Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών: Σχεδιασμός - Χώρος - Πολιτισμός

Τεχνολογίες Αιχμής και Αρχιτεκτονική: Από το Συνολικό Σχεδιασμό στην Καθολική Διαχείριση - Πέραν της Μητροπολιτικής Σκέψης

Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ

Σόνια Τζιμοπούλου 08_06_10

Πηγή εικόνας: http://www.usc.edu/hsc/dental/odg/jaskoll01.htm

Επιγενετικά τοπία_Συστήματα στη βιολογία

…a move from gene-centered positions to ones where genes play important but not central roles: that is, positions in which they are seen as parts of networks which include "epigenetic" elements: elements outside the genome.

…υποδεικνύει μία μετατόπιση από θέσεις που έχουν ως

κέντρο το γονίδιο σε αυτές που παίζει σημαντικό αλλά όχι

κεντρικό ρόλο, δηλαδή θέσεις όπου τα γονίδια γίνονται

αντιληπτά ως τμήματα δικτύων που περιλαμβάνουν

"επιγενετικά" στοιχεία: στοιχεία εκτός του γονιδιώματος.

John Protevi“3 Lectures on Deleuze and Biology”Cardiff University in August 2008. Draft of 30 July 2008.

http://www.protevi.com/john/Deleuze_biology_lectures.pdf

chreod

GAswarm

cellular automata

epigenetic landscape

Κwinter

Παπαλεξόπουλος

αυτο-ποίηση

Delanda

Deleuze et Guatarri

002 μηχανές του γίγνεσθαι

Protevi

biomimetics

Karl Chu

KolarevicHensel

MengesWeinstock

…Πέρα από μεταφορικές αναλογίες και ενασχόληση με υπολογιστικά μοντέλα …

Γιατί μπορεί να μας ενδιαφέρει;

…"προκειμένου να σκεφτούμε μερικά από τα φιλοσοφικά ζητήματα που ανακύπτουν από τη ροή των γονιδίων και της βιομάζας, καθώς και από τις δομές που προκύπτουν απ' αυτές τις ροές"

DeLanda, Μ. (1997), Χίλια Χρόνια μη Γραμμικής Ιστορίας (μτφρ. Μ. Βαϊνάς), Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική, σ. 201

Protevi*-----> "Οι Deleuze και Deleuze και Guattari προσφέρουν ένα νοητικό σχήμα που μας επιτρέπει να χειριστούμε το ανόργανο, οργανικό και το κοινωνικό ον με τις ίδιες έννοιες"

* Protevi, J. (2008), Lectures on Deleuze and Biology, (μτφρ. Σ. Τζιμοπούλου), (WWW document), URL http://www.protevi.com/john/Deleuze_biology_lectures.pdf, επισκ. 3/5/10

"Τα μεγάλα ερωτήματα της βιολογίας

Οι μεγάλες προκλήσεις της βιολογίας είναι το να σκεφτεί κανείς την επανάληψη και τη διαφορά στις βιολογικές διαδικασίες που προκύπτουν σε διαφορετικές χρονικές και χωρικές οργανωτικές κλίμακες"

"Σύμφωνα με το Foucault στο The Order of Things (1966), η φυσική ιστορία του

18ου αιώνα είναι η ταξινόμηση των φυσικών ειδών σύμφωνα με την ταυτότητα και τη διαφορά στις ιδιότητές τους.

Ξεκαθαρίζει μια περιοριστική θεώρηση των πραγμάτων. Εστιάζεται:- στη δομή (ορατός ομοιότυπος [pattern] επιφανειών και γραμμών)

- στο χαρακτήρα (ουσιώδης φύση, αυτό που επιτρέπει να μπορεί να τοποθετηθούν σε πίνακα ταξινόμησης )

Για τον Foucault, η φυσική ιστορία αγνοεί την εξέλιξη, επειδή ο χρόνος είναι εξωγενής στην ύπαρξη των φυτών και των ζώων. Ο χρόνος είναι μία σειρά ατυχημάτων που ξεγελά την τρέχουσα καταγραφή και δημιουργεί μία επιστημονική πρόκληση του να ανακατασκευαστεί μία αληθινή μη-χρονική τάξη των πραγμάτων."

Les Mots et les Choses

"Για εμάς αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι η φυσική ιστορία είναι ένα σύστημα αυτού που ο Deleuze ονομάζει"αναπαράσταση": εστιάζει στις ιδιότητες των προϊόντων[products]. Δίνοντας βαρύτητα στις ορατές ιδιότητες, αγνοεί την χρονική διαδικασία και τη λειτουργική ένταξη. Εστιάζει στα φυτά, ενώ η βιολογία, μέσα από την ιστορικότητά της και τη δυναμική οργανική λειτουργία της, εστιάζει στα ζώα.

Η μετάβαση από τη φυσική ιστορία στη βιολογία γίνεται από τον Lamarck, ο οποίος θέτει την οργανική δομή ως το βασικό μέσο που καθορίζει το χαρακτήρα(=η ουσιαστική φύση του αντικειμένου). Παρόλο που ο Lamarck ήρθε σε ρήξη με τη βασική θεώρηση της κλασσικής φυσικής ιστορίας θέτοντας την οργανική λειτουργία ως την κύρια ενυπάρχουσα πραγματικότητα, κρατεί ωστόσο την έννοια του χαρακτήρα σαν αναπαράσταση του τόπου των ειδών σε έναν πίνακα ταυτοτήτων και διαφορών.

O Cuvier θα αποτελέσει την καθοριστική ρήξη. Θέτοντας την οργανική δομή των οργάνων ως τη βάση της ταξονομίας, ο Cuvier μπορούσε να συνδέει λειτουργίες (αναπνοή, πέψη, κυκλοφορία, μετακίνηση) αντί για τις δομικές ιδιότητές (μέγεθος, σχήμα, τόπος, κλπ.) των οργάνων. Έτσι η ζωή γίνεται ένα λειτουργικό σύστημα και μία επιστήμη της ζωής, η σύγχρονη βιολογία είναι δυνατή."

"Ο χρόνος είναι το κλειδί στο επιχείρημα του Foucault ότι ο Cuvier είναι μοντέρνος ενώ ο Lamarck o κλασσικιστής , παρόλο που ο Cuvier "οριστικοποιεί" καταστάσεις και ο Lamarck είναι στοχαστής της αλλαγής και της ανάπτυξης.

Όπως θα δούμε, ο Δαρβίνος είναι πολύ πιο ριζοσπαστικός στην ιστορικότητά του: η ζωή είναι πάντα εκτός ελέγχου."

Βασικές έννοιες του Δαρβίνου

"Εξέλιξη είναι η αλλαγή στο χρόνο.

Ο Δαρβίνος πρότεινε τη φυσική επιλογή, ως τον κύριο (αλλά όχι το μόνο) μηχανισμό για την οργανισμική και την οικολογική τάξη.

Οργανισμική τάξη= προσαρμοστικότητα των οργάνων το ένα με το άλλο ώστε να δημιουργήσουν ένα λειτουργικό σύνολο.

Οικολογική τάξη= προσαρμοστικότητα του οργανισμού προς τους όμοιούς του και στο περιβάλλον.

Υπάρχουν τρεις κύριες έννοιες στη φυσική επιλογή: η διαφοροποίηση[variation], η κληρονομησιμότητακαι η επιλογή. Η έννοια της φυσικής επιλογής αρθρώνει οργανισμικές και αναπαραγωγικές / εξελικτικές κλίμακες χρόνου και ευθύνεται για τη χωρική διαφοροποίηση στην κατανομή των οργανισμών. Δεν αναφέρεται καθόλου στην ανάπτυξη."

"Διαφοροποίηση [Variation]. H πηγή της διαφοροποίησης για το Δαρβίνο ήταν η τυχαία μετάλλαξη [accidental mutation]. Η ίδια η διαφοροποίηση θεωρούνταν τυχαία και επικρατούσα[prevalent]. Oι διαφοροποιήσεις παράγονταν χωρίς αναφορά στο πώς βοηθούσαν τον οργανισμό να προσαρμοστεί στο περιβάλλον του, δηλαδή χωρίς αναφορά στην καταλληλότητά[fitness] του.

Κληρονομησιμότητα [Heritability].Οι διαφοροποιήσεις πρέπει να περάσουν στους απόγονους για να λειτουργήσει η φυσική επιλογή.Αλλά ο Δαρβίνος δεν ήξερε τους μηχανισμούς της κληρονομικότητας που είναι αποδεκτοί σύγχρονα.

Φυσική επιλογή[Natural selection]Σύμφωνα με το Δαρβίνο, η επιλογή οφείλεται σε πιέσεις πληθυσμών που σχετίζονται με την ικανοχωρητικότητα του περιβάλλοντος. Εννοεί ότι η μάχη για την επιβίωση, δημιουργεί μία πίεση επιλογής καθώς μέλη των ίδιων ειδών, παλεύουν απεγνωσμένα το ένα με το άλλο για περιορισμένους πόρους.

Καταλληλότητα[Fitness]Σημαντική στη φυσική επιλογή είναι η υπόθεση ότι μερικές διαφοροποιήσεις που κληρονομούνται μπορούν να επηρεάσουν την καταλληλότητα. Όσο πιο πολύ μία διαφοροποίηση που κληρονομήθηκε βοήθησε έναν οργανισμό να αφήσει ζωντανούς και γόνιμους απογόνους, τόσο πιο πολύ η διαφοροποίηση θα επιτυγχάνει διαμέσου των γενεών.Η βιολογική καταλληλότητα ουσιαστικά μετράει την αναπαραγωγική επιτυχία."

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΥΝΘΕΣΗ

"Τα γονίδια ήταν στην αρχή αφηρημένες λειτουργικές μονάδες, ως δείκτες της κληρονομικότητας."

http://www.uic.edu/com/dom/gastro/fgicu/assets/images/Genes_DNA_chart.jpg

"Η γενετική πληθυσμών δείχνει πώς η συνεχής διαφοροποίηση των ιδιαίτερων γνωρισμάτων στους πληθυσμούς μπορεί να είναι το αποτέλεσμα ενεργειών πολλών ξεχωριστών γονιδίων.

Σύγχρονη σύνθεση= Γενετική πληθυσμών + Δαρβινική εξέλιξη με φυσική επιλογή.Η εξέλιξη γίνεται αντιληπτή ως αλλαγή στην κατανομή των γονιδίων σε πληθυσμούς δια-χρονικά.Η εξέλιξη με φυσική επιλογή, είναι κατά τον M. Pigliucci, "μια φυσική διάδραση μεταξύ των οργανισμών και του περιβάλλοντος τους, η οποία μερικά καθορίζει τους στατιστικούς ομοιότυπους[patterns] στο επίπεδο του πληθυσμού που μπορούν να προσεγγίσουν οι βιολόγοι(εν μέρει γιατί τα άτομα μπορούν να πεθάνουν ή να αναπαραχτούνγια λόγους ανεξάρτητους από τη φυσική καταλληλότητά τους)."

Βλ. και http://www.lehman.edu/deanhum/philosophy/platofootnote/PlatoFootnote.org/Papers_files/07-evosynthesis.pdf

Το γονίδιο είναι η βασική φυσική μονάδα κληρονομικότητας στους ζωντανούς οργανισμούς η οποία και μεταβιβάζει πληροφορίες από το ένα κύτταρο σε άλλο και κατ΄ επέκταση από τη μια γενιά στην άλλη. Τα γονίδια συνθέτουν το γονιδίωμα ενός οργανισμού, που αποτελείται από το DNA και το RNA, και κατευθύνουν τη φυσική ανάπτυξη και συμπεριφορά του οργανισμού.

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%BF

Εξέλιξη της Ανάπτυξης [EVO-DEVO]"Η εξέλιξη της ανάπτυξης είναι η μελέτη της μοριακής ανάπτυξης [molecular development] και της εξέλιξης της. Μία μεγάλη ανακάλυψη είναι τα ομοιωτικά γονίδια [homeotic genes].

http://www.biologycorner.com/resources/homeobox.gif

Αυτά δομούν την ανάπτυξη, δρώντας σαν γενετικοί ρυθμιστές ελέγχοντας την μεταγραφή παραγόντων που καθορίζουν την έκφραση των γονιδίων. Είναι πολύ σημαντικά στο "διάγραμμα του οργανισμού"[body plans]. Τα Hox γονίδια, ένα υποσύνολο των ομοιωτικών γονιδίων, εκφράζονται με την κατανομή που βρίσκονται στο χρωμόσωμα και κατευθύνουν την κατάτμηση του σώματος για παράδειγμα. Βρίσκονται σε πολλές διαφορετικές τάξεις, και είναι ανεξάρτητα από το διαχωρισμόανθρωποειδούς ή θηλαστικού. Ένα ευρέως διαδεδομένο παράδειγμα είναι αυτό του ματιού. Όταν μεταμοσχεύεται από ένα ποντίκι σε μία μύγα, επιφέρει το σχηματισμό του ματιού.Αλλά το παράδοξο είναι ότι το μάτι που δημιουργεί είναι μάτι μύγας. Είναι το περιεχόμενο της μύγας που καθορίζει ποιος τύπος ματιού διαμορφώνεται.

Όμως η εξέλιξη της ανάπτυξης είναι ακόμα γονιδιο-κεντρική."

Πέρα από το γονίδιο------>

"Αυτο-ποίηση[Autopoiesis]/ [Enaction]

Ο Varela είναι ευρύτερα γνωστός για τη συνεργασία του με τον Humberto Maturana στην ανάπτυξη της έννοιας της αυτο-ποίησης. Η έννοια της αυτό-ποίησης αναπτύχτηκε προκειμένου να παρέχει ένα ενοποιητικό πλαίσιο για τα σκεπτόμενα ζωντανά όντα, και όχι σαν ένας επικίνδυνος εμπειρισμός ενός μοντέλου "καταλόγου ιδιοτήτων" που συνήθως ακολουθούνταν(αναπαραγωγή, μεταβολισμός, ανάπτυξη…)

Θα πρέπει να διαχωρίσουμε την οργάνωση[organization](ουσία-essence) και τη δομή[structure] ( ιστορικό ατύχημα-historical accident). Η οργάνωση είναι ένα σύνολο από όλες τις δυνατές σχέσεις των αυτοποιητικών διαδικασιών του οργανισμού. Η δομή είναι η επιλογή από το οργανωτικό σύνολο που δουλεύει σε μια συγκεκριμένη στιγμή.

Αλλαγές στο περιβάλλον με το οποίο το σύστημα διαδρά είναι γνωστές σαν διαταράξεις[perturbations] του συστήματος. Το σύστημα διαδρά μόνο με αυτά τα συμβάντα με τα οποία έχει ένα "ενδιαφέρον" να διαδράσει, δηλαδή με τα συμβάντα που σχετίζονται με τη συνεχή συντήρηση της αυτό-ποιητικής οργάνωσης (π.χ. θρεπτικές ουσίες). Αυτά τα συμβάντα διάδρασης δημιουργούν μια διαδικασία δομικής σύζευξης[structural coupling] που οδηγεί σε δομικές αλλαγές στο σύστημα.

Αυτές οι αλλαγές, σαν αντιδράσεις στη διατάραξη, είτε επαναφέρουν την βασική κατάσταση του συστήματος(επαναφέρουν την ομοιόσταση του συστήματος), ή έχουν ως αποτέλεσμα την καταστροφή του συστήματος ως διαβίωση. Κατ'αυτόν τον τρόπο, η ομοιοστατική αποκατάσταση οδηγεί στη διατήρηση της αυτοποιητικής οργάνωσης.

Ουσιαστικά, η αυτοποιητική οργάνωση είναι η συγχρονική ανάδυση στην οποία το "όλον" προκύπτει από ένα "δίκτυο διαδράσεων των επιμέρους στοιχείων" [“network of interactions of components”]."

Κριτικές τοποθετήσεις

Παπαλεξόπουλος, Δ. (2005), "On machines" διάλεξη στα πλαίσια του μεταπτυχιακού μαθήματος(WWW document), URL http://www.ntua.gr/archtech/lessons/med/less-21-04-05.pdf

"Αναπτυξιακή/ φαινοτυπική πλαστικότητα DEVO-EVO[DEVO-EVO developmental / phenotypic plasticity]

Mary Jane West-Eberhard, Developmental Plasticity and Evolution (Oxford, 2003)

Η θεωρία της εξέλιξης της ανάπτυξης διαπίστωσε ότι μεγάλα τμήματα του γονιδιώματος διατηρούνται στο χρόνο και μοιράζονται με πολύ διαφορετικούς τρόπους. Οπότε, αν διαφορετικοί οργανισμοί μοιράζονται γονίδια, ποια είναι η πηγή της διαφορετικότητάς τους; Η απάντηση είναι διαφορετικά αναπτυξιακά δίκτυα που αλλάζουν τον τύπο έκφρασης των γενών. Πώς όμως εξελίσσονται αυτά τα διαφορετικά αναπτυξιακά δίκτυα;

Η West-Eberhard προτείνει ότι οι γενετικοί μηχανισμοί ελέγχου μπορεί να εκτίθενται στην επιλογή με τη φαινοτυπική προσαρμογή των οργανισμών σε νέα είδη περιβαλλόντων. Κατά την άποψή της, αυτή η φαινοτυπική προσαρμοστικότητα, είναι αυτό που αποκαλεί "πλαστικότητα" και που πάνω από όλα καθοδηγεί την εξέλιξη. Η έννοια κλειδί για τη θεώρηση αυτή είναι η "γενετική προσαρμογή" [genetic accommodation]. Η υπόθεση είναι ότι αυτός ο νέος φαινότυπος είναι προσαρμοστικός.

Η βασική αρχή είναι ότι οι οργανισμοί μπορούν προσαρμοστικά να αλλάζουν σε σχέση με μεταλλάξεις ή περιβαλλοντικές αλλαγές, και ότι αυτές οι προσαρμοστικές αλλαγές μπορεί να ενταχτούν στο γενετικό υλικό.(Μοιάζει Lamarck-ικό αλλά δεν είναι).

Έπειτα, οι νέες πιέσεις επιλογής θα συνεργαστούν με το ρυθμιστικό δίκτυο γονιδίων στην προϋπάρχουσα μη –εκφρασμένη γενετική διαφοροποίηση (εδώ διαφοροποιείται από τον Lamarck)Εάν το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό φαίνεται χωρίς να επαναλαμβάνεται το περιβαλλοντικό ερέθισμα, τότε υπάρχει "γενετική αφομοίωση" [genetic assimilation] (Waddington)

Συνοψίζοντας, όταν μία προσαρμοστική φαινοτυπική αλλαγή έχει ένα γενετικό στοιχείο[component], το ρυθμιστικό δίκτυο γονιδίων για αυτή την προσαρμοστική φαινοτυπική διαφοροποίηση (δίκτυα που ήταν μόνο "δυνητικά", μόνο δυνατότητες της προ-υπάρχουσας αλλά μη-εκφρασμένης γενετικής διαφοροποίησης), θα επιλεγεί. Έτσι τα δίκτυα γονιδίων "ακολουθούν", δεν "οδηγούν" την εξέλιξη."

"Αναπτυξιακή θεωρία συστημάτων[Developmental Systems Theory (DST)]

Αντι-γενετικός ντετερμινισμός: η βασική αρχή της αναπτυξιακής θεωρίας συστημάτων δηλώνει ότι υπάρχουν πολλαπλοί πόροι για την ανάπτυξη από τους οποίους το DNA είναι το μοναδικό.

Τα γονίδια είναι σημαντικά αλλά αποτελούν εμμενή τμήματα δικτύων.

Η Susan Oyama και οι υποστηρικτές της DST θεωρίας μιλούν για το σημαντικό ρόλο που παίζει η διάδραση, δηλαδή η ιδέα ότι υπάρχουν δύο τάξεις πόρων για την ανάπτυξη, η γενετική και η επιγενετική. Τα γονίδια δίνουν την πληροφορία, το διάγραμμα, ή το πρόγραμμα και οι επιγενετικοί πόροι είναι υλικά ή το υπόβαθρο στο οποίο τα γένη δρουν. Η ερώτηση μετατίθεται στο locus του ελέγχου παρά στον απόλυτο ντετερμινισμό.

Τα γονίδια είναι σημαντικά, πραγματικά απαραίτητα, τμήμα της αναπτυξιακής διαδικασίας, αλλά είναι εμμενή στη διαδικασία και δεν μπορούμε να πούμε ότι "ελέγχουν" με κανέναν υπερβατικό τρόπο.

Σημαντικό σημείο είναι η πληροφορία. Η Oyama υποστηρίζει ότι η άποψη ότι το DNA περιέχει προϋπάρχουσα πληροφορία ως δέσμες του φυσικά κωδικοποιημένου νοήματος που μπορεί να οδηγεί την ανάπτυξη είναι ψευδής. Αντίθετα, η πληροφορία πρέπει να ειδωθεί σαν διαδικασία (in-formation), στην οποία η κατεύθυνση των σταδίων ανάπτυξης αναδύεται μέσα από την ίδια τη διαδικασία.

Susan Oyama-The Ontogeny of informationJ. Simondon- L'individu et sa genese physico-biologique (η πληροφορία σα διαδικασία VS η πληροφορία ως μονάδα)

Επίσης η DST φέρνει την οικολογία σε άμεση σχέση με την ανάπτυξη και την εξέλιξη, δηλαδή την evo-devo και dev-evo. Η σύνθεση DST και devo-evo να ονομαστεί και eco-evo-devo."

"Eco-devo-evo: Σύνθεση της West-Eberhard και Developmental Systems Theory

Παρέχει ένα σχήμα για πολυεπίπεδο, διασυνδεδεμένο, κατανεμημένο σύστημα για το

κύτταρο/ όργανο/ σύστημα/ οργανισμό/ αναπτυξιακό κύκλο ζωής και λειτουργίας

μέσα από μία εξελικτική προοπτική

Επανάληψη και διαφορά σε όλες τις χωρικές-οργανωτικές και χρονικές-διαδικαστικές κλίμακες της ζωής"

Το συνολικό σχήμα στη βιολογία

"Η έννοια του δυνητικού μας επιτρέπει να σκεφτούμε τη δυνατότητα στα κατανεμημένα/ διαφορικά συστήματα,

όπως ακριβώς η έννοια της ενεργοποίησης μας επιτρέπει να σκεφτόμαστε την "πολλαπλή πραγμάτωση"

τέτοιων συστημάτων. Καθώς αυτά είναι σημαντικές έννοιες στην αναλυτική φιλοσοφία της βιολογίας / φιλοσοφία

των επιστημών, ο Deleuze προσφέρει κάποιο κοινό έδαφος για διάλογο, ένα κοινό λεξιλόγιο.

O Deleuze προσφέρει ένα εννοιολογικό πλαίσιο που μας επιτρέπει να χειριστούμε τα ανόργανα, οργανικά

και τα κοινωνικά όντα μέσα από τις ίδιες έννοιες.

Πώς μας βοηθάει η βιολογία με τον Deleuze;

Η γενετική προσαρμογή μέσω της περιβαλλοντικής επαγωγής της αναπτυξιακής πλαστικότητας και της φαινοτυπικής προσαρμοστικότητας μας δίνει ένα απτό μοντέλο αντι–πραγματωσης [counter-effectuation] >>απομονώνεται η έννοιά του, αφαιρείται από ένα σύνολο υποθέσεων Paul Patton(2000), Deleuze and the political, Routledge, London <<

[Genetic accommodation via environmental induction of developmental plasticity and phenotypic adaptivity gives us a concrete model of counter-effectuation]."

Η συμβολή του Deleuze

"Τρία οντολογικά μοντέλα

Ο Deleuze μπορεί να αναγνωστεί, θέτοντας τρεις οντολογικές καταγραφές:

το ενεργό (οργανισμός),

το εντατικό (απρόσωπη εξατομίκευση[impersonal individuation]: εμβρυολογική ή οντολογική ανάπτυξη),

και το δυνητικό (προ-εξατομικευμένες μοναδικότητες σε διαφορικά κατανεμημένα γενετικά-περιβαλλοντικά δίκτυα [pre-individual singularities in differential-distributed genetic-environmental networks])

Για το δυνητικό.

Ανατρέχουμε στη διαφορά μεταξύ των λειτουργικών γονιδίων σαν τελικά προϊόντα της μεταγραφικής διαδικασίας και τα γονίδια που κληρονομούνται σαν αλυσίδες του DNA στα χρωμοσώματα. Ουσιαστικά τα λειτουργικά γονίδια είναι μόνο δυνητικά παρόντα - ο τρόπος ύπαρξής τους είναι δυνητικός- στα γονίδια που κληρονομούνται. Πρέπει να μπορεί να πραγματοποιηθούν μέσω μιας κατανεμημένης διαδικασίας στην οποία τα ρυθμιστικά δίκτυα γονιδίων ενεργοποιούνται σε "διάλογο" με επιγενετικές συνθήκες (intranuclear: mythelation patterns, chromatin markings; cytoplasmic gradients; "positional information" during morphogenesis)[temporal-spatial relation of cells to each other] ή ακόμα, εξω-σωματικές συνθήκες [a particular ambient temperature controlled by niche-construction, for instance; or more complex "scaffolding" operations including exposure to language and other symbolic systems]"

Η ανάπτυξη στο DIFFERENCE AND REPETITION

"Όλα αυτά τα κατανεμημένα συστήματα είναι "διαφορικά" κατά τον Deleuze:

Τα στοιχεία ορίζονται από την αλληλοβοήθεια (ένα γονίδιο είναι μόνο αυτό που υπάρχει σε ένα δίκτυο γονιδίων- κωδικοποιεί για μία πρωτεΐνη μόνο εξαιτίας της σχετικής θέσης του σε έναν αυθαίρετο γενετικό κώδικα-, μία θέση κυττάρου είναι αυτό που υπάρχει σε ένα πεδίο κυττάρων, μία "φωλιά ", είναι μόνο αυτό που υπάρχει σε ένα δίκτυο από φωλιές- ή διαφορετικά δεν υπάρχει ένα γονίδιο, μία θέση κυττάρου, μία φωλιά.

Οι σχέσεις είναι διαφορικές. Πρόκειται για διασυνδεδεμένους ρυθμούς μεταβολής : το πόσο γρήγορα μπορεί το στοιχείο Χ να φτάσει, σχετικά με το ρυθμό που φτάνει το Ψ: το διάσημο Δχ/Δψ: είναι μόνο δεδομένες καθορισμένες αξίες στη διαδικασία της ενεργοποίησης.

Και οι σχέσεις εμπεριέχουν μοναδικότητες σα διακριτά σημεία ή περιοχές ορίων[thresholds] για ποιοτική αλλαγή. Οι μοναδικότητες σαν περιοχές ορίων σημαίνει ότι τα λειτουργικά γονίδια μπορεί να πραγματωθούν πολλαπλά/ μπορεί να έχουμε διαφοροποιημένη ενεργοποίηση από την ίδια αλυσίδα DNA.

Έτσι μία σύνδεση του Deleuze με τη βιολογία είναι σίγουρα ότι η δυνητικότητα προτείνεται σαν οντολογικό status των λειτουργικών γονιδίων. Αυτό διαφωτίζει εν μέρει τη συζήτηση για τα γονίδια.'

Protevi, J. (2008), Lectures on Deleuze and Biology, (μτφρ. Σ. Τζιμοπούλου), (WWW document), URL http://www.protevi.com/john/Deleuze_biology_lectures.pdf, επισκ. 3/5/10

"Ένα ευρύτερο σχήμα : Φυσική βιο-πολιτική

H Eco-devo-evo συναντά τον Deleuze αλλά και την αυτό-ποίηση

Διασυνδεδεμένα φυσικά, βιολογικά και "αλλοπλαστικά" συστήματα

Επανάληψη και διαφορά σε όλες τις χωρικές-οργανωτικές και χρονικές-διαδικαστικές κλίμακες της ζωής

Η βιολογική βιωσιμότητα εμποδίζει την εξυπηρέτηση της πολιτικής ιεραρχίας (plane of organization)

Φυσική βιο-πολιτική ενελικτική δημιουργικότητα [involutive creativity] (plane of consistency)"

Πέρα από τον Protevi

In evolutionary biology, fitness landscapes or adaptive landscapes are used to visualize the relationship between genotypes (or phenotypes) and reproductive success. It is assumed that every genotype has a well defined replication rate (often referred to as fitness). This fitness is the "height" of the landscape. Genotypes which are very similar are said to be "close" to each other, while those that are very different are "far" from each other.The two concepts of height and distance are sufficient to form the concept of a "landscape". The set of all possible genotypes, their degree of similarity, and their related fitness values is then called a fitness landscape.

http://www.nature.com/nature/journal/v446/n7133/fig_tab/nature05706_F1.htmlhttp://en.wikipedia.org/wiki/Fitness_landscape

Fitness ή adaptive landscapes

"Όταν διεκδικήθηκαν για πρώτη φορά στη βιολογία, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, οι χώροι έρευνας (ή «προσαρμοστικά τοπία») θεωρήθηκε ότι ήταν ήδη δομημένοι με μια μοναδική ισορροπία, ένα είδος βουνού με μόνο μία κορυφή, στην οποία οι πιέσεις επιλογής πίεζαν τον αισθητήρα να σκαρφαλώσει. Σύμφωνα μ' αυτό το σχήμα, η κορυφή του βουνού αντιπροσώπευε το σημείο όπου ο βιολογικά ισχυρότερος έχει φτάσει στο ανώτατο δυνατό επίπεδο. Από τη στιγμή που ένας πληθυσμός είχε φτάσει σ' αυτό το σημείο, οι πιέσεις επιλογής θα τον κρατούσαν σταθερό σε αυτό το ιδανικό σημείο ισορροπίας. Εντούτοις, πρόσφατες έρευνες για τα προσαρμοστικά τοπία, χρησιμοποιώντας πολύπλοκες προσομοιώσεις ηλεκτρονικών υπολογιστών, αποκάλυψαν ότι αυτοί οι χώροι έρευνας δεν είναι καθόλου απλοί. Μπορεί να αποτελούνται από πολλά βουνά με διαφορετικά ύψη (τοπικά βέλτιστα), τα οποία είναι μαζεμένα με διάφορους τρόπους, και με τις πεδιάδες και τις βουνοκορφές να μη σχετίζονται άμεσα με το θέμα του βιολογικά ισχυρότερου, αλλά να συνεπάγονται δυναμικές σταθερές καταστάσεις."

Stuart Kauffman. At Home in the Universe: The Search for Laws of Self-Organization and Complexity. New York: Oxford University Press, 1995.

DeLanda, Μ. (1997), Χίλια Χρόνια μη Γραμμικής Ιστορίας (μτφρ. Μ. Βαϊνάς), Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική, σ. 207

http://evolution-textbook.org/content/free/figures/17_EVOW_Art/12_EVOW_CH17.jpg

Epigenetic landscapes

Sanford Kwinter's "Landscapes of Change" essay in Assemblage 19, 1993

Chreod

Παπαλεξόπουλος, Δ. (2010), "Περίπου αντικείμενο- Quasi objet" διάλεξη στα πλαίσια του μεταπτυχιακού μαθήματος(WWW document), URL http://www.ntua.gr/archtech/post-2010/002%20post%202010%20mixanes%20tou%20gignesthai.pdf

«...controls or constrains the movement of a developing form as it moves through it. It is easiest to think of chreods as basins of varying shape that direct the flow of matter...»

"Waddington coined the term homeorhesis (similar flow) to describe a system which returns to a trajectory, and the term chreod (or creode)--(necessary path) to describe the trajectory itself, a canalized pathway of change along the epigenetic landscape."

http://christianhubert.com/writings/Epigenesis_Preformation.html

DeLanda----->

DeLanda "Χίλια χρόνια μη γραμμικής ιστορίας"

"Ό,τι ισχύει για τα φυσικά συστήματα, ισχύει το ίδιο και ακόμα περισσότερο για τα βιολογικά.Οι ελκυστές και οι διακλαδώσεις είναι χαρακτηριστικά κάθε συστήματος, μέσα στο οποίο οι δυναμικές δεν απέχουν απλώς από το ισοδύναμο, αλλά είναι και μη γραμμικές, δηλαδή υπάρχουν έντονες αμοιβαίες αλληλεπιδράσεις (ή ανάδραση) ανάμεσα στις συνιστώσες. Ανεξαρτήτως αν το εν λόγω σύστημα αποτελείται από μόρια ή ζωντανά όντα,θα παρουσιάσει σταθερές καταστάσεις που έχουν παραχθεί ενδογενώς, καθώς και σημαντικές μεταβολές μεταξύ των καταστάσεων, εφόσον υπάρχει ανάδραση και έντονη ροή ενέργειας που διέρχεται μέσα από το σύστημα. Καθώς η βιολογία αρχίζει να περιλαμβάνει αυτά τα μη γραμμικά δυναμικά φαινόμενα στα μοντέλα της -για παράδειγμα, η αμοιβαία υποκίνηση που υπάρχει στην περίπτωση της εξελικτικής «κούρσας των εξοπλισμών» ανάμεσα στους θύτες και τα θύματα-, η έννοια του «καταλληλότερου σχεδιασμού» θα χάσει το νόημα της. Σε μια κούρσα εξοπλισμών δεν υπάρχει η βέλτιστη λύση που θα υιοθετηθεί άπαξ αφού το κριτήριο του «κατάλληλου» αυτό καθαυτό αλλάζει μαζί με τις δυναμικές".

11

"Η έννοια του όρου «καταλληλότητα» έχει αλλάξει με τον νεο-Δαρβινισμό. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα καθόριζε μια ομάδα κλίσεων και χαρακτηριστικών προσαρμογής απαραίτητων για την επιβίωση. Σήμερα σημαίνει γονιμότητα ή, μάλλον, τον αριθμό των απογόνων που ανατρέφονται μέχρι τη γόνιμη ηλικία. Αυτό έχει αφαιρέσει τα ηρωικά χαρακτηριστικά του όρου «καταλληλότερος», τον οποίο εκμεταλλεύθηκαν οι κοινωνικοί δαρβινιστές στις ρατσιστικές θεωρίες τους. Επίσης, τον κατέστησε σχετικά ακριβή για να προσδιορίσει τη βέλτιστη προσαρμογή: τα γονίδια που επιβιώνουν είναι εκείνα που δημιουργούν περισσότερα αναπαραγωγικά αντίγραφα του εαυτού τους. Κατ' αυτή την έννοια, η ικανότητα βελτίωσης (και ο περιορισμένος ρόλος που επιφυλάσσει στην ιστορία) μπορεί ακόμα να έχει θέση στη θεωρία της εξέλιξης. "

"Όταν όμως αναφερόμαστε στη βελτίωση των χαρακτηριστικών προσαρμογής που δεν έχουν άμεση σχέση με την αναπαραγωγή, χάνει έδαφος η ιδέα ότι η φυσική επιλογή μπορεί να διαμορφώσει φυτικά και ζωικά σώματα, τα οποία να είναι άριστα προσαρμοσμένα στο περιβάλλον τους. Ειδικότερα, η εισαγωγή θεωριών αυτο-οργάνωοης και μη ισορροπίας, μη γραμμικής δυναμικής στον φορμαλισμό του νεο-Δαρβινισμού, κατέστησε σαφές ότι οι πιέσεις επιλογής δεν μπορούν να επιτύχουν ταβέλτιστα αποτελέσματα, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις συνεξέλιξης, όπως συμβαίνει στις κούρσες εξοπλισμών ανάμεσα στα αρπακτικά και τη λεία τους.Από την άλλη μεριά, μερικοί επιστήμονες (όπως ο Brian Goodwin και οFrancisco Varela) είναι τόσο εντυπωσιασμένοι από την αυθόρμητη μορφογέ-νεση, που κάνουν λάθος από την αντίθετη κατεύθυνση, αρνούμενοι οποιον-δήποτε σημαντικό ρόλο στη φυσική επιλογή. Εδώ θα υιοθετήσω τη θέση ότι τόσο η επιλογή όσο και η αυτο-οργάνωση έχουν σημασία για τη συσσώρευση των χαρακτηριστικών προσαρμογής, όπως υποστήριξε ο Stuart Kauffman στο βιβλίο του The Origins of Order: Self-Organization and Selection in Evolution, Oxford University Press, New York 1993, ειδικά στο Κεφάλαιο 3. Από τον Kauffman δανείζομαι τον όρο «πλεγματικό σύστημα», ο οποίος αναφέρεται συχνά σ' αυτό το βιβλίο. Ο όρος εμφανίζεται στο άρθρο τουStuart Kauffman, "Random Grammars: A New Class of Models forFunctional Integration and Transformation in the Biological, Neural andSocial Sciences", από το βιβλίο Lynn Nadel-Daniel Stein (επιμ.), 1990 Lectures in Complex Systems, επιμ. Addison-Wesley, Redwood City, ca 1991, σ. 428.Όσο σημαντική κι αν υπήρξε η εργασία του Kauffman στο να δώσειστην αυτο-οργάνωση μια θέση μέσα στη θεωρία της εξέλιξης, ο Kauffman μοιάζει αγκιστρωμένος στην παλιά φιλοσοφία της επιστήμης, σύμφωνα με την οποία οι επιστήμονες ανακαλύπτουν «οικουμενικούς νόμους», οι οποίοι, μαζί με την περιγραφή αρχικών και οριακών συνθηκών,μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξαγωγή προβλέψεων με τελείωςμηχανικό τρόπο. Αυτή η φιλοσοφική τοποθέτηση που κληρονομήθηκεαπό το ανύπαρκτο σήμερα θετικιστικό κίνημα (το ονομαζόμενο νομολογικο-αφαιρετικό μοντέλο επιστημονικής ερμηνείας) πρέπει να απορριφθεί ώστε να επωφεληθούμε από τη νέα γνώση που δημιουργεί η μη γραμμική επιστήμη. Για όλα αυτά και για το τι σημαίνει το νέο παράδειγμα για τη βιολογία και τη φιλοσοφία της επιστήμης, δες το βιβλίο του David J. Depew και του Bruce H. Weber, Darwinism Evolving: Systems Dynamics and the Genealogy of Natural Selection, mit Press, Cambridge, ΜΑ 1995, ειδικά στα Κεφάλαια 13-18."

"Είδη και οικοσυστήματα

σ. 201Καλό θα ήταν να σταματήσουμε για λίγο προκειμένου να σκεφτούμε μερικά από τα φιλοσοφικά ζητήματα που ανακύπτουν από τη ροή των γονιδίων και της βιομάζας, καθώς και από τις δομές που προκύπτουν απ' αυτές τις ροές. Όπως υποστήριξα στο προηγούμενο κεφάλαιο, υπάρχει μια άποψη σύμφωνα με την οποία τα είδη και τα οικοσυστήματα αποτελούν προϊόντα διαδικασιών που παράγουν δομές.

σ. 205Ακόμα και μ' αυτή την πρόσθετη πολυπλοκότητα, οι δύο θεωρητικοί μηχανισμοί για τους οποίους συζητήσαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο (ο ένας που δημιουργεί ιεραρχίες και ο άλλος που δημιουργεί πλεγματικά συστήματα) αρκούν για να εξηγήσουν τις ζωντανές δομές, ειδικά αν λάβουμε υπόψη μας διάφορα μείγματα των δύο τύπων. Εντούτοις, θα ήθελα να υποστηρίξω ότι υπάρχει και ένας άλλος θεωρητικός μηχανισμός, ο οποίος εμπλέκεται στην παραγωγή βιολογικών οντοτήτων και ο οποίος δεν έχει τον αντίστοιχο του στον κόσμο της γεωλογίας, και ως εκ τούτου ξεχωρίζει τα είδη από τα ιζηματογενή πετρώματα. Πάντως, αυτός ο άλλος θεωρητικός μηχανισμός μπορεί να βρεθεί σε άλλα μη βιολογικά βασίλεια (στην ανθρώπινη κουλτούρα για παράδειγμα) και επομένως δεν αποτελεί την «ουσία» των ζωντανών πλασμάτων. Η βασική άποψη του Δαρβίνου ήταν ότι τα είδη των ζώων και των φυτών αποτελούν το σωρευτικό αποτέλεσμα μιας βραδείας εξέλιξης. Αργότερα, πάντως, οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι οποιοσδήποτε μεταβλητός πολλαπλασιαστής (και όχι μόνον οι γενετικοί πολλαπλασιαστές) σε συνδυασμό με οποιαδήποτεσυσκευή ταξινόμησης (και όχι μόνο οικολογικές πιέσεις επιλογής) θα μπορούσε να δημιουργήσει τη δυνατότητα εξέλιξης. Για παράδειγμα, στη δεκαετία του 1970 ο John Holland επινόησεένα μικρό πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή, το οποίο αναπαραγόταν από μόνο του ακολουθώντας ένα σύνολο από κωδικοποιημένες οδηγίες και το οποίο μετέφερε ένα αντίγραφο αυτών των οδηγιών στον απόγονο του. Το πρόγραμμα του Holland, ελάχιστα άλλα πράγματα έκανε πέρα από το να παράγει αντίγραφα του εαυτού του. Εντούτοις, αν ένας αριθμός απ' αυτά τα αντιγραφικά προγράμματα υποβαλλόταν σε κάποια πίεση επιλογής

(αν ο χρήστης του προγράμματος απομάκρυνε εκείνες τιςπαραλλαγές που δεν φαίνονταν να επιδέχονται βελτίωση, αφήνοντας να επιβιώσουν μόνον οι παραλλαγές που υπόσχονταν περισσότερα), τα μεμονωμένα προγράμματα θα ανέπτυσσαν χρήσιμες ιδιότητες ύστερα από πολλές γενεές. Αυτή είναι η βάση του «γενετικού αλγόριθμου» του Holland, ο οποίος χρησιμοποιείται ευρέως σε μερικούς επιστημονικούς κλάδους, οι οποίοι βασίζονται σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ως αποτελεσματικός μηχανισμός επίλυσης προβλημάτων[1]. Ανεξάρτητα απ' αυτό, ο Richard Dawkinsσυνειδητοποίησε ότι κάποια πρότυπα συμπεριφοράς των ζωών (όπως το κελάηδισμα των πουλιών ή η χρήση εργαλείων από τους πιθήκους) μπορούν να αναπαραχθούν αν διαδοθούν σ' έναν πληθυσμό (και διαμέσου των γενεών) μέσω της μίμησης. Τα κελαηδίσματα των πουλιών είναι το πιο λεπτομερειακά μελετημένο παράδειγμα αυτών των πολλαπλασιαστών (των μίμων κατά τον Dawkins). Αναπτύσσουν νέες μορφές και παράγουν διάφορες διαλέκτους[2].Σε καθεμία απ' αυτές τις περιπτώσεις, η σύζευξη μεταβλητών πολλαπλασιαστών με μια πίεση επιλογής έχει ως αποτέλεσμα ένα είδος «ερευνητικού μηχανισμού» (ή «αισθητήρα»), ο οποίος ερευνά έναν χώρο πιθανόν μορφών (τον χώρο πιθανών οργανικών οχημάτων ή των κελαηδισμάτων των πουλιών ή των λύσεων σε προβλήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών). Αυτός ο ερευνητικός μηχανισμός είναι τυφλός (ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, κοντόφθαλμος) και ακολουθεί τη βασική αρχή του νεο-Δαρβινισμού: δεν υπάρχει πρόβλεψη στην εξέλιξη[3]. (Παρ' όλα αυτά, είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός τουλάχιστον σε ορισμένες περιπτώσεις). Αυτός ο αισθητήρας είναι ο θεωρητικός μηχανισμός που αναζητούσαμε, εκείνος ο οποίος διαφοροποιεί τη διαδικασία του σχηματισμού ιζηματογενών πετρωμάτων από τη διαδικασία της παραγωγής βιολογικών ειδών. "

[1] John H. Holland, Adaptation in Natural and Artificial Systems, MIT Press Cambridge, 1992[2] Richard Dawkins, The selfish gene[3] Ό.π.

"Εντούτοις, παρ' όλο που ονέος μηχανισμός αποτελεί χαρακτηριστικό των μορφών ζωής, το

σ.206ίδιο βασικό διάγραμμα εφαρμόζεται και στους μίμους και στους γενετικούς αλγόριθμους. θα ήταν λάθος να πούμε ότι οι έννοιες της εξέλιξης χρησιμοποιούνται μεταφορικά όταν αναφέρονται σε προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και σε κελαηδίσματα πουλιών, αλλά κυριολεκτικά όταν αναφέρονται σε γονίδια. Είναι αλήθεια πως οι επιστήμονες ανακάλυψαν για πρώτη φορά αυτό το διάγραμμα στον κόσμο τον ζωντανών πλασμάτων, κι ακόμα ίσως είναι αλήθεια πως ο κόσμος των ζωντανών πλασμάτων ήταν η πρώτη φυσική αναγνώριση του θεωρητικού μηχανισμού σ' αυτό τον πλανήτη. Εντούτοις, αυτό δεν βοηθά τον θεωρητικό μηχανισμό να θεωρείται ότι «σχετίζεται περισσότερο» με το DNA απ' όσο με οποιονδήποτε άλλον πολλαπλασιαστή. Έτσι, δεν αποτελεί μια «ουσία» της ζωής, με την έννοια ότι είναι αυτό που κάνει τη ζωή αυτή που είναι.Η ροή των γονιδίων μέσω της αντιγραφής είναι μόνο ένα κομμάτι του τι είναι ζωή. Το άλλο κομμάτι αποτελείται από τη ροή της βιομάζας. Τα μεμονωμένα ζώα δεν είναι απλώς μέλη ενός είδους, αλλά μέλη μιας συγκεκριμένης αναπαραγωγικής κοινωνίας, η οποία ζει σ' ένα συγκεκριμένο οικοσύστημα και επομένως συμμετέχει στην ανταλλαγή της ενέργειας και των υλών που αποτελούν τον τροφικό ιστό. Όπως συμβαίνει σε οποιοδήποτε φυσικό σύστημα, η έντονη ροή της ενέργειας που κινείται μέσα σ' ένα οικοσύστημα το βγάζει εκτός ισορροπίας και του δίνει τη δυνατότητα να παράγει τις δικές του δυναμικές σταθερές καταστάσεις (ελκυστές). Η ίδια δυναμική ισχύει και για τους μεμονωμένους οργανισμούς οι οποίοι εξελίσσονται μέσα σ' αυτό το οικοσύστημα. Συνεπώς, ο χώρος μέσα στον οποίο ερευνά στα τυφλά ο αισθητήρας δεν είναι εντελώς χωρίς δομή, αλλά υπάρχουν ήδη σ' αυτόν διάφοροι τύποι σταθερών καταστάσεων (στατικές, κυκλικές, χαοτικές, αυτοδημιούργητες). Αυτή η προκατασκευή του χώρου έρευνας από τις εντατικοποιήσεις της ροής της ενέργειας μπορεί να διευκολύνει την εργασία

σ.207του θεωρητικού μηχανισμού (που είναιτυφλός). Εφόσον μια πιθανή σταθερή κατάσταση που παράγεται ενδογενώς είναι ένας περιοδικός ελκυστής, ο οποίος αυτομάτως θα βάλει μέσα σ' έναν κύκλο τη δραστηριότητα των γονιδίων και τα προϊόντα των γονίδιων, ο ερευνητικός μηχανισμός ίσως σκοντάψει, στο μέσο για τη δημιουργία ενός πρωτόγονου μεταβολισμού πολύ νωρίτερα. Καθώς ο αισθητήρας κινείται από ελκυστή σε ελκυστή, όπως πηδάει κανείς από πέτρα σε πέτρα σ' ένα ποτάμι, ίσως επιτευχθούν και άλλες εξελικτικές πολυπλοκότητες.

σ.219…"Εδώ ερευνάμε αποκλειστικά τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσαστον πολιτισμό και τη γενετική. Όμως, παρ' όλα αυτά, δεν θαπρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι η ροή των πολλαπλασιαστών (είτε πρόκειται για γονίδια, μίμους και κανόνες είτε για τυποποιήσεις) αποτελεί μόνο τη μισή ιστορία. Η ροή της ύλης και της ενέργειαςμέσα από ένα σύστημα (το οποίο συχνά σημαίνει τη ροή της βιο-μάζας, είτε της ζωντανής είτε της απολιθωμένης) είναι ίσης σπουδαιότητας, ειδικά κατά τη διάρκεια των εντατικοποιήσεων.Ο ρόλος των γενετικών και των πολιτιστικών πολλαπλασιαστών(ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, των φαινοτυπικών αποτλεσμάτων αυτών των πολλαπλασιαστών) είναι να δρουν ως καταλύτες που διευκολύνουν ή εμποδίζουν τις διαδικασίες αυτο-οργάνωσης, οι οποίες κατέστησαν δυνατές από τις εντατικές ροές ύλης-ενέργειας. Είναι αυτές οι ροές που καθορίζουν τη φύση των θερμοδυναμικών σταθερών καταστάσεων που είναι διαθέσιμες σ' ένα σύστημα. Οι καταλύτες δρουν απλώς ως μηχανισμοί ελέγχου, επιλέγοντας τη μια σταθερή κατάσταση μετά την άλλη. "

"Από φιλοσοφική άποψη, εκτός από το να δείξουμε ότι πίσω από πολλούς διαφορετικούς τύπους φαινομένων βρίσκεται ένα και το αυτό θεωρητικό διάγραμμα και ότι επομένως δεν είναι αυτό που προσδίδει στο συγκεκριμένο φαινόμενο την ταυτότητα του (δηλαδή δεν αποτελεί την ουσία αυτού του φαινομένου), πρέπει και να δείξουμε ότι η σχέση ανάμεσα σε ένα θεωρητικό διάγραμμα και τα ειδικά χαρακτηριστικά που το δημιουργούν δεν είναι «υπερβατική», αλλά «έμφυτη». Με άλλα λόγια, πρέπει να δείξουμε ότι τα θεωρητικά διαγράμματα δεν υπάρχουν σε κάποιον υπερβατικό παράδεισο περιμένοντας να μετενσαρκωθούν σε πραγματικούς μηχανισμούς, αλλά ότι αποτελούν ουσιαστικά χαρακτηριστικά των ροών ύλης-ενέργειας που υπόκεινται σε μη γραμμική δυναμική και μη γραμμική συνδυαστική ανάλυση. Αυτή είναι, πιστεύω, η θέση που υιοθέτησαν ο Deleuze και ο Guattari. Δες, για παράδειγμα, Deleuze και ο Guattari, A Thousand Plateaus, σσ. 266-267."

Υποσημείωση

DeLanda, Μ. (1997), Χίλια Χρόνια μη Γραμμικής Ιστορίας (μτφρ. Μ. Βαϊνάς), Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική, σ. 459