SADAŠNJE VREME

Parl- ARE Prend- ERE Part- IRE Cap- IRE

io parl- O prend- O part- O cap- isc- O

tu parl- I prend- I part- I cap- isc- I

lui parl- A prend- E part- E cap- isc- E

noi parl- IAMO prend- IAMO part- IAMO cap- IAMO

vio parl- ATE prend- ETE part- ITE cap- ITE

loro parl- ANO prend- ONO part- ONO cap- isc- ONO

ESSERE (biti) AVERE (imati)

io sono ho

tu sei hai

lui è ha

noi siamo abbiamo

vio siete avete

loro sono hanno

PASSATO PROSSIMO (prošlo vreme)

ESSERE/AVERE + PARTICIP PROŠLI

PARTRICIP PROŠLI: -ARE → -ATO -ERE → -UTO -IRE → -ITO

PRIMER: sono andato/-a ho comprato

sei andato/-a hai comprato

è andato/-a ha comprato

siamo andati/-e abbiamo comprato

siete andati/-e avete comprato

sono andati/-e hanno comprato

Essere: traže ga glagoli kretanja

Sono venuto/-a – došao/-la sam; sono uscito/-a – izašao/-la sam;

Avere: samo sa njim se gradi prošlo vreme prelaznih glagola (onih koji imaju pravi obekat, tj. Kod kojih se može postaviti pitanje “koga?/šta?”)

Ho guardato – gledao sam; ho visitato – posetio sam;

ho preso - uzeo sam; ho venduto - prodao sam;

Kod neprelaznih glagola sigurnih pravila nema.

Slaganje participa:

Sa pomoćnim essere nastavci participa se slažu u rodu i u broju.

Sa pomoćnim avere particip ostaje u jednini muškog roda. Izuzetak je ako glagolu predhodi nenaglašena zamenica, particip će se slagati sa njom u rodu i u broju (Hai incontato Lucia- Si, l’ho incontata)

ESSERE AVERE

io sono stato/-a (bio/bila sam) ho avuto (imao sam)

tu sei stato/-a hai avuto

lui è stato/-a ha avuto

noi siamo stati/-e abbiamo avuto

vio siete stati/-e avete avuto

loro sono stati/-e hanno avuto

GERUNDIO (gerund)

-ARE → -ANDO -ERE, -IRE → -ENDO

Parlare – parlando (govoreći); legere – leggendo (čitajući);

finire – fiendo (završavajući)

Tri nepravilna gerunda su:

Fare – facendo; dire – dicendo; bere – bevendo;

To je oblik koji odgovara naèem glagolskom prilogu na –ći.

Sa glagolom stare gerund izražava radnju koja traje, koja je upravo u toku. Ali ovakva konstrukcija nije obavezna.

Che cosa facendo? – Šta radiš? (u ovom trenutku)

POVRATNI GLAGOLI

PREPARSI (spremiti se)

Sadašnje vreme Prošlo vreme

io mi preparo (spremam se) mi sono preparato/-a (spremio-la sam se)

tu ti prepari ti sei preparato/-a

lui si prepara si è preparato/-a

noi ci prepariamo ci siamo preparati/-e

vio vi preparate vi sete preparati/-e

loro si preparano si sono preparati/-e

U prošlom vremenu je uvek glagol essere, što podrazumeva slaganje participa sa subektom.

Iste ove zamenice upotrebiće se i uz infinitiv, posle njega napisane i napisane sastavljeno.

Domani devo svegliarMI alle sei (Sutra moram da se probudim u 6);

Domani devo svegliarTI alle sei (Sutra moraš da se probudiš u 6);

TRAPASSATO PROSSIMO (davnno prošlo vreme)

IMPERFEKT POMOĆNOG GLAGOLA + PARTICIP PROŠLI

Označava prošlu radnju koja se desila pre neke druge prošle radnje.

Avevo incontrato – bio sam sreo; Ero salita – bila sam se popela;

Avevo avuto – bejah imao; Eravamo stati – bejasmo imali;

Avevamo lasciato la lampada accesa, e la tenda era piena di zanzare.

Bili smo ostavili upaljenu lampu, i šator je bio pun komaraca.

Non si sono sentiti male perchè gli avevo dato una pillola.

Nije im pozlilo jer sam im (predhodno) dala tabletu.

IMPERFEKAT

Parl – ARE Prend – ERE Fin- IRE

io parl- AVO (govorio sam) prend- EVO (uzimao sam) fin- IVO (završavao sam)

tu parl- AVI prend- EVI fin- IVI

lui parl- AVA prend- EVA fin- IVA

noi parl- AVAMO prend- EVAMO fin- IVAMO

vio parl- AVATE prend- EVATE fin- IVATE

loro parl- AVANO prend- EVANO fin- IVANO

ESSERE AVERE

io ero (bio sam) avevo

tu eri avevi

lui era aveva

noi eravamo avevamo

vio eravate avevate

loro erano avevano

Iskazuje nesvršenu radnju u prošlosti, radnju koja je u datom tenutku bila u toku.

Kod glagola fare, dire i bere osnova mora proširiti fa- CEVO (čini sam), di- CEVO (govorio sam), be- VEVO (pio sam).

U većini slučajeva imperfekat odgovara našem nesvršenom, a passato prossimo svršenom vidu.

Uscivo – izlazio sam; sono uscito – izašao sam;

Kod glagola essere (gde ne razlikujemo vidove) moramo znati da li je radnja završena ili je u toku.

Ieri siamo stati al mare (Juče smo bili na moru – završeno)

Alle otto eravamo gia al mare (U 8 smo već bili na moru – u tom trenutku bili i ostali još)

Kod glagola avere izbor vremena utiče na značenje

Avevano un figlio – Imali su sina

Hanno avuto un figlio – Dobili su sina

Slaganje vremena

Imperfekat će se upotrebiti u zavisnoj rečenici za radnju koja je istovremena sa prošlom radnjom u glavnoj rečenici Davide ha detto|che potevamo uscire (Davidi je rekao da možemo izaći)

Ako se glagol odnosi na neku opštepoznatu istinu, činjenicu, u zavisnoj rečenici će se upotrebiti sadašnje vreme.

IL FUTURE (futur – buduce vreme)

Gradi se od inf. istim nastavcima za sve glagole. S tim što se u inf. prve vrste vokal „a“ zamenjuje vokalom „e“

Parl – ARE Prend – ERE Fin - IRE

io parler– ò (govoricu) prender- ò (uzecu) finir- ò (zavrsicu)

tu parler- AI prender- AI finir- AI

lui parler- à prender- à finir- à

noi parler- EMO prender- EMO finir- EMO

vio parler- ETE prender- ETE finir- ETE

loro parler- ANNO prender- ANNO finir- ANNO

Manji broj glagola ima nepravilan futur, u tom smislu što se infinitiv sažima ili menja.

Andare- andrò..; Vedere- vedrò..; Potere- potrò..; Dovere- dovrò..;

Sapere- saprò..; Volere- vorrò..; Venire- verrò..;

Fare, stare, dare ne menjaju vokal “a” farò, starò, darò.

ESSERE AVERE

io sarò (biću) avrò

tu sarai avrai

lui sarà avrà

noi saraemo avraemo

vio sarete avrete

loro saranno avranno

FUTURO ANTERIORE (predbuduce vreme)

FUTUR POMOĆNOG GLAGOLA + PARTICIP PROŠLI

Označava buduću radnju koja će se završiti pre neke druge buduće radnje

Lo richiamerò quando avremo visto l'apartamento.

Ponovo ću vas nazvati kada budemo videli stan.

Za radnje koje su istovremene u budućnosti upotrebljava se običan futur. U zavisnoj rečenici će se upotrebiti i sadašnje vreme.

Za radnju koja se može odmah ostvariti („Pokazaću vam“) upotrebljava se sadaššnje vreme u značenju futura.

Italijanski futur ponekad izražava pretpostavku, neizvesnost, verovatnoću u sadašnjosti i tada se naziva futur verovatnoće

Sai che ore sono? – Non ho l'orologio, ma saranno le deci.

Znaš li koliko je sati? – Nemam časovnik, ali valjda je (biće oko) 10.

Isto ovakvo značenje može imati i predbuduće vreme kada je reč o prošloj radnji.

Ti avrà mandato almeno una cartolina. (Valjda ti je poslao bar razglednicu.)

Često izražava i neizvesnost u pitanju

Dove sarà andato? (Kud li je otišao?)

IMPERATIV

Njegovi oblici, osim za 2. lice jednine prve vrste, jednaki su odgovarajućim oblicima sadašnjeg vremena

Parl – ARE Prend- ERE Fin- IRE Apr- IRE

tu parl- A prend- I fin- isc- I apr- I

noi parl- IAMO prend- IAMO fin- IAMO apr- IAMO

voi parl- ATE prend- ETE fin- ITE apr- ITE

ESSERE AVERE

tu sii abbi

noi siamo abbiamo

voi siate abbiate

DARE, STARE, FARE, ANDARE, DIRE u 2.l.j. pored navedenih oblika imaju i skraćen oblik, DA', STA', FA', VA', DI'.

Odričan oblik dobija se kada se ispred imperativa stavi NON. Izuzetak je 2.l.j. gde se za odričan oblik upotrebljava NON + INF.

Nenaglašene zamenice i prtikule, pojedinačno ili u parovima, dolaze posle imperativa i pišu se sastavljeno.

Finiscilo- završi ga; Portamele- donesi mi ih; Prendetene- uzmite (od toga)

Isto važi i za povratne zamenice

Lavati- operi se; Vestiamoci- obucimo se; Alzatevi- dignite se;

Maločas pomennuti skraćeni oblici izazivaju udvajanje suglasnika zamenice

Fallo (fa' + lo)- učini to; Dammeli (da' + me + li)- daj mi ih

jedino „gli“ ne udvaja suglasnik digli- reci mu.

U odričnom oblikuimp., zamenice mogu doći bilo ispred bilo iza glagola.

Non compralo ili non lo compralo – ne kupuj ga

Pošto se u it. Za učtivo obraćanje koriste 3. Lica i imperativ mora imati 3. Lice posudjeno od konjuktiva.

Parl - ARE Prend – ERE Fin – IRE Apr - IRE

Lei parl- O prend- A fin- isc- A apr- A

Loro parl- INO prend- ANO fin- isc- ANO apr- ANO

KONDICIONALI

Sadašnji kondicional

Parl – ARE Prend – ERE Fin – IRE

io parler- EI (govorio bih) prender- EI (uzeo bih) finir- EI (završio bih)

tu parler- ESTI prender- ESTI finir- ESTI

lui parler- EBBE prender- EBBE finir- EBBE

noi parler- EMMO prender- EMMO finir- EMMO

vio parler- ESTE prender- ESTE finir- ESTE

loro parler- EBBARO prender- EBBERO finir- EBBERO

Obrazuje se od inf. osnove kao i kod futura, samo sa drugim nastavcima.

Glagoli sa nepravilnom osnovom u futuru imaće istu osnovu i u kondicionalu

Andrei (išao bih); Vedrei (vidio bih); Potrei (mogao bih); Dovrei (morao bih);

Storei (bio bih); Darei (dao bih); Farei (činio bih); Cercherei (tražio bih); Mangerei(jeo bih)

ESSERE AVERE

io sarei (bio bih) avrei (imao bih)

tu saresti avresti

lui sarebbe avrebbe

noi saremmo avremmo

vio sareste avreste

loro sarebbero avrebbero

Prošli kondicional

KONDICIONAL POMOĆNOG GLAGOLA + PROŠLI PARTICIP

Avrei datto – bio bih rekao

Sarei venuto/-a – bio/-la bih došao/-la

Avrei voluto chiamarti prima.

Htela sam (bila sam htela) ranije da te zovem.

BEZLICNI GLAGOLI

Obrazuje se od povratne zamenice i glagola u 3. Licu jednine

Che cosa si fa qui? - Šta se ovde radi?

I povratni glagoli mogu biti bezlični, ali tada se prvo “si” pretvara u “ci”

A Roma non ci si annola mai. – U Rimu se čovek nikada ne dosadjuje.

INFINITIV PROŠLI

INFINITIV POMOĆNOG GLAGOLA I PARTICIP PROŠLI

U zavisnim rečenicama gde infinitiv izražava radnju istovremenu sa radnjom u glavnoj rečenici, infinitiv prošli izražava predhodnu.

Credo di vederli. – Mislim da ih vidim.

Credo di averli visti. – Mislim da sam ih video.

PASIV

ESSERE U ODGOVARAJUĆEM VREMENU + PROŠLI PARTICIP

La pata è aperta. - Vratasu otvorena.

I colpevoli saranno puniti - Krivci će biti kažnjeni

Ako je u pitanju složeno vreme (od dve reči) pasiv će se sastojati od ukupno tri reči

Tutte le proposre sono state accettate – Svi predlozi su prihvaćeni

Vršilac radnje u pasivnim rečenicama uvodi se pomoću dredloga DA. Takve rečenice se na srpski prevode aktivom.

Il Presidente è eletto dai membri del Parlamento

Predsednika biraju članovi parlamenta

Siamo stati criticati da un giornalista

Kritikovao nas je jedan novinar

KONJUKTIV

Congiuntivo presente (sadašnji konjuktiv)

Parl – ARE Prend – ERE Fin – IRE Apr - IRE

io parl- I prend- A fin- isc- A apr- A

tu parl- I prend- A fin- isc- A apr- A

lui parl- I prend- A fin- isc- A apr- A

noi parl- IAMO prend- IAMO fin- IAMO apr- IAMO

vio parl- IATE prend- IATE fin- IATE apr- IATE

loro parl- INO prend- ANO fin- isc – ANO apr- ANO

ESSERE AVERE

io sia abbia

tu sia abbia

lui sia abbia

noi siamo abbiamo

vio siate abbiate

loro siano abbiano

Konjuktiv se izvodi od prvog lica jednine sadašnjeg vremena

Venire (1.l: vengono) – venga

Salire (1.l: salgo) - salga

Dire (1.l: dico) - dica

Od ovog pravila odstupaju

Dare - dia

Stare - stia

Sapere - sappia

Za glagole uscire, andare i dovere koji u prezentu imaju različitu osnovu u 1. i 2. licu množine nego u ostala 4 lica, imaće istu razliku i u konjuktivu

Debba, ali dobbiamo.

CONGIUNTIVO PASSATO (konjuktiv prošli)

KONJUKTIV POMOĆNOG GLAGOLA + PARTICIP PROŠLI

Trovare – abbia torvato; Partire – sia partito/-a

Essere - sia stato/-a; Avere - abbia avuto;

UPOTREBA KONJUKTIVA:

U nezavisnoj rečenici izražava želju ili naredbu

U zavisnoj rečenici od predikata glavne rečenice zavisi da li će biti upotrebljen indikativ ili konjuktiv. Ima mnogo varijacija a ovo su neki od slučajeva:

1. Posle glagola ili gl izraza koji znače mišljenje, sumnju, pretpostavku, neizvesnost:

Credo che (Mislim da); Spero che (Nadam se da); Dubito che (Sumnjam da);Sembra che, Pare che (Izgleda da); è possibile che (Moguće je da);

2. Jedan isi glagol može ići u jednoj prilici sa indikativom, a u drugoj sa konjuktivom:

Npr. Dire u zavisnosti da li izražava izvesnost ili predpostavku

Mi ha detto che HA trentadue anni – Rekao mi je da ima 32 godine

Si dice che ABBIA un'amante – Govori se da ima ljubavnicu

3. Posle svih glagola koji izražavaju stav o radnji, bilo kakvo osećanje ili potrebu:

Npr. gl. želje: Volere (hteti); Desidere (željeti); preferire (više voleti);Bezlični izrazi: è meglio che (bolje je da); è strano che (òudno je da);

Bisogna che (treba da); basta che (dovoljno je da);

4. Može biti uslovljen pojedinim rečima u glavnoj rečenici

A meno che (osim ako); chiunque (ko god); qualunque (koji god); comunque (kako god);

Takve su i superlativi i reči superlativnog značenja (primo, ultimo, unico..