การศกษาการสญเสยหลงการเกบเกยวทเกดขนในกระบวนการจดการหลงการเกบเกยวผลลำาไยสดตงแตหลงการเกบเกยวจนกระทงตลาดขายปลกโดยมวตถประสงคเพอหาเปอรเซนตการสญเสย และสาเหตของการสญเสยทเกดขนในแตละขนตอน สามารถนำาไปสวธการลดการสญเสยและตนแบบของการปฏบตทด โดยการประเมนการสญเสยทเกดขนในแตละขนตอน ไดแก ขนตอนการเกบเกยวโดยประเมนหลงการเกบเกยวทนท ขนตอนโรงรมซลเฟอรไดออกไซดโดยประเมนหลงการรมและขนตอนการขนสงโดยประเมนหลงจากขนสงไปยงตลาดไทและจำาแนกสาเหตของการสญเสยทเกดขนพบวาขนตอนการขนสงผลลำาไยไปยงตลาดไทมการสญเสยมากทสดคดเปนรอยละ19.81ในขณะทขนตอนการเกบเกยวและขนตอนโรงรมซลเฟอรไดออกไซดมการสญเสยรอยละ15.75และ14.62ตามลำาดบทำาการแยกสาเหตของการสญเสยในแตละขนตอนพบวาในขนตอนเกบเกยวพบสาเหตหลกของการสญเสยเกดจากการเกบแกเกนไปคดเปนรอยละ14.23ในขณะทการสญเสยทเกดขนมากทสดในขนตอนการรมซลเฟอรไดออกไซดนนเกดจากแมลงคดเปนรอยละ2.02และในขนตอนการขนสงพบสาเหตหลกของการสญเสยทเกดขนจากการสะสมความชนบรเวณผวลำาไยคดเปนรอยละ8.01คำ�สำ�คญ :การประเมนการสญเสยลำาไยพนธอดอการจดการหลงการเกบเกยว (อ�นตอหน� 2)

บทคดยอ

พเชษฐ นอยมณ1, 2, พชญ� บญประสม พลล�ภ1, 2, 3, ป�รช�ต เทยนจมพล1, 2 และ ดนย บณยเกยรต1, 2, 4

1สถาบนวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยวมหาวทยาลยเชยงใหมเชยงใหม50200ประเทศไทย2ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษากรงเทพ10400ประเทศไทย

3สาขาวชาวศวกรรมอาหารคณะอตสาหกรรมเกษตรมหาวทยาลยเชยงใหมเชยงใหม50200ประเทศไทย4ภาควชาพชสวนคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหมเชยงใหม50200ประเทศไทย

ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวPostharvest Technology Innovation Center

http://www.phtnet.org

Postharvest Newsletter

งานวจยเดนประจำาฉบบการประเมนการสญเสยในกระบวนจดการหลงการเกบเกยวของผลลำาไยพนธดอ

ปท 12 ฉบบท 4ตลาคม-ธนวาคม 2556

ใบฉบบ

หนา 1-4งานวจยเดนประจำาฉบบหนา 2สารจากบรรณาธการ

หนา 5งานวจยของศนยฯ

หนา 6-7นานาสาระ

หนา 8ขาวสารเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

สวสดครบ ท�นผอ�นทรกทกท�น

ชวงนเขาสหนาหนาวกนแลว สำาหรบ

อากาศทางภาคเหนอกำาลงเยนสบาย เหมาะ

แกการเดนทางมาพกผอนในชวงวนหยดยาวๆ

ไดเปนอยางด แตอยางไรกตามขอใหทกทาน

รกษาสขภาพกนดวยนะครบ

...อกปญหาหนงทมกจะเกดตามมาในชวงเดอน

พฤศจกายนจนถงเดอนมนาคม ของทกป คอ

เรองของหมอกควนซงจะเกดผลกระทบกบผคน

มากมายโดยเฉพาะทางภาคเหนอชวงนมหลาย

หนวยงานเรมรณรงคและหามาตรการปองกน

กนแลวยงไงเราทกคนตองชวยกนดวยนะครบ

และในโอกาสสงทายปเกาตอนรบปใหม

น พวกเราขออาราธนาคณพระศรรตนตรยและ

สงศกดสทธทงหลาย จงดลบนดาลใหทานและ

ครอบครว มความสขความเจรญ สขภาพแขง

แรงกนทกๆ ทานนะครบ ...สวสดปใหม 2557

ครบ

พบกนฉบบหน�นะครบ...สวสดครบ

PostharvestNewsletter

สารจากบรรณาธการ

คำ�นำ�

อปกรณและวธก�ร

งานวจยเดนประจำาฉบบ (ตอจากหนา 1)

ลำาไยเปนผลไมเศรษฐกจทสำาคญของประเทศ และเปนผลไมททางรฐบาลโดยกรมวชาการเกษตรไดจดใหอยในกลมสนคาสงออกซงปฏบตกนในหลายรปแบบกลาวคอผลสดผลแหงผลแชแขงและบรรจกระปองในปพ.ศ.2553มพนทเพาะปลกลำาไยทใหผลผลตจำานวน954,574 ไร ไดผลผลตจำานวน525,250ตน ในปเดยวกนมการสงออกลำาไยสด 216,395 ตน มลคามากกวา 3,500 ลานบาท ในแตละปพบความเสยหายหลงการเกบเกยวของผลลำาไยเกดในระหวางกระบวนการเกบเกยวการรมซลเฟอรไดออกไซด การบรรจ การลำาเลยง และการขนสง จากสวนไปยงตลาดดวยสาเหตของการสญเสยตางๆ เนองจากการเขาทำาลายของโรค แมลง การกระทบกระเทอนในการขนสง การกดทบ การขดขวน และอาการผดปกตในรปแบบตางๆตลอดจนบรรจภณฑทใชในการขนสง เชน เขงและตะกราพลาสตก ซงกอใหเกดการเสยหายแกผลลำาไยซงโดยปกตความเสยหายของผลตผลทางพชสวนในทกขนตอนนนอยประมาณ15-20%(สงคม,2542)โดยปกตประเทศไทยมการสญเสยมากกวา30%จากสถตของมลนธโครงการหลวงซงการสญเสยทเกดขนเหลานนขนอยกบชนดและฤดกาล(จรงแท,2549;ดนยและนธยา,2548)หากคดเปนมลคาความเสยหายของผลลำาไยประมาณ600ลานบาทความเสยหายทเกดขนนนทำาใหเพมตนทนการผลตและลดรายไดทเกษตรกรควรไดรบ หากทราบอยางแนชดวาผลตผลพชสวนนน เกดการสญเสยทใด เกดจากสาเหตอะไร และสญเสยไปเปนปรมาณเทาไร ดงนน เพอดำาเนนการหาแนวทางในการลดการสญเสย จงตองประเมนการสญเสยทเกดขนตลอดหวงโซอปทานของผลตผลพชสวน การผลตพชสวนและการกระจายผลตผลไปสตลาด อยางไรกตามการออกแบบการประเมนการสญเสยทเหมาะสมของผลตผลในหวงโซอปทานทำาใหไดขอมลเกยวกบการสญเสยของผลตผล ซงนำาไปสการแกไขเพอลดการสญเสยไดดงนนงานวจยนจงมวตถประสงคเพอหาเปอรเซนตการสญเสยและสาเหตของการสญเสยทเกดขนในแตละขนตอน สามารถนำาไปสวธการลดการสญเสยและตนแบบของการปฏบตทดตอไป

การประเมนการสญเสยผลลำาไยพนธดอใชผลลำาไยทมระยะความแกทางการคาใกลเคยงกนจากแปลงเกษตรกรในอำาเภอพราว จงหวดเชยงใหม ในการทำาวจย โดยทำาการประเมนการสญเสยตามขนตอนดงตอไปน ขนตอนการเกบเกยว เกบเกยวผลลำาไยดวยแรงงานคน ใชมอเดดกงและกานแลวใสผลลำาไยลงในตะกรานำาหนกรวมประมาณ15กโลกรมทำาการประเมนการสญเสยภายหลงการเกบเกยวทนทโดยสมตวอยางเพอประเมนการสญเสยจำานวน10ครงๆละ12กโลกรมนำามาแยกสาเหตของการสญเสย(Figure1)แยกออกจากตวอยางผลลำาไยปกตและชงนำาหนกผลลำาไยทเสยหายของแตละสาเหตแลวบนทกผล

(a)Cracking(b)Bruising(c)Infraction(d)Insect

(e)Moistened(f)Immaturity(g)Over(h)Scar(i)Blackpeel

Figure 1Thecauseoflossinfreshlonganfruit

2

สารจากบร

รณาธการ

ขนตอนโรงรมซลเฟอรไดออกไซดโดยประเมนการสญเสยหลงรมดวยซลเฟอรไดออกไซดพบสาเหตหลกของการสญเสยเกดจากการเขาทำาลายของแมลงคดเปนรอยละ2.02และพบรอยละ1.66และ0.36ทเกดการสญเสยจากการชำาและผลแตกอาจเกดขนจากการโยนระหวางการจดวางเรยงตะกราลำาไยกอนการเขารมดวยซลเฟอรไดออกไซด

ผลก�รวจย

ข นตอนโรงรมซลเฟอรไดออกไซดทำาการประเมนความเสยหายภายหลงผานกระบวนการรมดวยซลเฟอรไดออกไซดโดยตรวจประเมนการสญเสยหลงกระบวนการผลต คดแยกสาเหตของการสญเสย แลวทำาการจดบนทกและชงนำาหนกแลวแยกผลลำาไยทเสยจากสาเหตดงกลาวออกจากผลปกตทงหมดกอนนำาผลลำาไยปกตทเหลอขนสงไปยงตลาดไทจงหวดปทมธานดวยรถบรรทก6ลอ ข นตอนก�รขนสงภายหลงขนสงผลลำาไยจากจงหวดเชยงใหมไปยงตลาดไทจงหวดปทมธานดวยรถบรรทก6ลอคลมผาใบทำาการประเมนการสญเสยหลงการขนสงถงตลาดไททนท ดวยการนำาผลลำาไยมาตรวจประเมนสาเหตการสญเสยทเกดขน แยกตามสาเหตการสญเสย แลวนำาไปชงนำาหนกและจดบนทก นำาขอมลทไดทงหมดมาวเคราะหการสญเสยทเกดขนในแตละขนตอนแยกตามสาเหตทตรวจพบวเคราะหผลทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ95 ก�รประเมนก�รสญเสย การประเมนเปอรเซนตการสญเสยผลลำาไยคำานวณจากนำาหนกผลลำาไยเรมตนในแตละขนตอนดงสมการตอไปน รอยละการสญเสย=นำาหนกผลทเสยหายจากแตละสาเหตx100

นำาหนกผลปกตเรมตน

ลกษณะของผลลำ�ไยพนธดอทใชในก�รทดลอง ผลลำาไยพนธดอทใชในการทดลองมขนาดและนำาหนกเฉลยใกลเคยงกน โดยในการทดลองใชผลลำาไยทมชนมาตรฐาน A และชนมาตรฐานAAมนำาหนกเฉลยประมาณ14.5กรมตอผลมขนาดเฉลยประมาณ31.12x21.98เซนตเมตรมปรมาณของแขงทละลายในนำาไดดงแสดงในTable1

Table 1Averagedimensions,weightandtotalsolublesolidsoflonganfruitcv.Daw

Produce Dimensions (mm) wieght (g) TSS (%)

Longanfruitcv.Daw 31.12x21.98 14.5 15.2

ผลก�รวจยพบว�จากขนตอนการเกบเกยวจนกระทงขนสงถงตลาดไทมผลลำาไยทสญเสยดวยสาเหตตางๆกอนและหลงการเกบเกยวเฉลยคดเปนรอยละ 16.73 เมอแยกการสญเสยออกเปนแตละขนตอน พบวา ขนตอนการขนสงผลลำาไยไปตลาดปลายทางมการสญเสยมากทสดคดเปนรอยละ19.81(Table2)

Table 2Averagepercentlossoflonganfruitc.v.Dawinitspostharvestchain

Postharvest chain Loss (%)

-Afterharvest

-Afterfumigationwithsulfurdioxide

-AftertransportationtoTaladThaimarket

15.75±2.19a

14.62±2.91b

19.81±3.26b

LSD 8.06

C.V.(%) 40.54

การสญเสยทเกดขนในขนตอนการเกบเกยวและขนตอนการรมดวยซลเฟอรไดออกไซดนน คดเปนรอยละการสญเสยเทากบ15.75และ14.62ตามลำาดบเมอประเมนการสญเสยโดยแยกสาเหตของการสญเสยทเกดขนในแตละขนตอน ดงแสดงใน Table 3 พบวาสาเหตหลกของการสญเสยทเกดขนในขนตอนการเกบเกยวโดยประเมนหลงการเกบเกยวทนทมสาเหตมาจากการเกบเกยวผลลำาไยแกเกนไปคดเปนรอยละ14.23มเพยงรอยละ 6.89 ทเกดจากโรค เชนโรคเนา โรคราดำา

เปนตน ในขณะทรอยละ 2.39 และ 2.34 เกดการสญเสยจากการเกบผลออนเกนไปและเกดจากการเขาทำาลายของแมลง ตามลำาดบแมลงทพบมากในขนตอนนเปนเพลยแปงและแมลงเจาะผลเปนหลก

Table 3Averagepercentcauseoflossinlonganfruitc.v.Dawinitspostharvestchain

Postharvest chain ImmaturityInsect

damageInfractiondamage

Cracking ScarOver

maturityMoistened

peelBlackpeel

Bruising

Afterharvest 2.39 2.34 6.89 0.25 0.97 14.23 0.00 0.00 0.00

Afterfumigationwithsulfurdioxide

0.00 2.02 1.25 0.36 1.37 0.00 0.86 1.58 1.66

AftertransportationtoTaladThaimarket

0.00 0.17 0.31 0.40 3.21 0.00 8.01 3.22 4.70

3

ง�นวจยเดนประจำ�ฉบบ

คำ�ขอบคณ

เอกส�รอ�งอง

จากการวจย พบสาเหตหลกของการสญเสยทเกดขนในขนตอนการเกบเกยวจากการสญเสยทเกดขนกอนการเกบเกยว ไดแกผลลำาไยทแกเกนไปเนองจากฤดกาลผลตลำาไยทเปลยนแปลงไปทำาใหคณภาพของผลลำาไยไมสมำาเสมอและผลลำาไยแกเรวกวาปกตอกทงเกษตรกรรอราคาของผลตผลในชวงทายฤดทมราคาสงทำาใหเกบเกยวผลตผลชากวากำาหนดเชนเดยวกนกบการเขาทำาลายของโรคหลงการเกบเกยวไดแกโรคราดำาและโรคเนาเนองจากการเกบเกยวทชาและมฝนตกอยางตอเนองในชวงการเกบเกยว ในขนตอนโรงรมซลเฟอรไดออกไซดพบสาเหตหลกของการสญเสยจากแมลงสวนใหญทพบเปนมดดำาและเพลยแปงทเขามาอาศยและทำารงอยในตะกราลำาไยบรเวณขวผลตงแตกอนการเกบเกยว เนองจากในชวงการบรรจเกษตรกรไมไดมการทำาความสะอาดผลลำาไยกอนบรรจ มแตการคดเกรดและคดผลลำาไยทแตกหรอเปนโรคออกเพยงเทานน ทำาใหเมอประเมนการสญเสยหลงการรมดวยซลเฟอรไดออกไซดจงพบแมลงมากทสดนอกจากนนการสญเสยจากการชำาและผลแตกในขนตอนนอาจเกดขนจากการโยนระหวางการจดวางเรยงตะกราลำาไยกอนเขารมดวยซลเฟอรไดออกไซดบนระแนงไม ซงการถกโยนหรอกระแทกกบตะกราลำาไยตะกราอน หรอโยนลงบนพนอยางรนแรงเปนสาเหตทสงผลใหผลตผลเกดการบอบชำาและทำาใหเกดการเนาเสยได(จราภา,2544) นอกจากนน การประเมนการสญเสยในขนตอนการขนสงผลลำาไยไปยงตลาดปลายทางณ ตลาดไท จงหวดปทมธาน พบการสญเสยหลกทเกดขน ในขนตอนดงกลาว เกดจากการสะสมของความชน ภายในตะกรา เนองจากผลตผลยงคงมกระบวนการหายใจเพอเผาผลาญสารอาหารตางๆ ใหไดเปนพลงงานและความชน ออกมาจากการหายใจ (สายชล, 2528) อกทง ผลลำาไยสดมปรมาณความชนภายในผลสงและมการสญเสยนำาหนกจากนำาภายในผลอยตลอดเวลาและพบวามการสญเสยดานการชำาและบบเพมขนเมอผานกระบวนการขนสงมายงตลาดปลายทางการขนสงลำาไยในปจจบนนยมบรรจลงในตะกราขนาด12กโลกรมซงตองบรรจผลลำาไยลงไปในตะกราเปนจำานวนมากรวมทงมการบรรจกงและกานของลำาไยรวมไปกบการบรรจผลลำาไยเปนอกปจจยหนงททำาใหเกดการกดทบและบาดแผลบรเวณเปลอกลำาไยได เกดขนในชวงระหวางการขนสงทใชระยะเวลาในการเดนทางนาน ซงการกดทบทมตอบรรจภณฑทไมแขงแรงพอทำาใหผลตผลบอบชำาไดงาย การกดทบ เนองจากการบรรจมากเกนไปและจดวางไมเหมาะสม มการเรยงซอนกนหลายชนทำาใหผลตผลทอยขางลางไดรบความเสยหาย (จราภา, 2554) และการระบายอากาศทไมดพอทำาใหเกดการสะสมของความชนบรเวณเปลอกของผลลำาไย ซลเฟอรไดออกไซดเมอถกความชนเปลยนสภาพกลายเปนกรดซลฟรก ซงทำาใหผวของลำาไยเสยสภาพไป รวมถงการเกดรอยถลอกบรเวณเปลอกของผลลำาไยระหวางการขนสง ซงเกดจากการเสยดสระหวางผลลำาไยดวยกนเอง ตลอดจนการเสยดสของผลลำาไยกบบรรจภณฑเนองมาจากการสนสะเทอนจะทำาใหเกดการเสยดสระหวางผลลำาไยหรอการเสยดสระหวางผลลำาไยกบบรรจภณฑซงกอใหเกดรอยชำารอยแผลถลอกทผบโภคไมตองการ(จราภา,2554)อกทงการแสดงอาการผดปกตมกไมเกดขนทนทแตเกดขนภายหลงสอดคลองกบยงยทธ(2539)ซงรายงานไววาสาเหตของการสญเสยทางกลเปนปจจยสำาคญทสงผลตอคณภาพของผลผลตพชสวนซงไมปรากฏผลในทนทแตอาจแสดงอาการภายหลงใน1–2วนโดยทำาใหคณภาพลดลงและอาจสงผลตออายการเกบรกษาลดลงดวยเชนกน

วจ�รณผล

ขอขอบคณศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาทใหการสนบสนนงบประมาณดำาเนนการวจย ขอขอบคณสถาบนวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเชยงใหมทใหการสนบสนนงานวจย และขอขอบคณชาวสวนเกษตรกรผปลกลำาไยทใหการสนบสนน

จรงแทศรพานช.2549.สรรวทยาและเทคโนโลยหลงการเกบเกยวผกและผลไม.พมพครงท46.สำานกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ.396หนา.จราภาเหลองอรณเลศ.2554.บรรจภณฑผกผลไมสถาบนอาหาร,[ระบบออนไลน].แหลงท4มา:http://www.nfi.or.th/food-technology-news/ food-technology-news-thai.html(20กนยายน2554)ดนยบณยเกยรตและนธยารตนาปนนท.2548.การปฏบตภายหลงการเกบเกยวผกและผลไม.สำานกพมพโอเดยนสโตร.กรงเทพฯ.248หนายงยทธขามส.2539.เอกสารคำาสอนสรรวทยาหลงการเกบเก4ยวของพชสวน.สาขาเทคโนโลยหลงการเกบเกยวคณะวศวกรรมและอตสาหกรรม เกษตรสถาบนเทคโนโลยการเกษตรแมโจ,เชยงใหม.สายชลเกตษา.2528.สรรวทยาและเทคโนโลยหลงการเกบเกยวผกและผลไมสด.ศนยสงเสรมและฝกอบรมการเกษตรแหงชาต,กรมเทพฯ.364น.สงคมเตชะวงศเสถยร.2542.วทยาการหลงการเกบเกยวของพช.เอกสารคำาสอนวชาหลกการผลตพช(PrincipleCropProduction).ภาควชา พชสวนคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

อกทงพบการสญเสยในขนตอนการขนสงผลลำาไยไปยงตลาดปลายทาง ณ ตลาดไท จงหวดปทมธาน เกดจากการสะสมของความชนภายในเปนการสญเสยหลกคดเปนรอยละ8.01นอกจากนนพบวารอยละ4.70และ0.40ของการสญเสยเกดจากการชำาและแตกของผลลำาไย ซงเหนไดวาเปอรเซนตการชำาและบบเพมขนในระหวางการขนสง เชนเดยวกบการเกดความชนทมแนวโนมเพมขนดวยเชนกนอกทงยงพบวามรอยละ3.21เกดรอยแผลถลอกทผวของผลลำาไยทขนสงมายงตลาดไทซงเพมมากขนจากขนตอนโรงรมซลเฟอรไดออกไซดทงนเกดจากระหวางการขนสงผลลำาไยมการเสยดสกบบรรจภณฑรวมถงการเสยดสระหวางผลลำาไยดวยกนเอง นอกจากนพบมการเกดผลลำาไยดำาเพมมากขนเมอเทยบกบในขนตอนอนๆคดเปนรอยละ3.22

4

ง�นวจย

เดนป

ระจำ�ฉบบ

ผลของระยะคว�มบรบรณตอก�รเกดอ�ก�รไสสนำ�ต�ลของสบปะรดพนธตร�ดสทอง

บทคดยอ

ก�รใชกรดซ�ลไซลก และเมธลจสโมเนทลดก�รเกดอ�ก�รสะท�นหน�วของผลสมส�ยนำ�ผง

บทคดยอ

การศกษาผลของระยะความบรบรณตอการเกดอาการไสสนำาตาลของสบปะรดพนธตราดสทองโดยทำาการเกบเกยวสบปะรดในระยะ

maturegreen(แกเขยว),¼ripe(สก¼ผลโดยมผวขนสเหลองประมาณ2แถว)และ½ripe(สกครงผลโดยมผวขนสเหลองประมาณ1/2)

ในอำาเภอปลวกแดงจงหวดระยองแลวนำามาเกบรกษาทอณหภม13องศาเซลเซยสความชนสมพทธ85%เปนเวลา4สปดาหพบวาระยะ

ความบรบรณของสบปะรดมผลตอความรนแรงของการเกดอาการไสสนำาตาลอตราการรวไหลของประจ กจกรรมของเอนไซม PPOบรเวณ

แกนเนอผลและอายการเกบรกษาและมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญยง(P<0.01)โดยในสปดาหท2ของการเกบรกษาสบปะรดทเกบ

เกยวในระยะ½ripeมคะแนนความรนแรงของอาการไสสนำาตาลเทากบ2และมการเพมขนของอตราการรวไหลของประจและกจกรรมของ

เอนไซมPPOมากทสดเทากบ53.05และ4.45DOD410/min•mgproteinตามลำาดบเมอเปรยบเทยบกบสบปะรดทเกบเกยวในระยะma-

turegreenซงมคะแนนความรนแรงของอาการไสสนำาตาลเทากบ2ในสปดาหท3ของการเกบรกษาและมอตราการรวไหลของประจและ

กจกรรมของเอนไซมPPOเทากบ42.11และ3.21DOD410/min•mgproteinตามลำาดบอายการเกบรกษาของสบปะรดพจารณาจาก

การเกดอาการไสสนำาตาลบรเวณแกนผล50%พบวาสบปะรดทเกบเกยวในระยะ¼ripeและ½ripeมอายการเกบรกษาสนทสดเทากบ

14วนในขณะทสบปะรดทเกบเกยวในระยะmaturegreenมอายการเกบรกษานานทสดเทากบ21วน

คำ�สำ�คญ :ระยะความบรบรณอาการไสสนำาตาลสบปะรด

มณฑน� บวหนอง1,2 และ เฉลมชย วงษอ�ร1,2

1สายวชาเทคโนโลยหลงการเกบเกยวคณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลยมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบรกรงเทพฯ10140

2ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวสำานกงานคณะกรรมการอดมศกษากรงเทพฯ10400

ป�รช�ต แสงทอง1,2 และ อษ�วด ชนสต1,2,3

1สถาบนวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยวมหาวทยาลยเชยงใหมถ.หวยแกวต.สเทพอ.เมองจ.เชยงใหม2ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวสำานกงานคณะกรรมการอดมศกษากทม.3ภาควชาชววทยาคณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหมต.สเทพอ.เมองจ.เชยงใหม

เมอนำาสมสายนำาผงในระยะเกบเกยวทางการคาแชในสารละลายกรดซาลไซลก(salicylicacid–SA)ความเขมขน510และ15μM

หรอสารละลายเมทลจสโมเนต(methyl jasmonate–MJ)ความเขม10และ20μMเปนเวลา10นาทนำาไปเกบรกษาทอณหภม3องศา

เซลเซยสนาน3สปดาหแลวนำามาวางไวทอณหภม25 2องศาเซลเซยสเปนระยะเวลา12วนสมตวอยางผลสมทกๆ3วนเพอศกษาผล

ของSAและMJตอการเกดอาการสะทานหนาวบนเปลอกสมสายนำาผงผลการศกษาพบวาผลสมทแชสารละลายSAความเขมขน5μMม

ลกษณะผดปกตบนเปลอกจากอาการสะทานหนาวพบรอยสนำาตาล(superficialscald)เปลอกของผลสมทแชสารละลายSAความเขมขน10

และ15μMและสารละลายMJความเขมขน10μMพบรอยสนำาตาลทเกดจากการยบตวของตอมนำามน(oleocellosis)สวนชดควบคมพบ

ทง 2 ลกษณะ และแสดงอาการ stem-end rind breakdown ซงลกษณะทปรากฎสอดคลองกบปรมาณการรวไหลของอเลกโทรไลต (%EL)

จากเปลอกผลของทกชดการทดลองทมปรมาณเพมขน เมอนำาผลสมมาวางทอณหภมหองแตผลสมทแชสารละลายSAและMJความเขม

ขน10μMมปรมาณการรวไหลของอเลกโทรไลตเพมขนนอยทสดปรมาณmalonyldialdehyde(MDA)ในชดควบคมและผลสมทแชสารละลาย

SAทกความเขมขนมปรมาณเพมขนเลกนอยหลงนำาออกจากการเกบรกษาและมแนวโนมลดลงเมอนำามาวางไวทอณหภมหองดงนนการแช

สารละลายSAและMJลดการรวไหลของสารอเลกโทรไลตและการแชสารละลายMJยงชวยลดปรมาณMDAของเปลอกสมสายนำาผงท

แสดงอาการสะทานหนาว

คำ�สำ�คญ :การเกบรกษาทอณหภมตำาการเกดรอยสนำาตาลตอมนำามนแตก

+-

5

ง�นวจยของศนยฯ

ตงแตวนท1มกราคม2558เปนตนไป10ชาตในเอเชยตะวนออกเฉยงใตซงประกอบดวย บรไน อนโดนเซย พมา กมพชา ลาว มาเลเซยฟลปปนส สงคโปร เวยดนาม และไทย จะรวมตวกนเปนประชาคมเศรษฐกจของอาเซยนหรอASEANEconomicCommunity(AEC;รปท1)เพอทจะใหมผลประโยชนทางเศรษฐกจ การศกษา ตลอดจนมการแลกเปลยนวฒนธรรมและสงคมรวมกนซงคาดวาจะทำาใหมอำานาจตอรองดานตางๆกบคคาไดมากขนนอกจากนการนำาเขา-สงออกของระหวางชาตในอาเซยนกจะเสร ยกเวนสนคาออนไหวบางชนด (Sensitive Lists) ทแตละประเทศอาจจะขอกนไวไมลดภาษนำาเขา จากการทผเขยนมโอกาสเดนทางไปเจรจาความรวมมอทางการศกษากบมหาวทยาลยตางๆในเกาะชวาประเทศอนโดนเซยเมอชวงปลายป2555ทำาใหเหนถงสภาพความเปนอย การดำาเนนชวต รวมไปถงสภาพการเกษตรและเทคโนโลยหลงการเกบเกยวของประเทศอนโดนเซยจงขอสรปสาระเหลานมาเพอศกษาถงความพรอม จดเดน-จดดอย และโอกาส เปรยบเทยบกบประเทศไทย

สภ�พคว�มเปนอยและก�รศกษ� คนอนโดนเซยมสภาพวถชวตสภาพความเปนอยและอาหารการกนคลายๆกบคนไทยเปนประเทศทกำาลงพฒนาในดานตางๆอยางรวดเรวมจำานวนประชากรมากถงกวา225ลานคนเปนอนดบ4ของโลกกระจายตวไปตามเกาะตางๆกวา3,000เกาะ(กรมสงเสรมการสงออกกระทรวงพาณชย,2555)มหาวทยาลยชนนำามกจะเปนมหาวทยาลยเกาแกของรฐบาลทกระจายตวในเกาะชวาซงมการวางรากฐานการศกษาโดยประเทศเนเธอรแลนดทในอดตเคยเขามาปกครองอนโดยนเซยเปนระยะเวลายาวนานทำาใหโครงสรางของสถาปตยกรรมการออกแบบและการศกษามระบบแบบแผนอยางดขณะนรฐบาลอนโดนเซยกำาลงสนบสนนการพฒนาบคลากรในสถาบนของรฐโดยสงไปศกษาตอในระดบปรญญาโทและเอกในหองปฏบตการวจยเชงลกในตางประเทศ รวมไปถงมหาวทยาลยในประเทศไทยทมความพรอมของเครองมอ อปกรณและบคลากรอยางไรกตามมหาวทยาลยหลายแหงในอนโดนเซยกมความรวมมอทางวชาการกบสถาบนชนนำาในอกหลายๆ ประเทศทงในเอเชย ยโรป และอเมรกาดงนนโอกาสทมหาวทยาลยของไทยจะรบนกศกษาชาวอนโดนเซยจงมการแขงขนกนสงประเทศไทยมความไดเปรยบเรองคาครองชพทไมสงมากสภาพความเปนอยทใกลเคยงกนและการเคลอนยายและแลกเปลยนปจจยทางการศกษาในระดบภมภาคไดสะดวกหลงการเปดAEC

วทย�ก�รเรองก�รเกษตร มหาวทยาลยชนนำาหลายๆแหงของอนโดนเซยมความถนดและจดแขงทางดานการประยกตใชเทคโนโลยทางดานการเกษตร/Ecosystem/Food Sciences และ Agricultural Engineering ทำาใหอนโดนเซยมพนฐานความชำานาญทางการเกษตรและอาหาร การเปด AEC อาจจะสงผลกระทบตอการเกษตรไทยไดในพชหลายชนด เชน ปาลมนำามนทไทยตองแขงขนกบมาเลเซยและอนโดนเซย มะพราวแหงทอนโดนเซยเปนผผลตมะพราวอนดบหนงของโลกรองมาคอฟลปปนสและชาทอนโดนเซยเปนผผลตอนดบสของโลกรองจากอนเดยจนและศรลงกาตามลำาดบ(กรมสงเสรมการสงออกกระทรวงพาณชย,2555)ในภาคเกษตรนบวาเรมมการเปดการคาเสรมาแลวตงแตป2553มสนคาเกษตรบางรายการเทานนทมความออนไหวทจะตองมาตกลงกนเชนไทยมกาแฟมนฝรงและมะพราวแหงสวนอนโดนเซยมเฉพาะสนคาขาวและกง สำาหรบรายละเอยดของผลกระทบของการเปดAECตอพชหลก3ชนดของไทยมดงน(http://www.thai-aec.com/category/aec-impact-thai) ข�ว: การเปด AEC นาจะทำาใหภาษนำาเขาขาวของตลาดอาเซยนลดลงเปน 0% และชวยเปดตลาดสงออกขาวไทยไปยงอนโดนเซยไดมากขน เนองจากคนอนโดนเซยผลตไมพอกบความตองการภายในประเทศ แตในทางปฏบตแลวประเทศอนโดนเซยกำาหนดใหสนคาขาวอยในรายการสนคาทมความออนไหวสงและยงคงอตราภาษนำาเขาไวอยระหวาง30-40%ของราคาขาวรวมทงมการใชมาตรการทมใชภาษในการนำาเขาขาวดวยนอกจากนขาวของไทยยงคงตองแขงขนในดานราคากบประเทศคแขงในอาเซยนดวยกนเองอาท เวยดนามกมพชา และในอนาคตอาจจะเปนพมาซงมตนทนในการผลตขาวตำากวาประเทศไทย

ป�ลมนำ�มน:เปนพชเศรษฐกจทสำาคญอยางหนงของเกษตรกรของไทยนำามนปาลมบรสทธของไทยถอไดวามคณภาพสงเมอเทยบกบประเทศผผลตปาลมนำามนและนำามนปาลมรายอนๆเนองจากเปนนำามนทมลกษณะใสไมมตะกอนและไมเปนไขในชวง1-2ปทผานมารฐบาลโดยองคการคลงสนคาไดมการนำาเขานำามนปาลมจากตางประเทศเขา

การเกษตรและวทยาการหลงการเกบเกยวของอนโดนเซย

: แลเขา...เหลยวมองเรา…กอน AECเฉลมชยวงษอาร1,2

1หลกสตรเทคโนโลยหลงการเกบเกยวคณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลยมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบรกรงเทพฯ101402กลมวจยPostharvestLogisticsศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษากรงเทพฯ10400

กลมประเทศทกำาลงจะจดตงประชาคมเศรษฐกจของอาเซยนในป2558

(source:http://www.thai-aec.com/41)

6

น�น�ส�ระ

เอกส�รอ�งองhttp://www.thai-aec.com/41องคความรประชาคมอาเซยน:AECคออะไรaccessedon15September2012http://www.thai-aec.com/46องคความรประชาคมอาเซยน:มาตรการทจะนำามาใชเรองความปลอดภยของอาหารของAEC(ASEANGAP)accessedon15 September2012http://www.thai-aec.com/category/aec-impact-thaiองคความรประชาคมอาเซยน:ผลกระทบอนทจะเกดกบไทยaccessedon15September2012กรมสงเสรมการสงออกกระทรวงพาณชย.2555.คมอการคาและการลงทน:สาธารณรฐอนโดนเซย.สำานกขาวพาณชยกรมสงเสรมการสงออก,กรงเทพฯ. 112หนา.

มาเปนระยะๆ สงผลกระทบตอเกษตรกรชาวสวนปาลมไทยอยางชดเจน เนองจากนำามนปาลมดบจากประเทศเพอนบานมราคาถกกวานำามนปาลมดบไทย เกษตรกรของไทยเปนเกษตรกรรายยอย ยงขาดการบรหารจดการและนโยบายทมประสทธภาพ ขณะนทงมาเลเซยและอนโดนเซยมการทำาสวนปาลมแปลงขนาดใหญผานการบรหารจดการสวนทดทำาใหโอกาสทประเทศไทยจะพฒนาพนธปาลมนำามนใหแขงขนกบมาเลเซยและอนโดนเซยทำาไดยากขน จงจดวาวาปาลมนำามนของไทยเปนสนคาทอยในภาวะเสยงเปนอยางยง หากมการปรบลดภาษเปน 0% และเปดใหมการนำาเขาไดโดยเสรนอกจากนอตสาหกรรมการผลตนำามนปาลมยงตองการการปกปองจากรฐบาลดวย มนสำ�ปะหลง: การเปด AEC จะสงผลทางดานบวกกบสนคาเกษตรอยางมนสำาปะหลงเพยงรายการเดยว เนองจากไทยเปนประเทศทมศกยภาพในการผลตและสงออกผลตภณฑมนสำาปะหลงไดมากทสดในอาเซยน โดยครองสวนแบงตลาดมากกวาประเทศคแขงอยางอนโดนเซยคอนขางมากประกอบกบไทยมตนทนการผลตมนสำาปะหลงตอไรตำากวา

วทย�ก�รหลงก�รเกบเกยว มหาวทยาลยในอนโดนเซยเกอบทงหมดมการเรยนการสอนและการวจยงานทางดานวทยาการหลงการเกบเกยวในระดบบณฑตวทยาลยเนองจากงานทางดานนมความสำาคญขนเปนลำาดบตอตลาดการคาสนคาเกษตรดงนนSchoolofLifeSciencesandTechnologyจากสถาบนเทคโนโลยแหงBandung (InstituteTechnogyBandung : ITB)จงกำาลงจะเปดหลกสตรPostharvestTechnology ในระดบปรญญาตรขนเปนแหงแรกในอนโดนเซยในป2556นอกจากนอนโดนเซยยงมจดแขงทางดานการผลตเครองมอเพอรองรบการปฏบตงานทางการเกษตรดานตางๆเชนทคณะวศวกรรมเกษตรของมหาวทยาลยการเกษตรแหงBogor (InstitutePertanianBogor: IPB)มการบรณาการวทยาการทางดานวศวกรรมเกษตรหลายดานรวมทงทางดานเทคโนโลยหลงการเกบเกยวใหเขามาอยดวยกน ทำาใหรองรบการพฒนาระบบโซอปทานของการผลตทางการเกษตรไดเปนอยางด จากการตรวจสอบตลาดขายพชผลสดทางการเกษตรในอนโดนเซย พบวาพชหลายๆ ชนดโดยเฉพาะผลไมจากไทยเปนทนยมของชาวอนโดนเซยซงผลไมจากประเทศไทยไดรบความนยมมากเนองมาจากมคณภาพดและราคาไมแพงทำาใหเกดความคาดหวงพงประสงคตอชนดสนคาหรอBrandLoyaltyถงขนาดทวาการทจะใหผลไมขายดจะตองตดฉลาก“MadefromBangkok”บนตวผลตผลทำาใหโอกาสเตบโตของตลาดผลไมไทยในอนโดนเซยมอนาคตทดอยางไรกตามอาจจะตองศกษาพฤตกรรมและประเมนความชอบในการบรโภคผลไมแตละชนดของประชาชนในประเทศคคาไวดวย เชนคนอนโดนเซยชอบรบประทานทเรยนสกจดทมเนอผลนมคอนขางเละกลนฉนซงเราสามารถพบไดทวไปบนแผงขายทเรยนในรานขางทาง ประเทศในกลมอาเซยนไดดำาเนนการรวมตวเพอปรบปรงและจดระบบความปลอดภยทางดานเกษตรและอาหารไวรองรบAECกอนลวงหนาแลวโดยในป2547อาเซยนไดจดตงเครอขายกลางดานความปลอดภยอาหารของอาเซยน(ASEANFoodSafetyNetwork)ใหเจาหนาทภาครฐของประเทศสมาชกอาเซยนมการแลกเปลยนขอมลดานความปลอดภยของอาหาร และในป 2549อาเซยนไดใหการรบรองการปฏบตทางการเกษตรทดของอาเซยนสำาหรบผกและผลไมสด(ASEANGoodAgriculturalPracticesforFreshFruitandVegetables:ASEANGAP)เพอใชเปนมาตรฐานสำาหรบการผลตการเกบเกยวและการจดการหลงการเกบเกยวผกและผลไมในอาเซยนเพอใหมนใจวาผกและผลไมทผลตไดในอาเซยนมความปลอดภยในการรบประทานและมคณภาพทเหมาะสมสำาหรบผบรโภค จนถงปจจบน อาเซยนไดกำาหนดมาตรฐานคาสารพษตกคางสงสด(MaximumResidueLimits:MRL)ของอาเซยนสำาหรบสารกำาจดศตรพช61ชนดจำานวน775มาตรฐานรวมทงไดใหการรบรองมาตรฐานสนคาเกษตรของอาเซยนสำาหรบมะมวงสบปะรดทเรยนมะละกอสมโอและเงาะโดยใหมคณภาพและมาตรฐานทเหมาะสมตอผบรโภคหลงจากผานขนตอนการเตรยมการและการบรรจหบหอแลว(http://www.thai-aec.com/46)นอกจากนมาตรฐานหนงทควรคำานงถงอยางมากสำาหรบการคาสนคาอาหารในกลมอาเซยนกคอมาตรฐานเครองหมายฮาลาล ซงจะทำาใหเปนทยอมรบจากประชากรมสลมทกระจายตวอยเปนจำานวนมากในอาเซยน นอกจากนไทยยงมโอกาสเชงรกในธรกจขนสงกระจายสนคาหรอโลจสตกสหลงการเปดAECนาทจะเปนปจจยเชงบวกในการกระตนใหเกดความรวมมอระหวางผประกอบการของไทยและประเทศเพอนบานในภมภาคอาเซยนอยางใกลชดมากขนสำาหรบการทำาธรกจทางดานบรการขนสงและกระจายสนคาในแตละประเทศยอมจะมความแตกตางกนออกไปตามโครงสรางพนฐานและความพรอมซงการเชอมโยงความรวมมอในภาคการขนสงสามารถชวยลดตนทนในตลาดการคาไดและภายใน10ปขางหนาอนโดนเซยจะลงทนดานโครงสรางพนฐานโดยเนนขนสงทางนำาและถนนมากขนซงรวมถงโครงการสรางสะพานแขวนทใหญและยาวทสดในโลกชอSundaStraitBridgeProjectเพอเชอมระหวางเกาะสมาตราและเกาะชวาอยางไรกตามการเขามาใหบรการดานโลจสตกสตองมการแขงขนสงในอาเซยนซงไทยตองพบการแขงขนจากสงคโปรทมความพรอมดานเงนทนและเทคโนโลยทสงกวา

7

น�น�ส�ระ

ผอำ�นวยก�รศนยฯ :รศ.ดร.วเชยร เฮงสวสด

คณะบรรณ�ธก�ร :รศ.ดร.สช�ต จรพรเจรญดร.ธนะชย พนธเกษมสขผศ.ดร.อษ�วด ชนสตน�งจฑ�นนท ไชยเรองศร

ผชวยบรรณ�ธก�ร :น�ยบณฑต ชมภลยน�งปณก� จนด�สนน�งส�วปยภรณ จนจรม�นตยน�งละอองด�ว ว�นชสขสมบต

ฝ�ยจดพมพ :น�งส�วจระภ� มห�วน

สำ�นกง�นบรรณ�ธก�ร :PHT Newsletterศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงก�รเกบเกยวมห�วทย�ลยเชยงใหม239 ถ.หวยแกว ต.สเทพ อ.เมองจ.เชยงใหม 50200โทรศพท +66(0)5394-1448โทรส�ร +66(0)5394-1447E-mail : phtic@phtnet.orghttp://www.phtnet.org

ฆามอดในขาวสารดวยคลนวทย

นวตกรรมเพอ ‘ขาวไทยไรสารพษ’โดย...ดลมนส กาเจ

นกวจยจากคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม(มช.)นำาโดย“รศ.ดร.สชาดาเวยรศลป”ใชเวลานานถง13ปกบการวจยพฒนา“เครองมอตนแบบฆามอดดวงงวงในขาวสารดวยคลนความถวทย”เพอทดแทนการรมแกสเมทลโบรไมด จนประสบผลสำาเรจสามารถใชไดจรงในอตสาหกรรมผลตขาวสารสงออกมคณสมบตพเศษคอขาวทกเมลดปลอดจากสารพษตกคางและไมเกดความเสยหายตอคณคาทางโภชนาการอกดวย รศ.ดร.สชาดากลาววาตลอดระยะเวลาทผานมาจะทำางานวจยในดานการกำาจดเชอราและกำาจดแมลงศตรพชในนาขาวทไมใชสารเคมเพราะปญหาเหลานถอเปนปญหาใหญของชาวนาไทยกระทงเมอ13ปกอนเหนวาการฆามอดดวงงวงในขาวสารหลงจากสขาวแลวจะใชวธการรมแกสเมทลโบรไมดซงเปนอนตรายตอรางกายเพราะเปนสารเคมชนดหนงซงประเทศคคาขาวสารกบไทยเรมหนมาสนใจในเรองนจงหนมาวจยเลกๆภายในหองแลบหาวธฆามอดในขาวสารดวยคลนความถวทยจงพบวามความเปนไปไดทจะใชในวงการอตสาหกรรมขาวสารจงทำาเรองขอทนสนบสนนจากสำานกงานพฒนาการวจยการเกษตร (สวก.) จนไดรบทนมาเมอ 2 ปเพอพฒนาเครองมอตนแบบฆามอดในขาวสารภายใตโครงการวจยสรางเครองมอตนแบบและพฒนาวธการกำาจดดวงงวงในขาวสารดวยเทคโนโลยคลนความถวทยขนมาจนประสบผลสำาเรจไดเครองตนแบบขนมา เครองมอตนแบบฆามอดในขาวสารจะใชคลนวทยทดแทนการใชรมแกสทใชไดจรงในอตสาหกรรมผลตขาวสาร โดยเฉพาะขาวสารถงและมความปลอดภยตอผบรโภคเพราะปราศจากสารเคมเพยงใชคลนวทยทระดบความถ 27 เมกะเฮรตซ ใชเวลา 1 ชวโมงสามารถฆามอดในขาวสารได1ตนโดยอณหภมสง50-55องศาเซลเซยสมอดจะตายและไขมอดจะฝอในเวลา1-2นาทเทานนขณะทเมลดขาวไมเกดความเสยหายทงรปทรงของเมลดขาวและคณคาทางโภชนาการแตอยางใดตอนนเราไดทอดลองใชในโรงสของเอกชนหลายแหงปรากฏวาใชไดจรงทำาใหมเอกชนหลายรายใหความสนใจทจะนำาไปตอยอดแตตองการกำาลงผลต 5 ตนตอชวโมงฉะนนขนตอนตอไปจะมการพฒนาตอยอดใหเครองขนาดใหญขนเพอรองรบความตองการของอตสาหกรรมผลตขาวสารตอไป เครองมอตนแบบฆามอดในขาวสารจะใชคลนวทยนบเปนทางเลอกและทางรอดของวงการสงออกขาวไทย โดยทเครองตนแบบฆามอดในขาวสารผลงานของวจยมช.ทใชหลกการการสนสะเทอนของโมเลกลในวตถดวยความถของคลนทเหมาะสมตอการสนสะเทอนโมเลกลในตวของมอดขาวเพอกอใหเกดความรอนอยางรวดเรวกวาโมเลกลเมลดขาวซงเปนสาเหตทำาใหมอดขาวตายกอนทเมลดขาวจะเกดความรอนทำาใหเมลดขาวไมเสยหายและสามารถใชไดจรงในระดบอตสาหกรรมและยงทดแทนสารเคมทตองนำาเขาจากตางประเทศดวยขณะทผบรโภคปลอดภยแตสำาหรบภาคเอกชนถอวายงไมเพยงพอกบปรมาณการสงออกในแตละปจงตองพฒนาปรบปรงเรองความเรวใหมากขนเพอตอยอดขนไปอกขนหนงซงตอไปเครองฆามอดตนแบบชนนจะถกนำาไปทดสอบจรงโดยตดตงทโรงสเอกชน และเครองไซโลเพอทดสอบดกระบวนการและประสทธภาพจรงถอเปนโครงการในระยะตอไปรศ.ดร.พรเดชทองอำาไพผอำานวยการสวก.กลาว เครองมอตนแบบฆามอดในขาวสารดวยคลนความวทยนบเปนอกนวตกรรมทเปนผลงานวจยของคนไทยทจะทำาใหวงการผลตขาวสารของไทยปลอดสารพษตกคางไดในอนาคตทม� : หนงสอพมพ คม ชด ลก วนท 10 ต.ค. 2556.http://www.komchadluek.net/detail/20131010/170091/ฆ�มอดในข�วส�รดวยคลนวทย.html#.UlYHXBBpuik

ข�วส�รเทคโนโล

ยหลงก�รเก

บเกยว