PROGESTERON

Steroidni hormoni

Hormoni su biološki aktivna organska jedinjenja koja postaju u posebnim žlijezdama i tkivima i koja kontrolišu i obezbjeđuju koordinativnost fizioloških procesa. Steroidni hormoni predstavljaju veoma važnu grupu hormona. Kod steroidnih hormona klasifikacija na osnovu strukture se veoma dobro podudara sa klasifikacijom na osnovu fiziološkog dejstva. Uobičajena je podjela steroidnih hormona na:

a) C18-steroide (estrogeni ili folikularni hormoni)b) C19-steroide (androgeni hormoni), i c) C21-steroide i to gestogeni hormoni (hormoni corpus leuteum) i kortikosteroidi (hormoni

nadbubrežne žlijezde).C18-steroidi predstavljaju ženske sekualne hormone koji regulišu normalan menstrualni ciklus i nastaju u jajnicima sa testosteronom kao prekursorom. Glavni predstavnici su estradiol i estron.C19-steroidi-androgeni hormoni su muški seksualni hormoni koji nastaju u testisima, iz holesterola, preko progesterona i niza drugih intermedijara. Za njih je karakteristično da regulišu razvoj sekundarnih seksualnih odlika muškarca. Najvažniji predstavnici su: testosteron, androsteron i 17α-metiltestosteron. Glavni polni hormon kod muškarca je testosteron. Sintetiše se u ćelijama testisa, a manjim dijelom nastaje i u kori nadbubrega.

C21-steroidi (gestogeni i kortikosteroidi) predstavljaju derivate pregnana. Iz grupe gestogenih hormona (hormona žutog tijela) sigurno je najvažniji progesteron, koji ima funkciju regulacije jajnika. Nastaje u žutom tijelu uslovljavajući pripremu sluzokože uterusa za prijem oplođenog jajeta i za održavanje nastale trudnoće.Kortikosteroidi predstavljaju posebnu grupu C21 steroida, koji nastaju u korteksu nadbubrežne žlijezde iz holesterola. Najvažniji predstavnici su kortizol, kortizon, aldosteron i prednizon. Kortizol (hidrokortizol) predstavlja prirodni najznačajniji kortikosteroid u organizmu čovjeka. Kortizol, zajedno sa adrenalinom i hormonom rasta, ubraja se u ''hormone steresa'', jer je veoma značajan za život u periodu kada se organizam nalazi u stresnom stanju. Aldosteron utiče na resporpciju i zadržavanje jona Na+, i na izlučivanje kalijuma. Kortizon se najčešće koristi u terapeutske svrhe jer učestvuje u biosintezi glikogena u jetri i to iz aminokiselina, a u većim dozama sprečava stvaranje antitijela, zapaljivih procesa i alergijskih oboljenja. Još jače dejstvo ima sintetički derivat-prednizon. Iz ove grupe jedinjenja čitav niz derivata je našlo značajnu farmaceutsku primjenu (prednizolon, metilprednizolon, deksametazon, lokakorten, sinalar).

Progesteron

Takođe poznat kao p4(preg-4-en,3,20-dion). Otkrio ga je Willard Myron Allen 1933 godine.Nazvao ga je progesteron koje potiće iz progestionalnog steroidalnog ketona.

To je steroidni polni hormon kojeg lući corpus luteum,adrenalne žljezde i placenta.Kod žena koje nisu u drugom stanju, progesteron se izlući u značajnoj količini samo u drugoj polovini ciklusa svakog jajnika,kada ga lući corpus leuteum.On pripad progestogenskoj klasi hormona,koji je jedan od pet glavnih kasa steroidnih hormona.

Izvori progesterona

Biljni izvoriU najmanje jednoj biljci orahu (juglans regia) pronađen je progesteron.Dioscorea mexicana sadrži steroid diosgenin koji je uzet iz biljke i pretvoren u progesteron.

Hemijski nastanak

Ekonomski prihvatljiva sinteza progesterona iz biljnog steroida diosgenina izolovanog iz slatkog krompira, razvijena je od strane Russel Marker-a 1940 godine. Sinteza je poznata pod imenom Marker-ova razgradnja.Sinteza progesteronaTo je steroidni hormon uglavnom sintetizovan u ovarijama iz holesterola koji pristiže iz krvi ali u manjoj mjeri potiče i iz acetil koenzima A, više molekula koje se mogu kombinovati da formiraju odgovarajući steroidni nukleus. Progesteron se sastoji iz steroidnog prstena. Progesteron ima i keton grupu, kisik, i dvije metilne grupe.Tokom folikularne faze ciklusa jajnika, progesteron nakon sinteze napušta jajnike, a tokom lutealne faze ciklusa mnogo više progesterona se izluči u krv.

3D prikaz progesterona

Transport progesterona u krvi

Progesteron se transportuje putem krvi vezan za plazmu albumin i sa specifičnim progesteron globulinskim vezivanjem. Vezivanje između hormona i proteina plazme je slabo, tako da se brzo oslobađaju u tkiva u periodu nešto dužem od 30 minuta.

Sudbina progesterona

U roku od nekoliko minuta nakon izlučivanja gotovo sav progesteron se razgradi do drugih steroida koji nemaju progesteronski učinak.Glavni produkt razgradnje progesterona je progenanediol. Oko 10% čistog progesterona se izluči urinom.

Funkcija progesteronaUčinci na matericuNajvažnija funkcija progesterona je da podstakne sekrecione promjene unutar materice tokom mjesečnog ciklusa, tako pripremajući matericu za ugradnju oplođenog jajašca.

Osim učinaka koji ima na endometrijum, progesteron smanjuje učestalost i jačinu kontrakcija materice, povećavajući koncentraciju cAMP u miometrijalnom tkivu što dovodi do primjetnog pada u opsegu i aktivnosti u zoni miometrijalnih kontrakcija.

Učinak progesterona na jajovodProgesteron poboljšava povećanje lučenja sluznice jajovoda. Lučenje je potrebno za hranjenje oplođenog jajašca, omogućujući jajašcu da putuje kroz jajovod prije ugradnje.

Učinci progesterona na grudiProgesteron poboljšava razvoj mliječnih žlijezda i areola uzrokujući da se ćelije areola razmnože, povećava prirodno izlučivanje, ali ne uzrokuje da areolii luče mlijeko. Progesteron uzrokuje i oticanje grudi. Oticanje dolazi dijelom od lučenja u areolama i mliječnim žlijezdama, i dijelom povećanja tečnosti u potkožnom tkivu.

Mehanizam djelovanja

Progesteronska neuravnoteženostProgesteronska neuravnoteženost zasniva se na neujednačenost procenta progesterona i estrogena u tijelu. Za zdravlje žene važan je pažljiv balans između estrogena i progesterona. Ako neka od komponenata nije u ravnoteži, na primjer da se progesteron nalazi u manjku neugodne nuspojave bi bile nepopvratne. Veoma je vazan za menopauzu, kraj ciklusa i plodnost.Nezdrav način života može biti jedan od razloga za poremećaj. Odgovarajuća dijeta i redovno vježbanje su značajni u prevenciji hormonalnog poremećaja tokom menopauze.

Nedostatak progesteronaUzroci nedostataka:-Kontracepcijske pilule-Ne-vegetarijanska dijeta (uzrokuje povećanje nivoa estrogena)-Hipertireodizam-Hormonske terapije-Stres

Nedostatak u menopauziMenopauza je vrjeme kada prestaje ciklus ovulacije. Manjak progesterona uzrokuje predmenopauzne simptome kod mnogo žena i uzrokuje prijevremenu menopauzu.Simptomi:krvni ugrušci, ozbiljan bol u leđima, bol u zglobovima, umor, neraspoloženost, ciste na jajnicima.Simptomi neplodnostiVažan je hormon za očuvanje plodnosti. Održava fetus, sprečava njegovo pomjeranje i priprema matericu za porod. Zato ako dođe do smanjenja progesterona dolazi do određenih neželjenih simptoma.Simptomi: priraslice u predjelu trbuha, neredovni ciklusi, neplodnost, bolovi u tijelu, iritacije, mentalni stres, osteoporoza, pobačaji u ranim fazama trudnoće, prestanak ovulacije.

Defekt leutalne fazeProgesteron podstiče ćelije materijce da grade podobno okruženje za embrione tako da se mogu lako ugraditi. Ako postoji ograničena količina progesterona u tijelu, može doći do problema sa plodnošću, i do neuspjelosti ugradnje embriona u zid materice i dovodi do trenutnog pobačaja.

Progesteron kao lijekKontracepcijske pilule potiskuju ovulaciju za polovinu menstrualnog ciklusa. Sprečavaju začeće uzrokujući promjene u cervikalnoj sluzi. Gustina sluzi onemogućava oplodnju. Čak i ako dolazi do ovulacije nece doći do oplodnje zbog sluzi

Kontracepcijske pilule