الیه ن حكومه تی عێراقیه وه كه ته نها له س���اڵی 2009 بڕه ك���ه ی 830 ملی���ار دینار ب���و، هه مو ئه وانه به ش���داربون

له دروستبونی قه یرانی دارایی ". ناوب���راو ئاماژه ب���ه وه ش ده دات كه وه زاره تی وه به رهێن���ان و "ده س���ته ی شاره وانی و وه زاره تی ناوخۆ له كابینه كانی س���ه ره كین به رپرس���یاری راب���ڕدو له به هه ده رچونی زه ویوزاری كشتوكاڵی

به مه به ستی پرۆژه و داگیركاری . ئێستا به هه ده ردان گه نده ڵی و كه یسه كانی وا ئێستاش س���ه رئاوده خرێن و فایله كانی ئه و گرفتان���ه به رده وامن و داگیركردنی زه و ی���وزاری جوتیار له الی���ه ن ته نانه ت خودی وه زاره تی سامانه سروشتیه كان و كۆمه ڵێكی زۆری كه سانی ده ستڕۆیشتو له ژێ���ر پ���ه رده ی حكوم���ه ت و حیزب،

درێژه ی هه یه ". په رله مان���ی راب���ردودا له م���اوه ی حكومه تی پرۆژه یاسایه كی كوردستان هه رێمی په سندكرد بۆ وه رگرتنی قه رزی ده ره كی ، ئه مه ش كاردانه وه ی ناوخۆیی به هه نگاوێكی به ش���ێك لێكه وت���ه وه و به هه نگاوی هه ندێكی���ش پۆزه تی���ڤ و

نێگه تیڤ لێكیاندایه وه . قه رزه كه به بڕی 5 ملیار دۆالرو ماوه ی گه ڕاندنه وه ی 10 س���اڵه و به رپرس���انی پش���تیوانی ئه وان���ه ی حكوم���ه ت له قه رزكردنه كه ده كه ن ده ڵێن سوه كه ی به رێ���ژه ی 2%و هه ندێك���ی ت���ر ده ڵێن

به رێژه ی %8.له وباره یه وه موزه فه ر هه مزه ده ڵێت،

"واڵتێك كه ئه گه ر ته نها پێشتر رێگری له به هه ده ردانی پاره كردبا و فرۆش���تنی نه وت به پێی یاسای نه وت و گازی هه رێم مامه ڵ���ه ی له گه ڵدا بكراب���او دامه زراوه نه وتیه نیش���تمانیه كان دروس���تكرابن،

پێویستمان به قه رز نه ده بو".گه ڕاندنه وه ی موزه ف���ه ر، به وت���ه ی قه رزه كه ش به داهاتی فرۆشتنی نه وتی خاو ده بێت، "تێیدا به شێك له به رهه می ن���ه وت س���ااڵنه ته رخانده كرێ���ت ب���ۆ دان���ه وه ی قه رزه كه ، ئه وه ش كاریگه ری ده خاته س���ه ر ره وش���ی هه رێم له بواری ئابوری���دا، چونك���ه خودی دارای���ی و بواره كه بۆ هه رێم كورتهێنانێكی زۆری

هه یه و حكومه ت قه رزاره ".له باره ی هۆكاری په نابردن بۆ قه رزی ده ره كی ، هه مزه ده ڵێت، "ته خش���ان و په خش���انكردنی گوژمه كانی هه مو ئه و پارانه ی له س���اڵی 2004 وه تا س���اڵی 2013 ده هات���ه هه رێمی كوردس���تان، له الیه ن به رپرس���انی دارای���ی به پله ی ی���ه ك و به رپرس���انی ب���ااڵی حكومه ت

به پله ی دوه م ئه نجامده درا".

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

حكومه تی هه رێم له رێگه ی وه زاره تی سامانه سروشتییه كانه وه و له سااڵنی

نێوان2007- 2014دا بڕی 263 ملیۆن به رمیل نه وتی ده رهێناوه ، پسپۆرێكی بواری نه وتیش رایده گه یه نێت، به های هه مو ئه و بڕه نه وته ده كاته نزیكه ی 25 ملیار دۆالر، واته موچه ی چوار

ساڵی هه مو موچه خۆران.

له وباره یه وه پس���پۆری بواری نه وت د. غال���ب محه م���ه د عه لی ب���ۆ ئاوێنه وت���ی: "له هه رێمی كوردس���تاندا نه وت دابه ش���ده كرێت به سه ر س���ێ قۆناغدا، یه كه م 1996-2003 كه بیره نه وته كان ده گرێته وه ، وه كو شیواش���ۆك و چه ند ناوچه یه ك���ی تر كه نه وت ده فرۆش���راو كه س نه یده زانی چی لێده كرێت، دوه م بۆش���اییه كی به وپێی���ه ی 2007-2003ده س���توری هه ب���و و هیچ یاس���ایه كی تایبه ت به ن���ه وت و گاز نه بو، یه كێتی و پارتی به ئاره زوی خۆیان ده یانفرۆشت و داهاته كه ش���ی بۆ خۆیان بوه ، سێیه م 2007-2014 ل���ه م قۆناغه دا یاس���ایه ك ده ركراوه به ژماره 22ی س���اڵی 2009 و وه زاره تی س���امانه سروشتییه كان بڕی

فرۆشتنه كه ی باڵوكردوه ته وه ".له بڕگه یه كی یاس���ای ژم���اره ژماره 22دا هات���وه ، ده بێت چ���وار كۆمپانیا له هه رێم دروس���تبكرێت، ك���ه پێكدێن له )KEPKO كۆمپانیای كوردس���تان KODO ،بۆ گه ڕان و ده رهێنانی نه وتب���ۆ پااڵوتن و كۆمپانیای كوردس���تان پاش���ماوه كان، KOMOكۆمپانی���ای كوردس���تان ب���ۆ به بازاڕكردنی نه وت، KOTO س���ندوقی كوردس���تان ب���ۆ

داهاتی نه وت(.به وته ی ئه و پس���پۆره ی بواری نه وت ده بوایه له 2007وه تائێس���تا په رله مان س���ه رۆكی بۆ س���ه ربه خۆی كه س���ی لیژن���ه كان هه ڵبژاردای���ه له گه ڵ چه ند ئه ندامێ���ك بۆ هه ریه كێكی���ان، "به اڵم به فێڵ ئه مه نه ك���راوه ، بۆئه وه ی هه مو ده س���ه اڵته كه بگه ڕێته وه ب���ۆ وه زیری س���امانه سروش���تییه كان و هه ر له ژێر ده سه اڵتی ئه ودا بمێنێته وه كه ئه وكات وه زاره تی ناوب���راو ته نها وه زیری هه بو

نه ك وه زاره ت".به پێی به وه ش���ده كات ئام���اژه ئه و به دواداچونه كانی له م���اوه ی 2007- تا مانگی تشرینی دوه می 2014، "حكومه ت 263 ملیۆن به رمیل نه وتی ده رهێناوه ، له و بڕه دا 23 ملیۆن به رمیلی به تانكه ر و 41 ملیۆن به رمیلی له ڕێگه ی بۆری و 71 ملیۆن به رمیلی له ڕێگه ی )س���ۆمۆ(وه هه ن���ارده ی ده ره وه ك���ردوه ، هه ر له و ماوه یه دا 123 ملیۆن به رمیلیشی داوه ته پااڵوگ���ه ناوخۆییه كان ك���ه له ڕێگه ی دو پااڵوگه ی یاس���ایی )كارو بازیان( و 151 پااڵوگه ی نایاسایی پااڵوتنیان بۆ كراوه ، به های ك���ۆی ئه و بڕه نه وته ش

ده كاته نزیكه ی )25 ملیار دۆالر(".الی خۆیه وه دڵشاد شه عبان جێگری

س���ه رۆكی لیژن���ه ی وزه و س���ه رچاوه سروشتییه كانی په رله مان ره تیده كاته وه له و ماوه ی���ه دا داهاتی نه وت بكاته 25 ملیارو ده ڵێت "هه موی ده كاته نزیكه ی

10 ملیار دۆالر".به پێ���ی زانیارییه كان���ی وه زاره ت���ی كۆمپانیاكان سامانه سروش���تییه كان، 5 ملی���ار دۆالر ش���یرینی )موڵ���كان(

ه ی���ان داوه ته هه رێم، به وته ی د. غالب ده بوای���ه بۆ پرۆژه به كارهێنرایه ، به اڵم "بۆ كاری دیكه به كارهێنراوه ، بۆ نمونه 159 ملی���ۆن دۆالری دراوه ته زانكۆی ئه مریك���ی له س���لێمانی، 35 ملی���ۆن دۆالری دراوه ت���ه زانك���ۆی ئه مریك���ی له دهۆك، 22 ملی���ۆن دۆالری دراوه ته راوێ���ژكار ب���ۆ وه زاره ت، نزیكه ی پێنج

ملی���ۆن دۆالری دراوه ته رێكخراوێك كه ك���ه س نازانێت ئه و رێكخ���راوه كێیه و له كوێی���ه ، دو ملی���ۆن دۆالری دراوه ته كه س���ێك بۆئه وه ی په یوه ندی نه وت بۆ هه رێم دروستبكات، كه س نازانێت چی كردوه ، س���ێ ملی���ۆن دۆالری دراوه ته

ئاوه ڕۆ بۆ چه ند قوتابخانه یه ك ".به بڕیارێ���ك هه رێ���م حكومه ت���ی له مانگی حوزه یرانی ئه مساڵدا، داهاتی نه وتی خسته س���ه ر وه زاره تی دارایی تاوه ك���و س���ندوقی داهاته كانی نه وت

دروستده كرێت.جێگ���ری لیژن���ه ی وزه و س���ه رچاوه پێشتر "ئێمه ده ڵێت سروش���تییه كان 2007-2013م���ان س���ااڵنی داهات���ی باڵوكردوه ت���ه وه كه نزیك���ه ی 10 ملیار

دینار ب���وه ، چونك���ه ل���ه و قۆناغه دا فرۆشتن به مشێوه یه ی ئێستا نه بوه ".

ئامارێكی هی���چ په رله مانتاره ئ���ه و پێش 2003ی النه بوو رایگه یاند: "نازانم ل���ه 1996-2007 نه وتی چیمان هه بوه ؟ ئه وه ی كه باڵوكراوه ته وه كۆی داهاتی

نه وتی هه رێم ئه و بڕه پاره یه بوه ".ئه و دروس���تكردنی بڕیاری له باره ی چ���وار كۆمپانیایه ی ب���واری نه وت كه ته نها دانه یه كیان دروستكراوه ، شه عبان وتی: "ه���ه ر چواری به پ���رۆژه بۆمان هاتوه ، به اڵم به داخه وه ئێستا هه ندێك الیه نی سیاس���ی له ناو په رله مان پرۆژه كێشه ی سوته مه نی و وه كو گرنگه كانی كاره ب���او موچ���ه وه الن���اوه و خه ریكی ملمالنێی حزبی و حس���اباتی یه كتری و

هه ڵدانه وه ی بابه ته كۆنه كانین".ئ���ه و وتیش���ی "حكوم���ه ت زانیاری زۆریان به ئێمه داوه و داوایان لێكردوین س���ه ردانی كێڵگه كان و به دواداچون بۆ ئێمه به اڵم بكه ین، گرێبه س���ته كانیش خه مسارد بوین و تائێستا وه كو په رله مان نه كردوه و سه ردانی هیچ كێڵگه یه كمان به دواداچونمان بۆ ئه و ژمارانه نه كردوه ك���ه وه زاره ت داویه ت���ی به ئێمه ، ته نها گله یی ده كه ین و ه���ه ر هه موی خه تای ئَێمه یه و خه ڵك راست ده كات ده ڵێن

په رله مانتار هه ر قسه ده كات".په یوه ندیكرد جارێ���ك چه ند ئاوێنه به ته ه���ا زه نگه راوێ���ژكاری وه زاره تی په یوه ندییه كه سروشتییه كان، سامانه

به رده ست نه بو.

شاره زایانی ئابوریی هۆشداریی ده ده ن له فراوانبونی بازنه ی هه ژاری له كوردستان

له ماوه ی 8 ساڵدا حكومه تی هه رێم به به های 25 ملیار دۆالر نه وتی ده رهێناوه

یه کێک له کێڵگه نه وتییه کانی هه رێمی کوردستان

ده بوایه له 2007وه تائێستا په رله مان كه سی سه ربه خۆی

بۆ سه رۆكی لیژنه كان هه ڵبژاردایه له گه ڵ چه ند ئه ندامێك بۆ

هه ریه كێكیان، به اڵم به فێڵ ئه مه نه كراوه

ئه وانه ی پشتده به ستن به داهاتی مانگانه یان رۆژانه ، زیاتر

ده خلیسكێنه نێو بازنه ی

هه ژاری و یه كێك له هۆكاره كانیش

بێكارییه

Page 9: ژماره 485

9 (485( سێشه ممه 2015/6/30 کۆمه‌اڵیه‌تی

لەقەیرانەكاندا.. گەنجان قوربانی یەكەمنسەرۆكی لیژنەی كاروباری كۆمەاڵیەتی: بەمەبەستی كەمكردنەوەی بێكاریی یاسای قەرزی بچوك هەموار دەكرێتەوە

ئاواره كانی كۆبانێ : هه رێمی كوردستان شه كره ، كۆبانێ شیرینتره

ئا: ئەحمەد كاوە

بەهۆی قەیرانی داراییەوە گەنجان توشی چەندین كێشە بون سەرەكیترینیان بێكارییه ،

راگەیاندنكارێكیش باس لەوەدەكات كە لەئێستادا گەنجی ئێمە هەمو

داواكاریەكی هاتوەتە سەر نەبونی پارەو خزمەتگوزاری، خوێندكارێكی

زانكۆش دەڵێت "نەبونی كار بۆ گەنجان، كێشەیەكی سەرەكی و گەورەیەو سەرچاوەی زۆربەی

كێشەكانی ترە".

ڕاگەیاندن����كار كاروان چێ����وار ب����اس ل����ەوەدەكات كە كێش����ەی گەنجی ئەم واڵت����ە ئەوەی����ە لەنیش����تمانێكدا دەژی هەست بەخاوەندارێتی ناكات، "هەر بۆیە گەنجی ئێمە هەمو داواكارییەكی هاتۆتە خزمەتگوزاری، پ����ارەو نەبونی س����ەر ئەمەش قازانجی دەسەاڵتە كە گەنج بیر لەشتی گەورەتری وەكو فیكرو ئەدەب و

هونەر ناكاتەوە".هاوكات عەباس ج����اف خوێندكارێكە بەنیگەرانییەوە س����لێمانی لەزانك����ۆی باس لەوەدەكات نەبونی كار بۆ گەنجان كێشەیەكی سەرەكی و گەورەیە، "ئەتوانم بڵێم سەرچاوەی زۆربەی كێشەكانە، بۆ نمونە ئەگەر گەنجێ����ك خوێندن تەواو ب����كات و دانەمەزرێت، بێگومان ناتوانێت خۆی بەڕێوەبەرێ����ت، ئەمەش وادەكات بۆشایی دەرونی بۆ دروستببێت و توشی لەبێهیوایی و كێش����ەی دەرونی جۆرێك

ببێت".خوێندكارێكی دیك����ەی زانكۆ بەناوی دانا جەمال پێیوایە سه ره کیترین كێشەی نەبونی له هه رێمی کوردس����تاندا، گەنج پێداویس����تیەكان و پڕنەكردنەوەی كارو "ئەمان����ەو چەندین دانەمەزراندنیان����ە، كێش����ەی تر كە بونەتە ه����ۆی ئەوەی گەنجان بەلێشاو بەرەو هەندەران بچن، گەنجی ئێم����ە بۆیە ش����وناس و توانای بیركردنەوەیان نیی����ە، چونكە بێكارن، بێكاریش هۆكارێك����ە بۆ بیرنەكردنەوەو

دواتر گەر ئەمانەی نەبو، كێش����ەكانیان زی����اد دەكات و دەبێتە ه����ۆی ڕوخانی

دەرونیی".عەل����ی ش����اخەوان لەبەرامب����ەردا مامۆستای زانكۆ بۆ ئاوێنە رونیكردەوە ك����ە گەن����ج لەرواڵەتدا واهەس����تدەكات كێشەكانی كێش����ەی ئابوریی و هەژاری و بێكاری����ن، "ب����ەاڵم ئەم����ە لەبنچینەدا پەیوەندی بەبەبازاڕیكردنی چێژەكانەوە هەیە، بڕوانە گەنجی روس����ی و ئۆكرانی، داهاتی ئەوان كەم����ە، تەنانەت رێژەی ب����ەاڵم ب����ەرزە، تێیان����دا بێكاری����ش دونیان، گەنجەكان����ی لەئاس����ودەترین

بەبەرچاوی مامۆستاو قەشەكان و دایك و باوكیان����ەوە، لەهەم����و جێگای����ەك كە بخوازن، رادەبوێ����رن و دڵداری دەكەن و

گۆرانی دەڵێن و چێژ وەردەگرن"."دەشێت وتیش����ی مامۆس����تایە ئەو ئاس����تی ئاس����ودەیی بەب����ڕی داهات و دەوڵەمەندی����ی نەپێورێت، بەاڵم كاتێك ئاس����ودەیی بەمس����قاڵ دەفرۆش����رێت، ئیدی هیچ كێشەیەك لەكێشەی هەژاری پڕوكێنەرت����ر نییە، گەنجی ئێمە بیریش بكات����ەوە، هێش����تا جورئەت����ی ئەوەی نیی����ە بیركردنەوەی خ����ۆی تەرجەمەی واقی����ع ب����كات، ئ����ەوەی ك����ە زۆرێك

ئەوەیە دەكەن باسی لەكۆمەڵناسەكان كە لەباوانەوە نەوە بەنەوە دەگەیەنرێت، یەك دونیا دەزگا هەیە كار لەسەر گەنج دەكەن كە دەستەمۆ بكرێن و النەدەن".

ه����اوكات د. جەم����ال عومەر تۆفیق پس����پۆڕی دەرونی ئاماژه به وه ده کات که ئێستا لەكوردس����تاندا ڕێژەی گەنج لەهەمو تەمەنەكان بەرزترە كە دەگاتە زیاتر لە40%، "بۆیە دەبێت گەنج بێكار نەبێت، چونكە بێكاریی توشی كۆمەڵێك گیروگرفتی گ����ەورەی دەكات، بۆ نمونە زۆربەی كافتریاو قاوەخانەكان نێرگەلەی تێدا دەكێش����رێت، ئەمەش نیش����انەی

بێكاریی و بێبەرنامەیی گەنجە".بەوتەی ئەو پسپۆرە دەرونییە یەكێكی تر لەكێشەكان ئەوەیە لەكەرتی تایبەتدا چانسی ئیشكردنی زۆر كەمە، بۆ نمونە لەئەوروپ����ا كاری خزمەتگ����وزاری زۆرە وەك چێشتخانەو ش����وێنە گشتییەكان كە لەكوردستاندا ئەمە زۆر كەمە، جگە لەوەی لێرە گەنجی ڕۆشنبیر ئەو كارانە ناكات و حەز بەكاری ئاس����ان دەكات كە

هیالك نەبێت.هەمو ساڵێك وەزارەتی كاروكاروباری كۆمەاڵیەتی ئاماری بێكاری باڵودەكاتەوە، بەاڵم تاوەكو له ئه مس����اڵدا ئێس����تا ئەو

وەزارەت����ە هیچ ئامارێك����ی لەوبارەیەوە باڵو نەكردوەت����ەوە، لەكاتێكدا قەیرانی دارایی و ئابوریی بەش����ێوەیەكی فراوان

بەرۆكی هەرێمی كوردستانی گرتوە.لەب����ارەی بون����ی ئام����اری بێكاریی، سەرۆكی لیژنەی كاروباری كۆمەاڵیەتی و گەشە کوردستان، له په رله مانی خێزان دارا حەفی����د ب����ۆ ئاوێنە وت����ی "ئێمە داوام����ان ك����ردوە لەوەزارەتی كاروباری كۆمەاڵیەت����ی و تاوەك����و ئێس����تا بۆیان هەندێك بەپێ����ی ب����ەاڵم نەناردوی����ن، رێكخراوو هەڵس����ەنگاندنەكانیان رێژەی بێكاریی لەزیادبوندایە، ئەمە جگە لەوەی بەچاویش دەبینرێت لەن����او بازاڕەكاندا

بێكاریی چەند زیادی كردوە".ئەو پەرلەمانتارە ئاماژە بەوەشدەكات كە بەهۆی قەیرانی دارایی و قەیرانەكانی ترەوە هەلی كار كەمتر بوەتەوە، "بەاڵم ئامارمان فەرمی بەشێوەیەكی تائێستا

النییە".لەخولی سێیەمی پەرلەمانی كوردستان یاس����ایەكی تایبەت ده رچو بەمەبەستی كەمكردن����ەوەی بێكاری����ی و دامەزارندن بەناوی )قەرزی بچوك(، له و رێگه یه وه ژماره یه ک����ی زۆر له گەنج����ان توانیان سودمەند بن لێی و ببن بەخاوەنی كاری

خۆیان.ئەو پەرلەمانتارە پێیوایە دەبێت ئەو ئێستا یاسایە هەمواربكرێتەوە، چونكە نەك گەن����ج، بەڵكو لەن����او هاواڵتیاندا بەگشتی بێكاری هەیە، "ئێستا وەزارەتی كاروباری كۆمەاڵیەتی س����ەرقاڵی كارو ئەوەن یاسای قەرزی بچوك بۆ گەنجان هەموار بكەنەوەو بیكەن بەقەرز بۆ هەمو هاواڵتیان بەگشتی و بینێرن بۆ پەرلەمان

بۆ ئەوەی پەسەند بكرێت".لەب����ارەی بونی پارە لەئێس����تادا بۆ ئ����ەو پرۆژەیە دەڵێت "دی����ارە وەزارەت بەرنام����ەی هەی����ەو بەنی����ازە قەرزەكە فراوان بكات بۆ هەمو هاواڵتیان، دەبێت پارەی باشیشی بۆ دابین بكات، چونكە قسەمان لەگەڵ وەزیر كردوەو وتویەتی كەمكردنەوەی لەبەرنامەكانمان یەكێك

بێكارییە لەناو توێژی گەنجان".

ئا: سه ردار قادر

ئاواره كانی كۆبانێ له باشوری كوردستان، له گه ڵ ئه وه ی باش

ده زانن كه ئێستا به هۆی شه ڕه وه شاره كه یان به جۆرێك خاپوربوه وه ك

ئه وه ی بایه قوش به سه ریدا خوێندبێت، به اڵم رۆژ به رۆژ تاسه ی بینینه وه ی

شاره كه له دڵ و ده رونیاندا زیاتر تاو ده سێنێت، بۆیه زۆرینه یان داوا

له حكومه تی هه رێم ده كه ن رێچكه یه كی گه ڕانه وه یان بۆ بدۆزێته وه .

به شێك له و كوردستانیانه ی خۆرئاوا و به تایبه تی ش���اری كۆبانێ كه به هۆی ش���ه ڕی داعش���ه وه په ڕیوه ی باشوری كوردستان بون، وێڕای ئه وه ی شوێنی نیش���ته جێبون و كاریان ده ستكه وتوه ، ب���ه اڵم ناتوان���ن خۆی���ان له خه ون���ی گه ڕانه وه بۆ كوچه و كۆاڵنه كانی كۆبانێ رزگاربك���ه ن و ده خوازن���ن رۆژێك بێت به زێ���دی خۆیان ش���ادببنه وه ، چونكه واده رده كه وێت له وته كانیان���دا زۆریان ئه گ���ه ر باش���ور ب���ۆ ئه وان ش���ه كر بێت، هێش���تا ش���اره خاپوربوه كه یان

شیرینتره .

ئاواره یه ك���ی مه حم���ود، ئه لی���اس ته مه ن 28 س���اڵه و خه ڵكی رۆژئاوای كوردستانه و ئێستا له شاری رانیه ژیان به سه رده بات، ده ڵێت: "بۆیه دو مانگ له وه وپێ���ش له به رێوه به رایه ت���ی كۆچ و كۆچبه رانی س���لێمانی ن���اوی خۆمان نوس���یوه و وتیان ئه گه ر )500( كه س نانووسكران په یوه ندیتان پێوه ده كه ین و به ناو خاكی توركیا ده تانگه ڕێنینه وه ، ب���ه اڵم دوای دو مانگ تائێس���تا هیچ كه س���ێك بۆ ئه و مه به سته په یوه نییان

پێوه نه كردوین".ئه لی���اس باس ل���ه وه ش ده كات كه

"ئێم���ه خه ڵكی كۆبانێ���ن نه ده توانین شاره كه مان، بگه ڕێینه وه به فیشخاپور چونكه له نێوان هه ریه ك له قامیش���لۆو دێركێ و عام���وده بۆ ش���اری كۆبانێ تائێستا شه ڕ هه یه و توركیاش به هۆی نه بون���ی به ڵگه نامه ی فه ڕمی به رێگه ی رێگه نادات خه لیل ئیبراهیم ده روازه ی به ناوخاكی���دا بگه رێین���ه وه ، بۆیه داوا له حكومه تی هه رێمی كوردستان ده كه ین

هه وڵی جدی بده ن بۆ گه ڕانه وه مان".هاوكات نه تیج���ه ، ئاواره یه كی تره و باس زیاترله )35(س���اڵه ، ته مه ن���ی له تامه زرۆیی خۆیی ده كات بۆ گه ڕانه وه

ب���ۆ كۆبان���ێ و ده ڵیت: "ك���ه رومان له باشور كرد خۆمان به میوان نه زانی ، چونكه هه میش���ه كورد باوه ش���ی بۆ یه كتری كردۆت���ه وه ، بۆیه هیچ كاتێك له بیرناكه م، باش���ور خه ڵكی باش���ی ب���ه اڵم له گه ڵ ئه وه ش���دا زۆر ئاره زوی ئ���ه وه ده كه م به رۆژئاوا ش���ادببمه وه و بچم تفه نگی یه كه كه ی ش���ه رڤانان ماچ

بكه م"ده شڵیت: "زۆر حه زم ده كرد له یه كه م بگه ڕێمه وه رۆژی سه ركه وتنی كۆبانێ ش���اره كه م، به اڵم هیچ رێگه یه كم شك نه برد، هیوادارم به هیمه تی حكومه تی

هه رێم���ی كوردس���تان به زوترین كات بگه ڕێمه وه شاره كه م".

نه تیج���ه گله یی ئ���ه وه ی هه یه كه ئه وه ی���ان ده كرد باس���ی "جاروب���ار كه سێك بیویس���اته ژن بێنێت ده یان وت ب���ڕۆ ئاواره ی���ه ك بین���ه به )5( وه ره قه یه ، ئه مه ن���ه ك له بازاڕ به ڵكو باس���كرا، راگه یاندنیش له ده زگایه كی له گ���ه ڵ ئه وه ش���دا چ���اوی یه كه كه ی خه ڵكی باش���ور ماچده كه م كه ئه مرۆ له باوه ش���یان گرت���ون، به دڵنیاییه وه ئه گه ر بگه رێمه وه رۆژئاوا ئه وا باش���ور

له دڵمدا ده بێت".

هاوكات مسته فا نه جیب ته مه نی 33 ساڵه و خه ڵكی شاری كۆبانێ -یه ، باس له وه ده كات كه له خانه واده كه ی )30( كه س بونه ته ش���ه ڕڤان و تا ئێستا)3( داع���ش دژی له ش���ه ڕی كه س���یان گیانیانله ده س���تداوه و )3(ی تریشیان

برینداربوون.له )150( بنه ماڵه كه ی مس���ته فا كه خێ���زان پێكهات���وه و زیات���ر ل���ه 400 ك���ه س ده ب���ن، ئێس���تا )200( كه س له بنه ماڵه ك���ه ی له ش���اره جیاجیاكانی نێش���ته جێن، باش���وری كوردس���تان وه ك رێزێكیش بۆ ش���ه هیدانی رۆژئاوا

ن���اوی له خانه واده كه ی���ان تائێس���تا مناڵه كانیان ناوی چه ند شه هیدیێكه وه ناوناوه و دوای���ن منداڵیان كه كوڕ بو، رۆژی له دایكبون���ی هاوكات بوه له گه ڵ رۆژی رزگاركردنی سه رتاسه ری شاری كۆبانێ له ده ستی داعش، بۆیه ناویان

ناوه رزگار.بۆ مسته فا شه قامی )تلل( خۆشترین ش���وێن بوه له كۆبانێ ، ب���ه اڵم له گه ڵ بینینی وێنه ی ئێستای شه قامه كه زۆر دڵته نگده بێت، ئه و باس له وه ده كات كه "پێش���تر كه خانوه كه م بینیبو كه مێك تێكچو بو، به اڵم له م رۆژانه دا جارێكی تر وێنه یه كی نوێی خانوه كه م بۆ هات كه به ته واوی كاول ببو، هاوكات له گه ڵ بینین���ی زۆر دڵخ���ۆش ب���وم، چونكه چه كداران���ی داع���ش وه ك ب���اره گای كردبو، له گه ڵ هه ڵسوكه وتیان خۆیان بۆردومانی هاوپه یمانان فڕۆكه ی بۆیه كردب���ون و به هۆی���ه وه كه الكی )27( چه كداری داعش له ژێر خانوه كه ی مندا

جێمابون."مسته فا تاكه خه مێك كه هه یبێت له ناو ماڵه كاولبوه كه ی كۆبانێ به رده س���تی ئاهه نگ���ی "كاس���ێتی بكه وێت���ه وه ، پێكهێنانی ژیانی هاوسه رگیریمه ، به اڵم

ئه وه یان به شتێكی مه حاڵ ده زانم".ته مه ن محم���ود، عه بدۆ هه روه ه���ا (31( ساڵ كه ئێس���تا له شاری رانیه كاری ده ستكه وتوه ، له باره ی گوزه رانی ژیانی���ان بۆ ئاوێنه ده ڵێ���ت: "ئه وه ی كاری ده س���ت كه وتبێ���ت تاڕاده یه ك ئاس���اییه ، ب���ه اڵم زۆرن ئاوان���ه ی كه تازه هات���وون له كه مپ���ه كان جێگه یان نه بۆته وه و بونه ته كرێچی ، زۆر ئاواره ش هه ن راسته خۆ بونه ته كرێچی ، به هۆی گرانی نرخی كرێ���ی خانوش، زۆربه ی كۆمه اڵیه تی كێشه ی توشی ئاواره كان ب���ون و به هۆی���ه وه زۆرجار كێش���ه كه

گه یشتۆته راده ی جیابونه وه ".

زۆر ئاره زوی ئه وه ده كه م به رۆژئاوا شادببمه وه و بچم تفه نگی یه كه كه ی

شه رڤانان ماچ بكه م

خێزانێکی ئاواره ی کوبانێ له هه رێمی کوردستان

ڕێژەی گەنج لەكوردستاندا ده گاته %40

Page 10: ژماره 485

[email protected] (485( سێشه ممه ‌2015/6/30ره‌نگاڵه

بەشێك لەو ئیش���انەی ئێستات زۆر بەخەڵكی متمانە بەباشی دەیكەیت،

تریش بكە لەئیشەكانت.

ئ���ەو كێش���ەیە بچوك���ە لەخۆتی زل مەكەو زو بڕیاربدە بزانە چی دەكەیت، پێویس���تت بەهاوكارە كەسی شارەزا

هەیە.

زۆر ئەرك���ت بەس���ەرا كەوت���وە كە هەندێكی���ان پەیوەندی بەكەس���ێكی نزیكتەوە هەیەو بەسەرتۆدا كەوتوە.

یارمەتی لەسەروی پێویس���تە داوای خ���ۆت بكەیت چونك���ە هەندێ كارت ناتوانی لەپێش���تر ئێس���تا ك���ردوە

چارەسەری بكەیت.

كێشەو گرفتەكانت بەرەو كۆتا دەچن و دەبێتەوە، ئارام كەش���ەكە خەریكە

تەندروستیت خراپ نیە لەئێستادا.

تەندروس���تیتەوە ب���اری بەه���ۆی ناتوانیت كارەكان���ت تەواو بكەیت، راوێژ بەكەسانی تر بواری كارەكەت

بكە.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ک����ورد، ن����اوداری مۆس����یکژه نی له ب����اره ی می����رزاده ، موجته ب����ای حه س����ه ن زیره ک����ه وه ده ڵێ����ت "ئه و خاوه نی بیرگ����ه و زه ینێکی تیژبو بۆ له به رکردنی ش����یعرومیلۆدی و مه قام، که س����ێکی ن����اوازه و ک����ه م وێنه بو، حه س����ه ن زیره ک ئیدی له مۆس����یقای کوردیی����دا دوب����اره نابێته وه ،چونکه میلۆدی و له به رداڵنترین جوانتری����ن و گۆرانی به گوڵج����اڕی گۆرانی کوردی

به خشی".هونه رمه ن����دی گۆرانیبێژی ناوداری کورد حه سه ن زیره ک ناوی حه سه نی كوڕی عه بدواڵیه ، له گه ڕه کی سه ر قه اڵ، هه ر له و شوێنه ی که قه اڵی سه ردارو مزگه وت����ی جامیع����ه و حه وزه گه وره ی بۆکان����ی لێهه ڵکه وت����وه ، له رۆژی 29

تشرینی دوه می 1921 له دایکبوه .زیره ک 11 س����ااڵن ده بێ که باوکی جارێکی دایکیش����ی له ده س����تده داو دیکه هاوس����ه رگیریی ده کاته وه . به و هۆیه شه وه زیره ک و خوشک و براکانی جیا له ی����ه ک ده که ون����ه ژیانێکی پڕ له سه غڵه تییه وه ، بۆیه حه سه ن زیره ك ناچار بوه له و ته مه نه وه كار بكات بۆ

په یداكردنی بژێوی ژیانی.زۆری����ان بێده ره تان����ی ه����ه ژاری و بۆهێن����اوه و ب����ۆ ئیش����كردن زۆربه ی شارۆچكه كانی ئێران گه ڕاوه و ته نانه ت ل����ه ده ره وه ی ئێرانیش له ش����اره کانی عێراق����ی وه ک له به س����ره و به غ����داو

هه ولێرو كه ركوكیش كاریكردوه .حه س����ه ن ڕوداوێك����ه وه به ه����ۆی زیره ک له ئێران سزادراوه و به قاچاغی ڕویكردۆته به غ����داو له وێ که زانراوه ب����ێ هونه رمه ندێك����ی ده نگخۆش����ی ك����وردی له ئێس����تگه ی هاوتای����ه،

دایانمه زراندوه .یه که مج����ار ب����ۆ 1953 س����اڵی ده نگی زی����ره ک له رادی����ۆی کوردیی ئه وه وه ل����ه دوای بیس����تراوه . به غدا ناوبانگێكی زۆری په یداكردوه ، دواتر ک����ه گه ڕاوه ته وه ئێران ده س����تبه جێ كرماش����ان ڕادیۆی تاران و له ڕادیۆی كاریان پێسپاردوه . دواتر له كرماشان تیپێكی هونه ری دامه زراندوه و خزمه تی

هونه رو مۆسیقای كوردی كردوه .له 14ی گه الوێژی 1958 گه ڕاوه ته وه بۆ ئێ����ران، هه ر له و س����اڵه دا له گه ڵ میدیای زه ن����دی زه ماوه ندی کردووه و

ژیانی هاوسه ری پێكهێناوه . 1961 – 1960 له س����ااڵنی له ش����اری س����لێمانی له تیپی شانۆی هونه ره جوانه کان له گه ڵ س����ێوه خان و له ش����انۆنامه کانی عه بدواڵ ره ش����ۆڵ )بوکی ژێر ده واری ره ش، خه سو یان

ئه ژدیها، ته ڕپیر( به شداریکردوه . ئ����ه م ده ن����گ خۆش����ه "بلیمه ته "، نه ب����وه خوێن����ده واری هه رچه ن����ده كه چی زۆربه ی شیعری گۆرانییه كانی به رهه م����ی خۆیه ت����ی . ش����یعره كانی حه سه ن زیره ك له دوتوێی په رتوكێكدا چاپكراون له ژێر ناونیشانی "چریكه ی

كوردستان".حه س����ه ن زیره ک له س����اڵی 1971 توش����ی نه خۆشی شێرپه نجه ی جگه ر ده بێت و دوای ماوه یه کی زۆر له جێگادا ل����ه رۆژی 26ی حوزه یرانی که وت����ن 1972 له ش����اری بۆکان بۆ دوایینجار ماڵئاوایی له دۆس����تان و ئازیزان و زێدو نێشتمانه که ی ده کات و له سه ر وه سێتی خۆی له دامێنی کێوی ناڵه شکێنه که ده ڕوانێت به س����ه ر ش����اری بۆکاندا،

ده نێژرێت.

وه ستایه ک ده ستڕه نگینیی خۆی له کێکدا تاقیده کاته وه

حه سه ن زیره ک.. ئاوازێکی بێ کۆتایی

ئا: فه ره یدون کونجرینی

هاواڵتییه کی کوردی نیشته جێی واڵتی سوید به پاسکیلێک سه فه رێکی دورودرێژی ده ستپێکردوه و ده یه وێت

به و پاسکیله بگاته وه کوردستان.

ئیبراهی���م عه زیز، ناس���راو به برایمی قه س���اب کوردێکی دانیش���توی واڵتی س���ویده و ل���ه رۆژی 4ی ئ���ه م مانگه وه سویده وه باشوری یۆتۆبۆریی له شاری گه شتێکی به پاس���کیل ده ستپێکردوه و ده یه وێ���ت ته نها له و رێگه یه وه بگاته وه

کوردستان.به ئاوێنه ی ئیبراهی���م له وباره ی���ه وه راگه یان���د "تائێس���تا زیات���ر ل���ه 1500 کیلۆمه ترم به پاس���کیل بڕی���وه و به ناو شاری گه یشتومه ته هاتوم و ئه ڵمانیادا باران و به هۆی نه مس���ا. س���اڵزبۆرگی خۆئاماده کردن���م ب���ۆ س���ه ر چیاکانی ئه ڵپ، چه ند رۆژێک له م شاره مامه وه و دواتر به ره و ش���اری ڤێنیسیای ئیتاڵیا

به ڕێده که وم".ئیبراهیم خۆی و ڤێنیسیاش، له دوای پاسکیله که ی به که شتی ده په ڕنه وه واڵتی یۆنان و دواتریش بۆ تورکیاو له وێشه وه

به ره و کوردستان به ڕێده که وێت.وه رزش���کاری ئیبراهیم هه رچه ن���ده پاسکیلس���واری نییه ، به اڵم وه ک خۆی له منداڵیی���ه وه حه زی رایده گه یه نێ���ت به گه ڕان کردوه به پاس���کیل، " لەسوید س���اڵی وا هەبوە بەوەرزی بەفرباریندا تایەی زستانەم لەپایسکیلەم دەبه ست و پایسکیلم لێدەخوری بۆ سەرکارەکەم".

ئیبراهیم تا ئێستا ته ندروستی باشه و به وته ی خ���ۆی، رۆژان���ه نزیکه ی 100

کیلۆمه تر به پاسکیل ڕێ ده کات.ئه نجامدان���ی بیرۆک���ه ی له ب���اره ی گه ش���ته که ی رایده گه یه نێت که ماوه ی 10 ساڵه خولیای ئه و سه فه ره ی هه بوه ، به اڵم دواج���ار له مس���اڵدا توانیویه تی

بڕیاری لێ بدات.هه روه ها ئاماژه ب���ه وه ش ده کات که زۆری ح���ه ز ک���ردوه به ته نی���ا نه بێت و هاوڵێک���ی هه بێ���ت له س���ه فه ره که یدا، "پێش���تر بەگوێی ک���ەس و هاوڕێکانمدا دابو بەنیازی س���ەفەرم بۆ کوردستان بەپایس���کیل و ده مویس���ت هاوه ڵێک���م هه بێت، بەاڵم هاوڕام نەبون و بەباشیان نەدەزانی بەاڵم من هەر سوربوم لەسەر

بیرۆکەی گەشتەکەم".ئه و کوڕه کورده هۆکاری گه شته که ی ب���ۆ کوردس���تان به پاس���کیل له ب���ری ئوتومبێ���ل و فڕۆک���ه ده گه ڕێنێته وه بۆ ئ���ه وه ی ده یه وێ���ت دنی���ای ئه ودیوی ئوتومبێ���ل و فڕۆکه ببینێ���ت ، هه روه ها نمایش���ێکه ب���ۆ ئ���ه وه ی به خه ڵک���ی رابگه یه نێت که ده کرێت به پاس���کیلیش س���ه فه ر بکرێت که ه���ه م چێژی خۆی هه ی���ه و هه م ب���ۆ ته ندروس���تییش زۆر دیکه ش���ه وه له الیه ک���ی به س���وده ، خه رجییه کی به پاس���کیل سه فه رکردن

که متریشی تێ ده چێت.جگ���ه له وانه ش په یامێک���ی دیکه ی هه ی���ه ، "ئەوە به بیری دەس���ەاڵتدارانی هەمو ک���ە دەهێنم���ەوە کوردس���تان پایسکیلی جادەی مەترێك کوردستان

تێدا نیە".

کوردێک له سویده وه به پاسکیل ده گه ڕێته وه کوردستان"10 ساڵه ده مه وێت ئه م گه شته ئه نجام بده م"

له مانگی ڕه مه زانی کوردستاندا زۆرترین شیرینی ده خورێت، به اڵم ژماره یه کی زۆر له هاواڵتیان به هۆی بونی نه خۆش���ی شه کره وه ناتوانن شیرینی بخۆن، به اڵم شیرینی فرۆشێک جۆرێکی تایبه ت له شیرینی دروس���تده کات که ئه و که سانه ش ده توانن بیخۆن

به بێ ئه وه ی زیان به ته ندروستییان بگه یه نێت.خاوه نی ش���یرینی عه فرین له شاری سلێمانی که هه ڵده س���تێت به ئاماده کردنی ئ���ه و جۆره تایبه ته له ش���یرینیی به ئاوێنه ی راگه یاند "ئه و ش���یرینییه تایبه ته له هه مان هه ویرو که ره سته کانی شیریینییه ئاس���اییه کانی دیک���ه دروس���ت ده کرێ���ت، به اڵم له به کارهێنانی شه کردا جیاوازه و ئه مه یان جۆرێکی تایبه ت له شه کری تێده کرێت که زیانی بۆ نه خۆشی شه کره نییه و پزیشکه کان به گونجاویان زانیوه بۆ

ئه و که سانه ی ئه و نه خۆشییه یان هه یه ".

هه روه ها ده ڵێت "ڕۆژانە خەڵكێكی زۆر سه ردانمان ده که ن به مه به س���تی کڕی���ن و خواردنی ئه و جۆره شیرینییه نوێیه ی دروستمان کردوه . له و جۆره ش دروس���تکردوه و ش���یرینیمان ش���ێوه کانی هه مو له دیمه ن و شێوازو ڕه نگدا جیاوازی له گه ڵ شیرینیی ئاس���اییدا نییه ، ته نها له کاتی تامکردندا هه س���ت

به جیاوازییه که ی ده که یت".هه روه ه���ا ئاماژه ب���ه وه ش ده کات هه ندێک جار خه ڵکی ئاساییش که نه خۆشی شه کره شیان نییه ، ئه و جۆره شیرینییه تایبه تییه ده خۆن و چێژی لێ

ده بینن.هه مو ساڵێک له مانگی ڕه مه زاندا کۆمه ڵێک خواردن هه ن که خواس���ت له سه ریان به شێوه یه کی به رچاو زی���اد ده کات، یه کێک له وانه ش ش���یرینییه کانیان

به هه مو جۆره کانیانه وه .

له ڕه مه زاندا شیرینی فرۆشه کان ئه و که سانه شیان له بیره که

نه خۆشی شه کره یان هه یه

ئیبراهیم عه زیز له کاتی گه شته که یدابه شێک له کاره کانی شیروان حه بیبی

Page 11: ژماره 485

‌ره‌نگاڵه(485( سێشه ممه 2015/6/30 [email protected]

گاکاوڕ

بەرامب���ەر س���ڕیت س���اردو بەخۆشەویستەكەت، دور نیە ئەو ساردیە

نەبێتە هۆی دوركەوتنەوەتان لەیەك.

نێ���وان ت���ۆو كێش���ە دەكەوێت���ە خزمێك���ی نزیكت ئەویش پەیوەندی

بەكێشەیەكی كۆمەاڵیەتیەوە هەیە.

زۆر لەبەخت���ی خۆت���ان ناڕازین و زۆر بێئومێدن هەر بۆیە كاتێكت دەوێت تا

بتوانیت لەسەرپێی خۆت بوەستی.

هەماهەنگی لەكارەكانت هەیە هەربۆیە لەزۆر بخەی���ت پێش���ی توانیوت���ەوە

الیەنەوە، سێشەمەبەختی ئێوەیە.

قۆن���اغ بەقۆناغ بڕۆپێش���ەوە با لەپڕ نەكەویتە گێژاوێكەوە نەتوانیت خۆتی

لێدەرباز بكەیت.

قرژاڵدوانه‌‌

رەنگە بەهۆی تەندروس���تی كەسێكی بكات پێویس���ت وا خێزانەكەت���ەوە

سەردانی شارێكی تر بكەیت.

فه‌‌ریکشێر

1010

به رده وام پس���پۆڕانی بواری جوانکاری رێنمایی خانمان ده که ن پارێزگاری له لێوه کانیان و ئه و سوراوه بکه ن که به کاری ده هێن، بۆ

ئه مه ش چه ند رێنماییه ک ده خه نه ڕو، له وانه :1- سوراوه که ت له ناو س���ه الجه دا هه ڵبگره ته مه ن درێژ ده بێت و

زیاتر ده مێنێته وه .2- کاتی کڕین به هیچ جۆرێک جۆرێک س���وراو له سه ر لێوه کانت تاقی مه که ره وه ، به ڵکو به ش���ێکی بده له به شی ناوه وه ی په نجه ت و نزیکی بکه ره وه له لێوه کانت، بزانه له گه ڵ ڕوخسارتدا ده گونجێت.

3- ده کرێت هه ندێک جار له بری ماکیاژی سه ر کوڵمه کان، بڕێکی زۆر که م سوراو بده یت له سه ر کوڵمه کانت و باڵویبکه یته وه .

4- تا ته مه نت زۆرتر بێت، لێوه کانت پێویس���تی به گرنگیپێدانی زیاتره ، بۆیه که چویته ته مه نه وه ، هه رگیز س���وراوی ڕه نگ مردو

به کارمه هێنه .5- س���وراوه کۆنه کات فڕێ مه ده ، به ڵکو به تێکه ڵکردنی له گه ڵ

سوراوێکی تردا ڕه نگی نوێی لێ هه ڵبژێره .6- ڕه نگ���ی قه ڵه م���ی دیاریکردنی لێو، ته مه نی س���وراو درێژتر

ده کات له سه ر لێو، بۆیه قه راغی لێوه کانت به وردی دیاری بکه .7- س���وراوی ڕه نگ قاوه یی به کارمه هێن���ه ، چونکه وا له مرۆڤ

ده کات ڕه نگ زه رد ده ربکه وێت.8- بۆ ئه وه ی س���وراوه که ت له س���ه ر په رداخ جێنه مێنێت، پێش ئه وه ی ئاو یان هه رش���تێکی تر بخۆیته وه ، به سه ری زمانت قه راغی

په رداخه که ته ڕ بکه ، ئینجا لێوی بۆ به ره .9- بۆ ئه وه ی س���وراوه که ت نه چێته سه ر ددانت، په نجه ت بکه ره ناو ده مت و لێوت دابخه ، ئینجا به ده وری په نجه تا س���وراوه که بده له لێوت، که په نجه ی هێنایه ده ره وه ده بینیت ئه و به شه ی ده چوه س���ه ر ددانت، ئێستا له س���ه ر په نجه ت جێماوه و ددانه کانت پاک و

خاوێنن.

سیحری جوانی9 رێنمایی

ئا: مه زهه ر که ریم بۆ به کارهێنانی سوراو

زۆرن ئه و که سانه ی رۆژانه سه رقاڵی ئیشه کانی خۆیانن، به اڵم که من ئه وانه ی

به عه شقه وه ئیش ده که ن و داهێنان له ئیشه کانیاندا ده که ن، وه ک ئه و وه ستای

شیرینییه ی به کێک جۆره ها شێوه ی هونه ریی دروست ده کات.

له یه کێک له دوکانه کانی شاری سلێمانی و له جامخانه که یدا چه ندی���ن کاری هونه ریی نمایشکراوه که ئه گه ر نه زانیت ئه وه دوکانی شیرینییه ، ئه وا به گومان ده بیت که ئه وانه

ته نها له کێک دروستکرابێتن.حه بیب شیروانی، وه ستایه کی شیرینییه و خه ڵکی رۆژئاوای کوردس���تانه و ئه و جۆره ش���یرینییه دروس���تده کات. ئه و وه ستایه ئه زمونێکی زۆری له ئیشی هه ویرو شیرینی دروستکردندا هه یه ، به جۆرێک وه ک خۆی به ئاوێن���ه ی راگه یاند هه ر که س���ێک بچێته الی و ناو یاخود جۆری شیرینی پێ بڵێن، ئه و ته نها له م���اوه ی کاتژمێرێکدا ئاماده ی

ده کات.ئه و وه س���تایه ده توانێت له کێک شێوه ی ئ���اژه ڵ و می���وه و چه ندین ش���ێوه ی دیکه

دروست بکات.شیروانی له باره ی ئیشه که یه وه ئاشکرای که ده کات که پێویستی زۆر به ورده کاریی و

به هره و توانای که سیی هه یه .ئه و وه ستایه ماوه ی 4 ساڵ له ئه وروپاش هه مان کاری کردوه ، له باره ی ئه و ئه زمونه وه ده ڵێت "کاره کانی ئێره م قورس���تره له هی ئه وروپا، چونکه ئه وان زیاتر له ئیشدا قاڵب به کارده هێنن، به اڵم من لێره هیچ قاڵبێک به کارناهێنم، به ڵکو به توانای خۆم و سه لیقه

کارده که م".

وه ستایه ک ده ستڕه نگینیی خۆی له کێکدا تاقیده کاته وه

ئا: ئاکۆ حه مه د رابی

له گه ڵ قوڵبونه وه ی قه یرانه کۆنه کان و هاتنه پێشه وه قه یرانی نوێی دیکه ،

جارێکی دیکه گه نجانی هه رێمی کوردستان ڕێی نادیاری هه نده ران

ده گرنه به رو چه ند گه نجێکیش هۆکاره کانی کۆچکردنیان باس

ده که ن.

چاره س���ه رنه کردنی س���ه ره ڕای ب���ه رۆژ رۆژ ڕاب���ردو، قه یرانه کان���ی قه یرانی نوێی دیکه به رۆکی هاواڵتیانی کوردس���تان ده گرن، ئه وه ش واده کات ب���واری ژیانێکی شایس���ته به تایبه تی بۆ گه نجان ته سک ببێته وه و ئه وانیش

ناچارده بن بیر له جێهێشتنی واڵته که یان ژیانێکی دابینکردنی له پێناو بکه نه وه

باشتردا.گه نجێکی عەبدولق���ادر، ئیبراهی���م تەم���ەن 26 س���اڵه و پێش 5 س���اڵ په یمان���گای ته واو ک���ردوه ، به اڵم تا ئێس���تا دانه مه زراوه و هیچ ئیش���ێکی نییه ، ئه وه ش هۆکارێکی س���ه ره کییه ک���ه وای ل���ه و گه نج���ه ک���ردوه بیر له جێهێش���تنی کوردس���تان بکاته وه و بڕیاری جێهش���تنی کوردستان بدات، "هێدی هێدی تەمەنم هه ڵده کش���ێت و خەونەكانم لەگۆڕ ده نرێن، بۆیە چونە ئەوروپا هه ڵده بژێرم تا خۆم رزگاركەم لەوگرفتان���ەی لەكوردس���تان روبەروم

بونەتەوە".

ئەو گەنجە نزیكەی دو هەفتەیەكە گەنجی كۆمەڵێ���ك لەگەڵ هاوش���ان دیكەی ناوچەی سۆران به ره و هه نده ران

به ڕێکه وتون.ته نه���ا هاوڕێکان���ی ئیبراهی���م و ک���ه س نین که ل���ه م ماوه یه دا هه وڵی ب���ده ن، کوردس���تان جێهێش���تنی ئاوێنه ، زانیارییه کانی به ڵکو به پێ���ی هه رێم���دا ناوچه کان���ی له زۆرب���ه ی س���ه رقاڵی گه نج���ان له ئێس���تادا دۆزین���ه وه ی رێگایه کن بۆ به دیهێنانی به شێکیش���یان خواس���ته یان و ئ���ه و رێگایان قاچاخچییه کانه وه له ڕێ���گای

دۆزیه وه ته وه .یه کێک���ی دیک���ه ل���ه و گه نجان���ه ی له ئێستادا خه ریکی خۆئاماده کردنه تا

به رێگایه کی نایاس���ایی بچێته یه کێک له واڵته ئه وروپییه کان و نه یویست ناوی به ئاوێن���ه ی راگه یاند باڵوبکرێت���ه وه ، "كۆچك���ردن ب���ەرەو هەندەران���م زۆر لەو ژیانەی ئێس���تا پێخۆش���ترە، هەر رۆژەو قەی���ران و گرفتێك بەرۆكی ئەو هەرێمە دەگرێت، ئەو عێراق و هەرێمی كوردس���تانە هیچ كات ناگاتە كەناری ئارام���ی، رۆژ ل���ه دوای رۆژ هیواكانم ب���ەو واڵتە الواز دەبن و هەر چركەیەك مانەوە لەو واڵتەدا، جگە لەبەفیڕۆدان و

بەهەدەردانی كات هیچی تر نیە".درێژه ی به نیگه رانییه وه گه نجه ئه و به قس���ه کانیداو وتی "كوردس���تان بۆ بەشێكی زۆر لەگەنجان بوه تە دۆزەخ و بۆ هەندێك���ی دیكەش واڵت ش���امی

ش���اریفە. ئەم ناعەدالەتیە رۆژێك هەر دێت كە بەڕوی بەرپرساندا بتەقێتەوە. ئێس���تا كە خەریكی خ���ۆ ئامادەكرنم ب���ۆ كۆچك���ردن، بەو مانای���ە نیە كە دژی واڵت���ی خۆمم، بەاڵم چیبكەم كە تروسكاییەك ئومێدم نەما بەم واڵتە، لەوەت���ەی گەنجم هەر چاوەرێیی باش بونم، كەچی ئەو چاوەڕوانییەم كۆتایی

نایەت".ب���ۆ ڕێ���گا باوتری���ن له ئێس���تادا کوردس���تان گه نجانی چونه ده ره وه ی ئه وه یه که به ش���ێوه یه کی یاس���ایی و به پاس���پۆرت ده چنه واڵت���ی تورکیا، قاچاخچییه کانه وه له ڕێگای له وێشه وه به ش���ێوه یه کی نایاسایی واڵتی یۆنان. هه ندێکیشیان هه ر به فڕۆکه له تورکیاوه

له ڕێی پاس���پۆرتی س���اخته وه به ره و واڵتانی دیکه ی ئه وروپا ده ڕۆن.

به بڕوای توێژه ری ب���واری ده رونی، کارزان محه م���ه د کۆچ���ی ئێس���تای گه نجانی کورد به ش���ی ه���ه ره زۆری ناجێگیره وه بارودۆخه به و په یوه ندی هه یه که ئێس���تا له کوردستاندا هه یه ، سیاسیی، ئابوریی و بواری به تایبه تی "جیلی نوێی گەنجی ك���ورد ئەیەوێت بژیت، ت���ەواو بەخۆش���گوزەرانیەكی كەچ���ی ئەمەی بۆ نایەت���ە دی ناچار بی���ر لەبەدیلێك دەكات���ەوە پێی وایە ئەو بەدیل���ەش ئەوروپایە، ئەمە جگە لەوەی ك���ە كۆمەڵێك گرفتی دیكەش ناچار گەن���ج ه���ەن و لەكوردس���تان

بەكۆچكردن دەكەن".

شه‌پۆلی‌نوێی‌کۆچی‌گه‌نجان‌بۆ‌هه‌نده‌ران‌ده‌ستپێده‌کاته‌وه‌

له مانگی ڕه مه زانی کوردستاندا زۆرترین شیرینی ده خورێت، به اڵم ژماره یه کی زۆر له هاواڵتیان به هۆی بونی نه خۆش���ی شه کره وه ناتوانن شیرینی بخۆن، به اڵم شیرینی فرۆشێک جۆرێکی تایبه ت له شیرینی دروس���تده کات که ئه و که سانه ش ده توانن بیخۆن

به بێ ئه وه ی زیان به ته ندروستییان بگه یه نێت.خاوه نی ش���یرینی عه فرین له شاری سلێمانی که هه ڵده س���تێت به ئاماده کردنی ئ���ه و جۆره تایبه ته له ش���یرینیی به ئاوێنه ی راگه یاند "ئه و ش���یرینییه تایبه ته له هه مان هه ویرو که ره سته کانی شیریینییه ئاس���اییه کانی دیک���ه دروس���ت ده کرێ���ت، به اڵم له به کارهێنانی شه کردا جیاوازه و ئه مه یان جۆرێکی تایبه ت له شه کری تێده کرێت که زیانی بۆ نه خۆشی شه کره نییه و پزیشکه کان به گونجاویان زانیوه بۆ

ئه و که سانه ی ئه و نه خۆشییه یان هه یه ".

هه روه ها ده ڵێت "ڕۆژانە خەڵكێكی زۆر سه ردانمان ده که ن به مه به س���تی کڕی���ن و خواردنی ئه و جۆره شیرینییه نوێیه ی دروستمان کردوه . له و جۆره ش دروس���تکردوه و ش���یرینیمان ش���ێوه کانی هه مو له دیمه ن و شێوازو ڕه نگدا جیاوازی له گه ڵ شیرینیی ئاس���اییدا نییه ، ته نها له کاتی تامکردندا هه س���ت

به جیاوازییه که ی ده که یت".هه روه ه���ا ئاماژه ب���ه وه ش ده کات هه ندێک جار خه ڵکی ئاساییش که نه خۆشی شه کره شیان نییه ، ئه و جۆره شیرینییه تایبه تییه ده خۆن و چێژی لێ

ده بینن.هه مو ساڵێک له مانگی ڕه مه زاندا کۆمه ڵێک خواردن هه ن که خواس���ت له سه ریان به شێوه یه کی به رچاو زی���اد ده کات، یه کێک له وانه ش ش���یرینییه کانیان

به هه مو جۆره کانیانه وه .

له ڕه مه زاندا شیرینی فرۆشه کان ئه و که سانه شیان له بیره که

نه خۆشی شه کره یان هه یه

Page 12: ژماره 485

بیروڕا(485( سێشه ممه 122015/6/30 [email protected]

)1)گرنگە، دەقێکی دەس���تور ئەگەرچی بەاڵم هه مو دەستورێک دەستورێکی باش نییە، دەس���تور هه یە دەچێتە خزمەتی کەس���ێک یان گروپێک یان پارتێک یان چینێ���ک ی���ان دینێکی دیاریک���راوەوە، دژ بەهه م���و ئەوانەی ناکەون���ە ناو ئەو ئامرازێک دەس���تور دەشێت بازنەیەوە. بێت ب���ۆ گۆڕان���ی س���تەمگەریی وەک دیاردەیەک���ی سیاس���یی ڕێکنەخراو بۆ ڕێکخ���راو. دەس���توریی دیاردەیەک���ی دەستور دەتوانێت یاسا بۆ ستمەگەریی دابنێت و خۆش���ی ببێت بەبەش���ێک لەو دونیایەی ستمەگەران، یان ستەمگەریی، دەیانەوێت دروس���تیبکەن. بۆیە ئەوەی پێویستە لەکوردستاندا بەرگری لێبکرێت دەس���تورێکە لەهیچ ئاستێکدا بەقازانجی هیچ شێوازێک لەشێوازەکانی ستەمگەریی تاکەکەسیی، کارنەکات، چ ستەمگەریی س���ەربازیی، ی���ان سیاس���یی، ی���ان هه ر"زۆرینە"یەکی ستەمگەریی بێگومان کۆمەاڵیەتیی���ش. ب���ۆ ئ���ەم مەبەس���تە پێویستە دەستور زۆر بەڕونی نیشانیبدات چۆن ش���ێوازە جیاوازەکانی دەس���ەاڵت چاودێری بکرێن و چۆن س���نوری تواناو کارەکانیان بەوردی دەستنیش���انبکرێت. کە ب���اس لەدەس���ەاڵت دەکەی���ن باس دەکەین، لەهه مو شێوازەکانی دەسەاڵت لەدەس���ەاڵتی سیاس���یی و س���ەربازیی و ئابوریی و دەزگاییەوە بیگرە بۆ دەسەاڵتی دەس���تورێک فەرهه نگی���ی. دینی���ی و نەیەوێت ببێت بەبەش���ێک لەپرۆژەیەکی ستەمگەریی پێویستە هه مو ئەو سنورانە بەڕونی دەستنیش���انبکات کە دەسەاڵتە

جیاوازەکان لەناویدا کاردەکەن.

)2)هه م���و دەس���تورێک وێنەی���ەک ب���ۆ مرۆڤ و ب���ۆ کۆمەڵگاو ب���ۆ حوکمڕانیی پێشنیاردەکات، وێنەیەک چەندە سادەش بێ���ت ب���ەاڵم تەعبیر لەفەلس���ەفەیەکی سیاس���یی دیاریکراو دەکات. دەس���تور بریتییە لەهێڵە گشتییەکانی ئەو وێنەیەی لەکۆمەڵگایەک���دا بۆ م���رۆڤ و کۆمەڵگاو لەدەس���تورێکی دەکێش���رێت. دەوڵەت دیموکراس���یی و هاوچەرخدا وێنەیەک بۆ م���رۆڤ هه یە وەک هه ڵگ���ری کۆمەڵێک ماف���ی بنەڕتی���ی کە هی���چ هێزێک بۆی نییە ئ���ەو مافانەی لێبس���ێنێتەوە، یان پێشێلیانکات و نرخیان بۆ دانەنێت. ئەم مافانە پابەست نین بەدروستکردنی ئەم یان ئه و حکومەتەوە، پابەست نین بەوەوە کام هێز زۆرینەی کۆمەاڵیەتیی لەگەڵدایە، بەڵکو مافی بنەڕتیی و دەستورین و هه مو ئ���ەو حکومەتان���ەی کە دێن پێویس���تە پابەستبن بەپاراستن و پیادەکردنیانەوە. هاوکات وێنەیەک بۆ کۆمەڵگا هه یە وەک پێکهاتێ���ک لەهێزی جی���اواز، بەخەون و ڕوانی���ن و تەم���اح و ویس���ت و چاوەڕوانی ئامادەن هه موی���ان ب���ەاڵم جیاوازەوە. لەچوارچێ���وەی پەیمانێک���دا کۆببنەوەو ژیان���ی گش���تیی خۆیان بەش���ێوەیەکی

مافپەروەرانە ڕێکبخەن.

)3)هاوکات دەستور هێما بۆ ئەوە دەکات کە کۆمەڵ���گا بڕی���اری داوە حکومەتی توان���ای دەزگاو کۆمەڵێ���ک هه بێ���ت، بڕی���اردان هه بن کە هێ���زە جیاوازەکانی پەیڕەوی گوێیلێبگ���رن و کۆمەڵ���گا ناو بکەن. دەس���تور لەم ئاستەدا هێمایەکە نیشانیئەدات کە کۆمەڵگا بۆ بیرکردنەوە لەڕێکخستنی پەیوەندییەکانی ناو خۆی، بڕیاری دروس���تکردنی دەسەاڵتێکی داوە کە بتوانێ���ت ڕۆڵی س���ەرەکیی و گرنگ لەڕێکخستنی ئەو پەیوەندیانەدا ببینێت. ئەم بڕیارەش دژ بەهه مو ئەو ش���ێوازانە فەوزەویانەیە ئانارش���ی و لەبیرکردنەوە کە بونی دەوڵەت و حکومەت بەپێویست حکومەتی دروس���تکردنی بەاڵم نازانن. هاوش���انە هه میش���ە دەس���توریی بەپاراس���تنی تاکەک���ەس و کۆمەڵگا لەو هێزە دروستکراوە. دەوڵەت هێزێک نییە ئازاد، ڕاستە ئامرازی پاراستنی"قازانجی گش���تیی"ە، بەڵک���و هێزێک���ە چەندەها س���نور بۆ ش���ێوازو توان���ای کارکردنی دانراوە."چاکە"و"قازانجی گشتیی" نابێت تەواوی پاراس���تنی دابینک���ردن و بەبێ قازانجی تایبەتیی تاکەکەسەکان کاربکات. مافی دوڵەت بۆ حوکمڕانی چەندە لەڕێگای پاراس���تنی"قازانجی دەس���تەبەرکردن و لەڕێگای ئەوەن���دەش گش���تیی"ەوەیە،

م���اف و پاراس���تنی دەس���تەبەرکردن و قازانجی تاکەکەسەکانەوەیە.

)4)ت���ەواو هه وڵدانێک���ی دەس���تور ب���ۆ کۆمەڵگای���ە بنەڕەتی���ی س���ەندەنەوەی موقەدەس لەدەس���ەاڵتی سیاس���یی و گۆڕین���ی بۆ"دەس���ەاڵتێکی دیالۆگیی"یان"دەسەاڵتێکی ڕێکەوتنخواز" کە ڕێکەوتن بیبات بەڕێوە. دەستور مانای لەدایکبون���ی کۆنتراکت���ی کۆمەاڵیەتیی، بەهۆیەوە لەدایکبونی ڕێکەوتنێک مانای بەشە جیاوازەکانی کۆمەڵگا لەسەر ئەوە ڕێکدەکەون چۆن شێوازی حوکمڕانیکردن هه م���و ڕێکبخ���ەن. لەواڵتەکەیان���دا ئاماژەکانی���ش پێماندەڵێ���ن کۆمەڵگای ئێم���ە سیس���تمێکی سیاس���یی دەوێت پاشایەتی یان سوڵتانیزم لەهه مو جۆرو بنەماو تێپەڕاندنی نەبێت. شێوەکانیدا، ژێرخانە مادیی و یاس���ایی و ڕەمزییەکەی لەئەرکە یەکێکە سوڵتانیزمی سیاسیی، هه رە سەرەکییەکانی دەستورە لەهه رێمدا. دەستور تێکستێک نییە ئیشی ئەوە بێت سیستمی حوکمڕانی شیبکاتەوە، بەڵکو ئیش���ی ئەوەیە س���نورەکانی حوکمڕانی نابێت و ده سەاڵتداران دەستنیشانبکات، نەتوان���ن کۆمەڵێک س���نور ببەزێنن کە

دەستور دەستنیشانکردوە.

)5)دەس���تور وەک ئامرازێک���ی گرنگ بۆ دروستکردنی"نیش���تیمان"و"نەتەوە" و"پێکەوەبونێک���ی هاوبەش" کاردەکات، دابەش���بونە هه م���و ئ���ەو لەش���وێنی کۆمەاڵیەتی���ی و فەرهه نگی���ی و دینی���ی و سیاس���ییەی لەکۆمەڵگادا هه یە. ئەرکی دەس���تور ئ���ەوە نییە ئ���ەو جیاوازییانە بس���ڕێتەوە یان بیانچەپێنێ���ت، فەزڵی ئەمیان بدات بەسەر ئەویتریاندا. ئەرکی ده ستور ئەوەیە چوارچێوەیەکی یاسایی و ڕەمزیی بۆ ئەو جیاوازییانە دروستبکات لەس���ەر بنەم���ای ماف���ی یەکس���ان بۆ هه موان. دستور ته نها هه ڵگری ئەرکێکی ئەخالقی���ی گرن���گ نییە، بەڵک���و ئەو پێکهاتە یاسایی و دەزگاییە دروستدەکات کە پرۆسەی دروس���تکردنی نیشتیمان و نەتەوەو پێکەوەبونێکی هاوبەشی مافدارو

دادپەروەر داوایدەکات.هه م���و دەس���تور کۆمەڵێ���ک ئایدیای س���ەرەکی تێدایە، ئ���ەم ئایدیانە کاتێک دەتوانن ڕۆڵی خۆیان لەکۆمەڵگادا بگێڕن کە لەبنەڕەتەوە لەو کۆمەڵگایەدا ئایدیاو س���ەرەکیی گرنگ و ڕۆڵی بیرکردن���ەوە لەژیانی کۆمەاڵیەتیدا ببینن. کۆمەڵگایەک ب���اوەڕی ب���ەوە هه بێت ک���ە ئایدیاکان و بیرکردنەوەکان دەرەنجامیان هه یە، ته نها کۆمەڵێک دێڕی نوس���راوی سەر کاغەز نی���ن کە بۆ جوانیی یان ب���ۆ ڕازیکردنی دونی���ای دەرەوە نوس���رابن. دەس���تور کاتێ���ک مانای هه یە ک���ە ئایدیاکانی ناو بتوانن بگۆڕدرێن بۆ واقیعێکی سیاسیی کۆنکریت و بەرجەس���تەبو. دەستور بەم مانایە بنەمای دروستکردنی"حکومەتێکی دەستوریی"ە، حکومەتی دەستوریش ئەو حکومەتەیە ک���ە فێربو گوێبگرێت، گوێ لەکۆمەڵگاو تاکەکەسەکان و ڕای گشتیی و

بێگومان دەستور خۆی بگرێت.

)6)لەژێر س���ێبەری ئ���ەو خااڵن���ەدا کە پێویستە هه رێم دەس���توری باسمانکرد تێکس���تێک بێ���ت نرخ ب���ۆ مرۆڤی ئێمە بگەڕێنێت���ەوە. مرۆڤی ئێمە بەش���ێوازی جیاواز کراوە بەبونەوەرێکی بێنرخ، کراوە بەکەسێک ناوێریت بیربکاتەوە، نەوێرێت ڕاو بۆچونەکان���ی خۆی بڵ���ێ، نەوێرێت باس لەحەزو ئارەزوەکانی بکات، تەنانەت نەوێرێت باسی خۆی و خولیاکانی بکات. دەس���توری هه رێم پێویس���ته تێکستێک بێت هه مو ئەم ئەگەرانە لەبەردەم مرۆڤی ئێمەدا بکاتەوە. وەک سەرەتایەکی تازە کاربکات، نەک بەردەوامی سەرجەمی ئەو کۆمەاڵیەتی و سیاسیی و حەاڵڵە حەرام و دینییانە بێت کە ئینس���ان و کۆمەڵگای ئێمەی ب���ەم دۆخەی ئەمڕۆکە گەیاندوە. ب���ۆ بەرهه مهێن���ان و پەروەرکردک���ردن و بەرگیک���ردن لەمرۆڤێکی ئ���ازادو خاوەن ن���رخ و ڕێ���زو قورس���ایی، دەس���تورێک پێویس���تە بەرگریی لەو بەهایانە بکات. پێویس���تە ئ���ەو وێنەی���ەی م���رۆڤ کە لەپش���تی ئەم دەس���تورە بێت، وێنەی مرۆڤێک���ی خاوەن نرخ و ڕێزو بەهاو ئازاد بێت. مرۆڤێ���ک بێت نە ئیتیمای دینیی، نە ئیتیم���ای ئایدیۆلۆژیی، نە ئینتیمای ڕەگەزی���ی و نە ئینتیم���ای کۆمەاڵیەتیی نزمکردنەوەی بێنرخکردن و هۆی نەبێتە پلە ئینسانیی و ڕەمزییەکەی له کۆمەڵگادا. دەستور پێویس���تە ئامرازێکی سەرەکی بێ���ت لەدروس���تکردنی کۆمەڵگایەک���ی نوێ و ئ���ازادو لێبوردەو هێمن و پڕ ڕێزدا. تێکس���تێک بێت کۆمەڵ���گای ئێمە لەناو دونیای ئەمڕۆدا، لەناو بەشە پێشکەوتو و ئینس���انییەکەی دونی���ای ئەم���ڕۆدا، لەناو بەها ئینس���انییە دونیایی و دینییە کراوەکان���ی جیهان���دا نیش���تەجێبکات، بەش���ێک بێت لەپرۆژەیەک���ی گەورە بۆ

بونمان بەمیللەتێکی زیندو.

)7)بەبۆچونی من دو ش���ێوازی دەسەاڵت ئەمڕۆک���ە هه ڕەش���ەی گ���ەورە لەژیانی کۆمەڵگای دەستەجەمعیی تاکەکەسیی و ئێم���ە دەک���ەن. یەکەمیان دەس���ەاڵتی سیاس���ییە کە سەرجەمی دەسەاڵتەکانی ت���ر بڕێک���ی زۆری هێزی خۆی���ان لەم دوەمی���ان وەردەگ���رن. دەس���ەاڵتەوە دەس���ەاڵتی دینیی���ە کە بەش���ێوەیەکی گەش���ە ئێمەدا لەکۆمەڵگای ترس���ناک دەکات. هه م دەس���ەاڵته سیاس���ییەکەو هه م دەس���ەاڵتە دینییەکە پێویس���تیان هه مەالیەن دەس���توری بەچاودێرییەکی هه یە. کێشەکانی دەس���ەاڵتی سیاسیی "مۆدێلی نێ���وان لەملمالنێی ئەمڕۆک���ە بەرامب���ەر س���ەرۆکایەتیی"حوکمڕانیی بەرجەس���تەیە. پەرلەمانی" بە"مۆدێلی دوەمیان لەو قس���ەو باسانەدا کە لەسەر شوێن و جێی دین و شەریعەت لەناو ژیانی تاکەکەس���ی و کۆمەاڵیەتی ئێمەدا. وەک وتم ئەم دو ش���ێوازە لەدەس���ەاڵت بەر لەهه مو دەسەاڵتەکانی دیکە پێویستیان بەیاس���اییکردن و بەچاودێریک���ردن و

سنوردارکردنە.

)8)مۆدێلی سەرۆکایەتیی، وەک تا ئێستا لەزیاد لەنوس���ینێکدا باسمکردوە، نەک ته نه���ا بەکەڵک���ی هه رێمی کوردس���تان نایەت، بەڵکو بەکەڵکی هیچ کۆمەڵگایەک نای���ەت ئەگ���ەر ل���ەو کۆمەڵگایان���ەدا کۆمەڵێ���ک میکانیزم���ی زۆر گرن���گ بۆ خۆپاراستن لەمەترسییەکانی ئەم مۆدێلە لەئ���ارادا نەبێ���ت. ئ���ەو میکانیزمانەش بریتین لەم چوار میکانیزمە. یەکەمیان، ڕاس���تەقینەو جیاکردنەوەیەک���ی لەیەکتری و دەسەاڵتەکان بێچەندوچونی ئامادەگیی"سیستمێکی بون و لەوێشەوە خاوەن دادپەروەرو داوەریی"سەربەخۆو بڕیار، کە بتوانن س���ەرۆک پەلکێشکەنە ناو هۆڵی دادگاوە )گەر پێویس���تی کرد )لەنمون���ەی ئەوەی لەس���ەردەمی بیل دوەم، بینیمان.( لەئەمری���کا کلینتۆندا بون���ی میدیایەک���ی ئازادو س���ەربەخۆو بوێ���رە کە میزاج و حەزو مەس���ڵەحەتی ئەم سیاس���یی، یان ئەم ی���ان ئەو باڵی ناو حی���زب، نەیجوڵێنێت( ئەمەش ڕێک پێچەوانەی ئەو دۆخەی کوردس���تانە کە ن���ەک ته نها پارتە سیاس���ییەکان بەڵکو دەستڕۆیشتوەکانیش سیاسییە زۆربەی میدی���ای ئاراس���تەکراوی خۆیان هه یە(.سێهه م؛ ئامادەگی کۆمەڵگایەکی مەدەنیی بەهێ���زو قس���ەکەرە کە دەس���ەاڵتداران بەشێوازی جیاواز کۆنترۆڵیان نەکردبێت. النیکەم���ی ئامادەگی���ی چ���وارەم، کۆمەڵێک کە دیموکراسیە فەرهه نگێکی ح���ەاڵڵ و حەرامیی ساس���یی و کۆمەڵێک مافی دروس���تکردبێت ک���ەس نەتوانێت

دەس���تیان بۆ ببات و تێکیانبش���کێنێت. هه موم���ان دەزانی���ن ن���ەک ته نها هیچ یەکێک لەمانە لەکوردستاندا بونی نییە، ئامادەیە، ڕێ���ک پێچەوانەکانیان بەڵکو وات���ە سیس���تمی داوەریی ترس���نێراو و ئاراستەکراوە، یەک دو سێنتەری میدیای میدیای نەبێ���ت، س���ەرجەمی بچ���وک ئاراس���تەکراو میدیایەکی کوردس���تانی و دەس���تەمۆکراوە، کۆمەڵگای مەدەنی لەکوردس���تاندا بەت���ەواوی داگیرکراوە، نەک ته نها ش���تێکی ئەوت���ۆ لەکولتوری دیموکراسی لەکوردس���تاندا بونی نییە، بەڵکو تەقدیسکردنی سیاسیی کولتوری سیاس���یی بااڵدەس���تە. هه م���و ئەمانە وادەکەن"سیستمی س���ەرۆکایەتیی" الی ئێمە جگ���ە لەئامێرێک ب���ۆ هه ڵهێنانی سیاسیی و"س���تەمگەری س���وڵتانی هه ڵبژێ���ردراو" ش���تێکی دیک���ەی ل���ێ چاوەڕوان نەکرێت. بەبۆچونی من هه مو ئەوان���ەی لەدونی���ای ئێم���ەدا بەرگریی لەمۆدێل���ی س���ەرۆکایەتی دەکەن دەرک بەمەترس���ییە گەورەکانی ئەم سیستمە

ناکەن.

)9)لەکوردس���تاندا دی���ن دەس���ەاڵتی دەسەاڵتێکی تەواو ئاوساوی فرەجەمسەرو فرەمینبەرو فرەتوانایە، ئاکاری سەرەکی ئەم دەسەاڵتە دینییەش نادیموکراسیبون و شتێکە هه مو ترسناکی قبوڵنەکردنێکی بکەوێتە دەرەوەی ڕوانینی ئەم دەسەاڵتە دینیی���ەوە ب���ۆ دین. ئەوەی پێویس���تە دانانی س���نوری یاسایی و دەستورییە بۆ ئەم دەس���ەاڵتە دینییە. ئەوەی سەیری لەکوردس���تاندا ئازادییەکان نەخش���ەی ب���کات بەئاس���انی ب���ۆی دەردەکەوێت تاک���ە هێزێ���ک لەهه م���و هێزەکانی تری قسەکردندا لەڕادەربڕین و کوردستان ناو ئازادبن، پیاوانی دین و هێزە دینییەکانن. ئەوان تا ئەو ش���وێنە ئازادن نەک ته نها گاڵتەیەکی ت���ەواو بەعەقڵ و لێکدانەوەی عەقاڵن���ی بک���ەن، ن���ەک ته نه���ا گاڵتە بەتواناکانی مرۆڤ لەبیرکردنەوەدا بکەن، بەڵکو دەتوانن تا ئاستیی بێدەنگکردن و تەکفیکردن���ی هه م���و ئەوانەش بڕۆن کە باوه ڕێکیان هه یە جی���اواز لەباوەڕەکانی دەسەاڵتی دینیی. ئەگەر دەستور بتوانێت سیستمە سیاسییەکە لەسەرۆکایەتییەوە بۆ پەرلەمانی بگۆڕێت و بەمەش سنورێک بۆ دسەاڵتەکانی سەرۆکی هه رێم دابنێت، ب���ۆ دەبێ���ت نەتوانێ���ت س���نورێک بۆ دەسەاڵتی ئەو هه مو مەالو دەزگاو پیاوە دینیانە دابنێت کە تائەو ش���وێنە دەڕۆن مافی تەکفیرکردنی تاکەکەس و کۆمەڵگا

بەخۆیان ببەخشن.

)10) لەکۆمەڵگاکانی ئەمڕۆدا، کە هه مویان دەوڵەت جیاوازی���ن، پ���ڕ کۆمەڵ���گای پێویس���تە دەزگایەکی هاوبەش و بێالیەن لەنێوان"هه م���و" هاواڵتیاندا، ڕۆڵی بێت داوەرێکی بێالیەن ببینێت لەنێوان"هه مو"

الیەنەکان���داو بەی���ەک مەس���افەش دور بێ���ت لە"هه مو" جیهانبینی���ی و بۆچون و دین و ئایدیۆلۆژی���ا جیاوازەکانەوە. هۆی ئ���ەم بێالیەنیی���ەی دەوڵ���ەت لەوەدایە یاس���اکانی دەوڵەت بەته نها بۆ دیندارە موس���ڵمانەکان نییە، بەڵکو بۆ دیندارە کاکەی���ی و ئێزیدی���ی و مەس���یحیی و زەردەش���تیی و مەندانیی���ەکان و گروپ���ە دینییەکان���ی تریش���ە. هه روەها بۆ ئەو کەسانەش���ە کە دین ڕۆڵێکی سەرەکیی لەژیانیان���دا ناگێڕێت، تا بەو کەس���انە دەگات کە کەسانی بێدین و دژەدینیشن. دەوڵەت���ەوە، بەدین���ی لەپەیوەندی���دا ک���ە لەدۆخ���ی هه رێمدا مانای ئیس���الم دەگەیەنێت، خاڵێ���ک هه یە کە نازانرێت کام ڕوانین بۆ ئیسالم بکرێت بەڕوانینی کام لەدەس���توردا دەوڵەت و ڕەس���میی ئیسالم بکرێت بەسەرچاوەی یاسادانان؟ ئایا دەکرێت س���ەلەفییەک و سوفییەک، ڕۆحانییەک و ش���یعەیەک، س���ونەیەک و دیندارێکی ڕوکەشپەرست، لەدەوری یەک

مانا بۆ ئیسالم کۆبکرێنەوە؟

)11)خاڵێکی گرنگ کە پێویستە ئاشکرابێت ئەوەیە کۆمەڵگای ئێم���ە کۆمەڵگایەکی گەنجە، ڕێژەی گەنجان لەم کۆمەڵگایەدا گەنج���ان لەڕێ���ژەی نیی���ە جی���اواز لەکۆمەڵگاکانی دەوروبەرماندا کە نزیکەی 70 لەس���ەدی کۆمەڵگان. بۆ یەکەمجارە لەمێژوی ئێمەدا زۆرینەی هه رەزۆری ئەم نەوەیە، ئەگەر هه موشی نەبێت، بەنێرو مێیەوە خوێندەوارەو هه ڵگری بڕوانامەی جی���اوازن، نەوەیەکی شارنش���ینەو ئەو ژینگەیەی تیایدا گەورەبوە شارە، لەگەڵ پەیوەندییەکی مۆدێرن���دا تەکنۆلۆژیای پتەوی هه یە، بەبڕو ڕادەی جیاواز دونیای دەرەوەی خۆیان دەناسن و سەرچاوەکانی هه ڵس���ەنگاندنیان بیرکردنەوەو ڕوانین و بۆ دونی���ا چەندان ڕەهه ن���دی دەرەکیی جیاوازیی هه یە. وێنەیەکیان بۆ خۆیان و بۆ کۆمەڵگاکەیان هه یە جیاواز لەوێنەی نەوەکان���ی پێش���تر. ئەمان���ە ل���ەڕوی سۆس���یۆلۆژییەوە ئەندامی ئەم یان ئەو خێڵ و ناوچ���ە نین، بەڵکو"تاکەکەس"ن، لە"خێزانی بچ���وک"ەوە هاتون کە تەواو جیاوازە ل���ەو مۆدێلە لە"خێزانی گەورە" کە پێش���تر لەکۆمەڵگای ئێمەدا هه بوە. ئەم"تاکەکەس���انە" بەو ڕادەیە ئەندامی خێڵ و ناوچەو خێزان و شوناسی ناوچەیی نی���ن کە پێش���تر لەکۆمەڵ���گای ئێمەدا ئامادەب���و. ڕەنگ���ە ئەم تاکەکەس���انە لەئێستادا ئەو جۆرە تاکەکەسە نەبن کە فیکریی لیبرال و مۆدێرن وەک"تاکەکەس" گەش���ەکردنی ب���ەاڵم باس���یدەکەن، تایبەتی کۆمەاڵیەتی���ی و شارس���تانیی و ئەمان���ە ڕوی لەدروس���تبونی ئەو جۆرە تاکەکەسەیە. بەکورتی، ئەم نەوە تازەیە پێویس���تی ب���ەدەزگای سیاس���یی تازە هه یە بتوانێت لەگەڵ پێداویستییەکانی و ئ���ەم بگونجێ���ت. چاوەڕوانیەکانی���دا نەوەیە پێویس���تی بەجۆرێ���ک لە"ژیانی کۆمەاڵیەتیی" هاوبەش"و"پێکەوەبون���ی هه ی���ە بتوانێت ڕێ���ز لەجیاوازییەکانیان یەکس���انیان هاواڵتیبون���ی بگرێ���ت و بپارێزێ���ت. ئ���ەوەی لەب���ەردەم ئ���ەم گۆڕانکاریی���ە سۆس���یۆلۆژییە گرنگانەدا پێویستە دەستورێکە بتوانێت بەشداربێت لەدروستکردن و داهێنانی ئەو"هاواڵتی"یە لەشێوە س���ەرەتاییەکانیدا کە تازەیەدا دروس���تبوەو ئێم���ەدا لەکۆمەڵ���گای دروس���تدەبێت. دەس���تور هه رچیی���ەک بێ���ت نابێ���ت دەس���توری"زۆرینەیەک" بەزۆرین���ەی بێ���ت، لە"زۆرین���ەکان" دینیش���ەوە، تیای���دا کەمین���ەکان گیر بەدەس���ت کەمینەبونی خۆیانەوە بخۆن. دەس���تور یان نابێت هه بێت یان دەبێت

هی"هه موان"بێت.

)12)دیموکراس���یی دەس���تورێکی هه م���و پێویس���تە کۆمەڵێک پرنسیپی سەرەکی دەس���تەبەربکات و بپارێزرێ���ت کە هه رە گرنگەکانی���ان بریتیی���ن لەیەکس���انیی و دادپەروەریی. ئ���ەم دابینکردنەش هه م" النی ه���ه رەزۆر"و هه م"النی هه رەکەمی" یەکس���انیی و هه رەکەمی" هه یە."الن���ی دادپەروەری���ی لەدەس���توردا، ک���ە بێ دابینکردنیان شتێک بەناوی دەستورێکی نامێنێ���ت،، بون���ی دیموکراس���ییەوە بریتییە لەدابینکردنی ئەم س���ێ شێوازە

سەرەکییەی ماف:یەکەم: مافی دابینکردنی ئاسایش، کە

ئەمەش ورددەکرێتەوە بۆ ئەم مافانە:1. مافی ژیان.

2. مافی ئازادیی. ئازادیی سیاس���یی و کۆبون���ەوەو جوڵەو هاتوچ���ۆو ناڕەزایی

دەربڕین.

3. مافی سەالمەتیی جەسته .م���رۆڤ پاراس���تنی 4.ماف���ی

لەتوندوتیژیی.)ئ���ەم مافانەش ب���ۆ هه موانە: چ ژن چ پی���او، چ دەوڵەمەند ی���ان هه ژار، چ خوێندەوار ی���ان نەخوێندەوار، چ دیندار

یان بێدین(.دوەم: ماف���ی دابینکردنی گوزەران کە

ئەم مافانە دەگرێتەوە:1. مافی خوێندن و پەروەردە.

2. مافی خزمەتگوزاریی تەندروستیی و پزیشکیی.

3. مافی کار.)ئ���ەم مافانەش ب���ۆ هه موانە: چ ژن چ پی���او، چ دەوڵەمەند ی���ان هه ژار، چ خوێندەوار ی���ان نەخوێندەوار، چ دیندار

یان بێدین(.سێهه م: مافی ڕێزگرتن و ئیهانەنەکردن و ئازادی���ی بیرکردنەوە، کە ئ���ەم مافانە

دەگرێتەوە:پ���اک و داوەریکردنێک���ی ماف���ی .1

یەکسان.2. ماف���ی ڕێزگرتن���ی م���رۆڤ. واتە بچوکنەکردنەوەو ئیهانەنەک���ردن و مافی قێزەوننەکردن���ی م���رۆڤ لەکۆمەڵگادا. هه روەها مافی ئەوە کە فەرق و جیاوازیی لەنێوان مرۆڤەکان، لەسەر هیچ بنەمایەک، نەکرێت، لەپێش هه موانیش���ەوە فەرق و

جیاوازیی لەسەر بنەمای دین و ڕەگەز.3. ماف���ی ئازادی���ی وی���ژدان چ ب���ۆ تاکەکەس و چ بۆ گروپ���ەکان. کە مافی

بون یان نەبونی دینیش دەگرێتەوە.4. ماف���ی مامەڵەکردن���ی مرۆڤ وەک

بونەوەرێکی یاسایی سەربەخۆ. 5. مافی بەش���دارییکردنی سیاس���یی

یەکسان.دەکرێت لەدونی���ای ئێمەدا مافێک کە گرنگییەکی زۆر تایبەت���ی هه یە بۆ ئەم

پێنج مافە زیادبکەین کە بریتییە لە:5. مافی تەکفیرنەکردنی ئاینیی. واتە یاساغکردنی تەکفیرکردنی مرۆڤ بەهه ر

بەهانەیەک بوە.(ئ���ەم مافانەش ب���ۆ هه موانە: چ ژن چ پی���او، چ دەوڵەمەند ی���ان هه ژار، چ خوێندەوار ی���ان نەخوێندەوار، چ دیندار

یان بێدین(.ئەم کۆمەڵە مافە بنەڕەتییەی سەرەوە، کە وەک وتم النی هه رەکەمی مافەکانە، س���ەرجەمی ئەو مافان���ە ناگرێتەوە کە بەیاننامەکانی مافی مرۆڤ دەستەبەریان واتە لێدەک���ەن، بەرگری���ان دەک���ەن و سیاسیی، مەدەنیی و مافە س���ەرجەمی کولتورییەکان ئابوری���ی و کۆمەاڵیەتیی و ناگرێتەوە، کە لەزۆربەی دەستوری واڵتە پێشکەوتوەکانی دونیادا کە دیموکراسیی چەس���پاوی درێژو مێژویەکی لیبرالیانە هه یە، ئامادەیە. دەڵێم س���ەرەڕای ئەم ڕاس���تییە، ه���ه ر دەس���تورێک بیەوێت ناتوانێت دەستورێکی دیموکراسیی بێت ئەم النیکەمی مافانە دەستەبەر نەکات. دابیننەکردنی ئەم مافانە هه مو ئاکارێکی دەسێنێتەوە. لەدەستور دیموکراسییانە هه رچ���ی مەس���ەلەی پەیوەندیی نێوان ئیس���الم و دەوڵەت و ئیسالم و دەستورە، ئیس���المییەکانی ش���تێک باش���ترین ئەزمونی دەرس و بتوان���ن کوردس���تان تونس و دەستوری ئەزمونی لێوەربگرن، تورکیای���ە. ئەم هێزان���ە لەباتی ئەوەی س���ەیری ئەزمونە ناش���یرینەکانی تری دونی���ای ئیس���الم بک���ەن، با س���ەیری

ئەزمونی ئەم دو واڵتە بکەن.

چەند سەرنجێک دەربارەی دەستور

هه مو ئاماژەکان پێماندەڵێن

کۆمەڵگای ئێمە سیستمێکی سیاسیی

دەوێت پاشایەتی یان سوڵتانیزم لەهه مو جۆرو

شێوەکانیدا نەبێت

مۆدێلی سەرۆکایەتیی نەک

ته نها بەکەڵکی هه رێمی کوردستان

نایەت، بەڵکو بەکەڵکی هیچ کۆمەڵگایەک

نایەت ئەگەر لەو کۆمەڵگایانەدا

کۆمەڵێک میکانیزمی زۆر گرنگ بۆ خۆپاراستن

لەمەترسییەکانی ئەم مۆدێلە لەئارادا

نەبێت

هه مو دەستورێکی دیموکراسیی

پێویستە کۆمەڵێک پرنسیپی سەرەکی

دەستەبەربکات و بپارێزرێت کە هه رە

گرنگەکانیان بریتیین لەیەکسانیی و دادپەروەریی

Page 13: ژماره 485

ئه حمه د تاكان نوێنه ری ڕۆژنامه ی )یه نی چاغ( ی تورك���ی له ئه نق���ه ره , له نوێترین نوس���ینیدا په رده ی له سه ر پالنێكی گاڵوی خه ونی به رامب���ه ر پارته كه ی ئی���ردۆگان و چه ند ساڵه ی كورد هه ڵماڵی. دوای ئه وه ی ئه حمه د تاكان هه واڵی "ئێردۆگان و داودئۆگلو فه رمانی هێرشیان ده ركرد بۆ سه ر ناوچه ی جه رابل���وس"ی باڵوك���رده وه هه م���و الیه ك چاوه ڕێی ئه وه بون كه كاربه ده ستانی ده وڵه ت ئه م هه واڵه به درۆ بخه نه وه . به اڵم بێده نگی به درۆنه خس���تنه وه ی كاتژمێرو له 12 زیاتر هه واڵه ك���ه له الی���ه ن حكومه ت���ه وه جێ���ی تۆزقاڵیك گومانیش���ی له س���ه ر ڕاس���تی و دروس���تی هه واڵه ك���ه نه هێش���ته وه . لێره پێویس���ته باس���ی جه رابلوس و گرنگی ئه م ناوچه ی���ه بكه ین كه گرنگییه كی زۆری هه یه بۆ دروس���تبونی ده وڵه تی ك���وردی گه وره له داهاتودا, گه ر ئێردۆگان و هاوش���ێوه كانی

له مپه ر نه خه نه سه ر ڕێگه ی .

ئێردۆگان بۆ هێرش ده كاته سه ر جه رابلوس؟

وه ك هه موان ده زانن ئێس���تا له س���وریا 3 كانتۆن���ی ك���وردی هه یه ك���ه پێكهاتون له كۆبان���ی و عه فری���ن و جه زی���ری. ئه م 3 كانتۆنه 3 ناوچ���ه ی دوره په رێز له یه كترن و ناوچه كان���ی نێوانیان پێكهات���ه ی تێكه ڵی له توركمان و عه ره ب و كورد تێدایه . له چه ند ڕۆژی ڕاب���ردودا هێزه كانی یه په گه ناوچه ی گرده سپیان كۆنڕۆڵ كرد كه هه ردو كانتۆنی ده به س���تێته وه . پێكه وه كۆبانی و جه زیری ئه م ڕوداوه له مێدیای توركیدا به س���ه ره تای دروس���تبونی ده وڵه ت���ی كوردی له س���وریا ناوب���را, به اڵم به داخه وه له مێدیای كوردی وه ك ڕوداوێكی س���اده و س���اكار تێپه ڕی و ده نگۆیه كی ئه وتۆی له سه ر دروست نه كرا. هه روه ه���ا ئێردۆگان و پارته ك���ه ی به توندی هێرش���یان كرده س���ه ر ئه مریكاو ئه وروپا به بیانوی ئه وه ی "یارمه تی یه په گه یان داوه بۆ ده ركردنی توركمانه كان له گرێ س���پی و هه وڵ���ی گۆڕینی دیمۆگراف���ی ناوچه كه یان داوه ". ئێس���تا یه په گ���ه ده یه وێت ناوچه ی جه رابلوس له چه ته كانی داعش پاك بكاته وه ك���ه ده كه وێته نێوان كۆبانی و عه فرین و به م كوردی ده وڵه ت���ی نه خش���ه ی هه نگاوه ش له س���وریا بێكه م و كوڕی دروس���ت ده بێت. هه روه ها ئه و لێكترازانه ی له نێوان عه فرین و كۆبانی هه یه پڕده بێت���ه وه و بۆ یه كه م جار پارچه یه ك له نه خش���ه ی كوردستانی گه وره ده به س���ترێت به ده ریای سپی. به م شێوه یه ده وڵه ت���ی ك���وردی له خه ون���ه وه ده بێ���ت به دیفاكت���ۆو ئی���دی یه كێ���ك له گه وره ترین هاندیكاپی دروستبونی ئه و خه ونه )نه بونی ده رچه ی ئاوی به ستراو به جیهانی ده ره وه ( هه روه ها ده ره وه . ده چێته له هاوكێش���ه كه بۆ داهاتوی هه رێمی كوردس���تانیش ده بێته ده رگایه كی كراوه و به ڕاسته وخۆیی به جیهانی ده ره وه ی ده به س���تێته وه . وات���ه بۆ داهاتو له جیاتی هه ڵگرتن���ی منه تی توركیاو ئێران بۆ گواس���تنه وه ی نه وتی هه رێ���م ده توانین

له گ���ه ڵ برا كورده كانی س���وریا ڕێبكه وین و نه وت���ی خۆمان ب���ه ده ره وه به بێمنه تی هیچ

كه سێك بفرۆشین.ڕزگاركردنی جه رابلوس له الیه ن یه په گه وه ڕێگه به دروستكردنی كۆریدۆرێكی دورو درێژ ده دات له باشوری كوردستانه وه هه تا ده گات به جه زی���ری و كۆبان���ی و عه فرین و پاش���ان ده گات به ده ریای سپی. له م ساته مێژوییه دا ئێ���ردۆگان و پارته ك���ه ی وه ك مۆته كه یه ك دێنه س���ه ر شانۆی مێژو و پالنی هێرشێكی سه ربازی خیانه تكارانه بۆ سه ر جه رابلوس

ڕاده گه یه نن.ئه و ڕۆژه ی ئه م هه واڵه باڵوبوه وه هه موان چاویان له سه ر ئه ندامانی ئاكه په بو, یه كه م جار وه زیری به رگری عیس���مه ت یڵماز )كه ئێستا كاندیده بۆ بون به سه رۆكی په ڕله مانی توركیا( هاته به رده م كامێراكان و دوای ئه وه ی ئه م پرس���یاره ی ئاڕاسته كرا به په له مایكی په یامنێرانی جێهێشت و وه اڵمی پرسیاره كه ی به هه تیوی جێهێشت. سه ر له ئێواره ی هه مان ڕۆژ ئێ���ردۆگان له ئێواره خوانێك���ی ئیفتاردا وتارێكی پێش���كه ش كردو ئام���اژه ی به وه به دروستبونی ڕێگه كرد:"به هیچ شێوه یه ك ده وڵه تی كوردی له س���وریا ناده ین, باجی ئه و كاره ش���مان هه رچیه ك بێ���ت ئاماده ین

بیده ین."ئیدی هیچ كه س���ێك گومانی له ڕاس���تی هه واڵه كه ی ئه حم���ه د تاكان نه ماو به نیمچه

فه رمی پشتڕاست كرایه وه .پێده چێت زۆر ك���ه س وا بیر بكاته وه كه ئه م هه نگاوه ی ئێردۆگان ته نیا له دژی كوردو ده وڵه ت���ه خه یاڵییه كه ی هه ڵیده نێت, به اڵم ئامانجی ئێردۆگان له كورد زیاتره و ده یه وێت

به تیرێك سێ چوار نیشان بشكێنێت.ی 7 هه ڵبژاردنه ك���ه ی ئه نجام���ی حوزه یران هیچ كه س���ێكی دڵته نگ و قه ڵس نه كردوه به ق���ه ده ر ئێردۆگان, بۆیه ده بێت به بیان���وی پێكنه هات���ن به زووتری���ن كات له گ���ه ڵ ئۆپۆزس���یۆن هه ڵبژاردنێك���ی تر ڕێكبخات و ده نگ���ه تۆراوه كان���ی كه زیاتر بكاته وه . نه ژادپه رس���ته كانن ئاشت ده نگه تێكدانی خه ونی ده وڵه تی كوردی هیچ كه س به قه ده ر نه ژادپه رسته كانی توركیا دڵخۆش و شادمان ناكات و سه رله قاندن بۆ به هانه كانی ئێردۆگان و ئه ش���هه دومابیالكردنیان كارێكی

گران نابێت.لێ���ره دا ه���ه ردو پارت���ی ئۆپۆزس���یۆن ك���ه جه هه پ���ه و مه هه په ن, خۆی���ان مات و مه لول كردوه و هیچ لێدوانێك له س���ه ر ئه م سه ركه ش���یه ی ئێردۆگان ن���اده ن, چونكه ده ترسن به هه ر لێدوانێك چانسی پارته كه ی تری���ان زیاتر بێت ب���ۆ چونه ناو حكومه ت و بێئاگا له وه ی ئێردۆگان نیه تی ڕاسته قینه ی هه ڵبژاردنێك���ی تره ن���ه ك حكومه تی بنكه

فراوان.پێنه گه یشتو ئۆپۆزس���یۆنی گاڵته جاڕی له ڕۆژهه اڵت���ی ناوه ڕاس���ت له وه دایه كه زۆر جار شتگه لێك نابینن كه عه وام و ساده ترین كه س���ی خۆیان ده یبینێت و ده یخوێنێته وه . ب���ه اڵم ئ���ه وان وه ك له بورج���ی ع���اج بن ش���ه یدابونی چونه ناوده س���ه اڵت كوێریان ده كات و له خه وێك���ی ق���وڵ به ئاس���ته میش

خه به ریان نابێته وه .

بۆیه ئێردۆگان له الیه ك ئومێدیان ده داتێ به وه ی حكومه تیان له گه ڵ دروست ده كات, له الیه كی تره وه قوڕوقه پی پێكردون كه هیچ نه ڵێن و له كونج و قوژبنی خۆیاندا به ئه ده به وه

قه رار بگرن!به اڵم وه ك كه ڵه نوس���ه ری تورك جه نگیز چاندار ده ڵێت گه ر توركیا بچێته ناو سوریا ئه وا فلیمی ڤێتنامی ئه مریكی به چاوی خۆی

ده بینێت.

ورده كاری پالنه كه ی ئێردۆگاندوای ئه وه ی گرێ سپی له الیه ن هێزه كانی یه په گ���ه وه كۆنتڕۆڵ ده كرێ���ت, ئێردۆگان له گ���ه ڵ ئه نجومه نی وه زیران���ی كاربه ڕێكه ر نائاس���ایی له كۆشكی سپی كۆبونه وه یه كی سه رۆكایه تی ده به س���تن. له كۆبونه وه كه دا هه ری���ه ك له ئێ���رۆدگان و داودئۆگلو فه رمان به س���وپا ده ك���ه ن هێ���رش بكات���ه س���ه ر جه رابل���وس و ب���ه ر به یه كگرتن���ی كۆبانی و

عه فرین بگرن.پێش ئه وه ی سوپا وه اڵمی داواكاریه كه ی ئێردۆگان و داودئۆگلو بداته وه , دیپلۆماتكاره به ئه زمونه كانی وه زاره تی ده ره وه نیگه رانی خۆیان ده ربڕی به رامب���ه ر كارێكی ئاوه هاو داوای���ان كرد كه هه نگاوێك���ی وه ها به په له به ئه زمونه كان دیپلۆماتكاره هه ڵنه نه نرێت. داوا ده ك���ه ن:" ك���ه هه ری���ه ك له ئه مریكاو ئاگاداربكه نه وه و له ئۆپه راسیۆنه كه ئه وروپا دڵنیایی���ان بدرێت���ێ له س���ه ر چۆنیه ت���ی ئه نجامدان���ی. پاش���ان هه ری���ه ك له ئێران و ڕوسیا ڕازی بكرێت به ئۆپه راسیۆنه كه و له و ڕێگه یه ش���ه وه حكومه تی س���وری بێده نگ بكرێت. دواتر ئۆپه راس���یۆنه كه له ژێر ناوی )پاراس���تنی گیانی توركمان���ه كان( یان ) ڕێگرتن له ئاواره بونی هاواڵتیانی سوریا( یان )پاراستنی ده روازه س���نوریه كانی توركیا( له وه ی بیگیرێ���ت ڕێگ���ه ئه نجامبدرێ���ت و لێبكه وێته وه "و كورده كان���ی كاردان���ه وه ی به م ش���ێوه یه ئۆپه راس���یۆنێكی سه ركه وتو ئه نج���ام بدرێت و له ڕێگه ی مێدیاكانیش���ه وه س���ایكۆلۆجی هاواڵتیان بۆ ئۆپه راسیۆنێكی

وه ها ئاماده بكرێت.پاشان نوێنه رانی سوپا نیگه رانی خۆیان

له م چه ند خاڵه دا ده رده بڕن:به نیه ت���ی ئۆپه راس���یۆنه ئ���ه م .1هه ڵبژاردن���ی پێش���وه خت ده كرێ���ت ی���ان ڕه هه ندێكی نیشتیمانی هه یه ؟ چۆن بزانین مه به س���تی سیاسی و بۆ ئۆپه راس���یۆنه كه

حیزبی به كارناهێنرێت؟2. س���وپا ده توانێ���ت به س���ه ركه وتویی ئۆپه راس���یۆنه كه ئه نجام بدات و ئه و ئاگره ی ل���ه م ناوچه یه ی���ه دوری بخات���ه وه , به اڵم چۆن ڕێگ���ه بگیرێت له وه ی ش���ه هیدبونی به هه اڵیه كی نه بێ���ت چه ند س���ه ربازێكمان گ���ه وره و وه ك ئۆپه راس���یۆنی ڕزگاركردنی مه زارگه ی سوله یمان شاه به ئۆپه راسیۆنێكی شكس���تخواردو ن���اوزه د نه كرێ���ت له نێوان

هاواڵتیان و مێدیادا؟3. ب���ه چ هێزێكه وه بچینه ناو س���وریاو ت���ا چه ند له وێ ده مێنین���ه وه ؟ گه ر ئه وه ی پێش���بینی ده كه ی���ن وا ده رنه چ���و چ���ۆن ڕوب���ه ڕوی ببینه وه ؟ تاكه ی له ن���او بیابانی

عه ره بدا خۆمان بگرین؟4. ب���ۆ به زویی حكومه ت���ی بنكه فراوان پێكناهێنن و ڕه هه ندێكی نیش���تیمانی ناده ن پێ���ی؟ ئه نجامدانی ئۆپه راس���یۆنێكی وه ها له س���ه ر ڕه زامه ن���دی حكومه تێكی نوێ كه پێكهاتبێت له دو الیه ن یان زیاتر بارودۆخه كه

له بارتر ناكات؟هه ری���ه ك س���وپا هه ڵوێس���ته ی ئ���ه م له ئێ���ردۆگان و داودئۆگل���و ت���وڕه ده كات و دوباره داوا له سوپا ده كه ن كه فه رمانه كه یان

جێبه جێ بكات.به اڵم س���وپا داوای "فه رمانی نوس���راو" ی���ان لێ���ده كات, له وه اڵم���دا داودئۆگل���و ده ڵێت:"پێش���تر بڕیاری ناردنی س���وپا بۆ له په رله مانه وه توركی���ا خاك���ی ده ره وه ی ده رچوه و پێویس���ت به دوباره بڕیارلێدانه وه ناكات" به اڵم س���وپا س���ور ده بێت له سه ر

ئه وه ی "فه رمانی نوسراو" یان بۆ بنێرن.دوات���ر داودئۆگل���و فه رمان���ی نوس���راو ده نێرێ���ت بۆ سوپاس���االری توركیاو داوای لێده كات ده س���ت بكات به ئام���اده كاری بۆ ئۆپه راسیۆنه كه . لێره دا وه ك میلله تێك كه هیچ پشت و په نایه كمان نیه دور له كاردانه وه ی ڕه شبینی به حاڵه تێكی توشبون حه ماسی و ده توانی���ن چه ن���د هه نگاوێك���ی ئیجاب���ی هه ڵبنێین و وه ك م���ه ڕی قوربانی چاوه ڕێی

ڕه حمی چه قۆی قه ساب نه كه ین.

كورد ده توانێت چی بكات؟1. ڕێكخس���تنی ڕێپێوانی سه رتاسه ری له هه رێمی كوردس���تان و ناوچه كوردیه كانی به ئه نجامدان���ی دژ كوردس���تان باك���وری ئۆپه راس���یۆنێكی وه ها له دژی كانتۆنه كانی

كورد.2. دروس���تكردنی هه ڵمه ت���ی ڕاگه یاندن ئینته رنێت و تۆڕه كۆمه اڵیه تیه كانی له مێدیاو له ترسناكی گش���تی ڕای ئاگاداركردنه وه ی

ئه م پالنه له سه ر داهاتومان.له ڕێگ���ه ی فش���ار دروس���تكردنی .3دیبلوماس���ی ب���ۆ س���ه ر واڵت���ی توركیاو په ش���یمان كردن���ه وه ی له كارێك���ی وه ه���ا هه رزه و دوژمنكارانه به رامبه ر كورد, لێره دا پارته سیاسیه كانی باش���ور ده توانن ڕۆڵی

كاریگه ریان هه بێت.

ئێردۆگان له به رده م خیانه تێكی مێژوییدا به رامبه ر كورد

ئەم رۆژانە گرنگترین و چارەنوسسازترین س���اتەوەختەکانی مێژوی سیاسی هەرێمی کوردستان ئەژین. ساتەوەختێک کە تیایدا یان رێگە بەسیستەمێکی سیاسی هاوشێوەی ئەو سیس���تەمە ئەدەین کە سااڵنیکی زۆر هەمو بزوتنەوەی کوردی دژی شۆرش���یان بەرپاکردو هەزاران قوربانیان لەو رێگەیەدا بەخشیوە، یان سیستەمێکی سیاسی نوێ دائەڕێژین کە رێگە لەسەرۆکی هەمیشەیی و رابەری هەمیشەیی ئەگرێت و بەشێوەیەکی کردن���ی دەستاودەس���ت دیموکراتیان���ە دەس���ەاڵتی تیا روئەدات. ئ���ەم ملمالنێیە چارەنوسسازە چونکە یەکەمجارە لەمێژوی هەرێمی کوردستاندا ئەکەوێتە ناو دۆخێکی سیاس���یەوە ک���ە ناچ���ار بەهەڵبژاردنین بژاردەیەکی���ان ب���ژاردەدا. دو لەنێ���وان رێگەدانە بەپێشێلکردنی هەمو ئەو بەڵێنە مێژوییان���ە کە هەزاران رۆڵەی ئەم واڵتەی بژاردەیەکیشیان بوە، ش���ەهید لەپێناودا بەرگرتن���ە بەدروس���تبونەوەی ئەو رژێمە جیاوازو بەن���اوی دزێوانەی حوکمڕانی���ە بیانوی جیاوازەوە، هەمو کۆمەڵگا ئەکاتە ملکەچی س���ەرکردەیەک. س���ەرکردەیەک کەرام���ەت و هەرچ���ی ئەگوترێ���ت ک���ە بون و چارەنوس���ی کۆمەڵگایە بەس���تراوە بەحوکمران���ی و رابەریەیکردنی���ەوە. بونی بەمانای نەبونیشی مێژوییەو زەرورەتێکی

شکست و تێکشکان و لەناوچونە. هیچ قۆناغێکی مێژوی کوردس���تان ئێمە لەب���ەردەم ب���ژاردەی وادا نەبوین، چونکە لەگەڵ ئەوەشدا کە دو دەیە زیاترە هەرێمی کوردستان وەک هەرێمێکی سیاسی لەناو عێراق���دا ئەژی، ب���ەاڵم بەهۆی ش���ەڕی ناوخ���ۆو دەرهاویش���تەکانیەوە، هەرگی���ز لەب���ەردەم دۆخێکی هاوش���ێوەدا نەبوین. ئەمە یەکەمجارە لەمێژوی سیاسی هەرێمی کوردس���تان و رەنگە سەرجەم کوردستاندا بکەوینە بەردەم دوڕێیانێکی لەم چەشنە.

ئەو ملمالنێیه ی ئەمرۆ لەبواری سیاسیدا تۆخ بۆتەوە ملمالنێیە لەنێوان دو تێڕوانینی جی���اوازدا کە یەکێکیان س���ەر بەکلتوری هەمیش���ەیی و زەرورەت و س���ەرکردەی بەکلتوری س���ەر یەکێکیش���یان پیرۆزەو دەستاودەستکردنی دەسەاڵت و دامەزراندنی پارتی بەرپرسیارە. هەرچی سیستەمێکی دیموکرات���ی کوردس���تانە ئەیەوێت و هەوڵ ئەدات دور لەهەمو عورفێکی دیموکراسی و تەنان���ەت دور لەو یاس���ایانەی کە خودی پارتی دەس���تی گ���ەورەی لەداڕش���تنیدا هەبوە، بەبیانوی جیاواز جارێکی دی بەڕێز مەسعود بەرزانی بۆ خولی سێهەم بکاتەوە بەکاندیدی سەرۆکایەتی هەرێم. لەکاتێکدا بەڕونیی و بێ هیچ ئاڵۆزیەک چ رێس���اکانی کارپێکراوەکانی یاس���ا چ دیموکراس���ی و هەرێمی کوردستان، رێگەی ئەم بژاردەیه ی لێگرتون و بەڕێزی���ان نەک دو خولی چوار ساڵی، بەڵکو سەرباری ئەوەش دو ساڵی ت���ری ب���ۆ درێژکراوەتەوە بۆئ���ەوەی لەو پۆستەدا بمێنێتەوە. واتە 1٠ ساڵی تەواوە بەڕێزیان سەرۆکی هەرێمن و مافی یاسایی و سیاس���ی خ���ۆی بەزی���ادەوە وەرگرتوە. ئێس���تا ئیدی بەهی���چ پێودانگێک و بەهیچ بیانویەک مافی سێبارە کاندیدبونەوەی بۆ ئەو پۆس���تە نیە، مەگەر دیسان برادەران وەک سیس���تەمە ناش���رینەکانی ناوچەکە یاس���ایەک دابڕێژن کە یاس���اکەی پێشو و پ���ەک بخات و ماف���ی کاندیدبونەوەی بۆ خولێک یان دو خولی تر پێ ببەخشێتەوە. هەرکاتێکی���ش پەرلەمان���ی کوردس���تان و بەتایبەت���ی الیەنەکان���ی دەره وەی پارتی بەم کارە هەڵس���ان و بەهۆی هەر سەوداو مامەڵەی���ەک بێت ئەم مافە بەس���ەرۆکیک ببەخشنەوە کە مافی خۆ کاندیدکردنەوەی نەم���اوە، بەدەس���تی خۆیان بەش���داری لەداڕشتنی سیس���تەمێکی سیاسی دزێودا ئەکەن کە کوڕی راس���تەقینەی ئەو رژێمە دیکتاتۆریانەیە کە سااڵنیکی زۆرە هەزاران هاواڵتی ئەم واڵتە، خەباتیان دژی کردوە. فراکسێۆنەکانی دەرەوەی پارتی لەبەردەم تاقیکردن���ەوەو س���اتەوەختێکی گرنگ���ی مێژوییدان کە یان هەر لەس���ەرەتاوە رێگە ناش���رینەکانی ئەزمونە بەدوبارەبونەوەی ناوچەکە ئەگ���رن کە تیایدا س���ەرۆک تا خ���وا الی نەبات، ک���ەس الی نابات، یان هەڵوێس���تیکی مێژویی گرن���گ ئەنوێنن و س���ەرەتایەکی تەندروس���ت ب���ۆ رژێمێکی سیاس���ی تەندروس���ت دائەرێژن کە هیچ س���ەرکردەیەکی هەتاهەتای���ی و پی���رۆزی تیدا نیە. هەمو ئەو فراکس���یۆنانە ئەمڕۆ لەب���ەردەم بەرپرس���یارێتیەکی مێژوی���ی

گ���ەورەدان و ک���ە نەک هەر س���یمای ئەم قۆناغ���ە، بەڵک���و س���یمای سیاس���ی بۆ نەوەکان���ی داهاتوش دی���اری ئەکات. گەر ئێس���تا بەهەر بیانویەک بوە، رێگە بەوە بدرێ���ت بەڕێز مەس���عود بارزانی بۆ خولی س���ێیەم کاندیدی سەرۆکایەتی بێت، ئەوە نەریتێکی سیاسی دائەمەزرێنن کە چەندان ج���اری دی و هەرجارەو بەبیانویەک دوبارە ئەبێت���ەوە. بەپێچەوانەش���ەوە ریگەگرتن لەم دۆخە نەریتێکی بەهێز دائەمەزرێنیت بۆئەوەی هیچ سیاس���یەکی کوردستان بیر لەوە نەکاتەوە کە تاهەتایە لەسەر کورسی

حوکم ئەبێت. ئ���ەو پرۆژەیاس���ایانەی رۆژی 6/23 لە پەرلەمان پێشکەش���کرا، نابێت مادەیەکی دانوستان بن بۆ کاندیدبونەوەی سەرۆکی ئێس���تای هەرێم���ی کوردس���تان، بەڵکو ئەبێت پرۆژەیاس���ا بن بۆ ئەو س���ەرۆکەی ل���ەدوای بەڕێزیانەوە بەس���ەرۆکی هەرێم هەڵئەبژێرێ���ن. ئەبێ���ت فراکس���یۆنەکانی دەرەوەی پارت���ی بەڕون���ی و ب���ێ هی���چ تەمومژێک ئەم دو ئاس���تەی دانوس���تان لەیەک جیابکەنەوە. ئەوە راس���ت نیە ئەو پرۆژەیاس���ایانە وەک کارتێکی فشار بەکار بهێنرێ���ت بۆ ئەوەی برایانی پارتی بەو دو خاڵە گرنگە قایل بک���ەن کە هەڵبژاردنی س���ەرۆک ئەبێ���ت لەپەرلەمان���ەوە بێت و نابێت دەسەاڵتەکانیشی تەشریفاتی بێت. جەوهەری ترین س���یفەتی دیموکراسی کە رێگەگرتنە لەسەرۆکی هەمیشەیی، بکرێتە قوربان���ی هیچ س���ەوداو مامەڵەیەک. واتە ئەبێت ئەوەی کە سەرۆکی ئێستای هەرێم ماف���ی کاندیدبونەوەی بۆ س���ەرۆکایەتی هەرێ���م نیە، خاڵێکی نەگ���ۆڕی هەمو ئەو فراکس���ێونانە بێت کە بەراست ئەیانەوێت کۆتایی بەنەریتی س���ەرکردەی هەمیشەیی بێنن کە هەمو یاس���او پەرلەمان و خەڵک لەخزمەتی���دا ئەبن بۆ ئەوەی بەش���ێوەو بیانوی جیاواز زیاد لەمافی یاس���ایی خۆی

لەسەر حوکم بمینێتەوە. فراکس���ێۆنەکانی ئەتوان���ن دەس���تیان ک���راوە بێت بۆ ئ���ەوەی ئەم م���ادە یان ئەو م���ادەی پرۆژەکانی���ان هەموار بکەن بەجۆریک ک���ە برایانی پارتی رازی بکات، بەاڵم نابێت بەهیچ ش���ێوەیەک دەستیان بۆ پێش���ێلکاریەکی وا گ���ەورە کراوە بێت کە تەنه���ا بیری ئەو رژێمە ناش���رینانەی ناوچەکەمان ئەخاتەوە کە س���ااڵنیکی زۆر بزوتنەوەی کوردی دژیان خەباتی کردوە. ئەمرۆ لەبەردەم دوڕێیانێکی مێژوییداین، یان ئەوەت���ا رێزی خەبات���ی دریژخایەنی بزوتن���ەوەی کوردی ئەگری���ن کە ئامانجی دیکتاتۆری و رژێم���ی روخانی س���ەرەکی دیموکراسیە، سیس���تەمیکی دامەزراندنی یان خۆمان بەدەس���تی خۆمان لەپێناوی تەنها سەرۆکایەتی هەمیشەیی یەک کەسدا رژێمێکی ناشرین و بەدی هاوشێوەی رژێمە ناشرینەکانی ناوچەکە دوبارە ئەکەینەوە.

13 )485( سێشه ممه 2٠15/6/3٠ [email protected]بیروڕا

رێبین هەردی

گەر ئێستا بەهەر بیانویەک بوە

رێگە بەوە بدرێت بەڕێز مەسعود

بارزانی بۆ خولی سێیەم کاندیدی

سەرۆکایەتی بێت ئەوە نەریتێکی

سیاسی دائەمەزرێنن کە چەندان جاری

دی و هەرجارەو بەبیانویەک دوبارە

ئەبێتەوە

لەبەردەم دوڕێیانداچاودێرێك

له واڵتان���ی ئیس���المی یه كێ���ك ل���ه و تۆمه تان���ه ی كه ب���ه رده وام ئاراس���ته ی هێزه ئیس���المیه كان ده كرێت له پرۆسه ی ئه وه یه هه ڵبژاردن ملمالنێی سیاس���ی و ده گوترێ ئیسالمیه كان ته نها وه ك ئامراز سه یری هه ڵبژاردن و پرۆسه ی دیموكراسی ده كه ن بۆ ئه وه ی پێی بگه نه ده س���ه اڵت پاش���ان ئه و په یژه ی���ه الده به ن كه پێی گه یشتون به ده س���ه اڵت، واته گفتوگۆكه له س���ه ر دیموكراس���یه كه ئای���ا ته نها ئامڕازێكه یان فه لس���ه فه یه ، له راس���تیدا ئه گه رچی ئه و تۆمه ته به زۆری ئاراسته ی ئیسالمیه كان ده كرێت به اڵم ئه و تێڕوانینه له سه ر زۆرینه ی هێزه كانی ئه و ناوچه یه

ڕه چاوكردنی به ب���ێ ده بێ���ت جێبه جێ پاش���خانی ئایدۆلۆجیان، ئه گه ر هه رێمی كوردس���تان به نمونه وه ربگرین ده بینین به ئاش���كرا بینینی "دیموكراس���ی" وه ك له پێشتر پێده كه ین! هه س���ت ئامرازێك له كات���ی هه ڵب���ژاردن ئه و راس���تیه مان له پارێزگای سلێمانی بینی كه سه ره ڕای سه ركه وتنی گۆڕان به اڵم دواجار یه كێتی نه چوه ژێرب���اری ئه نجامه كان به ته واوی، له ئێستاش���دا پارت���ی كه وتۆت���ه هه مان كێش���ه وه ، ئه وان نایانه وێ بچنه ژێرباری ئه و راس���تیه ی كه له ڕوی فه لس���ه فه ی س���ه رۆكه كه یان چیتر دیموكراس���یه وه بۆی نیه به رده وام بێت له س���ه رۆكایه تی هه رێ���م، چونك���ه جه وهه ری پرۆس���ه ی دیموكراسی ئاڵوگۆڕی ده سه اڵته ، ئه وان كه ده ڵێن با هه ڵبژاردن بكرێته وه خه ڵك بڕیاربدات كه بارزانی ببێته وه س���ه رۆك یان نا! ئه وه ئه و ڕاس���تیه مان پێده ڵێت ئ���ه وان هێش���تا بڕوایان ب���ه وه نیه كه دیموكراسی فه لسه فه یه به قه ده ر ئه وه ی ئامرازه ، به ش���ه گه وره كه ی دیموكراسی ئ���ه و فه لس���ه فه یه یه ك���ه كار له س���ه ر له ئێستاشدا ده كات، قانون س���ه روه ری كارپێكراوه كان���ی قانون���ه به گوێ���ره ی

كوردستان پێویس���ته سه رۆكی ئێستای مانه وه خواستی ده س���تبه رداری هه رێم بێ���ت. كرۆكی دیموكراس���ی دابه زاندنی ئه و ڕاس���تیه یه بۆ واقیع، به پێچه وانه وه به ته نها هه ڵبژاردن نه ك هه ر چه سپاندنی دیموكراس���ی نی���ه به ڵك���و گه وره ترین خه ت���ه ره ، چونكه ئه وكات دیموكراس���ی ته نه���ا ده بێته ئامرازێكی خۆس���ه پاندن عه ره ب���ی واڵتان���ی له ئه زمون���ی وه ك بینیمان كه به هۆی هه مواری ده س���تورو دیموكراس���ی په رده ی له ژێر قانونه كان چ گاڵته یه ك به فه لس���ه فه ی دیموكراسی كرا، سه ره نجامی ئه و جۆره تێگه یشتنه له دیموكراسیش زۆر ڕونه كه چ توڕه ییه ك )لویس ده هێنێ���ت، خۆی���دا ب���ه دوای داسیلڤا( سه رۆكی پێشوی به ڕازیل كه له 2٠11 ویالیه تی دوه می ته واو بو چه ندین خۆپیش���اندان ك���را له پێناو ئ���ه وه ی بۆ مانه وه ی ناوبراو ده ستور هه مواربكرێته وه ، به اڵم )داس���یلڤا( له و ڕاستیه تێگه یشت پێش���ینه یه كی چه ند خ���راپ ده بێت ئه و بنه ما گرنگه ی فه لس���ه فه ی دیموكراسی پێش���ێل ب���كات كه س���ه روه ری قانون و ئاڵوگۆڕی ده س���ه اڵته ، بۆیه به گریانه وه ڕه تیكرده وه ببێته وه به س���ه رۆك و گوتی

خه باتی ئێمه بۆ ڕێزگرتن له دیموكراسی و ئاڵوگۆڕی ده سه اڵته .

ئ���ه وه له كوردس���تان له ئێستاش���دا ئیس���المیه كان نی���ن به پل���ه ی یه ك���ه م له ژێر ئیمتحانی دیموكراس���ی فه لسه فی یه كێتی، پارتی و به قه ده ر له ده رنه چونن پارتی له ئێس���تادا به تایب���ه ت ئ���ه وان له دوڕێیانێك���ی یه كالكه ره وه ی���ه ده بێت خۆی ی���ه كال بكاته وه یان دیموكراس���ی وه ك ئامراز قبوڵه هاوش���ێوه ی ئه زمونی واڵته دیكتاتۆرو شكستخوارده وه كان كه له په نای س���ندوقی ده نگدان به دنیایه ك ده ستورو كردنی هه روه ها له ته زویره وه ، دام���ه زراوه بنچینه ییه كان���ی واڵت ب���ۆ درێژكردنه وه ی به رده وامی ماوه ی سه رۆك له رێگای پاساو و بیانوی جۆراوجۆره وه ، نه رمك���ردن ده س���ت وپه نجه یاخ���ود له گه ڵ دیموكراس���ی فه لسه فی كه خۆی له رێزگرتن له قانون و سه روه ری دامه زراوه نیش���تیمانیه كان و ئاڵوگۆری ئاشتیانه ی ده سه اڵت ده بینێته وه ، ئاماژه كان پێمان ده ڵێن هێشتا ئه و هێزانه نه گه یشتونه ته ئ���ه و بڕوایه ی ك���ه دیموكراس���ی وه ك ئه وه ی به ق���ه ده ر وه ربگرن پاكێجێ���ك بڕوایان به و به شه یه كه له خزمه تیاندایه .

دیموكراسی ئامرازی و دیموكراسی فه لسه فی

گه ر توركیا بچێته ناو سوریا ئه وا فلیمی ڤێتنامی

ئه مریكی به چاوی خۆی ده بینێت

فه رمان ڕه شاد

Page 14: ژماره 485

بیرورا 14(485( سێشه ممه 2015/6/30

ئ���ه وه ی رۆژی 23ی مان���گ له په رله مانی کوردس���تان رویدا به هه مو پێوه رێک روداێکی جیاوازبو له مێژوی په رله مانی کوردستاندا. ئایا ئه م روداوه روداوێکی سیاس���ی بو؟ به مانای ئه وه ئایا ئه گه ر له م روداوه بکۆڵینه وه، وه ك روداوی خوێندنه وه ی کۆمه ڵه پرۆژه یاسایه ک بۆ دیاریک���ردن و رۆڵ و ته مه ن و خه س���ڵه تی بااڵتری���ن ده س���ه اڵتی واڵت، روداوێک���ه که خه سڵه تی سیاس���ی هه بێت. بهمانایه كی تر ئه گه ر روداوه كه ته نها له ناو کایه ی یاس���ادا ڕاڤه بکه ی���ن. یان گرنگی روداوه که له وه دایه که چه ندێک ده بێته به ش���ێک له سه ربورده ی شوناسی که سه کان له هه رێم. ئایا سیاسی بونی روداوه که له وه دایه که ناس���نامه ی که سه کان له گه ڵ دونیابینینیاندا ده ستکاری ده كات یان ده ژێنێته وه؟ ئه مه ش دیدی به هه ند وه رگرتنی پێگه ی تاکه له به رامبه ر روداودا. له هه مانکاتدا ئایا ئه وه ی رویدا سیاسی بو چونکه ناوازه بو له مێژوی سیاس���ی هه رێم���دا، به جۆرێک که تاکه كانی کرد به دو به ش���ه وه به ش���ێک که به شێکی بیگۆڕێت، ده خوازێت شۆرشگێڕانه تر به هه مو ش���ێوه یه ک هه وڵده دا پارێزگاری لێبکات. ئایا وه رچه رخانێکی پۆس���تمۆدرێنه له مۆدێلی شۆرش���ی فه ره نس���ی ک���ه هه ردو تاکه كان په یوه ندی سیاس���ه تکردن و جۆری به سیاس���ه ته وه ده گۆڕێت. یان ئه وه ی رویدا ساته وه ختی ده رکه وتنی کۆمه ڵێک گۆڕانکاری ئاڵۆزب���و که ئه وه ی له په رله م���ان رویدا ئه و روداوه بو که به ئاگای کردینه وه له هه مو ئه و وه رچه رخانانه که رویانداوه و هێنده به زه قی لێی به ئاگا نه بوین. به مه به ستی وه اڵمی ئه م پرسیارانه خوێندنه وه ده که ین بۆ روداوه که ی رۆژی 23ی مانگی حوزه یران له ڕوانگه ی چوار

بیرمه ندی ئه وروپیه وه. روداوی سیاس���ی چیه؟ ئه مه ناونیش���انی وتارێکی فه لسه فی بیرمه ندی ئینگلیزی ئیان theory مه کێنزیه. که ساڵی 2008 له گۆڤاریand event دا باڵویکردوه ت���ه وه. وتاره كه

خوێندنه وه یه كه بۆ دیارده ی روداوی سیاسی الی هه ریه ك له داڤیدسن، ریکۆر، ئاالن بادیو Donald Davidson, Paulله گه ڵ دۆلۆزدا Ricoeur, Alain Badiou and Gilles

.Deleuzeهه ریه ك له م بیرمه نده پاش بونیادگه راییه روداوی سیاس���ی به جی���اواز ده بین���ن. الی مه کێنزی تێگه یش���تن له روداوی سیاسی یان سیاس���ی بونی روداو گرنگه، چونکه ئه گه ر تێنه گه ین که سروشتی روداوی سیاسی چیه ناتوانی���ن دڵنیابین له وه ی ئ���ه و دیارده یه ی که باس���ی لێوه ده که ین روداوێکی سیاسیه. هۆکاری دوه م له گرنگی تێگه یشتن له چیه تی روداوی سیاس���ی ئه وه یه که ئه گه ر له روداوی سیاس���ی تێنه گه ین ئه وا ئه سته مه له و مانایه تێبگه ین که ئه و روداوه به رهه می ده هێنێت. مه ترسی لێره دا ئه وه یه که روداوێکی ناسیاسی به روداوێکی سیاس���ی له قه ڵ���ه م بده ین. الی داڤیدس���ن ئه وه سروش���تی روداوه كه یه که بڕی���ارده ره ل���ه وه ی که روداوه که سیاس���ی بێ���ت یان نا. بۆی���ه گرنگه بۆ تێگه یش���تن له کاریگه ری روداو و سیاس���ی بونی جه خت له س���ه ر ئه و بواره بکه ینه وه که روداوه كه ی تیادا روی���داوه. بۆ نمون���ه کاتێک روداوێک ده رباره ی ده رچواندنی یاسایه كه له په رله مان ئ���ه وا ده بێ���ت له گرنگی یاس���ا ده رچواندن و ته ش���ریع بکۆڵین���ه وه هه ت���ا له گرنگی یان سیاسی بونی روداوه که بگه ین. ئه م تیوره ی داڤیدس���نه زیات���ر به تیوره ی نێوت���رال یان بێالیه نگیری ناس���راوه. لێره دا دو ڕه هه ندی گرنگ له روداوی سیاس���ی فه رامۆشکراوه که ئه وانی���ش ڕۆڵی ئه جینت ی���ان که س له گه ڵ روداو خۆی ب���ۆ خۆی. بۆیه ئ���ه م تیۆره ی داڤیدس���ن الی پۆل ریکۆر مایه ی پرسیاره. ریکۆر ده پرس���ێت ئایا چۆن روداوێک ده بێته

مانابه خش بۆ که سه كان )ئه یجنت(. وه ك ده زانی���ن پۆل ریک���ۆر کاری زۆری له س���ه ر شوناس���ی تاک ک���ردوه له دونیادا. ئایا تاک یان که س���ێک چ���ۆن خۆی به دونیا نمای���ش ده كات و دونیا ی���ان ئه وانیتر چۆن ده یبینن. ب���ه م پێیه، ئایا روداوێک چه ندێک ده بێته به شێک له س���ه ربورده ی )نه ره تیڤی( بونیادنانی شوناسی که سێک. ئایا په یوه ندی نێوان ناسنامه ی که س���ێک له گه ڵ روداوێکدا

چۆن دێتهبون؟ به م پێیه داڤیدسن بایه خێکی ته واو نادات به په یوه ن���دی نێوان تاک و روداو به ڵکو زیاتر جه خت له س���ه ر سروش���تی روداوه که خۆی ده كاته وه به پشتبه ستن به سروشتی روداوه كه

خۆی. له م ڕوانگه یه وه ئایا ئه وه ی ڕۆژی 23ی مانگ رویدا له هۆڵی په رله ماندا له سه ربورده ی شوناسی تاکه كاندا له هه رێمی کوردستان چی ده گه یه نێت. ئایا ئه م روداوه چه ندێک ده بێته ه���ۆکاری بونیاد یان داڕمانی چیرۆکی ژیان و مانابه خشینی که س���ێک به دونیا. ئه گه ر الی داڤیدس���ن به ڕای ڕیکۆر روداو ناشه خس���یه و هه میش���ه وه ها ده رده كه وێت که رویدابێت. ریکۆر له میانه ی ڕه خنه یدا باس له وه ده کات که داڤیدسن هه میشه به شێوازی ڕابردو قسه

له سه ر روداو ده كات. گرنگ���ی روداو ریک���ۆره وه له ڕوانگ���ه ی په ی���دا ده كات کاتێ���ک ده بێت به به ش���ێک به ژیانی مانابه خشینیکه سێک له سه ربورده ی خۆی و دونیا. ئه و چاالکیه ی ده بێته روداو ئه و چاالکیه یه که ده بێته به شێکی مانابه خش بۆ سه ربورده ی که سێک. به م پێیه به روداوبونی هه ر چاالکیه ك له س���ه ر شوناس���ی تاکه كان

وه ستاوه. کاتێک ئه وه ی له په رله مان روده دات بریتیه له س���ه ره تای پرۆس���ه ی به په رله مانی بونی ڕاس���ته قینه ی سیس���ته می سیاسی هه رێمی کوردستان، ئه وا هه رکه سێک که سیسته مێکی وه ه���ای ب���ه الوه گرنگه، ی���ان به په رله مانی ب���ون بۆ ئه و وه ه���ا ده بینرێت ک���ه بنه مای س���ه قامگیری و گۆڕانکاری ئاشتیانه و توانای هه میش���ه یی و پیاداچونه وه ی فش���ارکردن و گفتوگۆی ناکۆتا بێت، ئه وا ئه وه ی ئه و رۆژه رویدا بۆ ئه و روداوێکی سیاس���یه که ده بێته به ش���ێک له دونیابینی ئه و سه ربوده ی دیدی

سیاسی ئه و بۆ دونیا.لێ���ره دا روداو خۆی بۆ خ���ۆی گرنگ نیه، به که س���ه كانه وه له په یوه ندی گرنگی به ڵکو په یدا ده كات. ئه وه ی ش���ایانی باسه ئه وه ی له هۆڵی په رله مان روی���دا کاریگه ری ده بێت له س���ه ر هه مو که س���ێک ئه گه ر بێ���ت و ئه و که س���ه په یوه ندی هه بێت به روداوه که وه یان نا. چونکه ه���ه ر گۆڕانکاری���ه ك یان گۆڕان نه كارییه ك له سیس���ته می سیاسی کاریگه ری ڕاس���ته وخۆی ده بێت له سه ر ژیانی هه موان، ئه وان���ه ی که پێی ده زانن و ئه وانه ش که پێی نازانن، یان هه وڵده ده ن که له بازنه ی ژیانیان

دوری بخه نه وه. له سیس���ته می گۆڕانکاری بڵێ���م ده توانم سیاس���ی کاریگ���ه ری هه ی���ه نه ك له س���ه ر تاکه كان به ڵکو له س���ه ر هه م���وان له ناو ئه م کایه سیاس���یه دا. لێره وه که موکورتی دیدی پۆل ریک���ۆر ده رده كه وێ���ت. چونکه ئه گه ر گرنگ���ی روداێ���ک له وه دابێت ک���ه چه ندێک

به الی ئه و تاکانه وه گرنگه که له گرنگیه كه ی به ئاگان ئه وا به دڵنیاییه وه روداوی سیاس���ی کاریگه ری هه یه له س���ه ر ئ���ه و تاکانه ش که روداوه كه به گرن���گ دانانێن. که واته تیوره ی ئه یجن���ت ی���ان ک���ه س به س���ه نته رکردنی سنورداره و ناتوانێت گرنگی روداو به ته واوی

ڕاڤه بکات.ب���ه اڵم ئه وه ی پۆل ڕیک���ۆر پێمان ده ڵێت هه ندێک سروش���تی گرنگی روداوی سیاسیه: یه که م، گرنگی روداوی سیاس���ی له به رامبه ر هه ر روداوێکی تردا، دوه م، کاریگه ری له سه ر س���ه ربوردهو دیدی تاکه کان، س���ێیه م، ئه و وه رچه رخانه ی که روداوی سیاسی دروستی ده کات له س���ه ر ئ���ه و رێتم���ه ی ک���ه هه یه. روداوی سیاس���ی پچڕانێک دروس���ت ده کات له و سیس���ته مه ی که دروس���تکراوه له پێناو

وااڵکردن و بردنی به ئاراسته یه كی تر.هه تا ئێستا له قس���ه کردن له سه ر روداوی سیاسی باس���ی دو ڕه هه ندمان کرد: یه که م، ئ���ه وه ی چی باس���کردنی روداو له رێ���گای روی���داوه، دوه م له رێ���گای جه ختکردن���ه وه له س���ه ر ئه وه ی که ئایا گرنگ���ی ئه و ر وداوه چه ن���ده. هه ردو ئ���ه م خه س���ڵه ته ی روداو ناتوانن چڕی و بایه خی روداوی سیاسی ڕاڤه بکه ن. بۆ نمون���ه ئایا گرنگی یان کاریگه ری له هه ناوی روداودای���ه، به جۆرێک له رێگایه وه بتوانین جیاکاری بکه ی���ن له نێوان روداوێکی به بایه خی سیاس���ی و ناروداوێکی سیاس���ی.

مه به س���ت له ناڕوداوی سیاس���ی ئه و روداوه سیاس���یانه یه ک���ه روده ده ن به ب���ێ ئه وه ی هی���چ کاریگه ریه ک ی���ان گۆڕانکاریه ك، یان سیاسی به رده وامی له س���ه ر وه رچه رخانێک بهێنن���ه ئاراوه. بۆ نمونه کاتێک به رپرس���ه سیاسیه كان که سایه تیه سیاسیه کان ده بینن، روداوێکی سیاس���یه به اڵم هی���چ کاریگه ری له سه ر سیس���ته می سیاسی نیه. به مانایه كی تر هیچ ده س���تکاری سیس���ته می سیاس���ی ن���اکات، به ڵکو ڕه نگه تۆکم���ه ی بکات، یان وه ك خۆی بیهێڵیته وه. لێره وه ده گوێزینه وه ب���ۆ دیدی ئاالن بادی���و به هیوای ئه وه ی ئه م کێشه یه مان بۆ چاره سه ر بکات. دیدی بادیو له سه ر ئه وه بونیادنراوه له ته نها یه ک بابه تی گه ردونی هه یه بۆ سیاس���ه ت. پاشان دۆلۆز

به ئاراسته یه كی تردا ده یبات.الی بادی���و ئه وه ی وه ها له روداوێک ده كات ک���ه روداوێک���ی به بایه خ یان سیاس���ی بێت جۆری بیروباوه ڕی که س���ه كانه بۆ روداوه كه. وه ك بادی���و ده ڵێ���ت ئه وانه ی به ش���داربون له شۆڕشی فه ره نس���یدا باوه ڕیان به وه هه بو ک���ه ئه وه ی روده دات دابڕانێکه له رژێمی کۆن Ancien Régime له هه مانکاتدا کرانه وه ی ده روازه یه كه به س���ه ر کردنه وه ی داهاتویه كی ب���ه م پێیه په یوه س���ت سیاس���ی نوێ���دا. ب���ون به روداوێک���ه وه له پێن���او هێنانه ئارای له سیسته می سیاسی دۆخێکی گۆڕانکاریه ك شۆرش���گێڕانه یه. بۆیه الی بادیو به گش���تی بونی )یونیڤێرساڵ( سروشتی روداوه که یه که گرنگی و سیاسیبونی روداوه که دیاریده کات.

لێ���ره وه په یوه ن���دی نێوان ت���اک و روداو په یوه ندی بونیادنانی ش���وناس و دونیابینیه. کاتێ���ک تاکێ���ک په یوه س���ته به شۆرش���ی تاکێک���ی ده بێت���ه ئ���ه وا فه ره نس���یه وه کۆماریخوازی شۆرش���گێڕ. الی بادیو روداوی سیاس���ی زۆربه ی کات ساته وه ختێکی کورته که تیایدا ش���ه قێک، برینێک له سیس���ته می سیاسیدا روده دات. ئه و درز یان شه قه ده بێته هۆی ئه وه ی که ڕاس���تی سیسته می سیاسی ببینرێ���ت، چوکه زۆربه ی کات سیس���ته می سیاسی ڕاس���تی خۆی ده پۆشێت. بۆیه الی

بادیو به ده گمه ن روداو روداوی سیاسیه. بۆ چار س���ه ری ئه م دۆخ���ه ده چینه الی دۆلۆز. الی دۆلۆز روداو ساتێک که روده دات ده رئه نجامی زنجیره یه ک له رودانی تره که ئه و ساته وه خته دروست ده که ن هه تا روداوه كه ی تیادا روب���دات. به و مانایه ئ���ه وه ی له رۆژی 23ی مانگ له هۆڵی په رله مان رویدا ناتوانین وه ك روداوێکی سیاسی بیبینین که ڕه گی نیه

یان پێش���ینه ی نیه. به ڵکو زنجیره یه کی زۆر رێگه گرتن له ئاماده كردن و رویانداوه له رودان له ئ���ه وه ی ئه و رۆژه روی���دا. دیاره چه ندێک بونیادنانی روداوه كه گرنگه هێنده ش هه وڵدان

بۆ رونه دان و رێگه لێگرتنی گرنگه. لێره وه له دیدی دۆلۆزه وه ئه و روداوه ی که ساتێک روده دات ڕه نگه روداوی سیاسی نه بێت وه ك خۆی چونکه ده رئه نجامێک زنجیره یه ك روداوه که گۆڕانکارییان دروستکردوه، به اڵم ئ���ه وه ی له س���اته وه ختی روداوه ک���ه دا ئێمه لێ���ی به ئاگادێینه وه ئه وه یه ک���ه گۆڕانکاری رویدا، یان وه رچه رخانێ���ک هاتوه ته ئاراوه. ب���ه م پێیه ئه وه ی له هۆڵ���ی په رله مان رویدا ساته و ختی ده رخه ری ئه وه بو که گۆڕانکاری له کوردستان رویداوه، به اڵم به گشتی یان بۆ گشت هه ستپێنه كراوبو هه تا ئه و ساته ی که

روداوه که ی په رله مان رویدا. به مانایه ک���ی تر ڕه نگ���ه له دۆخێکی تردا، یان له ساتێکی تردا ئه وه ی رویدا له په رله مان به ئاس���انی نه توانرایه بهێنرێته ئاراوه. چیه وه ها ده کات که ئه و ساته وه خته بێته ئاراوه که که س���ه کان وه ها هه ڵس���وکه وت ده كه ن، یان ناچارن وه ها هه ڵس���وکه وت بکه ن، ئه وه بنه مای روداوه که یه. که واته روداو هه میش���ه

ئاڵۆزو فره یه )پلوڕاڵه(. به م پێیه له ڕوانگه ی هه ریه ك له بیرمه ندانی ئام���اژه پێک���راوه بیگری���ت ئ���ه وه ی رویدا له په رله م���ان رۆژی 23ی مان���گ ک���ه خۆی له سه ره تای پرۆس���ه ی چار ه سه ر به یاسا بۆ کێش���ه کان ده بینێته وه، روداوێکی سیاسیه. ئ���ه م روداوه سیاس���یه وه ك خ���ۆی گرنگه، بۆ که س���انێکی زۆر گرنگ���ه، وه ك له میانه ی دیداری خه ڵک���ی خۆماڵی بیانیدا هه س���تی پێده که ین، هه روه ها ساته وه ختی ده رکه وتنی ئه و گۆڕانکاریانه بو که ده مێکه له کوردستاندا

به ڕێوه ن. ئه نجامده رانی له س���ه ر قسه یه ک ده كرێت ئ���ه و روداوه بکه ی���ن، کێ بون ئ���ه و روداوه سیاس���ییه یان هێنایه ئاراوه. له به ر ئاڵۆزی و زۆری ئه کت���ه ره کان و ڕۆڵی جیاوازیان لێره دا باس���ی ناکه ین. چونکه به گشتی زیاتر له سێ جۆر ئه کت���ه ر هه یه، ئه کته ری ئه نجامده ر که خۆی له چه ند که س���ێکی که مدا ده بینێته وه، ئه کت���ه ری بونیادن���ه ر له گ���ه ڵ ئه كت���ه ری س���ازێنه ر، له گه ڵ ئه مانه شدا ئه کته ری ڕێگر، که ده كرێت بگوترێت دژ به خواس���تی خۆیان ڕۆڵی پۆزه تیڤیان هه بو له به سیاس���ی کردنی روداوه كه دا. هه وڵ ده ده ی���ن له ده رفه تێکی

تردا بگه ڕێینه وه سه ر ئه كته ره کان.

بەگوێرەی تیۆری دۆمینۆی دیموکراس���ی "The Democratic Domino Theory"هەڵکشانی دیموکراسی لەواڵتێکدا دەبێتە هۆی گەشەی دیموکراس���ی لەواڵتە دراوسێکەیداو بەپێچەوان���ەوەش داکش���انی دیموکراس���ی لەواڵتێک���دا دەبێت���ە ه���ۆی پاشەکش���ەی

دیموکراسی لەواڵتە دراوسێکەیدا.ئایا ئەم تیۆرییە چەندە دەکرێت س���ودی لێوەربگیرێت بۆ لێکدان���ەوەی ئەو هەوڵەی چوار فراکسیۆنەکەی پەرلەمانی کوردستان و ه���ۆکاری پێداگرییان لەس���ەر خوێندنەوەی پرۆژە یاس���ای هەموارکردنی س���ەرۆکایەتی هەرێم، س���ەرەڕای ناڕەزایەتی و بایکۆتکردنی پارت���ی دیموکرات���ی کوردس���تان؟ ئەگ���ەر تەماشای روداوەکانی سێ هەفتەی رابردوی باک���ورو رۆژئاوای کوردس���تان بکەین رەنگە ئەم تیۆرییە گونج���او بێت بۆ وەاڵمدانەوەی

ئەم پرسیارانە.لەس���ێ هەفتەی راب���ردودا لەه���ەر یەک لەباک���ورو رۆژائاوای کوردس���تان ئاڵوگۆڕی س���ەرنجراکێش و چارەنوسساز رویانداوە، کە دەکرێت وەک ئاڵوگۆڕی مێژویی و سەرکەوتنی بەگشتی و لەتورکیاو س���وریا دیموکراس���ی

باکورو رۆژاوا، بەتایبەتی، هەژمار بکرێن. لەباکوری کوردستان، کورد بۆ یەکەم جارو لەرێ���گای هەدەپەوە توانی بەربەس���تی%10 بش���کێنێت و بگاتە پەرلەمان. لەبەر چەند هۆکارێک گەییش���تنی هەدەپە بەپەرلەمانی تورکیا دەکرێت وەک سەرکەوتن و هەڵکشانی دیموکراسی لەباکورو تورکیا هەژمار بکرێت.

یەکەم، لەمێ���ژوی تورکیادا بۆ یەکەمجار ک���ورد بتوانێت وەک حیزبێکی س���ەربەخۆو بەئامان���ج و ش���یعاری مافەکانی ک���وردەوە

بگاتە پەرلەمانی ئەم واڵتە. کێش���ەی کورد ل���ەم واڵتەدا چەندە کێش���ەیەکی نەتەوەییە بەدیموکراسییەتەوە. پەیوەس���تە هێندەش بۆیە دەکرێت گەییشتنی کورد بەپەرلەمانی تورکی���ا، بەدەنگ و رەنگ���ی کوردیەوە وەک سەرکەوتنی پرۆس���ەی دیموکراسی تەماشا

بکرێت. ئەم س���ەرکەوتنە لەس���ەرێکەوە، دوەم؛ بەه���اوکاری هەندێ���ک لەکەمین���ە ئایینی و نەتەوەییەکان و چ���ەپ و دیموکراتخوازەکانی تورکیا بو. لەس���ەرێکی تریشەوە، بۆ یەکەم جارە کەمینەکانی تورکیا، هەڵبەت لەرێگای هەدەپ���ەوە، بتوانن نوێنەرانی���ان بگەیه ننە پەرلەمانی ئەو واڵتە. یەکێک لەپێوەرەکانی دیموکراسی ئەوەیە چەندە دەنگی کەمینەکان

دەبیسرێت. س���ێیەم؛ س���ەرکەوتنی هەدەپ���ە جگە بەش���ێک بەدیهێنان���ی ئومێ���دی ل���ەوەی لەخواس���تەکانی گەلی کوردی لێ دەکرێت، لەهەم���ان کاتیش���دا رێگری لەدروس���تبونی سیس���تەمێکی س���وڵتانی تاکڕەو لەتورکیا دەکات. پێ���ش هەڵبژاردن���ەکان، هەدەپەو دەمیرتاش، س���ەالحەدین س���ەرکردەکەی، رێگ���ری کردن لەدامەزراندنی سیس���تەمێکی سەرۆکایەتی تەنفیزی لەالیەن ئەردۆغانەوە، کردە س���ەرەکیترین شیعاری کەمپینەکەیان. سیس���تەمێکی پ���رۆژەی س���ەرەنجام، سەرۆکایەتی سوڵتانی لەتورکیا پاشەکشەی بەرەی بەس���ەرکەوتنی ملمالنێکە پێک���راو

دیموکرتیخوازانی تورکیا کۆتایی هات. هێ���زی کوردس���تانیش، لەرۆژئ���اوای ش���ەڕڤانانی یەپەگ���ە بەرزگارکردن���ی گرێ سپی و بەیەک بەس���تنەوەی هەردو کانتۆنی جەزی���رەو کۆبانێ جگە ل���ەوەی گەورەترین گورزی کوش���ندەیان لەداعش دا. شکست و هەرەس���هێنانی داع���ش بەمانای شکس���تی بەرەی س���امناکترین فۆرمی فاش���یزمە لەم س���ەدەیەدا. جگە لەوە، یەپەگە پالتفۆرمی گەالنی دیموکرات و سیاسەتی بەشداریکردنی کەمینەکانی ناوچەکە لەپرۆسەی حوکمڕانیدا پەیڕەو دەکات. بۆیە س���ەرکەوتنی ئەو هێزە بەمانای س���ەرکەوتنی دیموکراسی و ئیرادەی گەالن دێت ل���ەدەروازەی رۆژئاوای هەرێمی

کوردستاندا. پرسیارەکە ئەوەیە، ئێستا کە لەهەر یەک

لەباکورو رۆژاوای کوردس���تان، دیموکراسی بەرەو هەڵکش���ان و بەهێزبون���ە، کاریگەری دۆمینۆی دیموکراسی ئەم هەڵکشانە لەسەر باشور، بەتایبەت لەپرۆسەی هەموارکردنەوەی

پرۆژەیاسای سەرۆکایەتی هەرێم چییە؟ب���ۆ یەکەمج���ارە لەباش���ور، س���ەرجەم هێزەکان���ی گۆڕەپان���ی کوردس���تان، جگە ئایدۆلۆژی و ئینتیماو بەجی���اوازی لەپارتی، جیهانبینیەکانیان���ەوە لەدەوری یەک ئامانج، کە رێگری بو لەدامەزراندنی سیس���تەمێکی سەرۆکایەتی ش���ێوە بنەماڵەیی یەک بگرن. یەکگرت���ن و یەکدەنگی ئەم بەرەیە لەهەمبەر هەوڵ���ی بەتاک���ڕه وی کردن���ی سیس���تەمی حوکمڕانی لەهەرێمدا تاکە ئاڵوگۆڕی ئەمڕۆی کوردستان نەبو. ئاڵوگۆڕێکی تری ریشەییش، ئیرادەی پەرلەمان بو. بۆیەکەمجارە لەباشور، پەرلەمانت���اران ب���ەم ش���ێوەیە تەح���ەدای فش���اری حیزبەکانی���ان بکەن و س���ەرەڕای فش���اری حیزبی، هەم لەالیەن پارتی و هەم لەالیەن بەش���ێک لەس���ەرکردایەتی هەندێک لەحیزبەکان، سەرجەم پەرلەمانتارانی چوار فراکس���یۆنەکەو هەندێک لەپەرلەمانتاری تر

سوربون لەسەر ئیرادەی خۆیان. بەواتایەکی تر، بۆ یەکەمجارە لەباش���ور، مەسەلەیەکی نیشتیمانی چارەنوسساز لەژورە داخراوەکانی سەرۆک و سکرتێری حیزبەکان و مەکتەب سیاسییەکانەوە دەربهێنرێت و لەناو هۆڵی پەرلەمان���ی دەرگاو پەنجەرە ئاوەاڵدا یەکالبکرێتەوە. ئەگ���ەر ناوێک لەروداوەکەی ئەم���ڕۆی کوردس���تان بنرێ���ت، دەکرێ���ت بەس���ەر حیزب و بەس���ەرکەوتنی پەرلەمان مەکتەبسیاسییەکاندا ناوزەد بکرێت. ئەمەش پرۆسەی بەسەرکەوتنی پێودانگێک بەهەمو

دیموکراسی لەهەرێم دەژمێردرێت.پرس���یارەکە ئەوەیە ئ���ەم وەرچەرخانەی باش���ور چ پەیوەندییەکی ب���ەو ئاڵوگۆڕانەی باکورو رۆژئاواوە هەیە کە لەسەرەوە ئاماژەم

پێدان؟ب���ۆ وەاڵم���ی ئ���ەم پرس���یارە دەبێ���ت تەماش���ای ریزبەندی و جەمسەرگیری بەرەی پاشەکش���ەپێکراوی ناو ملمالنێکانی باکورو رۆژئاواو باشور بکەین. لەسەرێکەوە، پارتی و ئاکپارتی تورکیاو کاک مەس���عودو ئەردۆغان هەمەالیەنەی���ان هاری���کاری هاوپەیمان���ی و لەبوارەکانی هاوکاریی���ە ئ���ەم لەنێواندایە.

ئابوری )بەتایبەتی نەوت(ەوە دەستپێدەکات تا دەگاتە بواری سیاس���ی و لەیەک نزیکییان لەش���ێوازی مامەڵەکردن لەگ���ەڵ بارودۆخی باکوری کوردس���تاندا. ئ���ەم لەیەک نزیکییە گەییش���تۆتە ئاستی پش���تیوانی لەیەکتری کردنی ئاشکرا لەکەمپینی هەڵبژاردنەکاندا.

جگەلەوە، هەردو الیەن هەمان تێڕوانینیان بۆ ش���ێوازی حوکمڕان���ی واڵتەکانیان هەیە. هەم ئاکپارت���ی و ئەردۆغان و ه���ەم پارتی و کاک مەس���عود بەجدی کار لەس���ەر گۆڕینی سیس���تەمی حوکمران���ی لەواڵتەکانی���ان بۆ سیس���تەمێکی س���ەرۆکایەتی دەکەن. هەر یەک لەئەردۆغان و کاک مەس���عود نەک هەر دەیانەوێت پۆس���تی س���ەرۆک قۆرخ بکەن، بەڵک���و خەون بەوەوە دەبینن کە س���ەرۆک زۆرتری���ن دەس���ەاڵتەکان قۆرخ ب���کات. بۆ ئەو مەبەس���تەش هەردوال پێداگری لەس���ەر ئ���ەوە دەکەن کە دەبێت س���ەرۆک لەرێگای هەڵدەبژێردرێت. راس���تەوخۆوە هەڵبژاردنی بەواتایەکی تر هەردوال سەر بەهەمان مۆدێلن، کە دەکرێت بەمۆدێلی سوڵتانی، یان مۆدێلی

ئەردۆغانی ناوزەد بکرێت.

لەالیەکەوە، فەشەلی پرۆژەکەی ئەردۆغان بۆ بەس���وڵتانی کردنی سیس���تەمی بەمانای پاشەکش���ەی مۆدێلی حوکمی سەرۆکایەتی تەنفیزی لەناوچەکە دێت. زۆرێک لەچاودێران پێیان واب���و هەڵبژاردنەکانی تورکیا هاوتای ریفراندۆم���ە بۆ گۆڕینی سیس���تەمی حوکم گەالنی س���ەرۆکایەتی. بۆ لەپەرلەمانییەوە ناوچەکە، بەتایبەت خەڵکی باشور دەبینن کە گەالنی تورکیا ئەم سیستەمە رەتدەکەنەوەو

بەشیاوی نازانن. ل���ە هەرێم���ی کوردس���تانیش ملمالنێکە هاوش���ێوەی ئەو ملمالنێیە ب���و کە لەنێوان مۆدێل���ە س���ەرۆکایەتیەکەی ئەردۆغان و ئەو مۆدێلە پەرلەمانییەی ک���ە هەدەپە بەرگری لێدەکرد. بۆیە شکستی مۆدێلەکەی ئەردۆغان وادەکات ک���ە ئەم مۆدێل���ە لەدیدی خەڵکی ناوچەکە، بەتایبەت هەرێمی کوردستان کەم

رەونەقتر بێتەوە. جگە لەوە، پاشەکشەی بەرچاوی ئاکپارتی لەتورکیا بەگش���تی و لەباکوری کوردس���تان بەتایبەت���ی، وایک���ردوە ک���ە هەژمونی ئەو حیزبەو س���ەرۆکەکەی لەناوچەک���ەدا کاڵتر بێتەوە. شکستی داعش لەرۆژئاواو هەڵکشانی هەدەپەو کۆتابونی دەستی تورکیا لەسوریادا تەکانێک���ی دا بەپاشەکش���ەی و کاڵبونەوەی زیات���ری هەژمونی ئەردۆغانی���زم لەتورکیاو

ناوچەکەدا. کاریگەرییەکانی کاڵبونەوەو پاشەکشەی مۆدێل���ی س���وڵتانیزم لەتورکیا بەئاش���کرا لەملمالنێی پرۆژەیاسای هەرێمی کوردستاندا هەس���تی پێدەک���را. هەڵوێس���تی هەندێک الیەنی ئیسالمی هەرێم، کە وا دەبینرا لەژێر هەژمونی ئەردۆغان و مۆدێلی ئەردۆغاندا بن، دەریخست کە بەرەی ئەردۆغان- بارزانی ئەو کاریگەرییەی لەس���ەر ئەو الیەنانە نەماوەو

ئێستا ئەوان لەدەرەوەی ئەو بەرەیەدان. پرس���یارێک کە دەمێنێت���ەوە ئەوەیە ئایا دیموکراس���ی دۆمینۆی تی���ۆری بەگوێرەی لەتورکیاو ئەردۆغان لەئەگەری سەرکەوتنی داعش لەرۆژاوادا پرۆژەی هەموارکردنی یاسای

سەرۆکایەتی بە چ ئاقارێکدا دەڕۆیشت؟ بۆ وەاڵمدانەوەی ئەو پرس���یارە پێویستە س���یناریۆیەکی پێچەوان���ەی واقی���ع بخەینە پێش���چاو. با وا دابنێێ���ن، لەباکور هەدەپە ئەردۆغان تێنەپەڕاندوە، بەربەس���تی10%ی

وەک ئیدیعای دەکرد لەبری 258 کورسی400 کورسی بەدەست هێناوە. لە ۆژائاواش لەبری رزگارکردنی گرێ س���پی و بەیەکەوە بەستنی کانتۆن���ەکان و دابڕین���ی داع���ش لەتورکیاو هەرەسهێنانی ئەم رێکخراوە، داعش کانتۆنی جەزیرەی داگیر ک���ردوەو هێزەکانی یەپەگە

هەرەسیان هێناوە.لەم سیناریۆیەدا، لەالیەکەوە بەرەی کوردان لەه���ەر یەک لەباکورو رۆژاوا تارادەیەکی زۆر الواز دەبون و بۆش���اییەکی گەورە لەناوەندی سیاس���ی کوردیدا دروس���ت دەب���و. لێرەدا هێزەکانی نزیک لەپارتی لەباکورو رۆژاوا ئەم بۆشاییەیان پڕ دەکردەوە. ئەمەش هەم لەڕوی مۆڕاڵی���ەوەو هەم ل���ەڕوی تەوازونی هێزەوە پارتی و نفوزی بارزانی لەپێگەیەکی بەهێزتردا دەبون. جگە لەوە، سەرکەوتنی ئەردۆغان، لەسەر ئاستی ناوچەکە بارودۆخێکی تازەی دەهێنایه ئ���اراوەو هەمو ئ���ەو هێزانەی کە وەک بەش���ێک لەفەلەکی ئەردۆغان هەژمار دەکرێ���ن بەهێزتر دەبون، ئەمەش کاریگەری ئیجابیان���ەی راس���تەوخۆی لەس���ەر پارتی دادەنا. ل���ەم حاڵەتەدا، هێزەکانی دەرەوەی فەلەک���ی ئەردۆغ���ان- بارزان���ی و ئەوان���ەی هاوس���ۆزو نزیکی هەدەپەو پەیەدە-یەپەگەن لەبزوتنەوەی پاشەکشەیان دەکرد. هەریەک گۆڕان و یەکێتی، هاوسۆزی بۆ بەرەی باکور- رۆژاوا ت���ا رادەیه ک ئاش���کراو بەرجەس���تە ب���وە کە ه���ەردو ال راس���تەوخۆ لەکەمپینی هەڵبژاردنەکان���ی تورکیا بەش���دارییان کرد. بۆیە شکس���تی بەرەی باکور- رۆژاوا، لەڕوی مۆڕاڵ و هێ���زەوە کاریگ���ەری نەرێنی زۆری

لەسەر هەردو هێزەکە دادەنا. ئێستا کە بەرەی ئەردۆغان لەهەردو دیوی باک���ورو رۆژاوا لەپاشەکش���ەدایە، زەمینەی ئەوە دەڕەخس���ێت کە بەرەکەی تر، هەدەپە لەباکور، یەپەگە ل���ەرۆژاوا، گۆڕان و یەکێتی زیاترەوە باوەڕبەخۆبونی بەمۆڕاڵ و لەباشور بێنە مەیدان. ل���ە 6/23دا ئەو بڕواو مۆڕاڵە لەخیتابی س���ەرۆکی پەرلەمان و لەتەحەدای یەک���ە بەیەک���ەی ئ���ەو 5٧ پەرلەمانتارەی دەردەکەوت. ئامادەب���ون کۆبونەوەک���ە لە ئەمەش هەمان ئەو پێشبینییەیە کە تیۆری دۆمینۆی دیموکراسی لەسەر باڵوبونەوە یان پاشەکش���ەی دیموکراس���ی لەواڵتێکەوە بۆ

واڵتە دراوسێکەی دەکات.

ئایا روداوی رۆژی 23ی مانگ له په رله مان روداوێکی سیاسی بو؟

پرۆژەی هەموارکردنی یاسای سەرۆکایەتی هەرێم و تیۆری دۆمینۆی دیموکراسی

د. ئارام رەفعەت

سه ردار عه زیز

ئه وه ی له په رله مان روده دات بریتیه

له سه ره تای پرۆسه ی به په رله مانی بونی

ڕاسته قینه ی سیسته می سیاسی هه رێمی کوردستان

شکستی مۆدێلەکەی ئەردۆغان وادەکات

کە ئەم مۆدێلە لەدیدی خەڵکی

ناوچەکە، بەتایبەت هەرێمی کوردستان

کەم رەونەقتر بێتەوە

Page 15: ژماره 485

15 (485( سێشه ممه 2015/6/30 [email protected]ته‌ندروستی

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

ڕەگە مێژویەکانی سیستمی تەندروستی

)٧)لەوتارەکانی ڕابردودا الپەڕەکانی مێژوی دەس���تەبەژێرێکی پزیش���ک- سیاسیمان لەسیستمی تەندروستی عێراق و کوردستان هەڵدایەوە. ئەوەمان بۆ دەرکەوت کە مێژو بەکەللەڕەقیەکی سەرسوڕهێنەرەوە خۆی دوبارە دەکاتەوە. لەچەند وتاری داهاتوی ئەم زنجیرەدا تیشکدەخەینە سەر مێژوی کۆکردنەوەو زیادکردن و بڕین و دابەشکردنی داهاتی تەندروستی لەعێراق و کوردستاندا. سەدەی لەس���ەرەتای خوێندنەوەکەمان ڕابردوەوە دەس���تپێدەکات. ئەم بەشەش لەوت���ارەکان وەکو بەش���ەکانی پێش���و، پێمان دەڵێت کە ڕەهەندێکی دیاریکراوی سەرەتا تەندروستیدا لەسیستمی دارایی لەالیەن به ریتانیەکانەوە دادەمەزرێنرێت و دوات���ر عێراق���ی و ک���وردەکان پ���ەرەی پێدەدەن. لەیەک ڕس���تدا، ئەم ڕەهەندە بریتیە لەژێردەستەکردنی و ملکەچەکردنی تەندروستی و داهاتەکەیەتی بۆ کۆمەڵێک پێدراوی سیاسی و سەربازی. بەمانایەکی تر، دەتوانین ئەوە بڵێین کە تەندروستی عێ���راق و مێ���ژوی لەسەرەتاس���ەری کوردس���تاندا ژێردەس���تەی ژمارەی���ەک فاکتەری سیاسی و ئابوری و سەربازی بون کە بەالی سیاس���یەکان و حیزبەکانیانەوە گرنگتربون لەتەندروستی تاک و کۆمەڵگا. یەکێ���ک لەزەقتری���ن و س���ەرەتایترین نمونەکانی ئەم ژێردەستی و پەراوێزییەی تەندروستی پێش���هاتێکە کە لەسەرەتای بەدیاریک���راوی بیس���ت و س���ەدەی لەس���ەرەتای ڕودەدا. 1٩25 لەس���اڵی بیس���تەکانی س���ەدەی ڕاب���ردو بریتانیا دەوڵەتە دروس���تکراوەکەی عێراق وەکو ق���وڕی دەس���تکرد ه���ەر پارچەیەک���ی لەش���وێنێکەوە هێناو لکانی بە یەکەوە. بۆ ئ���ەوەی پرۆژەک���ەی ت���ەواو بکات، بریتانیا ویستی عێراق وەکو دەوڵەتێکی س���ەربەخۆ ڕابگەینێت و بیکات���ە ئەندام پێناچێ���ت ئوم���ه م<. لە<عوصب���ەی ئەمە بەه���ۆی خۆشەویس���تی و نیازێکی پاکی بریتانیەکان���ه وە بوبێت بۆ پێدانی س���ەربەخۆیی بەعێراق، بەڵکو کۆمەڵێک فاکتەری سیاس���ی و ئابوری و س���ەربازی لەپش���تی ئەم هەوڵەی بریتانیاوە هەن. بریتانیا ویس���تی ئەرکی سەرشانی خۆی ئیمپراتۆریەتە قەرزەکان���ی لەپێدانەوەی ڕوخاوەکەی عوسمانیەکان سوکتر بکات. بەشێک لەو قەرزانە بۆ بریتانیای براوەی جەنگ���ی جیهانی���ی یەک���ەم مابونەوە. بریتانیا پالنی هەب���و دەوڵەتە تازەکەی عێ���راق تێوەگلێنێ لەدانەوەی بەش���ێک لەو قەرزانەو خۆی لەو بەرپرس���یارێتیە بدزێتەوە. هاوکات دروستکردنی واڵتێکی سەربەخۆ پێویستی بەداهاتێکی زۆر هەبو بۆ دامەزراندنی لەش���کرێکی بەهێز لەپاڵ هەمو دەزگاکانی تری دەوڵەت کە دیسان تێچویەک���ی زۆریان دەویس���ت. بریتانیا بەهیچ جۆرێ���ک ئامادە نەبو ئەوەنەی تر بودجەی خۆی بۆ دەوڵەتە تازەکەی عێراق تەرخان بکات و بۆیە بەدوای میکانیزیمی تردا گ���ەڕا ب���ۆ دۆزین���ەوەی داهات بۆ دانەوەی قەرزەکان و دروستکرنی لەشکرو دەزگاکانی تر دەوڵەت���ە تازەکەی. بۆیە لەس���اڵی 1٩25دا ئۆفیسی کۆلۆنیەکانی بریتانی���ا دو کەس���ی بەن���اوی )هیلتون یۆنگ(و )رۆنالد ڤینۆن(ی نارد بۆ عێراق بۆ ئەوەی بەدوای زیادەڕۆیی لەبودجەی واڵتەک���ە بگەڕێن و ئەو زیادەڕۆییانە ببڕن ب���ۆ ئەوەی داهاتی زیات���ر پەیدابکەن بۆ دانەوەی قەرزەکان و دروستکردنی لەشکر. هیلتون یۆنگ کە ئەوکات پەرلەمانتار بو دواتر بو بەوەزیری تەندروستی بریتانیا. ب���ەاڵم ئەوە ڕێگر نەبو لەبەردەوم ئەوەی کە یۆنگ چاوی بخاتە سەر بڕینی داهاتی سیستمی تەندروستی و بۆ ئەوەی پارەی

زیاتر بۆ بودجەی عێراق بگەڕێنێتەوە. هەرچەندە پالنەکان���ی هیلتۆن و یۆنگ بەتەواوەت���ی جێبەجێنەک���ران و پالنەکە بەتەندروستی ڕەحمی تۆزێک خۆیش���ی کرد، ب���ەاڵم ئەم ڕوداوە پێش���ینەیەکی ترس���ناکی لەمێژووی عێراق و کوردستاندا دام���ەزران. ڕاپۆرتەکەی هیلتون و یۆنگی ساڵی 1٩25 سیاسیەکانی عێراقی فێری ئەوە کرد کە لەکاتی تەنگانەدا پەالماری خزمەتی تەندروس���تی بدەن و بەئارەزوی خۆی���ان بودجەی ئ���ەو خزمەتگوزاریانە ببڕن و بۆ مەبەس���تەکانی تر بەکاربهێنن. ئەمە لەسەرتاس���ەری س���ەدەی بیست و سەرەتای سەدەی بیس���ت و یەک دوبارە نمونەو داهاتو لەوتارەکان���ی دەبێتەوە. ڕوداوی مێژوی���ی زیات���ر لەس���ەر ئەمە

دەخەینە ڕو.

كاتێ���ك ماوه یه كی زۆر به ڕۆژو ده بیت له رۆژدا به دڵنیای���ه وه له نێ���وان كاته كان���ی به ربان���گ تاوه كو پارشێو پێویس���تت به هه ندێ شه ربه ت هه یه ، ئ���ه وه ی لێره دا مه به س���تمانه ئه و جۆره ش���ه ربه تانه یه كه ه���ه م وزه یه ك ده به خش���ن به كه س���ه كه و هه م له و جۆرانه ن كه ئه بێته هۆی توانه وه ی چ���ه وری له ش. هه ر بۆی���ه ده توانی سود له م ش���ه ربه تانه ی خواره وه وه ربگریت بۆ

ده ستكه وتنی له شێكی رێك.1. بڕێك���ی زۆر ئ���او بخ���ۆره وه ، هه روه ه���ا ده توانی���ت تامێكی تێبكه ی���ت نه عنا یان لیمۆو

هه وڵبده بیخۆیته وه .2. ش���ه ربه تی كاڵه ك بخۆ. ده توانیت بڕێكی باش له م ش���ه ربه ته بخۆیت به اڵم به بێ ئه وه ی هیچ ش���ه كرێكی تێبكه یت، ئه م جۆره شه ربه ته ئه بێته هۆی توان���ه وه ی چه وری و خێرا كردنی هه رس و ئه مه جگه له وه ی برێكی زۆر ڤیتامیناتی

تێدایه كه بۆ له ش به سوده .3. چای س���ارد به نه عنا. ئ���ه م جۆره له چا یارمه تی كرداری هه رس ده دات له له ش و ئه بێته هۆی توانه وه ی چه وری . هه ر بۆیه زۆر پێویسته

له كاتی پارشێو بیخۆیت.4. چای سه وز. یه كێكه له و جۆره چایانه كه ئه بێته هۆی توانه وه ی چه وری ، بۆیه باشتر وایه

له كاتی پارشێو بیخۆیت.5. ئه گه ر حه زت له شوكه اڵته یه ئه وه ده توانی جۆری ره شه كه ی بخۆیت چونكه رۆڵێكی باشی هه ی���ه له به ری دڵگرت���ن و كه مكردنه وه ی كێش، ده توانی شوكه اڵته ی ره ش تێكه ڵ به شیری كه م

چه وری بكه یت و بیخۆیته وه .

ئه و شه ربه تانه ی كه بۆ كه مكردنه وه ی كێش باشه له م مانگه دا

نه خۆشی دڵ یه كێكه له نه خۆشیه به هۆی مه ترسیداره كان و س���ااڵنه ئه م نه خۆشیه ملیۆنان كه س گیان له ده ست ده ده ن. به پێ شاره زایانی بواره كه خۆراك هۆكارێكی گرنگی نه خۆشییه كه یه ، هه ربۆیه ده كرێت مانگ���ی ره م���ه زان رێگه یه ك بێت ئه وه ی ته ندروستی دڵت بپارێزیت. چونكه رۆژو ئه م سودانه ی بۆ دڵ

و بۆرییه كانی هه یه :ئ���ه و گرت���ن ب���ه رۆژو .1به دی���واری ك���ه چه وریان���ه ی بۆرییه خوێنه كانه وه نیش���تۆته وه ئه بێت���ه ئه م���ه ش ده توێت���ه وه ، ه���ۆی ئه وه ی كه خوێن به باش���ی له بۆریی���ه كان هاتوچ���ۆ ب���كات و به باش���ی ب���ڕوات بۆ به ش���ه كانی

تری له ش و هه روه ها ئۆكس���جین و خۆراكی پێویس���ت بگه یه نێته ئه و

به شانه .ه���ۆی ئه بێت���ه رۆژو .2له ناوبردن���ی خان���ه ناچاالكه كان و چاالككردنی خانه نوێیه كان یاخود دروس���تكردنی خانه ی نوێ ، به مه له ش هه س���ت به به هێزی و توانای

ده كات له پاش ره مه زان.دڵ خوێ���ن ب���ۆ هه م���و .3ئه ندامه كان���ی ل���ه ش ئه نێرێ���ت، ه���ه رس 10%ی ئه و كۆئه ندام���ی خوێنه ده بات بۆ كرداری هه رس، ب���ه اڵم له كات���ی ب���ه رۆژو ب���ون كۆئه ندامی هه رس ئه و بره خوێنه ی ناوێت و دڵیش هێنده هیالك نابێت

به ناردنی ئه و بڕه خوێنه .

3سودی رۆژو

بۆ نه خۆشی دڵ

به پێی ئاماری یه كێتی نێوده وڵه تی بۆ نه خۆش����ییه كانی ش����ه كره رێژه ی توشبون به نه خۆشی شه كره له جیهاندا گه یش����تۆته 382 ملی����ۆن كه س له و ژماره یه 34 ملیۆنی����ان له رۆژهه اڵتی ناوه راسته . پس����پۆڕانی ئه م یه كێتیه باس له وه ده كه ن كه پێویس����ته ئه و كه سانه ی نه خۆشی شه كره یان هه یه له كاتی به رۆژو بونیان په یڕه وی چه ند

رێنماییه ك بكه ن.• سه ره تا پێویسته ئه و كه سانه ی ئ����ه م نه خۆش����ییه یان هه ی����ه له ژێر به ڕۆژو پزیشكه كه ی خۆیان رێنمایی

ببن.• پێویس����ته ئه م كه سانه كاتێك به رۆژو ئه بن له نێوان به ربانگ تاوه كو

پارشێو سێ ژه م نان بخۆن.ئ����او و ل����ه زۆر خواردن����ه وه ی •ش����له مه نی ش����یرینی زۆر خواردن دوركه وه ، ته نها ده توانی س����ێ ده نك

خورما بخۆیت.• دوركه وتنه وه له زۆر خۆ هیالككردن كه م كاتژمێرێكی چه ن����د به تایبه تی پێش رۆژو شكاندن، هه روه ها نابێت له و ماوه یه بخه وێت چونكه له وانه یه

رێژه ی شه كره زۆر دابه زێت.

• گه ر رێژه ی ش����ه كره له 80 پله كه متر بو ئه وه ی پێویسته به زوترین

كات رۆژۆكه بشكێنیت.• له نیش����انه كانی دابه زینی رێژه ی شه كره زۆر هه ست كردن به برسێتی گێژبون و سه رئێشه و عاره ق كردنه وه و

هه ست كردن به الوازی گشتی .له ب����ه ڕۆژو ماوه ی����ه ك پ����اش •پێویس����ته رۆژێ����ك( بون)چه ن����د سه ردانی پزیش����ك بكه یت بۆ دڵنیا بون له باری ته ندروستیت و دڵنیابیت له وه ی كه ئای����ا ده توانیت به رده وام

بیت له ڕۆژوگرتن.

چه ند رێنامییه ك بۆ ئه وكه سانه ی به ڕۆژو ئه بن و

نه خۆشی شه كره یان هه یه

Page 16: ژماره 485

‌ئا:‌رێنوار‌نه‌جم

تاقیکردنه‌وه‌کانی‌پۆلی‌12ی‌ئه‌مساڵ‌یه‌که‌مین‌ساڵ‌بو‌که‌‌تێیدا‌شێوازی‌پرسیاره‌کان‌هه‌موی‌هه‌ڵبژاردن‌بێت،‌تاقیکردنه‌وه‌کانیش‌زۆرترین‌قسه‌ی‌له‌سه‌رکرا‌به‌تایبه‌تی‌بونی‌غه‌ش‌و‌

قۆپییه‌،‌له‌دوای‌ئه‌و‌تاقیکردنه‌وانه‌ش‌پرسیار‌ده‌کرێت،‌ئایا‌سیستمی‌

هه‌ڵبژاردن‌بۆ‌کوردستان‌سه‌رکه‌وتوه‌؟

12ی‌ پۆلی‌ ئه‌مساڵی‌ تاقیکردنه‌وه‌کانی‌ئاماده‌ی���ی‌زۆرتری���ن‌مش���تومڕی‌به‌دوای‌خۆیدا‌هێنا،‌ئه‌مس���اڵ‌ب���ۆ‌یه‌که‌مین‌جار‌ل���ه‌و‌تاقیکردنه‌وانه‌دا‌سیس���تمی‌100%ی‌هه‌ڵب���ژاردن‌په‌ی���ڕه‌و‌ک���را،‌وات���ه‌‌هه‌مو‌پرس���یاره‌کان‌به‌ش���ێوازی‌هه‌ڵبژاردن‌بو،‌‌به‌اڵم‌سااڵنی‌پێش���و‌خوێندکار‌پێویستی‌به‌نوسین‌و‌ش���یکارکردن‌هه‌بو،‌نه‌ک‌ته‌نها‌

هه‌ڵبژاردن.له‌باره‌ی‌ئه‌و‌ش���ێوازی‌تاقیکردنه‌وه‌یه‌،‌مامۆس���تا‌رێب���از‌محه‌م���ه‌د‌ک���ه‌‌خۆی‌چاودێرب���وه‌‌له‌کات���ی‌تاقیکردنه‌وه‌کان‌بۆ‌ئاوێنه‌‌باس���ی‌له‌وه‌‌ک���رد‌هه‌رچه‌نده‌‌ئه‌و‌ش���ێوازه‌‌بۆ‌واڵتانی‌دیکه‌‌باش���ه‌،‌به‌اڵم‌ب���ۆ‌کوردس���تان‌گونجاو‌نیی���ه‌،‌"هۆڵی‌تاقیکردنه‌وه‌کان‌خوێندکاری‌زۆری‌تێدایه‌و‌له‌ڕێی‌سه‌یرکردنه‌وه‌‌خوێندکاران‌ده‌توانن‌وه‌اڵمی‌پرس���یاره‌کانیان‌ده‌س���تبکه‌وێت.‌ئه‌وه‌ش‌به‌هۆی‌بچوک���ی‌بیناکان‌و‌که‌می‌

چاودێره‌کان".ئه‌و‌مامۆستایه‌‌پێی‌وایه‌‌که‌‌تێکه‌ڵکردنی‌خوێندکارانی‌ده‌ره‌کیی‌‌له‌گه‌ڵ‌خوێندکارانی‌ئاس���ایی‌به‌یانیاندا‌هه‌ڵه‌ی���ه‌و‌له‌هه‌ندێک‌دۆخدا‌ئه‌و‌خوێندکارانه‌‌پشێویی‌دروست‌ده‌که‌ن‌و‌هێمنی‌هۆڵ���ه‌کان‌تێک‌ده‌ده‌ن،‌ئ���ه‌وه‌ش‌کاریگه‌ری���ی‌ده‌بێ���ت‌له‌س���ه‌ر‌خوێندکارانی‌دیکه‌،‌"ه���ۆکاری‌ئه‌مانه‌ش‌ئه‌وه‌یه‌‌که‌‌حکومه‌ت‌ده‌یه‌وێت‌به‌تێچویه‌کی‌که‌م،‌پرۆسه‌یه‌کی‌گه‌وره‌‌به‌ڕێوه‌‌ببات".

س���اڵێکی‌ ئاماده‌ی���ی‌ 12ی‌ پۆل���ی‌چاره‌نوسس���ازه‌‌بۆ‌هه‌م���و‌خوێندکاران،‌به‌ه���ۆی‌ئه‌وه‌ی‌ئه‌و‌نمرانه‌ی‌له‌و‌س���اڵی‌خوێندنه‌دا‌ده‌یهێنن،‌راسته‌وخۆ‌ئه‌و‌کۆلێژو‌په‌یمانگایانه‌‌دیاری‌ده‌کات‌که‌‌له‌داهاتودا‌

له‌تاقیکردنه‌وه‌کانی‌ئه‌مساڵدا،‌ ده‌یخوێنن.‌زۆرترین‌مشتومڕ‌له‌باره‌ی‌بونی‌غه‌شکردن‌و‌قۆپییه‌کی‌زۆره‌وه‌‌ده‌کرا،‌ته‌نانه‌ت‌چه‌ندین‌باڵوکرای���ه‌وه‌و‌ له‌وباره‌ی���ه‌وه‌‌ به‌ڵگ���ه‌ش‌وه‌زاره‌تی‌په‌روه‌رده‌ش‌خۆی‌دانی‌به‌بونی‌ئ���ه‌و‌دۆخه‌دا‌ناو‌له‌چه‌ن���د‌تاقیکردنه‌وه‌ی‌کۆتایی���دا،‌ڕێ‌و‌ش���وێنه‌کان‌له‌هۆڵه‌کانی‌

تاقیکردنه‌وه‌ی‌توندترکرانه‌وه‌.به‌ب���ڕوای‌مامۆس���تا‌عوم���ه‌ر‌محه‌مه‌د،‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ده‌ربه‌ندیخان‌هێش���تا‌زوه‌‌بۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌بڕیارب���ده‌ن‌که‌‌ئایا‌تاقیکردنه‌وه‌کان‌به‌ش���ێوازی‌100%ی‌هه‌ڵبژران���دن‌س���ه‌رکه‌وتوبوه‌‌یاخ���ود‌نا،‌تاقیکردن���ه‌وه‌کان‌ ئه‌نجام���ی‌ "ده‌بێ���ت‌ده‌ربچێت‌و‌پرۆسه‌که‌‌بگاته‌‌کۆتایی،‌ئینجا‌ده‌توانی���ن‌هه‌ڵس���ه‌نگاندنێکی‌وردی‌ب���ۆ‌

بکه‌ین".

تاقیکردن���ه‌وه‌‌ رۆژی‌ له‌دواهه‌می���ن‌وه‌زارییه‌کان،‌نوسینگه‌ی‌تایبه‌تی‌وه‌زیری‌په‌روه‌رده‌‌راپرسییه‌کی‌له‌هه‌ر‌سێ‌پارێزگای‌په‌روه‌رده‌ی‌ دهۆک‌و‌ س���لێمانی‌و‌ هه‌ولێرو‌گه‌رمیان‌باڵوکرده‌وه‌‌به‌مه‌به‌س���تی‌زانینی‌چۆنیه‌ت���ی‌تاقیکردنه‌وه‌کان‌که‌‌ئه‌مس���اڵ‌س���ه‌دا‌س���ه‌د‌هه‌ڵبژاردنبون،‌ب���ۆ‌ئه‌وه‌ی‌زانیاری‌ته‌واو‌و‌دروست‌وه‌ربگرێت‌له‌سه‌ر‌کێش���ه‌و‌گرفت‌و‌تایبه‌تمه‌ندی‌و‌سوده‌کانی‌

ئه‌و‌جۆره‌‌تاقیکردنه‌وه‌یه‌.مامۆس���تا‌عوم���ه‌ر‌رایده‌گه‌یه‌نێ���ت‌که‌‌له‌به‌ش���ێکی‌زۆری‌واڵتان���ی‌جیهاندا‌ئه‌و‌ده‌کرێت‌و‌ په‌یڕه‌و‌ تاقیکردنه‌وه‌‌ ش���ێوازی‌کێشه‌ش‌دروس���ت‌ناکات،‌به‌اڵم‌هۆکاری‌ئه‌وه‌ی‌لێره‌‌کێشه‌‌دروست‌ده‌کات‌ئه‌وه‌یه‌‌ک���ه‌‌"ئێم���ه‌‌وه‌ک‌وه‌زاره‌تی‌پ���ه‌روه‌رده‌و‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌په‌روه‌رده‌کان‌نه‌مانتوانیوه‌‌

زه‌مینه‌س���ازیی‌بکه‌ین‌بۆ‌چۆنیه‌تی‌دانانی‌پرسیاره‌کان‌و‌هۆڵه‌کانی‌تاقیکردنه‌وه"‌.

هه‌روه‌ه���ا‌پێی‌وایه‌‌که‌‌له‌م‌ش���ێوازی‌تاقیکردنه‌وه‌ی���ه‌دا‌نمره‌‌که‌متردێت،‌ئه‌گه‌ر‌هۆڵ���ه‌کان‌بچوکب���ن‌و‌به‌باش���ی‌کۆنترۆڵ‌بکرێ���ن،‌ئه‌وه‌یش‌به‌س���وده‌‌ب���ۆ‌ئه‌وه‌ی‌رێگربێت‌له‌پێناو‌ئه‌وانه‌ی‌ده‌یانه‌وێت‌به‌بێ‌ماندوبون‌بڕوانامه‌‌به‌ده‌ستبهێنن‌"بڕوانامه‌‌بوه‌‌به‌ش���ته‌‌سه‌ره‌کییه‌که‌‌الی‌ئێمه‌،‌نه‌ک‌لێهاتوی���ی.‌بڕوانام���ه‌‌ب���وه‌‌به‌دێوه‌زمه‌و‌هه‌موی‌ده‌یه‌وێت‌بڕوانامه‌‌به‌ده‌ستبهێنێت،‌

به‌بێ‌ئه‌وه‌ی‌خۆیان‌ماندوبکه‌ن".‌یه‌کێک‌له‌و‌پێش���نیارانه‌ی‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ده‌یخاته‌ڕو،‌ ده‌ربه‌ندیخ���ان‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌زیادکردنی‌پرس���یاره‌کانه‌‌له‌هه‌ر‌هۆڵێکی‌تاقیکردنه‌وه‌دا‌له‌دو‌ش���ێوازه‌وه‌‌بۆ‌س���ێ‌

یاخود‌زیاتر.

له‌هه‌مان‌ هۆڵێک���دا‌ له‌هه‌ر‌ له‌ئێس���تادا‌‌.Bو‌‌A‌،پرس���یاردا‌دو‌ش���ێواز‌هه‌ی���ه‌ئه‌و‌دو‌ش���ێوازه‌‌هه‌مان‌پرس���یارن،‌به‌اڵم‌ئاڵوگۆڕ‌به‌ڕیزبه‌ندی‌پرسیاره‌کان‌کراوه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌ڕێ‌بگیرێت‌له‌سه‌یرکردن‌و‌بینینی‌وه‌اڵمه‌کانی‌ئ���ه‌و‌خوێندکارانه‌ی‌له‌یه‌که‌وه‌‌

نزیکن.مامۆستا‌عومه‌ر‌پێی‌وایه‌‌هێشتا‌دانانی‌دو‌ش���ێوازی‌پرس���یاری‌جی���اواز‌بۆ‌هه‌ر‌هۆڵێک،‌به‌س‌نییه‌و‌به‌شێک‌له‌خوێندکاران‌هێش���تا‌ده‌رفه‌تی‌وه‌رگرتنی‌وه‌اڵمی‌هه‌یه‌‌چاره‌س���ه‌ری‌ بۆ‌ دیکه‌،‌ له‌خوێندکاران���ی‌ئه‌وه‌،‌پێشنیاریی‌پرسیاری‌‌Cو‌زیاتریش‌ده‌کات‌بۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌تاقیکردنه‌وه‌کان‌ته‌واو‌به‌پاک���ی‌به‌ڕێوه‌بچن‌و‌ه���ه‌ر‌خوێندکاره‌و‌

مافی‌خۆی‌وه‌ربگرێت.له‌رێگاکان���ی‌دیکه‌،‌ یه‌کێک‌ هه‌روه‌ه���ا‌

که‌مکردن���ه‌وه‌ی‌ژم���اره‌ی‌خوێندکاره‌کانه‌‌ئه‌وه‌ی‌ "له‌بری‌ تاقیکردنه‌وه‌،‌ له‌هۆڵه‌کانی‌وه‌ک‌ئێس���تا‌‌70ب���ۆ‌‌80خوێندکار‌هه‌یه‌‌له‌هه‌ر‌هۆڵێکدا،‌بیکه‌ینه‌‌‌40خوێندکار".

پ����ه‌ری‌محه‌مه‌د،‌خوێن����دکاری‌پۆلی‌12ه‌یه‌و‌ئه‌مساڵ‌به‌شداریی‌تاقیکردنه‌وه‌‌گش����تییه‌کانی‌ک����ردوه‌و‌نیگه‌ران����ه‌‌له‌و‌دۆخ����ه‌ی‌ئه‌مس����اڵ‌تاقیکردنه‌وه‌کان����ی‌پێ����دا‌تێپ����ه‌ڕی.‌له‌ب����اره‌ی‌ش����ێوازی‌ئه‌و‌ به‌هه‌ڵب����ژاردن،‌ تاقیکردن����ه‌وه‌کان‌خوێندکاره‌‌ده‌ڵێت‌"به‌گشتیی‌زۆر‌خراپ‌بو،‌ب����ۆ‌خوێندکاری‌ئاس����ت‌نزم‌باش‌بو‌چونکه‌‌ئه‌گ����ه‌ر‌به‌چانس‌وه‌اڵمه‌کان‌هه‌ڵبژێرێت‌ئه‌گه‌ری‌هه‌یه‌‌راس����ت‌بێت،‌به‌اڵم‌بۆ‌خوێندکاری‌زیره‌ک‌و‌مام‌ناوه‌ند‌

هیچ‌باش‌نه‌بو".له‌باره‌ی‌ئاس���انکردنی‌غه‌ش���کردن‌له‌و‌ش���ێوازه‌‌پرس���یاره‌دا‌ده‌ڵێ���ت‌"رێ���گای‌غه‌ش‌و‌قۆپییه‌ی‌خ���ۆش‌کرد،‌به‌تایبه‌تی‌له‌ڕێ���گای‌ڤایبه‌ره‌وه‌،‌چه‌ندی���ن‌ته‌له‌به‌م‌بینی���وه‌‌به‌بیانوی‌چونه‌‌ته‌والێته‌وه‌‌له‌ڕێی‌

ڤایبه‌ره‌وه‌‌وه‌اڵمه‌کانی‌وه‌رگرتوه"‌.عوم����ه‌ر‌ مامۆس����تا‌ له‌به‌رامب����ه‌ردا‌رایده‌گه‌یه‌نێ����ت‌ک����ه‌‌هه‌م����و‌س����اڵێک‌غ����ه‌ش‌و‌قۆپییه‌کردن‌هه‌ر‌هه‌بوه‌و‌هه‌مو‌"به‌اڵم‌ گیراوه‌،‌ ژماره‌یه‌کیان‌ ساڵێکیش‌هۆکاری‌ئ����ه‌وه‌ی‌ئه‌مس����اڵ‌زیاتر‌بوه‌،‌ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌‌ب����ۆ‌ئه‌وه‌ی‌سیس����تمه‌که‌‌هه‌ڵبژاردن‌بوه‌و‌نه‌قڵکردنی‌ئاسانتربوه‌".‌هه‌روه‌ها‌ده‌ڵێ����ت‌"ئه‌گه‌ر‌میکانیزمه‌کان‌دابینبکه‌ین‌و‌رێوشوێنه‌کان‌بگیرێنه‌‌به‌ر،‌ده‌کرێت‌ئه‌و‌سیس����تمه‌‌په‌یڕه‌و‌بکرێت‌و‌

غه‌شیش‌که‌م‌بکرێت".ئ����ه‌و‌پێ����ی‌وای����ه‌‌که‌ئه‌م‌سیس����تمه‌‌سیس����تمێکی‌س����ه‌رکه‌وتوه‌،‌خوێندکار‌ماندوت����ر‌ده‌کات‌و‌زانیاریی‌زیاتری‌پێ‌ده‌به‌خش����ێت،‌"ده‌کرێ����ت‌پ����ه‌ره‌ی‌پێ‌بدرێت‌و‌زیاتر‌ئاماده‌س����ازیی‌بۆ‌بکرێت،‌به‌اڵم‌له‌‌مساڵدا‌نه‌مانیوانیوه‌‌میکانیزمی‌دابینبکه‌ین.‌ جێبه‌جێکردنی‌سیستمه‌که‌‌ئه‌گه‌ر‌غه‌ش‌نه‌کرابێ����ت،‌زۆر‌زه‌حمه‌ته‌‌نمره‌ی‌ته‌واوه‌تیی‌به‌شێوه‌‌ی‌به‌رچاو‌بێت.‌هه‌روه‌ها‌سیستمه‌که‌‌یه‌کسانییه‌کی‌زۆری‌ته‌سیحکردنی‌ له‌کاتی‌ به‌تایبه‌تی‌ تێدایه‌‌

وه‌اڵمی‌خوێندکاره‌کاندا".

خوێندن(485(‌سێشه‌ممه‌‌162015/6/30 [email protected]

دوای‌ئه‌نجامدانی‌یه‌که‌م‌تاقیکردنه‌وه‌‌به‌سیستمی‌هه‌ڵبژاردن..ئایا‌سیستمه‌که‌‌سه‌رکه‌وتوه‌؟

‌ریکالم

چه‌ند‌خوێندکارێک‌له‌هۆڵێکی‌تاقیکردنه‌وه‌دا

Page 17: ژماره 485

به ختیار عه لی له و بونه مرۆییانه یه هه مو ئاڵۆزیه كان���ی دونیا بۆ ناو تێكس���ته كانی ده گوازێته وه ، هه مو تێكسته كانی خه رمانی ئه و نیگه رانی و غه م���ه بنه ڕه تیانه ی بونن، ئاوه اڵكردنه وه ی���ان جگ���ه له قوڵكردنه وه ی داغانیه كان���ی مرۆڤ ناتوانن ئاس���وده ییه به ختی���ار به رهه مبێن���ن. بچوك���ه كان له تازه ترین تێكستیدا ڕۆمانی )هه وره كانی دانی���ال( به ش���ێكی تر له ئاڵۆزی و كێش���ه ئۆنتۆلۆژییه كان و ئه و كێشانه ی لێماننابنه وه هێناوه ته نێو ڕۆمانه وه . كێش���ه ی كوشتن و ده ركه وتنی له خه وندا ئه و پرسه یه كه هه مو ڕۆمانه كه و چیرۆكه كانی خوێناوی كردون.

ئه و كوش���تنی خه ون و خه ونی كوشتنه ڕێنواری له گێڕانه وه ی له ده ستپێكه وه هه ر زه ریاوارییه وه بۆ قسه كانی مامه سیامه ندی

ڕێچكه ی به ستوه : مامه س���یامه ندم پێیگوت كه "كوش���تن له خه وندا به یه كجارو به یه ك گوژمی كتوپڕ ڕونادات. كوشتن چه ند كتوپڕ دیاربێت،هه ر له س���ه رخۆو هه ن���گاو به هه ن���گاو هاتۆته پێشێ .... ده بێت شتێك له ژیانتدا هه بێت یاخود ڕونترو ڕاس���تتر قسه بكه م ، ده بێت شتێك له ژیانماندا هه بێت وای له تۆ كردبێت

ئه م خه ونه ببینێت". په یوه ندی خه ونی كوش���تن و كوش���تنی خه ون له م ڕۆمانه دا په یوه ندییه كی به رچاوه . خه ونی كوشتن یان خه وبینین به كوشتنه وه دیارده یه ك���ی كتوپ���ڕو بێ ڕه گوڕیش���ه ی ئۆنتۆلۆژی نیه . كوش���تن به رجه سته بونی مردنه و پێشخستنیه تی ، مردنه له ڕه وشێكی خێ���رادا. بون���ی م���ردن له بون���ی ئێمه دا ئۆنتۆل���ۆژی خه س���ڵه تێكی ئه به دیی���ه ، بنه ڕه تییه ، یه كێك له ئێكزیستێنسیاله كانی بون���ی مرۆڤه به گش���تی . ئاماده یی مردن، ئاماده یی���ه بێ ئه وه ی پێویس���تی به بونی كوشتن هه بێ ، كوشتن ئه و به شه ی مردنه ، ئه و فۆرمه ی مردنه كه واتای جیاواز له واتا

بنه ڕه تیه كه ی خۆی به مردن ده دات. هزرین س���ه باره ت به مردن و ژیان گه لێك كۆن���ه . كۆتایی بۆ هه مو ك���ه س و بونێكه ، ئه مه یه كێك له ڕاستیه ژیانییه كانه ، هه روه ك ترس���انمان له و كۆتاییه و پێویستیش���ه به خۆلێالنه دراوییه ی ب���ه و ئاگامه ندبونم���ان مردنه ژیانبكه ین. ستۆیكه كان ئێژن مردن گرنگترین ڕوداوی ژیانه و فێربونی به باشی ژیانكردن، واتای فێربونمانه بۆ به باش���ی م���ردن. یه كێ���ك له قس���ه به ناوبانگه كانی شیش���رۆن ده ڵێ . واتای كاری فه لس���ه فی – خۆئاماده كردنه بۆ مردن– سێنیكه كان پێیانوای���ه ، ك���ه ته نها له ب���ه رده م مردندا

به ڕاسته قینه مرۆڤ له دایكده بێ . كوش���تن وه ك فۆرمێكی ده س���تكردنی مردن خۆلێالن���ه دراوه ، خۆڕس���كانه نییه كه خه ونه كان ده بڕێ و ب���ه رده وام تیایاندا ده رده كه وێ . ئه گه ر چیرۆكی قابیل و هابیل له كۆنه س���تی مرۆڤایه تی���دا جێگه ی خۆی گرتبێ ئیدی ئ���ه م دیارده یه له وه ده كه وێ به ته نها ده ركه وته یه كی دره نگوه ختی ژیانی م���رۆڤ و داكه وت���ه كۆمه اڵیه تیه كه ی بێ ، چونكه ئه و كوش���تنه ی له نێوان نه وه كانی ئاده مدا ڕوده دات هێمایه بۆ س���ه ره تاێتی بنه ڕه تیبونی كوش���تن. ڕه نگ���ه به رله وه ی حه تمیه تی مردنیان درككردبێ ، منداڵه كانی ئاده م كرده ی كوش���تنیان تاقیكردبێته وه ، كوشتن لێره دا ده بێته یه كه م مانیفێستبونی مردن. مردن له و س���ه ره تایه دا به كوشتندا

تێده په ڕێ بۆ ناو بون. هه ر ئه وه ی ستۆیكه كان مردن به ڕوداوێكی گرن���گ به اڵم به ش���ێكی ژی���ان له پێنوس ده ده ن و ژیانكردنی ڕاس���ته قینه له فێربونی ئه زمونكردنی مردنێكی باش���دا ده بیننه وه و پێم���ان ده ڵێن، م���ردن له هه م���و كاتێكدا ناتوانێ له دۆخی ئاس���ایی و سازگاری خۆیا ئه زمونی بونی مرۆڤ بكا. مرۆڤ بۆ ئه وه ی ئه زمونی مردنێكی مه زن بكاو تاقیبكاته وه به پێویس���ت سروش���تی مردن ئه شێوێنێ . مردن جگ���ه له واتا بنه ڕه تی و سروش���تیه ئاساییه كه ی خۆی ته نها له ڕێگه ی دیارده ی كوشتنه وه واتای تازه په یدا ده كا. هه ڵبه ت مه به س���ت نه واتای باشه و نه خراپ، ئه م مه حكومه م���ردن نوێیه ی ئه زمونكردن���ه به جیهانبینی گش���تی و تاكه كه سه وه . واتا له ژێرباری ناتوان���ێ به م���ردن به خش���ین واتا كۆمه اڵیه تی ، سیاس���ی و شارس���تانی و

كلتورییه كان قوتاری ببێ . مرۆڤ بۆ ئه وه ی هه ر واتایه كی دیاریكراو و هه ڵبژێ���راو به مه رگ���ی خۆی ببه خش���ێ به ناچار كرده ی كوشتن ڕه وایه تی پێده دا، ئه م���ه له الیه ك���ه وه بۆ خودی خ���ۆی واتا به خاتری ت���ره وه له الیه كی ده به خش���ێ ، بێبه شكردن و لێس���ه ندنه وه ی واتا له مردنی ئه وانیتر كوش���تن هه ڵده بژێرێ ، ئه مه به دو مه به س���ت. یه كه م، بۆ ئ���ه وه ی ژیانكردنی بوه ستێنێ چونكه به گوته ی ستۆیكه كانیش بێ فێربونی ژیانكردنی ڕاس���ته قینه بریتیه ل���ه وه ی بتوانی���ن فێربی���ن مردنێكی باش بمری���ن. دوه م ،بۆ ئه وه ی ئ���ه و ده رفه ته

له ویتر قه ده غ���ه بكاو دابڕنێ ك���ه تواناو ده رفه تی فێربونی مردنێكی هه ڵبژێردراوی

خۆی ، یان مردنێكی باش ئه زمون بكا. بونی كوشتن له ژیان و له خه وندا گرێدراوی بنه ڕه تیبونی مردن���ه له بونی مرۆڤ خۆیا، هه رئه وه ی هایدیگه ر ئێژێ : مرۆڤ بونێكه - بۆ – مردن، هێمایه كی ڕوته به ڕاستینه ی مرۆڤ خۆلێالنه دراوییه كه ی . بنه ڕه تیبون و چ���ۆن ژیانی هه یه ، مردنیش���ی هه یه ، ئه و دوانه پێكه وه ن و ناتوانین جیاواز بیانبینین. به ب���ڕوای من پێش���مه رجی بونی یه كترن. مرۆڤ به هۆی ئ���ه وه ی یه كه مجار ئه زمونی ژیان ده كا، ن���ه ك مردن، نه یتوانیوه خۆی له په نهانی���ه ت و ترس���ه كانی م���ردن ڕه ها بكات. له مێ���ژوی بیركردن���ه وه ی مرۆڤدا ئه و پایه داربونه ی مردن به چه شنی جیاواز

ڕه نگدانه وه ی هه بوه . ئه فالت���ۆن پێیوابوه مردن: جیابونه وه ی به ش���ێكی ناخه ك���ی بونێك���ی زین���دووه ، واته گیان له به ش���ه فیزیكیه ك���ه ی ، واته جه س���ته . گیان به ب���ڕوای ئه و ش���تێكی بااڵتره و له جیهانێكی پی���رۆزه وه ده خزێته جه سته ی مرۆڤه وه . له له دایكبونا ده كه وێته مرۆڤه وه به اڵم گیان ڕاستینه له بیرده كات و له ته ك مرۆڤدا ب���ه ره و نزماێتییه كی زیاتر گلۆرده بێت���ه وه . به اڵم له پاش مردن، گیان وریاده بێته وه له دایكده بێته وه و سه رله نوێ له به یادهێنانه وه ی ژیانی پێش���وی و زانینه له فیدۆن���دا، پێش���وی . له یادكراوه كان���ی بیرێ���ك ده رده بڕێ ، كه جه س���ته زیندانی گیانه و م���ردن ڕزگاربونیه تی له و زیندانه . ئه ریس���تۆش تا ڕاده یه كی گه وره ئه و هزره ته به نی ده كاو پێیوایه : ژیانی جه س���ته – مردنی گیانه ، مردنی جه س���ته – ژیانه وه و

زیندوبونه وه ی گیانه له ژیانی بااڵدا. یه كێك ل���ه و په یوه ندیه كێش���اوییانه ی مرۆڤ به مردنه وه هه یه تی ، ئه و تێڕوانینه ی خۆیه ت���ی ، كه پێی وایه مردن ڕزگاریده ره ، ئه م ڕزگاریه مۆتیڤی بنه ڕه تی گواستنه وه یه له مردنه وه بۆ كوشتن، به و پێیه ی كوشتن زوت���ر ئه و ڕزگاریه پێش���ده هێنێ . ته قه الو ده ستڕاگه یش���تنی ب���ۆ مرۆڤ ئی���راده ی به ڕزگاری ، كوشتن نه ك هه ر بۆ ناو ژیان و خه ونه كان���ی، به ڵكو بۆ ن���او قواڵیی بونی ده گوازرێت���ه وه . هه موم���ان ك���ه هه ڵگری پێگه یشتنی رزگاریین له هه مانكاتا هه ڵگری خه ونی كوشتنین. ئه وه ی مامه سیامه ندی ڕێنواری زه ریاواری باس���ی ده كا ڕاس���ته .

ئه بێت پێش���تر ش���تێك له ژیانتدا هه بێت، ئه گه رنا كوشتن به بێ ڕه گ و ڕیشه و له خۆڕا ناچێته خه ونه كانه وه ، خه ونه كان ئاوس���ن به بون، س���یخناخن به داكه وت���ه بنه ڕه تییه ئۆنتۆلۆژیه كانی م���رۆڤ خۆی ، خه ونه كان بارهه ڵگ���ری ئه و جیهان���ه ن مرۆڤ خۆی

له ڕیالێتیدا ئه فراندوێتی .ئه گ���ه ر م���ردن بریتی ب���ێ له ژیانه وه ی له جه س���ته له قوتاربونمانه وه ك���ه گیان، ده س���تپێده كا، ئیدی ئه زمونكردنی خێرای م���ردن وه ك ده ركه وته یه كی بیرو داكه وتی ژیانی مرۆڤ له ڕێگه ی كرده ی كوش���تنه وه ئه بێته وه اڵمدانه وه یه كی ئاوه زیانه له پێناو گه یش���تنماندا به ڕزگاربون. ژیان له هه ناوی ئه م بیركردنه وه یه ی كه مردن وه ك ئاسۆی ته ماش���ا ده كا وه ك س���ه رده می ڕزگاری

ڕاس���تینه له بون���ی گی���ان بێئاگابون���ی ش���ادبون ته نانه ت بۆی���ه قبوڵده ك���رێ . په یوه ستكراوی )حه قیقه ت( به ڕاس���تینه زو مردن���ه ، زو تێپه ڕكردنی ژیانه و ئه مه ش كرده ی كوش���تن ده توانێ باشترو به واتای جی���اوازه وه ك���ه به مردن���ی ده به خش���ێ

ده سته به ری بكا. خه ون���ه به ه���ۆی میرئ���ه وداڵ وه حشه تناكه كانی خۆیه وه ئاسوده یی له به ر هه ڵگیرابو، ئه و نه یده زانی بۆ خه و به مردنی خۆیه وه ده بینێ ، نه دوژمنی هه بو، نه ئه و كه سه شی ده ناسی كه كرده ی كوشتنه كه ی

ئه نجامده دا. ))ئێس���تا ئاره زویه كی تاریك له ناخیدا بو ده یویست ئه و قسانه ی ناو خه ونه كانی بیكوژێت،ی���ان هه ر بدۆزێت���ه وه و خ���ۆی كه س���ێكی دی داپاچێت كه ل���ه و بچێت، ئه وه ئاره زویه كی كوێ���رو تاریك و بێهۆ بو كه له ناخه وه میر ئه وداڵ���ی ئازارده دا ((.

)هه وره كانی دانیال( مردنی خۆت + دوژمن له خه وندا - ئاره زوی ئه نجامدانی كوشتن. دۆخی میرئه وداڵ كه تیایدا ده بێته خواس���تیارێكی ئه نجامدانی ئاره زومه ن���دی به والوه تری���ش كوش���تن، داپاچین، چه شنێكی هه م له م زماندا، هه م له داكه وت���دا دڕندانه تری كرده ی كوش���تن ده كات. مردن خۆی هۆیه كی ئۆنتۆلۆژیانه ی بنه ڕه تی ئه و ڕه وشه یه میرئه وداڵ ئه زمونی ده كا، ه���ه م له خه ونه كانی���داو هه م له پاش خه ونه كانی و ئ���ه و ئ���اره زوه به تینه ی بۆ

كوشتن تیایا گه وره و به هێز ده بێ . له په رتوك���ی كریل���ۆڤ كه نس���ته نتین فه لس���ه فه ی سوپادا نوس���یویه تی : ئه گه ر ئ���ه وه بده ی���ن، له بایۆلۆژی���ا س���ه ره نج ترسناكترین خه سڵه ته مرۆییه كان= توانای مرۆییه بۆ كوش���تنی خه ڵكانی تر. لێره دا قسه ده رباره ی كوش���تنی به ربه ره كانێكار ناكه ین له سه ر خواردن، مێ و پایه له خێڵدا، یان ته نان���ه ت جه نگ له پێناو له وه ڕگاو ئاو و ش���تی دیكه . له م ڕوانگه یه وه مرۆڤ هیچ ش���تێك جیایناكاته وه له ئاژه ڵه كانی دیكه . له گ���ه ڵ ئ���ه وه دا ، ئاش���تی له قه ڵه مڕه وی ئاژه اڵنا هه اڵوێرده ن���ه ك قاعیده . مێگه لی گامێشه كان ئاشنای توندوتیژین و ته مه ڵئاسا ئه له وه ڕێن و گورگه كان وه س���تاون و هه وڵی

خواردنی گوشته كه یان ده ده ن. ئه وه ی له كریلۆف���ه وه تێده گه م هه ڵپه ی كوش���تن بونیادیه هاوتای مه رگه ، كه خۆ لێالن���ه دراوه و تێنه په ڕه ، خه س���ڵه تی ئه و تێپه ڕاندنه . كوش���تن ته نه���ا ده رئه نجامی ڕكه به رایه ت���ی كۆمه اڵیه ت���ی نی���ه ، ئ���ه م كرده یه له توخم���ه بنه ڕه تیه كانی بوندایه . هه ر ئه وه ی كوش���تن بونیادییه و له خانه ی بنه ڕه تی بونی مرۆڤدایه ، واتای ناچاربونی مرۆڤ نیه به كوش���تن یان واتای ئه وه نیه م���رۆڤ وه ك بونێك���ی بكوژ بناس���ێنین، ئه وه ن���ده ی ئه م خه س���ڵه ت و ده ركه وته یه هه ڵقواڵوی مردنه "مردن وه ك خه سڵه تێكی ئۆنتۆلۆژیان���ه ی بنه ڕه تی بونی مرۆڤ وه ك بون���ی ژیان". چۆن كاتێ���ك باس له مرۆڤ ده كه ین ڕاس���ته وخۆ هێم���ا به بونێكی ژیاو یان بكه ری ژیان ده كه ین، به هه مان ئاست ئاماژه یه بۆ بونێكی مه رگاوی و كاتیی . هه ر ئه وه ی میرئه وداڵ له خه ونه كانیدا جه الدێك ده یك���وژێ ، به اڵم می���ر له داكه وتا به دوای كوش���تن و داپاچینی جه الدو ئه وه شه وه یه ك���ه له و ده چ���ێ ،به بڕوای م���ن ده توانین ئه م حه زه تاریك و ش���ێتانه یه ی كه له دوای خه ونه كانیه وه له می���ر ئه وداڵدا په یداده بێ به حه زو نه زعه یه كی ئاماده بو ته ماش���ای بكه ین كه له كاریگه ری ده ركه وتنی جه الدی ڕه نگه به ئاگاده هێنرێته وه . خه ونه كان���ه وه پرس���یارێك بنكۆڵ���ی ئ���ه م تێڕوانینه مان ب���كات: ئای���ا ئه گ���ه ر كوش���تن حه زێكی بونی���ادی و ئاماده بویه ك���ی بنه ڕه تی خانه بنچینه ییه كان���ی بون���ی مرۆی���ی بێ ، ئه ی ویستی ئازادو )هیچ( ێتی سه ره تایی مرۆڤ له كوێدان؟ خۆ ئه گه ر بنه ڕه تیبونی )هیچ( ێتی م���رۆڤ ڕه تبكه ینه وه ، ئ���ه و هیچه ی سارته ر پێداگری له سه ر ده كا، ناتوانین ئه و مه حكومبونه ی مرۆڤ به ئازادی بسه لمێنین. ئه وه ی پێویس���ته ڕونی بكه ینه وه جیاوازی نێوان )هیچ(و )نه بون(ه كه به شێوه یه كی به رب���او تێكه ڵكراون. هی���چ نه بون نییه . هی���چ دۆخێكی تایبه ت���ی ئاماده یی مرۆڤه بۆ ئه گه ری جی���اواز. ئه گه ر هایدیگه رییانه بنواڕی���ن دۆخی پێ���ش ئاماده بونی مرۆڤه له جیهان، ئاماده بون به واتای دازاین، هیچ ی بونی مرۆیی له الی هایدیگه ر به )شیاو- ب���ۆ – بون( گوزارش���تی لێده ك���رێ . ئه م ڕه وش���ه من ناوم ناوه )ت���ا- ئاماده بو(. ت���ا- ئاماده بو یان )ش���یاو – بۆ – بون( ڕه وشێكی ئاوس���ه به ئه گه ره جیاوازه كان، به ئه گه ره كانی چاكه و به ئه گه ره كانی خراپه ، به ئه گه ره كانی جه نگ و ئاشتی ، ئه گه ره كانی كوشتن و گیانپاراس���تنی مرۆڤ، به گوته ی هایدیگه ر مرۆڤ پ���رۆژه ی بونی خۆیه تی . ئه م پرۆژه یه وااڵو كراوه یه ، دیارینه كراوه و سه ربه س���ته به ره و ئاینده و به ره و نادیار، ته نها مردن سنوربه ندی و دیاریكراوێتی ئه م پرۆژه ی بونه یه . گه ره كمانه ئه وه تێبگه ین

بون���ی میر ئه وداڵه كان له بنه ڕه تدا ش���یاو- بۆ – ب���ون )مومكینیه ت(ی ژیان، مردن و كوش���تنه . ئه گه ر به هه ڵ���ه دا نه چین ئه م ش���یاو بۆ بونه توانایه كی سروشتی هه مو بونێكی مرۆییه ، كه مرۆڤ له سه رڕێخستنی پرۆژه ی بونی خۆیا وه ك كه ره س���ته ی خاو ده یانخزێنێته نێو پرۆس���ه ی وه به رهێنانی

خۆیه وه . كه نس���ته نتین كریلۆف ئاماژه به مێگه لی گامێشه كان ده كا كه ئاشنایی ته واویان به و توندو تییژییانه هه یه كه به رده وام هه ڕه شه له س���ه ر بونیانن،به اڵم له دۆخێكی بێباكیدا به له وه ڕخواردن���ی خۆیانه وه س���ه رقاڵن، ئه گه ر وشه ی س���ه رقاڵبون به "قاڵبون" كه هه مان واتا ده گه یه نێ ، ته ماشا بكه ین،بۆمان ده رده ك���ه وێ ، قاڵبون چڕبون���ه وه و ته واو ب���ۆ ش���تێك و قاڵبونه خۆته رخانكردن���ه به ش���تێكه وه ، بۆ نمونه قاڵبونی – سه ری گه له گامێش���ه كان به له وه ڕه وه به ئاس���تێك ئاماده ی���ی گورگ���ه كان بۆ توندوتی���ژی و خواردنی گۆشته كه یان شوێنێكی په راوێزی و الوه كی وه رده گرێ . به ختیار عه لی له باسی ڕونیكردۆت���ه وه و دا )دێ���الوار( ش���اری ناوی ڕه گوڕیش���ه ی بۆ له لێكدانه وه یه كیدا ش���اری )دێالوار( نوس���یویه تی له بنه ڕه تا ل���ه وه ڕ(ه وه هاتوه . ئ���ه م )دێی له )دێی له وه ڕ( ه له دۆخی گه له گامێشه كانی كریلۆف ده چێ ، ئه و گه له گامێشه ی وه ك دانیشتوانی دێالوار س���ه رقاڵی كێش���ه كانی خواردن و سكیان بون، له كاتێكدا ژیان و خه ونه كانیان ورده ورده پڕده بون له شێتایه تی دڕندانه و ح���ه زی خاپوركارانه . ئ���ه و جیهانبینییه ی له هه وره كان���ی دانیالدا س���ه باره ت به بونی هه ن���دێ كه س ك���ه ته نها بۆ ئ���ه وه هه ن بمرن، ده رگای تێگه یش���تنێكی جیاوازمان له ب���اره ی مردن���ه وه ب���ۆ ئاوه اڵده كاته وه . جیاوازی بنه ڕه تی له وشه ی )هه ندێ كه س( دایه ، چونكه ئه گ���ه ر هه ندێ كه س ته نها له پێناوی ئه وه ی بمرن له دایكبوبێتن، ئه وه ئه م مردنه ڕه وشی ئاسایی و سازگاری مردن تێده په ڕین���ێ ب���ه ره و ئه نجامدانی كرده ی كوشتن. كوش���تن لێره دا به رجه سته كردنی ئ���ه و ڕه وایه تیه ی���ه كه به مردن���ی خێرای هه ندێك كه س، نه ك هه مو كه س، ده درێ. ڕێنواری زه ری���اواری له گفتوگۆیه كی خۆی و

مامه سیامه ندیدا ده گێڕێته وه : نوس���راوه وه به داوایه كی ))ئێواره یه ك چوم���ه الی تا تكا بكه م بوار به " س���ۆفی عه بدی " بدات وه ك هاوكار یاوه ری سه فه رم دانیش���تین،ئه وكات پێك���ه وه بێ ،كه مێك چه ندین ڕۆژ بو نه مبینیبو،پێكه وه باس���ی ژیان و مردنمان كرد،ئه و گوتی "هه ندێ كه س ته نیا بۆ ئه وه له دایك ده بن تامردن دوباره بكه نه وه " "دوباره كردنه وه ی مردن"ئه وه ی به ئامانجی نهێنی هه مو بونه وه رێكی زیندو ده زانی . منی وه ك یه كێك له و به دبه ختانه ده بین���ی كه ته نی���ا له به رئ���ه وه ده ژیم،تا جارێك له جاره كان مردن دوباربكه مه وه ((.

مردن" له "دوباره كردنه وه ی تێگه یش���تن وه ك ئامانج���ی نهێنی ه���ه ر بونه وه رێكی زیندو هه مان بۆچونی هایدیگه ره ده رباره ی ئ���ه وه ی مرۆڤ بونێك���ه ڕوه و مه رگ. ئه م مرۆڤ هه وڵی م���ردن و خۆلێالنه دراوییه ی بۆ به خشینی واتا به بونی خۆی تا ده گاته

واتا به خشین به مه رگه تایبه تیه كه ی خۆی بنه مایه بۆ كوش���تن، له به رئ���ه وه ی مردن خۆی به رپرسه له هاتن و ده ركه وتنی خۆی جگ���ه له واتای )كۆتای���ی ( واتایه كی دیكه نابه خشێت، به اڵم پرۆس���ه ی واتابه خشین به كۆتایی و به م���ردن له ڕێگه ی هه ڵبژاردنی فۆرمێك���ی جی���اوازی مردنه وه یه هه م بۆ مرۆڤ خۆی و هه م بۆ خه ڵكانی تر كرده ی كوشتن ده توانێ به رجه سته ی ئه و واتایانه

بكات. زین���دوه كان له بون���ه یه كێ���ك هی���چ ناتوانێ جۆره كه ی خۆی سیسته ماتیكیانه بخ���وات، به م هۆكاره یه ك���ه هیچ بونێكی زیندو ناكارێ گۆش���تی خۆی بخوات، به و شێوه یه ، بزوێنه ری هه میشه یی نامومكینه . وزه پێویس���ته ل���ه ده ره وه بخرێت���ه ن���او بایۆلۆژی داخراوه وه . جۆری سیسته مێكی سیس���ته مێكی داخراوه . مرۆ هه اڵوێردێكی چوارچێ���وه و ئ���ه و ده ره وه ی تاقان���ه ی قاعیده یه ی���ه . خه ڵك له توان���ای ڕاوكردنی خه ڵكانی تردان و وه ك ده ستكه وتی خۆیان

لێیان ده ڕوانن. ئه وه ن���ده ی مرۆڤ���دا له ئاس���تی نائومێدییه كانمان گه وره ده بن،مۆتیڤه كان و سه رچاوه كانی ئومێد به بون و ئاینده ی ئه و ناتوان���ن ئاماده بن. م���رۆ بونێكه به رده وام گۆش���تی خ���ۆی ده خ���وات. ئ���ه و بون���ه ڕه گه زه كه ی به ئاگامه ندی���ه وه هه اڵوێرده ی له پاروی���ه كا ده ج���وێ و هه نج���ن خ���ۆی هه نجن���ی ده كا، له س���ه رده مێكداین مرۆڤ له ڕیستۆرانته كانیدا گۆشتی هاوڕه گه زه كانی خۆی وه ك جه سته ی ئاژه اڵنی تر بۆ خۆی و میوانانی ئاماده ده كا، له س���ه رده مێكداین به ده رونێكی به وپ���ه ڕی گیانس���اردییه وه ، ئایدۆلۆژیكراوی ناس���اغه وه سه ری سه دان ده كرێته وه . جی���ا له جه س���ته ی م���رۆڤ ئێمه له س���ه رده مێكداین بونم���ان پڕكراوه داگیركردن���ی هه ڕه ش���ه ی له هه ڕه ش���ه ، خود، هه ڕه ش���ه ی ملپه ڕاندن، هه ڕه شه ی ڕه شه كوژی ، هه ڕه شه ی داگیركردنی گیان و ئاوه ز، هه ڕه ش���ه ی قڕكردن���ی مرۆڤایه تیه به جه نگ، به بۆمبی ئه تۆمی ، به نه خۆش���ی و په ت���ای جیهانی ، هه ڕه ش���ه ی داگیركردنی په یوه ندیه كانمان، هه ڕه ش���ه ی داگیركردنی ژیانمان به ژیانی س���اخته ، به شت، به كااڵ، به س���ه رمایه و په الماره كانی پاره و ده یان و س���ه دان هه ڕه ش���ه ی گه وره ت���رو بچوكتر، ئه مان���ه جه نگن، دۆخێكی ه���ه م بنه ڕه تی بون���ی جیهان و ژیان و م���رۆڤ خۆین، هه م ئه و"پاش���ه و- ده ركه وته و ده رهاوێش���ته ی س���یخناخ پێش���كه وتنانه ن"له مێژوی ڕویان���داو ماركس���دا به توندوتیژیه ك���ه ی

به رده وام ڕوده ده ن.مردن زه به الحترین په نهانیه ، په نهانیه ك، كه هی���چ بونێكی زین���دو ناپه ڕێنێت. ئه و وه ك كۆتایی ده رده ك���ه وێ ، فینالی ژیان، وه ك ڕه تكردنه وه ی بااڵترین به ها، ناتوانین ته نها مرۆڤێك بدۆزینه وه كه هه رگیز ئاوڕی له پرس و كێشه ی مه رگ و ژیان نه دابێته وه ، زو ی���ان دره نگ س���ه باره ت به بونی خۆی ، نه گه ڕان���ه وه و م���ردن و له پێش���ینه بونی خۆلێالنه دراوییه ك���ه ی و كۆتایی بونی خۆی

بیری نه كردبێته وه .ئه وه ی ته ندروسته ته نها ناته ندروستبونی

ژیان���ه ، ناته ندروس���تبونه كه ی گرێ���دراوی بونی مردن نیه ، ئه وه نده ی له س���ه ر ئه وه ڕاوه س���تاوه ، مرۆڤ پێش ئه وه ی ئه زمونی مردن بكا، ئه زمونی ژیانی ده ستپێكردوه ، ه���ه ر بۆیه ژیان به م باره قورس���ه وه ، به م په نهانیی���ه ناله ب���اره وه كۆڵ���ه وارو ناچیز ده رده كه وێ . دژواره بۆ مرۆڤ له شوێنێكدا هه بێ ، به اڵم ئاماده یی تیایدا نه بێ . بۆ مرۆڤ چێژبه خش���ه گه ڕۆكێكی هه میش���ه یی بێ ، به اڵم گه ڕۆكب���ون و ناجێگیری ناهه مواری و كێش���ه ی خۆیان هه یه . له دۆخی گه ڕۆكیدا، له دۆخێكدا مرۆڤ ش���وێنێك بۆ بونی نیه و ناتوانێ ئه زمونی پێش���مه رجی "بون–له – ش���وێن"ی هایدیگه ر بكاو وه ك بونێكی بێ ڕه گوڕیش���ه و الوازی به ده م هه مو بایه كه وه جواڵوڕۆیشتو ده رده كه وێ . مردن گه ڕانه وه یه له سه رزه مینێكدا، بۆ ش���وێن، جێگیربونه ڕاس���ته ده مرین و دڵنیانین كوێوه ده چین، به اڵم ئێستا ده زانین گۆڕه كه مان دواهه مین ماڵمانه . گه ڕانه وه بۆ ماڵ له ڕێگه ی كرده ی كوش���تنه وه پێش ده خرێ و ئه وانه ی زێدو نیشتمانی خۆیان خۆشده وێ ، پێش مردن داوا ده كه ن له زێدی بنه ڕه تی یان نیشتمان بیاننێژن، داوای خۆڵی نیش���تمان ده كه ن، په یوه ندیه ئ���ه م ئه وه ی���ه ، پرس���یاره كه هه ڵگری چ واتایه كه ؟ ئایا ئه م په یوه ندییه ش���ه یدایی نیش���تمانه وه خ���اك و به زێدو گه ڕانه وه نیه بۆ م���اڵ؟ ڕه نگه ئه و فۆرمه جیاوازانه ی مردن كه له هه وره كانی دانیالدا ڕوده ده ن به رجه سته ی ئه و گه ڕانه وه یه مان بۆ نه كه ن به ته واوی چونكه لێره له دێالوارو مه مه دحه سار خه ڵك هه ر له ماڵه وه ده مرن، خه ڵك له خه ونه كانیاندا ده مرن، ڕاستییه كه ئه وه ی���ه م���ردن دواج���ار گه ڕانه وه یه یان گه ڕانه بۆ ماڵ، مردن له فۆرمی كوش���تندا ده ركه وته ی ئه و جه نگانه یه خۆشه ویس���تی م���اڵ دروس���تی ده كا. ئه بێ بپرس���ین بۆ ئه وه ی مردن له ڕه وشی سروشتی و سازگاری خۆی نه ترازێ ئه شێ ماڵ فه رمۆشبكه ین؟ ئه دی بێ ماڵی بۆ خۆی جه نگێكی دژوارتر نی���ه و دژی مرۆڤ ئاواده ك���رێ ؟ بێ ماڵی

چه شنێكه له مه رگ.له ئیشه كانی یه كێك زه ریاواری ڕێنواری نوسینه وه ی تۆماری ده نگی مامه سیامه ندو میوانه كانی بو، ئ���ه و له باره ی خه ونه كانی

میرئه وداڵه وه ده گێڕێته وه :)) به رده وام خه ونی ده بینی كه س���ێك ده یكوژێت، س���ه ری لێده كاته وه و ده یخاته حه وزێكی گه وره وه ، به عه ش���قێكی زۆره وه خه ونه كانیم ده نوسیه وه و دوای نوسینه وه ش ده مخوێن���ده وه ، له خه ونه كانیدا هه میش���ه به ئاره زویه ك���ی دڕندان���ه وه ده كوژرا، وه ك ئه وه بو خۆی عه شقێكی نهێنی بۆ ئه و جۆره مردنه هه بێت، هه رج���اره ی له جێگایه كداو له ن���او ڕه نگێكدا تاوانه ك���ه ئه نجامده درا، جارێك له باغێكدا ك���ه دره خته كانی هه مو مۆرن، جارێكیش له نزیكی ئاوی ڕوبارێكه وه كه پڕبو له ش���ه پۆلی ئه رخه وانی و قایه غی سه وزو ماس���ی وه نه وشه یی، ئه و جیهانه ی تێیدا ده مرد، پڕبو له ڕه نگ و فواره ی زه رد، ئاس���مانی په مه یی ، ڕێگای سور، باڵنده ی

قه ترانی ((.

17)485( سێشه ممه 2015/6/30 کتێب

ئۆنتۆلۆژیای كوشتن له ڕۆمانی )هه وره كانی دانیال(دائومێد حه مه عه لی

یه كێك له و په یوه ندیه

كێشاوییانه ی مرۆڤ به مردنه وه هه یه تی

ئه و تێڕوانینه ی خۆیه تی ، كه پێیوایه

مردن ڕزگاریده ره ئه م ڕزگاریه

مۆتیڤی بنه ڕه تی گواستنه وه یه له مردنه وه بۆ

كوشتن، به و پێیه ی كوشتن زوتر ئه و

ڕزگاریه پێشده هێنێ

مرۆڤ به هۆی ئه وه ی یه كه مجار

ئه زمونی ژیان ده كا، نه ك مردن نه یتوانیوه خۆی

له په نهانیه ت و ترسه كانی مردن

ڕه ها بكات. له مێژوی بیركردنه وه ی

مرۆڤدا ئه و پایه داربونه ی مردن به چه شنی جیاواز

ڕه نگدانه وه ی هه بوه

19 »»

Page 18: ژماره 485

تایبه‌ت (485( سێشه ممه 182015/6/30

ئا: محه مه د ره ئوف

هه رێمی كوردستان له ئێستادا له به رده م قۆناغێكی گرنگ و چاره نوسسازدایه به و

پێیه ی به ڕونی و به وردی سیستمی سیاسی و حوكمڕانی هه رێمی كوردستان

دیاری ده كرێت، به جۆرێك زۆرێك له هێزه كان له گه ڵ ئه وه ن سیستمی

حوكمڕانی هه رێم په رله مانی بێت و سه رۆك له ناو په رله ماندا هه ڵده بژێردرێت، به و پێیه ی سیستمی سیاسی په رله مانیه و

سه رۆك له ناو په رله ماندا هه ڵده بژێردرێت، به اڵم پرسیاری گرنگ ئه وه یه سیستمی

په رله مانی چ كاریگه ریه كی له سه ر ژیانی سیاسی و حوكمرانی هه رێم دروست ده كات،

خۆ ئه گه ر سیستمه كه سه رۆكایه تی بێت چی كاریگه ریه كی ده بێت؟

له نێوان په رله مانی و سه رۆكایه تیدا ژینگه ی سیاسی و كۆمه اڵیه تی جۆرو شێوازی دیاریده كات، واڵت سیس����تمی حوكمڕان����ی سیس����تمی جۆره كان����ی ش����یكردنه وه ی حوكمڕانیش باش����ی و خراپی سیستمه كه بۆ هه رێمی كوردستان رونده كاته وه ، به تایبه تیش سیستمی په رله مان و س����ه رۆكایه تی و نیمچه س����ه رۆكایه تی، له سیس����تمی په رله مانی����دا تیای����دا ده س����ه اڵت له په رله مان����ه وه دیاری ده كرێ����ت و حیزب����ی ب����راوه له په رله مان����دا كابینه ی حكومه تی پێده سپێردرێت سه رۆك ده سه اڵتێكی ته شریفاتی هه یه ، له په رله مانه وه هه ڵده بژێردرێت، له نمونه ی واڵتانی ئیسرائیل و توركیاو عێراق و به ریتانیاو ئوسترالیا، به اڵم له سیس����تمی س����ه رۆكایه تیدا كه ده سه اڵتی ژێر ناچێته س����ه ربه خۆیه و جێبه جێك����ردن ده س����ه اڵتی یاس����ادانان )په رله مانه وه ( واتا ده س����ه اڵتی جێبه جێك����ردن ده كه وێت����ه ژێر ده ستی س����ه رۆكه وه و س����ه رۆك راسته وخۆ له الیه ن گه ل����ه وه هه ڵده بژێردرێت، له نمونه ی

ئه مریكا.متمان����ه په رله مانی����دا له سیس����تمی به حكومه ت ده درێ����ت، لێپێچینه وه ده كات، متمانه ده س����تێنێته وه ، سه رۆك له په رله مان هه ڵده بژێرێت، چاودێری ده زگای راپه ڕاندن و ده س����ه اڵته كان ده كات، یاس����ا ده رده كات و هاوسه نگی و هه ماهه نگی، هه موارده كاته وه . چاودێریی ده س����ه اڵته كان فه راهه م ده كات، به مجۆره په رله مان ده بێته ده سه اڵتی بااڵی

گه ل.به اڵم له سیستمی سه رۆكایه تیدا په رله مان و سه رۆك له الیه ن گه له وه هه ڵبژێردرێن. بۆیه سه رۆك ده س����ه اڵتی هه ره بااڵی راپه ڕاندنه . له هه مان كاتدا س����ه رۆك ماف����ی ڤیتۆكردنی یاس����اكانی هه ی����ه . ل����ه م نێوه دا شانس����ی گروپه ئایینی و ئه تنیكیی����ه كان له بڕیاردان و به رته س����ك ده س����ه اڵت به ش����داریكردنی ده بێت����ه وه . ده رفه ت����ی سیاس����ه تكردن بۆ پارته بچوكه كان نامێنێت. مه یدان بۆ حزبه بااڵده س����ت و خاوه ن توانای دارایی، ئابوری و سه ربازییه كان ده مێنێته وه . به مجۆره زۆربه ی پارته سیاس����ییه كان ماڵئاوایی له سیاسه ت ده كه ن. گروپه ئه تنیكی و ئاینییه كان له ژێر

ویژدانی سه رۆكدا ده مێننه وه .ب����ۆ رونكردن����ه وه ی زیات����ری سیس����تمی به چه ند په رله مانی و س����ه رۆكایه تی پش����ت لێكۆڵینه وه یه ك����ی ئه كادیم����ی ده به س����تین به تایبه تیش هه ڵسه نگاندنی دۆخی واڵته كان له گ����ه ڵ ئه و سیس����تمه ی ده گونجێ����ت، كه ئای����ا دۆخی هه رێمی كوردس����تان له گه ڵ چ توێژینه وه یه ك ده گونجێ����ت، سیس����تمێكدا كه له الیه ن پرۆفیس����ۆر )ئه لفرێد س����تێپان ب����واری پس����پۆری ))Alfred Stepan)

دیموكراتیزه ك����ردن له زانك����ۆی كۆڵۆمبی����او Cindy( پرۆفیس����ۆر )س����یندی س����كاچSkach( ( پس����پۆری بواری ب����ه راوردكاری ده س����توریی له زانك����ۆی هارڤ����ه رد، ئه م دو پرۆفیسۆره به راوردێكیان له نێوان سیستمی له س����ه ر كردوه س����ه رۆكایه تی په رله مانی و بنه م����ای ئه زمونی واڵتانی دونیا مه به س����تی ئ����ه و رێنماییكردن����ی توێژینه وه كه ش����یان واڵتانه یه كه ت����ازه رزگاریان ب����وه و به ره و دیموكراسی هه نگاو ده نێن، بۆ سودوه رگرتن

له سیستمی حوكمڕانی. له نێوان س����ااڵنی 1979 تا 1989 ته نها 43 واڵتی دیموكراس����ی هه بون له و 43 واڵته 34 واڵتیان سیستمی حوكمڕانیان په رله مانی دیموكراسی و 5 واڵتیشیان سه رۆكایه تی بون، له 34 واڵته كه ی كه سیسته میان په رله مانی بو 3 تا 11 حیزب چاالكی سیاس����یان هه بو ب����ه اڵم له 5 واڵتی س����ه رۆكایه تیه كه دا ته نها 2 بۆ 3 حزبی سیاس����ی له پێشبڕكێدا بون، ئه م����ه ش ئ����ه وه ده خاته ڕو كه سیس����تمی په رله مانی زیاتر له س����ه رۆكایه تی فره حیزبی به رهه م دێنێت و قبوڵی ده كات شانسی حیزبه بچوك����ه كان زیاتر ده كات بۆ به ش����داریكردن

له په رله ماندا.ه����اوكات له نێ����وان س����ااڵنی 1973 ت����ا 1989 دا 53 واڵت����ی دیك����ه به ش����ێوه یه ك به خۆوه دیموكراسیان ئه زمونی له شێوه كان بینیوه له و 53 واڵته 28 واڵتیان سیس����تمی په رله مانیان هه ڵبژاردوه و 25یان سیس����تمی س����ه رۆكایه تیان هه ڵبژاردب����و، له و واڵتانه ی سیستمی سه رۆكایه تیان هه ڵبژاردبو ته نها 5 واڵتی����ان واتا 20% ی����ان توانییان بۆ ماوه ی 10 س����اڵ به دیموكراس����ی بمێننه وه و دوای 10 س����اڵ له دیموكراسی هه ڵگه ڕانه وه ، به اڵم ئه و واڵتانه ی سیس����تمی په رله مانیان وه ك هه ڵبژاردبو ب����ۆ خۆبه ڕێوه ب����ردن مۆدێلێك 17 واڵتی����ان واتا 61% یان ب����ۆ ماوه ی 10 س����اڵ به دیموكراس����ی مانه وه ، به و پێیه ش به رده وامبون����ی په یڕه وكردنی دیموكراس����ی له سیس����تمه په رله مانیه كان����دا 3 ئه وه نده ی

سیستمه سه رۆكایه تیه كانه . هه ر به پێ����ی توێژینه وه كه له دوای جه نگی دوه م����ی جیهان����ی له نێوان س����ااڵنی 1945 ت����ا 1979 ئه و واڵتان����ه ی له ژێر كۆلۆنیالیزم رزگاریان بو دوای سه ربه خۆبونیان 41 واڵتیان په یڕه ویان له سیستمی په رله مانی كردو 36 واڵتیان سیستمی س����ه رۆكایه تی هه ڵبژارد، ل����ه و 41 واڵته ی كه سیس����تمی په رله مانیان هه ڵبژارد 15 واڵتیان واتا له 36% به فیعلی بون به واڵتی دیموكراس����ی، ب����ه اڵم ئه و 36 واڵته ی سیستمی سه رۆكایه تیان هه ڵبژاردبو یه ك ده وڵه تیان نه بون به واڵتی دیموكراسی، توێژینه وه كه گه یش����تۆته ئ����ه و بڕوایه ی كه سیس����تمی په رله مانی چانسی گه شه كردنی ب����ۆ دیموكراس����ی زۆر زیاتره له سیس����تمی له توێژینه وه كه دا ه����اوكات س����ه رۆكایه تی، گه یش����تونه ته ئ����ه و بڕوای����ه ك����ه ئه گه ری كوده تای س����ه ربازی له و واڵتانه ی سیستمی س����ه رۆكایه تیان هه ڵبژاردبو 2 ئه وه نده زیاتر بو له و واڵتانه ی كه سیس����تمی په رله مانیان په یڕه و ده كرد..ئه م توێژینه وه یه رۆش����نایی ورد ده خات����ه به رده م گه لی كوردس����تان بۆ هه ڵبژاردن����ی سیس����تمی حوكمڕانیه كه ی كه

سه رۆكایه تی بێت یان په رله مانی.به و پێیه ش هه رێمی كوردستان كه ده چێته چوارچێوه ی واڵته تازه گه شه كردوه كانه وه و به قۆناغێكی راگوزه ری سیاسیدا تێپه ڕده بێت، سیستمی په رله مانی تا ئاستێك گونجاوتره له سیستمی سه رۆكایه تی به و پێیه ی له واڵته رۆژهه اڵتیه كاندا س����ه رۆك به هۆی بارودۆخی كۆمه اڵیه تی و سیاس����یه وه ده بێته سه نته ری

بڕی����اردان و ته واوی ده س����ه اڵته كان الی ئه و كۆده بێته وه و له وێش����ه وه ب����ه ره و تاكڕه وی

دیكتاتۆری هه نگاو ده نێت.

واڵت له سایه ی سیستمی سه رۆكایه تیدائه گه رچی شاره زایان ئاماژه به وه ده كه ن كه له سیستمی په رله مانیدا چانسی گه شه كردنی دیموكراس����ی و مه ده نی و فره حیزبی زیاتره ب����ه اڵم له سیس����تمی سه رۆكایه تیش����دا ئه و چانسانه فه راهه م ده بێت له نمونه ی ئه مریكا به اڵم بارودۆخی ش����ه ڕو ش����ۆڕش و نائارامی كاریگه ری هه یه له س����ه ر سیس����تمه كه بۆیه به بڕوای ش����اره زایان بۆ ئ����ه و واڵتانه ی كه له دۆخی جه ن����گ و نائارام����ی و راگوزه ریدان به وه ی گونجاوت����ره په رله مانی سیس����تمی چانسی گه شه كردنی دیموكراسی و فره حیزبی به پێچه وانه ش����ه وه سیستمی ده كات، زیاتر دیكتاتۆری تاكڕه وی و چانسی سه رۆكایه تی زیات����ر ده كات، ب����ه و پێیه ی ت����ه واوی ئه و واڵتانه ی كه به ر به ه����اری عه ره بی كه وتن و ش����ۆڕش و راپه رینیان تێدابو سیستمه كه یان

سه رۆكایه تی بو. هه مویان س����ه رۆكانه ئ����ه و هه رچه ن����ده له هه ناوی شۆڕش����ه وه هاتونه ت����ه ده ره وه و به بیان����وی شۆڕش����گێڕیه وه هه نگاوی����ان بۆ دیكتات����ۆری و قۆرخكردنی ده س����ه اڵت ناوه ، زۆرینه ی ئه و واڵتانه ی له ڕێگه ی شۆڕش����ه وه كردوه دروس����ت ده وڵه تی����ان رزگارب����ون و به تونێل����ی دیكتاتۆری����دا رۆیش����تون یاخود

بونه ته دیكتاتۆر.یه كه م/ میسری س����ه رده می موباره ك كه له هه ناوی شۆڕش����ه وه هات����ه ده رێ له 1981 -2011 س����ه رۆك بو واتا 30 ساڵ سه ره ڕای ئ����ه وه ی هه مواری ده س����توری ب����ۆ كرا بۆ ئه وه ی به رده وام بێت له خولی سه رۆكایه تی له دوایی����ن هه ڵبژاردندا له 2014 دا %88.7 ده نگی به ده س����تهێنا، میس����ر كه سیستمه كۆم����اری س����ه رۆكایه تیه حوكمرانیه ك����ه ی

له سه رده می موباره كدا ته واوی ده سه اڵته كان له الی موباره ك بو، بۆیه سیس����تمه كه به ره و

دیكتاتۆری هه نگاوی نا. دوه م/ تونسی س����ه رده می زینلعابدین بن عه ل����ی كه له 1987 – 2011 واتا بۆ ماوه ی 24 ساڵ سه رۆكایه تی كردوه و ده ستوریشی هه موار كرد بۆ ئه وه ی له ده سه اڵتدا بمێنێته وه و خۆی هه ڵبژێرێته وه كه له دواین هه ڵبژاردنیدا له 2009دا 89.6%ی ده نگه كانی به ده س����ت هێنا، خۆ ئه گ����ه ر راپه رینی خه ڵكی نه بوایه دانه ده به زی، له سه ر كورس����یه كه ی هه رگیز تونس كه سیستمی حوكمڕانیه كه ی كۆماری

بو بوه سیستمێكی دیكتاتۆری.س����ێیه م/ یه مه ن كه عه لی عه بدواڵ ساڵح له س����اڵی 1978 – 2012 س����ه رۆكی یه مه ن بو بۆ ماوه ی 34 س����اڵ سه رۆك بو له هه واڵ بو بۆ خولی دیكه ش خۆی كاندید بكاته وه و له س����ه ر كورس����ی ده س����ه اڵت دابنیشێته وه ك����ه له دواین خول����ی هه ڵبژاردندا له 2006 دا 77%ی ده نگه كانی به ده س����ت هێنا، ئه میش

له ناو سیستمی سه رۆكایه تی یه مه ندا. چواره م/ به ش����ار ئه سه د كه له 2000 ه وه س����ه رۆكه تائێس����تا واتا ماوه ی 15 س����اڵه

س����ه رۆكه و ده س����توری هه موارك����رده وه بۆ ئه وه ی ببێته سه رۆك و له دوایین هه ڵبژاردندا له 2014دا 88.7% ده نگه كانی به ده ستهێناو چاوه ڕوانیش ناكرێت به ئاسانی كورسیه كه ی

راده ست بكات.سیس����تمی س����ه رۆكایه تی له ن����او واڵتانی رۆژه����ه اڵت هه میش����ه ب����ه ره و دیكتات����ۆری هه نگاوی ناوه و دیكتاتۆری به رهه م هێناوه ، بۆیه دۆخی سیاس����ی و كۆمه اڵیه تی هه رێمی كوردس����تانیش زۆر باش����ترنیه له دۆخی ئه و واڵتانه له به رئه وه سیستمی سه رۆكایه تی یان له هه رێمی كوردستان نیمچه س����ه رۆكایه تی س����ه رۆك به هۆی زۆری ده س����ه اڵته كانیه وه به ره و دیكتات����ۆری و تاكڕه وی كێش ده كات و وا ده كات سه رۆك ده ستبه رداری كورسیه كه ی

نه بێت. خۆ ئه گه ر سیس����تمی سیاسیه كه ی هه رێم به ته واوی بكرێته په رله مانی به اڵم س����ه رۆك ئه و هه مو ده س����ه اڵته ی هه بێت كه ئێس����تا بۆی دیاریكراوه ئه وا راسته وخۆ سیستمه كه ده بێته س����ه رۆكایه تی به و پێیه ی سه رۆكی هه رێم فه رمانده ی گشتی هێزه چه كداره كان و ده سه اڵتی بااڵی جێبه جێكردنه ، واتا ته واوی

ده س����ه اڵتی وه زاره تی ناوخۆو پێش����مه رگه و ئاس����ایش و هه مو هێزه چه كداره كان له گه ڵ جێبه جێكردنی ده سته ی حكومه ت و ته واوی هه یه ته نها ئه م دو ده سه اڵته به سه بۆ ئه وه ی

سه رۆك سیستمه كه بكاته سه رۆكایه تی. سیس����تمی ئ����ه وه ی س����ه ره ڕای ئه م����ه سیستمی پێچه وانه ی له هه رێم سه رۆكایه تی عێراق ده بێت ك����ه په رله مانیه و پێچه وانه ی ده س����توری عێراق ده بێت كه ده ڵێت نابێت هیچ بڕگه و یاس����ایه ك ده ربچێت پێچه وانه ی ده ستوری عێراق بێت، له گه ڵ ئه وه شدا ئه گه ر سیستمی هه رێم به ته واوی ببێته په رله مانی ئه وا سه رۆكایه تی هه رێمی كوردستان وه كو ده زگایه كی ده س����توریی هه رێم سه ربه خۆیی خۆی ده پارێزێ����ت و ناچێته ژێرباری حوكمه ناوه نده وه . ئیدارییه كانی حكومه تی رۆتین و به اڵم له سیستمی سه رۆكایه تیدا پێچه وانه وه ی ئه مه یه ، س����ه رۆك وه ك����و ته نی����ا ده زگای راپه ڕاندن ده بێت����ه الیه نی په یوه نداری كاره به غدا. حكومه ت����ی ئیدارییه كانی رۆتی����ن و له ڕوی سه روه ری و سیاس����ه تی نه ته وه ییه وه ئیراده ی گه لی كوردس����تان ده بێته پاشكۆی

حكومه تی ناوه ندی به غدا.

له نێوان سیستمی سه رۆكایه تی و په رله مانیدا هه‌رێمی‌كوردستان‌سیستمه‌‌سیاسیه‌كه‌ی‌به‌ره‌و‌كوێ‌ده‌بات

؟

بڕی هاوکاری به دۆالربڕی هاوکاری به دینارناوی ئه و که سانه ی هاوکاری ئاوێنه یان کردوه 010.000بازرگانێکی به ڕێز له سلێمانی که نه یویست ناوی باڵوبکرێته وه

01.000به ڕێزێک که نه یویست ناوی باڵوبکرێته وه 01.000به ڕێزێک که نه یویست ناوی باڵوبکرێته وه 0100به ڕێزێک که نه یویست ناوی باڵوبکرێته وه

1.000.0000ئاالن محه مه د0200به ڕێزێک که نه یویست ناوی باڵوبکرێته وه

300.0000پشتیوان ئه حمه د له خانه قین

ئه گه ر سیستمی سیاسیه كه ی هه رێم

به ته واوی بكرێته په رله مانی به اڵم سه رۆك

ئه و هه مو ده سه اڵته ی هه بێت كه ئێستا

بۆی دیاریكراوه ئه وا راسته وخۆ سیستمه كه

ده بێته سه رۆكایه تی به و پێیه ی سه رۆكی هه رێم فه رمانده ی گشتی هێزه چه كداره كان و ده سه اڵتی

بااڵی جێبه جێكردنه

ئه‌و‌که‌سانه‌ی‌هاوکاری‌ئاوێنه‌یان‌کرد

Page 19: ژماره 485

(485( سێشه ممه 2015/6/30 19تایبه‌ت

ونبون * سه نه وییه كی ئۆتۆمبیل زماره )120610 اربیل_حمل ( به ناوی )میسر یحیی قاسم(ونبوه ،هه ركه س دۆزییه وه بیكه رینیته وه بۆ

كتیخانه ی خاك له كه الر.* ره گه زنامه یه كی عێراقی )شهاده جنسیه ( به ناوی )ابراهیم مجید رستم( ونبوه ، هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی

خاك له كه الر.* ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )ئاالن محمد اسماعیل( هه رکه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .* ناس���نامه یه کی ژوری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به ناوی )هیالل نامیق عزیز( هه رکه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .

ئاگاداریبۆ بەڕێز سەندیکای رۆژنامەنوسانی کوردستان

گشت الیەنە پەیوەندیدارەکەن

من وەک خاوەنی ئیمتیازی گۆڤاری )سەردەمی ژن(، رایدەگەیەنم کە دەست لە مافی خاوەن ئیمتیازی گۆڤارەکە هەڵدەگرم و دەیبەخشم بە خاتوو )نەجیبە مەحموود ساڵح(. لێرە بەدواوە من هیچ مافێکم بەسەر ئەو گۆڤارەوە نامێنێت.

ئاسۆس ئەحمەد حەسەن )ئاسۆس هەردی(

می���ر به ئاره زویه كی دڕندان���ه وه ده كوژرا وه ك ئه وه ی عه ش���قێكی گ���ه وره ی بۆ ئه و چه شنه له مردن هه بێت، ئه م عه شقی مردنه ، ئه م ئاره زوی كوشتن و سه ربڕینه كێشه كه ی ئێمه یه ، ئ���ه و پنته یه له ن���او جیهانی ئه م تێكس���ته ی به ختیاردا به دوایه وه ین. مردن له دۆخه س���ه ره تاییه كه ی بت���رازێ ئاره زو و عیش���قی ئینس���ان خۆی هه ڵیده بژێرێ ، تاقیكردن���ه وه و دوباره كردن���ه وه ی م���ردن ئاره زویه ك���ی په نهای���ی و دڕندانه ی مرۆڤه ، به رده وام هه مو مرۆڤێ ئه زمونی ئه م ئاره زوه ده كا ته نانه ت ئه گه ر له خه ونه كانیشیدا بێ . م���ه رگ هه میش���ه وه ك په نهانیه ك ڕاس���تینه یه كی وه ك ده مێنێت���ه وه ، ئاش���كرانه كراو خۆیم���ان لێده ش���ارێته وه ، زانخوازی و هه ڵپه ی مرۆڤ بۆ وااڵكردنه وه و په یپێبردن چه شنێك حه زو ئاره زو و عیشق بۆ ناوه ڕۆكی ئه و په نهانیه و بۆ ئه و ڕاستینه ته رایه دروس���ت ده كا. ئه م عیشقه نابێته عیش���ق بۆ كۆتایی ، بۆ مه رگ خۆی ، ئه مه عیش���قه بۆ ئه و ڕاس���تینه په نهانه كه پێی ناگه ین و یارییه كی سه یر به ئاوه زو به گیانمان ده كا. په نهانی جۆرێك���ه له تلیاكی مرۆڤ، ب���ۆ ئالوده كردنی توانای گ���ه وره ی هه یه مرۆڤ و ده ستگرتن به سه ر ئاوه زو گیانیدا. له مێژوی فه لس���ه فه و بیری كۆمه اڵیه تیا، كێش���ه ی ژیان و م���ردن ی���ه ك ڕه هه ندانه ته ماش���ای نه ك���راوه و له چه رخێك���ه وه بۆ چه رخێكی دیكه گۆڕانی به س���ه ردا هاتوه ، مردن فه لس���ه فیه كانا، له تێوریه له هه ندێ وه ك خراپ���ه ده هێنرێته زمان. به و پێیه ی ژیان له م���رۆڤ وه رده گرێته وه و گه وره ترین تراژیدیای مرۆڤایه تیه ، ترسی مردن به رده وام بیری له هه ن���دێ مرۆڤه وه ی���ه ، به ش���وێن فه لسه فیدا، ترسی مردن هه ر له بنه ڕه ته وه بون���ی نیه . مردن هیچ ترس���ێك بۆ مرۆڤ پێش���ناهێنێ و ته نان���ه ت وه ك چاكه ی بااڵ له پێنوس ده درێ . ئه م ج���ۆره په یوه ندیه به مردن���ه وه وه ها لێكده درێت���ه وه كه بونی تاكه كه سییانه هێشتا له ڕه گه خێڵكیه كان و كۆلێكتیڤییه كان جودانه بوه ته وه . له كه لتوره )میس���ریه كان،بابلیه كان، دێرینه كان���ا

وه ك م���ردن گریگ���ه كان( هیندی���ه كان و لێینه ده ڕوانرا. كه س���ییانه تراژیدیایه ك���ی م���ردن كۆتایهاتنی بون���ی زه مینیانه یان كۆتای���ی یه كێك له بازنه جه س���ته ییه كانه ، م���ردن وه ك خراپه یه ك���ی خولێالن���ه دراو ژیانه وه ، دژبه ری ناكه وێت���ه ده رناكه وێت، مردن، ژیان به های یه كسانیان هه یه . مردن هه روه كو ژیان ته نها یه كێك له هه نگاوه كانی

گه شه كردنی ڕانه وه ستاوی ئێمه یه . تراژیدیای كه س���ی و له یه ككاتدا م���ردن كۆمه ڵ���ی – مرۆڤایه تیه . ئه م ده ركه وته یه ی نێو بون ئه گ���ه ر نه ش���توانێ بونی مرۆڤ ده توانێ دروس���ت به تاڵبكاته وه ، له وات���ا پرۆسێسی ئه فراندنی واتا ڕاوه ستێنێ ، ئه م ڕاوه ستاندنه ئه و كۆتاییه یه كه كۆتا سنوری ڕه ها بۆ پ���رۆژه ی بونێكی مرۆیی داده نێ . ئه گه ر ئ���ه و په نهانی���ه ی م���ردن هه یه تی نه یبوایه ، به ساكاری ده مانتوانی هه ر كاتێك بویسترایه ئه زمونكردنی ژیان ڕاوه ستێنین، س���ڵكردنه وه یان ترس له مردن له وه دا نیه كه كۆتایی به كاتێك���ی دیاریكراو ده هێنێ ، ئه وه ن���ده ی په نهانێت���ی مردن ترس���ناكه ، ئه وه نه خ���ودی مردن نییه ئه و كاریگه رییه له س���ه ر ئاوه زو گیانم���ان داده نێت، ئه گه ر ئه و تێگه یش���تنه ئایدیالیس���ی و ئاینیانه ی مردن ته ماشابكه ین كه مردن به ئه ڵقه یه كی زنجیره یی گه شه كردنی مرۆڤایه تی داده نێ ، ئ���ه وه ت���رس له م���ردن واتایه ك���ی دیكه وه رده گرێ ، له ترسی مردن خۆیه وه ده بێته ت���رس له وه ی چۆن ده مری���ت، كام فۆرمی مردن ئه زمون ده كه یت، ترس له وه ی مرۆڤ

نه توانێ مردنێكی مه زن بمرێ . ئ���ه م ترس���ه یان مانیفێس���تبونی مردن له ڕێگه ی كوش���تنه وه س���ه رڕێده خات، تۆ ناتوان���ی مردنێك���ی م���ه زن تاقیبكه یته وه ئه گ���ه ر ئامانجێكی ب���ااڵ، ئایدیایه كی بااڵو ژیانێك���ی بااڵ وه ك ئیدیاڵی خۆت به ربژێرن ه كه ی . هه ر ئه وه ی مردن وه ك خراپه یه كی خۆلێالن���ه دراو وه رناگی���رێ ئه وه یه مرۆڤ ده توان���ێ كاریگه ربێ له س���ه ر دیاریكردنی فۆرمی مردنی خۆی ، له پاڵ ئه وه شدا، ژیان و غه مه كانی ، نیگه ران���ی و ده ركه وته كان���ی ،

ت���رس و ب���ێ واتاییه كانی س���ه رچاوه یه كی دیكه ی ڕه وایه تی و تێگه یشتنی مه رگن وه ك چاك���ه ی ڕه ه���ا، وه ك ڕزگاریده ری مرۆڤ له ئازاره بنه ڕه تیه بونه وی و هه میشه ییه كان، ك���ه خه س���ڵه ته ئۆنتۆلۆژیه كان���ی بون���ی مرۆڤ له ئاماده بونی���ان. به رپرس���ن ژیان په یوه ندییه كانی خۆی به مردنه وه به چه شن و گه وهه ری جیاوازه وه پێكهێناوه ، هه روه ك چ���ۆن دۆخ���ی بون���ی مرۆی���ی ئاڵوگۆڕو به مردنه وه له په یوه ندییه كان���ی جی���اوازی دروس���تده كا، ئه وهاش مردن و ده ركه وته و فۆرم���ه جیاوازه كانی كاركردنیان به س���ه ر دامه زراندن و فۆرمۆله بونی ئه و په یوه ندیی و تێگه یش���تنانه وه ده بێ كه م���رۆڤ و مردن

پێكه وه پێكبه ستراو ده كه ن. له خه ونه كان���ی به كوش���تن هێمام���ان ب���ه اڵم ك���رد زه ریاواری���دا میرئه وداڵ���ی په یوه ندی مردن یان كوش���تن به كوشتنی خه ونیش���ه وه ده كرێ ڕاوه س���تانی له سه ر بكه ی���ن. ئه گه ر م���ردن له دیوێكیدا بێ واتا كردنی ژیان و بون���ی مرۆڤ بێ به و پێیه ی كۆتایی پرۆژه ی بون���ه ، كۆتایی هه مو ئه و خه ونانه ش���ه كه پرۆژه كه هه ڵگرێتی ، ئه مه به س نییه بۆ جێكه وته كانی مردن، چونكه واتای كۆتایبه خش و نائومێدكارانه ی مه رگ به قوڵ���ی خه ون���ه ئاینده ییه كان���ی مرۆڤ ته نگه تاو و كه مهێ���ز ده كا. مردن ده توانێ بك���وژی خه وه كانی ب���ێ ، كۆتایی هه ڵگری ره هه ندی ترس و تۆقێنه ری خۆیه تی ، مردن

ئه و كۆتاییه به رجه سته ده كا . م���رۆڤ بونێك���ی پڕ ئ���اره زوی مردنه ، جی���اواز. وات���ای به ف���ۆرم و مردنێ���ك مردن، دوباره كردن���ه وه ی تاقیكردن���ه وه و هه ن���دێ جار بۆ مردنی خۆمان ده یخوازین، هه ندێجار بۆ ئه زمونكردنی مه رگی خه ڵكانی دیكه ته به نی ده كه ین. له هه وره كانی دانیالدا مه رگ له خ���ه ون و داكه وت���دا فه رمانڕه وای ڕه های���ه . م���ردن خۆراكه ب���ۆ تێركردنی ئاره زوی وه حش���ییانه ی مرۆڤی دێالواری و مه مه ند حه س���اری . خه ونه كانی میرئه وداڵ له س���ه ره تاوه ئه و هه ڕه شانه مان بۆ ئاشكرا

ده كه ن كه كۆی ژیان مه رگبار ده كه ن.

له هه وره كانی دانیالدا هاتوه : ))میر ئه وداڵ ده یویس���ت بڵێت كه ئه م له خه ونه كانیدا ته نیا بۆ تێركردنی ئاره زوی وه حش���یانه ی ئ���ه و قه س���ابه ده ركه وتوه . دوات���ر له ن���اكاو هه م���و ش���تێك ده گۆڕا، س���ه ری خۆی كتوپڕ ده كه وته س���ه ر ئاوی ده ریاچه كه .. هه میش���ه به و جۆره یه وه ك هێزێك الشه كه ی سه ر ئاو خستبێت، وه ك په یكه رێكی به ردینی قورس بێت و ده ستێك به سه ر ئاوه وه ڕایگرتبێت، سه رو ڕوخساری س���ه راپا قه وزه یه ، قژی شه پۆلێكی هێمنی ئ���او یاری پ���ێ ده كات، ه���ه رده م چاوانی خۆی به نوقاوی ده بینێت، تا ئێس���تا نه بوه چاوانی كراوه بن، به جۆرێك س���ه یرو توندو بێڕه حمانه چاوانی نوقاندوه ، وه ك كه سێك بیه وێت هه م مه رگی خۆی و هه م بكوژه كه ی

خۆی نه بینێت((.ئێم���ه پێزانینم���ان به مردن���ی خۆم���ان هه ی���ه ، به اڵم بینینی ئ���ه م مردنه دیوێكی له یه ك���ه م هه ی���ه ، هه ڵوه ش���ێنه ره وانه ی ده ركه وتنی���ه وه به چه ش���نی نه ش���ته رێكی رۆده چێ ، بونمان���ا به قواڵی���ی ترس���ناك له یه كه م ده ركه وتنیدا پێت ده ڵێ بوه س���ته هه مو ش���تێ ب���ێ واتایه . ئ���ه م وتنه و ئه م له گۆڕینی ده یگه یه نێ ڕاسته وخۆ په یامه ی مردنا جێكه وتی ده ب���ێ ، مرۆڤ بۆ ئه وه ی له م ب���ێ واتاكردنه هه ڵبێ مردن بۆ فۆرمی جیاوازت���ر ده گ���ۆڕێ ، ده یه وێ چه ش���ن و ده ركه وته ی تری مردن ج���ودا له مردنێكی سازگار تاقیبكاته وه یان دوباره یبكاته وه كه له توانای هه ڵگرتن���ی واتای بنچینه ییدابێ . حه زی وه حشیانه ی مرۆڤ كه له كن بكوژی میرئ���ه وداڵ و له خه ونه كانی���دا ده رده كه وێ به شێكه له وه اڵمدانه وه به و پێداویستییانه ی ڕه وش���ێكی دیاریك���راوی بونێك���ی مرۆیی گه ره كێتی ، هه روه ك چ���ۆن هه مان حه زی كێوییانه ی كوش���تن له داكه وت و ڕه وش���ی بون���ی میرئ���ه وداڵ و له پ���اش خه ونه كانی

ده بێته نماینده ی گیان و ده رونی ئه و. كوشتن ده پرسێ : كریلۆف كه نسته نتین چۆن ده ش���ێ مومكین بێ ؟ ئه مه پرسێكی بایۆلۆژیه . خۆلێالنه دراوێكی كانتیانه ی���ه و

كه س���ێك كه به ش���داری له ڕوبه ڕوبونه وه و كوش���تنی ده زانێ ، كردبێ تێهه ڵچونێ���كا م���رۆڤ وات���ه زیانپێگه یاندنی م���رۆڤ كه ناكۆك���ه له گه ڵ خ���ودی ژیان���دا، زۆریش دژوار نیه ، به اڵم ئێجگار س���ه خت و دژواره به شێوه یه كی ئاگه مه ندانه ئه م كاره بكه ین، بۆ نمونه نزیكی نامومكینه په نجه ت به چاوی نه یاره كه تدا بكه یت، هه مو ناخت و ناوه وه ت دژبه ری وه ه���ا كارێكن، ئه م���ه له كاتێكدا لێدانی په نجه ی ناوه ندیی بۆ بۆش���ایی چاو یه كێك له ساكارترین و كرداریترین ڕێگه كانی خۆپاراس���تنه ، به م پێیه پێویسته به سه ر ش���تێكدا زاڵببین له خۆماندا، تاكو فێرببین وه ها لێدانێك جێبه جێبكه ین، به اڵم له هه مو دۆخێك���دا مه زنترین غ���ه م و نیگه رانی قوڵ بریتیه له به رجه سته كردنی "كوشتن" خودی دی���ارده ی جه س���ته ی مردو، ك���ه به هه مو شێوه یه ك له جۆڵه كه وتوه و هیچ مه ترسیه كی نیی���ه و ناتوانێ هی���چ زیانێ���ك بگه یه نێ ، ده توانێ بكوژ ناچار بكات )به ویس���تیارانه یان ناویس���تیارانه ( بكه وێته ڕه وشێكی زۆر

دژواری په ستییه وه .كوش���تن وه ك زه حمه تتری���ن و خێراترین ده ركه وته و فۆرمی مردن بوه ته خه سڵه تێكی نیمچه بنه ڕه تی ئۆنتۆلۆژیانه ، ڕه نگه كه مێك جێگه ی تێنواڕین و هه ڵوه س���ته كردنبێ كه ئێژم )نیمچه بنه ڕه تی ئۆنتۆلۆژیانه (. ئه م گوزاره یه ده رخس���تنی دۆخ���ی بكوژبونی مرۆڤه به گش���تی . ته نانه ت "نه - كوشتن"ی م���رۆڤ هێما نییه ب���ۆوه ی بونێكی مرۆیی وه ك بونێك���ی س���ازگار له ت���ه ك ژیان���ا ته ماش���ابكه ین، هه ر ئه وه نده ی خه سڵه تی مرۆڤایه تی ڕه وایه تیدان���ی گۆش���تخۆری و به كوشتن به گش���تی ئه گه ر بۆ زینده واریش بێ له به رچاوبگرین، خه س���ڵه ت و شوناسی بكوژبون و حه زی كێوییانه ی ئه و بۆ مه رگ نیمچه مانیفێس���تی ده كا. ده س���ه لمێنێ و بنه ڕه تی ئۆنتۆلۆژیانه یه له به رئه وه ی مرۆڤ "ش���یاو – بۆ – بون"ی هه ڵوه شاندنه وه و بكوژبونه ی ڕه وش���ی ئ���ه و ڕه تكردنه وه ی هه یه به ش���ێوه یه كی بنه ڕه تی ڕه تكردنه وه

خوازانه .

له كۆتایی به ش���ی یه كه م���ی هه وره كانی دانیالدا كه زیاتر خه ونه خوێناوییه كانی میر ئه وداڵ داگیریك���ردوه ، ڕێنواری زه ریاواری له كاس���ێته كانا ش���تێكی ده گێڕێت���ه وه س���یامه ندی مامه ئه وه یه بیرناچێت���ه وه ،

له جێگایه كدا له میر ده پرسێت: ))ئای���ا له ماوه ی ڕاب���ردودا ئاره زویه كی تایبه تیت���ان هه ب���وه كه س���ێكی دیاریكراو گه وره تان كینه یه ك���ی یاخ���ود بك���وژن، پێك���ردوه ؟ هه س���ت كه س���ێك به رامبه ر میر ئ���ه وداڵ له وێدا ده وه س���تاو وه اڵمێكی ده دایه وه كه ش���ایانی تۆماركردنه "به ڵێ ، به ڵێ جه نابی دكتۆر، هیچ ڕۆژێك له ژیانمدا نه ب���وه له منداڵیه وه ، ئ���اره زوم نه كردبێت كه س���ێك بكوژم، هه ر دوژمنێك بێت گرنگ نیه ، هه میشه هه س���تمكردوه ، ڕۆژێك دێت ده كه وم���ه جه نگێكه وه ، له وێ���دا ده كوژم و ده كوژرێم، ئ���ه وه ش ئه په ڕی ئاس���وده یی

منه "((.می���ر هه رده ڵێ���ی به رجه س���ته ی ئ���ه و جیهانبینییه ڕۆژهه اڵتیی���ه ده كا، كه ژیان به س���ه رچاوه ی ئ���ازاره كان داده نێ ، به ده ر ل���ه وه ی مردن له ڕێگ���ه ی ئه فراندنی واتای جیاوازه وه بۆی ویستراو و هه ڵپه بۆ كراوه ، ب���ه اڵم هه ر م���ردن خ���ۆی ده ربازبونه له و به دبه ختی و ئازارانه ی ژیان پێشمانده هێنێ ، ئه مه دیدێكه فه لسه فه ی ڕۆژئاوایش ئه گه ر له ئاسۆی بیری ئه فاڵتۆنه وه ته ماشا بكه ین ته به نیكراوه و قبوڵكراوه ، چونكه ژیان و بونی جیهان و ئاماده بونه كانی مرۆڤ و هه بوه كان له و جیهان���ه دا له پاڵ ئه وه ی به س���ێبه ری ڕاس���تینه له پێنوسدراون، جه سته ی مرۆڤ وه ك زیندان���ی گیانی ئه و هێنراوه ته زمان، بۆیه پێكه وه دو جیهانینی ، دوبیركردنه وه ی فه لس���ه فی و ئاین���ی ژی���ان به ئاس���تێكی ب���ااڵ خوارده كه ن���ه وه و له ئاس���ت هێ���زی

ڕزگاریبه خشی مردندا نه ویده كه ن. بۆ دوا قسه ئێژم، سه رباری تێگه یشتنه جی���اوازه كان س���ه باره ت به ژی���ان و مردن گوتوێتی : دروست به ته واوی و شۆپێنهاوه ر نه ده كرده وه ، فه لسه فیانه یان بیری خه ڵك

ئه گه ر هاتباو مردن نه بایه .

ئۆنتۆلۆژیای‌‌كوشتن‌له‌ڕۆمانی‌‌)هه‌وره‌كانی‌‌دانیال(دا...‌پاشماوه‌

م���اوه ی له ب���اره ی راپۆرتێ���ك بارزان���ی س���ه رۆك س���ه رۆكایه تی له پۆستی سه رۆكی هه رێمی كوردستان باڵوكراوه ته وه . ئاوێنه نی���وز له ئاوێنه و تێدا وێ���ڕای ژماردنی رۆژه كانی ماوه ی سه رۆكایه تی س���ه رۆك بارزانی ئاماژه سیاس���ی مێژویی و بابه تی به هه ندێك كراوه كه ئاوێنه یان به ئه نقه ست بازی به س���ه ر هه ندێك راستیدا داوه ، یاخود ش���اره زایی بیرچونه وه و له ئه نجام���ی نه بون له روداوه سیاسیه كانی باشوری

كوردستان تێپه ڕیوه .

سوپای عێراقی بۆ ده رپه ڕاندنی سوپای ئێرانی بو

ب���ۆ نمونه له و په ره گرافه ی باس���ی ئام���اژه ده كات، ناوخ���ۆ ش���ه ڕی به وه كراوه كه پارتی 31ی ئابی 1996 په نای بردوه ته ب���ه ر رژێمی به عس بۆ له م له هه ولێر، یه كێت���ی ده ر په ڕاندنی په ره گرافه دا ئاوێن���ه بیری چوه باس له وه ب���كات هاتنی س���وپای عێراق بۆ ده رپه ڕاندنی یه كێت���ی نه بوه به ته نیا، به ڵك���و ب���ۆ ده رپه ڕاندن���ی س���وپای پاس���دارانی ئێرانی بوه و به پێی یاساو رێس���ا له س���ه ر حكومه ت���ی ئه وكاتی عێراق بو خاكی عێراق كه كوردس���تان هێشتا وه ك دیفاكتۆیه ك خۆی پێناسه

نه كردب���و پارێ���زگاری لێب���كات، هه ر هێزێك���ی ده ره كی س���نوری ببه زێنێ ئاخۆ ده پرس���ین بێت���ه وه . روبه ڕوی ئامانج له وه چیه ئاوێنه له م راستییه دا له كاتێكدا خ���ۆی الیه نگی���ر ده كات؟ چاك ده زانێ ئه م بابه ته له ئه نجامی چ

كاردانه وه یه ك بوه .

بارزانی كه ی گه ڕایه وه وه ك بڵێی ئاوێنه و ئه وه ی له پش���ت ئه م بابه ته وه یه ، به درێژی و وردی بیریان له وه كردبێته وه چۆن و به چ ش���ێوه یه ك ئ���ه م راپۆرته بخه ن���ه چوارچێوه یه كی ش���ێواندنی راس���تی روداوه مێژویی و سیاس���یه كان، بۆی���ه ئاوێن���ه له كۆتا په ره گرافیدا باس له وه ده كات كه ڕێزدار مسعود بارزانی دوای راپه ڕینی به هاری 1991 گه ڕاوه ته وه باشوری كوردستان، ئه ركی میدیایه راستی روداوه كان وه ك خ���ۆی وێنا ب���كات، ئه گه ر واهه س���ت ب���كات میلله تێك���ی مردوی���ن و مێژوی س���ه ركرده كانمان نه ته وه كه م���ان و بیرچوه ت���ه وه یاخ���ود نازانی���ن، ئه وا ج���ۆره ده كات، ل���ه م هه ڵه یه ك���ی چونكه س���ه رۆك بارزان���ی یه كێك بوه له و س���ه ركردانه ی نه خشه ی راپه ڕینی 1991ی داڕش���توه و له گه ڵ ده ستپێكی قاسمه ڕه شه وه له سنوری راپه ڕینیشدا هاته ناو خاكی باش���وری كوردستان و له گه ڵ خوێدا نه وشیروان مسته فایشی

هێنابو.

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

نه بونی سایلۆ له ناوچه به رفراوانه كه ی گه رمیان، یه كێك

له و كێشانه ی كه كۆتایی پێنایه ت و ساڵ و دوای ساڵ ته نها گله یی ده كرێت، وه ك جوتیارێك باس له وه ده كات ساڵ نییه به مانگ و

دو مانگ چاوه ڕوان نه بن تاوه كو دانه وێڵه كانیان ده فرۆشنه

حكومه ت، یان ده ینێرن بۆ سایلۆكه ی دوزخورماتو چونكه

له گه رمیاندا بونی نییه ،.

جوتیارێك����ه س����ابیر محه م����ه د له ناوچه ی گه رمی����ان به وته ی خۆی ئه مس����اڵ 90 دۆن����م زه وی ك����ردوه به دانه ویڵه له جۆری گه نم و جۆ، ئه و باس����ی له وه كرد كه هه مو س����اڵێك دانه ویڵه كانیان فرۆش����تنی كێشه ی هه ی����ه ، وت����ی "س����اڵ نیی����ه ئێمه به مان����گ و دو مانگ چاوه ڕوان نه بین ده فرۆشینه دانه وێڵه كانمان تاوه كو حكوم����ه ت، ی����ان ده ینێری����ن ب����ۆ س����ایلۆكه ی دوزخورمات����و، چونكه

له گه رمیان بونی نییه ".وتیشی "ئه گه ر زۆر وه رگرتنه كه ی له الی����ه ن حكومه ت����ه وه دوابكه وێت، كه متر باپ����اره ی ناچاری����ن ئ����ه وا ده یفرۆشینه بازرگانان، نه ك هه ر من به ڵكو خه ڵكی دیكه ش ده یفرۆشێته

بازرگاكان".ئه و پی����ره پی����اوه نیگه رانییه كی دیكه ی ئه وه بو هیچ س����اڵێك بنه تۆ ناگاته ده س����تیان و له واده ی خۆیدا دواده كه وێت، وتی "ئه مانه مه به ستی )وه زاره تی كشتوكاڵه ( كه ی له واده ی خۆیدا پێداویستییه كانمان بۆ دابین

له خه می جوتیاراندا ئه وانه ده كه ن، نین".

م����ام عه زیز كه زۆرب����ه ی ته مه نی له گون����ددا به س����ه ربردوه و س����ااڵنه منداڵه كان����ی له گه ڵی����دا خه ریك����ی كاروباری كش����توكاڵین، مه ڕداریی و ده ڵێ����ت "هه مو س����اڵێك گه نم و جۆ ده ڕوێنم، س����اڵێك دانه ویڵه نه ڕوێنم ئه ڵێ����ی ش����تێكم ونك����ردوه ، نه ك حكومه ت، م����ن منه تم به كه س نییه باه����ه ر كه ن����م و جۆك����ه م لێنه كڕن،

ده یفرۆشمه خه ڵكی تر".ئه و وتیشی "من سااڵنه زیاتر له 20 گه نم و جۆ ده ڕوێن����م و به ده یان ته ن به رهه م����م هه یه ، ئه گ����ه ر حكومه ت جێگ����ه ی نییه بابێ����ت له گونده كه ی ئێمه دانه وێڵه ی بۆ هه ڵگرین، ئه مه چی بو چه ند س����اڵه ئه ڵێن ش����وێن دروس����ت ده كه ی����ن ب����ۆ هه ڵگرتنی

دانه وێڵه ، هه ر دروستیان نه كرد".كێش����ه ی له ب����اره ی ه����اوكات جوتیارانی گونده كه یانه وه له مساڵدا، س����ه وزباڵخ گون����دی ئه نجومه ن����ی ئه حمه د عه بدولڕه حم����ان بۆ ئاوێنه ده ڵێت "كێشه یه كی ئه وتۆمان نییه ، ته نها كێش����ه یان نه بونی س����ایلۆیه له گه رمیان یان س����ایلۆیه كی بچوك هه ی له كه الر كه شوێنی چاره كێكی گه رمیانیش����ی دانه ویڵه ی به رهه می

تێدا نابێته وه ".دانه وێڵه ی به رهه م����ی له ب����اره ی ئه مساڵ له گه رمیان باس له وه ده كات به رهه می ب����ه راو باش ب����وه و یه ك ته ن 15 ته نی به رهه مهێناوه ، به اڵم زه وی ده ی����م به رهه م����ی نه بو، وتی 2500 ئێمه دا له گونده ك����ه ی "ته نها دۆنم ب����ه راوو 2000 دۆنم زه وی ده یم

كێڵراوه ".

زه وی كشوكاڵی هه رێمی كوردستان له دو شوێن پێكهاتوه ، ئه ویش به راوو تائێس����تا حكومه تی ب����ه اڵم ده یم، هه رێم نه یتوانیوه سود له زه وی ده یم وه ربگرێت و ئه و زه وییانه ته نها پشت

به ئاوی باران ده به ستن.له به رامبه ردا به ڕێوه به ری گش����تی گه رمیان ش����ادیه حس����ێن ئاشكرای ده كات كه 511 هه زارو دو دۆنم زه وی كراوه به گه نم كه بڕی پێش����نیاركراو به رهه مهێنان����ی 150-170 هه زار بۆ ته ن ده بێت و له س����اڵی پار كه متره ، به اڵم هێش����تا رون نیی����ه ، چونكه گه نم، له وه رگرتن����ی به رده وامی����ن روبه ری چێنراوی ج����ۆ 73 هه زارو 653 دۆنم����ه كه بڕی پێنش����اركراو به به رهه مهێنانی، ده كاته 29 هه زارو

462 ته ن.ئه و باس����ی له وه شكرد كه به هۆی ئه وه ی زه وی بارانبارین����ه وه كه می ده یم بوه له گه رمیان فه وتاوه ، ته نها به رهه میان به راویی����ه كان زه ویی����ه باشه ، چونكه رێژه ی بارانبارین له و ناوچه ی����ه له دوای مانگ����ی چواره وه

وه ستا.له ب����اره ی هه ڵگرت����ن و گلدانه وه ی گش����تی به ڕێوه ب����ه ری دانه وێڵ����ه ، كشتوكاڵی گه رمیان وتی "ئه و نه ك كێشه یه به ڵكو سه رئێشه یه ، چونكه له س����نوری گه رمیاندا كه زه وییه كی فراوانی هه یه بۆ دانه وێڵه س����ایلۆی تێدا نییه ، بۆی����ه بنكه یه كی بچوك كراوه ته وه ، ئه ویش به پێی پێداویستی دانه وێڵه ی ناوچه ك����ه ی ئێمه نییه ، به ڵكو بۆ ئه وه كراوه ته وه دانه وێڵه ی

تێبكرێت و زو زو بگوازرێته وه ".به رپرسه كه ی كشتوكاڵی گه رمیان ئاماژه ی به وه شكرد كه له به ر ئه وه ی

وه زاره ت����ی بازرگانی هه رێم س����اڵی پێش����و گه نمی فرۆش����توه ته به غداو پاره كه ی بۆ نه نێردراوه ، بۆیه رێگه نادات ئێمه یه كسه ر ره وانه ی به غدای بكه ی����ن و وه س����تاندویه تی، ئه مه ش به كاریهێناوه بارمته وه كو وه زاره ت بۆ ئ����ه وه ی به غدا پاره ك����ه بنێرێت ئنج����ا گه نمه كه ی بۆ ره وانه ده كات، ئه مه ش كێش����ه یه كی ت����ره ، چونكه تائێس����تا له ناوچه ی گه رمیاندا 600 جوتیار پاره ی گه نمی ساڵی پاریان

وه رنه گرتوه .س����ه باره ت ب����ه و كێش����انه ی كه هی س����ااڵنی پێش����وه و بۆ ئێس����تا ماوه ت����ه وه ، ده ڵێ����ت "كێش����ه یه ك ئه وه بوه ته خمین����ه كان زۆر بوه كه ب����ۆ جوتیاران نوس����راوه ، بۆ نمونه جوتیارێ����ك 30 ته نی چاندوه و بۆی نوسراوه 600 ته ن به رهه مده هێنێت، ئه گ����ه ر به رهه می ئه وه ن����ده نه بێت، ناچ����ار ده چێ����ت په ی����دای ده كات،

ئه مه ش له قازانجی بازرگانه كانه ".له باره ی مامه ڵه كردن به سه ره گرتنی دانه وێڵه وه ، وتی "ئێس����تا كارێكمان كردوه كه جوتیارێ����ك بێت به یه ك دو ش����ه و باره ك����ه ی لێوه ربگیرێت و دوانه خرێ����ت، به ڵكو ئه و س����ه رانه وه س����تێنراوه ه����ی بازرگانه كان����ه و

ده مێننه وه بۆ پاش جوتیاره كان".له مساڵدا، بودجه نه بونی به هۆی گه رمی����ان هی����چ بودجه یه ك����ی بۆ دانه نراوه ، به وته ی ش����ادیه به هۆی ئ����ه م قه یران����ی دارایی����ه وه به هیچ ش����ێوه یه ك ه����اوكاری جوتی����اران نه ك����راوه و پرۆژه كانی����ش له كات����ی له كاتێكدا ئه نجامنادرێ����ن، خۆی����دا پرۆژه ی كشتوكاڵی له سه ر كاته كه ی

وه ستاوه .

وه‌اڵمێك‌بۆ‌‌3800رۆژه‌كه‌ی‌

بارزانی‌سه‌رۆكی‌هه‌رێمه‌

نه‌بونی‌سایلۆ..‌كێشه‌‌نه‌بڕاوه‌كه‌ی‌‌گه‌رمیان

یاسین مه حمود چۆمانی

Page 20: ژماره 485

په‌یامه‌که‌ی‌دوێنێی‌سه‌رۆکهه رچه نده به پێی یاساکه ی دو ساڵ به ر له ئێستای په رله مانبێت، بارزانی ته نها 50 رۆژی وه ک سه رۆکی

هه رێم ماوه ، به اڵم پێناچێت له و واده یه دا، وێنه لێڵه که ی سه رۆکایه تی هه رێم ڕونببێته وه . ئێواره ی دوێنێ، دوشه ممه ، بارزانی په یامێکی باڵوکرده وه و ئه و دانیشتنه که ی سێشه ممه ی پێشوی په رله مانی

کوردستانی به "مه ترسی له سه ر بنه ماو پره نسیپی ته وافق و سازان" ناو ده بات. له و دانیشتنه دا په رله مان خوێندنه وه ی یه که می بۆ چه ند پرۆژه یاسایه ک کرد بۆ هه مواری یاسای سه رۆکایه تی

هه رێم. هه ر له په یامه که یدا بارزانی رایده گه یه نێت که ئه گه ر الیه نه کان به پێی پره نسیپی ته وافق و سازان نه جواڵنه وه ، "ئه و کات منیش هه ڵوێستی خۆم ڕاده گه یه نم".

دوساڵ‌بۆ‌درێژکردنه‌وه‌له دوای ته واوکردنی دو خولی سه رۆکایه تییه که ی، بارزانی ده ستبه رداری پۆستی سه رۆکی هه رێم نه بو، به ڵکو

په رله مانی کوردستان له ڕێی پرۆژه یاسایه که وه ، له 30ی حوزه یرانی 2013و به ده نگی هه ردو فراکسیۆنی پارتی و یه کێتی ، ماوه ی دو ساڵی بۆ بارزانی وه ک سه رۆکی هه رێم درێژکرده وه . له ماده ی دوی ئه و پرۆژه یاسایه دا هاتوه "ویالیه تی سه رۆكایه تی هه رێم كه له 2013/8/20دا ته واو ده بێت، به رده وام ده بێت، درێژ ده كرێته وه تا 2015/8/19 كه ئیتر

بۆ دوه مجار یارای درێژكردنه وه ی نییه".

سه‌رۆک‌له‌رێی‌هه‌ڵبژاردنه‌وه‌

هه ر له ئه نجامی ئه و رێکه وتنه دا، جارێکی دیکه بارزانی وه ک سه رۆکی هه رێم هه ڵبژێردرایه وه له 25ی ته موزی 2009. به اڵم ئه مجاره یان له بری په رله مان، سه رۆک راسته وخۆ له الیه ن هاواڵتیانی هه رێمی کوردستانه وه هه ڵبژێردرا. له و

هه ڵبژاردنه دا مه سعود بارزانی رێژه ی 69.57%ی ده نگه کانی به ده ستهێنا، نزیکترین رکابه ریش لێیه وه که مال میراوده لی بو، که 25.35%ی ده نگه کانی به ده ستهێنا، ئه مه ی دوه میان له ناوچه کانی پارێزگای سلێمانی زۆرینه ی ده نگه کانی

به ده ستهێنا.

الدانی سەرۆک بۆ؟! مەزن عوسمان

س����ەرباری ئەم قۆناغە پڕ ش����ەکەتەی هەرێمی کوردس����تانی پێدا تێدەپەڕێت، نوخبەیەکی دیاریکراو مەبەس����تیانە گرێکەی دەس����ت بەددان بکەنەوە. هەرچەندە ئەس����تەمە لەدۆخێکی وادا لەپرسێکی ل����ەو ج����ۆرەوە بژەنیت، بەاڵم خواس����تی دیموکراس����ی و ویس����تی ڕوحیەتی گۆڕانکاری، بەتایبەت لەهەیکەلی دەسەاڵتدا، ئەولەویەت لەزەمینەیەک����ی نەڕەخس����او وەردەگرێتەوە. ئەگەرچ����ی ئەزمونە باڵقەک����ەی هەرێ����م ئەوەندەی مومارەس����ەی نواندنی دەس����ەاڵتی تاکەکەسی تێدا نمایش دەکرێت، ئەوەندە لەئاستی خزمەت به سلکە

کارگێڕیەکەدا خۆی نابینێتەوە. ئەگ����ەر30 حوزەی����ران چارەس����ەر بوبێ����ت ب����ۆ فەراغی یاس����ایی لەوس����ەردەمەدا "کوردس����تان دور لەقەی����ران بو" ئ����ەوا ئەوڕۆکە، لەیەکالیی کردنەوەی ئەم کورس����ییەدا لێدوانە دژبەیەکەکان بۆنی ساڵی نەوەدەکان دەدا. لەچەند ساڵی حوکمڕانی سەرۆک ئەوەمان پێگوترا، کە لەئاست هەندێ پرسی ناسیۆنالستی و تیرۆری قەڵەمدا، بارتەقای ئاراستەیەکی فرە شەفاف نیشان نەدرا، جێگەی دڵنیایی

هاواڵتییانی هەرێم بێت. الدانی س����ەرۆک ئەوەندەی زەرورەتێکی حەتمییە بۆ پەکخس����تنی ئ����ەو وێنایەی لە دی����دی قاعیدەی پارتیدایە، ک����ە ئیماجنیان وایە دوای ئ����ەو کوردس����تان ڕوبەڕوی مەترس����ی کەوتنی ت����ا هەتایی دەبێت����ەوە، ئەوەندە جەنگێک نییە دژی س����ەرۆک وەک تاکەکەس، بگرە پاراس����تنی کەس����یەتی ئەوەو میکانیزمی دیموکراتیزەکردنی ک����ۆی حوکمە خۆبەڕێوەبەرییەکەی هەرێم����ە. ئیرادەی وازنەهێنان لەکورسی، ئەوەندەی هەڵگری واتای قۆرخ و موشتاقیەتە، ئەوەندە ڕوحیەتی شۆرش����گێڕی و فرەیی نابەخش����ێتەوە بەس����ەرۆک. مێژو ئەمەی بڕیوەتەوە، کەوتنی سەرۆکێک، مانای کەوتنی گەلێک نییە. نالۆجیکییە، کە کۆتایی هێزی شێخ سەعیدو شێخ مەحمودو قازی و مەال مس����تەفاو تاڵەبانی بەمانای توانەوەی گەلێک وەربگێڕدرێت. گرۆڵەی مێژوی کورد ئەوەی سەلماندووە، لە بۆشایی سەرکردایەتی سیاسیش����دا، کورد هەر هەبوەو هەر دەش����بێت، بۆیە ئەرکی تاک بەتاک����ی کوردە، بەرگی کاریزما، کە ئێس����تا ح����زوری هەیە لەنێو ملمالنێ سیاسییەکانی کوردستاندا، هەپرون بکەن. کادرو هەواداری هەر حزبێک پێیوایە بەئامادەنەبونی کردارەکی سەرکردەکەی خۆی، گەلێ����ک دەکەوێتە ژێرب����اری گێژنەی قڕان����ەوە. دەبێت لەو واقیعە بگەین، کەوا کۆی گەلە، هەڵگری تێرمی کاریزمایەو پێناسی خۆی

دەیە دوای دەیە هەڵدەگرێت. بەکورت و کرمانجی الدانی سەرۆک پیالنێک نییە دژی بارزان و پارتی دیموکرات، بەڵکو مەسجێکە بۆ هەموان، کە دوای ئەویش ژیان هەر

بەهەمان ڕەنگ و بگرە بەبڕشتریش درێژەی دەبێت.

Awene خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

ریکالم

ئاگاداریەک سەبارەت بە شوقەی مامۆستایانی زانکۆ ئۆفەری تایبەت بۆ مامۆستایانی زانکۆ لە شوقەکانی قەیوان سیتی دوو ئەمرۆ 24-5-2015 چوار رۆژ تێپەراندوە

بەشێک لە مامۆستایانی بەرێز بە هۆی تاقیکردنەوەکانەوە لەم ئۆفەرە ئاگادار نەبوون یاخود دەرفەتیان نەبوە سەردان بکەن هەربۆیە لێرەوە پێیان را دەگەیەنین کە ئوفەرەکە 12 رۆژ بەردەوام دەبێت و رۆژانە )8:30 _ 5:00( دەتوانن س����ەردانمان بکەن وە بۆ زانیاری هەموو الیەک

ئەم شوقانە هیچ پەیوەندیەکیان بە سوود مەند بونەوە نیە .

ش����ایەنی باسیش����ە ئیدارەی قەیوان سیتی ژمارەیەکی دیاری کراو ش����وقەی تەواوکراوی وەک ئۆفەر تایبەت بە مامۆستایانی زانکۆ پێشکەش کردوەبە قیس����تی درێژ خایەن لە پێش����ەکی $27500 بیست و حەوت هەزار و پێنس����ەد دۆالر دەست پێ دەکات کەبەجوانترین و باشترین

کواڵیتی سەردەم دروست کراوە

بۆ زانیاری زیاتر دەتوانن پەیوەندی بکەن بەم ژمارە تەلەفۆنەوە 07708600002 ئیدارەی قەیوان سیتی

رۆژی‌وه‌ک‌سه‌رۆک‌ماوه‌یه‌که‌مین‌سه‌رۆک

پرسی سه رۆکایه تی هه رێم له دوای ئه و هه ڵبژاردنه وه هه ڵگیراو دواتر شه ڕی ناوخۆو دو ئیداره یی به سه ردا هات، تا ساڵی 2005 و له 12ی حوزه یرانی ئه و

ساڵه داو له ڕێی په رله مانی کوردستانه وه مه سعود بارزانی بۆ خولی یه که م به زۆرینه ی ده نگی ئه ندامانی په رله مان، وه ک یه که مین سه رۆکی هه رێمی

کوردستان، هه ڵبژێردرا. ئه وه ش له ئه نجامی رێکه وتنامه ی ستراتیژیی نێوان هه ردو حیزبی بااڵده ستی ئه و ده مه ی هه رێم، یه کێتی و پارتی و له به رامبه ردا

تاڵه بانی بوه سه رۆک کۆماری عێراق.

www.awene.com ماڵپه ڕی ئاوێنه نوێترین هه واڵ و زانیاری

ڕابه‌ری‌بزوتنه‌وه‌ی‌ڕزگاریخوازی‌کوردستانله ساڵی 1992 ئه و کاته ی هه رێمی کوردستان له دوای راپه ڕینه وه ده یویست

رابه رێک بۆ خۆی هه ڵبژێرێت، له رێگه ی هه ڵبژاردنێکه وه له 19ی ئایاری 1992 هه ریه ک له )جه الل تاڵه بانی ، مه سعود بارزانی، مه حمود عوسمان،

عوسمان عه بدولعه زیز( چونه پێشبڕکێوه بۆ دیاریکردنی رابه ری بزوتنه وه ی رزگاریخوازی كوردستان. هیچ کام له و کاندیدانه له و هه ڵبژاردنه دا نه یانتوانی له خولی یه که مدا ده نگی 50+1 به ده ست بهێنن و ببنه ڕابه رو به و شێوه یه ش

کۆتایی به پڕۆسه که هات. ده نگه کان له و هه ڵبژاردنه دا به م شێوه یه بون: مه سعود بارزانی: 466 هه زارو 819 ده نگ. جه الل تاڵه بانی: 441 هه زارو 57

ده نگ. عوسمان عه بدولعه زیز38 هه زارو 23 ده نگ . مه حمود عوسمان 23 هه زارو 309 ده نگ.