późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

26
Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny - Zespół Personalitas nad podstawie Kołodziejczyk, A. (2011). Późne dzieciństwo – młodszy wiek szkolny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 235-258). Warszawa: PWN.

Upload: dinhtram

Post on 11-Jan-2017

264 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny -

Zespół Personalitas nad podstawie

Kołodziejczyk, A. (2011). Późne dzieciństwo – młodszy wiek szkolny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 235-258). Warszawa: PWN.

Page 2: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Okres późnego dzieciństwa rozpoczyna się wraz z podjęciem nauki szkolnej (6-7 lat), a kończy z wejściem w wiek dojrzewania (10-12 lat).

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Krótka charakterystyka

GOTOWOŚĆ SZKOLNA • Gotowość psychomotoroczyna • Gotowość słownikowo-pojęciowa • Gotowość emocjonalno-motywacyjna

PRZEDSZKOLE

SZKOŁA

Page 3: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Dziecko w wieku 7 lat:

• wzrost – 120-127 cm

• waga – 22-26 kg

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Ro

zwó

j fiz

yczn

y

OKRES FIZJOLOGICZNEGO PEŁNIENIA przewaga tempa przyrostu masy ciała nad tempem

wzrastania

Wzorzec przyrostu ciała: 5-8 cm i 3 kg rocznie

Dziecko w wieku 11 lat:

• wzrost – 142-150 cm

• waga – 33-43 kg

Page 4: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Funkcjonalne doskonalenie ośrodkowego układu nerwowego ciąg dalszy procesu mielinizacji + proces przycinania synaps

Ro

zwó

j fiz

yczn

y

Page 5: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Zmiany w systemie kostnym osyfikacja kości nadgarstka + rozwój uzębienia stałego

Zaczynają pojawiać się różnice somatyczne zależne od płci R

ozw

ój f

izyc

zny

Page 6: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

FAZA PIERWSZA

• 3-4 pierwsze lata nauki

• dojrzewania ośrodkowego układu nerwowego

• wzbogacenie ruchów manualnych

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Sprawność motoryczna

FAZA DRUGA

• rozpoczyna się w 4 klasie

• działania ruchowe stają się bardziej celowe, ekonomiczne i uporządkowane

• wysoki stopień koordynacji ruchowej

Ro

zwó

j fiz

yczn

y

Ze względu na wszechstronność rozwoju wszystkich aspektów motoryczności okres późnego

dzieciństwa nazywany jest ETAPEM DZIECKA DOSKONAŁEGO.

(Przewęda, 2001)

Page 7: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

• Zwiększenie zasobów poznawczych

• Zwiększenie sprawności mechanizmów kontroli

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

UWAGA

• dowolna, bardziej selektywna i planowa

• zwiększenie możliwości adaptacji uwagi

• umiejętność dostosowania strategii uwagi do danego zadania

• proces opanowywania strategii – Patricia Miller (Miller i Seier, 1994)

PAMIĘĆ

• zwiększenie pojemności pamięci

• stosowanie strategii pamięciowych: powtarzanie, organizowanie, proste formy elaboracji

• metapamięć, czyli wiedza dziecka o jego własnych procesach pamięciowych

Przetwarzanie informacji

Ro

zwó

j po

znaw

czy

Page 8: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Przetwarzanie informacji

Ro

zwó

j po

znaw

czy

Page 9: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Trzy podstawowe cechy ADHD:

1. Nieuzasadniona rozwojowo nieumiejętność skupienia uwagi;

2. Impulsywność;

3. Nadruchliwość

Wszystkie trzy wymienione cechy mają swój początek przed ukończeniem 7 roku życia.

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

ADHD zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi

Kryteria diagnostyczne ADHD ICD-10 – zespół hiperkinetyczny

DSM-IV TR - ADHD

ADHD R

ozw

ój p

ozn

awcz

y

Page 10: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Stadia rozwoju poznawczego wg Jeana Piageta: • stadium rozwoju sensomotorycznego ( od urodzenia do 2 lat)

• stadium myślenia przedoperacyjnego ( od 2 do 7 lat)

• stadium operacji konkretnych ( od 7 do 11 lat) • stadium operacji formalnych ( od 11 roku życia)

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Rozwój myślenia

logicznego R

ozw

ój p

ozn

awcz

y

Page 11: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

DWIE FORMY ODWRACALNOŚCI:

• inwersja

• wzajemność

Zasada zachowania stałości

Decentracja

Obrazy umysłowe (kinetyczne i transformacyjne)

Pojęcia

Rozwój myślenia

logicznego R

ozw

ój p

ozn

awcz

y

Page 12: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Kształtowanie się wiedzy społecznej, czyli wiedzy na temat „człowieka w ogóle”, współzależności

psychicznych związanych z płcią, wiekiem, rolą społeczną, środowiskiem.

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

wynik dostrzeżenia stałości w ludzkim postępowaniu

FAŁSZYWE PRZEKONANIA II RZĘDU

czyli przekonania jednej osoby na temat przekonań drugiej osoby

Obraz świata R

ozw

ój p

ozn

awcz

y

Page 13: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

W okresie późnego dzieciństwa zaczyna rozwijać się świadomość językowa, czyli zdolność do myślenia o języku jako systemie.

Rozwój językowy jest ściśle związany z rozwojem poznawczy.

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Dziecko w młodszym wieku szkolnym potrafi: • analizować słowa złożone • odczytywać znaczenie słów złożonych • przyswajać słowa na podstawie jego definicji • różnicować formę i treść wypowiedzi w zależności od sytuacji

i kontekstu • precyzyjne używać słów • zrozumieć słowa wieloznaczne, metafory i ironię

Świadomość językowa

i rozumienie wypowiedzi

Sp

raw

no

ści j

ęzy

ko

we

i k

om

un

ikac

yjn

e

Page 14: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Dzieci w młodszym wieku szkolnym potrafią dostosowywać zakres prezentowanych informacji do słuchacza i kontekstu sytuacyjnego.

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

• 6-7 rok życia: umiejętność prowadzenia rozmowy, tj. odnoszenie się do poprzednich wypowiedzi i mówienie o tym, co jeszcze nie zostało powiedziane

• 7-10 rok życia: rozwój kompetencji narracyjnej związanej z rozumieniem i tworzeniem opowiadań (umiejętność zaznaczania związków czasowych i przyczynowych)

wzrost sprawności konwersacyjnych

Sprawności komunikacyjne

Sp

raw

no

ści j

ęzy

ko

we

i k

om

un

ikac

yjn

e

Page 15: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Opanowanie mowy pisanej obejmuje trzy etapy:

1. dziecko potrafi zapisać słowo wyłącznie wówczas, gdy widzi jego formę zapisaną oraz dokona analizy wzrokowej i słuchowej

2. dziecko potrafi pisać ze słuchu (tzw. etap graficznego reprodukowania słowa słyszanego)

3. dziecko potrafi zapisać słowa pomyślane, do czego wstępem jest wprowadzenie pisania z pamięci słów poprzednio widzianych lub pisanych

Język pisany

Sp

raw

no

ści j

ęzy

ko

we

i k

om

un

ikac

yjn

e

Page 16: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

POZIOM O (poprzedzający naukę czytania)

POZIOM 1 (początki czytania)

POZIOM 2 (doskonalenie pierwszych umiejętności, poprawa płynności czytania)

POZIOM 3 (czytanie jako narzędzie uczenia się)

POZIOM 4 (czytanie ze zrozumieniem wielu perspektyw)

POZIOM 5 (czytanie jako proces konstrukcji i rekonstrukcji)

Umiejętność czytania

Sp

raw

no

ści j

ęzy

ko

we

i k

om

un

ikac

yjn

e

Page 17: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Dysleksja to inaczej trudności w nabywaniu umiejętności czytania, mimo utrzymującego się w normie poziomu inteligencji i prawidłowych warunków socjokulturowych.

Dodatkowymi kryteriami, za pomocą których można odróżnić dzieci dyslektyczne od innych dzieci źle czytających, są:

• utrzymywanie się trudności w pisaniu i czytaniu aż do okresu dojrzałości, a więc względnie trwały ich charakter.

• specyficzne, charakterystyczne rodzaje błędów występujących podczas czytania i pisania

• rodzinne występowanie tych zaburzeń (z pokolenia na pokolenie). .

• częstsze skojarzenie tych zaburzeń z zaburzeniami rozpoznawania innych symboli.

Dysleksja S

pra

wn

ośc

i ję

zyk

ow

e

i ko

mu

nik

acyj

ne

Page 18: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

• 8-9 rok życia decentracja interpersonalna – dostrzeganie wewnętrznych przyczyn zachowania innych ludzi

• rozwój rozumienia sytuacji społecznej (Roberta Selmana)

7-12 rok życia - dziecko osiąga poziom II - perspektywa osobista odwzajemniona: Dziecko rozumie że ktoś ma inne zdanie, mimo że ma taką samą wiedzę na jakiś temat

Percepcja społeczna

Ro

zwó

j sp

ołe

czn

y

i em

ocj

on

aln

y

Page 19: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

• relacje z rodzicami – psychiczna dostępność rodzica, relacja Dz-R staje się coraz bardziej wewnętrzna

• relacje z rówieśnikami

popularność dziecka w grupie;

przyjaźń segregacja rodzajowa (spontaniczne tworzenie grup podczas nauki i zabawy wg kryterium płci)

Relacje z innymi

Ro

zwó

j sp

ołe

czn

y

i em

ocj

on

aln

y

Page 20: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

• zmienia się charakter wiedzy o emocjach w kierunku dostrzegania wewnętrznego charakteu przeżyć emocjonalny: okres umysłowy, ponieważ większość dzieci rozumie jakie znaczenia mają pragnienia i przekonania dla jego emocji

• kolejna zmiana między 9-11 rok życia odkrycie możliwości przeżywania ambiwalencji – okres refleksyjny

• Susan Harter, Bonnie Buddin – rozumienie emocji złożonych i konfliktowych (aspekt wiedzy emocjonalnej)

• zachowania agresywne – tyranizowanie to forma agresji proaktywnej (agresja zawsze występuje w sytuacji społecznej)

• stres w życiu dziecka – rośnie poziom stresu, ale również rośnie odporność psychiczna

Rozumienie i wyrażanie

emocji

Ro

zwó

j sp

ołe

czn

y

i em

ocj

on

aln

y

Page 21: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

• przejście od moralności heteronomicznej do autonomii

• okres przejściowy nazywany jest relatywizmem moralnym: Działanie dobre to działanie, które ma na celu dobro własne, a nie innych

• wg Kohlberga – przejście od przedkonwencjonalnego do konwencjonalnego stadium (ważna jest intencja sprawcy) - po 10 r.ż.

• zachowania prospołeczne

• empatia całkowita

Rozwój moralny

Ro

zwó

j sp

ołe

czn

y

i em

ocj

on

aln

y

Page 22: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

• Erikson: wymóg formalnej edukacji: pracowitość vs poczucie niższości (wynik: wypracowanie poczucia własnej kompetencji)

• Nowe składniki samowiedzy dziecka: prawdomówność, uczciwość, odwaga, wytrwałość

• Sądy o charakterze normatywnym, tzw. Ja idealne (dzieci mówią o własnych życzeniach i pragnieniach)

• Selman: dzieci zaczynają uważać poczucie Ja za sedno samowiedzy, dostrzeganie prywatnego charakteru życia psychicznego

• Rozwój samoakceptacji (poczucia własnej wartości); 2 aspekty: poznawczy (samoocena) i emocjonalny (poziom lubienia własnej osoby)

• Wg Harter (1999) na samoocenę składają się: kompetencje szkolne, kompetencje sportowe, kompetnencje społeczne, wygląd zewnętrzny, własne postępowania

• Dzieci tworzą ogólny psychologiczny obraz siebie

• Rozwój poczucia własnej skuteczności

• Kształtowanie ról płciowych: ok 6-7 roku życia – dziecko rozumie pojęcie stałości płci; zmieniają się wyobrażenia dotyczące płci (cechy psychiczne i fizyczne)

Oso

bo

wo

ść

Page 23: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

• zabawa przybiera postać zaawansowanych zabaw konstrukcyjnych, gier i zabaw z regułami

• rozwój majsterkowania, rysowania

ok. 7-8 roku życia dziecko stara zachować realizm wizualny rysowanych postaci (kontur sylwetki, dużo szczegółów np. brwi, palce, zachowuje proporcje) Form

y ak

tyw

no

ści

Page 24: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Page 25: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

• wzrost rozumienia znaczenia reguł dla przebiegu gry

• dzieci chętniej podejmują zabawy w grupach jednopłciowych

• wzrost znaczenia zabaw receptywnych: oglądanie obrazków, przyglądanie się czynnościom rysowania, budowania i lepienia przez dorosłych, przysłuchiwanie się bajkom,

Ro

zwó

j sp

ołe

czn

y

i em

ocj

on

aln

y

Page 26: Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny

Dziękuję za uwagę

Kołodziejczyk, A. (2011). Późne dzieciństwo – młodszy wiek szkolny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 235-258). Warszawa: PWN.