Problemy Unii Europejskiej

Ochrona środowiska

Chrońmy świat!Obowiązujące w Unii Europejskiej normy w

zakresie ochrony środowiska należą do najwyższych na świecie. Są one efektem wieloletnich prac i obejmują szereg kwestii. Obecnie do najważniejszych problemów należą:

walka ze zmianami klimatu, ochrona różnorodności biologicznej, ograniczenie problemów zdrowotnych

wynikających z zanieczyszczenia środowiska oraz bardziej odpowiedzialne wykorzystanie zasobów naturalnych.

Geneza Polityki Ochrony Środowiska w Unii Europejskiej

Rok 1972 uznaje się za początek budowania wspólnej polityki środowiskowej, wieloletnich programów działania w ochronie środowiska oraz opartego na zawartych w nich priorytetach prawa w postaci dyrektyw i rozporządzeń.

Komisja Europejska przedstawiła Radzie Pierwszy Program Działań na lata 1973-1975. Sformułowane w nim zostały podstawowe zasady polityki ochrony środowiska WE, w tym zasada podejmowania środków ostrożności i prewencji oraz odpowiedzialności finansowej sprawcy zanieczyszczeń.

Czwarty Program Działań na okres 1987-1992 okazał się przełomowy dla polityki ochrony środowiska. W Jednolitym Akcie Europejskim z 1987 r. Wspólnota otrzymała podstawę prawną w kwestii działań podejmowanych w dziedzinie środowiska. Do Traktatu EWG wprowadzono nowy tytuł "Środowisko naturalne", a zawarte w nim przepisy wprowadziły zasady: ostrożności, prewencji, naprawy szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu w pierwszym rzędzie u źródła, odpowiedzialności sprawcy za degradację środowiska, integracji z innymi politykami Wspólnoty oraz subsydiarności.

"Ku zrównoważeniu" Piąty Program Działań, 1993-1997, przedłużony do roku 2000. Był on po części realizacją założeń Traktatu z Maastricht, który jako pierwszy określił osiągniecie zrównoważonego rozwoju jako główny cel UE. Program ten bazował na wzroście świadomości ekologicznej oraz był wyrazem współodpowiedzialności za przyszły rozwój Wspólnoty Europejskiej.

Zastosowano w nim po raz pierwszy tzw. podejście horyzontalne, w którym bierze się pod uwagę wszelkie przyczyny zanieczyszczeń (w odróżnieniu od poprzednio przyjętego tzw. podejścia wertykalnego lub sektorowego). Sformułowano również priorytety działania w obszarze ochrony środowiska.

Szósty Program Działań na Rzecz Środowiska zatytułowany "Środowisko 2010: Nasza przyszłość zależy od naszego wyboru" 2001-2010. Priorytetami są przeciwdziałanie zmianom klimatycznym (efektowi cieplarnianemu), ochrona przyrody i bioróżnorodności (zwiększenie obszarów chronionych, w tym mórz), dbałość o wpływ środowiska na zdrowie (surowsze normy), oszczędne wykorzystanie zasobów naturalnych oraz rozsądna gospodarka odpadami (recykling).

Kierunek rozwoju Unii Europejskiej w pierwszym dziesięcioleciu XX w. wyznacza również Strategia Lizbońska z 2000 r. Zgodnie z nią, Unia Europejska do 2010 r. ma stać się najbardziej konkurencyjną i opartą na wiedzy gospodarką. W 2001 r. dołączono do niej rozdział dotyczący ochrony środowiska (Strategia Zrównoważonego Rozwoju UE).

Istotnymi elementami kształtowania polityki ochrony środowiska w UE są również porozumienia międzynarodowe, zawarte przez Wspólnotę. Do najważniejszych z nich można zaliczyć Protokół z Kioto (1997 r.) - dotyczący ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz Konwencja Genewska z 1979 r. w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości.

Cele, Zasady i Prawo Ochrony Środowiska w UE

Cele polityki UE w dziedzinie środowiska naturalnego zostały określone w art. 191 ust 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w sposób następujący:

zachowanie, ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego,

ochrona zdrowia człowieka, ostrożne i racjonalne wykorzystanie zasobów

naturalnych, promowanie na płaszczyźnie międzynarodowej środków

zmierzających do rozwiązywania regionalnych lub światowych problemów środowiska naturalnego, w szczególności zwalczania zmian klimatu.

Większość prawodawstwa UE w ochronie środowiska ma charakter sektorowy (dotyczy poszczególnych działów środowiska lub rodzaju uciążliwości). Wśród regulacji sektorowych można wyróżnić następujące obszary tematyczne:

Powietrze i emisje przemysłoweWodaPrzyroda i bioróżnorodnośćOdpadyChemikaliaOchrona ludności HałasGMO

Zwykła procedura prawodawcza

Organy UE Zajmujące Się Ochorną Środowiska

Dyrekcja Generalna ds. Środowiska Komisji Europejskiej

Komisja Ochrony Środowiska, Zdrowia i Praw Konsumentów w Parlamencie Europejskim (ENVI)

Rada Unii Europejskiej ds. Środowiska

Europejska Agencja Środowiska (European Environment Agency)

Egzekwowanie Przestrzegania Unijnego Prawa Ochrony Środowiska

Wydatki na ochronę środowiska

Egzekwowanie i przestrzeganie prawaEgzekwowanie przestrzegania

unijnego prawa przez Komisję i Trybunał Sprawiedliwości UE

Możliwość nałożenia kar finansowych

Egzekwowanie przestrzegania unijnego prawa przed krajowymi organami administracyjnymi i sądowymi

Ochrona powietrzaJakość powietrza w UE określa tzw. dyrektywa ramowa 96/62/WE.Dyrektywy te możemy podzielić na cztery grupy: normy jakości powietrza – odnoszą się do dopuszczalnych

wartości stężeń dwutlenku siarki, pyłów, ołowiu, dwutlenku azotu oraz ozonu troposferycznego,

dyrektywy określające jakość produktów, która wpływa na stopień zanieczyszczenia powietrza (głównie paliw) oraz określające ograniczenia produkcji i stosowania substancji zubożających warstwę ozonową, – np. zawartości ołowiu w benzynie i siarki w niektórych paliwach płynnych, azbest, niebezpieczne substancje chemiczne,

wymagania dotyczące pojazdów silnikowych, dopuszczalną emisje zanieczyszczeń do powietrza przez

zakłady przemysłowe – dotyczą one emisji z zakładów przemysłowych, spalarni odpadów, magazynów produktów petrochemicznych oraz ich dystrybucji do stacji paliw oraz emisji z dużych obiektów energetycznego spalania paliw.

Emisja zanieczyszczeń powietrza na świecie w roku 2006

Ochrona wódUnia Europejska przyjęła szereg regulacji w

zakresie ochrony wód i gospodarowania zasobami wodnymi:• standardy wód pobieranych do konsumpcji, wód w

kąpieliskach oraz wymagań dla zachowania życia ryb, mięczaków i skorupiaków,

• wymagania w zakresie kanalizacji i oczyszczania ścieków komunalnych,

• zanieczyszczeń wód azotanami pochodzenia rolniczego,

• warunków, sposobu i częstotliwości pobierania próbek do analiz oraz metod oznaczania zawartości substancji w wodach i ściekach,

• zrzutów do wód niektórych substancji niebezpiecznych np. metali ciężkich. detergentów, pestycydów.

Gospodarka odpadamiPolityka Unii Europejskiej w zakresie gospodarowania

odpadami opiera się na trzech podstawowych zasadach:

zapobieganie powstawaniu odpadów. recykling i powtórne użycie. Jeśli nie jest możliwe

zapobieżenie powstawaniu odpadów, jak najwięcej surowców powinno być odzyskiwanych z odpadów. Zasada ta ma zastosowanie w szczególności w regulacjach dotyczących poszczególnych rodzajów odpadów (opakowania, wraki samochodowe, baterie, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny).

dpowiednie składowanie i kontrola. Odpady, które nie mogą zostać poddane recyklingowi lub powtórnie użyte, powinny zostać bezpiecznie spalone, Składowanie odpadów powinno być ostatecznością.

Ochrona przed hałasem Wprowadzenie europejskich norm spowoduje konieczność zmian

konstrukcyjnych i wymagań jakościowych w stosunku do urządzeń: sprzęt i maszyny budowlane, koparki hydrauliczne, liniowe, spycharki, ładowarki i koparko-

ładowarki, sprężarki, żurawie wieżowe, ręczne kruszarki betonu i młoty, kosiarki trawy, agregaty prądotwórcze, generatory spawalnicze, maszyny i urządzenia fabryk elementów budowlanych, zmechanizowany sprzęt domowy.Polskie wymagania nie były zgodne w tym obszarze z unijnymi, co

spowodowało konieczność oceny zgodności wyrobów z wymaganiami i wprowadzenie obowiązku certyfikacji tych wyrobów.

GMOPostęp technologiczny i naukowy w dziedzinie

genetyki spowodował konieczność kontroli rozmiaru zmian, jakie powodują te modyfikacje. Unia Europejska w celu ochrony zdrowia ludzi oraz środowiska wprowadziła reglamentacje prawne w zakresie:• kontrolowanego wykorzystania genetycznie

modyfikowanych mikroorganizmów• zamierzonego uwalniania do środowiska genetycznie

modyfikowanych mikroorganizmów dostosowująca do postępu technicznego.

Przepisy te dotyczą głównie przemysłu spożywczego, farmaceutycznego, ochrony środowiska (biologiczne oczyszczanie ścieków) i produkcji biopreparatów.

Ochrona ludności

Ochrona bioróżnorodności i przyrodyNajważniejszymi instrumentami prawnymi służącymi

ochronie przyrody i bioróżnowrodności w Unii Europejskiej są:

Dyrektywa ptasia- ustanawia ona system ochrony gatunków dzikiego ptactwa, występujących naturalnie na europejskim terytorium państw członkowskich. Dyrektywa wprowadza zakaz niszczenia i zanieczyszczania naturalnych siedlisk ptaków, płoszenia, chwytania i zabijania ptactwa przez człowieka, niszczenia ich gniazd, wybierania jaj oraz handlu żywymi lub martwymi okazami ptaków. Dyrektywa zezwala na polowanie tylko określonych gatunków ptaków. Jednocześnie zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia określonego systemu kontroli praktyk łowieckich.

Dyrektywa siedliskowa- składa się ona z ochrony siedlisk i ochrony gatunków

Celem utrzymywania sieci Natura 2000 jest umożliwienie zachowania typów siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków we właściwym stanie ochrony w ich naturalnym zasięgu lub, w stosownych przypadkach, ich odtworzenia.

ChemikaliaPrawo Unii Europejskiej w tym zakresie

koncentruje się na sposobie wprowadzania do obrotu niebezpiecznych substancji chemicznych, importu i eksportu niektórych z nich oraz oceny ryzyka ich oddziaływania na życie ludzkie i środowisko. W tym obszarze dorobek prawny UE jest również bogaty. Szczegółowo opisują to dyrektywy i rozporządzenia Rady dotyczące m.in.:• klasyfikacji, znakowania i opakowania substancji

niebezpiecznych,• zasad oceny ryzyka dla człowieka i środowiska

powodowanego przez te substancje,• listy substancji notyfikowanych.

Dziękujemy za uwagę

Wykonały:

Katarzyna Krucz

Paulina Łaszewska

Patrycja Niewiadomska

Dagmara Roj

Co sądzisz o...GMO, czy Polska powinna

zazwolić czy zakazać upraw tego typu?

działaniach unii względem ochrony środowiska?