AVO verilerinin analizi, düz ve/veya ters çözüm yaklaşımları ile belirlenen genlik anomalileri bölgeye ait kuyu bilgileri ile ilişkilendirilerek petrol ve doğalgaz alanlarının bulunmasında önemli katkılar sağlar. AVO verilerinin çözümlenmesi ile olası hidrokarbon kapanı içinde ne tür bir akışkan olduğu ve bu akışkanın miktarı hakkında kestirimlerde bulunulabilir

Giriş

Sonuç

1

Yöntem2

3

Şekil-1: Sismik yansımalardaki parlak benekler (bright-spot (Russel, 2014)

Şekil-2a: Antiklinal biçiminde arazideki kayıt düzeni, sismik ışın yolları (İlkışık,O,M.1996)

Şekil-2b: Antiklinal biçiminde bir jeolojik yapı üzerinde alınmış sismik kayıt örneği (İlkışık,O,M.1996)

Şekil-3: Genliğin ofsetten itibaren artması

AVO yöntemi hidrokarbon aramalarında, tabakaların fiziksel ve kimyasal yapılarının araştırılmasında ve akışkan değişkenlerin analizinde yaygınca kullanılmaktadır. AVO modellemesinde elastik P ve S dalga hızlarını ve yoğunluklarını, gözeneklilik su doygunluğu gibi litoloji değişimlerinin ölçülmesine katkı sağlar. Gözeneklerdeki akışkanların tanımlanması AVO analizinin en önemli amacıdır. Sismik yansımalardaki parlak benekler (bright-spot) o bölgede gaz olduğuna işaret eder (Şekil1).

AVO yöntemi ; sismik yansıma ve empedans yöntemi olarak iki bölümde incelenir. Sismik yansıma yöntemi yer altını görüntüleyerek ayrıntılı tabakalanma (stratigrafik) kesitlerinin elde edilmesinde kullanılmaktadır. Yatay bir ara yüzeye sıfır ve daha büyük açılarla P dalgası gelmesi durumunda ara yüzeyde gerçekleşen enerji paylaşımını açıklayan Zoeppritz denklemleri AVO çözümünde matematiksel model olarak kullanılmıştır (Bath, M. 1973). Zoeppritz denklemleri Bortfeld’s (1961), Aki & Richards’ (1980) ve Shuey tarafından geliştirilmiştir. En gelişmiş olan Shuey denklemleridir.

Yeraltında petrol ve doğalgaz içeren yerlere rezervuar adı verilmektedir. Genel olarak faydalı gözenekleri bulunan Her kayaç rezervuar olabilir.Petrol, genellikle çökel havzalarında olduğundan, çökel kayalarda (sedimentler) kalın ve geniş alanları kaplayan boşluğu (porosite) ve geçirgenliği (permabilite) uygun formasyonlarda (kireç taşı, kumtaşı, dolomit, şeyl) aranabilmektedir

R(θ) = R(0) +Gsin2θ

AVO tekniğinin diğer bir alt bölümü olan empedans metodu; yansıma tahminlerinin ters çözüm esasına dayanır. Bu çözüm akustik empedans ve kayma empedansı ile yapılır.AI=ρVpSI=ρVsG= (kΔσ R(0))Δσ poisson oranı R(0)=1/2(ΔV/V)+1/2(Δρ/ρ)k= sabitσ =4 ıslak kumσ= 3 petrollü kumσ= 1 gazlı kum

Şekil 3: AVO yığınlarının gösterimi

REZERVUAR JEOFİZİĞİYLE PETROL ARAMA Fatma Ekiz, İstanbul Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Mühendislik

Bilimleri Bölümü

Kaynak ve Katkı Belirtmehttp://www.agl.uh.edu/pdf/russell-2010.pdfhttp://atilasefunc.synthasite.com/resources/Seismic%20Attributes.pdff

4