Predavanje iz Opće psihologije (br.6)

Predstava je osnovni psihički proces zasnovan na reprodukciji ranijih opažaja.

Nastaju oživljavanjem fizioloških tragova u moždanoj kori, a ne neposrednim podraživanjem senzornih organa.

S predstavama ponovo oživljavamo zelene bregove, mirise, boje itd., tj. oživljavamo ono što je davno doživljeno.

Bez predstava bi život čovjeka bio jako siromašan. Slijepi pjesnik Word, također je ukazao na značaj

predstava: “Oslijepio sam, vidim te samo unutrašnjim okom”. To unutrašnje oko odnosi se na naše predstave.

U odnosu na osjetne organe koje zahvataju predstave se dijele na:

1. Vizuelne (vidne)2. Akustične (slušne)3. Olfaktivne (mirisne)4. Gustativne (okusne)5. Taktilne (dodirne)6. Kinestetičke i motorne (predstave pokreta)7. Cenestetičke (predstave o osjetima

unutrašnjih8. organa). Kod većine ljudi najrazvijenije su vidne

predstave, zatim slušne, pa opipne, kinestetičke, okusne i organske, dok su mirisne slabe i rijetke.

U odnosu na način nastajanja, predstave se dijele na:

1.Predstave pamćenja – oživljavanje u svijesti nečeg što smo ranije opažali.

1.Predstave mašte - predstava koja ne odgovara niti jednoj percepciji, već je kombinacija dijelova raznih percepcija.

Između predstava pamćenja i mašte nema oštre granice, jer niti jedna predstava nije doslovna kopija opažanja.

Nastojte sebi predočiti fotografiju 1, 2 i 3, a potom iste zabilježite u sveske.

1. Predstava za razliku od percepcije (direktnog opažanja) je mutnija, nejasnija i nepreciznija. Zatim, za razliku od percepcije, koja je puna detalja i posjeduje punu senzornu živost, predstava je siromašna detaljima.

1. Percepcija ne zahtijeva nikakav mentalni napor, jer naprosto otvorenih očiju mi posmatramo. Za razliku od predstava, gdje ulažemo znatan napor i visoki stepen koncentracije. Uprkos takvom naporu, predodžbe “bježe” te se neprekidno moramo truditi da ih zadržimo u svijesti.

3. Percepcija je vezana za predmet koji percipiramo, i ona nestaje ako objekat opažanja uklonimo. Međutim, predstava je nezavisna od objekta opažanja, te sebi možemo predočiti što želimo, bez obzira što objekat nije prisutan.

4. Između percepcije i predstave postoji i fiziološka razlika, tj. u vrsti fizioloških procesa koji se odvijaju tokom navedenih psihičkih procesa.

Pri percipiranju zastupljeni su receptor, senzorni živac i senzorni centri u kori velikog mozga, a tokom predočavanja zastupljeno je samo fiziološko uzbuđenje u kori velikoga mozga.

• Između ljudi postoje velike individualne razlike u sposobnosti predočavanja.

• Neki pojedinci imaju velike potpune i intenzivne predstave, dok su kod nekih veoma blijede i fragmentirane.

• Žive, potpune i izrazito postojane vizuelne predstave prisutne su kod slikara, dok muzičari vrlo uspješni u živom predočavanju i reproduciranju opaženih tonova i kombinacija tonova.

• Posebna živost predstava prisutna je kod tzv. ejdetskih slika. Ejdetska slika je reprodukovanje posmatranih objekata u istoj živosti kao kad je posmatrani objekat prisutan. Takve osobe se zovu ejdetičari.

Tokom analize i predočavanja viđenih objekata uočili smo i različitost studenata u sposobnosti predočavanja.

Shodno tome, razlikuju se:1.Vizuelni, 2.Akustični3. Mješoviti tip.