Połóg Połóg PuerperiumPuerperium

Marek BilarMarek Bilar

MBMB 22

Czas trwaniaCzas trwania

Od momentu ukończenia Od momentu ukończenia III okresu porodu tj. III okresu porodu tj. oddzielenia i porodu oddzielenia i porodu popłodu , do ponownego popłodu , do ponownego podjęcia biologicznej podjęcia biologicznej czynności przez jajniki.czynności przez jajniki.

Przeciętnie 6 – 8 tygodni.Przeciętnie 6 – 8 tygodni.

MBMB 33

Procesy zachodzące w Procesy zachodzące w połogupołogu

Cofanie się ogólnoustrojowych i Cofanie się ogólnoustrojowych i miejscowych zmian wywołanych miejscowych zmian wywołanych ciążą i porodem – ciążą i porodem – inwolucja..

Gojenie się ran porodowych.Gojenie się ran porodowych. Rozpoczęcie i utrzymanie laktacji.Rozpoczęcie i utrzymanie laktacji. Powrót biologicznych funkcji Powrót biologicznych funkcji

jajnika.jajnika.

MBMB 44

Zakres inwolucjiZakres inwolucji

Drogi rodne, macica.Drogi rodne, macica. Dno miednicy, ściany jamy Dno miednicy, ściany jamy

brzusznej, miednica kostna, brzusznej, miednica kostna, pęcherz moczowy, odbytnica.pęcherz moczowy, odbytnica.

Zmiany w układach :Zmiany w układach :• krążenia,krążenia,• oddechowym,oddechowym,• pokarmowym,pokarmowym,• wewnątrzwydzielniczym,wewnątrzwydzielniczym,• wydalniczym.wydalniczym.

MBMB 55

Inwolucja macicyInwolucja macicy Przyczyny:Przyczyny:- - Spadek Spadek stymulacji stymulacji

hormonalnejhormonalnej po po porodzie łożyska,porodzie łożyska,

- - Obniżenie przepływuObniżenie przepływu krwi z powodu :krwi z powodu :

**skurczy tonicznychskurczy tonicznych (do 5 –go dnia po (do 5 –go dnia po

porodzie –stale porodzie –stale wzmożone napięcie)wzmożone napięcie)

**skurcze poporodoweskurcze poporodowe (do 3 dnia)(do 3 dnia)**skurcze odruchoweskurcze odruchowe – –

laktacyjnelaktacyjne..

MBMB 66

Rany poporodoweRany poporodowe

Uszkodzenie części miękkich kanału rodnegoUszkodzenie części miękkich kanału rodnego – – szyjka macicy, pochwa, krocze, rana po episiotomii.szyjka macicy, pochwa, krocze, rana po episiotomii.

Rana powłok jamy brzusznej po cc.Rana powłok jamy brzusznej po cc. Rana Rana jamy macicyjamy macicy – miejsce oddzielenia łożyska – miejsce oddzielenia łożyska

(warstwa gąbczasta doczesnej) o średnicy około 20 (warstwa gąbczasta doczesnej) o średnicy około 20 cm.cm.

- etapy gojeniaetapy gojenia : : • I – oczyszczenie przez napływające granulocyty, I – oczyszczenie przez napływające granulocyty,

makrofagi, limfocyty ( tworzą barierę ochronną)makrofagi, limfocyty ( tworzą barierę ochronną)• II – epitelializacja – napływ nabłonka z dna II – epitelializacja – napływ nabłonka z dna

gruczołów endometriumgruczołów endometrium

Odchody połogowe – obraz etapu gojenia Odchody połogowe – obraz etapu gojenia rany jamy macicyrany jamy macicy

Okres Okres połogupołogu

Barwa / Barwa / konsystencjkonsystencjaa

OkreślOkreślenieenie

Stan rany jamy Stan rany jamy macicymacicy

1.-3. doba1.-3. doba KrwisteKrwiste Lochia Lochia rubrarubra Niepełna hemostazaNiepełna hemostaza

Koniec 1. Koniec 1. tygodniatygodnia

BrunatnokrwistBrunatnokrwistee

Lochia Lochia fuscafusca

Zaciskanie naczyń, Zaciskanie naczyń, zamykanie zamykanie skrzeplinami,pojawia skrzeplinami,pojawia się surowicasię surowica

Koniec 2. Koniec 2. tygodniatygodnia BrudnożółteBrudnożółte Lochia Lochia

flavaflava

Wydalanie Wydalanie martwiczego materiału martwiczego materiału komórkowegokomórkowego

Koniec 3. Koniec 3. tygodniatygodnia SzarobiałeSzarobiałe Lochia Lochia

albaalbaStopniowa Stopniowa epitelializacja ranyepitelializacja rany

Po 4 – 6 Po 4 – 6 tygodniactygodniachh

Zanikanie odchodówZanikanie odchodów Rana wygojonaRana wygojona

MBMB 88

Wznowienie czynności Wznowienie czynności jajnikówjajników

Po wydaleniu łożyska (Po wydaleniu łożyska ( E i P) odblokowaniu E i P) odblokowaniu ulega wydzielanie gonadotropin ulega wydzielanie gonadotropin przysadkowych, co doprowadza do stopniowego przysadkowych, co doprowadza do stopniowego rozwijania się czynności jajników. rozwijania się czynności jajników.

Powrót cykli miesiączkowych :Powrót cykli miesiączkowych :- niekarmiące piersią – pierwsza miesiączka 5 –6 tygodni - niekarmiące piersią – pierwsza miesiączka 5 –6 tygodni po porodziepo porodzie

- karmiące piersią :- karmiące piersią : Laktacyjny brak miesiączki,Laktacyjny brak miesiączki, Pojawiający się pojedynczy epizod krwawienia w 6-8 Pojawiający się pojedynczy epizod krwawienia w 6-8

tygodniu połogu,tygodniu połogu, Pojawiające się regularnie co 4 tygodnie krwawienia Pojawiające się regularnie co 4 tygodnie krwawienia

po 6-8 tygodniowej przerwie od porodu,po 6-8 tygodniowej przerwie od porodu,(są to cykle bezowulacyjne, krwawienie spowodowane względnym

niedoborem estrogenów)

MBMB 99

Wizyta lekarska u Wizyta lekarska u położnicypołożnicy

Wywiad Wywiad Temperatura, ciśnienie krwi, tętno.Temperatura, ciśnienie krwi, tętno. Wysokość dna macicy.Wysokość dna macicy. Charakter odchodów połogowych.Charakter odchodów połogowych. Stan rany po episiotomii lub po cięciu Stan rany po episiotomii lub po cięciu

cesarskim.cesarskim. Higiena osobista.Higiena osobista. Diureza.Diureza. Wypróżnienia.Wypróżnienia. Uruchomienie położnicyUruchomienie położnicy..

MBMB 1010

Patologia w okresie Patologia w okresie połogupołogu

Zakażenia połogowe.Zakażenia połogowe. Krwawienia.Krwawienia. Zapalenie gruczołu piersiowego.Zapalenie gruczołu piersiowego. Choroba zakrzepowo – Choroba zakrzepowo –

zatorowa.zatorowa. Rozejście spojenia łonowego.Rozejście spojenia łonowego. Zaburzenia psychiczne.Zaburzenia psychiczne.

MBMB 1111

Zakażenia połogoweZakażenia połogowe

DefinicjaDefinicja – wszystkie procesy – wszystkie procesy chorobowe przebiegające z gorączką, chorobowe przebiegające z gorączką, które powstają wskutek zakażenia ran które powstają wskutek zakażenia ran porodowych.porodowych.

Zakażenie (endogenne i egzogenne) Zakażenie (endogenne i egzogenne) wywoływane są głownie florą wywoływane są głownie florą mieszaną :mieszaną :

- - tlenowce tlenowce : E.coli, Proteus, Staphylococcus, : E.coli, Proteus, Staphylococcus, Kliebsiella, Pseudomonas, Streptococcus, Kliebsiella, Pseudomonas, Streptococcus,

- - beztlenowcebeztlenowce : Peptostreptococcus, : Peptostreptococcus, Bacterioides, Clostridia, Bacterioides, Clostridia,

MBMB 1212

Zakażenia połogowe w praktyce Zakażenia połogowe w praktyce klinicznejklinicznej

Zakażenia Zakażenia miejscowemiejscowe::

- - zakażenie ran zakażenie ran pochwy i pochwy i krocza,krocza,

- endometritis - endometritis puerperalis puerperalis (najczęstsze),(najczęstsze),

Zakażenia Zakażenia szerzące sięszerzące się : :- drogą - drogą błon śluzowychbłon śluzowych::- *endosalpingitis*endosalpingitispyosalpinxpyosalpinx- *pelvoperitonitis*pelvoperitonitis- *peritonitis diffusa*peritonitis diffusa- *oophoritis*oophoritisabscessus ovariiabscessus ovarii- - naczyń limfatycznychnaczyń limfatycznych : :- *myometritis*myometritis- *parametritis*parametritis- - z krwiąz krwią : : posocznica połogowaposocznica połogowa

MBMB 1313

Endometritis Endometritis puerperalispuerperalis

Najczęstsze zakażenie połogowe.Najczęstsze zakażenie połogowe. ObjawyObjawy::- stany podgorączkowe,- stany podgorączkowe,- cuchnące odchody, często zatrzymanie - cuchnące odchody, często zatrzymanie

odchodów (odchodów (lochiometralochiometra) ) - w 4 – 7 dniu połogu,w 4 – 7 dniu połogu,- zwolnienie inwolucji macicy, bolesność - zwolnienie inwolucji macicy, bolesność

uciskowa,uciskowa,- skąpe krwawienia,- skąpe krwawienia, LeczenieLeczenie : : - spazmolityki, - spazmolityki, - leki obkurczające macice,- leki obkurczające macice,- antybiotyki.- antybiotyki.

MBMB 1414

Posocznica połogowaPosocznica połogowa

Rozwija się , gdy Rozwija się , gdy w związku z porodem lub poronieniem w organizmie wytworzyło się w organizmie wytworzyło się ognisko posocznicy, z którego stale lub z , z którego stale lub z przerwami przerwami uwalniane są do krążenia bakterie chorobotwórcze, a w przebiegu , a w przebiegu choroby choroby dominują kliniczne następstwa tego zjawiska, nie zaś objawy miejscowego , nie zaś objawy miejscowego procesu.procesu.

W przebiegu posocznicy znajdujemy :W przebiegu posocznicy znajdujemy :- - wrota zakażenia,,- - pierwotne ognisko posocznicy,,- - wtórne ogniska posocznicy . .

MBMB 1515

Posocznica połogowa Posocznica połogowa (I)(I)

Wrota zakażenia – najczęściej miejsce po – najczęściej miejsce po oddzieleniu łożyska.oddzieleniu łożyska.

Pierwotne ognisko – – ognisko naczyniowe ognisko naczyniowe pierwotnepierwotne endometritisendometritisendomyometritisendomyometritisvasculitisvasculitisthrombthromboangitdis (żyła biodrowa wewnętrzna lub oangitdis (żyła biodrowa wewnętrzna lub jajnikowa)jajnikowa)

Wtórne ogniska posocznicy w : posocznicy w : Płucach, nerkach, śledzionie, wątrobie, Płucach, nerkach, śledzionie, wątrobie, stawach, mięśniach,szpiku kostnym, stawach, mięśniach,szpiku kostnym, oczach, skorze, mózgu, zastawkach serca oczach, skorze, mózgu, zastawkach serca (endocarditis septica)(endocarditis septica)

MBMB 1616

Posocznica połogowa Posocznica połogowa (II)(II) Wysoka gorączka ponad 39Wysoka gorączka ponad 39 C - septyczna C - septyczna DreszczeDreszcze Tachykardia 130-160/minTachykardia 130-160/min TachypnoeTachypnoe Pobudzenie ruchowePobudzenie ruchowe SinicaSinica Zaburzenia świadomościZaburzenia świadomości Morfologia : leukocytoza 20-30 x 10Morfologia : leukocytoza 20-30 x 109 9 /l, /l, Hb-9g%, trombocytopenia, laboratoryjne Hb-9g%, trombocytopenia, laboratoryjne

wykładniki DIC.wykładniki DIC.

MBMB 1717

Posocznica połogowa Posocznica połogowa - leczenie- leczenie

Intensywna opieka medyczna – Intensywna opieka medyczna – kontrola ciśnienia krwi, tętna, kontrola ciśnienia krwi, tętna, diurezy, saturacji.diurezy, saturacji.

Szybkie wdrożenie Szybkie wdrożenie antybiotykoterapii – początkowo antybiotykoterapii – początkowo szerokiej, później celowanej – wynik szerokiej, później celowanej – wynik posiewu krwiposiewu krwi

Przetaczanie płynów infuzyjnych, Przetaczanie płynów infuzyjnych, osocza, masy erytrocytarnej, osocza, masy erytrocytarnej,

MBMB 1818

Krwawienia połogoweKrwawienia połogowe

Jest to utrata Jest to utrata ponad 500 ml krwi z dróg krwi z dróg rodnych po porodzie lub rodnych po porodzie lub ponad 1000 mlponad 1000 ml po po c.c.c.c.

Wczesne - występują w pierwszych 2 - występują w pierwszych 2 godzinach po porodzie i są związane z samym godzinach po porodzie i są związane z samym przebiegiem porodu:przebiegiem porodu:

- atonia i hypotonia macicy, pęknięcie macicy,- atonia i hypotonia macicy, pęknięcie macicy,- rany porodowe kanału rodnego,rany porodowe kanału rodnego, Późne – pomiedzy 2 godzina po porodzie do 6 – pomiedzy 2 godzina po porodzie do 6

tygodnia połogu :tygodnia połogu :- resztki łożyskowe- resztki łożyskowe- endometritis puerperalis- endometritis puerperalis

MBMB 1919

Krwawienie wywołane Krwawienie wywołane resztkami łożyskowymiresztkami łożyskowymi

Przyczyna – włókna mięśniowe nie mogą – włókna mięśniowe nie mogą prawidłowo obkurczyć się na naczyniach prawidłowo obkurczyć się na naczyniach krwionośnych.krwionośnych.

Objawy:- pojawia się pod koniec 1. tygodnia połogu,pojawia się pod koniec 1. tygodnia połogu,- Jest obfite i nagłe,Jest obfite i nagłe,- Środki naskurczowe są nieskuteczneŚrodki naskurczowe są nieskuteczne Leczenie:- łyżeczkowanie jamy macicyłyżeczkowanie jamy macicy- antybiotykoterapiaantybiotykoterapia

MBMB 2020

Etiologia krwawień Etiologia krwawień poporodowych (PPH)poporodowych (PPH)

1.1. Atonia macicyAtonia macicy

2.2. Resztki łożyskoweResztki łożyskowe

3.3. Uszkodzenia kanału rodnegoUszkodzenia kanału rodnego

4.4. Zaburzenia krzpnięciaZaburzenia krzpnięcia

5.5. Wytrzewienie macicyWytrzewienie macicy

MBMB 2121

Czynniki Czynniki predysponujące do predysponujące do atoni macicyatoni macicy nagły poródnagły poród znieczulenie ogólneznieczulenie ogólne przedłużający się przedłużający się

poródporód mięśniaki macicymięśniaki macicy makrosomia płodumakrosomia płodu wielowodziewielowodzie ciąża wielopłodowaciąża wielopłodowa Amnioitis (sepsis)Amnioitis (sepsis)

wieloródkawieloródka indukcja porodu indukcja porodu

oxytocyną oxytocyną PPH w wywiadziePPH w wywiadzie Zator płynem Zator płynem

owodniowymowodniowym MgSO4 stosowany u MgSO4 stosowany u

rodzącejrodzącej błędy w prowadzeniu błędy w prowadzeniu

33-go okresu porodu-go okresu porodu

MBMB 2222

Resztki łożyskoweResztki łożyskowe łożysko przylegającełożysko przylegające łożysko: przyrośniętełożysko: przyrośnięte,,wrośnięte, przerośniętewrośnięte, przerośnięte

Placenta accretaPlacenta accreta definiowane jest jako definiowane jest jako nieprawidłowa implantacja łożyska w ścianę nieprawidłowa implantacja łożyska w ścianę macicy; wyróżnia się:macicy; wyróżnia się:

(1) accreta vera – gdy łożysko przylega do mięśniówki ale nie wrasta w nią.

(2) increta - nacieka mięśnówkę macicy. (3) percreta – nacieka całą ścianę macicy oraz może naciekać inne narządy miednicy małej, najczęściej pęcherz moczowy

MBMB 2323

Zaburzenia krzepnięciaZaburzenia krzepnięcia

oddzielenie przedwczesne oddzielenie przedwczesne łożyskałożyska

posocznica - PROMposocznica - PROM masywne krwawieniemasywne krwawienie masywne transfuzje krwimasywne transfuzje krwi stan przedrzucawkowy/rzucawkastan przedrzucawkowy/rzucawka zator płynem owodniowymzator płynem owodniowym

MBMB 2424

Wytrzewienie Wytrzewienie macicymacicy

Jest to „wywrócenie macicy na drugą Jest to „wywrócenie macicy na drugą stronę” w czasie III okresu porodu.stronę” w czasie III okresu porodu.

Najczęściej jatrogenne ze względu na Najczęściej jatrogenne ze względu na nieprawidłowe postępowanie w nieprawidłowe postępowanie w trakcie III okresu porodu – silne trakcie III okresu porodu – silne pociąganie za pępowinę przed pociąganie za pępowinę przed oddzieleniem łożyska.oddzieleniem łożyska.

MBMB 2525

Objawy PPHObjawy PPHUtrata krwiUtrata krwi (% B Vol)(% B Vol)

SkurczoweSkurczowe BPBP(mmHg)(mmHg)

ObjawyObjawy

1010 -15-15 normalnenormalne niedociśnienie w niedociśnienie w pozycji pozycji wyprostowanejwyprostowanej

1515 -- 30 30 nieznacznie nieznacznie obniżoneobniżone

pragnienie,pragnienie,

30-30- 4040 60-8060-80 sinicasinica,oliguria, ,oliguria, zaburzenie orientacjizaburzenie orientacji

4040 + + 40-6040-60 anuria, anuria, śpiączkaśpiączka, , śmierćśmierć

MBMB 2626

PrewencjaPrewencja Wyrównanie niedokrwistościWyrównanie niedokrwistości określenie ryzykaokreślenie ryzyka poród w szpitalu z Oddziałem poród w szpitalu z Oddziałem

Intensywnej Opieki OkołoporodowejIntensywnej Opieki Okołoporodowej aktywne prowadzenie III okresu poroduaktywne prowadzenie III okresu porodu IV okres poroduIV okres porodu – – obserwacja,obserwacja, Oxytocin Oxytocin

MBMB 2727

Aktywne postępowanie w III Aktywne postępowanie w III okresie poroduokresie porodu (WHO-1989) (WHO-1989) OxytocynaOxytocyna – – rutynowo używana w III rutynowo używana w III

okresieokresie utrata krwiutrata krwi oo 30 30 -- 40% 40% – 55 jednostekjednostek Oxytoc Oxytocynyyny iviv bolus bolus– Syntometrine 1 Amp Syntometrine 1 Amp iviv– Ergometrine 1 Amp IVErgometrine 1 Amp IV (0,2-0,5 mg iv) (0,2-0,5 mg iv)

wczesne klemowanie pępowinywczesne klemowanie pępowiny kontrolowana pociąganie za pępowinękontrolowana pociąganie za pępowinę ocena łożyska i kanału rodnegoocena łożyska i kanału rodnego

MBMB 2828

TEAMTEAM - - PołożnikPołożnik, Anestesiolog, , Anestesiolog, Hematolog and Bank Hematolog and Bank KrwiKrwi

Korekcja hypowolemiiKorekcja hypowolemii Ustalenie miejsca krwawieniaUstalenie miejsca krwawienia Nasilenie napięcia mięśniowego Nasilenie napięcia mięśniowego

macicymacicy Postępowanie chirurgicznePostępowanie chirurgiczne

Postępowanie w PPH

MBMB 2929

Korekcja hypowolemiiKorekcja hypowolemii

duże wkłucie do żyłyduże wkłucie do żyły ( (dwadwa)) KrystaloidyKrystaloidy - - 3ml / ml 3ml / ml utraconej utraconej

krwikrwi diurezadiureza – – 30ml / 30ml / godz.godz.

Postępowanie w PPH

MBMB 3030

OxytocOxytocynayna: : – Bolus of 10 units Bolus of 10 units iviv followed by followed by

ccontinuous ontinuous iinfusion 100 mu / minnfusion 100 mu / min MethyloergotaminaMethyloergotamina 0.2 - 0.5mg 0.2 - 0.5mg iviv ProstaglandProstaglandynyyny- -

– Carboprost- 0.25mg start, Carboprost- 0.25mg start, rrpt.15-30 min, pt.15-30 min, Maximum 2.0Maximum 2.0 mg, mg, rroute oute intramyometrialintramyometrial

Postępowanie w PPH

MBMB 3131

Leczenie Leczenie chirurgicznechirurgicznezależy odzależy od nasilenia i miejsca nasilenia i miejsca

krwawieniakrwawienia stanu ogólnego pacjentkistanu ogólnego pacjentki przyszłej płodnościprzyszłej płodności doświadczenia i umiejętnościdoświadczenia i umiejętności

Postępowanie w PPH

MBMB 3232

Leczenie Leczenie chirurgicznechirurgiczne

naprawa uszkodzeń jeśli są naprawa uszkodzeń jeśli są obecneobecne

podwiązanie tętnic macicznychpodwiązanie tętnic macicznych podwiązanie tętnicy biodrowej podwiązanie tętnicy biodrowej

wewnętrznejwewnętrznej HysterectomHysterectomiaia Angiografia - embolizacjaAngiografia - embolizacja

Postępowanie w PPH

MBMB 3333

Wynicowanie macicyWynicowanie macicy

ręczne wsunięcie ręczne wsunięcie

metody metody

chirurgicznechirurgiczne

((w wypadku w wypadku

niepowodzenianiepowodzenia))

Postępowanie w PPH

MBMB 3434

Połogowe zapalenie Połogowe zapalenie sutkasutka dotyka od 1,4% do 8,9% karmiących dotyka od 1,4% do 8,9% karmiących

matek matek Gdy leczenie rozpocznie się w czasie 24 Gdy leczenie rozpocznie się w czasie 24

godzin od wystąpienia, jest to godzin od wystąpienia, jest to schorzenie o łagodnym przebiegu, schorzenie o łagodnym przebiegu, trwające zwykle jeden, dwa dni trwające zwykle jeden, dwa dni

Gdy rozpoczęcie leczenia się opóźnia, Gdy rozpoczęcie leczenia się opóźnia, zwiększa się ryzyko wystąpienia wielu zwiększa się ryzyko wystąpienia wielu powikłań - zapalenie może przybrać powikłań - zapalenie może przybrać przewlekłą lub nawrotową postać i przewlekłą lub nawrotową postać i rozwinąć się może ropień piersi (od 8 do rozwinąć się może ropień piersi (od 8 do 66% przypadków)66% przypadków)

MBMB 3535

Połogowe zapalenie Połogowe zapalenie sutkasutka

90 % - wywołane przez - wywołane przez gronkowca złocistego z jamy z jamy nosowogardłowej noworodka.nosowogardłowej noworodka.

Wyróżniamy trzy formy – Wyróżniamy trzy formy – śródmiąższowe (cellulitis), miąższowe (adenitis) oraz oraz ropień piersi.ropień piersi.

Dotyczy matek karmiących piersią.Dotyczy matek karmiących piersią. Czynniki sprzyjające – maceracja i pęknięcia – maceracja i pęknięcia

brodawki, zastój pokarmu.brodawki, zastój pokarmu. Objawy: złe samopoczucie, ból, zaczerwienienie, złe samopoczucie, ból, zaczerwienienie,

obrzęk (jednej piersi), gorączka, nadmierne pocenie, obrzęk (jednej piersi), gorączka, nadmierne pocenie, ropna wydzielina z kanałów mlekowych.ropna wydzielina z kanałów mlekowych.

Leczenie : ograniczenie laktacji, antybiotykoterapia, ograniczenie laktacji, antybiotykoterapia, opróżnianie gruczołów piersiowych, leczenie opróżnianie gruczołów piersiowych, leczenie chirurgiczne.chirurgiczne.

Profilaktyka : zabezpieczenie przed uszkodzeniem zabezpieczenie przed uszkodzeniem brodawek, niedopuszczenie do zastoju pokarmu, brodawek, niedopuszczenie do zastoju pokarmu, higiena w połogu, higiena w połogu,

MBMB 3636

Różnicowanie Różnicowanie ZastójZastój obejmuje w równym stopniu obie piersi i z zasady obejmuje w równym stopniu obie piersi i z zasady

nie powoduje gorączki. Dochodzi do niego zazwyczaj w nie powoduje gorączki. Dochodzi do niego zazwyczaj w czasie pierwszych trzech - sześciu dni laktacji, w okresie czasie pierwszych trzech - sześciu dni laktacji, w okresie nawału pokarmu. Z drugiej strony, do zapalenia piersi nawału pokarmu. Z drugiej strony, do zapalenia piersi może dojść w każdym czasie, ale najczęściej występuje może dojść w każdym czasie, ale najczęściej występuje ono w czasie pierwszych sześciu tygodni karmienia piersią ono w czasie pierwszych sześciu tygodni karmienia piersią i podczas odstawiania. i podczas odstawiania.

Ból związany z Ból związany z uszkodzeniem lub bolesnością brodawekuszkodzeniem lub bolesnością brodawek zwykle ograniczony jest do okolicy brodawek, nasila się w zwykle ograniczony jest do okolicy brodawek, nasila się w czasie karmienia i ustępuje pomiędzy karmieniami. Zmiany czasie karmienia i ustępuje pomiędzy karmieniami. Zmiany zazwyczaj widoczne są na brodawkach i nie ma gorączki. U zazwyczaj widoczne są na brodawkach i nie ma gorączki. U kobiet z zablokowaniem przewodu mlecznego na szczycie kobiet z zablokowaniem przewodu mlecznego na szczycie brodawki zwykle widoczna jest biała plamka, a brodawki zwykle widoczna jest biała plamka, a odpowiadający mu segment piersi jest twardy i tkliwy, ale odpowiadający mu segment piersi jest twardy i tkliwy, ale nie jest ani zaczerwieniony, ani nadmiernie ucieplony. nie jest ani zaczerwieniony, ani nadmiernie ucieplony. Kobieta nie ma gorączki. Kobieta nie ma gorączki.

Stan zapalny Stan zapalny raka piersiraka piersi rzadko jest przyczyną gorączki i rzadko jest przyczyną gorączki i nie poddaje się leczeniu. nie poddaje się leczeniu.

MBMB 3737

CellulitisCellulitis

Z posiewów pokarmu pobranego od kobiet z cellulitis Z posiewów pokarmu pobranego od kobiet z cellulitis hoduje się nieliczne bakterie lub w ogóle brak jest ich hoduje się nieliczne bakterie lub w ogóle brak jest ich wzrostu. Z przewodów mlecznych nie udaje się wycisnąć wzrostu. Z przewodów mlecznych nie udaje się wycisnąć treści ropnej. Doskonałe krążenie w tkance łącznej treści ropnej. Doskonałe krążenie w tkance łącznej gruczołu piersiowego zapewnia łatwy dostęp do gruczołu piersiowego zapewnia łatwy dostęp do strumienia krwi. Może to być przyczyną częstszego strumienia krwi. Może to być przyczyną częstszego występowania gorączki i objawów ogólnych u kobiet z występowania gorączki i objawów ogólnych u kobiet z cellulitis piersi. W tym samym czasie leukocyty cellulitis piersi. W tym samym czasie leukocyty swobodnie docierają do tego bardzo dobrze swobodnie docierają do tego bardzo dobrze unaczynionego miejsca. Z tego powodu, cellulitis często unaczynionego miejsca. Z tego powodu, cellulitis często samoistnie ustępuje. Dodatkowo, antybiotyki bardzo samoistnie ustępuje. Dodatkowo, antybiotyki bardzo łatwo przenikają do dobrze ukrwionej tkanki łącznej piersi łatwo przenikają do dobrze ukrwionej tkanki łącznej piersi i wczesne ich włączenie zwykle powoduje ustąpienie i wczesne ich włączenie zwykle powoduje ustąpienie cellulitis w czasie 2 dni. Przy utrzymaniu karmienia, cellulitis w czasie 2 dni. Przy utrzymaniu karmienia, średni czas do wyleczenia wynosi 4 dni. U około 25% średni czas do wyleczenia wynosi 4 dni. U około 25% kobiet z nieleczonym cellulitis piersi w posiewach kobiet z nieleczonym cellulitis piersi w posiewach pokarmu stwierdza się bardzo obfity wzrost bakterii, jest pokarmu stwierdza się bardzo obfity wzrost bakterii, jest to stan, który nazwano "adenitis" piersi. to stan, który nazwano "adenitis" piersi.

MBMB 3838

AdenitisAdenitis

Adenitis piersi pierwotnie dotyczy wnętrza przewodów Adenitis piersi pierwotnie dotyczy wnętrza przewodów mlecznych. Przestrzeń ta wypełniona jest pokarmem - mlecznych. Przestrzeń ta wypełniona jest pokarmem - świetną pożywką dla bakterii. W warunkach prawidłowych, świetną pożywką dla bakterii. W warunkach prawidłowych, stały przepływ świeżego pokarmu przez przewody mleczne stały przepływ świeżego pokarmu przez przewody mleczne warunkowany regularnym ssaniem piersi powoduje warunkowany regularnym ssaniem piersi powoduje wypłukiwanie drobnoustrojów, zapobiegając rozwojowi wypłukiwanie drobnoustrojów, zapobiegając rozwojowi adenitis. U kobiet z adenitis zakażony jest sam pokarm. W adenitis. U kobiet z adenitis zakażony jest sam pokarm. W końcu, skutkiem działania bakterii dochodzi do końcu, skutkiem działania bakterii dochodzi do zablokowania odpływu zakażonego pokarmu, a w zablokowania odpływu zakażonego pokarmu, a w przewodach mlecznych pojawiają się ropne czopy. Pokarm przewodach mlecznych pojawiają się ropne czopy. Pokarm zalegający powyżej wspomnianych czopów ulega zalegający powyżej wspomnianych czopów ulega zakażeniu. Skuteczność antybiotyków podawanych w zakażeniu. Skuteczność antybiotyków podawanych w adenitis zależy od ich stężenia w pokarmie, jak też od adenitis zależy od ich stężenia w pokarmie, jak też od stałego przepływu pokarmu zawierającego antybiotyk przez stałego przepływu pokarmu zawierającego antybiotyk przez przewody mleczne. Gdy przepływ pokarmu jest przewody mleczne. Gdy przepływ pokarmu jest upośledzony z powodu niewłaściwego ssania lub przez upośledzony z powodu niewłaściwego ssania lub przez czopy lub ropę, reakcja na leczenie antybiotykami jest czopy lub ropę, reakcja na leczenie antybiotykami jest słaba. Czopy i nagromadzenie ropy powiększają się i może słaba. Czopy i nagromadzenie ropy powiększają się i może dojść do ropnia piersi. dojść do ropnia piersi.

MBMB 3939

RopieńRopień

Ropień piersi powstaje wtedy, gdy Ropień piersi powstaje wtedy, gdy zakażone miejsce zostanie zakażone miejsce zostanie odgraniczone. Antybiotyki nie odgraniczone. Antybiotyki nie mogą przenikać do powstałej mogą przenikać do powstałej torbieli wypełnionej ropą i torbieli wypełnionej ropą i obowiązkowe staje się obowiązkowe staje się chirurgiczne zdrenowanie ropnia. chirurgiczne zdrenowanie ropnia.

MBMB 4040

Typy połogowego zapalenia Typy połogowego zapalenia gruczołu piersiowegogruczołu piersiowego

MBMB 4141

LeczenieLeczenie We wszystkich przypadkach zapalenia piersi należy zalecić We wszystkich przypadkach zapalenia piersi należy zalecić

kobiecie jak najczęstsze karmienie chorą piersią. Karmienie kobiecie jak najczęstsze karmienie chorą piersią. Karmienie powoduje poszerzenie naczyń krwionośnych piersi, poprawiając powoduje poszerzenie naczyń krwionośnych piersi, poprawiając tym samym jego ukrwienie. Wypływ pokarmu również pomaga w tym samym jego ukrwienie. Wypływ pokarmu również pomaga w wyeliminowaniu chorobotwórczych drobnoustrojów. Karmienie wyeliminowaniu chorobotwórczych drobnoustrojów. Karmienie piersią jest więc korzystne zarówno w przypadku cellulitis, jak i piersią jest więc korzystne zarówno w przypadku cellulitis, jak i adenitis.adenitis.

Badania epidemiologiczne wykazały, że nosicielstwo Badania epidemiologiczne wykazały, że nosicielstwo patogennych bakterii na skórze, w jamie nosowej i jamie ustnej patogennych bakterii na skórze, w jamie nosowej i jamie ustnej dziecka poprzedza zakażenie pokarmu matki. Dlatego, to dziecka poprzedza zakażenie pokarmu matki. Dlatego, to prawdopodobnie dzieci zakażają swoje matki, a nie na odwrót. prawdopodobnie dzieci zakażają swoje matki, a nie na odwrót. Co więcej, w mleku matki prawdopodobnie już wcześniej Co więcej, w mleku matki prawdopodobnie już wcześniej znajdowały się bakterie, które zostały przekazane dziecku przed znajdowały się bakterie, które zostały przekazane dziecku przed wystąpieniem objawów zapalenia piersi. Odstawienie od piersi na wystąpieniem objawów zapalenia piersi. Odstawienie od piersi na początku zapalenia oznacza więc, że uprzednio nadkażone początku zapalenia oznacza więc, że uprzednio nadkażone dziecko zostaje pozbawione przeciwciał, które matka zaczęła dziecko zostaje pozbawione przeciwciał, które matka zaczęła wytwarzać w przebiegu zakażenia. Zaprzestanie karmienia w tej wytwarzać w przebiegu zakażenia. Zaprzestanie karmienia w tej sytuacji przypomina "zamykanie drzwi stodoły, z której już uciekł sytuacji przypomina "zamykanie drzwi stodoły, z której już uciekł koń". koń".

Antybiotykami zalecanymi w leczeniu zapalenia piersi są Antybiotykami zalecanymi w leczeniu zapalenia piersi są penicyliny oporne na beta-laktamazę - kloksacylina, penicyliny oporne na beta-laktamazę - kloksacylina, dikloksacylina lub flukloksacylina (w Polsce Syntarpen ) dikloksacylina lub flukloksacylina (w Polsce Syntarpen )

MBMB 4242

MBMB 4343

Choroba zakrzepowa w Choroba zakrzepowa w połogupołogu

Czynniki ryzyka : :- ciążą (zmiany w zakresie czynników - ciążą (zmiany w zakresie czynników

hemostatycznych)hemostatycznych)** hydremia ciążowa oraz zagęszczenie w połogu, hydremia ciążowa oraz zagęszczenie w połogu,** fibrynogeny,PLT, aktywności VII,VIII,X, von fibrynogeny,PLT, aktywności VII,VIII,X, von

Willebranda,Willebranda,** wolnego białka S ( kofaktor bialka C wolnego białka S ( kofaktor bialka C Va i VIIIa) Va i VIIIa)** obniżona aktywność fizyczna, zmniejszony powrót obniżona aktywność fizyczna, zmniejszony powrót

żylny z miednicy,żylny z miednicy,

- zakażenia połogowe- zakażenia połogowe- żylaki kończyn dolnych i miednicy mniejszej,- żylaki kończyn dolnych i miednicy mniejszej,- połóg po cieciu cesarskim,- połóg po cieciu cesarskim,- cukrzyca , gestoza EPH,- cukrzyca , gestoza EPH,

MBMB 4444

Choroba zakrzepowa w połogu Choroba zakrzepowa w połogu (I)(I)

Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych kończyn dolnych – objawy:

* Ból i stwardnienie w przebiegu żylaka, zaczerwienienie i * Ból i stwardnienie w przebiegu żylaka, zaczerwienienie i wzmożone ucieplenie skóry nad zmienionym wzmożone ucieplenie skóry nad zmienionym naczyniem, obrzęk kończyny, wzrost temperatury ciała naczyniem, obrzęk kończyny, wzrost temperatury ciała i przyspieszenie tętna.i przyspieszenie tętna.

Zakrzepowe zapalenie żył głębokich kończyn dolnych – objawy:

* Obrzęk kończyny ( pomiar obwodów - 2-5 cm różnicy), * Obrzęk kończyny ( pomiar obwodów - 2-5 cm różnicy), bolesność uciskowa ( objaw Homansa), poszerzenie żył bolesność uciskowa ( objaw Homansa), poszerzenie żył powierzchownych, wzmożone ucieplenie skóry, powierzchownych, wzmożone ucieplenie skóry, zaczerwienienie kończyny ( blady lub siniczy bolesny zaczerwienienie kończyny ( blady lub siniczy bolesny obrzęk kończyny – całkowite zemknięcie żyły udowej ), obrzęk kończyny – całkowite zemknięcie żyły udowej ), gorączka, tachykardia.gorączka, tachykardia.

Zakrzepowe zapalenie żył miednicy małej – objawy* Ubogo lub bezobjawowe, gorączka typu septycznego i * Ubogo lub bezobjawowe, gorączka typu septycznego i

bolesność w czasie badania wewnętrznegobolesność w czasie badania wewnętrznego

MBMB 4545

Zakrzepowe zapalenie żył w Zakrzepowe zapalenie żył w połogu - leczeniepołogu - leczenie

Wysoka elewacja kończyny – ułatwia odpływ Wysoka elewacja kończyny – ułatwia odpływ krwi i zmniejsza obrzęk.krwi i zmniejsza obrzęk.

Pończochy uciskowe lub bandażowanie Pończochy uciskowe lub bandażowanie kończyn.kończyn.

Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Antybiotyki.Antybiotyki. Antykoagulanty – heparyna:Antykoagulanty – heparyna:* 500 j.m. / kg m.c / dzień co 4 – 6 godzin* 500 j.m. / kg m.c / dzień co 4 – 6 godzin* Wlew ciągły – pierwsza dawka 5000 j.m. * Wlew ciągły – pierwsza dawka 5000 j.m.

później 1200 – 1600 j.m. / godzinępóźniej 1200 – 1600 j.m. / godzinę* Profilaktyka – 5000 j.m co 12 godzin* Profilaktyka – 5000 j.m co 12 godzin - Ocena efektu leczenia : APTT – wydłużony - Ocena efektu leczenia : APTT – wydłużony

1,5-2,5 raza w stosunku do normy (22-55”)1,5-2,5 raza w stosunku do normy (22-55”)

MBMB 4646

Rozejście spojenia Rozejście spojenia łonowegołonowego

Przyczyna : wpływ estrogenów na : wpływ estrogenów na chrząstkozrost łonowy i stawy krzyżowo – chrząstkozrost łonowy i stawy krzyżowo – biodrowe.biodrowe.

Objawy ::* Bolesność w okolicy spojenia łonowego, nasilająca się * Bolesność w okolicy spojenia łonowego, nasilająca się

w trakcie chodzenia w trakcie chodzenia („kaczy chód”) i leżenia na boku i leżenia na boku* Promieniowanie bólu do uda i pośladków,* Promieniowanie bólu do uda i pośladków, Leczenie : :* Leki przeciwbólowe* Leki przeciwbólowe* Ograniczenie aktywności ruchowej* Ograniczenie aktywności ruchowej* Pas biodrowy* Pas biodrowy* Ortopedyczne zespolenie* Ortopedyczne zespolenie

MBMB 4747

Zaburzenia psychiczne w Zaburzenia psychiczne w połogupołogu

Heterogenna grupa zaburzeń o różnych Heterogenna grupa zaburzeń o różnych przyczynach i zróżnicowanym obrazie przyczynach i zróżnicowanym obrazie klinicznym.klinicznym.

Ciąża i poród zwiększają ryzyko Ciąża i poród zwiększają ryzyko pojawienia się różnorodnych czynników pojawienia się różnorodnych czynników wywołujących zaburzenia psychiczne.wywołujących zaburzenia psychiczne.

W populacji amerykańskiej psychozy W populacji amerykańskiej psychozy poporodowe zdarzają się poporodowe zdarzają się 1/ 600 porodów. porodów.

Znaczny odsetek zaburzeń nastroju po Znaczny odsetek zaburzeń nastroju po porodzie stanowi pierwszą fazę chorób porodzie stanowi pierwszą fazę chorób afektywnych.afektywnych.

MBMB 4848

Zaburzenia psychiczne Zaburzenia psychiczne w połogu - etiologiaw połogu - etiologia

NawrotyNawroty – niemal każda choroba – niemal każda choroba psychiczna może ulec nawrotowi w psychiczna może ulec nawrotowi w okresie poporodowym ( schizofrenia, okresie poporodowym ( schizofrenia, choroba dwubiegunowa).choroba dwubiegunowa).

Infekcje okołoporodowe – w – w psychozach okołoporodowych psychozach okołoporodowych przebiegających z zaburzeniami przebiegających z zaburzeniami świadomości (stany amentywne, świadomości (stany amentywne, zespoły majaczeniowo-zespoły majaczeniowo-zamroczeniowe)zamroczeniowe)

MBMB 4949

Zaburzenia psychiczne Zaburzenia psychiczne w połogu – etiologia (I)w połogu – etiologia (I)

Przyczyny reaktywne – lęk przed – lęk przed porodem, niepożądana ciąża, porodem, niepożądana ciąża, nieporozumienia rodzinne.nieporozumienia rodzinne.

Hormonalne – znaczne zmiany – znaczne zmiany hormonalne w ciąży i w czasie hormonalne w ciąży i w czasie porodu (zespół napięcia porodu (zespół napięcia przedmiesiączkowego stanowi przedmiesiączkowego stanowi czynnik ryzyka dla psychoz czynnik ryzyka dla psychoz poporodowych ).poporodowych ).

MBMB 5050

Depresja poporodowa – Depresja poporodowa – obraz kliniczny wg Hopkinsobraz kliniczny wg Hopkins

„postpartum blue syndrom” – „depresja 5. dnia” – „depresja 5. dnia” rozpoczyna się 2-3 dnia po porodzie, maksymalne rozpoczyna się 2-3 dnia po porodzie, maksymalne nasilenie przypada na 5 dzień, trwa nie dłużej niż nasilenie przypada na 5 dzień, trwa nie dłużej niż 2 tygodnie, u 50 % położnic – obniżone 2 tygodnie, u 50 % położnic – obniżone samopoczuciesamopoczucie

Zespoły depresyjne o różnym nasileniu – od o różnym nasileniu – od subdepresji do ciężkich stanów depresyjnych – subdepresji do ciężkich stanów depresyjnych – utrzymują się kilka tygodni lub miesięcy, utrzymują się kilka tygodni lub miesięcy, wymagają leczenia farmakologicznego – 10 –12 % wymagają leczenia farmakologicznego – 10 –12 % położnicpołożnic

Poporodowa psychoza depresyjna – obraz – obraz atypowy z cechami depresji endogennej i atypowy z cechami depresji endogennej i zespołów paranoidalnych lub katatonicznych – zespołów paranoidalnych lub katatonicznych – rzadki 0,01 – 0,02 %położnicrzadki 0,01 – 0,02 %położnic

MBMB 5151

Depresja apatyczno - Depresja apatyczno - abulicznaabuliczna

Objawy ciężkich zaburzeń Objawy ciężkich zaburzeń hormonalnych powstających w hormonalnych powstających w wyniku rzadkiego powikłania wyniku rzadkiego powikłania porodu , jakim jest martwica porodu , jakim jest martwica przysadki mózgowej spowodowana przysadki mózgowej spowodowana jej niedokrwieniem, zawałem lub jej niedokrwieniem, zawałem lub zatorem - zatorem - zespół Sheehana - są - są poprzedzone zespołem apatyczno poprzedzone zespołem apatyczno – abulicznym.– abulicznym.

MBMB 5252

Odległe następstwa Odległe następstwa poporodowych zaburzeń poporodowych zaburzeń psychicznychpsychicznych

Ponad Ponad ½ kobiet chorowała na kobiet chorowała na depresję jeszcze depresję jeszcze 4 lata po porodzie po porodzie (wg. Uddenberga i Englessona).(wg. Uddenberga i Englessona).

Depresja Depresja „przenosi” się na się na współmałżonków – negatywny wpływ współmałżonków – negatywny wpływ na efektywność pracy zawodowej i na efektywność pracy zawodowej i więzi małżeńskie.więzi małżeńskie.

Zaburzenie rozwoju funkcji Zaburzenie rozwoju funkcji poznawczych i sfery emocjonalnej dziecka. dziecka.

MBMB 5353

Leczenie poporodowych Leczenie poporodowych zaburzeń psychicznychzaburzeń psychicznych

Metody psychoterapeutyczneMetody psychoterapeutyczne Leczenie farmakologiczne:Leczenie farmakologiczne:- Leki przeciwpsychotyczne,Leki przeciwpsychotyczne,- Leki przeciwdepresyjne Leki przeciwdepresyjne

(TLPD,SI-5HT,IMAO i inne)(TLPD,SI-5HT,IMAO i inne)- Anksjolityki,Anksjolityki,- Lit,Lit,

MBMB 5454

Leczenie poporodowych Leczenie poporodowych zaburzeń psychicznych (I)zaburzeń psychicznych (I)

Zaburzenia wymagające leczenia uzależnionego Zaburzenia wymagające leczenia uzależnionego od rodzaju zaburzeń psychicznych i ich od rodzaju zaburzeń psychicznych i ich nasilenia. W większości wypadków nasilenia. W większości wypadków niezbędna jest konsultacja psychiatryczna..

Leki psychotropowe są przeciwwskazane w czasie karmienie piersią. Oszacowanie zarówno Oszacowanie zarówno bezpośrednich, jak i odległych zagrożeń dla bezpośrednich, jak i odległych zagrożeń dla zdrowia noworodka związanych z działaniem zdrowia noworodka związanych z działaniem w/w leków jest trudne a obecny stan wiedzy nie w/w leków jest trudne a obecny stan wiedzy nie pozwala na rzetelne określenie zysków i strat.pozwala na rzetelne określenie zysków i strat.

(prof.S.Pużyński – konsultant krajowy w (prof.S.Pużyński – konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii)dziedzinie psychiatrii)

MBMB 5555

Leki w ciążyLeki w ciąży

Zmiany farmakokinetyki leków u ciężarnej:

- WchłanianieWchłanianie- DystrybucjaDystrybucja- BiotransformacjBiotransformacj

aa- WydalanieWydalanie

Leki a płód:- Przenikanie Przenikanie

leków do płoduleków do płodu- Teratogenność Teratogenność

lekówleków

MBMB 5656

WchłanianieWchłanianie

wchłaniania leków hydrofilnych ze wchłaniania leków hydrofilnych ze względu na względu na perystaltyki i napięcia perystaltyki i napięcia zwieracza przełykuzwieracza przełyku

Leki metabolizowane w jelicie ze Leki metabolizowane w jelicie ze względu na wydłużony czas transportu względu na wydłużony czas transportu mają mniejsza biodostępność mają mniejsza biodostępność (chlorpromazyna)(chlorpromazyna)

Zmiana pH treści żołądkowej – zgaga, Zmiana pH treści żołądkowej – zgaga, wymioty – zmieniają wchłanianiewymioty – zmieniają wchłanianie

MBMB 5757

DystrybucjaDystrybucja

Zależy od drogi podania, objętości Zależy od drogi podania, objętości osocza, stopnia wiązania z białkami osocza, stopnia wiązania z białkami krwi krwi

Objętość osocza i płynów Objętość osocza i płynów zewnątrzkomórkowych zewnątrzkomórkowych ok. 32 tyg. o ok. 32 tyg. o 40% stanu przed ciążą40% stanu przed ciążą

względnego stężenia albumin o 20% względnego stężenia albumin o 20% - - ilość wolnego leku ilość wolnego leku

objętość dystrybucji (łożysko)objętość dystrybucji (łożysko)

MBMB 5858

BiotransformacjaBiotransformacja

2/3 leków ulega metabolizmowi w 2/3 leków ulega metabolizmowi w wątrobiewątrobie

aktywności metabolicznej wątroby aktywności metabolicznej wątroby ciężarnejciężarnej

estrogenów zaburza sprzęganie z estrogenów zaburza sprzęganie z kwasem siarkowym i glukuronowymkwasem siarkowym i glukuronowym

Rozwijająca się ciąża powoduje zastój Rozwijająca się ciąża powoduje zastój żółci oraz obniżenie skuteczności żółci oraz obniżenie skuteczności detoksykacyjnej wątroby detoksykacyjnej wątroby

MBMB 5959

WydalanieWydalanie

Z żółcią może być zaburzone ze Z żółcią może być zaburzone ze względu na jej nieznaczny zastójwzględu na jej nieznaczny zastój

Przez nerki ulega Przez nerki ulega ze względu na: ze względu na:

- - przepływu nerkowego o 60-80% przepływu nerkowego o 60-80% (pod koniec ciąży 1200 ml/min)(pod koniec ciąży 1200 ml/min)

- Poszerzenie dróg moczowych pod - Poszerzenie dróg moczowych pod wpływem progesteronuwpływem progesteronu

MBMB 6060

Bariera łożyskowaBariera łożyskowa

Ograniczony wpływ na metabolizm Ograniczony wpływ na metabolizm lekówleków

Stężenie leków u płodu Stężenie leków u płodu przenikających przez łożysko osiąga przenikających przez łożysko osiąga 50-100% stężenia w surowicy matki50-100% stężenia w surowicy matki

Transport leków:Transport leków:- dyfuzja bierna (- dyfuzja bierna ( 500 kD) 500 kD)- transport aktywny (transport aktywny ( 1000 kD) 1000 kD)- pinocytozapinocytoza

MBMB 6161

Wpływ leków na płódWpływ leków na płód

Stężenie leków u płodu to 50-100% stężenia w Stężenie leków u płodu to 50-100% stężenia w surowicy krwi matkisurowicy krwi matki

Krew płodu ma odczyn kwaśny 7,25 (matka 7,45) Krew płodu ma odczyn kwaśny 7,25 (matka 7,45) – lepsza dysocjacja leków o odczynie zasadowym– lepsza dysocjacja leków o odczynie zasadowym

Długotrwały czas działania ma gorszy wpływ niż Długotrwały czas działania ma gorszy wpływ niż pojedyncza dawkapojedyncza dawka

Przepuszczalności bariery krew-mózg u płodu jest Przepuszczalności bariery krew-mózg u płodu jest większa niż u dorosłegowiększa niż u dorosłego

Krążenie płodowe nastawione jest na Krążenie płodowe nastawione jest na zapewnienie najlepszego ukrwienia CUN i sercazapewnienie najlepszego ukrwienia CUN i serca

Całkowite stężenie białek osocza u płodu i ich Całkowite stężenie białek osocza u płodu i ich zdolność do wiązania leków jest mniejsza – więcej zdolność do wiązania leków jest mniejsza – więcej wolnego leku przenika do tkanekwolnego leku przenika do tkanek

MBMB 6262

Teratogenny wpływ leków na Teratogenny wpływ leków na płódpłód

Okresy rozwoju a teratogeny:Okresy rozwoju a teratogeny:- przedimplantacyjny – przed powstaniem – przed powstaniem

listków zarodkowych – „wszystko albo nic”listków zarodkowych – „wszystko albo nic”

- zarodkowa – powstanie listków zarodkowych – powstanie listków zarodkowych i pierwotnych narządów - i pierwotnych narządów - krytyczny krytyczny

- płodowy – organogenezy – spadek – organogenezy – spadek wrażliwości na teratogeny; dalszy rozwój wrażliwości na teratogeny; dalszy rozwój móżdżku, kory mózgowej oraz układu móżdżku, kory mózgowej oraz układu moczowo-płciowego sprawia że są one dalej moczowo-płciowego sprawia że są one dalej wrażliwe aż do końca ciążywrażliwe aż do końca ciąży

MBMB 6363

Krytyczne okresy Krytyczne okresy teratogennego działania leków teratogennego działania leków w ciążyw ciąży

Narząd lub układ Dzień ciąży

Gruczoł tarczowyGruczoł tarczowy 16-1816-18

Tkanka nerwowaTkanka nerwowa 18-3818-38

Układ krążeniaUkład krążenia 18-4018-40

Narząd wzrokuNarząd wzroku 24-4024-40

KończynyKończyny 24-4624-46

Gruczoły płcioweGruczoły płciowe 37-4637-46

MBMB 6464

Klasyfikacja działania Klasyfikacja działania leków w czasie ciąży wg leków w czasie ciąży wg FDA USAFDA USA

KategoriKategoriaa

Czynniki ryzyka dla płoduCzynniki ryzyka dla płodu

AA Bezpieczne w ciążyBezpieczne w ciąży

BBBadania na zwierzętach nie wykazały ryzyka dla Badania na zwierzętach nie wykazały ryzyka dla płodu, brak dowodów na wzrost ryzyka u płodów płodu, brak dowodów na wzrost ryzyka u płodów ludzkichludzkich

CCDziałanie embriotoksyczne i teratogenne na Działanie embriotoksyczne i teratogenne na zwierzętach, bez badań u kobiet ciężarnych. zwierzętach, bez badań u kobiet ciężarnych. Stosowany gdy korzyści usprawiedliwiają ryzykom Stosowany gdy korzyści usprawiedliwiają ryzykom względem płodu.względem płodu.

DDIstnieje ewidentne ryzyko dla płodu, lecz korzyści Istnieje ewidentne ryzyko dla płodu, lecz korzyści usprawiedliwiają zastosowanie np: zagrożenie usprawiedliwiają zastosowanie np: zagrożenie życiażycia

XX Szkodliwy. Ryzyko zdecydowanie przewyższa Szkodliwy. Ryzyko zdecydowanie przewyższa potencjalne korzyści.potencjalne korzyści.

MBMB 6565

Karmienie piersiąKarmienie piersią

Zważając na unikalną wartość pokarmu Zważając na unikalną wartość pokarmu kobiecego oraz naturalne procesy związane z kobiecego oraz naturalne procesy związane z żywieniem człowieka, żywieniem człowieka, Światowa Organizacja Światowa Organizacja ZdrowiaZdrowia zaleca, aby niemowlęta były karmione zaleca, aby niemowlęta były karmione wyłącznie mlekiem matkiwyłącznie mlekiem matki do do szóstego miesiąca szóstego miesiąca życiażycia. Wyłącznie oznacza w tym wypadku . Wyłącznie oznacza w tym wypadku bez bez dopajania, dokarmiania czym innym niż dopajania, dokarmiania czym innym niż matczyny pokarmmatczyny pokarm. Jako najbardziej odpowiednie . Jako najbardziej odpowiednie dla prawidłowego rozwoju dziecka uznano dla prawidłowego rozwoju dziecka uznano karmienie piersią kontynuowane karmienie piersią kontynuowane do drugiego do drugiego roku życiaroku życia i uzupełniane przez miejscowe i uzupełniane przez miejscowe produkty żywnościowe. Pokarmem produkty żywnościowe. Pokarmem uzupełniającym nie są w tym wypadku uzupełniającym nie są w tym wypadku mieszanki następne, a potrawy bezmleczne mieszanki następne, a potrawy bezmleczne węglowodanowo-jarzynowe, owocowe lub węglowodanowo-jarzynowe, owocowe lub mączno-mięsne . mączno-mięsne . Rezolucja WHA 47,5 1994Rezolucja WHA 47,5 1994

MBMB 6666

LaktacjaLaktacja MammogenezaMammogeneza – rozwój i tworzenie gruczołu – rozwój i tworzenie gruczołu

piersiowego do czynnościowo sprawnego piersiowego do czynnościowo sprawnego narządu (E-drogi wyprowadzające, E+P – narządu (E-drogi wyprowadzające, E+P – pęcherzyki i nabłonek wydzielniczy).pęcherzyki i nabłonek wydzielniczy).

LaktogenezaLaktogeneza – przygotowanie do wydzielania – przygotowanie do wydzielania mleka w czasie ciąży ( przygotowanie mleka w czasie ciąży ( przygotowanie nabłonka wydzielniczego).nabłonka wydzielniczego).

GalaktogenezaGalaktogeneza – początek wytwarzania mleka – początek wytwarzania mleka - (nagły spadek E i P – początek produkcji - (nagły spadek E i P – początek produkcji mleka).mleka).

GalaktopoezaGalaktopoeza – utrzymanie produkcji w połogu – utrzymanie produkcji w połogu przez czynniki endokrynne i neurogenne przez czynniki endokrynne i neurogenne ( odruch ssania – wyrzut PRL stymulujacej ( odruch ssania – wyrzut PRL stymulujacej nabłonek i OXY zapewniającej galaktokineze).nabłonek i OXY zapewniającej galaktokineze).

GalaktokinezaGalaktokineza – wydalanie mleka ( OXY) – wydalanie mleka ( OXY)

MBMB 6767

Korzyści karmienia piersiąKorzyści karmienia piersią

Pokarm kobiecy jest substancją unikalną, Pokarm kobiecy jest substancją unikalną, spełnia warunki swoistego gatunkowo, spełnia warunki swoistego gatunkowo, idealnego pokarmuidealnego pokarmu. Karmienie piersią, . Karmienie piersią, zgodnie ze współczesną wiedzą, jest zgodnie ze współczesną wiedzą, jest jedynym sposobem żywienia niemowląt i jedynym sposobem żywienia niemowląt i małych dzieci zapewniającym im małych dzieci zapewniającym im optymalny stan zdrowia i rozwój. Niesie optymalny stan zdrowia i rozwój. Niesie korzyści zdrowotne zarówno korzyści zdrowotne zarówno dla matkidla matki jak jak i i dla dzieckadla dziecka, a także , a także dla rodziny i całego społeczeństwadla rodziny i całego społeczeństwa. .

MBMB 6868

„„Idealny pokarm”Idealny pokarm”

Limfocyty B - podnoszą poziom przeciwciał skierowanych przeciwko specyficznym drobnoustrojomMakrofagi - Niszczą bakterie bezpośrednio w jelitach dzieckaNeutrofile - Mogą działać jak fagocyty, pochłaniając bakterie w przewodzie pokarmowym dzieckaLimfocyty T - Niszczą bezpośrednio zainfekowane komórki lub wydzielają chemiczne przekaźniki stymulujące inne elementy układu immunologicznego  Sekrecyjna immunoglobulina A (SIgA) - niszczy drobnoustroje i chroni przed przenikaniem alergenów. SIgA powstaje w wyniku ekspozycji matki na drobnoustroje obecne we wspólnym środowisku matki i dziecka. Kontakt drobnoustrojów z błonami śluzowymi matki namnażania się komórek plazmatycznych swoiste przeciwciała. Komórki te osiedlają się w sąsiedztwie pęcherzyków mlecznych do pokarmu wydzielają IgA swoiste Proteina wiążąca witaminę B12 - Zmniejsza ilość witaminy B12 potrzebnej bakteriom do rozwojuCzynnik bifidogenny - Pobudza rozwój Lactobacillus bifidus w jelitach dziecka, które namnażając się wypierają patogenne bakterieLaktoferryna - wiąże żelazo, pierwiastek niezbędny do przetrwania dla wielu bakterii.Lizozym - zabija bakterie uszkadzając ich ściany komórkowe

MBMB 6969

Porównanie pokarmówPorównanie pokarmów  Mleko ludzkie Mleko zwierzęce Mieszanka

Zanieczyszczenie bakteriami

Nie stwierdza się prawdopodobnePrawdopodobne po

przygotowaniu

Czynniki przeciwinfekcyjne

Obecne Nie obecne Nie obecne

Czynniki wzrostu Obecne Nie obecne Nie obecne

BiałkoOdpowiednia ilość

lekkostrawneZa dużo

ciężkostrawneCzęściowo

poprawiany skład

Tłuszcze

Wystarczająca ilość niezbędnych

kwasów tłuszczowych

Lipaza do trawienia

Niedobór niezbędnych kwasów tłuszczowych

Brak lipazy

Niedobór niezbędnych kwasów tłuszczowych

Brak lipazy

ŻelazoMała ilość, Dobrze

przyswajane Mała ilość, Słabo

przyswajane Dodawane ,Słabo

przyswajane

Witaminy Wystarczająca ilośćZa mało witaminy A i

CWitaminy dodawane

Woda Wystarczająca ilość Konieczne dopajanieMoże być potrzebne

dopajanie

MBMB 7070

Korzyści dla matkiKorzyści dla matki

Zapobieganie krwotokom poporodowym (oksytocyna powoduje obkurczanie mięśnia macicy) Zmniejszenie ryzyka anemii z niedoboru żelaza (macica szybciej obkurcza się, później wracają miesiączki) Szybsza utrata zbędnych kilogramów Karmienie piersią przynajmniej przez 3 miesiące zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworu sutka przed okresem menopauzy nawet o 50%. Karmienie każdego dziecka piersią przynajmniej przez 2 miesiące zmniejsza ryzyko nabłonkowego raka jajnika o 25%. Zmniejszenie ryzyka osteoporozy - Ryzyko złamania szyjki kości udowej u kobiet po 65 r. życia zmniejsza się do połowy, jeśli karmiły piersią. Jeśli czas trwania karmienia był dłuższy niż 9 miesięcy na każde dziecko, ryzyko zmniejsza się do 1. Prolaktyna nastraja kobietę łagodnie i czule wobec dziecka. Matka jest spokojniejsza, cierpliwsza, lepiej znosi trud macierzyństwa, łatwiej czerpie z niego radość i satysfakcję.

MBMB 7171

Korzyści dla dzieckaKorzyści dla dzieckaUdowodniono, że wśród dzieci karmionych piersią jest znacznie mniejsza Udowodniono, że wśród dzieci karmionych piersią jest znacznie mniejsza

zapadalność na:zapadalność na: Biegunkę - prawdopodobieństwo zgonu z powodu biegunki wśród niemowląt Biegunkę - prawdopodobieństwo zgonu z powodu biegunki wśród niemowląt

karmionych sztucznie jest kilkanaście razy większe niż u niemowląt karmionych karmionych sztucznie jest kilkanaście razy większe niż u niemowląt karmionych piersią. piersią.

Infekcje dróg moczowych Infekcje dróg moczowych Ostre infekcje dróg oddechowych Ostre infekcje dróg oddechowych Zapalenie ucha środkowego Zapalenie ucha środkowego Zapalenie migdałków Zapalenie migdałków Nowotwory - u dzieci karmionych piersią przez przynajmniej 6 miesięcy ryzyko Nowotwory - u dzieci karmionych piersią przez przynajmniej 6 miesięcy ryzyko

zachorowania na nowotwór przed 15 r. życia jest o połowę mniejsze w porównaniu z zachorowania na nowotwór przed 15 r. życia jest o połowę mniejsze w porównaniu z nie karmionymi. nie karmionymi.

Cukrzycę Cukrzycę Stwardnienie rozsiane Stwardnienie rozsiane Zwężenie odźwiernika Zwężenie odźwiernika Zespół nagłego zgonu niemowląt - u niemowląt nie karmionych piersią stwierdza się Zespół nagłego zgonu niemowląt - u niemowląt nie karmionych piersią stwierdza się

3 razy większe ryzyko nagłego zgonu. 3 razy większe ryzyko nagłego zgonu. Choroby alergiczne - atopowe zapalenie skóry, alergie pokarmowe i alergiczne Choroby alergiczne - atopowe zapalenie skóry, alergie pokarmowe i alergiczne

choroby układu oddechowego w wieku dziecięcym i młodzieńczym. Im dłużej choroby układu oddechowego w wieku dziecięcym i młodzieńczym. Im dłużej dziecko było karmione piersią, tym okres ochronny był dłuższy i tym lepsza dziecko było karmione piersią, tym okres ochronny był dłuższy i tym lepsza prognoza na przyszłość. prognoza na przyszłość.

Chroni przed:Chroni przed: Próchnicą zębów i wadami zgryzuPróchnicą zębów i wadami zgryzuWpływa na:Wpływa na: Rozwój mowy i artykulację Rozwój mowy i artykulację Rozwój intelektualny Rozwój intelektualny Dzieci karmione piersią osiągają lepsze od dzieci karmionych sztucznie wyniki w Dzieci karmione piersią osiągają lepsze od dzieci karmionych sztucznie wyniki w

testach badających inteligencję w różnych grupach wiekowych. testach badających inteligencję w różnych grupach wiekowych. Polepsza rozwój psychospołecznyPolepsza rozwój psychospołeczny

MBMB 7272

Korzyści dla rodziny i Korzyści dla rodziny i społeczeństwaspołeczeństwa

Karmienie piersiąKarmienie piersią stwarza unikalną, silną stwarza unikalną, silną więźwięź między matką a między matką a dzieckiem. Daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, a matce satysfakcję dzieckiem. Daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, a matce satysfakcję z macierzyństwa. Matki, które karmią piersią w pierwszych dobach po z macierzyństwa. Matki, które karmią piersią w pierwszych dobach po porodzie, rzadziej odrzucają dzieci. porodzie, rzadziej odrzucają dzieci.

Pozytywne odczucia i relacje między matką i dzieckiemPozytywne odczucia i relacje między matką i dzieckiem rodzące rodzące się w trakcie karmienia piersią mają wpływ na kształtowanie się więzi się w trakcie karmienia piersią mają wpływ na kształtowanie się więzi w obrębie całej rodziny. w obrębie całej rodziny.

Korzyści praktyczneKorzyści praktyczne - mleko matki karmiącej jest zawsze świeże, - mleko matki karmiącej jest zawsze świeże, ciepłe, w każdej chwili gotowe do podania dziecku (w nocy, w ciepłe, w każdej chwili gotowe do podania dziecku (w nocy, w podróży), oszczędność czasu. podróży), oszczędność czasu.

Aspekt ekonomicznyAspekt ekonomiczny - karmienie piersią jest tanie, jego koszt - karmienie piersią jest tanie, jego koszt sprowadza się do zapewnienia matce odpowiedniej diety. Koszty mleka sprowadza się do zapewnienia matce odpowiedniej diety. Koszty mleka w proszku a także akcesoriów niezbędnych do żywienia sztucznego w proszku a także akcesoriów niezbędnych do żywienia sztucznego stanowią znaczący wydatek w budżecie rodziny. stanowią znaczący wydatek w budżecie rodziny.

Dzieci karmione piersią rzadziej chorują - Dzieci karmione piersią rzadziej chorują - redukcja wydatkówredukcja wydatków na na leczenie, badania laboratoryjne, hospitalizacje, rehabilitację, leczenie, badania laboratoryjne, hospitalizacje, rehabilitację, zwolnienia lekarskie. Mniejsze koszty ponosi nie tylko rodzina, ale całe zwolnienia lekarskie. Mniejsze koszty ponosi nie tylko rodzina, ale całe społeczeństwo. społeczeństwo.

Karmienie naturalne jest przyjazne dla środowiska, jest Karmienie naturalne jest przyjazne dla środowiska, jest niewyczerpanym i odnawiającym się źródłem pożywienia.niewyczerpanym i odnawiającym się źródłem pożywienia. W W procesach produkcji substytutów mleka kobiecego zużywane są procesach produkcji substytutów mleka kobiecego zużywane są bogactwa naturalne Ziemi, woda, materiały opałowe. Powstaje także bogactwa naturalne Ziemi, woda, materiały opałowe. Powstaje także konieczność składowania odpadów długo degradujących się (plastyk, konieczność składowania odpadów długo degradujących się (plastyk, puszki, szkło). puszki, szkło).

MBMB 7373

Zmiany pokarmu Zmiany pokarmu kobiecegokobiecego

Czasu trwania ciążyCzasu trwania ciąży (w pokarmie matki wcześniaka: więcej białka, tłuszczu, (w pokarmie matki wcześniaka: więcej białka, tłuszczu, IgA, laktoferryny, sodu, chloru; mniej laktozy w porównaniu z mlekiem IgA, laktoferryny, sodu, chloru; mniej laktozy w porównaniu z mlekiem dojrzałym) dojrzałym)

Okresu laktacji:Okresu laktacji: SiaraSiara jest gęstym, żółtawym płynem. Jest jej niewiele, ale jest bardzo jest gęstym, żółtawym płynem. Jest jej niewiele, ale jest bardzo

wartościowa. Nie warto rezygnować z karmienia w pierwszych dobach po wartościowa. Nie warto rezygnować z karmienia w pierwszych dobach po porodzie i ulegać sugestii, że wtedy “nie ma pokarmu”. Wydzielanie siary porodzie i ulegać sugestii, że wtedy “nie ma pokarmu”. Wydzielanie siary rozpoczyna się już w III trymestrze ciąży i u każdej kobiety trwa przez kilka rozpoczyna się już w III trymestrze ciąży i u każdej kobiety trwa przez kilka pierwszych dni po porodzie.W siarze znajdują się duże ilości białych krwinek i pierwszych dni po porodzie.W siarze znajdują się duże ilości białych krwinek i przeciwciał, które chronią dziecko przed infekcją i alergią. przeciwciał, które chronią dziecko przed infekcją i alergią.

Mleko przejścioweMleko przejściowe pojawia się w gruczołach piersiowych w III-IV dobie, gdy pojawia się w gruczołach piersiowych w III-IV dobie, gdy produkcja pokarmu gwałtownie wzrasta (nawał mleczny).produkcja pokarmu gwałtownie wzrasta (nawał mleczny).

Mleko dojrzałeMleko dojrzałe - okres dojrzewania mleka i stabilizowania się laktacji przypada - okres dojrzewania mleka i stabilizowania się laktacji przypada na 2 - 6 tydzień po porodzie. Mleko dojrzałe jest niebieskawe, prześwitujące i na 2 - 6 tydzień po porodzie. Mleko dojrzałe jest niebieskawe, prześwitujące i wygląda zupełnie inaczej niż mleko krowie.wygląda zupełnie inaczej niż mleko krowie.

Pory dnia Pory dnia Nocne karmienia są cenne ze względu na wysoką zawartość tłuszczu w pokarmie Nocne karmienia są cenne ze względu na wysoką zawartość tłuszczu w pokarmie

oraz skuteczne pobudzanie laktacji (szczyt poziomu prolaktyny o 3 - 4 rano).oraz skuteczne pobudzanie laktacji (szczyt poziomu prolaktyny o 3 - 4 rano).W godzinach popołudniowych obserwuje się najniższy poziom prolaktyny - W godzinach popołudniowych obserwuje się najniższy poziom prolaktyny -

niemowlęta chcą wtedy często ssać pierś.niemowlęta chcą wtedy często ssać pierś. Fazy karmieniaFazy karmienia Mleko I fazy (początkowe): jest wodniste, poziom tłuszczu jest niski. Mleko I fazy (początkowe): jest wodniste, poziom tłuszczu jest niski. Mleko II fazy: poziom tłuszczu jest wysokiMleko II fazy: poziom tłuszczu jest wysoki

MBMB 7474

Jak powstaje pokarmJak powstaje pokarm

MBMB 7575

Tajemnica udanego Tajemnica udanego karmieniakarmienia

MBMB 7676

Przeciwskazania do Przeciwskazania do karmienia piersiąkarmienia piersią

Przeciwwskazania bezwzględnePrzeciwwskazania bezwzględne   Ze strony dzieckaZe strony dziecka

– Galaktozemia Galaktozemia   Ze strony matkiZe strony matki

– Ciężka choroba psychiczna Ciężka choroba psychiczna – Niewydolność krążenia 4 stopnia wg skali NYHA Niewydolność krążenia 4 stopnia wg skali NYHA – Przyjmowanie niektórych leków Przyjmowanie niektórych leków – Narkomania - branie narkotyków wywiera szkodliwy wpływ na Narkomania - branie narkotyków wywiera szkodliwy wpływ na

psychikę i emocje kobiety, upośledzając jej zdolności opiekuńcze. psychikę i emocje kobiety, upośledzając jej zdolności opiekuńcze. Przeciwwskazania względnePrzeciwwskazania względne   Ze strony dzieckaZe strony dziecka

– Fenyloketonuria, choroba syropu klonowego Fenyloketonuria, choroba syropu klonowego – Rozszczep wargi i podniebieniaRozszczep wargi i podniebienia

  Ze strony matkiZe strony matki– Nieleczona aktywna gruźlica Nieleczona aktywna gruźlica – Zakażenie HIV Zakażenie HIV – WZW typu A i C (okres wiremii) WZW typu A i C (okres wiremii) – Cytomegalia (wcześniaki) Cytomegalia (wcześniaki) – Opryszczka na brodawce lub otoczce Opryszczka na brodawce lub otoczce – Ropień piersi Ropień piersi