presentatie stuvo: studie studenten binnen het ocmw
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Studie studenten en bijstand
STUVO
06-09-2012
1.Inleiding
Marjolijn De Wilde & Sarah Carpentier (UA –CSB) Koen Hermans & Marian de Groof (KULeuven – LUKAS)
2. RMI wet
26 mei 2002 Min 25 jaar
a) Werk binnen de 3 maand b) Geïndividualiseerd Project Maatschappelijke Integratie met als doel werk (voltijds leerplan)
o Evaluatie GPMI in Vlaanderen (Hermans 2008)o Meervoudige problematiek jongeren
3. Aantal studenten met leefloon
Bron: PODMI
POP RMI RMI / POP
2003 10.355.844 130.415 1,26%2004 10.396.421 132.473 1,27%2005 10.445.852 134.779 1,29%2006 10.511.382 139.121 1,32%2007 10.584.534 142.875 1,35%2008 10.666.866 148.530 1,39%2009 10.753.080 161.730 1,50%2010 10.839.905 167.728 1,55%2011 10.951.266 165.053 1,51%
3. Aantal studenten met leefloon
Bron: PODMI
POP LL LL /POP 18-24 18-24 18-24
2003 888.173 40.167 4,52%2004 886.088 41.581 4,69%2005 885.873 43.151 4,87%2006 886.428 44.975 5,07%2007 890.475 45.982 5,16%2008 898.779 43.692 4,86%2009 914.049 48.772 5,34%2010 929.428 50.579 5,44%2011 948.192 49.686 5,24%
3. Aantal studenten met leefloon
Bron: PODMI
LL LL aandeel 18-24 18-24
2003 123.528 40.167 32,52%2004 124.496 41.581 33,40%2005 125.570 43.151 34,36%2006 129.232 44.975 34,80%2007 132.962 45.982 34,58%2008 138.847 43.692 31,47%2009 152.305 48.772 32,02%2010 157.944 50.579 32,02%2011 155.341 49.686 31,99%
3. Aantal studenten met leefloon
Bron: PODMI
LL STUD STUD/LL 18-24
2003 40.167 7.598 6,15%2004 41.581 9.239 7,42%2005 43.151 11.154 8,88%2006 44.975 12.984 10,05%2007 45.982 13.989 10,52%2008 43.692 14.787 33,84%2009 48.772 15.998 32,80%2010 50.579 17.097 33,80%2011 49.686 17.511 35,24%
4. Onderzoeksvragen
1.Vergelijking BE, NL en FR wetgeving rond studenten? 2.Kenmerken van studenten met een leefloon?3.Hoe voeren MA + OCMW de wetgeving uit? 4.Hoe ervaren studenten de OCMW-hulp?
5. Bronnen
1. Literatuurstudie (FR-NL-BE)2. PRIMA DB (profiel STUD)3. Web enquête (OCMW)4. Focusgroepen (MA+STUD)
6. Studenten toegelaten tot bijstand?
Nederland: • Neen, via studiefinanciering • Geen uitkering voor vroegtijdige schoolverlaters
vanaf 2013 (wet Werken naar Vermogen)
Frankrijk: • Neen, jongeren onder de 25 geen bijstand (tenzij
reeds werkervaring)• Studenten en scholieren doen beroep op diverse
studiebeurzen (o.a. gericht op levensonderhoud)
6. Studenten toegelaten tot bijstand?
België:
• Ouders = verantwoordelijk• Onvoldoende inkomen of conflict => recht
op bijstand• Doelstelling studie => toeleiding naar
tewerkstelling• Studie als billijkheidsreden
6. Studenten toegelaten tot bijstand?
België:
• België enige land waar student = bijstand• Studiefinanciering = studiegebonden kosten• Uniek aan bijstand in België:
Diverser jongerenpubliek dan in FR en NL Vervult residuaire rol (voorwaarden
vooraleer leefloon wordt toegekend) Belangrijke rol voor kansarme jongeren
6. Studenten toegelaten tot bijstand?
België: studiefinanciëring dient enkel voor het betalen van kosten verbonden aan studie
Nederland: studiefinanciëring dient ook deels voor levensonderhoud
Cirkel van de armoedeIndicatoren:- Ouders ooit in begeleiding bij OCMW- Geen terugvordering leefloon omwille van
laag inkomen ouders¾ vermoede van armoede bij ouders =
onderschatting
7. Profiel
7. Profiel
Geografische spreiding ½ Waalse gewest, ¼ in Brusselse en
Vlaamse gewest 1/3 in grootsteden, 1/3 in kleinere
steden (15.000 a 50.000) ½ in gemeente > 2% OCMW
(armoedeconcentratie)
7. Profiel
Geslacht: 56% vrouwen Leeftijd: 10% jonger dan 18, 6% ouder
dan 25 jaar, overigen 18-25 jaar
7. Profiel
Samenleefsituatie
7. Profiel
alleenstaande 34% 3.644 9.427 34.351.007
samenwonend met bloedverwanten 60% 6.430 6.285 40.412.971
alleenstaande met kinderen 3% 322 12.570 4.041.297
samenwonend met partner 3% 322 6.285 2.020.649
Totaal 10.717 80.825.924
Bron: PODMI – berekening Kennis
7. Profiel
Nationaliteit: 3/4 Belg
8. Studiekenmerken
- ½ secundair onderwijs, + ½ hoger onderwijs, 5% tweede kans onderwijs
Brussel meer secundair onderwijs
8. Studiekenmerken
9. Begeleiding
Gebruik van GPMI90% studenten met GPMI Bijna 60% heeft een standaard GPMI
9. Begeleiding
Contact - frequentie2/3 heeft driemaandelijks face-to-face contact, 14% heeft vaker contact, 20% minder vaak De frequentie hoger indien studieplek (kot) = gemeente OCMW
9. Begeleiding
Duur van begeleidingOngeveer 70% van de studenten is na anderhalf jaar nog in begeleidingGemiddelde duur = 32 maanden of bijna drie jaarOngeveer 17 % langer dan vier jaar in begeleiding
10. Financiële steun
Slechts in 13% van de dossiers aanvullende financiële steun
Terugvordering van het (equivalent) leefloon bij 4%
Niet-terugvordering vooral wegens inkomen te laag, ofwel conflictsituatie
Studiebekwaamheid = knelpunt Begeleiding kotstudenten = knelpunt Uiteenlopend gebruik van GPMI Verschillen bij slechte studieresultaten Relatieconflict: moeilijk om binnen
maand sociaal onderzoek uit te voeren
11. Focusgroepen - maatschappelijk werkers
26
Leefloon biedt kans om te studeren Leefloon is krap voor alleenwonenden OCMW oefent invloed uit op studiekeuze Focus van begeleiding: vooral studies Gebrekkige info over rechten en plichten OCMW-raad: stigmatiserende ervaring Relatie met maatschappelijk werker
bepaalt succes GPMI: weinig gekend
12. Focusgroepen - studenten
27
13. Beleidsaanbevelingen
1. Voorkomen schoolse achterstand2. Hoogte studiebeurzen – schooltoelage3. Procedureel recht4. Deskundigheid MA5. Studeren = volwaardig activeringstraject6. Risico’s leefloon in gezin7. Begeleiding van studenten
1. Voorkomen van schoolse achterstand
o 39% (6.650) studenten in het secundair onderwijs
Voorkomen van vertraging & uitval door: a) Onderwijsb) preventie vanuit OCMW
Opvolging van studieresultaten Specifieke initiatieven vb. huiswerkklassen
2. Verhoging van schooltoelagen & studiebeurzen
België: studiefinanciering = bevoegdheid gemeenschappen •in principe:
levensonderhoud + studiekosten •in praktijk:
enkel levenskosten ten gevolge van studies (kot & verplaatsing)
te beperkt om studiekosten te dekken
2. Verhoging van schooltoelagen & studiebeurzen
OCMW bereikt in de eerste plaats ‘kansarme studenten’
Behoud van het unieke bijstandssysteem in België voor studenten
Op maat van de student Mogelijkheid tot integrale begeleiding Maar residuair karakter versterken
3. Optimalisatie van het procedureel recht
Grote discretionaire ruimte voor OCMW’s bij opvolging van studenten
• Laat aanpassing op maat toe• Maar: soms ervaren als willekeur• Zowel variatie tussen OCMW’s als binnen
OCMW’s vb. recht op universitaire opleiding, mogelijkheden tot herkansing
3. Optimalisatie van het procedureel recht
Ter aanvulling op discretionaire ruimte:Optimalisatie van het procedureel recht= procedures om rechten te vrijwaren
Jongeren laagdrempelig informeren over hun rechten & hoe ervoor op te komen
vb. expliciteren richtlijnen OCMW’svb. recht op hoorrecht vb. beroepsmogelijkheden
4. Deskundigheid van maatschappelijk werkers inzake onderwijsaangelegenheden versterken
Onzekerheid maatschappelijk werkers bij beoordeling studiebekwaamheid en –vordering vnl. hoger onderwijs
a) Verbetering ondersteuning bij studieoriëntering door onderwijsdiensten
b) Organisatie van vormingen inzake studentenmateries
• Spanning verhoging arbeidsmarktkansen versus vrijheid onderwijskeuze
• Maatstaven herkansing. Impact Bologna.
5. Studeren als volwaardig activeringstraject
Studeren: in wetgeving & praktijk geen prioritair activeringstraject voor jongeren zonder diplomaGeen specifieke stimulansen (cf. NL) ter aanmoediging van jongeren die zelf het initiatief niet nemen
Studeren niet enkel als billijkheidsreden,maar als volwaardige piste
Sterkere ondersteuning door OCMW voorbehalen van diploma secundair onderwijs
6. Aandacht voor risico’s op ontoereikende of te hoge uitkeringen
Knelpunten huidig financierings-syteem voor typegezinnen als jongere 18 wordt Alleenstaande ouder met thuiswonend
studerend kind Koppel met thuiswonend studerend
kind Betreft te beperkte groep voor
herziening categorieën van leefloon
6. Aandacht voor risico’s op ontoereikende of te hoge uitkeringen
Mogelijkheden voor OCMW’s:
Bemiddeling tussen ouder en jongere bij bepaling bedrag voor kost & inwoon
Toekenning aanvullende steun Voorzichtige hantering artikel 34§2=bestaansmiddelen hoger dan bedrag leefloon voor
samenwonende (gedeeltelijk) in rekening brengen bij samenwoning van één of meerdere meerderjarige ascendenten en/of descendenten van de eerste graad
7. Begeleiding van studenten door OCMW’s
Studenten met aanvraag tot bijstand ten gevolge van relatieconflict
• Helderheid over conflict vóór beslissing• Nadelen: tijdsdruk & intrusief• Helderheid over conflict na beslissing• Nadelen: mogelijk onterecht toegekend• Door OCMW te beslissen
Inzetten op bemiddeling (ook na beslissing) vb. Opleiding familiale bemiddeling doormaatschappelijk werkervb. Externe dienst
7. Begeleiding van studenten door OCMW’s
GPMI: meestal standaardcontracto.a. wegens korte tijd voor opmaak GPMI
GPMI = begeleidingsinstrument? a) instrument eerst standaardcontract b) daarna geïndividualiseerd
Belang van een maatschappelijk werker die in hen gelooft
Integrale begeleiding aangewezen, nu teveel gericht op studieverloop
Meer contacten aangewezen Driemaandelijks contact laat weinig ruimte voor andere thema’s dan studie
Flexibele uren wenselijk vb. avondpermanenties
7. Begeleiding van studenten
7. Begeleiding van studenten
Studenten met kinderen hebbenhoge kans op niet succesvol studietraject
Extra aandacht voor het behalen van een diploma voor deze groep jongeren
14. Besluit
1. 7.598 (6%) 17.052 (11%)2. Specifieke situatie Brussel3. Meervoudige problematiek jongeren4. BE uniek bijstandssysteem5. Cirkel van de armoede (3/4)6. Concentratie in grootsteden en kleine
steden. Niet in studentensteden.7. Meerderheid samenwonend8. Budget 81.000Keuro
14. Besluit
9. ¾ Belgische nationaliteit10. 50% secundair – 50% hoger11. 4/5 succesvoltraject12. Europe 2020 school drop-out (vb. NL)13. Spreidingsplan werkt14. Know-how MA15. Samenwerkingsverbanden16. Lokale autonomie (onderhoudsplicht,
vakantiewerk, studiekeuze, GPMI, …)